Uit het leven van kapitein Jacob Bouten, · Web viewEindelijk word ik in de gelegenheid gesteld...

Uit het leven van kapitein Jacob Bouten,1815 - 1894

1

© Ontwerp omslag: © Foto omslag:

ISBN

© 2009, ‘titel…..’naam auteur…..www.....nl

Druk: Koopman & Kraaijenbrink | Printservice

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

2

Eersel (NL) – Antwerpen (BE)

Voorwoord

Na het overlijden van mijn vader heeft mijn oom Hans (de jongere broer van mijn vader en laatst overlevende Bouten van zijn generatie) ons begin 2004 gevraagd te zoeken naar het door mijn vader uitgetypte levensverhaal van hun overgrootvader Jacob Bouten, hetgeen geleid heeft tot de uitgave van het boekje ‘Verslag aan mijn kinderen: Mijn leven als Klipperkapitein’ door Jacob Bouten 1815-1894.Deze beschrijving van zijn levensloop eindigt voor het vertrek van zijn 3e-reis met de Kosmopoliet eind 1856.

Na het overlijden van mijn oom in 2008 vonden we bij hem een ‘schriftje’ met daarin brieven van Jacob Bouten aan de gebroeders Blussé (zijn reder), waarin hij verslag doet van zijn reizen. Aangezien deze brieven vooral de periode betreft die hij niet meer in zijn levensloop aan zijn kinderen beschreef, zijn deze brieven een waardevolle aanvulling vanaf 1853 op zijn levensloop en toevoeging van de jaren dat hij voor rederij Blussé tot 1869 nog vele reizen maakte als kapitein op de Kosmopoliet I en II. Deze brieven vormen het tweede deel van dit boekje.

Over zijn leven van na die tijd is minder bekend. In het derde deel van dit boekje staan als bijlage de notulen van de hoorzitting door de Enquêtecommissie die in 1874 de oorzaken en oplossingen moest onderzoeken voor het in het slop geraken van de Nederlandse koopvaardij. Het boekje sluit af met nog algemene gegevens over de familie Bouten.

Het eerste en belangrijkste deel van dit boekje gaat over zijn gehele leven voor zover uit zijn eigen geschriften bekend, aangevuld met wat gegevens die anderzijds reeds over hem bekend zijn.

Dat mijn betovergrootvader een achttal jaren in Antwerpen woonde en dat één van mijn zoons overal ter wereld de wilde wateren op Olympisch

3

niveau in een kano trotseert, gaven mij een extra cachet bij de totstand-koming van deze uitgave.

C.J. Bouten, ? September 2009 ?

‘Deel 3: 270 KAPITEINS DER KOOPVAARDIJ IN DE DRECHTSTREEK IN DE 19E EEUW’ door mevrouw H.W.G. van Blokland-Visser http://d-compu.dyndns.org/genbook/blokland/deel3_51b.htm ,

4

http://d-compu.dyndns.org/genbook/blokland/deel3_51b.htm

BOUTEN JACOB LUTTE D 18 / R 215

5

(Kapitein te Dordrecht ) Op 30-1-1846 lid van zeemanscollege Dordrecht vlag D 18 (zie ledenlijst zeemanscol-lege) en Rotterdam vlag R 215. In verband met zijn spoedige vertrek is er een extra vergadering van het bestuur van het zeemanscollege voor de toelating van kapitein Bouten op 30-1-1846. Geb: 30-8-1815 te Veendam overl: 14-2-1894 te Hees/Nijmegen zoon van Lutte Jacobs Bouten (kapitein der koopvaardij geb: 1789 te Veendam /overl:1836 te Rotterdam) en Anna Catharina Elizabeth Luxen. (geb: te Koningsbergen/ overl: te Rotterdam).

Zijn grootvader Jacob Lutte Plat (Bouten) was zeekapitein geb: 1760 te Veendam/overl: voor 1816 en had een eigen schip waarmee hij naar de Oostzee, Frankrijk en Engeland voer. Trouwt ca 1788 met Nienke?

Kinderen van Jacob Lutte Plat (Bouten) en Nienke? Geboren te Veendam:1789 LUTTE (kapitein der koopvaardij) trouwde ca 1813 met Anna Catharina Elizabeth Luxen. Kinderen: Jacob (1815 te Veendam) / Andreas George (1818 te Koningbergen )/ Hendrika (1819 te Koningsbergen) / Jeltina Margareth (1821 te Koningsbergen / ongehuwd overl: 1868 te Dordrecht).1790 GEERTJE trouwde ca 1814 met Hendrik R. Duit/Stuit uit Veendam (kapitein der koopvaardij lid zeemanscollege Veendam nr. 29) Kinderen: Jacob Hendrik Stuit (1819 te Veendam) kapitein der koopvaardij /vlag D 11.

Over het leven van Jacob (roepnaam Jaap) Bouten is vrij veel bekend, mede ten gevolge van het verhaal over zijn levensloop dat hij aan zijn ‘Lieve kinders’ schreef (Verslag aan mijn kinderen ‘Mijn leven als Klipperkapitein’) ISBN 90-81035-51-7In 1822 maakt Jacob Bouten zijn 1e reis aan boord van het kofschip van zijn vader die voor de reders

6

Muller te Koningsbergen vaart. De reis is naar Schotland om steenkool te laden. Hij is dan 7 jaar en zijn moeder is ook mee aan boord. Zij lopen bij storm op een zandbank bij Yarmouth en worden gered door vissers. Het schip moet op de helling voor reparatie wat lang kan gaan duren. Jacob wordt bij een Engelse familie in de kost gedaan en gaat naar de Engelse school.

In 1823 woont het gezin Bouten in Antwerpen na faillissement van de reders Muller. Samen met zijn neef Jacob Hendriks Duit(Stuit) speelt Jacob Bouten in de haven. Zij klimmen in masten, spelen en halen een nat pak. Hun beider grote wens was varen en kapitein worden. Jacob Bouten werd in 1844 kapitein en had kapiteinsvlag v/h zeemanscollege Dordrecht D 18. Jacob Hendriks Duit (Stuit) werd in 1849 kapitein en had kapiteinsvlag v/h zeemanscollege Dordrecht D 11. Vader Lutte Bouten gaf toestemming voor het varen, maar dan moest kleine Jacob het wel onder vreemden leren en niet bij zijn vader aan boord.

In oktober 1827 vertrekt hij uit Antwerpen - Jacob is dan 12 jaar - met De Stoomboot ,,Amacitia,, naar Dordrecht, om te gaan varen aan boord van zijn oom Jacob Strobuur (1788 Veendam), een neef van zijn vader met kapiteinsvlag v/h zeemanscollege Dordrecht D 8. Op 14-11-1827 (MRD nr. 255) monstert hij aan te Dordrecht als jongen zonder gage 12 jaar uit Veendam op de nieuwe schoener/kof ,,HARMONIE,, 182 ton/werf Jan Schouten/ reder Klerk en Voogd te Dordrecht /kapitein is zijn oom Jacob Strobuur vlag D 8 en vertrekt met 7 man naar Cette in Frankrijk om wijn te halen.(zie kopie monsterrol in de bijlage). Op 22-9-1828 (MRD nr 331) is hij scheepsjongen 13 jaar gage f 8,- p.m. op het kofschip ,,HARMONIE,, reder Klerk en Voogd te Dordrecht / kapitein is Gieze (Genus) E.de Boer (Oude Pekela) vlag D 11. En vertrekt voor een reis naar Sicilië, hij wordt daar ziek en verpleegd. Op de terugweg worden zij bij Malaga overvallen door piraten en na een reis van bijna 2 jaar komt hij weer in Nederland.

In september 1830 vlucht de familie Bouten voor de oorlog met België uit Antwerpen via Dordrecht naar Rotterdam. In oktober 1831 vertrekt Jacob Bouten voor zijn eerste reis naar Batavia/China op het fregat ,,TWEE ANTHONIES,, van reder van Hoboken te Rotterdam. Een schip met 21 stuks geschut en 40 bemanningsleden. Op de terugreis maakt hij een blokkade door de Engelsen in Sint Helena mee en vlak bij huis komt het

7

schip weer in een blokkade door de Engelsen terecht en liggen zij 3 maanden in de haven van Portmouth, waar nog 14 Oost Indië vaarders aan de ketting liggen. Ook liggen er kleinere schepen o.a. de schoener/kof ,,HARMONIE,, uit Dordrecht met kapitein Genus de Boer. Mee aan boord als matroos zijn broer Andreas Georg Bouten. Op 2 juni 1833 wordt de blokkade opgeheven en mogen de schepen weer vertrekken.

Op 9-7-1835 (MRD nr 744 is hij matroos 19 jaar woont te Rotterdam / gage f 20,- aan boord van het kofschip ,,MERWESTROOM,, 48 last/ (1830) werf Cornelis Gips/ reder Klerk en Voogd te Dordrecht en vertrekt met 5 man naar Bergen/Noorwegen /kapitein is zijn oom Jacob Strobuur vlag D 8. Op 11-9- 1835 (MRD nr 748) is hij stuurman / gage f 26,- p m op het kofschip ,,MERWESTROOM,, reder Klerk en Voogd te Dordrecht / kapitein is Dirk Hendriks Hazewinkel (1807 Veendam) vlag D 36 vertrekt naar Bergen/Noorwegen.(J.L. Bouten, E. Sijpkens (19, Groningen), Jan R. Oppentoegt (Veendam), Jacob H. Stuit (Veendam); monsterrol nr 748, 11-9-1835; SAD archief 12 waterschout)

In december 1835 gaat hij als 2e stuurman in Amsterdam weer aan boord van de schoener/kof ,,HARMONIE,, met kapitein Genus de Boer en

8

vertrekt uit Amsterdam naar West Indië / Paramaribo om suiker te laden voor Amsterdam. Hij krijgt in Paramaribo de gele koorts en wordt daar verpleegd. Op deze reis leerde hij veel over de navigatie en bij terugkeer in mei 1836 Amsterdam vertrekt de 1e stuurman en krijgt Jacob Bouten dan als 1e stuurman de opdracht het schip te lossen in Amsterdam.

In mei 1836 wacht hem bij terugkeer een teleurstelling. Zijn oom Jacob Strobuur is op 4 april 1836 te Dordrecht overleden aan de rood vonk. Deze zou kapitein worden op het nieuwe fregat ,,GENERAAL BARON VAN GEEN,, voor reders Klerk en Voogd, dat werd gebouwd op de werf van Cornelis Gips te Dordrecht. Kapitein Strobuur had aan Jacob Bouten beloofd dat hij 3e stuurman bij hem zou worden op het nieuwe schip. Dat ging nu niet door en teleurgesteld neemt Jacob Bouten zijn ontslag.

In december 1836 wacht hem nog een zware slag. Zijn vader, die met zijn schip in Rotterdam ligt, wordt ziek en overlijdt 47 jaar oud. Jacob Bouten neemt het schip over.In 1837 monstert hij aan te Rotterdam als 2e stuurman op het galjoot ,,JULIANA,, voor reder Serruys te Rotterdam met kapitein F.Poodts vlag R 187 en vertrekt naar Kaapverdië om zout te laden, naar Buenos Aires gedroogd vlees te laden voor de slaven op de plantages in Havanna. In Havanna krijgt een groot deel van de bemanning gele koorts, er wordt suiker geladen en na een reis van 21 maanden is hij weer terug in Rotterdam.Na 3 weken aan de wal vertrekt hij weer als 2e stuurman op de bark/galjoot ,,VIJF GEBROEDERS,, 242 ton voor reder Serruys met kapitein F.Poodts weer naar Kaap Verdië waar zij op het eiland Mayo het Oud en Nieuw vieren 1839/1840 en zout laden op weg naar Buenos Aires, daar weer gedroogd vlees laden voor Havanna waar het schip 9 maanden blijft liggen en met suiker uit Havanna weer terug keert naar Amsterdam. Het schip wordt verkocht en Jacob Bouten kan weer naar een ander schip zoeken.

