HVA lerarenopleiding Gezondheidszorg & Welzijn

35

InhoudsopgaveInleiding.................................................................................................................................................3

ROC Flevoland.......................................................................................................................................4

Sector Zorg en Welzijn...........................................................................................................................5

Opleiding Helpende Zorg & Welzijn.......................................................................................................6

Beroepsprofiel...................................................................................................................................6

Deelkwalificaties................................................................................................................................7

Toelatingseisen..................................................................................................................................8

Doorleren..........................................................................................................................................8

Onderwijsovereenkomst...................................................................................................................8

Profiel van de student...........................................................................................................................9

Aanval op de uitval............................................................................................................................9

Lesorganisatie en competentiegericht onderwijs................................................................................12

Projecten.........................................................................................................................................13

Trainingen........................................................................................................................................13

Cursussen........................................................................................................................................13

Beoordelen......................................................................................................................................13

Competentiegericht onderwijs........................................................................................................13

Lokalen en een beoordeling................................................................................................................15

Keuken.............................................................................................................................................15

Beddenlokaal...................................................................................................................................16

Methode en Leermiddelen..................................................................................................................19

Bronvermelding...................................................................................................................................23

Bijlage Lessentabel..............................................................................................................................24

Bijlage Beoordelingsschema................................................................................................................28

Bijlage Lesmateriaal.............................................................................................................................30

1. Eet gevarieerd................................................................................................................................8

2. Niet te veel en beweeg..................................................................................................................8

3. Minder verzadigd vet.....................................................................................................................8

4. Veel groente, fruit en brood..........................................................................................................9

5. Veilig..............................................................................................................................................9

35

InleidingDe opdracht voor vakdidactiek: ‘ Bezoek een ROC en maak een dossier’ hebben wij met vereende krachten uitgevoerd.

We zijn in de gelukkige omstandigheid dat Lobke werkt op het ROC Flevoland. Een afspraak was dan ook snel gemaakt.

We hebben veel materiaal verzameld en denken dat we een product hebben gemaakt waarin duidelijk tot uiting komt wat belangrijk is voor docenten die gaan werken bij of zich willen informeren over de afdeling Gezondheidszorg en Welzijn in het MBO. Hierbij hebben wij ons met name gericht op de richting Helpende Zorg en Welzijn. Ons extra aandachtspunt ‘Studieloopbaanbegeleiding’ geeft veel informatie en uitleg over hoe dit functioneert bij ROC Flevoland.

Voor een compleet plaatje hebben we lessen bijgevoegd zoals deze gegeven worden en ontwikkeld zijn op ROC Flevoland. Een en ander komt in het verslag naar voren en het is interessant te zien hoe hieraan vorm gegeven is.

Kortom, het is een pakket geworden dat duidelijk weergeeft wat wij aan kennis opgedaan hebben.

35

ROC FlevolandRegionaal Opleidingen Centrum Flevoland is een onderwijsinstelling voor volwassen- en beroepseducatie. De organisatie heeft, zoals de naam al zegt, een regionale functie en bedient primair de onderwijsmarkt in Flevoland. Echter het woonwerkgebied is veranderd. Het is inmiddels gebruikelijk om in Lelystad te wonen en in Amsterdam te werken. Hierdoor is de afzetmarkt veranderd en heeft de organisatie op bestuurlijk niveau een samenwerkingsverband gesloten met het ROC van Amsterdam. Beide organisaties blijven zelfstandig bestaan maar hebben als doelstellingen om door samenwerking het onderwijs naar een hoger niveau te tillen en om beter aan te kunnen sluiten op de arbeidsmarkt in de Noordvleugel van de Randstad (Haarlemmermeer, Amstelveen, Amsterdam, Hilversum, Almere, Lelystad en Dronten).

ROC Flevoland heeft in de volwassen- en beroepseducatie een deelnemersaantal van 9480 (in 2008) verdeeld over 6 locaties; Almere (2), Lelystad (2) en Dronten (2). De hoofdlocatie staat in Almere aan de Straat van Florida, nabij winkelcentrum en treinstation.

ROC Flevoland biedt binnen het MBO onderwijs aan in de sectoren: Uiterlijke Verzorging Handel & Ondernemerschap Toerisme & Recreatie Sport & Veiligheid Marketing, Economie &

Administratie Horeca & Facilitair Zorg & Welzijn

ICT Techniek & Technologie International Studies Luchtvaart Mobiliteit & Logistiek Media & Vormgeving Kunst & Cultuur Workout (AKA-opleiding)

Binnen de volwasseneducatie biedt men onderstaand onderwijs: Beroepsopleidingen deeltijd LSSO (kantoorfuncties) Cursussen en trainingen Instaptraject Oriëntatietraject

Communicatie- en sociale vaardigheden

Taal- en budgetvaardigheden Digitale vaardigheden VAVO (vmbo, havo, vwo) Inburgering

Speerpunten voor de organisatie zijn Sport en Bewegen, Ondernemerschap en Internationalisering. Bij ROC Flevoland komen deze drie thema's in alle opleidingen aan bod. Studenten kunnen gratis fitnessen in het eigen fitnesscentrum. Iedere student krijgt de kans op een buitenlandse studie-ervaring en de kans om binnen de opleiding een eigen bedrijf te starten.

35

Sector Zorg en WelzijnAls medewerker en student in de sector Zorg en Welzijn ben je praktisch ingesteld en kun je je goed verplaatsen in de situatie van andere mensen. Binnen de sector kun je veel verschillende kanten op. Maar welk beroep je ook wilt uitoefenen, er wordt altijd een beroep op je kennis, creativiteit en organisatietalent gedaan. Je moet kunnen omgaan met mensen in verschillende situaties en omstandigheden, voor hen ben je een belangrijke schakel. Wanneer je zorgt voor de gezondheid en het welzijn van anderen krijg je hier veel voor terug; waardering, dankbaarheid en vaak een blij gezicht. De salarissen liggen hoger dan de meeste mensen denken en de banen liggen met de huidige maatschappelijke ontwikkelingen (zeker binnen de zorg) voor het oprapen.

De sector is opgedeeld in de richtingen zorg, welzijn en assisterende beroepen. ROC Flevoland verzorgt de volgende opleidingen in de sector zorg en welzijn:

Zorghulp (niveau 1) Helpende zorg en welzijn (niveau 2) Verzorgende IG (niveau 3) MBO – Verpleegkundige (niveau 4) Doktersassistente (niveau 4) Apothekersassistent (niveau 4) Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) Medewerker maatschappelijke zorg, volwassenwerk (niveau 4) Medewerker maatschappelijke zorg, gehandicaptenzorg (niveau 4) MHBO maatschappelijke zorg (niveau 4+) Sociaal maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) MHBO Sociaal maatschappelijk dienstverlener (niveau 4+) Pedagogisch werker kinderopvang (niveau 3) Pedagogisch werker kinderopvang (niveau 4) Pedagogisch werker jeugdzorg (niveau 4) MHBO pedagogisch werk (niveau 4+) Onderwijsassistent (niveau 4) MHBO Onderwijsassistent (niveau 4+) Sociaal cultureel werker (niveau 4) MHBO Sociaal cultureel werk (niveau 4+)

35

Opleiding Helpende Zorg & WelzijnDe opleiding tot Helpende Zorg & Welzijn wordt aangeboden in een beroepsopleidende en een beroepsbegeleidende variant. Binnen de beroepsopleidende variant is er zelfs de mogelijkheid om deze in deeltijd te volgen. De reguliere BOL opleiding heeft een duur van 2 jaar, BBL en deeltijd BOL hebben een opleidingsduur van 1 jaar. Je kunt de opleiding volgen in Almere, Lelystad en Dronten.

BOL: De student gaat de hele week naar school en doet praktijkervaring op tijdens stages. Deze stage wordt uitgevoerd bij een erkend leerbedrijf. Op deze manier doet de student tijdens de opleiding werkervaring op in bijvoorbeeld een leergezin of gastoudergezin, de ouderenzorg, het basisonderwijs of de kinderopvang.

BBL: Deze opleidingsvorm is een combinatie van leren en werken, de student gaat één dag per week naar school. De rest van de week werkt de student bij de werkgever, minimaal 21 klokuren per week. Tijdens de studiedag volgt de student cursussen en trainingen die nodig zijn om een echte professional in het vak te worden. Binnen deze variant kan er gekozen worden om een accent te leggen in de opleiding op zorg of een accent op welzijn.

De deeltijd BOL opleiding kan gevolgd worden wanneer de student ouder is dan 23 jaar. In dat geval kan de opleiding in de avond gevolgd worden (twee avonden per week). Er is wel een minimum aan de te lopen stage gesteld, 360 uur. Ook hier volgt de student cursussen en trainingen die nodig zijn om een echte professional in het vak te worden.

BeroepsprofielDe helpende zorg & welzijn is praktisch ingesteld, zorgt graag voor andere mensen en houdt van afwisselend werk. De helpende heeft aandacht en begrip voor mensen, kan samenwerken, overleggen, organiseren en plannen. De kern van de werkzaamheden bestaat uit het bieden van ondersteuning bij huishoudelijke en persoonlijke zorg. Deze ondersteuning is gericht op het handhaven en bevorderen van de zelfredzaamheid van de zorgvrager. De werkzaamheden worden zelfstandig uitgevoerd in eenvoudige zorgsituaties, volgens routines en standaarden, op methodische wijze en aan de hand van een werkplanning gebaseerd op een zorgplan.

WerkveldDe helpende heeft een assisterende functie, echter met het verdwijnen van de zogenaamde ID banen, (instroom-doorstroom banen) zijn er binnen de welzijnssector veel banen verdwenen. Wat er nu veel gebeurd om toch in de sector welzijn stage te lopen, zijn stages bij bedrijven als Ballorig (kinderspeelparadijs) maar er kunnen ook stages gelopen worden op basisscholen.Over het algemeen werken Helpenden in de werkvelden: thuiszorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, kinderopvang en bij maatschappelijke dienstverleners. Binnen het kwalificatiedossier worden er meer branches genoemd, echter die zie je niet terug bij de werkgevers binnen de regio van ROC Flevoland.

35

DeelkwalificatiesDe kwalificatiestructuur voor het MBO is altijd gebaseerd geweest op eindtermen. Door de landelijke ontwikkelingen om tot een competentiegerichte kwalificatiestructuur te komen heeft men het herontwerp MBO in gang gezet. Het streven was om dit in 2008 in te voeren, uiteindelijk is dit uitgesteld tot 2010. De opleiding HZW startte echter eerder namelijk in het cohort 2006/2007 en deed mee tijdens de experimentele fase. Deelkwalificaties als 202 Zorg voor de huishouding werden vervangen door kerntaken. De eindtermen voor de opleiding Helpende Zorg en Welzijn zijn nu vast gelegd in het zogenaamde kwalificatiedossier. In dit kwalificatiedossier staan kerntaken met de daarbij behorende werkprocessen en competenties vermeld.

Kerntaak 1: Bieden van zorg en ondersteuning op basis van een werkplanningWerkprocessen bij kerntaak 11.1 Maakt een werkplanning op basis van het zorg-, leef-, begeleidings- of activiteitenplan1.2 Ondersteunt bij huishouden en de woon- of verblijfsomgeving of opvangsituatie1.3 Ondersteunt bij persoonlijke zorg/ADL1.4 Handelt in onvoorziene situaties1.5 Ondersteunt bij (sociale) activiteiten en recreëren

Kerntaak 2: Ondersteunen bij het zelfstandig functioneren Werkprocessen bij kerntaak 22.1 Ondersteunt een cliënt/zorgvrager op emotioneel gebied2.2 Ondersteunt een cliënt/zorgvrager bij de zelfredzaamheid

Kerntaak 3: Uitvoeren van organisatie- en professiegebonden taken Werkprocessen bij kerntaak 33.1 Werkt aan de eigen deskundigheidsbevordering en professionalisering3.2 Stemt de werkzaamheden af 3.3 Evalueert de werkzaamheden

Voor een beschrijving van de kerntaak verwijzen we graag naar de website van Calibris, www.calibris.nl

35

ToelatingseisenJe kunt je inschrijven voor de opleiding wanneer je een Vmbo-diploma basisberoepsgerichte leerweg hebt, het liefst in de sector Zorg & Welzijn. Ook kun je je inschrijven wanneer je een diploma hebt dat daar gelijkwaardig aan is of je hebt het Mbo afgerond op niveau 1.

DoorlerenMet je diploma Helpende Zorg en Welzijn kun je doorstromen en verder leren bij opleidingen op niveau 3 zoals Verzorgende IG (niveau 3) of Pedagogisch werker kinderopvang (niveau 3). In sommige gevallen ben je ook toelaatbaar voor niveau 3 in andere sectoren.

OnderwijsovereenkomstDe onderwijsovereenkomst (OOK), zie bijlage Onderwijsovereenkomst, is een door de wet verplichte overeenkomst tussen de student en het ROC Flevoland. Bij de onderwijsovereenkomst horen het studentenstatuut en de onderwijsexamenregeling. In de onderwijsovereenkomst staan de afspraken die de student maakt met ROC Flevoland. Deze afspraken gaan over de opleiding, de lessen, de examens, aanwezigheid, eventuele vrijstellingen, de kosten en de regels van de instelling. Vóór het begin van de opleiding wordt de onderwijsovereenkomst ter ondertekening aangeboden. In geval van minderjarigheid tekent de wettelijke vertegenwoordiger. Verdere bepalingen met betrekking tot de onderwijsovereenkomst worden beschreven in het studentenstatuut. Zie bijlage Studentenstatuut. Het is van belang voor de bekostiging van de opleiding dat de onderwijsovereenkomst vóór 1 oktober ondertekend bij ROC Flevoland is ingeleverd.

35

Profiel van de studentDe verzorgende beroepen zijn populair onder de vrouwelijke studenten. Dit geldt dus ook voor de opleiding Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn. Dit jaar zijn er een record aantal mannelijke studenten namelijk 5. De leeftijd van studenten die de BOL opleiding volgen varieert van 16 tot en met 30 jaar. Onder deze studenten bevinden zich relatief veel “jonge” moeders. Momenteel ligt het aantal moeders binnen de opleidingen op 13 en is er 1 zwanger.

Eén op de drie studenten heeft een bijbaantje van 8 tot 16 uur per week. In de vrije tijd houden de meeste studenten zich bezig met hun sociale netwerk door te “chillen”, te shoppen en door uit te gaan.

Het niveau van de studenten is, net als de onderwijsachtergrond, divers zoals: Al een langere periode geen onderwijs gevolgd Praktijkonderwijs VMBO BBL VMBO KBL Studenten zonder diploma

Het uitvalpercentage onder de studenten binnen de opleidingen Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn is hoog. Dit heeft verschillende oorzaken waaronder: verkeerde studiekeus, verkeerd niveau van de opleiding, economische redenen, thuissituatie of psychosociale redenen.

Aanval op de uitval Jongeren die zonder diploma de school verlaten maken nauwelijks kans op geschoold werk. Het rijk wil het aantal schooluitvallers aanzienlijk terugbrengen. Om dit te bereiken is onder andere de startkwalificatie in leven geroepen. Jongeren moeten gestimuleerd worden om minstens hun startkwalificatie te halen, deze bestaat uit een diploma Havo, Vwo, Mbo 2 of hoger. Het team HZW (docententeam voor de opleidingen Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn) en de organisatie ROC Flevoland houden zich druk bezig met het terugdringen van het aantal schoolverlaters zonder diploma.