In dec 1840 monstert hij te Amsterdam aan als 2e stuurman op de bark ,,DECIMA,, kapitein is zijn oom K.J.Bolhuis neef van zijn vader (uit Veendam) vlag A433 /Veendam nr 41 en vertrekt voor een reis naar West Indië.In 1841 vertrekt hij voor een 2e reis op de bark ,,DECIMA,, maar dan als 1e stuurman naar West Indië in december 1841 is hij weer terug in

9

Amsterdam waar hij bij de familie van de 2e stuurman Gerrit Wegman het Oud en Nieuw 1841/1842 viert en daar zijn toekomstige vrouw Adriana Pos uit Oud Loosdrecht leert kennen.

Op 31-3-1842 ( MRD nr 1111) monstert hij aan als hij 2e stuurman maar wordt 1e stuurman op de nieuwe bark ,,JAN VAN HOORN,, 292 last/werf Cornelis Gips/ reder Gebr Blusse te Dordrecht en vertrekt op 11-4-1842 uit Hellevoetsluis met 22 man naar Batavia /aankomst in Batavia op 2-8-1842. In Batavia is kapitein Keeman ziek en Jacob Bouten moet met het schip naar Soerabaja om koffie en suiker laden. Als de kapitein weer beter is keert men terug naar Nederland. Aankomst op 6-4-1843 /kapitein is Johannes Adrianus Keeman (1812 Amsterdam) vlag D 53.2e reis vertrekt 9-8-1843 naar Batavia met kapitein Keeman die weer veel ziek is en veel driftbuien heeft en ruzie maakt. Jacob Bouten besluit na terug keer in Nederland niet op dit schip en bij deze kapitein te blijven. Na terug keer in Holland op 5-8-1844 verzoekt kapitein Keeman aan de reders Gebr Blusse om een reis thuis te blijven om weer helemaal beter te worden. Jacob Bouten werd in zijn plaats aangesteld als kapitein op het schip.

1e reis als kapitein begint op 21-11-1844 op de bark ,,JAN VAN HOORN,, en vertrekt hij met 25 man naar Batavia / aankomst in Batavia op 25-2-1845 / terug in Holland op 11-8-1845. (vlak na zijn terugkeer trouwt hij op 1-9-1845 met zijn 1e vrouw Adriana Pos ) Hij blijft op dit schip kapitein tot januari 1854. 2e reis vertrekt op 13-7-1846 naar Tagal/Java / terug in Holland in juli

1847 (tijdens deze reis wordt zijn 1e dochtertje geboren op 25 juli 1846 te Dordrecht).3e reis vertrekt op 25-8-1847 naar Batavia /terug in Holland op 15-5-1848 (tijdens deze reis overlijdt zijn 1e vrouw op 30 oktober 1847 te Dordrecht).4e reis vertrekt op 30-7-1848 naar Batavia /terug

10

in Holland op 21-4-1849 (vlak voor zijn vertrek overlijdt zijn dochtertje van bijna 2 jaar aan de kroep op 20-7-1848 te Dordrecht).5e reis begint op 15-6-1849 (MRD nr 1418) Met de aanmonstering van 21 man te Dordrecht met als 1e stuurman Arie Versteegh 31 jaar uit Dordrecht / gage f 70,- p.m./ 2e stuurman E.Verginius 24 jaar uit Amsterdam/ gage f 45, -p.m. / 3e stuurman Barend Mols 23 jaar uit Dordrecht/ gage f 30, -p.m. / bootsman Willem Cornelis Maas 45 jaar woont te Dordrecht / gage f 40, -p.m. .(naar Valparazo / J. Bouten (kapitein, 33, Dordrecht), A. Versteegh (1ste stuurman, 31 Dordrecht), E. Verginius (2de stuurman, 24, Amsterdam), B. Möls (3e stuurman, 28, Dordrecht), W. maas (bootsman, 45, Dordrecht), S. van Dalen (timmerman, 35, Papendrecht), H. Dubbeld (kok, 35, Dordrecht), W. Garrama (zeilmaker, 26, Dordrecht) - (monsterrol 15-6-1849 nr 1418 (Stadsarchief Dordrecht, archief 12 waterschout))

De reis gaat naar Valparaiso/Chili via Californie naar Java /terug in Holland op 16-12-1850. Over deze spannende reis heeft hij ook geschreven in zijn boek :,,MIJN LEVEN ALS KLIPPERKAPITEIN,,Over de grote moeilijkheden onder aanvoering van bootsman Willem Maas die met een deel van de bemanning deserteerde in Valparaiso. Enkele van zijn bemanning weet hij te behouden, maar aangekomen in Californie waren er weer problemen met de bemanning die vanwege de goudkoorts wilde deserteren.

6e reis vertrekt in mei 1851 naar Batavia / terug in Holland op 22-4-1852.7e reis vertrekt op 8-7-1852 naar Batavia /terug in Holland 22-1-1854

11

(voor zijn vertrek trouwt hij op 22-5-1852 met zijn 2e vrouw Marretje Pos (1832 ) zuster van zijn 1e vrouw). Tijdens zijn reis wordt zijn 1e zoon Adriaan Louis Gerard geboren op 4-4-1853. Deze overlijdt vlak voor zijn terugkeer op 4-1-1854 te Dordrecht, dit kind heeft hij dus niet gezien).

de bark Jan van Hoorn (schilderij fam.Bouten)

Volgende brieven doen verslag (vanaf 13 Jan. 1853 in San Francisco) van de laatste reis van Jacob Bouten op de Jan van Hoorn, waaruit blijkt dat de reis via Kaap Hoorn naar Valparaiso plaatsvond, waarna San Francisco, Hongkong, Macao, Batavia, Samarang en vertrek uit Batavia dd 29 Sept. 1853 naar Helvoet.

Sanfrancisco 13 Jan 1853

Den wEdelen Heer Mr.P.Blussé v.O-A.

Met deze heb ik de Eer UwEdele mijn behouden arrivement in de haven van Sanfrancisco te berigten. Den 12 dezer kwam ik hier aan na een reize van 53 dagen van Valparaiso en vond de plaats door

12

verfraaying en aanbouw van huizen en werven zeer veranderd. Zoo zelfs, dat het de zelfde stad van vroeger niet meer leek.Ik wende mij onmiddellijk aan de Heeren Gilden Fremery & Co waar mij de brieven van UwEdele overhandigd werden en waaruit vernam dat het schip aan hun adres was. Het inklaren van de Gezagvoerders der schepen kan ook nu als vroeger niet wel meer geschieden daar zij een ligt verzuim aan het Costumhuis met zware boeten straffen. Het baatte mij dus niet de benodigde gelden meede genomen te hebben.De vooruitzichten op het verkoop der Goederen schijnen niet zeer voordeelig te zijn, daar het hier weder net als vroeger de markt met alles overvoerd is. Ik ben echter nog te kort hier en kan nog te weinig aan den wal zijn (daar het schip nog een mijl van de stad verwijderd is) om mij van alles genoeg te informeerren, hetgeen ik U in een volgend schrijven hoop mede te deelen. De steenkolen hebben wij maar gemeend ten spoedigsten te verkoopen, daar de prijs tamelijk is en gene hoop van rijzing. Zij is verkocht a 27 dollar per ton. De Gerst zal niet uit de hand te verkoopen zijn, daar de kwantetijd te groot en bedervend is, wij denken bij kleine partijen op de vendutie te proberen. Gaat dit dan goed dan is het nog uit de hand te probeeren. Ik heb er al het mogelijke aan gedaan wat er aan te doen was,- zelfs op de reis van Valparaiso naar hier alle zakken leeg gestort, de zakken schoongewaschen en weder gezakt waardoor ze weder een schoon uiterlijk kregen. Vroeger was met een witte laag van mot overtrokken. De Haver en Suiker is onbeschadigd en de olie heeft ook sints het geval van Caap Hoorn niet meer gelekt.Op het aan boord blijven der Equipage heb ik volstrekt niet te rekenen, daar het wegloopen van de schepen hier nog als vroeger is. Zelfs zijn er nu kerels die er een goede geldwinning van maken het volk van de ene af te ronselen en bij een ander aan boord te brengen. De mijne zullen dus geen uitzondering willen maken. Ik hoop echter dat ik ze nog zoolang aan boord kan houden tot ik op de plaats mijner bestemming ben en het schip vast.Met de meeste Hoogachting heb ik de Eer te zijn ..

13

Sanfr. 31 Jan.1853

Uit mijn vorig schrijven van den 13den zal Uedele vernomen hebben hoe de prijzen der goederen hier staan, hetgeen doet veronderstellen dat een groot gedeelte der goederen wel een groot verlies zullen leiden, vooral de Genever. Van het articul is alleen bij de Gildemeester & Co over de vijfhonderd pijpen voorhanden; behalve dat zijn er nog bij Engels & Co en een landsch(?) huis. Hieruit is op te maken dat er vooreerst nog aan geen rijzen der prijzen is te denken. De vorige week zijn er twee partijen van vijf pijpen verkocht bij Engels Hooper en Co a 85 ct per gallon hetgeen ook ons geboden werd, waarvoor ik ze echter niet wilde laten. Dacht ze beter op te slaan en een betere tijd af te wachten. Het arriveeren van de Eduaro Marie deed mij echter van gedachten veranderen, daar deze meldde dat de GRAAF VAN NASSAU op de komst was en een groot gedeelte genever in had. Dezelve is nu verkocht a 98½ ct per gallon, hetgeen wel een ieder verwonderde.De Heeren Gildemeester en Fremery schijnen hier menschen te zijn die het volste vertrouwen genieten en waar de opkopers zich meede het eerst aan wenden. Ook vind ik dat zij zich alle moeite geven voor de aan hun vertrouwde goederen allemogelijke zorg te dragen, hetgeen wel bij een ieder vooral hier te Sanfr. geenszins het geval is.

14

Van de Crushed Suiker is verkocht 13 vaten a 11.11½ en van de Melis 8 a 12½ ct pH. Hetgeen ook een hooge prijs voor de tegenwoordige markt is. De Crushed is ook zoo mooi dat zij met de Amer. 1e soort gelijk gesteld kan worden, welke anders meest 1 a 1½ hoger staat. Ook voldoet de Melis zeer goed aan het monster. Het Bier en Olie is nog onverkocht daar worden spotprijzen voor geboden. Echter is de Olie rijzende en voorzoverre wij weten geen belangrijke partij onderweg. De zomer komt aan en het op te knappen en breeuwen vereischt nog olie. Voor het bier vrees ik echter iets te zullen maken daar hiervan een groote voorraad aan de markt is, voor eenige maanden genoeg. Geen Engel. Schip komt er aan zonder een groote partij van dit articul. De Gerst is nog het ergste van allen, niet alleen dat de waarde zeer verminderd is, maar het gewigt is ook merkelijk minder geworden door de menigte klander die er in zijn. Ook deze is verkocht voor 2 ct en de Haver voor 3 ct.Met de lossing ben ik thans zoo ver gevorderd, dat de Steenkolen en Yzer nog overig is, hebbende vandaag en begin gemaakt met de Steenkolen, die in 13 werkdagen gelost moeten zijn.Een gedeelte der equipage heeft zich zonder afbetaling van het schip ontslagen en wel zodra wij op de ligplaats en vertuid waren. Wel had ik de vroegere manier weder kunnen aanwenden doch dat zoude mij nu nu meer gekost hebben dan zij in een jaar hadden kunnen aanverdienen en dan ook nog gevaar geloopen hebben van een paar armen of beenen te breken of zooals nog voor eenige dagen hier gebeurd is op klaar ligten dag verzopen te worden. Want het grootste schuim der wereld is hier verzameld en doe ongestraft wat hun goeddunkt. Heeft er een iets tegen U dan zijn ook allen Uw vijanden en het ligt is uitgeblazen eer er een politie bij is en de dader is bezorgt.Dus dagt ik het beste te laten loopen die willen en bood die blijven willen een maandgeld aan voordeelen bij de lossing. Deze waren achter weinig. De blijvenden waren alleen de 3 stuurl. Bootsm. Timmerm. Zeilemaker. Mats. P.van Gijn en de 3 jongens W.Mahne, C.H.Benke & C.D.Gerrits in alles nog 11 Hoofden. Echter vertrouw ik deze nog evenmin. De ronsselaars zijn niet van boord te slaan.

Met de meeste Hoogachting …………..