Het begint met een goede registratie van het verzuim van leerlingen. Op ROC Flevoland gebeurt dit op 2 manieren namelijk door meldingen van het buitenringsysteem en in de klas. Sinds augustus 2010 moeten alle studenten die de school binnengaan zich aanmelden met hun studentenpas. Dit scansysteem is gekoppeld aan het lesrooster van de student. Hierdoor wordt in eerste instantie de presentie van een student gekoppeld. In school zijn betekent nog niet dat de student ook in de klas zit, daarom tekenen studenten iedere les voor hun aanwezigheid op een weekpresentielijst. Dit gebeurt onder toezicht van een docent. Hierdoor is het voor de studiecoach makkelijk te zien of een student wel of niet in de les is geweest.

Verder is er een overeenkomst met het Rijk en de regionale RMC (Regionale Meld- en Coördinatiefunctie) en zijn er goede contacten met de leerplichtambtenaren in de verschillende steden. Een RMC kan een voortijdige schoolverlater verder helpen bij het volgen van een opleiding of het vinden van een (leerwerk) baan. ROC Flevoland heeft een centrale afdeling binnen de organisatie die zich bezighoudt met studieadvies en studie-informatie, deze afdeling heet Matchpoint. Studenten en werkgevers kunnen hier terecht (externe functie van Matchpoint ). Intern heeft ze nog een andere functie namelijk het

35

begeleiden van studenten die vastlopen. Hierbij kun je denken aan empowerment trainingen, gesprekken met een schoolmaatschappelijkwerker etc., maar ook aan maatwerk voor studenten met een handicap.

Binnen de opleidingen Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn wordt de aanval op uitval uitgewerkt in een 6-tal initiatieven:

Introductie en Intake Het Toeleidingstraject Versnelde opleiding (1 jaar) Het Opvanglokaal Studieloopbaanbegeleiding, 180 minuten/ week Educatiemeter (valt binnen het agogisch klimaat van het ROC en wordt derhalve ook bij alle

studenten gedaan)

Ieder begin van het schooljaar krijgen nieuwe studenten op de opleiding een introductieweek. Dit jaar is het team voor het eerst gestart met een introductieweek waarin een drietal testen werden afgenomen namelijk:

De educatiemeter Een nulmeting taal en- rekenen Een intakegesprek

De Educatiemeter wordt ingezet als middel in de aanval op de uitval. Door studenten de Educatiemeter te laten maken worden ze bewuster van gemaakte keuzes, het legt een relatie tussen wat ze doen en waarom ze iets doen en geeft de studenten een handvat om regie te nemen over eigen ontwikkeling. Het biedt de docent inzicht in de beleving van de student en het kiezen van een passende begeleidingsstijl. Voor meer informatie zie www.educatiemeter.nl

Tijdens de introductieweek worden studenten tijdens activiteiten geobserveerd. Doel van deze observatie, van de Educatiemeter en het intakegesprek is het juist plaatsen van leerlingen binnen de opleidingen. Studenten kunnen namelijk instromen in de reguliere 2 jarige opleiding, in de versnelde 1 jarige opleiding, de Zorghulp opleiding en het Toeleidingstraject. Door goed te observeren, te luisteren en te spreken met de studenten en het beoordelen van eventuele resultaten van het Vmbo, wordt er vooraf gekeken of zij sneller kunnen of juist wat meer tijd nodig hebben.

Van studenten die naar de versnelde opleiding gaan wordt er een positieve en goede studiehouding verwacht, (zeer) goede cijfers voor het Vmbo examen (of voor een opleiding die daaraan gelijk is) en geen problemen in de privésfeer. Zij krijgen 10 weken de kans om zich te bewijzen, waarna er een definitief studieadvies wordt gegeven. Dit versnelde traject is voor studenten die meer in hun mars hebben. Soms omdat ze de opleiding al eerder hebben gevolgd maar niet hebben afgerond of omdat ze door omstandigheden niet naar niveau 3 kunnen maar hiervoor wel de capaciteit hebben. Deze studenten volgen de eerste 10 weken hetzelfde programma als de reguliere opleiding, maar krijgen in de daaropvolgende weken een aantal uren meer les en lopen in de laatste 20 weken van hun opleiding 16 uur stage per week in een instelling.

Voor studenten die tijdens de introductie en intake aangeven moeiten te hebben in hun persoonlijke omstandigheden, een achterstand in taal en rekenen hebben of moeten wennen aan regulier onderwijs is er ‘het toeleidingstraject’. Dit traject geeft studenten de mogelijkheid om met meer tijd het eerste jaar van de opleiding af te ronden. Zij mogen hier namelijk een half jaar langer over doen. In deze extra tijd is er veel ruimte voor vormingswerk, maar ook voor het aanleren van sociale vaardigheden en het kunnen evalueren en reflecteren op eigen handelen. Op deze groep studenten

35

staat een klein aantal vaste docenten. De week begint met een opening en eindigt met een weeksluiting op vrijdag.

Studenten die geen bijzonderheden hebben zullen worden geplaatst op de reguliere opleiding. Deze opleiding duurt dan 2 jaar.

Het opvanglokaalVoor de invoering van het competentiegerichte onderwijs beschikte iedere opleiding over een zogenaamde huiskamer. Dit waren leslokalen die ingericht waren als huiskamer. Hier konden studenten terecht wanneer ze een time-out nodig hadden, maar ook tijdens pauzes en tussenuren. Studenten waren zelf verantwoordelijk voor de staat waarin de huiskamers verkeerden. Door een enorme groei in leerlingaantallen ontstond er lokalennood. Eén voor één verdwenen deze huiskamers.Voor de doelgroep was het een enorm gemis. Sinds het schooljaar 2009/2010 is er een lokaal beschikbaar gesteld voor deze doelgroep in het kader van VSV.Studenten kunnen naar het opvanglokaal om te “chillen”, rustig te werken, maar ook voor een time-out. Om gemotiveerde leerlingen gemotiveerd te houden zijn er ook regels afgesproken binnen het team. Studenten die niet aan afspraken zoals op tijd komen in de les, huiswerk gemaakt, materiaal mee etc. voldoen kunnen naar het opvanglokaal gestuurd worden. Hier krijgen ze de tijd om het huiswerk alsnog te maken. In de meeste gevallen kunnen studenten wanneer ze te laat zijn na 45 minuten de les weer in. In het opvanglokaal is een docent van het team aanwezig, alle bezoeken worden geregistreerd en in de meeste gevallen vindt er een gesprek met de docent en de leerling plaats. Door deze laatste maatregel, de registratie van te laat, huiswerk, materialen vergeten of er uitgestuurd, wordt het opvanglokaal vaak door de leerlingen gezien als straflokaal. Deze zienswijze wordt doorbroken door ook de andere functies van het lokaal te benoemen en door het lokaal en de daarbij behorende gang op te knappen. Studenten werken nu in een project samen om het lokaal vrolijker te maken (grijze wanden worden geschilderd) en door het plaatsen van een kleine pantry en hangmeubilair. De leerlingen zijn verantwoordelijk voor de keuze van kleuren, teksten en afbeeldingen.

Het schilderen van grijze wanden bij de praktijklokalen en het opvanglokaal

35

Het opvanglokaal beschikt over 5 computerwerkplekken en een grote vergadertafel met 16 stoelen.

Een kleine werkruimte voor de docent achterin het lokaal met beschikking over computer en telefoon. Deze ruimte wordt ook gebruikt als spreekkamer.Naast de spreekkamer is een klein keukenblok geïnstalleerd.

De studenten van het toeleidingstraject gebruiken het lokaal voor een gezellig samenzijn.

35

Lesorganisatie en competentiegericht onderwijsBinnen de opleidingen Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn wordt er gebruik gemaakt van projecten, cursussen en trainingen naar het leerlijnenmodel van Dick de Bie en Jos de Kleijn, schrijvers van het boek Wat gaan we doen? Het construeren en beoordelen van opdrachten, uigeverij Bohn Stafleu van Loghum, Houten/Diegem 2001.

Tijdens de experimentele fase van het herontwerp Mbo, was er niets voor de niveaus 1 en 2 aan methoden en onderwijsmaterialen dat gericht was op CGO. Wel meedoen aan het experiment had als consequentie dat docenten zelf lesmateriaal moesten ontwikkelen. Aan de hand van een aantal trainingen en coachmomenten met dhr. Jos de Kleijn is er voor gekozen om niet het volledige leerlijnenmodel te volgen maar hiervan het best toepasbare te gebruiken. (Het boek richt zich sterk op hogere niveaus). Aan de hand van het kwalificatiedossier en de daarin vermelde kerntaken en bijbehorende competenties zijn projecten, cursussen en trainingen geschreven. Hierbij is de leerling niet vrij in het kiezen van een onderdeel, maar bepaalt de opleiding wanneer een project, cursus of training gegeven wordt. Een voorbeeld van het aantal uren per leerjaar en de lessen die gegeven worden vindt u in de bijlage Lessentabel.

ProjectenBinnen een project werken studenten samen aan een prestatie. Dit kan een presentatie over leefstijlen zijn, maar ook het plannen en uitvoeren van acties voor een zelfgekozen goed doel.Wat studenten aan vaardigheden geleerd hebben tijdens vakken als SLB, communicatie, etc. wordt hier in praktijk gebracht. Voorbeelden hiervan zijn: overtuigen en beïnvloeden, inzetten van middelen en materialen, planmatig werken, samenwerken etc. De meeste projecten beslaan 10 weken van 1,5 uur per week. Bij grotere projecten bestaat de mogelijkheid om 3 uur per week aan een project te werken.

TrainingenTrainingen zijn erop gericht om voornamelijk vaardigheden aan te leren. Denk hierbij aan vaardigheden als: ramen zemen, moppen, bereiden van een maaltijd, maar ook communicatieve vaardigheden. Deze lessen zijn er vooral om zoveel mogelijk te kunnen oefenen. Ook voor trainingen geldt dat ze in perioden van 10 weken, 3 uur per week gegeven worden.

CursussenCursussen zijn erop gericht om kennis over te dragen en te laten beklijven, zodat ze tijdens trainingen en projecten ingezet kunnen worden. Cursussen kunnen gegeven worden in perioden van 5 en 10 weken en duren meestal 1,5 uur per week. Stof die hierbij aangeboden wordt is bijvoorbeeld informatie over een huilbaby, ouder worden, dementie, anatomie en ziekteleer.

BeoordelenCompetentiegericht opleiden gaat uit van het kwalificatiedossier. In dit dossier staan onder andere de competenties die een beginnend beroepsbeoefenaar moet hebben voor een bepaald beroep.Ieder project, cursus en training wordt beoordeeld. In de meeste gevallen staan er een 3-tal competenties binnen het onderdeel centraal die aan de hand van een toets, verslag of prestatie worden beoordeeld. Voorbeeld van een beoordelingsschema vindt u in de bijlage Beoordelingsschema

35

Competentiegericht onderwijs

Aan het einde van de jaren negentig, vorige eeuw, constateerden werkgevers dat het studenten ontbrak aan een goede beroepshouding en flexibiliteit om in de snel veranderende maatschappij mee te kunnen komen. Het onderwijs dat op eindtermen gericht was hield zich vooral bezig met het kennen en kunnen van de studenten. Competenties zoals samenwerken, communiceren, plannen en organiseren zijn belangrijke voorwaarden om goed te kunnen functioneren in de maatschappij. Werkgevers zagen voor deze competenties graag meer aandacht binnen de schoolpraktijk.

Voor we ingaan op de situatie waarin competentiegericht onderwijs zich bevindt binnen het ROC willen we eerst even ingaan op wat competenties nu eigenlijk zijn. Een competentie is een combinatie van kennis, vaardigheden en attitude. Het gaat er dus om dat de student niet alleen werkt aan kennis over dementie, maar ook communicatieve vaardigheden ontwikkelt en een open en respectvolle houding jegens een dementerende heeft. Alleen weten wat het is en waaraan je het kunt herkennen is niet voldoende. Competentiegericht onderwijs gaat ervan uit dat een beginnend beroepsbeoefenaar bepaalde competenties moet bezitten. Een student krijgt een diploma als hij kan aantonen over de competenties te beschikken die aan zijn beroep gesteld worden.

Competentiegericht onderwijs werd op het ROC in het verleden in één adem genoemd met het onderwijsconcept ‘Actief Praktijk Leren’. Voor de invoering van het APL werd er binnen het ROC op verschillende afdelingen gewerkt met ‘Probleemgestuurd Onderwijs’. Hoewel competentiegericht onderwijs gelijktijdig (experimenteel) ingevoerd werd met APL is het competentiegerichte onderwijs geen onderwijsconcept zoals APL of het ‘Nieuwe Leren’.

Zoals blijkt uit bovenstaande is de praktijk hèt kenmerk van competentiegericht onderwijs. De spraakverwarring rondom competentie is dan ook begrijpelijk. Binnen CGO, maar ook binnen ROC Flevoland heeft het betekenisvol-leren altijd prioriteit gehad en is het de bedoeling dat studenten zoveel mogelijk in de beroepscontext leren. Beroepspraktijkvorming èn leren binnen een simulatieomgeving zijn dan ook zeer belangrijk. Omdat de praktijk uitgangspunt is, is zelfstandig werken èn werken in een groepsverband belangrijk. Binnen de opleiding probeert men dit aan te leren door het geven van projecten.

RBA-4, Proeve van bekwaamheid in en met de praktijk

In maart 2004 is de Examenbank coöperatie RBA-4 opgericht. Een voortvloeisel van de samenwerking van een aantal ROC’s namelijk: • ROC De Landstede• Deltion College• ROC van Twente

De organisatie Examenbank, houdt zich bezig met het ontwikkelen van competentiegerichte

35

beoordelingen in de vorm van Proeven van Bekwaamheid voor Verplegende en Verzorgende beroepen (niveau 1 t/m 4), maar doet dit ook voor de opleiding Onderwijsassistent en is bezig met de ontwikkeling van competentiegerichte beoordelingen voor Welzijnsopleidingen.

Binnen deze RBA-4 samenwerking worden uitsluitend summatieve vormen van examinering ontwikkeld en verkocht aan andere ROC’s. De examens worden door de Examenbank aangeboden aan de onderwijsinspectie om te laten controleren op geschiktheid etc. De examenbank houdt zich ook bezig met het trainen van beoordelaars, zij die de proeve van bekwaamheid afnemen.De Proeve van Bekwaamheid bestaat uit samenhangende opdrachten en beoordelingen van een groep van logisch samenhangende kerntaken, werkprocessen en competenties. Verder heeft de map aanwijzingen voor een adequate uitvoering en beoordeling.

Richtinggevend bij de examenbank RBA-4 is het samenwerken met leerbedrijven en het toetsen in de beroepspraktijk. De Proeve van Bekwaamheid wordt afgenomen door het leerwerkbedrijf. Wanneer een student stage loopt in een leergezin, wordt de PvB afgenomen door een docent.Het doel van samenwerking met de beroepspraktijk is het beoordelen en valideren van de inhoud en het onderbouwen van de actuele beroepssituatie. Dit doet men door conceptproducten voor te leggen aan vertegenwoordigers uit de arbeidspraktijk en door de beoordelingscommissie te laten bestaan uit mensen uit het onderwijs en de praktijk.

BeoordelingDe samenwerking die er is tussen de ROC’s in de vorm van Examenbank coöperatie RBA-4 is een zinvolle. Er wordt samengewerkt met leerbedrijven en het geheel wordt door verschillende beoordelaars bekeken. Door de samenwerking met de praktijk zal er een uitgebalanceerde toetsing ontwikkeld worden.Bij het lezen in de reader(blz. 32) merkten we dat dit (de toetsingen zoals die ontwikkeld worden), betuttelend ervaren kunnen worden binnen een bepaalde branche. Sommige vaardigheden kunnen niet algemeen beschreven worden.