15

In de hoop dat UEdele ook deze in de volmaakte welstand moge geworden, heb ik de eer UEdele te melden dat ik gisteren de restand der kolen gelost heb en thans bezig ben met het Yzer waar ik hoop deze week af te zijn. De hoeveelheid steenkolen welke ik deze week gelost heb bedraagt 290 ton, hetgeen 2 Ton beneden het ingeladen nummer zoude zijn. Alle artikelen zijn nu verkocht uitgezonderd de Olie, waarmede tot het laatst willende wachten. Gaarne hadde ik U deze verkooprekening der verkochte goederen willen zenden doch de Heeren Gildem.Frem. konden dezelve nog niet opmaken voor zij de rekening der Prezerstoor (?) ontvangen hadden.Het Remiteeren der Gelden maakt weinig onderscheid in Goudstof of Wissels. Echter is het nog iets voordeeliger in Goud. Evenwel is dit zeer bezwaarlijk minder te krijgen dan $ 17.50 Daar de Heeren Gildem. Het voorzich behouden de kolen Gelden te vereffenen zal hetgeene ik aan Uedele te remiteeren heb omstreeks bedragen $ 10.000. Hetgeen geassureert zal worden op de doorlopende polis van de Gildem.Voor het schip is hier niets te doen. De vrachten op de kust maken de onkosten niet goed. Te Valparaiso liggen veele schepen en de Guanovrachten van £3.5 naar Antw.(erpen) geven ook niets. Het voordeeligst denk ik zal zijn naar Hongkong te verzeilen en zien wat daar te doen is. Zoo ik hoor zijn daar ook soms goede vrachten voor Sydnij.Met de bevrachting der Maatschappij zal ik nog wel de tijd hebben daar het no. van 126 in Febr. of Maart als de bevrachtingen weder beginnen door de in dien tussentijd binnengevallen schepen weer vergroot zijn. Wierden alle maanden 30 schepen bevracht dan zoude ik nog niet voor Julij of Aug. bevracht kunnen worden, hetgeen dan Oct. of Nov. op Java zou zijn.Tot kompletering mijner Equipage zal ik nog 4 man benodigd zijn en de huren op Hongkong staan althans bij de run $75 te Hongkong soms 8$ per maand en ook meest altijd volk te bekomen. De hofmeester H.Heynen heb ik op laten pakken en zit thans onder goede bewaring aan boord.

J.B.

16

Hongkong 4 Mei ‘53

Met dezen heb ik de Eer Uedele kennis te geven van mijn behouden aankomst alhier op den 28 April na eene reize van 48 dagen.Gedurende de reis hebben wij het schoonste weder gehad dat wij konden wenschen en waardoor schip en tuig zeer weinig geleden heeft. De passagiers zijn nog dezelfde dag ontscheept en de Quikzilver en Specie de volgende. Hollandsche schepen leggen hier ter reede de VERONICA kapt. Welger en de GRAAF VAN HOGENDORP kapt. Van Hees, beide in lading naar St.Francisco voor 12 en 14000 Daalders. Dit zijn echter de laatsten daar door het misgewas en het verbod van uitvoer bijna geen rijst dan tot hooge prijzen te bekomen is. Naar Sydnij is er niets.Naar Borneo om kolen of Signapore of Calcutta geeft ook geen verdienst. Doch ben nu geslaagt in eene vracht naar Java te Canton of Macau te laden en 60 a 80 passagiers voor de ronde som van F.9000. Morgen zal ik de reis naar Kanton aannemen waar ik ook dan dadelijk met laden een begin zal maken.In de Holl. Nieuwsp. zie ik dat de bevrachting der Maatschappij zoo voordeelig gegaan is dat ik zeer veel kans heb, bij mijne aankomst dadelijk aangenomen te zullen worden.De Bootman I.Schutte is door Onwilligh. en Brutaliteid ontslagen. J.B.

17

Macao Junij 2 ‘53

Morgen zal ik mijn reis van hier naar Java aannemen, zijnde geheel met allerlei Chineesche goederen beladen en 61 Chineezen als passagiers op het dek.De toestand van Schip en Equipage laten niets te wenschen over ofschoon de laatsten wel wat zwak zijn. Er is evenwel geen mensch geschikt voor Matroos te krijgen dies dat wij het moeten zien te klaren.

De te kort gekomen Gelden heb ik op afkorting der vracht opgenomen tegen de thans loopende koers van F.3.30 Ind: Courant de Piaster. J.B.

Batavia 25 Julij 1853

Na eene Reize van 43 dagen kwam ik den 17 dezer ter reede Batavia aan. Welke reis niet zeer voorspoedig door de aanhoudende flauwe winden en Stiltens geweest is, alles is evenwel ook goed gegaan en zullen ook ongetwijfeld een goede en drooge lading lossen hetgeen zeer veel an de Inspectie voor een volgende vracht afdoet.Gisteren heb ik eerst de Chineezen kunnen lossen en maak nu een begin in het ruim hetgeen wel zeer vlug voort zal gaan en spoedig deze lading gelost zijn.

19

Ik zie echter dat ik nog in Mei niet bevracht ben hetgeen nu dog zeker in Junij zal zijn. Misschien dat het er ook niets aan afdoet daar er hier in het geheel geen schepen voor de Factorij zijn. Zullen mij doch nemen zoodra ik gereed tot laden ben.Van de Equipage zijn er twee afgegaan die naar Sidnij wilden, de andere twee zijn nog aan boord en aangemonsterd zoals de huuren op het oogenblik zijn f.40 p.m. Zeven zoude ik er nog tot Completering bij moeten hebben, waar zij vandaan moeten komen weet ik nog niet. De kok P.v.Gijn ligt in het Hospitaal.

Batavia 7 Aug.

Met de grootste verwondering verneem ik, dat de JAN VAN HOORN ook bij de bevrachting van Junij niet is opgenomen. Ik heb niet aan de bevrachting kunnen twijfelen daar ik zie dat schepen die na en met mijn zijn binnengekomen reeds door hun aangenomen zijn. Nu echter zoude ik moeten denken at ik door het onzekere van de reis niet aangeboden ben. Had ik hier zekerheid van dan zoude ik naar eene particuliere Vracht omzien, hoewel dezelve merkelijk lager staan dan voor een paar maanden. Geboden wordt er F.90 p.last rijst naar Rotterdam.Misschien dat er wel een tusschenreis naar Singapore of Banka te bekomen zijn, doch daar heb ik minder zin aan doordat ik zeker weet te moeten kaperen bij wijze van terugkomst en misschien zoude er dan meer aan te doen komen.In overleg met den Heer Weimaar(?) hebben wij gedocht het beste te zijn de volgende mail nog af te wachten waarmede ik antwoord op mijn schrijven van Hongkong en Macao kan bekomen. Misschien dat UwEdele een gedeelte voor eigene rekening wilde beladen. J.B.

20

Batavia 28 August.

Den 20st. dezer had ik het Genoegen UEdele geachte Letteren van den 5 Julij te mogen ontv: waarin ik zie dat ik op geene charterpartij van de Maatschappij te wachten heb. Ook hier kunnen ze mij op ’t ooggenblik niet gebruiken daar er in dien tusschentijd verschillende schepen van Sidnij en N.Holland aangekomen zijn, die reeds gecharterd waren. Wij hebben dadelijk een circulaire rondgezonden doch door de ophanden zijnde vertrek der post heeft niemand tijd om te spreken. De vrachten staan evenwel beter dan voor 14 dagen daar ik wel geloof F.100 voor de Suiker te kunnen bedingen.Met de Equipage gaat het niet voordeelig met de gezondheid. 3 zijn er in het Hospitaal en ook de aan boord geblevene hebben de meesten koorts.De Huren der Matrozen zijn hier nog van 4 tot 5£ per maand naar Europa en Javanen zijn er in het geheel niet. J.B.

Samarang 19 Sept.

Bij deze heb ik de Eer Uedele te kunnen meede deelen alhier in lading te leggen voor Rotterdam, waarmede ik denk in het laatst dezer maand gereed te zijn. De Vracht welke mij door de Heeren Kopersmit bezorgt is bestaat in Suiker Arak Tabak Indigo en Huiden, waarvoor betaald zal worden Suiker f.100 Arak F.130 Indigo F.120 en Huiden F.110 en Tabak a 650 v.p.L. F.85 het laatst in Am.(sterdam) te leveren alles volgens Maatschappij tarief. Bij de volgende mail zal ik Uedele het nadere melden met mijn rekening.

21

Batavia 28 Sept.Den 24 van Samarang vertrokken zijnde ben ik hier gisteren aangekomen om met Kopersmit af te rekenen en het nodige voor de reis in te nemen. Het schip heb ik geheel volgekregen te Samarang en legt niet diep, hetgeen gelegenheid zal geven om Helvoet in te kunnen zeilen. De vracht welke zal bedragen omstr. De F.34000 valt voor een particuliere niet tegen.Tot Completering mijner Equipage heb ik er zes Javanen te Samarang bij genomen tegen F.30 per maand.

Morgen hoop ik mijn reis aan te nemen : verblijve met de meeste Achting

UE.Dw.Dienaar J.B.

Bij zijn terugkeer in januari 1854 wordt hij door zijn reders Gebr Blusse aangesteld als de toekomstige kapitein van de 1e medium/clipper ,,KOSMOPOLIET 1,, 398 last die in Nederland in aanbouw is op de werf van Cornelis Gips te Dordrecht.Naar voorbeeld van een halfmodel van een Amerikaanse Theeclipper van 1200 ton v/d scheepsbouwers Perrine Patterson en Stack te New York die 1e luitenant ter Zee Marin Henri Jansen (1817 Antwerpen) had meegnomen uit Amerika. In augustus 1852 krijgen de reders Gebr Blusse

22

te Dordrecht dit halfmodel in handen en laten naar voorbeeld van dit halfmodel een kleiner ontwerp maken door Christiaan Gips (1827 Dordrecht) scheepsbouwkundige en kleinzoon van Cornelis Gips. Jacob Bouten die onderweg op zijn reis naar Californie, een goede studie gemaakt had van de Amerikaanse Clippers, maakt zo goed mogelijk een plan voor de tuigage voor het schip. Ook is hij betrokken bij de bouw v/h schip dat mede onder toezicht stond van de landsscheepsbouwmeester Hendrik Schokker waarmee hij grote onenigheid krijgt over het plaatsen van de masten en het tuig. Het schip werd te water gelaten op de werf aan de Riedijkshaven op 29-11-1854.

Den Wedelen HeerDen Heer Schokker

te Dordrecht 5 April 54Amsterdam

WEdele Heer,

Hiermede heb ik de Eer UWEdele namens den Heer A.Blussé te verzoeken zoo vriendelijk te zijn ons het addres der Lotus Nagelen op te willen geven en het bestek voor het plaatsen der Masten in de KOSMOLPOLIET en inrigting van de Kajuit. Gaarne zouden wij dit een en ander hebben tot bepaling van de KOSMOPOLIET.

J.B.

Den WEHeerH.W.Schokker Dordrecht 8 Junij 1854

teAmsterdam

WEd. Heer!

Bij informatie en Schrijven uit Engeland vernemen wij dat de Lotus Nagelen (Locust) voor de KOSMOPOLIET zeer moeilijk te bekomen zijn, waardoor wij verplicht zullen zijn tot een ander soort hout over te gaan.

23

Volgens schrijven uit Engeland vernemen wij dat daar meest Acacia of Gum Wood gebruikt wordt en te Amsterdam meestal Bull Tree.Daar dit laatste ons geheel onbekend is verzoeken wij Ued. Ons te willen informeeren welk soort van hout dit zij en of het volgens U oordeel geschiktheid voor nagels bezit.

J.B.

Gegevens over de KOSMOPOLIET

24

1e reis op 2-4-1855 (nr 1682 MRD) is de 1e aanmonstering te Dordrecht en 29 man monsteren aan. Kapitein Jacob Bouten 39 jaar woont te Dordrecht / en vertrekt op 18 april 1855 uit Hellevoetsluis. 1e stuurman Willem v Wijngaarden v Rees 27 jaar woont te Dordrecht / gage f 70, -p.m. 2e stuurman J.Hoogerwerff 31 jaar uit Vlaardingen /gage f 50, -p.m. / 3e stuurman Raphael G v/der Blijk uit Dordrecht.

(J. Bouten, W. van Rees (Urk), J. Hoogenweg (Vlaardingen), R.C. van dne Blijk (Dordrecht), P.J.Q. Bos (Middelburg), J. Olderick, C. Doorn (Dordrecht), Huivis Müillur, C. Kriens (Dordrecht), J.H.F. Gehnelle (Rotterdam), Pieter de Meester (Neuzen), J. Schrijver (Rotterdam), Arnoldus Hooimaaijers (Waspik), James Lyon, E. Carlson, C.A. Gensinge, G.M. Schmoll (Amsterdam), J.P. Bosman (Dordrecht), Jacob Thune, Jamie Flint, H.J. Roelijn (Dordrecht), J.Möls, E.M. Chevalier, A.O. Roosenboom (Haarlem/Brussel), P. Hofman (Dordrecht), R.F.C. Thorbecke, G.T. van Reijn (s Bosch), F. Grootenboer (Dordrecht), Gerrit Roelofs (Voorst) - (monsterrol 2-4-1855 nr 1682 (Stadsarchief Dordrecht, archief 12 waterschout))

Na een reis van 86 dagen aankomst te Batavia op 15-7-1855/terug in Holland op 9-12-1855.

Batavia, 25 Augustus 1855

Met dezen heb ik het genoegen UEdele mede te kunnen deelen dat wij thans gereed zijn om op morgen de terugreis aan te nemen. Het is in de beste staat van de equipage wel.

Onze lading bestaat uit 200 pic. rotting, 600 pic. tin, 400 pic suiker, 12098 balen of pic. koffij, 200 pic. thee, 557 gave muskaatnoten en 43½ pic. geïnfs; alles netto gewicht. Daarbij nog 24 kisten met naturaliën, waaruit ik kan berekenen aan betaalbare lasten

25

in te hebben omstreeks de 460 en aan zware lasten 425. Het schip ligt diep. Achter 18½ en vóór 17½ voet, Rijnl. maat.

Het liet zich in den beginnen niet aanzien, dat het schip zooveel zoude kunnen laden, daar men van iedere 100 zak konde zien, dat hij zakte, later werd het minder. Op 16 tot 17 voet en tot 18 voet zakte hij weinig, doch heb ik het schip niet vol kunnen laden en eene ruimte overgehouden van het kabelgatschot tot de achterkant van de kettingkoker, welke ruimte ik toch heb kunnen vullen met 50 gepasporteerde militairen betalende aan passage f 8460,- in het geheel.

Proviant had ik weinig aan te koopen. Alleen een weinig boter en spek.

Aangaande de uitgebrachte goederen moet ik UEdele zeggen dat de genever nog niet is kunnen verkocht worden. De waterleggers hadden wij een goeden prijs voor, doch bij de ontvangst werd bevonden dat de leggers veel te licht van duigen en banden waren en daarom teruggezonden, er was nu weer in overvloed. De haring was bedorven en heeft zlefs op de vendutie zeer weinig opgebracht. De ingelegen provisie is meest a pari verkocht.

De kok en docter, welke te Bantam zijn achtergebleven, zijn hersteld en haal ik bij het voorbijzeilen af, blijvende dus niemand achter.

Met de meeste Hoogachting, enz.

Sijp, 13 December 1855Wed. Heeren,

Gisterenmiddag had ik het genoegen U Edele geëerde letteren van den 10den te mogen ontvangen. Wij waren juist bezig om nog een gedeelte in de vijfde lichter te lossen daar wij volgens de loots nog te diep voor de vlakte lagen en zagen reeds de stoomboot komen die misschien voor ons konde zijn. Het was mij dus onmogelijk UEdele op dat oogenblik te antwoorden, doch denk nu gelegenheid te vinden met de Dortsche boot. Gisterenmiddag 3 uur vertrokken wij van Brouwershaven doch kwamen niet verder dan tot de Sijp vanwaar wij vandaag tot voor de vlakte zullen stoomen. De geteien vallen zoo slecht dat het voor vandaag ’s morgens te vroeg en ’s avonds te laat is om over de vlakte te gaan zoodat wij nog tot morgenvroeg dienen te wachten. De halfbeladene ligter houd ik bij

26

mij ingeval ik hem nog noodig mocht hebben. De lading uit het achterschip komt er niet best uit door het water dat door de patrijspoort ingeslagen is en het gedeelte achter-tusschendeks overstroomd heeft. Deze zullen bij volgende reizen van binnen gestopt dienen te worden.

Aangaande onze tehuisreis hadden wij in den beginne verwacht binnen de 80 dagen te zullen doen daar het schip zijn voortgang bij zijn meerdere diepte weinig bij de uitreis verschilde. Den 30sten Augustus liepen wij nog uit de Straat Soenda, passeerden met 30 etmalen 29 September de Kaap en met 42 etmalen 11 (Sept. lees) Oct. St.Helena, hetgeen voor meer dan de halve reis gerekend kan worden. Zeldzaam en ik nog nooit wordt de Zuid-Oost passage zoo vlaauw aangetroffen als wij hem hadden. 26 dagen van de Kaap tot de linie, voor gewoon schip 6 te veel, daarop 8 dagen voor stilte in de variabels en nog 4 dagen voor harden tegenwindbij de W-eilanden en toch waren wij den 23sten November met 85 dagen voor Het Kanaal waar wij met kracht de Oostenwind kregen. De eerste dagen was er aan geen avanceeren te denken. Het stormde fel en wij kregen hier voor het eerst gelegenheid te ondervinden hoe het schip bij zulke gelegenheid is. Wij zijn nu het kompas rond geweest en kan ik niet beter zeggen dan dat het schip niets te wenschen overlaat.

De benoodigdheden voor het schip zijn niet veel en kunnen spoedig in gereedheid gebracht worden. Alleen 2 bramstrengen en buitenkluiver, daar van deze het vooreind afgebroken is. Maar zeer

27

veel reparatie aan ijzerwerk, hetgeen ons ook zeer veel vertraging in de reis gebracht heeft.

Ook diene het schip nog een blad hooger gekoperd te worden, daar dit ruim 2½ voet onder water is geweest, zeilen heb ik niet benodigd maar 16 roll karldoek en 14 roll B karldoek voor het maken van nieuwe zeilen bij een volgende reis. Loopend touwwerk zoude ik graag Manilla hebben doch heb maar weinig noodig. Een kluiverleider 132 á 6 duim.

Voor de timmerman is alleen het repareeren van het galjoen en het leggen van een waterlijst voor de kompassen. Er valt niets te breeuwen als het tusschendeks, hetgeen op reis gedaan kan worden.

2e reis vertrek op 16-2-1856 (snelste reis gemaakt door een Nederlands schip in 76 dagen naar Batavia ). Mee aan boord zijn zijn vrouw Marretje en zoontje Adriaan (nog geen 1½ jaar oud).

Batavia, 10 Mei 1856

Hiermede heb ik het genoegen UEdele te informeren met de behoudene aankomst van de “Kosmopoliet” te Batavia op den 2den dezer na eene reize van 76 dagen, hetgeen ik hoor nog nimmer door een varend schip is gedaan. Schip en equipage laten weinig te wenschen over.

Hoewel bij de factorij van de bevrachting door de N.H.M. nog niets bekend was, ben ik dadelijk aangenomen, waarbij de charterpartij in Nederland gesloten van kracht blijft.

Door de voorspoedige uitreis wierd ook de factory aangemoedigd het schip ten spoedigste te expedieeren en de lading te Batavia in te geven. Deze zal bestaan in 1300 pic. tin, 12000 pic. koffij en omstreeks 500 pic. thee waarvan de thee voor scheepsrekening te Rotterdam moet geleverd worden. Den 7den heb ik de eerste lading ontvangen en ben gisteren van de buiten- op de binnenreede gekomen om met laden voort te gaan. Krijgen wij geen oponthoud voor, dan vertrekt zij aanstaande Zondag den 18den van hier naar Nederland.

Nog heb ik UEdele kennis te geven van het vermissen van den jongeling Jan van Zaningen op den 16den April. Wij veronderstellen

28

dat hij bij het overboord werpen van iets het evenwigt heeft verloren en zoo verdronken.


Met dezen heb ik UEdele het treurige bericht van het overlijden van kapitein Logger toe te zenden. Hedenmorgen hebben wij het overschot ter aarde besteld. Een commissie van 3 gezagvoerders hebben de stuurman geëxamineerd en voldoende bevonden het schip naar Nederland terug te brengen. De tweede en derde hebben de hoogere rangen ingenomen. Ten overvloede is hen ten zeerste op zijn gemoed gedrukt over alles een wakend oog te houden en de meeste zorg te dragen. Kapitein Logger zijn vrouw zal met ons de terugreis mede maken. Met de heeren kopersmit heb ik voorzoover ik bedenken kon al het noodige besproken en verzocht de handelingen van de kapitein zooveel mogelijk na te gaan.

Passagiers heb ik alleen kunnen engageeren dan heer olinget en den heer Asmus benevens 12 militairen.

De genever is niet verkocht worden. De groote voorraden die te wachten houden de prijzen zeer laag.

Onze zeildag is op overmorgen bepaald. Schip en equipage laten niets te wenschen over.

Met de meeste Hoogachting,

Brouwershaven, 15 Sept.1856

Weledele Heeren,Met dezen heb ik het genoegen UWeledele te feliciteeren met

het behouden arrivement van de “Kosmopoliet”. Alles is wel aan boord. Het was heden bij het ter reede komen al te laat om nog met lossen te kunnen beginnen, doch maken alles gereed om morgen bijtijds te beginnen. Nemen eerst Bloem en tempers en dan de Haan en H.C.Lemburg, waarmede nog wel op de noodige diepte zullen komen om op te zeilen. Aan het schip valt niets te doen en hetgeen er verder benoodigd is kan spoedig aangeschaft worden. Het voornaamste is een fok, een marszeil, 2 lange bramstengen, een kluiverboom zonder bekleede nok, Manilla loopend touwwerk 3½, 2

29

tr., 3½ 2 tr., 3 – 1, 2¾ - 3, 2½ - 4, 2¼ - 4, 2 – 3 tr., 1¾ - 3. Het overige zijn kleinigheden.

Met de meeste hoogachting,

In zijn verhaal over de voorbereidingen van zijn 3e reis hield Jacob Bouten op met zijn “Verslag aan de kinders” over

,,MIJN LEVEN ALS KLIPPERKAPITEIN,,‘Wanneer weten wij niet, maar wij kunnen ons voorstellen dat dit in zijn laatste levensjaren is geweest’, schreef mijn oom Hans in zijn nawoord van dit boekje.

Foto Levensverhaal alt origineel geschrift

de “Kosmopoliet” (schilderij fam.Bouten)

30

3e reis vertrekt op 12-12-1856. Dover, 16 December 1856

Eindelijk word ik in de gelegenheid gesteld UEdele ons vertrek van Helvoet te kunnen melden waar wij 35 dagen tevergeefs naar een goede gelegenheid hebben uitgezien. Des morgens voor ons vertrek zag het weer nog niet zeer gunstig uit en benam bij velen de moed om uit te gaan. Vooral ook door de hooge zee die er buiten stond. Ik had evenwel op de sleepboot ingeschreven en dacht met de hulp van deze wel naar buiten te zullen komen. Het zette mij er ook te meer toe aan omdat de avondgeteien morgen of overmorgen te laat werden, minder water aanbrachten en daardoor ook meer zee op de gaten kregen. Ten één uur gingen wij anker op, zetten de boot ervoor en waren te vier uur de Uiterton gepasseerd na nog eenige malen op de Hinder gestooten te hebben, waarna echter het schip lugt bleef. Ik was niet voornemens geweest de loots mede te nemen doch konde hem door de hooge zee niet loozen. Alles is aan boord volmaakt wel en heb tot nu toe niet de minste moeite met de militairen gehad. Een ieder was even verheugd dat de reis eindelijk begon. De zieken zijn weinig in verhouding van het natte en koude weer, in de zieknboeg 9 en kajuit 6. het kistje van de N.H.M. met gouden specie is mijn gewicht groot f 68634.- en vracht f 343.17. Met de meeste Hoogachting,

Batavia, 9 Maart 1857

Met dezen heb ik het genoegen UEdele te feliciteren met de behoudene aankomst te Batavia van de KOSMOPOLIET op den 6den na eene reize van Helvoet tot hier in 81 dagen.