35

Lokalen en een beoordelingOndanks intern e-mailverkeer en diverse telefoontjes met collega’s die erover gaan hebben we helaas geen Autocadtekeningen mogen ontvangen met daarop de plattegronden van de praktijklokalen van de opleiding Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn. Wel hebben we foto’s van de lokalen die de opleidingen gebruiken voor hun praktijklessen. Met behulp van de foto’s die we genomen hebben proberen we een beeld te schetsen van de praktijklokalen. De afdeling heeft 2 eigen lokalen, uitgezonderd het opvanglokaal, namelijk een keuken en een beddenlokaal.

Keuken

Op de foto linksboven staat een strijkmachine, 1 wasmachine en een wasdroger. Deze staan achter een kastenwand waarin materialen liggen zoals; tafelkleden, placemats, theekannen etc. De foto rechtsboven geeft een totaaloverzicht van het lokaal. De keuken is verdeeld in 3 eilanden. Ieder eiland heeft 4 keukenaanrechten/werkruimtes met een gootsteen en een warmtebron met oven.De keuken beschikt over verschillende typen warmtebronnen, namelijk gas, elektra, keramisch en inductie. Op de foto rechtsonder ziet u een in-hoogte-verstelbare kookunit met daarbij 2 magnetrons. Linksonder twee vaatwasmachines en spoelbak. Deze laatste foto is in het verlengde van de wand met het verstelbare aanrechtblad. Achter de grijze deur op de foto linksonder is een

35

materialenkast voor moppen, bezems, stofzuigers, vloerwissers etc. Daarnaast bevindt zich nog een ruimte namelijk die voor proviand met daarbij 2 koel/vriescellen.

Iedere werkplek is voorzien van:

- Koekenpan- Steelpan- Pannenset (3 stuks)- 2 messen- 2 vorken- 2 lepels- 2 theelepels- 2 aardappelmesjes- 1 dunschiller- 2 kunststof spatels- 1 bakspaan- 1 garde- 2 snijplanken- 2 platte borden- 2 diepe borden- 2 glazenschaaltjes- Afwasteil- Afwasborstel- Afwasmiddel- Handenzeep- Afdruiprek

Het lokaal heeft voldoende ruimte en werkplekken om een klas van 24 leerlingen onderwijs te geven. Het lokaal heeft een tussendeur naar een theorielokaal waardoor dit gezamenlijk gebruikt kan worden. Ook de aanwezigheid van verschillende warmtebronnen die je kunt tegenkomen in diverse huishoudens zijn prettig. Om te kunnen koken dien je als docent een veiligheidsschakelaar in te schakelen voor elektra en ook voor het gebruik van gas moet eerst een schuifje een tijdje uitgetrokken worden. Minpunten zijn de afwezigheid van voldoende afvalbakken en de mogelijkheid om afval te scheiden. De handdoekrolhouders zijn niet gevuld. Ook zijn er geen EHBO-dozen, blusdekens of andere brandblusmiddelen aanwezig. De materialenkasten, werkkasten en proviandruimten kunnen alleen geopend worden door mensen met een sleutel. De materialenkasten gaan inmiddels vanwege een niet-werkbare situatie niet meer op slot.

BeddenlokaalHet beddenlokaal is nog maar net verbouwd en nog niet af. Nog niet alle middelen en materialen zijn er, maar, begrepen we, de situatie is al veel beter dan hij was.Bij binnenkomst is er rechts een kapstok waar studenten hun jas en tas kunnen ophangen. In de praktijkruimten zie je dit maar zelden. Verder beschikt de ruimte bij binnenkomst aan de linkerkant over 1 aanrechtblok en een over een lang werkblad met 2 spoelbakken. Naast het werkblad is nog ruimte voor twee computerwerkplekken, tafels en stoelen en een verdwaalde wieg. Ondanks de nieuwe “natte” ruimte ziet dit gedeelte van het lokaal er een beetje troosteloos uit.

35

35

In de nieuwe ruimten krijgen de studenten de mogelijkheid om vaardigheden als; helpen bij toiletgang, wassen aan een wastafel, douchen en in bad gaan te oefenen met een pop of op medestudenten.

De bedden in het lokaal zijn allemaal in hoogte verstelbaar en voorzien van papegaai en nachtkastje.Ook heeft het lokaal de beschikking over een vaste tv/dvd combinatie waardoor het laten zien van skillslabfilmpjes geen enkel probleem is. Nadeel van de nieuwe natte ruimte is dat er minder ruimte is voor de lestafels en stoelen, waardoor het geven van theorie minder prettig is.

35

Methode en Leermiddelen

Angerenstein

Zoals reeds eerder vermeld in dit stuk, wordt het lesmateriaal door de docenten zelf ontwikkeld. De studenten (niveau 1 & 2) schaffen alleen bronnenboeken aan van de uitgeverij Angerenstein en een examenmap RBA-4.

Angerenstein is een gespecialiseerde educatieve uitgeverij in Velp. Zij bieden docenten in het Mbo de ‘ingrediënten’ om mee te ‘koken’ in het Mbo-onderwijs van nu. Studenten voor de opleiding Onderwijsassistent, Welzijn, Sport en bewegen en Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn kunnen met dit materiaal aan de slag. Het onderdeel voor Het Beroep en Leren-Loopbaan en Burgerschap valt onder de noemer Profi-leren. Dit pakket bestaat onder andere uit boeken, opdrachtenmagazijnen, proeven van bekwaamheid en ondersteunende sites voor de nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuren.

Profi-leren bestaat uit:

Naslagwerken zoals de bronnenboeken ‘Aan de slag als Zorghulp’, ‘Aan de slag als Helpende’ en ‘LLB’

Digitale competentie opdrachten- en beoordelingsmagazijnen (COBM) Een ondersteunende site met:

o extra verdiepende thema's: dc thema's o verwerkingsopdrachten bij thema's in de boeken o diagnostische kennistoetseno een zoekmachine

De extra verdiepende thema’s (dc thema’s) zijn een gevolg van een goede samenwerking tussen de uitgeverij en docenten. Bij het in gebruik nemen van de bronnenboeken liepen docenten tegen een kennistekort bij studenten aan. De kennis die zij misten in het bronnenboek zijn dan ook opgenomen in de dc thema’s en inmiddels zijn er een aantal nieuwe hoofdstukken toegevoegd aan de tweede druk. Het lesmateriaal wordt door een aantal docenten ontwikkeld. Zij zitten in de taakgroep ‘Onderwijsontwikkeling’ van het team. Wanneer het materiaal ontwikkeld is, wordt het uitgezet en in de praktijk getest. Na iedere onderwijsperiode dient het ontwikkelde lesmateriaal geëvalueerd te worden door de docenten die de les gegeven hebben samen met de ontwikkelaar. De ontwikkelaar is tevens eigenaar van het product en past het materiaal aan wanneer dit nodig is. Een voorbeeld van ontwikkeld lesmateriaal vindt u in de bijlage Lesmateriaal.

Beoordeling LesmateriaalHet lastige van zelfgemaakt lesmateriaal is dat het niet altijd meet wat we willen meten. Een cursus die bijvoorbeeld afgesloten wordt aan de hand van een kennistoets, kan niet beoordeeld worden met een competentie, wat in de praktijk wel gebeurt. Want bij een competentie gaat het immers om

35

het geheel van vakkennis, vaardigheden en houding. De toetsen die afgenomen worden zijn dan ook formatief en vanuit dat oogpunt is het prettig dat er ook een proeve van bekwaamheid wordt afgenomen op de verschillende kerntaken met de daarbij behorende werkprocessen en competenties.

Een andere valkuil is dat iedere docent zijn eigen stijl heeft en er daardoor minder consistentie in het geheel is. Onze ervaring is dat de kwaliteit van de door verschillende mensen ontwikkelde lessen erg varieert. Dit kun je opvangen door strakke afspraken met elkaar te maken en wellicht 1 persoon de eindredactie te laten doen. De opzet van het lesmateriaal (Profi-leren) en de samenwerking van de uitgever met de (praktijk) docenten klinkt heel positief. Door de praktijk ontdek je vaak de hiaten die er zijn. Dit blijkt ook uit de aanpassingen die er al gemaakt zijn. Mooi hierbij is dat je niet hoeft te wachten tot de nieuwe drukken uit zijn maar dat er tussentijds aanpassingen in de dc-thema’s (digitaal )gedaan worden. De uitgever geeft in deze methode de docenten ook duidelijk een eigen rol. Zegt hierover: Wij bieden betaalbare valide ingrediënten, die de opleiding inpast in het toetsbeleid. De opleider maakt het inspectie-proof.

35

StudiecoachVakdocenten

SCC’er(voorzitter)Coaches+SMW’erStudie-adviseurs

DeelnemerPortfolioPOP en AP

Peers

Eerstelijns zorgteam

Praktijkopleider (bedrijf)BPV-docent (school)

StudieloopbaanbegeleidingCompetentiegericht onderwijs vraagt niet alleen om een andere manier van leren maar ook om een andere manier van begeleiden. Studieloopbaanbegeleiding is dan ook een belangrijk onderdeel van de opleiding. Binnen de opleiding krijgt iedere klas 180 minuten SLB per week aangeboden, dit kan individueel of klassikaal. Een klas bestaat uit maximaal 24 studenten die vervolgens weer uit 2 stamgroepen bestaan van elk 12 studenten. Iedere stamgroep heeft zijn eigen studiecoach. De standaard is dat de klas 90 minuten SLB krijgt van 1 coach en dat de andere 90 minuten besteed worden aan coaching in de stamgroepen door de 2 coaches. De zorg voor studieloopbaanbege-leiding ligt behalve bij de studiecoach ook bij anderen en samen moet dit een geheel vormen binnen het ROC.

De rol van de studiecoachVan docenten ( met een aanstelling groter dan 0,5 fte ) wordt verwacht dat zij meer een begeleidende en coachende rol gaan innemen. Er vindt een rolverschuiving plaats van enkel mentor naar studiecoach. De studiecoach krijgt er een andere taak bij namelijk de begeleiding van de studieloopbaan. Centraal in de begeleiding van de student is de studiecoach die de leerling actief begeleidt en ondersteunt. Hiervoor worden middelen gebruikt als het portfolio (wat heb ik al bereikt) en POP- en PAP- gesprekken (Persoonlijk Ontwikkelingsplan en het Persoonlijk Activiteitenplan). De studiecoach wisselt informatie uit met andere docenten en (externe) begeleiders. De studiecoach heeft dan ook te maken met de volgende personen: de praktijkbegeleider (bedrijf), bpv-docent (school), eerstelijnszorgteam, coach+, studiecoachcoördinator, schoolmaatschappelijk werker, studieadviseurs, vakdocenten en ouders (wanneer student minderjarig is).

Figuur 1 De studiecoach voert als een spin in het web regie.

Het eerstelijnszorgteam kan worden ingeschakeld wanneer er twijfel is over het verloop van het studieproces, de gezondheid of de thuissituatie van een student. Wanneer de studiecoach het “probleem” van de student goed kan begeleiden, maar wel graag een “klankbord” heeft om zijn omgang met de student te bespreken, kan hij daarvoor contact zoeken met een coach+. Overstijgt het probleem de mogelijkheden van de studiecoach, dan meldt hij de student aan bij de Studiecoach

35

coördinator. De student en de situatie zal dan in het eerstelijnszorgteam worden besproken, die daarna een advies uitbrengt over het verdere verloop.

Individuele studieloopbaanbegeleiding bestaat uit:

Herkennen en erkennen van leerwensen en ambities en deze vertalen naar een leerroute op maat.

Inzicht krijgen in eigen handelen binnen het leerproces door feedback van anderen. Voeren van coachgesprekken met studiecoach. Bijhouden van een portfolio en het voeren van portfoliogesprekken en voortgangsgesprekken

met de studiecoach. (Leren) reflecteren op eigen rol en verantwoordelijkheden in het leerproces (zowel individueel

als in leergroepen) en bespreken van de consequenties op de voortgang van de studie. Bespreken van (leer)problemen met de studiecoach, met daar aansluitend een coaching door

studiecoach of doorverwijzing naar tweedelijns begeleiding. Bij vragen of problemen wordt student gestimuleerd zelf met oplossingen te komen. Keuzebegeleiding Stimuleren van het zichzelf voortdurend de vragen te stellen: Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil

ik? En hoe kom ik daar?

Groepsbegeleiding bestaat uit:

Opbouwen van een vertrouwensrelatie met en tussen studenten. Stimuleren van onderlinge betrokkenheid van de studenten in de groep, bijv. door intervisie en

groepsactiviteiten. Creëren van een veilig groepsklimaat waarbinnen studenten zich kwetsbaar kunnen opstellen. Bespreken van drijfveren, ambities en overtuigingen van studenten die leiden tot het aangaan

van een gezamenlijke verplichting en het goed verlopen van het onderwijs. Informeren van studenten over hoe de school en de opleiding werken. Het adequaat reageren op vragen en eventuele klachten van studenten.

De rol van de coach+ De coach+ is, zoals de naam aangeeft, een coach met iets extra’s. Dat extra zit in: kennis over leerproblemen, hierdoor is betere probleemsignalering mogelijk methodische kennis en vaardigheden (o.a. Educatiemeter), waardoor de begeleiding extra

inhoud gegeven kan worden coachingservaring, in het bijzonder bij het begeleiden van sociaal-emotionele problematiek,

hierdoor is ondersteuning van studiecoaches en teams mogelijk.

De rol van de coach+ is tweeledig. 1. Hij houdt zich bezig met de studenten binnen de coachgroepen die, boven de ondersteuning die

de studiecoach biedt, extra zorg nodig hebben. Het kan gaan om leerlingen met een rugzakje, leerlingen met psychosociale problemen, etc.

2. Hij ondersteunt met zijn expertise coachgroepen om risicoleerlingen1 “binnenboord” te houden. Ieder team heeft een vaste coach+ en deze geeft zelf les waardoor hij/zij zicht heeft op de daadwerkelijke gang van zaken in het onderwijs en ook “ziet” het functioneren van collega docenten en studiecoaches. De coach+ houdt zich niet alleen bezig met individuele leerlingen

1 Leerlingen die het risico lopen de opleiding te verlaten door bijv. gezinsproblematiek, schulden, gedragproblemen, verslavingsproblemen, gebrekkige motivatie.

35

die buiten de boot dreigen te vallen, maar is ook proactief bezig en onderzoekt en signaleert situaties waar problemen dreigen te ontstaan.

De coach+ vormt een soort buffer, die voorkomt dat studenten te snel in de tweedelijnszorg terecht komen. Omdat dit nog een relatief nieuwe taak is zal de rol als teamondersteuner nog moeten groeien.

Figuur 2 De coach+ heeft een bufferfunctie.

De rol van de studiecoachcoördinatorDe rol van de studiecoachcoördinator is vooral die van regelaar. De regelaar die zorgt dat contacten, zoals verwijzingen naar extra zorg, volgens afspraak verlopen. De SCC’er is de tussenpersoon tussen Matchpoint (tweedelijns zorg) en de onderwijsafdeling. Verwijzingen van studenten naar Matchpoint verlopen via de SCC’er en Matchpoint stelt de studiecoachcoördinator op de hoogte van de voortgang in het proces m.b.t. de hulpvraag van de student.

Per periode (10 weken)organiseert de SCC’er een studentenbespreking met de studiecoaches en coaches+ m.b.t. de zorgstudenten. Ook coördineert de SCC’er de ondersteuning van de studenten die zijn aangemeld door de studiecoach of de coach+. De studiecoachcoördinator is ook voorzitter van het eerstelijnszorgteam. Het eerstelijnszorgteam komt wekelijks bij elkaar. De SCC’er heeft ook een administratieve rol waarbij het gaat om het vastleggen van de geboden eerste- en tweedelijns ondersteuning en het vastleggen van de voortgang daarvan. Een belangrijke taak i.v.m. het verantwoorden van “subsidiegelden”.

Studieloopbaanbegeleiding en Leren Loopbaan BurgerschapEen Middelbare Beroepsopleiding is in principe bedoeld voor het aanleren van competenties waarmee iemand in staat is om goed te kunnen functioneren in een beroep, maar opleidingen worden breder ingericht dan voor alleen maar beroepsmatig functioneren. Van ‘het onderwijs’ wordt ook verwacht dat het persoonlijk en maatschappelijk functioneren wordt meegenomen in de opleiding. Dit gebeurt dan ook in de vorm van Leer-, Loopbaan- en Burgerschapscompetenties (LLB). In het kwalificatiedossier staan de eisen van de taalbeheersing beschreven die samenhangen met het goed kunnen uitoefenen van het beroep. Binnen LLB gaat het om het maatschappelijk functioneren. Algemeen uitgangspunt is dat bij de beroepscompetenties er een minimum niveau moet worden behaald. Voor LLB ligt dit anders , want een opleiding kan niet (volledig) verantwoordelijk zijn voor het halen van een bepaald niveau in maatschappelijke competenties. Er zal namelijk ook een bepaalde mate van maatschappelijke ervaring nodig zijn. Om deze reden wordt er in het Leer-, Loopbaan- en Burgerschapsdocument uitgegaan van een bepaalde ontwikkeling. De student zal moeten aantonen dat die ontwikkeling ook heeft plaatsgevonden. Het feit, dat de LLB in een apart kwalificatiedocument is opgenomen maakt het voor de praktijk lastiger om tot een goede uitwerking te komen. De opleiding moet nu zelf de onderstaande kerntaken inbouwen in het onderwijsprogramma.

Basiszorgstudiecoach

opleidingsteam

Basiszorgcoach+

2delijns zorg

35

Kerntaken Leren Loopbaan Burgerschap

Kerntaak 1:Benoemt zijn eigen ontwikkeling en gebruikt middelen en wegen om daarbij passende leerdoelen te bereiken

1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling.1.2 Inventariseert geschikte manieren van leren.1.3 Kiest bij de situatie en bij zichzelf passende manieren van leren.1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit.1.5 Evalueert de gekozen manier van leren.

Kerntaak 2:Stuurt de eigen loopbaan 2.1 Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven

2.2 Onderzoekt welk werk er is en wat bij hem past.2.3 Stuurt de eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn.

Kerntaak 3:Participeert in het politieke domein, in besluitvorming en beleidsbeïnvloeding

3.1 Oriënteert zich op onderwerpen waarover politieke besluiten genomen worden.3.2 Vormt een eigen mening.3.3 Onderneemt acties naar aanleiding van gemaakte keuzen.

Kerntaak 4:Functioneert als werknemer in een arbeidsorganisatie

4.1 Gedraagt zich als werknemer bij het uitvoeren van het werk.4.2 Maakt gebruik van werknemersrechten.4.3 Stelt zich collegiaal op.

Kerntaak 5:Functioneert als kritisch consument 5.1. Oriënteert zich op de consumentenmarkt en houdt rekening met

eigen wensen en mogelijkheden.5.2. Onderneemt acties om producten en diensten aan te schaffen.

Kerntaak 6:Deelnemen in allerlei sociale verbanden en respectvol gebruiken van de openbare ruimte

6.1. Neemt deel in diverse sociale verbanden en leeft in de openbare ruimte.6.2. Voert activiteiten uit voor de leefbaarheid van zijn sociale omgeving.

Kerntaak 7: Zorgt voor de eigen gezondheid (vitaal burgerschap) 7.1 Zoekt informatie over een gezonde leefwijze.

7.2 Beslist op basis van informatie en handelt ernaar.7.3 Onderneemt activiteiten om de gezondheid te bevorderen.

35

Beroepspraktijkvorming Een belangrijk onderdeel van de opleiding is de’ Beroepspraktijkvorming’. De combinatie van leren op school en ervaring opdoen in de beroepspraktijk is van wezenlijk belang voor elke beroepsopleiding. Door in de praktijk bezig te zijn kan de student kennis en vaardigheden vaak betere koppelen aan elkaar. De beroepspraktijkvorming, ook wel stage, kan alleen uitgevoerd worden bij bedrijven en instellingen die aan bepaalde voorwaarden voldoen, oftewel de titel erkend leerbedrijf hebben. Alleen wanneer een student met succes de BPV bij een erkend leerbedrijf heeft gevolgd, kan het diploma behaald worden. Tijdens de BPV leren studenten niet alleen praktische vaardigheden maar ook hoe ze in een bedrijf en in hun beroep moeten functioneren. Bijvoorbeeld wat er van hen verwacht wordt qua zelfstandigheid, werkhouding en de omgang met collega's. De praktijkopleider binnen het bedrijf is niet alleen verantwoordelijk voor de vakinhoudelijke opleiding, maar ook voor de sociaalpedagogische begeleiding van de student.

Programmering en duur van de BPVDe reguliere opleidingsduur bestaat uit 80 lesweken verdeeld over 8 perioden van ieder 10 weken.Over deze 80 weken zijn de uren voor BPV dan ook verdeeld, zie onderstaande tabel.

Leerjaar 1 Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4- - Leergezin 6 uur Leergezin 6 uur

Leerjaar 2 Periode 5 Periode 6 Periode 7 Periode 8Instelling 24 uur Instelling 24 uur Instelling 16 uur Instelling 16 uur

De versnelde opleiding heeft een opleidingsduur van 40 weken verdeeld over 4 perioden van ieder 10 weken. Leerjaar 1 Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4

- - Instelling 24 uur Instelling 24 uur

De opleiding Zorghulp bestaat uit 40 lesweken verdeeld over 4 perioden van ieder 10 weken

Leerjaar 1 Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4- Leergezin 8 uur Leergezin 8 uur Leergezin 8 uur

WerkveldenAlle studenten beginnen hun stage in een Leergezin. Deze Leergezinstage is ontstaan door een tekort aan erkende BPVplaatsen binnen Zorg en Welzijn. Ondanks alle inspanningen van het stagebureau lukte het niet om voldoende stageplaatsen te vinden voor studenten aan de opleidingen Zorghulp en Helpende Zorg en Welzijn. Dit tekort had een aantal oorzaken o.a. door bezuinigingen binnen de Zorg- en Welzijnsinstellingen. Niet alle instellingen wilden studenten opleiden op niveau 1 en 2. Vaak vanwege het lage werktempo en de persoonlijke problematiek maar ook door de slechte naam van het ROC binnen de provincie.

Omdat de stages verplichte onderdelen zijn voor het succesvol afronden van de opleidingen zijn er in het verleden overleggen geweest met leerbedrijven, onderwijsinstellingen en de OVDB, tegenwoordig Calibris. In eerste instantie zou er alleen gebruik gemaakt worden van Leergezinnen bij een tekort aan stageplaatsen, echter, tegenwoordig is het een startplek voor studenten. Hier

35

leren ze werken aan communicatieve vaardigheden maar ook aan: op tijd komen en je aan afspraken houden. Daarbij werken de studenten aan beroepscompetenties als assisteren in de huishouding. Leergezinnen kunnen bestaan uit alleenstaande ouderen, gezinnen met kinderen etc. Belangrijkste vereiste is dat het adres geen professionele hulp ontvangt, bereid is twee dagdelen per week studenten te willen begeleiden en geschoold wordt door het ROC.

Wanneer studenten klaar zijn met hun leergezinstage, kunnen zij stage lopen in instellingen. Deze instellingsstages worden gelopen in verschillende werkvelden namelijk:

- Basisonderwijs- Kinderdagverblijven- Gastouders- Verzorgingstehuizen- Dagopvang voor (verstandelijk) gehandicapten- Ballorig (overdekt speelparadijs voor kinderen van 0 t/m 12 jaar)

Begeleiding en organisatieDe organisatie en contacten voor stageadressen verlopen via het BPV bureau. Deze wordt bemand door 2 personen en zij stemmen vraag en aanbod van het werkveld af met de opleidingen van de sector Zorg en Maatschappelijke dienstverlening.Iedere opleiding/team heeft een docent die verdere BPV zaken coördineert binnen de opleiding. Vervolgens zijn er docenten die als taak BPVbegeleiding hebben. Voor iedere leerling die op BPV gaat is 10 minuten per week gereserveerd. Gevolg van deze formule is echter wel dat bij bezoeken en examinering in week 5, 10, 15 of 20 er een hoge werkdruk bij de docenten ligt. Voor aanvang van de BPVperiode gaan studenten kennismaken met de BPVplek. In de eerste week van hun BPV nemen BPVbegeleiders contact op met het BPVadres. Hierbij wordt gevraagd hoe het tot nu toe gaat, er worden gegevens uitgewisseld en er wordt een afspraak gemaakt voor een bezoek.

35

Andere manieren van leren op het ROC, LeerwerkbedrijvenBinnen ROC Flevoland wordt alleen nog competentiegericht onderwijs aangeboden. Wel maakt het ROC een ontwikkeling door in de vorm van leerbedrijven. Dit kunnen initiatieven zijn vanuit het ROC zelf, maar ook door samenwerking met het ROC van Amsterdam en bedrijven in de regio.Samen bieden de ROC’s een gevarieerd pakket aan opleidingen aan in vrijwel alle branches, van Zorg & Welzijn tot en met vele opleidingen binnen Techniek en Zakelijke Dienstverlening.

Bijzondere richtingen zijn ‘het College4Business voor startende ondernemers en speciale topsporterbegeleiding in samenwerking met NOC/NSF’, ‘het Johan Kruijff College’ en ’het Ondernemers College’ in Hilversum en andere bijzondere leerwerkbedrijven als ’The College Hotel’, ‘The Amsterdam Beauty College’, ‘het Schiphol College’ en ‘de leerafdelingen in het AMC, verpleeghuis Slotervaart van Cordaan en Zorggroep Almere’.

In Lelystad opende het leerbedrijf Beauty4All op vrijdag 4 december vorig jaar officieel haar deuren. Nu, een jaar later, heeft het leerbedrijf haar diensten uitgebreid. Klanten kunnen niet alleen voor een nieuw kapsel bij Beauty4All, maar ook voor een schoonheidsbehandeling inmiddels hier terecht. De opzet van het leerbedrijf Beauty4All is bedoeld om aankomende kappers en schoonheidsspecialisten, naast de reguliere stages, nog meer kansen te geven om praktijkervaring op te doen. Iedereen kan bij Beauty4All voor vele behandelingen terecht. Het luisteren naar de wensen van de klant en het stellen van de juiste vragen staat voor de stagiaires centraal. Bovendien werkt Beauty4All met de nieuwste producten en middelen. Kappers -en schoonheidsspecialisten in opleiding bieden up-to-date kennis en expertise tegen een lage prijs. Uiteraard worden zij daarbij voortdurend deskundig begeleid en bijgestaan door vakbekwame docenten.

Hommeles ~ Annie M.G. Schmidt College is een gezamenlijk initiatief van het Annie M.G.Schmidt Huis en ROC Flevoland. De combinatie van een leerwerkbedrijf en cultuurhuis met een eigenzinnig profiel is uniek. Hommeles bestaat uit een restaurant, een kantine en een podium. Binnen de muren van Hommeles van ROC Flevoland is dat overal terug te vinden. Hommeles staat voor: H Humor O Ondeugend M MarkantM Multimediaal E Energiek L Leren E EigenzinnigS Sociaal

In Hommeles leren studenten op een unieke manier. Leren door ‘beweging’ in alle opzichten: doen, scheppen, ervaren, bedenken, ontdekken en uitwisselen. Zo verwerven studenten zelfstandigheid, onafhankelijkheid, weerbaarheid, zorgzaamheid en verdraagzaamheid. In Hommeles staat interactie tussen mensen, jong en oud, centraal. Je kunt er leren van je successen en je missers op een creatieve manier. Een uitdaging voor studenten en docenten en altijd een bijzonder aanbod voor bezoekers.

35

Verschillen met lesgeven in het VMBO Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs, afgekort tot Vmbo, is een van de vier vormen van

voortgezet onderwijs in Nederland. Het Middelbaar beroepsonderwijs (afgekort Mbo) is een vorm van onderwijs die daarop aansluit. De meeste Mbo-opleidingen worden gegeven op Regionale Opleidingencentra (ROC's). Deze opleidingen vallen onder het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Groene opleidingen worden gegeven op Agrarische Opleidingscentra of AOC's . Deze vallen onder het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.Daarnaast zijn er vakinstellingen; zij verzorgen Mbo-opleidingen in één branche (bijvoorbeeld grafische vormgeving). Behalve openbare of bijzondere instellingen bekostigd door een van de ministeries, zijn er ook nog talloze particuliere opleidingsinstituten die erkende Mbo-diploma's mogen afgeven. Met name kappersopleidingen en schoonheidsinstituten zijn vaak particuliere opleidingscentra.

Als docent in het Vmbo heb je te maken met andere leeftijdsgroepen. De leeftijd van de leerlingen loopt van 12 tot ongeveer 17 jaar. Bij het Mbo kan de leeftijd van 16 tot ongeveer 50 jaar lopen. Hierbij maakt het verschil of het een BBL of BOL richting is. Oudere leerlingen zullen eerder voor een BBL opleiding kiezen.

Bij het Mbo hebben leerlingen een keus gemaakt voor een beroepsopleiding. Toch betekent dit niet automatisch dat leerlingen gemotiveerder zijn. Je zult hen wel anders benaderen.

Bij zowel het Vmbo als het Mbo komen begrippen als zelfstandig leren, competentiegericht leren, vaardigheden en contextrijk leren regelmatig terug. Van Mbo leerlingen mag je meer zelfstandigheid verwachten. Hierbij maakt de leeftijd van de leerlingen ook weer verschil.

In het Vmbo worden leerlingen voorbereid op een vervolgtraject. Steeds meer Vmbo’s zorgen voor doorgaande leerlijnen. Ook wordt er meer nagedacht over hoe leerlingen de overstap gemakkelijker kunnen maken. Op het Mbo is de stap gemaakt. Er wordt nu meer tijd ingericht voor Beroepskeuze en Studieloopbaanbegeleiding.

Als leerlingen in het Vmbo stage lopen hoeft dat niet perse een gecertificeerd bedrijf te zijn. Deze stages zijn over het algemeen snuffelstages en/of maatschappelijke stages. In het Mbo zoekt de school of de student veelal contact met gekwalificeerde leerbedrijven.

In het Vmbo wordt meer voorbereidend onderwijs gegeven. Op het Mbo zal er bij veel vakken dieper op de materie ingegaan worden. Bij beide schooltypes is dit mede afhankelijk van het niveau waaraan les gegeven wordt.

35

Doorstroming van VMBO naar MBOOuders en aankomende studenten worden uitgenodigd om gebruik te maken van open dagen, dit zijn er 3 per jaar. Beginnend in januari en de laatste is in juni. In Almere is er ook een afspraak met VO scholen dat Vmbo-examenleerlingen in november 1 x een bezoek brengen aan een opleiding van hun keuze en dan een workshop of rondleiding krijgen. Dit jaar heeft de opleiding Helpende Zorg en Welzijn een speeddate met studenten georganiseerd in combinatie met het maken van een gezonde smoothie.

Zoals eerder al vermeld in dit document is Matchpoint het eerste loket voor studenten en andere geïnteresseerden. De warme overdracht van zorgleerlingen tussen VO en Mbo vindt plaats tussen decanen van het VO en de decanen van het ROC. Deze ROC decanen zetten vervolgens de lijnen weer uit naar de opleidingen door het inschakelen van de SCC’er. Op het aanmeldformulier van een nieuwe student wordt altijd gevraagd naar informatie van een decaan of een mentor. Deze formulieren worden echter niet altijd ingevuld. Op dit moment is er van alles in ontwikkeling binnen het ROC en het VO om ook de doorstroming en overdracht van reguliere leerlingen te verbeteren.