De reis is zeer ten genoege van een ieder afgeloopen en hebben daartoe van beide partijen de certificaten ontvangen, waarvan een afschrift hiernevens gaande is. Een ieder en vooral de Generaal verkeerde hier in de uiterste bezorgdheid over ons, daar men reeds verteld had zeker te weten dat het schip door de militairen afgeloopen was. Er waren dan ook reeds maatregelen genomen om bij onze aankomst de militairen van de overigen aan de wal af te zonderen en waar zij goed onder bedwang zouden zijn. Nu evenwel zagen zij dat dit niet noodig was en waren zoo verheugd dat zij zorgden zoodra die manschappen debarkeerden er wijn en brood

31

voorhanden was en bij hun aankomst in de kazerne een kabaay en nachtbroek om hen te verfrissen.

Bij de inspectie voor den Generaal had er niemand reclame.Wat de stand van zaken hier aangaat ziet het er zeer bedroevend.

Het is zoo doodsch als het nimmer tevoren gekend is en overkropt met schepen. Alles wat voorhanden was is tot ongehoorde prijzen opgekocht en de vrachten staan thans f 50.-. Ook voor tusschenreizen is er niets. Men heeft mij aangeboden acyabrijst, een lading Nederland à £ 2.15,3. p.t. Prijzen der producten ziet UEdele hier in de nevens gaande prijscourant. Het is voor ons zeer moeilijk waartoe te besluiten. Het vooruitzicht bestaat niet, dat de vrachten na 2 à 3 maanden nog beter zullen zijn en is dan ook de kans van passagiers minder daar niemand gaarne in den winter thuis aankomt. De producten komen zeer langzaam in en de in aantocht zijnde particuliere schepen . . . . . . . . . Ook voor Japan bestaat geen kans daar deze reeds in Europa aangenomen zijn. Het op handen zijnde vertrek van de mail maakt een ieder als gewoonlijk ongeschikt over zaken te spreken. Wij dienen dus wat te wachten. Gaarne wenschste ik UEdele bij een volgend gunstiger beerichten te kunnen zenden, waar ik echter zeer voor vrees.

Batavia, 10 April 1857

In mijn vorige schrijven d.d. 9 Maart informeerde ik UEdele hoe het hier met lading en vrachten gesteld was en tot heden is er nog niet het minste ten gunste veranderd en toch dienen wij tot het een of ander te besluiten daar het leggen hier ter reede hard achteruit gaat. Ik heb er met de Heeren Kopersmit lang en breed over gesproken en zijn tot een result gekomen, in het voordeeligste der reedrij te handelen, met een geddelte suiker, peper en arak te koopen voor scheepsrekening als zullende het beste vracht bevaren en de overige scheepsruimte met vrachtgoederen aan te vullen. Suiker, howel zeer schaarsch en duur, berekenen wij met het oog op de ons thans in Europa bekende prijzen de meeste kans van winst te geven, daarna de peper en arak. Wij dachten daarom voor UEdele rekening in te koopen omstreeks 4000 pic. suiker, 2 á 300 pic. peper en in de 60 medegebrachten leggers arak. (De hier aanwezige leggers van vroeger zijn door de kuipers afgekeurd als zijnde te groot en te licht van boom). Vracht voor Rotterdam is aangenomen 4000 pic. rijst à f

32

55.-, 5000 pic. suiker á f 60.-, 1680 buffelhorens, 60 leggers arak, 400 pic. was en eenige kleine partijtjes á f 30.- per last.

Door den Heer Janssen ben ik aangezocht een sampang naar Nederland mee te nemen. Met de meeste Hoogachting enz.

4e reis vertrekt op 21-9-1857. Batavia, 3 Januari 1858

Met dezen heb ik het genoegen UEdele te feliciteren met de behoudene aankomst van de KOSMO op den 28sten December na eene reize van 74 dagen van Hellevoet. Allen zijn volmaakt wel en het schip heeft gedurende de reis niets geleden. Alleen heb ik ontdekt, dat voor onder de boeg, waar het schip in de berm van de Krap gezeten heeft, 2 bladen koper af zijn, hetgeen bij onze terugkomst op de scheepshelling dient nagezien te worden. Het water maken is als naar gewoonte: eens in de 24 uur pompen. De militairen alsook de overige passagiers waren zeer tevereden, waarvoor ik een certificaat heb ontvangen tot innen der passage-gelden.

De kostgelden van den Overste heb ik nog niet en vernam dat Zijn Edele er zeer karig bij zit. Evenwel zal ik hem er nog eens aan herinneren en bij non-betaling de zaak aan de Heeren Kopersmit in handen geven. Gaarna zag ik de passagegelden spoedig tegemoet bij de hooge stand der koers. Te koopen voor de door UEdele genoteerde prijzen valt niet te denken. Dit artikel is duur en schaarsch. De particuliere vrachten zijn nogal redelijk en heb mij aangeboden aan de N.H.M., waardoor ik ben aangenomen te Toga en Samarang te laden met f 90.- voor de suiker en f 85.- voor koffy.

33

Als passagiers heb ik geëngageerd de families Bik, Andriesse en Frank, tezamen f 12.000.-.

Batavia, 25 Februari 1858

Den 12den beladen van Samarang vertrokken zijnde trof ik den 14den daaropvolgend een hevige bui wind, waarbij de fokkera, groote bramstang en voorsteng brak, eenige zeilen scheurden en het tuig ongeschikt maakte om bij den aanhoudende westenwind te vorderen. Wij dachten eerst naar Samarang terug te keeren en de geledene schade te herstellen doch het oponthoud en de groote kosten schrikten mij af en wilden probeeren het zooveel mogelijk te herstellen. Dit te bevorderen dachten wij een ankerplaats op te zoeken daar wij ook hout voor bram lang en dwarszalings noodig hadden, die mede gebroken waren. Wij stuurden recht de wal in en kwamen bij Pekalongan waar wij onder de wal ankerden, terwijl waren wij bezig een nieuwe fokkera te maken. Hiermede waren wij na twee dagen klaar en gingen daarop weer onder zeil en kwamen den 23sten hier aan.

De lading bestaat geheel uit koffy en suiker benevens 3 families 1e klas betalend f 12.000.- en 26 gepasporteerde militairen, 2e klas betalend f 7332.-. De schade dacht ik beter in Holland te laten taxeeren om hier onnoodige kosten te besparen daar ik het meeste door eigene middelen kan herstellen. Alleen ben ik verplicht geworden een groote steng aan te koopen, waardoor ik mij aan het Gouvernement gewend heb als zijnde deze hier in het goedkoopst. Bij de volgende mail hoop ik UEdele de transportgelden toe te zenden.

Aan boord is alles wel en verblijve met de meeste Hoogachting,

34

5e reis vertrekt op 2-8-1858.Batavia, 18 November 1858

Bij dezen heb ik het genoegen UEdele te feliciteren met de behoudene aankomst te Batavia den 10den laatstleden na eene reize van 80 dagen. Ik had gehoopt dit een mail vroeger te kunnen opzenden daar wij reeds den 6den in de straat waren, doch door stiltens en tegenwind opgehouden kwamen wij hier een dag na het vertrek van de mail.

De reis is geëindigd als begonnen. Geene dooden of verliezen zijn er geleden en het schip is gereed de retourlading weer in te nemen. Morgen zal ik vertrekken naar Cheribon om daar omstreeks de helft der lading in te nemen om dan naar Batavia terugkeeren om aan te vullen. Valt het niet tegen, dan kunnen wij half December gereed zijn voor de terugreis. Passagiers hebben zich op het oogenblik nog niet aangemeld. Wel van Soerabaja en Samarang wanneer wij daar aankwamen. Wij hebben echter nog de tijd.

TERNATE is 2 dagen na ons hier ter reede aangekomen. Het fregat DE RUYTER nog niet. De hofmeester Traut is ontslagen, verzoeke zijne maandcedul niet meer uit te betalen.

De reizen 6 t/m 8 naar Batavia vertrekken uit Rotterdam. Hij maakt met dit schip 8 reizen tot december 1861.

Batavia, 23 September 1859

Hiermede kan ik UEdele feliciteren met de behouden aankomst te Batavia. Alles is zeer wel. Alleen is overleden op den 3den

35

September laatstleden de jongeling L.Rochat van Middelburg aan de gevolgen van een longtering. De heeren Enschede zijn niet erg vooruit gegaan en zelfs de jongste sedert wij in de warmte zijn zoo verminderd, dat men hem op een matroos naar de wal heeft moeten vervoeren. Daar is zijn ziekte verergerd en is hij gisteren overleden.

Batavia, 5 October 1859

De vrachten zijn steeds laag en onvoordeelig en bestaat op het oogenblik ook geen vooruitzichten van beter, zoodat wij gedacht hebben het beste aangeboden te moeten aannemen. Deze is voor de factprij naar Rotterdam tegen eene vracht van f 60.- voor suiker en f 55.- voor koffy. De lading zal bestaan uit 1000 pic thee, 2000 pic. koffy en 500 pic. tin, het overige met suiker te vullen. De steenkolen hou ik rond Soerabaja voor derde suiker te laden. De koffy te Pasaaroewang en thee hier te Batavia. Ik had het schip aangeboden voor de expeditie van Boni en daarvoor gevraagd 55 cent per last per dag, doch was hun te hoog. Anderen werden aangenomen voor 40 en 50 cent.


Soerabaja, 19 October 1859

Na eene reize van 10 dagen kwam ik den 15den hier aan. Een gedeelte der steenkolen was reeds gelost en zullen den 21sten met laden beginnen. Als passagiers zijn aangenomen de familie La Court, de heeren Gerling, Beulaerds en Blommestein, waarvan de beide eerste hier en laatste te Semarang scheep zullen komen.

Soerabaja, 2 November 1861 (1859?)

Morgenochtend zullen wij van hier naar Passaroewang vertrekken tot het innemen der verdere lading. De steenkolen zijn gelost, 250 ton, voor welk getal tonnen de vracht is betaald. De

36

suiker hier ingenomen bedraagt 8500 pic. nettogewicht als ook 200 pic. rotting voor garneering. De jongen W.Janssen blijft hier achter in betrekking.

Batavia, 5 December 1861 (1859?)

Ons vertrek is bepaald op morgen van hier naar Nederland en zijn beladen met 500 pic. tin, 8500 pic. suiker, 2000 pic. koffy en 1000 pic. thee, waarvan de suiker 60 en de overigen f 55.- per last betaalden. De geheele vracht komt op f 24000.-

Als passagiers zullen medemaken de familie Le Court met een kind, den heeren Blommestein, Gerlings, Beulaerds, Van der hout, Graafland, Swaan, Beruil en als tweede klasse 19 gepasporteerde militairen, gezamenlijk f 16208.- Alles is aan boord volmaakt wel en verblijvemet de meeste Hoogachting,

7e-reis Kosmopoliet I. .. . . . . . . . . . . . . . . .Batavia, 29 October 1860

37

Na eene reize van 77 dagen zijn wij aangekomen. Allen zijn volmaakt wel en is het certificaat der troepen afgegeven. De lading is zonder eenige schade gelost, uitgezonderd de koolteer, waarvan er omstreeks een derde leeggelekt waren. Her schip was dan ook gedurende de reis als van koolteer doorpekeld en overal had men die lucht en het is dus zeer ongeraden met passagiersschepen koolteer mee te geven.

Intusschen is er een schoone gelegenheid voor een tehuisreis opgekomen. De BIESBOSCH hier lek en met schade binnengekomen zal waarschijnlijk afgekeurd worden. De vrachten staan op het oogenblik 80 en 75 per last en zoo er kapitein Mugge genoegen mee neemt dan is de zaak geklonken. De factorij is zoo goed geweest de steenkool hier in ontvangst te nemen.


Batavia, 14 November 1860

Den 9den laatstleden heb ik een begin met laden gemaakt. De BIESBOSCH is afgekeurd en hebben de lading aangenomen met f 75.- en f 80.- per last. Daar het laden door de vele regen niet zeer vlug gaat zal het tot het laatste dezer maand aanloopen voor wij tot vertrek gereed zijn. Als passagiers zijn aangenomen de familie Bijsterkamp, Mevrouw Bras, de heer Smit en de jonge heeren L.Reuze en Emil . . . . alsook 24 gepasporteerde militairen. Aan boord is alles wel.


8e-reis Kosmopoliet I. .. . . . . . . . . . . . . . . .Batavia, 30 Augustus 1861

Na eene reize van 93 dagen kwamen wij hier den 16den Augustus aan, hetgeen nog één der langste reizen is die de KOSMO uitgaande gemaakt heeft. Het meeste oponthoud is geweest op het laatste gedeelte, waar wij gemeenlijk de gunstige winden hebben en nu aanhoudend tegenwind troffen, zoo ook was het bij aandoen van de kust. Er was hier een geregelde ommekeer in de monsoens, dat niemand vroeger gekend heeft. Over slecht weder hebben wij weinig te klagen gehad en beter getroffen als onze lotgenooten der

38

HEEMSKERK en VAN DER WAAL, waarvan de eerste lek en de ander met verlies van vele zeilen rond de Kaap gekomen is. Passagiers en militairen zijn allen (behalve een soldaat die overboord gevallen en verdronken is) gezond geland en het certificaat afgegeven. Mijn bestemming van de factorij is naar Cheribon te verzeilen voor de suiker en naar Semarang voor koffy en te nemen.

Morgen vertrek ik van hier en maak alle spoed om gereed voor de terugreis aan te nemen.


Batavia, 6 October 1861

Den 4den laatstleden van Semarang hier aangekomen meld ik den 8sten de reis naar Nederland aan te nemen en ben beladen met 150 pic. rotting voor garneering, 450 pic. thee, 6500 pic. suiker en 6363 pic. koffy, uitmakende tezamen 430,5 betaalde lasten, hetgeen opmerkelijk minder is dan bij vroegere reizen, doch gezocht moet worden in de lichte en slecht gepakte koffy. Ook heb ik nog een kleine ruimte moeten afzonderen voor de meerdere gepasporteerde militairen. Passagiers heb ik van Semarang aangenomen, een onderwijzer à f 80.- en een geëmployeerde van de factorij tegen f 300.- kostgeld, van Batavia den Heer Watson à f 1000.- en de familie Coster met 2 kinderen f 1950.- alsmede 40 gepasporteerde militairen.

Met den Heer Van Beers zijn wij nog druk in correspondentie daar mijnheer niet verkiest de vracht te betalen voor zijn overige bagagegoederen. Ik heb de Heeren Kopersmit verzocht zoo er niet goedschiks betaald wordt het in rechten te vorderen, doch zijn hiervoor noodig het geteekende contract dat wij UEdele verzoeken bij de eerste mail over te zenden. Alles is verders wel aan boord en verblijve met de meeste Hoogachting,

39

advertentie Kosmopoliet (vertrek begin mei 1862)

In december 1861 gaat Jacob Bouten aan de wal om als toekomstige kapitein toezicht te houden op de bouw van de nieuwe mediumclipper ,,KOSMOPOLIET II,, 1077 ton die de reders Gebr Blusse te Dordrecht willen bouwen op de werf van Cornelis Gips te Dordrecht. Hij gaat speciaal naar Engeland voor een studiereis omdat de clipperbouw in Engeland verder gevorderd was dan in Nederland. De bouwkosten v/h schip werden begroot op f 303.995,-

40

Medium/clipper ,,KOSMOPOLIET I,, 398 last / bijlbrief nr 202 / 15-1-1855. Reder Gebr BLUSSÉ (1e medium / clipper gebouwd in Nederland, ontwerp naar halfmodel clipper van 1200 ton van de scheepsbouwers Perrine Patterson en Stack uit New York Meegebracht door luitenant ter zee Marin Henri Jansen(1818 Antwerpen) uit Amerika en in augustus cadeaux gegeven aan de Gebr BLUSSÉ reders te Dordrecht. Deze gaven aan Christiaan Gips Dirk Boestz scheepsbouwkundige en kleinzoon van Cornelis Gips te Dordrecht een kleiner clipper naar voorbeeld van het halfmodel te ontwerpen. De bouw van de kosmopoliet stond onder toezicht van de Landsscheepbouwmeester Hendrik Schokker en de toekomstige kapitein Jacob Bouten. Kiel: 27-10-1853 / te water: 29-11-1854.1e Kapitein Jacob Bouten / vlag D 18 (1815 Veendam / 1894 Hees).1e reis MRD 1682 / 4-4-1855 / vertrekt op 18-4-1855 uit Hellevoetsluis met 36 man naar Batavia / in 88 dagen naar Batavia op 15-7-1855 / vertrekt op 9-8-1855 uit Batavia / op 9 december 1855 in Brouwershaven.Het schip maakte 18 reizen voor de rederij een wordt verkocht in 1871 aan James Anderson te Londen.

Clipper/fregat ,,KOSMOPOLIET II,, 569 last / bijlbrief nr 248 / 2-3-1865. Reders Gebr BLUSSÉ. 1e Kapitein Jacob Bouten / vlag D 18 (1815 Veendam / 1894 Hees).1e reis MRD nr 2132 / 23-8-1865 / met 36 man naar Batavia /op zee 4-4-1865 uit Brouwershaven / na 78 dagen op 20-6-1865 in Batavia.Het schip maakt 10 reizen voor de rederij en werd 25-7- 1876 voor f 35.000, - verkocht aan reder Overzee en Co te Rotterdam. Doorverkocht voor f 75.000, - onder de naam ,,Kathinka,, aan H.Bisschoff en Co in Bremen. Het schip vergaat op 4-9-1883 in de Golf van Biscaje.

Affiche ±1864, Kosmopoliet 1 en II, met plattegrond DI 3073 /Stadsarchief Dordrecht

41

Van de 1e reis van de Kosmopoliet II op 23-3- 1865 (nr 2132 MRD) is de 1e aanmonstering te Dordrecht en hij vertrekt met 36 man voor een reis met 1e stuurman Vellinga in 78 dagen naar Batavia.

Batavia, 26 Juny 1865

Met genoegen heb ik Uedele mede te delen de behoudene aankomst van de KOSMOPOLIET II te Batavia. Wij kwamen hier den 20 Juny na eene reize van 78 dagen aan, hetgeen ons nog een dag meeviel door de stilte der Straat Soenda. Het schip heeft in alle opzichten bijzonder voldaan en overtreft zou ik zeggen in bezeildheid de eerste reis van de KOMOPOLIET I. Ook zijne bewegingen en wendingen zeer gemakkelijk, dat de werking van het tuig op het schip bijna onmerkbaar is. Nergens was de minste werking te bespeuren en potdicht. Uit het nevensgaande extract zal U kunnen zien hoe lang wij bij het begin der reis hebben gesukkeld met tegenwinden en stiltens en ons deed vreezen een lange reis te zullen hebben. Eerst later om de Zuid vanaf Tristan a Gunha veranderde het en begon een geregelde vlugge looop. De reis vandaar tot 80° L.O. en zelfs tot de Straat is verscheidene dagen korter dan de kortste in het verslag van het Instituut en heeft doen zien, dat het schip een bijzonder goede bezeildheid heeft. Alles heeft zich kapitaal en goed gehouden, uitgezonderd het ijzerwerk, waar nu en dan nogal iets van brak en ons kluiver, buiten kluiverboom en lijzeilspier heeft doen verliezen. Ook zijn alle rakken van onderraas en ondermarszeilraas gebroken, hetgeen ons veel moeite gaf het vast te houden. Ook zijn er nog eenige jufferbeslagen gebroken.De passagiers waren zoo voldaan, dat zij de nevensgaande advertentie in de courant plaatsten: “De passagiers van de KOSMOPOLIET II brengen bij deze hunnen hulde en dank aan den Gezagvoerder J.Bouten voor de in alle opzigten aangename behandeling die zij gedurende eene reis van 78 dagen van Brouwershaven naar Batavia hebben ondervonden en bevelen voornoemde gezagvoerder en bodem aan alle repatrieerenden aan. Uit aller naam Döllerlijn de Wit”

UEdele letteren van 16 Mei zijn ons geworden en doen ons zien, dat de KOSMO nog niet door de N.H.M. is opgenomen en ook weinig kans heeft in Juny bevracht te worden. Ik weet echter ook niet

42

of dit wel wenschelijk is, daar er schepen zijn die bevracht tot den uitersten termijn moeten liggen voor zij met laden een begin maken en dit voor ons eerst in het laatst van November zal zijn. Beter zoude het dunkt mij dan zijn een kleinere vracht aan te nemen en daarmee voort te gaan. Met twee families als passagiers zijn wij in briefwisseling, waarvan de eene het aangenomen heeft à f 6000.-. De andere is de teekening gezonden.

Equipage is volmaakt welNa minzame groet verblijf ik met de meeste hoogachting

Pekalongan, 10 July 1865

Daar ik geene bijzonderheden heb schrijf ik Uedele deze alleen dat ik na 3 à 4 dagen van hier naar Samarang zal vertrekken om daar het resteerende der lading te lossen en waar ik dan ook de bevrachting van Juny zal afwachten. De particuliere vrachten waar ook naar toe zijn allertreurigst, doch men hoopt op beterschap bij het inkomen der producten. Passagiers ben ik met onderscheidene in correspondentie, doch daar ik hun nog geen bepaalden tijd van vertrek kan opgeven, zich nog niet voor vast binden. Het staat bijna niet stil van bezoekers en erkennen allen deze bij de mail te prefereeren. Zoodra het schip leeg is, zullen wij het met de brandspuit zuiveren. Equipage wel.

Samarang, 27 July 1865

Eerst heden den dag van ‘t vertrek der mail kwamen wij in het bezit van UEdele gezonden letteren van den 14den Juny j.l. waaruit wij vernemen, dat de KOSMOPOLIET niet door de N.H.M. is opgenomen en ook voor deze reis niet opgenomen zal worden. Ik heb daarop dadelijk naar Batavia getelegrafeert om het schip aan de factorij of voor terugkeerende militairen aan te bieden. Hierop kan ik echter nog geen antwoord hebben.

De vrachten zijn wel iets beter geworden, dooch door de aankomst van de LICHTSTRAAL, ISIS, FRANSSEN VAN DE PUTTEN en eenige vreemde schepen is de verbetering gestuit. Daar is echter nog al eenige particuliere suiker voorhanden en is de

43

GRAAFSTROOM door de factorij opgenomen voor f 62.50, kapitein Vonk, de Suzanna voor f 70.-, te Padang te laden, zoodat ik hoop met de passagiers op zigt het verlies nog te stillen. Bij de volgende mail hoop ik UEdele gunstiger tijding te kunnen mededeelen.

10 Augustus 1865

De hoop die ik U bij mijn vorig schrijven gaf, dat de vrachten misschien eenige rijzing zouden ondergaan, is geheel vervlogen. Het tegendeel heeft plaatsgevonden, daar na de bevrachting der in mijn vorig schrijven genoemde schepen geene lading meer tegen die vracht te bekomen was. Het antwoord op mijn telegram naar Batavia was dat de factorij geene schepen vooreerst meer noodig had en er geene troepen te verzenden waren. Het getal particuliere schepen nam dagelijks toe en nu alle anderen in China gecharterd hier te komen laden, waardoor het vooruitzicht was, dat vooreerst de vracht niet zou rijzen, en mocht het zoo zijn dan zeker doch niet zooveel dat het het oponthoud zoude goedmaken. Hoewel ik eerst meende nog een maand te wachten ben ik door de heeren Kopersmit zowel te Batavia alsook hier ten sterkste aangeraden de bestaande vracht aan te nemen, daar zij zich stellig verzekerd hielden, dat de vrachten eerder dalen dan rijzen zouden.Mijn voornemen heb ik toen laten varen en besloten hier te Samarang een volle lading in te nemen, de suiker à f 47.5- en koffie à f 45.-, waarmede ik eind September zal vertrekken. De passagiersgelden, die ik op ’t oogenblik besom van hen daar ik mee in bespreking ben, beloopt f 14.600.- en heb de toezegging van ±30 gepasporteerde militairen. Hopende mijn handelingen Uwe tevredenheid mogen weldragen heb ik de eer enz.

26 Augustus 1865

Uedele zult waarschijnlijk uit mijn laatste schrijven van 10 Augustus hebben gemerkt dat het telegram, door UEdele den 10en JULY uit Holland verzonden, hier niet op den bestemden tijd is aangekomen of daar ontvangen. De reden zal waarschijnlijk gelegen hebben in de gebroken kabel te Point de Galle. Eerst den 15en Augustus kwam die hier aan en terwijl hier ook juist de heeren Stok en Bikker der firma te Batavia en Soerabaya tegenwoordig waren

44

werd er dadelijk over gedacht om die vracht aan een ander over te doen. Doch hiervan willen de afladers niets weten, tenzij ik een even goed schip en lagere vracht aan kon bieden en de risico der reeds ingeladen goederen voor mijn rekening kwam. Dat was natuurlijk niet te doen en zijn wij ge-eindigd met het innemen der lading voort te gaan.