In de stuurgroep LEA (Lokaal Educatieve Agenda) is met de schoolbesturen afgesproken op welke wijze de LEA middelen, in het kader van de overdracht Vmbo naar Mbo, ingezet gaan worden.De werkgroep VOMBO (decanen en coördinatoren VO en Mbo) ontwikkelt een overdrachtskalender waarin een warme overdracht voor zorgleerlingen en digitale overdracht van leerlingen via Digidoor wordt geregeld. De overdrachtskalender is inmiddels zover klaar dat deze ter goedkeuring aan het decanenoverleg en het directeurenoverleg (DOVOA) wordt aangeboden.

35

Conclusie

Het ROC Flevoland is een grote organisatie met veel studierichtingen, die in deeltijd, BBL en BOL varianten te volgen zijn. ROC Flevoland heeft in de volwassen- en beroepseducatie een deelnemersaantal van 9480 (in 2008) verdeeld over 6 locaties; Almere (2), Lelystad (2) en Dronten (2). De hoofdlocatie staat in Almere aan de Straat van Florida, nabij winkelcentrum en treinstation. De hoofdlocatie in Almere , studierichting Helpende/ Verzorgende is door ons bezocht.

Op het ROC wordt goed gewerkt aan het voorkomen van uitval van studenten. Dit door de invoer van zowel het pasjesregistratiesysteem alsook de organisatie van de introductieweek aan het begin van het schooljaar. Deze introductieweek lijkt een goed initiatief om eventuele problemen op bijvoorbeeld het psychosociale vlak te onderkennen voordat de studie op gang is gekomen. Ook een prima aanzet om leerlingen goed te kunnen begeleiden in hun keuze voor een studievariant.

Een heel belangrijk initiatief van het ROC is het ontwikkelen van eigen leerwerkbedrijven. Het is moeilijk om stageplekken te vinden voor leerlingen en door de komst van de leerwerkbedrijven zijn er meer mogelijkheden voor de leerlingen zich te ontwikkelen onder goede begeleiding.

Kortom, dit is een leerzame module geweest waarin zeker Ellen en Hanny meer te weten zijn gekomen over het Mbo, enerzijds door theoretische verdieping en anderzijds door praktisch kennis gemaakt te hebben met het MBO en, niet in het minst de know how van Lobke! Voor Lobke boeiend wat betreft de vakken/onderdelen die zij tijdens haar werk op het ROC niet geeft en door dit project nader heeft leren kennen.

35

Bronvermeldinghttp://www.abvakabofnv.nl/docs/faq/bcp%20helpende%20zorg%20en%20welzijn.pdf, bezocht 23 november 2010

http://www.leraar24.nl/dossier/911/competentiegericht-onderwijs-mbo

http://www.mbo2010.nl/index.cfm/t/Wat_is_competentiegericht_onderwijs_/containerid/666415AA-C09F-296A-61DB669427684CB1/objectid/7D89F304-E930-347B-28CB2D100A439633/displaymethod/display_default/vid/7D49BA85-0B28-5FA1-209406CE34948F65

Zin en onzin van competentiegericht opleiden, Fred Korthagen IVLOS, Universiteit Utrecht & Onderwijscentrum VU, Amsterdam VELON Tijdschrift voor Lerarenopleiders jrg 25(1) 2004

http://www.mboraad.nl/media/uploads/Presentatie%20%20sessie%207%20-%20Proeve%20van%20bekaamheid%20in%20en%20met%20de%20praktijk.pdf

http://www.angerenstein.nl/frameset.htm

http://www.profi-leren.nl/index

Bijlage LessentabelLESSENTABEL HELPENDE ZORG en WELZIJN gg22V22A/B COHORT 2009-2011 2e leerjaar

Coaches: Sherida en Marijke BPV-dagen : Maandag, dinsdag en woensdag

Periode 5 Periode 6 Periode 7 Periode 81 SLB Mijn loopbaan

Sherida + MarijkeSLB ReflectieSherida + Marijke

SLB ToekomstSherida + Marijke

SLB BeroepsgesprekSherida + Marijke

2 SLB StamgroepSherida + Marijke

SLB StamgroepSherida + Marijke

SLB StamgroepSherida + Marijke

SLB StamgroepSherida + Marijke

3 Nederlands Joyce Nederlands Joyce Nederlands Joyce Nederlands Joyce4 Werk in uitvoering of Spelbegeleiding Jannie Rekenen Wim Rekenen Wim5 Motiveren en stimuleren

ClaudiaOmgaan met agressie en teleurstellingen Sherida

Doelgroepen en seksualiteitSherida

SpelenderwijsJannie

6 Gespreksvaardigheden Joyce Werknemer zijnMarijke

Fitness op maat Dave MINORS of INHAALo.a.EHBOOndernemersvaardighedenProject Zwanger en wat nu Lobke + LiaAansluitprogramma nivo 3

7 Anatomie en Fysiologie Sherida Dieetleer

Marijke8 PathalogieSherida

Sterven en rouwSherida

9 Project goede doelenLobke + Lia10

12 uur 12 uur 15 uur 15 uur

BPV

Instelling 24 uur Instelling 24 uur Instelling 16 uur Instelling 16 uur

Totaal 1340 uur

LESSENTABEL ZORGHULP 1gg11V11A/B COHORT 2010-2011 Coaches: Marja en Mieke BPV-dagen: Donderdag en Vrijdag

Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 41 SLB Mijn opleidingsbeeld en

beroepsbeeld Marja + Mieke

SLB Leren Marja + Mieke

SLB Leren of werken Marja + Mieke

SLB Diplomeren Marja + Mieke

2 SLB Stamgroep Marja + Mieke

SLB Stamgroep Marja + Mieke

SLB Stamgroep Marja +Mieke

SLB Stamgroep Marja +Mieke

3 Hoe leer ik Mieke

Omgaan met geld Mieke Rekenen Lobke Rekenen Lobke

4 Nederlands Marja

Nederlands Marja Nederlands Marja Nederlands Marja

5 Nederlands Marja

Nederlands Marja Nederlands Marja Nederlands Marja

5a Nederlands Marja6 Bij wie & waar

werken als ZH Marja

Werken met een plan ZH Marja

Zien we allemaal hetzelfde

Til

Heb ik wat te maken met politiekMieke

Een leven lang leren

Mieke7 Waarden en Normen Marja Zo leven zij Marja8/9 Helpen in de huishouding

LiaHelpen in de huishouding Lia Voeding Lia Project Mijn examenfeest Lia

10 Basis ICT Lobke

Van wasmand tot kast Lia Handvaardigheid Jannie Gezond eten Lia

11 Samen sporten Dave

Creatief spel Til Gezond bewegen Dave

12 Ik praat,luister en stel vragen dl 1 Mieke

Ouder worden

Sherida

Bed & beddengoedSherida

Tillen en verplaatsenSherida

Leveren van kwaliteit Marja

Voorbereiding beroepsgesprekMarja

13 Beroepsvoorbereiding Marja

Terugblik op de stage Marja ProjectLobke

Inhaal Mieke

14 SLB-vaardigheden Mieke

Ik praat, ik luister, ik stel vragen dl 2 Mieke

15 Levende have Lobke

Project ouderavond Mieke

35

16 Sporten Dave22,5 uur 19,5 uur 21 uur 19,5 uur

BPV

Leergezin 8 uur Leergezin 8 uur Leergezin 8 uur

Totaal 1065 uur

35

LESSENTABEL HELPENDE ZORG en WELZIJN 1GG22V11E/F COHORT 2010-2012 1e leerjaarCoaches: Martine en Sherida BPV-dagen:Maandag en dinsdag

Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4

1 SLB Mijn opleidingsbeeld en beroepsbeeld Martine Myrna

SLB LeerdoelenMartine + Sherida

SLB Het leerprocesMartine + Sherida

SLB AssessmentMartine + Sherida

2 SLB Stamgroep Martine Myrna

SLB Stamgroep Martine+Sherida

SLB StamgroepMartine+Sherida

SLB Stamgroep Martine+Sherida

3 SLBvaardigheden Martine

Rekenen Alma Rekenen Alma Rekenen Alma

4 Nederlands Janny Nederlands Janny Nederlands Janny Nederlands Janny5 Nederlands Janny Nederlands Janny Nederlands Janny Nederlands Janny6 Planmatig

werkenJacintha

Observeren en rapporteren Jacintha

Communicatie

Martine

Leefstijlen

Martine

5 weken inhaal

Martine7 Het bed met de zorgvrager erin

SheridaOuder worden met gebrekenSherida

KinderziektenSherida

Algemene Dagelijkse LevensverrichtingenSherida

8 Doelgroepen en werkveldenWim

OntwikkelingsfasenMartine

HuilbabyMartine

Mensen met een handicapMartine

Privacy & intimiteitMartine

9 Het voeren van de huishouding Claudia

Gezonde voedingMonique

Gezond & fit voeding Monique

Feest Monique

10 Sport Dave Inhaal Sherida11 Hoe leer je doeltreffend

MarijkeSpelen met fantasie en verbeelding Til Creatieve handen Jannie

12 Nederland, democratie Joyce Samen bewegen Dave13 Budgetteren Jannie Beroepsvoorbereiding Marijke14 Gezond en fit sport Dave Project Lobke + Lia15 Spelenderwijs Jacintha16 Basis ICT Lobke

24 uur 22,5 uur 16,5 uur 16,5 uurBPV Leergezin 6 uur Leergezin 6 uur

Totaal 955 uur

35

Bijlage Beoordelingsschema

Leeractiviteiten

werkproces competentie componenten leerdoelen Onderwijsonderdelen Gebruikte Lesmaterialen

1.3 Assisteren bij dagelijkse bezigheden

T Instructies en procedures opvolgen

Instructies opvolgenWerken conform veiligheids- voorschriftenWerken conform voorgeschreven procedures

Kan een bed op maken conform de regels van de instellingKan benoemen waarom je ergonomisch, hygiënisch en veilig moet werken

Hoe maak je een bed op?Wat ligt er op een bed.De voorschriften bij het opmaken van een bed

Thema 9 bedden opmaken en de wasdoen.Blz. 165 t/m 175Vaardighedenlijst

K Vakdeskundigheid toepassen

Expertise delenVakspecifieke kwaliteiten tonen

Past vakkennis toe tijdens het uitvoeren van de vaardigheid

Het opmaken van een bed.Het opmaken van een bed met een zorgvrager erin.

Bed en beddengoedHulpmiddelen

R Op de behoefte en verwachtingen van de “klant” richten

Aansluiten bij behoefte en verwachtingenBehoefte en verwach- tingen achterhalen

Kan een bed opmaken na de wensen van de zorgvrager

Informeren naar de wensen van de zorgvrager

De zorgvrager

Evaluatieprotocol 85% aanwezigheid Oefenen van de vaardigheden Maken van de theorie opdrachten en inleveren voor de toets Toets bedden bed opmaken met een zorgvrager erin

Beoordeling van de competenties en componentenDe competenties kan worden beoordeeld op 5 niveaus.

Beheersingsniveau

0De student laat tijdens het uitvoeren van taken niet zien dat zij het competentieonderdeel beheerst.

0,5Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student kort ervoor duidelijke instructies heeft gekregen en tijdens het uitvoeren van de taak extra aanwijzingen krijgt.

1 Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student onder leiding taken uitvoert.

1,5Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student zelfstandig en zonder aanwijzingen taken uitvoert in eenvoudige dagelijkse situaties.

2 Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student zelfstandig en zonder aanwijzingen taken uitvoert in allerlei wisselende situaties.

Naam GroepDocent Datum

Beoordelingslijst Bed en beddengoedNiveau 0 0,5 1 1,5 2T instructies en procedures opvolgen

Instructies opvolgen Werken conform veiligheidsvoorschriften Werken conform voorgeschreven procedures

K Vakdeskundigheid toepassen Expertise delen Vakspecifieke kwaliteiten tonen

R Op de behoefte en verwachtingen van de `klant`richten Aansluiten bij behoefte en verwachtingen Behoefte en verwachtingen achterhalen

Datum Handtekening deelnemerHandtekening docent

Opmerkingen

Bijlage LesmateriaalNaam :………………………………………………………

Klas :………………………………………………………

Producttype TrainingOnderwijsaanbod

10 lessen van 3 uur

TaakgebiedProductnummer TProducttitel Gezonde voedingOnderwijsthema

Inleiding

Eten en drinken is heel belangrijk. Een verstandige keus maken uit het grote aanbod is niet makkelijk. Slechte voeding heeft invloed op de groei van kleine kinderen. Ook kan (niet) eten invloed hebben op leerprestaties. Gezondheidsproblemen zijn soms te voorkomen met goede voeding of deze voeding voorkomt dat gezondheidsproblemen erger worden.

In deze training leer je wat wordt verstaan onder gezonde voeding en leer je hoe je eenvoudige maaltijden kunt bereiden.

Voorwaarden

Geen

Leeractiviteiten

Werkproces competentie

componenten Leerdoelen onderwijsonderdelen Leer-middelen

Ondersteunt bij huishouden en de woon- of verblijfsomgeving of de opvangsituatie

L. Materialen en middelen inzetten.

-Geschikte materialen en middelen kiezen.

-Goed zorg dragen voor materialen en middelen.

-Materialen en middelen inzetten.

-Heeft kennis van huishoudelijke materialen en middelen.-Kan huishoudelijke materialen en middelen op de juiste manier toepassen en onderhouden en heeft daarvoor lichamelijke capaciteiten.-Kan veel voorkomende huishoudelijke apparatuur bedienen-Kan materialen en middelen zodanig gebruiken dat er veilig, hygiënisch, ergonomisch, milieubewust en kostenbewust gewerkt wordt.-Kan eenvoudige maaltijden bereiden en de basisbereidings-technieken die hiervoor nodig zijn toepassen.-Heeft kennis van basisvoedingsleer, de schijf van vijf en kan dit toepassen bij het samenstellen van gezonde maaltijden.

-Functie van voedingVoedingsstoffen en voedingsmiddelen.-Werkplanning maken.-Schijf van 5-Energieleverende voedingsstoffen.-Bouwstoffen.-Regulerende stoffen.-Voeding en leeftijdsgroepen.-Menuleer.-Kant en klare producten.-Inkoop van levensmiddelen.-Bereidingstechnieken: koken, bakken, roerbakken toepassen op aardappelen, groente, vlees, eieren op het fornuis en in de oven.

-Reader gezonde voeding

-Angeren-steinHo 19.1 t/m 19.4

-Recepten-bijlage

2

Evaluatieprotocol

Je krijgt voor deze training 2 credits als je aan de volgende voorwaarden hebt voldaan:

Je bent verplicht minimaal 80% van de lessen aanwezig te zijn. Schriftelijke toets over theorie is voldoende afgesloten. Eindopdracht is voldoende uitgevoerd.

Pas als aan het evaluatieprotocol is voldaan worden de competenties beoordeeld.

Beoordeling van de Competenties en componenten

De competenties kan worden beoordeeld op 5 niveaus.

Beheersingsniveau

0 De student laat tijdens het uitvoeren van taken niet zien dat zij het competentieonderdeel beheerst.

0,5Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student kort ervoor duidelijke instructies heeft gekregen en tijdens het uitvoeren van de taak extra aanwijzingen krijgt.

1 Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student onder leiding taken uitvoert.

1,5Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student zelfstandig en zonder aanwijzingen taken uitvoert in eenvoudige dagelijkse situaties.

2Het competentieonderdeel is zichtbaar wanneer de student zelfstandig en zonder aanwijzingen taken uitvoert in allerlei wisselende situaties.