Had ik nu maar mijn voornemen met nog eene maand te wachten gevolgd, dan had ik bij de aankomst van het telegram nog vrij geweest. Nu was er echter niets meer aan te doen. Bij de factorij zeide men mij, dat ik zeer waarschijnlijk met de bevrachting niet voor half December zoude laden kunnen en dies hier minstens 4 maanden had moeten wachten, hetgeen dan met de belading daarna 6 maanden had geworden. Dit had toch zeer schadelijk geweest en vooral voor een nnieuw schip, dat nu al door de vreeselijke warmte als een zeef is uitgedroogd. Al het mogelijke wordt gedaan tegen de zon te dekken, doch weinig helpt.

De rotting voor garneering heb ik gedacht voor scheepsrekening te nemen en hiervoor betaald f 11.- en f 11.50 per pic. Deze is mooi geel, taai en vrij lang. Het onderruim is nu nagenoeg vol en zal dan bevatten omstreeks 13.500 pic. De diepgang is voet. Het dragen wordt nu echter beter en doet mij denken, dat deze tegenover de meting meer zal laden dan de KOSMOPOLIET I.

Mijn vertrek van hier zal evenwel niet voor den 25en kunnen zijn, daar de twee families, die ik gaarne mede had, niet voor dien tijd gereed kunnen zijn.

De tweede stuurman Horst wordt beter en komt waarschijnlijk weer hier aan boord.

Verders geene bijzonderheden meer te melden hebbend, verblijve ik enz.

Samarang, 23 September 1865

Aabgenaam is het mij UEdele te kunnen melden dat wij overmorgen den 20sten geheel beladen Samarang zullen verlaten en in het passeeren Pekalongan en Batavia aandoen om daar nog eenige passagiers op te nemen.De lading bestaat uit: 1929 kr. suiker wegende bruto 8253.67 pic. 466 zak idem 480 ,,

45

12079 ,, koffy 11773.47 ,, 4716 stuks huiden 315 ,, 14 kisten indigo 23 ,,zijnde met inbegrip van rotting en regalen. Ruim 21.000 pic. of 682 betaalbare lasten à f 45.- en f 47.50 per last: omstreeks f 31500,-Het schip ligt diep, achter 21 en voor 20½ RijnL. voeten.

Als passagiers 1e klasse zijn geëngageerd:den heer De Bruyn echtgen. 3 kinderen f 3200,-Van Berkel echtgen 3 kinderen ,, 2800,-Trassée echtgen. 6 kinderen ,, 3000.-Ellinekhuizen vrouw 2 kinderen ,, 2600.-De heeren Gips en Furnée ,, 1700.-De jongeheeren Bosch, Okkersen ,, 1150.-De jongeheeren La Fontaine en Laarsen ,, 1100.-Mejuffrouw Chabot ,, 800.-

Passagiers 2e klasse:te Samarang 21 mansch. 2 ond.offte Batavia 14 mansch. 4 ,, ,, 35 mansch. à 282 6 ond.off. à 424 ,, 12414.-

zijnde te zamen f 28764.-Nog zijn twee hutten in de longroom disponibel waarover ik met twee heeren in correspondentie ben en die ook wel bezet zullen worden. De equipage is volmaakt wel en de tweede stuurman zal te Batavia weder aan boord komen.

Mijne rekeningen en opgenomen gelden zend ik UEdele met de volgende mail van Batavia.

Met de meeste Hoogachting enz.

46

Voor Europeanen geteelde gewassen

2e reis op 5-3-1866 (nr 2189 MRD) is de aanmonstering te Dordrecht voor een reis naar Batavia met 34 man. Van deze reis is het logboek bewaard gebleven met kapitein Jacob Bouten en geschreven door de 1e stuurman Hendrik Dienske (archief 124 nr 65 Rederij Blusse van Oud Alblas te Dordrecht /Stadfsarchief Dordrecht). Vertrekt op 16-6-1866 uit Brouwershaven /terug in Holland op 5-11-1866.

(logboek (SAD 124-65); Journaal gehouden aan boord van het schip Kosmopoliet II gevoerd door kapitein J. Bouten op deszelfs reize van Rotterdam naar Java uitgezeild den 21-3-1866) - J. Bouten, H. Dienske, J.A. Vogelzang, G. Pols (Utrecht), A. Hendriks (Middelburg), P. Nieuwstraten (Rotterdam), F. van Houten (Geertruidenberg), L. Vermeulen (Dordrecht), D. van Waden (Varel), C. Doorn (Dordrecht), J.M. Schrijnemakers (Dordrecht), J.N. Ochman (Rohne), C. Schmidt (Potsdam), W. Mangelsdorff (Charlottenburg), W. Wanjon (Oost Capelle), H. Visser (Harlingen), C.A. Jansson (Stokholm), C.A. Carlsson, J. Buitenhek (Dordrecht), A. Versluis (Werkendam), J. van Dijl (Dordrecht), T.J. Pik (Veendam), J. Groen (Rotterdam), L. Jurgens (Bremen), O. Knutsson, H. Crone, C. Rozenthal, J.C. Vrijdag (18 jr., Dordrecht), F. Schellus, M. de Neef (Brouwershaven), H. van der Koogh (Dordrecht), W. Schmoeker, H.G. Dolleman (Schiedam), van den Adel (15 jr, Papendrecht)

47

Batavia, 29 Juni 1866

Waarschijnlijk ontving UEdele reeds bij de vorige mail de tijding van mijne aankomst te Batavia, daar ik van den heer Ardenne

48

vernam, dat hij nog als post scriptum aan zijn oude Heer schreef UEdele kennis te geven dat de KOSMOPOLIET aan ’t opzeilen is. Voor mij was het onmogelijk brieven over te geven.

Na eene reize van 78 dagen kwam ik hier den 15 j.l. aan en hadden gedurende de reis zeer veel ongestadig en onplezierig weder doorgestaan, zoodat wij eerst kort na het afzenden van mijn schrijven van de Linie den 17den April de voorstreng en kluiverboom verloren en later rond de Kaap onderscheidene zeilen stuk kregen.

Passagiers en equipage zijn alle perfect wel. Alleen de bootsman Van-Weden en een der militairen zijn overleden.

Sedert zijn wij druk bezig met de goederen voor Batavia bestemd te lossen en nu zoover gevorderd dat ik denk morgen naar Samarang te vertrekken. De factorij schijnt nog zeer weinig producten tot belading der schepen voorhanden te hebben zoodat de President mij zeide verpligt zal zijn mij naar 4 of 5 plaatsen te zenden om beladen te worden.Het gouvernement heeft ter verzending naar Nederland 125 à 30 militairen die ik gaarne aanneem, doch men wilde dat ik mij verbond den 20 aanstaande te Batavia gereed te zijn om dezen in te nemen. Alle mogelijke moeite voor uitstel hielp eerst niet doch zijn wij later door tusschenkomst der factorij in zooverre geslaagd, dat ik met alle mogelijke spoed naar Samarang verzeilen daar 9000 pic. koffy inneem van daar misschien naar Tagal voor 3000 à 4000 pic. koffy en dan de rest in Batavia in te nemen. Daarentegen zoude het Gouvernement dan daar misschien 70 à 80 manschappen kunnen geven. Hoewel het voordeel van troepen bij eene vracht van 105 per last wel zeer weinig is wordt echter veel meer gewonnen bij de tijd die wij nu korter in Indië zullen zijn en misschien tijdig in Holland komen om voor de winter nog uit te gaan. Voor de tehuisreis ben ik met eenige families in correspondentie en een geëngageerd voor f 3200.-. Den handel is hier stil en vele huizen verdienen weinig vertrouwen. Hier niets bij te voegen hebbende verblijve ik als steeds

Samarang, 11 Juli 1866

Den 6 Juli na eene reize van 5 dagen kwam ik van Batavia hier aan en hebben dadelijk een begin met lossen en ook met laden gemaakt. Volgens zeggen van den agent der Factorij zal ik hier omstreeks de 11000 pic. koffy bekomen en zoo ik meer noodig had

49

de overige weer op Tagal moeten halen. Zoodra ik nu met zekerheid op kan geven wanneer te Batavia te zijn zal men kunnen zeggen hoeveel manschappen er zijn om daarnaar de te behouden ruimte te stellen.

Passagiers zijn nu voor vast geëngageerd Mourier, Muller en famile no.1 en 2 à f 3200.-, familie Doctor van Leeuwen, commandant der troepen f 2500.- no.7, 8; 3 heeren Desentjé nos. 14 en 15 f 3000,.; familie Schilthuis no.12, 13 f 2400.-; Van Swieten f 900.-. In bespreking familie Gallas f 3600.-, Sturler f 1300.-.

De Javakoortsen zijn hier weer onder de equipage sterk heerschend en daardoor vele zieken. Dat bevordert ook niet zeer de werkzaamheden. Voor het oogenblik heb ik verders geen bijzonderheden. Hopende UEdele deze in gezondheid moge geworden verblijf ik enz.

Samarang, 25 Juli 1866

Op morgen is ons vertrek bepald naar Tagal waar wij van de Factorij in zullen nemen 4000 pic. koffy en dan naar Batavia verzeilen voor de restant. De hoeveelheid hier ingenomen bedraagt 11591 pic. koffy met totaal omstreeks 15.600 zoodat er nog omstreeks 3 à 4000 over zal blijven voor Batavia. Hoewel ik erop gerekend had dat de lichte koffy meerdere ruimte zin zal nemen zie ik nu dat het toch de meting overtroffen heeft en in het onderruim niet meer dan 12000 balen berg. Het zal er dus wel op aankomen de 7000 balen nog in het tusschendeks te bergen. De provisie en passage nemen een groot gedeelte van het tusschendeks in. Mij dunkt dat het raadzaam is de koffy in Holland bij de maat te lossen daar het alles van de vorige oogst is. De passagiers eerste klasse geëngageerd zijn:de familie Muller en 5 kindren no.1,2 f 3200.-de heer Van Swieten no.3 ,, 900.-de heer N.H. no.4 ,, 900.-de familie N.H. met 3 kl. Kinderen no.5, 6 ,, 2200.-de familie Doctor van Leeuwen 4 kinderen en baboe, no.7, 8

,, 2500.-de familie Schilthuis 2 kinderen no.9 ,, 2400.-de familie Varenkamp 6 kinderen in bespr. 10,11, 12, . . .,de heer Sturler 1 kind kamer 13 ,, 1300.-de heeren Desentier 14, 15 ,, 3000.-

50

f 16400.-Hoewel er vele zieken onder de equipage geweest zijn is er toch geen overleden en zullen later wel weer spoedig gezezen zijn. Verder geen bijzonderheden meer te melden hebbend heb ik de eer met de meeste hoogachting te zijn

N.B. Aan het schip is hier behalve het breeuwen niets te doen geweest. Alleen heeft de ijzeren fokkera zich in de lassen begeven en verplicht geweest met ijzeren platen te verbinden. Dat is bepaald een gebrek in de slechte verbinding.

Batavia, 11 Augustus 1866

Op heden met alles gereed zijnde zoo zal ik morgenochtend de reis naar Nederland aannemen. Schip en equipage laat niets te wenschen over. Na het innemen te Batavia en Samarang in mijn laatste brief vermeld heb ik 4000 pic. te Tagal ingenomen en hier te Batavia 1433 balen koffy en eenige kisten zoodat de geheele lading bestaat uit:200 pic. lapashout en100 ,, rotting500 ,, tin17024 pic. koffy21 kisten diverseDe ingenomen ruimte door de koffy is mij verschrikkelijk tegengevallen en gelooft wel het voordeligst te zijn bij de lossing deze te meten. De passagiers eerste klas zijn:den heer Mollier en 3 kinderen f 3000.-Van der Kolk 3 kinderen ,, 2200.-Doctor van Leeuwen 4 kinderen en 1 baboe ,, 2500.-Schilthuis 2 kinderen ,, 2400.-. . . . cetera desunt.