Naam GroepDocent

Beoordelingslijst

Gezonde voeding

Niveau 0 0,5 1 1,5 2L Materialen en middelen inzettenGeschikte materialen en middelen kiezenGoed zorg dragen voor materialen en middelenMaterialen en middelen inzetten

Datum Handtekening deelnemerHandtekening docent

OpmerkingenHier het toetscijfer noteren als er een toets is afgenomen

3

Portfoliobewijs

Competentie L Materialen en middelen inzettenComponent Geschikte materialen en middelen kiezenMaak 3 dagmenu’s die voldoen aan de richtlijnen gezonde voeding.Situatie 1: een baby van 5 maanden.Situatie 2: een kleuter van 5 jaar.Situatie 3 voor een oudere van 85 jaar.Situatie 1:

Situatie 2:

Situatie 3:

4

Les 1 Functies van voeding. Voedingsmiddelen.Voedingsstoffen.Planning maaltijdbereiding.

Functies van voeding.De verschillende functies van voeding zijn:

een biologische functie een psychologische functie een sociale functie een culturele functie een medische functie

Opdracht 1Geef 2 voorbeelden van elke functie

Functies van voeding VoorbeeldBiologische functie

Psychologische functie

Sociale functie

Culturele functie

Medische functie

Gezond eten betekent o.a. dat je een keuze maakt uit een hoeveelheid voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen zijn producten die je eet of drinkt.Melk, rijst, vlees en groenten zijn voorbeelden van voedingsmiddelen.In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen.

Er zijn zes soorten voedingsstoffen: Koolhydraten, verteerbare en onverteerbare. Vetten, verzadigde en onverzadigde.

Eiwitten, dierlijke en plantaardige. Vitamines, A, B1, B2, B6, B12, C, D, E en K. Mineralen, Calcium (kalk), ijzer, natrium (zout). Water/vocht

Je lichaam heeft 3 soorten voedingsstoffen nodig om in leven te blijven:1. Energieleverende stoffen.

Je krijgt nieuwe energie/kracht om dingen te doen.2. Bouwstoffen.

Hierdoor kan je lichaam steeds nieuwe cellen maken om te herstellen of te groeien.

3. Regulerende stoffen.Deze zorgen ervoor dat alles in het lichaam goed verloopt.

Opdracht 2Als je eet komen er voedingsstoffen in je lichaam. Je lichaam gebruikt die stoffen.Waarvoor heeft je lichaam de voedingsstoffen nodig? Zet een kruis in de goede kolom.

Voedingsstoffen

Energieleverend

Bouwstoffen Regulerend

KoolhydratenVettenEiwittenWaterMineralenVitamines

6

Les 2Schijf van vijf

Opdracht 1Lees de casus op blz. 198 over Guus en Carla. Guus en Carla gaan een maaltijd voorbereiden. Waar let je op, noem er 8.

Opdracht 2Voor het samenstellen van een gezonde maaltijd is het belangrijk om te weten welke voedingsmiddelen in welk vak van de schijf van vijf horen.Op deze manier kun je beoordelen of je een goede maaltijd hebt samengesteld.Op de schijf van vijf kun niet alleen zien of je een gezonde maaltijd hebt samengesteld, je kunt ook zien of je veel of weinig van het product nodig hebt. De grootte van het vak geeft dit aan.

Je hebt nu een aantal verpakkingen/ etiketten voor je liggen.Bedenk met je groepje in welk vak deze verpakkingen horen.

7

Welke producten heb je in welk vak gezet:Vak Product

Vak 1

Vak 2

Vak 3

Vak 4

Vak 5

Regels Schijf van VijfDe 5 regels geven aan waar gezonde voeding om draait. Dit zijn de belangrijkste aandachtspunten.

1. Eet gevarieerd

Er is niet één voedingsmiddel dat alle voedingsstoffen in voldoende mate heeft. Wie gevarieerd eet, krijgt alle stoffen binnen die nodig zijn. Bovendien wordt het risico op het binnenkrijgen van eventueel aanwezige ongezonde stoffen gespreid.

2. Niet te veel en beweeg

Om op een gezond gewicht te blijven, is het belangrijk gevarieerd en gezond te eten met niet te veel calorieën en veel te bewegen. Een gezond lichaamsgewicht verkleint de kans op chronische ziekten. Iemand met een te hoog gewicht heeft meer kans op hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde vormen van kanker. Niet te veel eten betekent ook zuinig zijn met zout en matig met alcohol.

3. Minder verzadigd vet

Door het gebruik van verzadigd vet te beperken wordt de kans op hart- en vaatziekten kleiner. Vet is wel nodig als bron van onverzadigde vetzuren, vitamine A, D en E en energie. Kies daarom voor grotendeels onverzadigde vetten, zoals halvarine, plantaardige oliën en vloeibaar bak- en braadvet. Het eten van twee keer vis per week (waarvan ten minste

8

één keer per week vette vis) is van belang vanwege de gezonde visvetzuren.

4. Veel groente, fruit en brood

Een gezonde voeding bevat ruime porties groente, fruit en brood. Groente, fruit en brood zijn vezelrijke voedingsmiddelen die in verhouding tot hun volume en gewicht weinig calorieën en veel voedingsstoffen leveren. Er wordt dus niet snel te veel van gegeten. Dit is belangrijk voor mensen die letten op hun gewicht. Bovendien verlaagt een ruime consumptie van groente en fruit het risico op chronische ziekten.

5. Veilig

In voedsel kunnen ongezonde stoffen en bacteriën voorkomen. Ons voedsel is nog nooit zo veilig geweest, maar honderd procent veilig voedsel bestaat niet. Thuis zijn consumenten zelf verantwoordelijk voor de veiligheid. Met het nemen van een aantal eenvoudige maatregelen kan besmetting en ziekte, bijvoorbeeld het risico van een voedselinfectie of -vergiftiging, worden verkleind of voorkomen.

9

Les 3Energieleverende voedingsstoffen

Koolhydraten Vetten Eiwit

Energie krijg je doordat je via voedsel calorieën( van Latijnse woord calor = warmte) binnen krijgt. Je lichaam verbrandt die calorieën en daardoor krijg je energie. Koolhydraten zijn een belangrijke bron van energie voor het lichaam. Als je gezond eet, komt tussen de 40 en 70 procent van de energie uit koolhydraten. je kunt het best kiezen voor volkorenbrood, granen, aardappelen, zilvervliesrijst, volkoren pasta en peulvruchten. In deze producten zitten namelijk verteerbare koolhydraten (zetmeel en suikers) en niet-verteerbare koolhydraten (voedingsvezels). Voedingsvezels zorgen voor een ‘vol gevoel’, zo helpen ze op gewicht te blijven. Ook zijn ze goed voor de stoelgang. Volkoren producten bevatten veel voedingsvezels.

Koolhydraten en chronische ziektesDiabetesHart- en vaat ziektenOvergewichtTandproblemen

Vet lekker, Vet gezond

BerendOmdat Berend zo dik is, probeert hij minder te eten. ’s Morgens ontbijt hij niet. Een prima start, denkt hij zelf. Maar om elf uur krijgt hij toch een honger!In de pauze spurt hij naar de supermarkt en koot een chocoladereep en een gevulde koek. Lekker. Dat helpt. Voor even dan. Tussen de middag doet hij zijn best en eet geen brood, geen margarine, geen beleg. Niks. Maar als hij uit school komt, komt hij bijna om van de honger en pakt een zak chips uit de kast. Zo’n grote zak. Zijn ouders zijn toch niet thuis. Een beetje misselijk gaat hij ’s avonds aan tafel zitten. “Geen honger? Hoe kan dat nu?”: vraagt zijn moeder.Maar je snapt al wat er om een uur of acht gebeurt…..HONGER.Berend gaat op jacht. Naar koekjes, naar snoep, naar ……..

10

Morgen begint hij opnieuw met lijnen. Vandaag is toch een verloren dag.

YaminaYamina is zo mager, omdat ze heel erg streng is voor zichzelf. Zij neemt geen ontbijt, en ze beheerst zich ook in de pauze en neemt geen gevulde koek. Tussen de middag eet ze twee boterhammen met niets erop. ’s Middags voelt ze zich slap. Als haar vriendinnen vragen of ze mee gaat zwemmen, zegt ze met een bleek gezicht dat ze liever op de bank voor de televisie blijft hangen. ’s Avonds eet ze alleen rijst. Hoewel Yamina happy is met haar slanke figuur, voelt ze zich vaak niet lekker en heeft ze weinig energie om leuke dingen te doen.

AlexanderAlexander kijkt met verbazing naar zijn twee vrienden. Het zijn leuke vrienden, maar waarom doen ze zo dom met eten? Hij is niet dik en niet dun, hij is gewoon oké. Als hij honger heeft, dan eet hij. Waarom niet? Hij voelt zich goed en gezond.’s Morgens begint hij met een lekker ontbijt: twee boterhammen met margarine, jam en een beker yoghurt. Om elf uur eet hij een appel. Tussen de middag eet hij een paar boterhammen. ’s Avonds neemt hij bloemkool met tartaar en aardappels of pasta met noten en sla. Ligt eraan wat zijn moeder kookt Na het eten gaat hij nog even voetballen op straat.Jammer dat Berend ( te veel honger) en Yamina ( te moe) bijna nooit meedoen.

Opdracht 1Waarom is Yamina zo futloos?

Opdracht 2Welke voedingsstoffen leveren energie?

Verzadigde, onverzadigde vetten en cholesterol.Lees blz. 370 uit het boek.

11

Opdracht 3Denk je dat Berend genoeg gezonde vetten eet? Heb jij dezelfde eetgewoontes als Berend of doe jij het anders? Wat eet jij dan?

Opdracht 4Waarom is cholesterol slecht voor je?

Opdracht 5In welke voedingsmiddelen zitten veel verzadigde vetten?In welke veel onverzadigde vetten? Vul de tabel in.

Verzadigde vetten Onverzadigde vetten

12

Les 4BouwstoffenEiwitten

In veel eten zit eiwit. Eiwit is belangrijk. Het levert calorieën en aminozuren. Aminozuren zijn bouwstenen voor het eiwit in lichaamscellen. Er zijn allerlei voedingsmiddelen die eiwitten bevatten. Vlees, vis, melkproducten en eieren bevatten het meeste eiwit. Dit zijn de zogenaamde dierlijke eiwitten. Verder bevatten graanproducten, bonen en peulvruchten eiwitten. Dit worden plantaardige eiwitten genoemd.

Eiwitten vormen een belangrijk onderdeel van onze dagelijkse voeding. Een tekort aan lichaamseigen eiwit kan leiden tot diverse kwalen zoals vermoeidheid, verlies van spiermassa en haaruitval. Het dagelijks binnen krijgen van voldoende eiwit is daarom absolute noodzaak, echter is dit niet altijd vanzelfsprekend.

Voor mensen die een dieet volgen of vegetariërs is het soms aan te raden te zorgen voor extra eiwit. Ook (fanatieke) sporters hebben baat bij het extra innemen van eiwit om de spieropbouw te stimuleren en/of spierafbraak tegen te gaan.

Bij sporters nemen eiwitten een extra belangrijke rol in, tijdens een intensieve training bestaat namelijk zo'n 10% van de energievoorziening uit eiwitten. Na de training zorgen eiwitten voor herstel van beschadigd weefsel en wordt met behulp van eiwit als bouwstof extra spierweefsel aangemaakt. Dit proces duurt gemiddeld zo'n 2 à 3 dagen, voor optimaal herstel en spiergroei tijdens deze periode is het dus essentieel om voor voldoende eiwitten te zorgen.

De algemene spelregels voor de voeding van een sporter zijn:

Eet voldoende koolhydraatrijke voedingsmiddelen Wees zuinig met vetten Eet voldoende eiwitrijke voedingsmiddelen Eet gevarieerd Zorg voor voldoende vochtinname Zorg voor een goede timing van de maaltijden

Opdracht 1Bepaal van tevoren met elkaar:

Wie houdt de tijd in de gaten. Tijdsbewaker.

13

Wie zorgt dat iedereen aan het woord komt. Voorzitter. Wie schrijft het antwoord op. Notulist. Wie let op de samenwerking. Observator.

Tijdsbewaker is:Voorzitter is:Notulist is:Observator is:

Geef 8 voorbeelden van koolhydraatrijke voedingsmiddelen.

Geef 8 voorbeelden van eiwitrijke voedingsmiddelen.

Hoe zou de voeding van een sporter er voor een dag uitkunnen zien?Denk aan de algemene spelregels voor voeding van een sporter.

Opdracht 2

14

In de kantine van de sportschool of sportvereniging zie je allerlei flitsende sportrepen. Als je de folders mag geloven, zijn deze repen onmisbaar om een goede prestatie te leveren. Trendy producten, of een noodzakelijke aankoop? SamenstellingDe repen bevatten veel energie, vooral veel koolhydraten. Ze bevatten minder vet dan bijvoorbeeld de gewone repen en candybars. Wat dat betreft zijn het dus geschikte producten. U hoeft ze niet te kopen voor de vitaminen en mineralen die er in zitten, want die krijgt u bij normale sportbeoefening ook met een gezonde voeding binnen.AlternatievenDe sportrepen zijn niet slecht, maar ook niet nodig. Er zijn ook goedkopere en caloriearmere alternatieven, zie onderstaand overzicht. Veel van deze producten zijn ook verkrijgbaar in handige meeneemverpakking.

Opdracht:Vul het onderstaande schema in. Je kunt hiervoor op de verpakking kijken of op internet. Vergelijk de tussendoortjes en bespreek welk tussendoortje volgens jou het beste is.

Tussendoor Energie k(cal) Eiwit (gr) Vet (gr) Koolhydraten (gr)

Energiereep 55 gr

Cracker 25 gr

Eierkoek 30gr

Ontbijtkoek

Sultana

Les 5 Regulerende stoffen VitaminesMineralenVocht/water

Vocht/WaterAlle drinkbare, vloeibare stoffen bevatten doorgaans voornamelijk water. Maar ook in vast voedsel zit water. In vrijwel alle

15

voedingsmiddelen komt het van nature voor, groente en fruit bevatten zelfs veel water. Gemiddeld levert voedsel circa een liter water per dag. Daarnaast is drinken nodig om voldoende water binnen te krijgen: voor een volwassene ongeveer anderhalve liter per dag.

MineralenBij mineralen of metalen denken veel mensen in eerste instantie aan gesteenten of metalen zoals die in de natuur voorkomen. Maar mineralen zitten ook in voedingsmiddelen. Ze worden opgenomen door planten en dieren, waarna ze in de voedselketen terecht komen.Voorbeelden van mineralen zijn: Calcium (kalk), ijzer, natrium (zout).

VitaminesVitamines en mineralen zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in voedsel. Ze zijn onmisbaar voor een goede gezondheid en normale groei en ontwikkeling. Ze leveren geen energie (calorieën). Een tekort leidt tot ziektes, zoals deze 'klassieke ziekten': scheurbuik of beri-beri. Deze ziekten komen in de westerse samenleving eigenlijk niet meer voor. Wel is er veel meer bekend geworden over de rol van vitamines en mineralen bij het risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en kanker.

Het lichaam kan de meeste vitamines en mineralen niet zelf maken. Je neemt ze dus via het eten op. Daarbij gaat het om kleine hoeveelheden, variërend van honderden milligrammen tot enkele grammen per dag.

Vitamines zijn te verdelen in vitamines die in water oplosbaar zijn en vitamines die in vet oplosbaar zijn. Vetoplosbare vitamines zijn vitamine A, D, E en K. Het lichaam slaat een overschot aan deze vitamines gedeeltelijk op. Een ander deel wordt uitgescheiden via de urine of de gal.

Voeding voor baby’sHet eerste halfjaar bestaat het dagmenu van baby’s alleen uit borst- of flesvoeding. Dit is voldoende om te voorzien in (bijna) alle voedingsstoffen. Vanaf een half jaar komt daar langzaam steeds meer vaste voeding bij. Als eerste groente en/of fruit.

BorstvoedingVanaf de geboorte is borstvoeding de meest natuurlijke en meest geschikte voeding voor de baby. Het bevat bijna alle voedingstoffen die je

16

kindje nodig heeft. Alleen vitamine K en D zitten niet in voldoende mate in moedermelk.

Vitamine K is belangrijk voor de bloedstolling. Als je baby hiervan te weinig heeft, kunnen er bloedinkjes optreden.

Vitamine D is nodig voor een goede botontwikkeling. Baby’s hebben echter niet voldoende aan de hoeveelheid vitamine D die in de moedermelk zit. Vanaf een leeftijd van twee weken wordt daarom een vitamine D-supplement aangeraden.

FlesvoedingAls ouders ervoor kiezen om hun kindje flesvoeding te geven, is complete zuigelingenvoeding de juiste voeding. Hierin zitten alle voedingsstoffen die het kind nodig heeft, inclusief alle vitamines en mineralen. Bij flesvoeding is het dus, anders dan bij borstvoeding, niet nodig om extra vitamines te geven.

Opdracht 1Je werkt als helpende zorg en welzijn bij kinderdagverblijf “La Luna”.Je vindt het werken op de babygroep erg leuk. Het is je wel opgevallen dat niet alle baby’s gezonde voeding krijgen. De leiding vraagt aan jou of je een flyer wilt maken voor de ouders. Zodat de ouders weten wat zij kunnen doen om hun baby de voeding te geven die bij hun kindje past.

Op een flyer staat kort en krachtig vermeld waar het over gaat en er worden toepasselijke plaatjes bij gebruikt die het geheel duidelijker maken.

Denk bij het maken van de flyer aan: Aandacht trekken. pakkende slogan

(zin) Kernachtige zinnen, gekke naam/

woordspeling Opvallende kleuren, knaleffecten

Voorbeelden van flyers

17

Les 6Menuleer

Kleur Geur Smaak Consistentie Verzadigingswaarde

Menuleer test

18

1. Het ontbijt is een voorbeeld van een…..o A. gerecht.o B. Maaltijd.o C. Menu.

2. Volgens de menuleer bestaat een menu uit minstens …… gangen.o A. 2o B. 3o C. 4

3. Een amuse is een ……o A. Een hapje voor het eten.o B. Een drankje voor het eten.o C. Een drankje na het eten.

4. Volgens de regels van de menuleer is stamppot boerenkool een…….o A. gerecht.o B. maaltijd.o C. menu.

5. Wat zijn cereals?o A. Papsoorten bij een Engels ontbijt.o B. Graanproducten bij het Amerikaans ontbijt.o C. Eiergerechten bij een Engels/Amerikaans ontbijt.

6. Een menu moet altijd een ……… bevatten.o A. warm voorgerecht.o B. hoofdgerecht.o C. zoet nagerecht.

Een menu bestaat uit een combinatie van gerechten die samen een complete maaltijd vormen. Een menu bestaat een aantal gangen die na elkaar worden geserveerd. Een standaardmenu bijvoorbeeld bestaat uit 3 gangen:

1. Een voorgerecht2. Een hoofdgerecht3. Een nagerecht

Een voorgerecht is bedoeld om de eetlust op te wekken. Daarom serveer je dit aan het begin van de maaltijd. Voorgerechten kun je in twee groepen delen:

Koude voorgerechtenBijvoorbeeld een salade.

SoepenHeldere of gebonden soepen.

Het hoofdbestanddeel van een hoofdgerecht is meestal een vlees-, vis- of gevogeltegerecht. Daarbij hoort een garnituur, dat bestaat meestal uit een of meerdere soorten groenten en aardappelgerecht, rijst of past.

Een maaltijd sluiten we meestal af met een toetje, dessert.De verschillende mogelijkheden bij desserts zijn ontelbaar. IJs, vers fruit of fruitsalade, pudding, gebak enz.

19

Voor het samenstellen van menu’s bestaan zelfs bepaalde “spelregels”: Variatie of afwisseling.

Niet 2 keer dezelfde ingrediënten gebruiken. (Bv. tomatensoep en tomatensalade)

Variatie in kleur van de verschillende ingrediënten. Variatie in smaak.

Niet alleen voldoende afwisseling in zoet, zuur en bitter.Smaken moeten ook op de juiste manier gecombineerd zijn en verschillen in sterkte.

Consistentie is de dichtheid/samenstelling van een voedingsmiddel.De consistentie van voeding kan een rol spelen bij mensen die bv. niet kunnen slikken of kauwen. Je gaat dan de consistentie van voeding aanpassen door bv. de maaltijd de malen of te mengen met bouillon.

20

Les 7Kant en klaar producten (conveniënt food)

Opdracht 1Wat is er nou makkelijker in ons drukke bestaan dan af en toe te kiezen voor een kant en klaarmaaltijd? Door de groeiende vraag wordt het assortiment kant en klaarmaaltijden steeds meer uitgebreid. Veel van deze maaltijden bevatten echter te weinig groente. Bovendien zit er soms veel vet en zout in.

Wordt er bij jou thuis wel een gebruik gemaakt van kant en klaar maaltijden? Ja / Nee .

Waarop moet je letten om te zorgen dat je een gezonde kant en klaar maaltijd op tafel zet? ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 2 Vergelijkend warenonderzoek pannenkoeken

Je gaat verschillende soorten pannenkoeken testen en beoordelen………Proef de drie verschillende soorten pannenkoeken en beoordeel ze aan de hand van de onderstaande criteria. Zet een kruisje in het goede vakje.

Pannenkoek 1Goed Matig Slecht

Eerste indruk

Kleur

Geur

Smaak

Totaal

21

Pannenkoek 2Goed Matig Slecht

Eerste indruk

Kleur

Geur

Smaak

Totaal

Pannenkoek 3Goed Matig Slecht

Eerste indruk

Kleur

Geur

Smaak

Totaal

Tel de score en bepaal welke pannenkoek het beste was.

Schrijf op waarom je deze pannenkoek het beste vond._______________________________________________________

_______________________________________________________

_______________________________________________________

_______________________________________________________

Schrijf op voor welke pannenkoek jij hebt gekozen._______________________________________________________

22

Les 8 Levensmiddelen aanschaffen

Versheid Ingrediëntendeclaratie Levensmiddelen bewaren

Veel voedingsmiddelen zijn voorverpakt.Verpakkingen zijn van blik, karton, plastic, aluminiumfolie of glas.Op de verpakking zit een etiket. Hierop staat veel informatie.Volgens de wet moet op de verpakking staan:

Naam van het product. Naam en het adres van de fabrikant of de verkoper. Wat er in de verpakking zit, ingrediënten. De inhoud. De productiecode. Datum van minimale houdbaarheid (THT= tenminste houdbaar tot)

Verder staat er op het etiket vaak hoe je het product moet bewaren, de gebruiksaanwijzingen, de prijs en de streepjescode.

Opdracht 1. Informatie op etiketten.

1. Ik lees nooit/wel eens het etiket op de verpakking van een voedingsmiddel.

2. Ik vind dit belangrijk/ niet belangrijk omdat,______________________________________________________________________________________________________________

3. Welke ingrediënten zitten in de producten?

Product 1 Product 2 Product 3

23

4. Hoeveel KiloJoules bevatten de producten?Product 1 Product 2 Product 3

5. Wat zijn de houdbaarheidsdata van de producten?Product 1 Product 2 Product 3

6. welke hulpstoffen zijn gebruikt bij deze producten?Product 1 Product 2 Product 3

Een fabrikant voegt allerlei hulpstoffen toe aan een voedingsmiddel, omdat, ________________________________________________________________________________________________________________________

Levensmiddelen bewaren.Voedsel bederft snel.Er zijn verschillende manieren om voedsel langer te bewaren.Invriezen, vacuüm verpakken, drogen, pasteuriseren en steriliseren.Een ander woord voor langer kunnen bewaren is conserveren.

SteriliserenDoor het voedingsmiddel te verhitten tot 130-1400 C. gaan alle bacteriën dood.

PasteuriserenHet voedingsmiddel wordt verhit tot 720 C. De meeste bacteriën gaan dood.

Door te veel bacteriën bederft het voedsel snel. Bacteriën hebben vocht en lucht nodig om te leven. Bacteriën kunnen ook niet leven in een te zoute, te zoete of te zure omgeving.

24

Opdracht 3Waarom blijven de volgende voedingsmiddelen lang goed?Kies uit de volgende conserveringsmethoden.

Zuur Zout Zoet Geste ri-liseerd

Gepasteu-riseerd

Zonder lucht

Inge-vroren

IJsKoffieJamAugurkenMelk uit de koelingZoute haringHoudbare vla

Opdracht 4 Onderzoek

Je werkt met 2 personen. Je gaat 2 soorten melk proeven.

Welke melk vond je het lekkerst?______________________________________________________________________________________________________________________

Wat voor verschil proefde je?______________________________________________________________________________________________________________________

25

Eindopdracht Gezonde voeding

Onderwerp Wie AfgetekendPlanningUitnodigingDiëtenRecepten:VoorgerechtHoofdgerechtNagerechtMenukaartBoodschappenlijst

Je werkt als helpende zorg en welzijn bij het buurthuis “De Wierden”.Eens in het jaar wordt er een “gezellige avond” georganiseerd voor de mensen van het woonzorgcentrum “De overloop”. Jij mag dit jaar voor de avondmaaltijd zorgen.

Werk in tweetallen.

Opdracht 1Waar moet je allemaal aan denken?Hoeveel tijd denk je hiervoor nodig hebben?

Waar moet je aan denken? Wat moet je doen? Hoeveel tijd?

26

Opdracht 2Je hebt al bedacht dat ze de mensen een uitnodiging wil sturen. Hoe kan je deze mensen uitnodigen en laten weten dat er voor hun een “gezellige avond met maaltijd” wordt gegeven in het buurthuis?

1.2.3.4.

Maak een uitnodiging voor de mensen van het woonzorgcentrum.In de uitnodiging moet staan:

Voor wie het is Wat het is Wanneer Waar Hoe laat

Opdracht 3Bij het bedenken van het menu is het belangrijk dat Kelly rekening houdt met de diëten die mensen kunnen hebben. Sommige mensen zijn diabetisch, andere hebben een te hoog cholesterol. Er zijn ook mensen die te dik zijn.Waar moet je rekening mee houden met het samenstellen van het menu.

Diabetisch cholesterol

Overgewicht

27

Opdracht 4Stel een menu samen voor de maaltijd, Hou hierbij wel rekening met de diëten van de mensen, en natuurlijk met de schijf van 5.Zoek recepten voor het voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht die je gaat gebruiken.

Opdracht 5Maak een menukaart.Leg uit waarom je voor dit menu hebt gekozen.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Opdracht 6Stel een boodschappenlijst samen aan de hand van de recepten die je hebt uitgekozen. Er komen 10 mensen eten.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

28

TC03

29

Inhoudsopgave

Werkkaart Persoonlijke hygiëne..................................................................................................3

Werkkaart Hygienische Werkwijze..........................................................................4Checklist Afwassen En Opruimen...........................................................................5Checklist hygiëne/kwaliteit..........................................................................................................6

Reflectie..............................................................................................................................................8

Pannenkoeken..................................................................................................................................9

Tonijnsalade met baguette........................................................................................................10

B. B. met R. (= bruine bonen met rijst).................................................................................11

Kipfilet met aardappelen en sperziebonen...........................................................................13

Gehaktbal, gebakken aardappelen en sla............................................................................15

Basisrecept pizza...........................................................................................................................17

Broodje gevuld met champignonnenragout.........................................................................19

Dame Blanche.................................................................................................................................21

Stamppot rauwe andijvie............................................................................................................22

Surinaamse nasi.............................................................................................................................23

30

Werkkaart Persoonlijke hygiëne

KledingHoofdbedekkingschoeisel

Werkkleding moet aangepast zijn aan de te verrichten werkzaamheden.

Kleding mag niet los hangen Dicht schoeisel met anti-slib zolen

UiterlijkeHygiënischeGewoonten

Gezicht, haar en handen goed verzorgen Lang haar in staart of opgestoken dragen Tijdens werkzaamheden sieraden af Nagels ongelakt, kort en schoon Handen met zeep wassen voor aanvang werk en na elke

pauze. Na werken met rauwe producten, groente en vlees. Na niezen, hoestbuien en neussnuiten

Voedsel zo min mogelijk met de handen aanraken. Als mogelijk werkmateriaal gebruiken of wegwerphandschoenen

Wondjesziekten

Niet geïnfecteerde wondjes aan de handen afdekken met niet doorlatende pleister. Bij wondjes aan de handen geen voedingsmiddelen aanraken.

Draag bij wondjes wegwerp- handschoenen Bij ziekte of geïnfecteerde wondjes altijd checken of er

zonder risico gewerkt mag worden. ( risico is voor personeel, patiënt, bewoners, gasten)

31

WERKKAART HYGIENISCHE WERKWIJZE

Voorbereiding Houd rauwe en deels bereide gerechten gescheiden Houd vuile nog te bewerken producten en schone

producten en materialen gescheiden Haal gekoelde producten zo laat mogelijk uit de koeling. Gebruik steeds schone materialen zoals messen,

snijplanken, spatels

Bereiden Houd schone en vuile producten en materialen gescheiden

Houd rauwe en bereide producten gescheiden Zorg ervoor dat er geen papier en eten op de grond valt Houd het aanrecht zo veel mogelijk schoon en verwijder

gebruikte materialen die niet meer nodig zijn Geen doeken op het aanrecht.

Nazorg Voordat je gaat afwassen, spoel je eerst alles onder de kraan af.

Je wast af in een afwasbak, gevuld met warm water met een beetje afwasmiddel

Materialen moeten schoon en droog worden opgeborgen

32

CHECKLIST AFWASSEN EN OPRUIMEN

1. Voorspoelen met lauwwarm water.Serviesgoed met kaas of bloem altijd met koud water.

2. Sorteer de afwas. Gelijksoortige voorwerpen bij elkaar.

3. Afwassen in heet water 60ºC sop.

4. Afwassen in volgende volgorde:- Glaswerk- Bestek- Borden- Schalen- Pannen- Koekenpannen

5. Zet schone vaat in afdruiprek.

6. Alles zorgvuldig afdrogen met een schone theedoek.

7. Maak met een nieuw sopje het fornuis, aanrecht en gootsteen schoon.

8. Teilen goed schoonmaken, uitdrogen en wegzetten.

9. Controleer de keukenkasten en lades op hygiëne en inventaris.

10.Doe vuil wasgoed in de wasmand.

11.Vergeet niet al je persoonlijke eigendommen mee te nemen.

33

Checklist hygiëne/kwaliteitTips om overbrengen van ziekmakende bacteriën of stoffen tegen te gaan.

Zet bij iedere tip een kruisje als je het gedaan hebt/ of rekening mee hebt gehouden.

GedaanPersoonlijke hygiëne1. Handen wassen Was altijd de handen met warm water en

zeep. Tenminste 20 seconden.2. Kleding Zorg ervoor dat je kleding niet loshangt

of in de weg zit. Bv lange mouwen. Zorg er voor dat je kleding schoon is.

3. Haar Zorg er voor dat je haar verzorgd is. Doe lang haar in een staart of bind het

op.4. Nagels Zorg dat je nagels kort en schoon zijn.5. Verkoudheid en wondjes

Nooit niezen en hoesten boven de producten.

Wondjes goed en waterdicht afdichten.6. Sieraden en Horloges

Geen ringen, armbanden of horloges dragen tijdens de bereiding

Voorbereiding1. Scheiding rauw- bereid

Vermijd contact tussen rauw en bereid voedsel.

2. Scheiding schoon-vuil

Houd schone en vuile producten gescheiden van elkaar.

3. Voorbereiding groenten/fruit

Laat gesneden groenten niet in het water staan.

Schil of was de groenten en fruit goed Kijk na op vreemde bestanddelen, bv.

stokjes, steentjes. Verwijder bij groenten verlepte/gele

bladeren.4. Voorbereiding vlees en vis

Haal vlees vlak voor de bereiding uit de koelkast.

Ontdooi ingevroren vlees of vis altijd in de koelkast ( dag van tevoren). Gooi het dooiwater weg. Spoel af met heet water.

5. Gebruik materialen

Gebruik schoon werkmateriaal, zoals snijplanken, messen en lepels.

34

Bereiding1. Scheiding rauw- bereid

Houd rauwe en bereide producten gescheiden van elkaar

2. Bereiding vlees en vis.

Zorg dat kip, varkensvlees, eieren en gemalen vlees (gehakt) altijd gaar zijn.

3. Bereiding groenten.

Kook schoongemaakte groenten zo snel mogelijk.

Kook groenten in weinig water. Kook groenten kort.

4. Bereiding aardappelen

Snij de groene plekken van de aardappelen en verwijder de pitten.

Kook de aardappelen niet altijd in de schil. In de schil kunnen namelijk schadelijke stoffen zitten.

5. Manier van proeven.

Nooit met vingers, altijd met schoon bestek.

6. Gebruik van materiaal

Gebruik schoon werkmateriaal.

Gebruik schone doeken. ( Iedere les schone vaatdoek, theedoek en handdoek.)

Maak onderscheid tussen de doeken.7. Tijdsduur Eet voedsel na de bereiding zo snel

mogelijk op. Dus niet te lang warm houden.

Afwassen en opruimen1. Afwassen Werkwijze, verwijder voedselresten,

houd voedselresten en andere resten van elkaar gescheiden, sorteer, spoel voor, was af, spoel heet na, droog af en berg op.

Zorg dat het schone en het vuile vaatwerk niet met elkaar in contact komen.

Gebruik heet sop.2. Schoonmaken Maak aanrecht, kraan, keukenapparatuur

en (werk)tafels met sop schoon. Veeg het vuil op de vloer bij elkaar en

gooi het in een afvalbak.3. Afval Scheid afval in aparte containers voor

groenten/fruitafval, papier, glas, chemisch en overig afval.

Gebruik stevig afvalbakken die goed afsluitbaar zijn.

Leeg de afvalemmers na iedere les.

Reflectie1. Ziet het gerecht er aantrekkelijk uit? Waarom wel/niet.

35

2. Smaakte het gerecht lekker?Waarom wel/niet?

3. Hoe verliep de samenwerking?

4. Waar ben je trots op?

5. Wat zou je de volgende keer anders doen?

36

Pannenkoeken

Kooktechnieken:

MetenBakkenGebruiksaanwijzing lezen

Hulpmiddelen:

Mixer Koekenpan

Nodig voor 2 personen

½ pak pannenkoekenmix 4 dl melk of water, zie verpakking Evt. 1 ei (zie pak) margarine of olie om te bakken

Bereiding:

Zie beschrijving op de verpakking van de pannenkoekenmix.

Aandachtspunten:

Let op dat de koekenpan steeds goed schoon is. De olie of margarine moet, voor je begint met bakken, goed heet moet

zijn. Draai de pannenkoek om als de bovenkant droog is.

Variaties:

Leg kaas op de gebakken kant van de pannenkoek, klap de pannenkoek dubbel als hij klaar is,

Stukjes appel of dunnen schijfjes appel door het beslag doen, Plakje ontbijtspek bakken, dan het beslag erop gieten

Tonijnsalade met baguette

Kooktechnieken:WassenSnipperen

37

SnijdenGebruiksaanwijzing lezen

Hulpmiddelen:

Oven

Nodig voor 2 personen:

2 afbak pistoletjes, wit 1 klein blikje tonijn-in-water 1 kleine ui 1 teentje knoflook 1 eetlepel halvanaise 1 zoetzure augurk Naar smaak 1 dessertlepel maïs uit blik en/of zilveruitjes Blaadjes sla ½ tomaat Peper en zout

Bereiding:

1. Voor het afbakken van de broodjes, lees je de gebruiksaanwijzing.Verwarm de oven op de juiste temperatuur voor. Doe de baguettes/pistoletjes in de oven zodra deze op temperatuur is.

2. Open het blikje tonijn. Laat het vocht weglopen en stort de tonijn op een bord. Doe de tonijn in een kom en prak deze wat fijn.

3. Snipper de ui.4. Snij de augurk fijn.5. Pers het teentje knoflook 6. Schep de ui, augurk en knoflook samen met de halvanaise door de tonijn.7. Je kunt naar smaak ook nog wat maïs en/of gesnipperde zilveruitjes erbij

doen. 8. Breng de salade op smaak met wat peper en zout9. Was de sla en haal de harde nerven uit het blad.10.Snij de tomaat in plakjes11.Beleg de broodjes met sla, tonijnsalade en een plak tomaat.

B. B. met R. (= bruine bonen met rijst)Surinaams gerecht.

Kooktechnieken:BakkenKokenSnijdenSnipperenSudderenWassen

Hulpmiddelen:

38

Braadpan

Benodigdheden voor 2 personen:

1/4 blik bruine bonen in tomatensaus 120 gr kipfilet 1 ui 1 tomaat blikje tomatenpuree 1 tak selderij 1 verse peper 2 maggiblokjes nootmuskaat zwarte peper 75 gram margarine 2 theelepels suiker 100 gr rijst

Bereiding:

1. Kook de rijst volgens de aanwijzingen op het pak.2. Bonen (met vocht) in een pannetje warm maken.3. Kipfilet schoonmaken en in stukjes snijden.4. Ui schoonmaken en klein snijden5. Tomaat wassen en klein snijden6. Margarine in braadpan licht bruin laten worden.

Kipfilet samen met ui en tomaat bakken.7. Selderij en peper wassen en fijn snijden.8. Bonen, selderij, peper, nootmuskaat en bouillonblokjes bij het vlees doen. 9. Voeg twee theelepels suiker toe. 10.Laat het bonenmengsel sudderen tot het vocht is gebonden. (eventueel

bonen iets plat duwen).11.Naar smaak zwarte peper toevoegen.

39

Kipfilet met aardappelen en sperziebonen.

Kooktechnieken:AfgietenBakkenKokenSchoonmakenWassen

Hulpmiddelen:

Kookpannen Braadpan

Benodigdheden voor 2 personen:

150 gr kipfilet Margarine 4 aardappelen 300 gram sperziebonen Nootmuskaat zout, peper, paprikapoeder en/of kerriepoeder (evt. maïzena)

Bereiding:

1. Maak de sperziebonen schoon. Verwijder de puntjes van de sperziebonen.2. Schil de aardappelen en snijd deze in kleinere stukken.3. Was de aardappelen en doe ze in een pannetje. Voeg een beetje zout en

water toe en breng ze aan de kook. Daarna de kookpit laag zetten, het water moet net aan de kook blijven. Kook de aardappelen gaar.

4. Was de sperziebonen en doe ze ook in een pannetje. Voeg een beetje zout en water toe en breng ze aan de kook. Daarna de kookpit laag zetten, het water moet net aan de kook blijven. Kook de sperziebonen gaar.

5. Bestrooi de kipfilet met zout, peper, paprikapoeder en/of kerriepoeder.6. Smelt margarine in een braadpan.

Doe de kip erin als de boter lichtbruin is. Bak het vlees rondom bruin.Laat de kipfilet op een lage stand van de kookpit gaar worden.

7. Haal de kipfilet uit de pan. Maak de jus af met wat water, een beetje zout en evt. met maïzena.

8. Giet de aardappelen en de sperziebonen af.9. Doe een klontje margarine en een beetje nootmuskaat op de sperziebonen.

Gehaktbal, gebakken aardappelen en sla

Kooktechnieken:AfgietenBakken

40

KokenSchoonmakenSnipperenWassen

Hulpmiddelen:BraadpanKookpanVergiet of slacentrifuge

Benodigdheden voor 2 personen:

4 aardappelen 75 gram margarine 200 gram runder gehakt 25 gram paneermeel of een

halve beschuit. peper, zout, nootmuskaat

een half ei 1 ui sla 1 eetlepel (zonnebloem)olie 2 eetlepels azijn suiker

Bereiding:

1. Schil de aardappelen, snijd ze door en was ze.2. Kook de aardappelen in water met een beetje zout 10 min.3. Doe het gehakt in een kom samen met het ei, zout, peper, nootmuskaat (en

eventuele andere specerijen/kruiden ) en het paneer of de fijngemaakte beschuit en meng dit door elkaar. Eventueel gesnipperde ui toevoegen

4. Rol 2 stevige ballen van het gehakt. Let erop dat de buitenkant van de bal glad zijn.

5. Maak in een braadpan 50 gram margarine lichtbruin en bak de gehaktballen aan alle kanten bruin.

6. Doe dan de deksel half op de pan en voeg een half kopje water toe.Laat de gehaktballen sudderen tot ze gaar zijn.

7. Snijd de gekookte aardappelen in plakjes.8. Laat 25 gram margarine in een koekenpan lichtbruin worden en bak de

schijfjes aardappel. Breng de aardappels met wat zout op smaak.9. Verwijder van de sla de buitenste bladeren. Maak de bladeren los en scheur

ze in kleinere stukjes. Was de sla en laat deze uitlekken of doe de sla in de slacentrifuge.

10.Doe olie, azijn, suiker (en eventueel ui of andere toevoegingen) voor de dressing in een kom.

11.Doe de gewassen sla in een kom en doe de dressing erover.

Basisrecept pizza

Kooktechnieken:BakkenKnedenSchoonmakenSnipperenWassen

Hulpmiddelen:Oven

41

Benodigdheden voor 2 pizzabodems: 1/2 pak witbroodmix 10 g boter 3 lepels olie 1 ½ dl handwarm water 1 lepel bloem om te bestuiven

Voor op de pizza Tomatenpuree (dun verdelen over de bodem) Italiaanse kruiden (dun over de tomatenpuree strooien) Geraspte kaas

Naar eigen smaak de pizza verder vullen met: Mozzarella Paprika Champignons Ui Ham Salami Tonijn Maïs

Bereiding:1. Kneed broodmix met boter, 1,5 dl handwarm water en olie tot soepel en glad

deeg. 2. Laat het deeg afgedekt, op een warme plaats, 15 minuten rijzen. 3. Verwarm de oven voor op 200°. 4. Bekleed een bakplaat met bakpapier. 5. Bestuif het aanrecht met bloem. Verdeel het deeg in 2 porties en rol tot een

cirkel uit en leg op de bakplaat.6. Doe de vulling op het deeg en bak de pizza in 15-20 minuten bruin en gaar.

Broodje gevuld met champignonnenragout

Kooktechnieken:BorstelenRoux maken

Benodigdheden voor 2 personen:

1. 2 broodjes2. 10 gr. Margarine3. 50 gr. Champignons4. Citroensap5. 1 dl bouillon van een stukje bouillontablet6. 2 takjes peterselie 7. 10 gr. Margarine8. 10 gr. bloem ( 1 ½ eetl.)9. ½ eetl. Koffieroom

42

10.Toefje peterselie

Bereiding:

1. Snij aan de bovenkant het kapje van het broodje af. Haal het kruim eruit.Bestrijk het broodje en het kapje met margarine.

2. Zet de oven op 1500 C. 3. Zet het broodje en het kapje in het midden van de oven en lat het in 15

min. knapperig worden.

Champignonnenragout 4. Boen de champignons schoon en snijd ze in plakjes en besprenkel ze met

citroensap. 5. Breng bouillon aan de kook, doe de champignons erbij en kook ze in 5 min.

gaar. 6. Was de peterselie en snijd ze fijn. 7. Laat de champignons in een zeef uitlekken en meet 1 dl. bouillon af.

De Roux 8. Smelt de margarine en doe de bloem er in een keer bij. Roer dit goed door

elkaar tot een gladde bal. 9. Doe de helft van afgemeten bouillon erbij en breng dit al roerend aan de

kook.10. Roer het dikke papje glad.11. Doe de rest van de bouillon er al roerend, scheutje voor scheutje bij. Roer

de saus na iedere scheut weer glad.12. Roer de champignons en de peterselie door de saus.13. Maak de ragout af met koffieroom.14. Zet het broodje op een klein bord en vul dit met de champignonragout.15. Zet het kapje erop en garneer het bord met een toef peterselie.

Dame Blanche

Kooktechnieken:

Au bain Marie verwarmen

Hulpmiddelen:

Grote kookpan Hittebestendige kom

Benodigdheden voor 2 personen:

50 gr. bittere chocolade 2 eetl. koffieroom 6 gr. suiker ( ½ eelt.) 2 bolletjes room of vanille-ijs ½ dl. slagroom

43

Bereiding:

1. Breng een flinke bodem water in een wijde pan aan de kook en schakel terug naar de laagste stand.

2. Zet een hittebestendige kom in het water.3. Breek de chocolade in kleine stukjes.4. Doe de stukjes met de koffieroom in het kommetje en laat de

chocolade au bain Marie smelten.5. Klop de slagroom met de suiker stijf.6. Schep het ijs op een klein bordje of in een coupe.7. voeg een toefje slagroom toe.8. Roer met een kleine lepel de gesmolten chocolade even om en geef

de warme chocolade saus er apart bij.

44

Stamppot rauwe andijvie

Kooktechnieken:

Stamppot

Hulpmiddelen:

Knoflookpers Koekenpan Pureestamper

Benodigdheden voor 2 personen:

200 gr. andijvie 500 gr. aardappelen 125 gr. magere spekreepjes 1 eetl. mosterd Evt. klontje boter Beetje melk 1 teentje knoflook Zout en peper

Bereiding:1. Schil de aardappelen, snijd ze in stukken en kook ze gaar.2. Snij de andijvie in repen van 1 cm. en was deze in ruim water.3. Giet de aardappelen af.4. Schil en snipper of pers het knoflookteentje.5. Bak de spekreepjes in een droge koekenpan krokant en laat ze uitlekken

op keukenpapier.6. Maak puree van de aardappelen met een pureestamper.7. Voeg een scheutje melk en wat spekvet of een klontje boter toe.

Laat de pan op de kleinste pit op de laagste stand staan.8. Maar de puree op smaak met knoflook, mosterd, peper en zout.9. voeg de rauwe andijvie toe.10.Roer alles op en breng op smaak.11.Voeg als laatste de krokante spekreepjes toe.

45

Surinaamse nasi

Kooktechnieken:KokenBakken

Hulpmiddelen:KookpanBraadpan of wok

Benodigdheden voor 2 personen: 200 gram rijst 150 gram vlees zout of bouillon 4 eetlepels olie 1 ui 2 teentjes knoflook mespuntje trassi poeder 1 theelepel gemberpoeder snufje vetsin ketjap (naar smaak) sambal (naar smaak) 2 takjes peterselie

Aan deze basis kun je zelf nog extra groenten toevoegen (selderij, paprika, prei of kant en klaar nasigroenten).

Bereiding:1. Kook de rijst met zout of bouillon2. Snijd de ui klein3. Snijd vlees klein en bak het in olie samen met ui en knoflook gaar en

bruin.4. Voeg daarna trassi, gemberpoeder en vetsin toe.5. Snijd de peterselie fijn en doe deze samen met eventuele andere groenten

bij het vlees.6. Voeg de rijst toe aan het vlees.7. Roer er ketjap door tot een mooie kleur ontstaat (en naar smaak)8. Voeg tenslotte naar smaak een beetje sambal toe.

Nasi wordt meestal geserveerd met kip.

46