Brouwershaven, 4 November 1866

Met dezen heb ik het genoegen UEdele te kunnen feliciteeren met de behoudene aankomst van de KOSMOPOLIET II na eene

51

reize van 84 dagen. Alles is perfect goed gegaan en weinig van de militairen gestorven. Slecht 4 die ook ziek te Batavia aan boord gekomen zijn zijn aan die gevolgen overleden.

Het detachement moet tot Dordt aan boord blijven volgens de instructie van den commandant en zal vandaar naar Harderwijk vertrekken. Morgen vroeg maken wij een begin met het lossen en zullen hiermedde met alle spoed voortgaan. Van de loods vernam ik dat tot 16 voet gelost moet worden voor wij op kunnen, dat zal dus minstens 6 ligters zijn. Behouden wij goed weer dan kunnen wij misschien Woensdagavond of morgen gereed zijn om dien dag nog opgesleept te worden.

Aan het schip is niets te doen en zal alleen op de slip moeten om het koper na te zien. Aan het tuig echter meer. Vooral ijzerwerk en bovendien 2 nieuwe groote stengen. Hoepende dat deze UEdele in de volmaakste gezondheid moge geworden verblijve ik enz.

3e reis op 16-1-1867 (nr 2239 MRD) is de aanmonstering voor een reis naar Batavia met 1e stuurman Hendrik Dienske. Reis in 82 dagen naar Batavia /terug in Holland in september 1867.


Eergisteren den 25 j.l. zijn wij hier na eene reize van 99 dagen aangekomen. De reis is buiten alle verwachtingen lang geworden en hebben het meeste oponthoud gehad eerst buiten het Kanaal tusschen de gronden en later 13 dagen bij de Canarie eilanden troffen ook geen passaat, zoodat wij eerst met de 43 dag bij de Linie waren. Vandaar ging het met afwisselende gelegenheden vrij goed, doch meestal lichte winden zoodat men wel kan zeggen het eene reis is geweest alleen ter genoege der dames.

UEdele letteren van 6 en 16 April zijn mij geworden en de inhoud genoteerd waaraan ik mij zal trachten te houden.

Door de Factorij is ons een aanbieding gedaan van 5000 pic. suiker te Pekalongan, 8000 pic. koffy te Samarang en de rest specerijen te Batavia, te laden naar Amsterdam a f 82.50 per last, hetgeen zij zeide het laatste partijtje zoude zijn dat zij nog voor de nieuwe oogst af te schepen hadden. Wij hebben echter gedacht niet te vlug met de aanneming te zijn daar hier geen schepen disponibel zijn

52

en voorzoover wij weten ook geene op de komst. Ik heb hun gepresenteerd om het voor die vracht aan te nemen naar Rotterdam en zelfs voor scheepsrekening naar Amsterdam te leveren, doch dat scheen niet te mogen gebeuren. Wij zullen nu zien hoe het bij de volgende mail zal zijn.

Aangaande passagiers kan ik nog weinig zeggen doch twijfel niet of daar zullen zich wel eenige families opdoen. Ook zijn er nog al eenige gepasporteerde militairen voorhanden die zij zooveel mogelijk voor mij zullen bewaren. Schip en equipage laten niets te wenschen. Hopende dat deze UEdele in continuatie van welzijn moge geworden,


Bij mijn vorig schrijven melde ik UEdele dat wij met een vracht voor Amsterdam bij de Factroij in onderhandeling waren, doch nog niet wilden aannemen dan tot hoger vracht dan f 82.50 per last. Acht dagen later ging ik er weer heen en vroeg of de 2½ gulden er nog niet bij kon doch zij zeiden er in de eerste twee maanden geen cent meer kwam. Wetende dat er zeer weinig goed bij particulieren voorhanden was en de nieuwe producten nog een paar maanden weg blijft, vond ik het beste met de aanneming van die vracht maar niet langer te wachten. Vandaag acht dagen hebben wij voor f 82.50 afgesloten en zoo ik UEdele vroeger melde te Pekalongan en Samarang 5000 pic. suiker en 6000 pic. koffy innam en de rest te Bavaria in koffy en specerijen. Met eenige families voor passagiers naar Nederland ben ik reeds eenige tijd in correspondentie doch kunnen het met de passage nog niet eens worden. De familie-aankomst van Soerabaja is aangenomen voor f 4800.- en eerst dan wanneer het schip op zijn vertrek ligt komen de passagiers en dat doen ook vele doordat zij meenen dan voor ominder passage mee te kunnen. De wissel van Mevrouw Kobald is geaccepteerd doordat de collecte het voor . . . . . . Wij hebben het eindelijk door aanhouden zoover gekregen dat wij hoop hebben het met de mail van den 31 te remitteeren. De wissel van Mevrouw Kobald wordt op den vervaldag betaald zoch ik . . . . . . . . . van den Heer Van Heerdt. Deze leeft hier niet zeer zuinig in een logement en geeft vooruitzicht in eenige betrekking te komen. Furnée, officier van administratie bij de Marine

53

heb ik geschreven het verschuldigde geld aan Kopersmit af te dragen. Aan gepasporteerde militairen zijn aangenomen 41 militairen en stokers en 12 onderofficieren te zamen f 16648kajuitspassagiers ,, 11300

----------te zamen f 27948

De equipage is volmaakt wel en het schip in een goede volwaardige staat. De tweede hofmeester De Groot is ontslagen en van de zeilemaker ontving ik f 20.- om aan zijne vrouw over te maken. Verzoeke deze aan haar uit te betalen.

Batavia, 27 Juli 1867Ontvangen telegram van Djokjarta: Schrijf wanneer U op Java terugkomt. Dit spoedig zijnde denk ik mee te gaan. 6 volwassenen 10 kinderen waarvan 5 boven tien jaar.

G.Enger

Den Heer G. Enger, Djokjakarta, 27 Juli 1867

Waarde Heer,De telegram door UEdele mij toegezonden is mij geworden en

heb de eer UEdele hierbij te berichten, dat het zeer moeilijk is hiervoor de tijd aan te wijzen. Ik geloof echter, dat de KOSMOPOLIET II bij een niet te lange tehuisreis wel voor de winter weer uit Holland zal zeilen en dan omstreeks het begin van April op Java terug zal zijn om dan na twee maanden naar Holland te vertrekken. Mocht UEdele dit nog te laat zijn dan ben ik zoo vrij de KOSMOPOLIET I te recommandeeren.

Batavia, 27 Juli 1867

Den 16 kwam ik van Samarang hier aan, waar ik het restant der lading in zoude nemen en ontvang daarvoor heden het laatste gedeelte, bestaande het geheel nu uit

54

1168 kr. of 4966,70 pic. suiker 11809 balen koffy 535pic. guttapercha 363 pic. tin en 100 pic. rottingTesamen 17796 pic. of 594 betaalbare lasten à f 82.50 per last = f 49.000.-.

Aan kajuitspassagiers zijn wij minder gelukkig geweest, daar hiervan twee families en 1 heer zich terug moesten trekken doordat ’s lands kas geen beschikbare gelden meer had om voorschot op passagegelden aan de verlofgangers uit te betalen. Het geheele binnenlandsche Bestuur is zoo in de war en wordt daardoor zoo weinig afgedaan, dat zelfs de gelden voor de uitgebrachte ambtenaren niet zijn uitbetaald. Onderscheidenen malen is bericht gestuurd, doch hadden het zoo druk, dat zij zeiden er nog niet aan toe te zijn. Later was het weer dat zij de Gouvernementscontracten niet konden vinden, zoodat het zaak is in het vervolg onze contracten naar Indië mee te nemen. Het is verschikkelijk zooals hier algemeen geklaagd wordt over het trage van het binnenlandsche Bestuur en toch zijn zij overstroomd van klerken.. . . . . . . . . cetera desunt.

Nieuwe Diep, 8 November 1867

Na 10694 balen koffy hier in 6 ligters gelost te hebben zijn wij tot de vereischte diepte van 48 palm gekomen om op te kunnen gaan. Het was gisteren echter te laat zoodat wij het dezen morgen zullen doen.Het sleepen door het Kanaal zal zijn door de onderneming van Gebroeders Goedkoop en is voor ons het tarief tot en met 200 ton 45 cent per ton en voor elke ton daarboven 28 cent. Er is ook nog een tweede onderneming Vermeulen en door deze concurrentie aan de groote schepen 2 stoomboten voor het tarief van 1 boot hetgeen voor de korte draaiingen in het Kanaal een groot gemak en besparing van ..rassen is. Men neemt nu een der booten er voor en een achter of opzij die het achterend bestuurd. Het heeft hier sedert ons binnenkomen uitgezonderd een dag niets gedaan dan stormen met regenbuien, zoodat wij met heel veel moeite de zeilen hebben droog gekregen. De haven en ligplaats is zeer goed, doch het kost hiet heel

55

veel moeite en trossen om daar te komen en mag men hier van het laatste wel een dubbeld stel hebben. Zoodra wij opgaan zal ik UEdele zulks per telegram melden.

De 4e reis vertrekt uit Rotterdam:Per het clipperschip 'Kosmopoliet II', kap. J. Bouten, zijn naar Java vertrokken de volgende passagiers:de HH W.J.J. Docters van Leeuwen, met echtgenoote en 4 kinderen;E.D.C. Middelaer, met echtgenoote en 3 kinderen;A.L.C. Stödtke en echtgenoote;W.A.A. de Sturler;A.J. Crommelin;J. Trumpi;S.C.A. Lens;V.M.J. van der Mark;H.L. Kilian;detachements-kommandant met echtgenoote en 3 kinderen en Javaansche bediende;J. Vogelsang, 1e luit. der inf.;P.J. Vos, 2e luit, der inf.;benevens een detachement militairen, sterk 150 man, waaronder 9 onderofficieren;

BRON: Dordrechtsche Courant do 2-4-1868 (SAD 569-74)


Hiermede heb ik het genoegen UEdele te feliciteeren met onze behouden aankomst te Batavia op den 18 dezer na eene reize van het Nieuwe Diep van 82 dagen. Hoewel het niet als bijzonder vlug kan aangenomen worden maakt het toch nogal een belangrijjk verschil met de NOACH en anderen die 10 dagen voor ons gezeild zijn. De NOACH kwam een dag na ons hier ter reede en had alzoo 93 dagen. De KORTENAER dat mede een vlug schip is had 98 dagen en van de DORDRECHT hoort men nog niets. Hoewel wij nogal eenige malen woest weer gehad hebben is er niets verloren en het schip in volle zeewaardigheid.

Passagiers en militairen waren bijzonder tevreden en erkenden bij de inspectie voor den Gouverneur alle hunne bijzondere tevredenheid.

Bij aankomst der laatste mail ontving ik U geëerde letteren met het bericht van de bevrachting van de KOSMOPOLIET II. De charterpartij was reeds in mijn bezit.Ik heb echter nog niets te weten

56

kunnen komen wanneer en waar mijn belading zal zijn. Zij zeggen ik nog tot September de tijd heb. De President is mij echter nogal genegen en heb gemerkt dat zoo hij kan wel zal helpen. De producten komen achter zeer langzaam in en zijn nog lang niet aan hun hoeveelheid voor de eerste veiling. Ik zal dus niet eerder iets te weten kunnen komen voor het schip te hunnen dispositie gesteld kan worden. Met de lossing wordt de meeste haast gemaakt. De equipage wel en verzoek aan de tweede stuurman Vogelzang zijn vrouw uit te betalen f 70.- waarvoor waarde ontvangen. Niets bijzonders meer te melden hebben enz.

11 Juli 1868

Morgenvroeg vertrekken wij naar Soerabaja om daar 2/3 gedeelte der retourlading in te nemen in suiker en dan opvullen te Batavia. Het zal dus wel eind Augustus worden voor wij de terugreis aan kunnen nemen. Met onderscheidene families ben ik in onderhandeling voor de passage naar Nederland doch daar het vertrek nog onzekerheid geeft wil zij nog niet decideeren. Een request aan het Gouvernement gepresenteerd voor terugkeerende militairen waarvoor wij de toezegging hebben en de vrijheid terugkomend Samarang aan te doen die daar voorhanden zijn aan te nemen.

De passagegelden der militairen zijn als naar gewoonte nog niet ontvangen en ook niet van den heer Van der Mark die zoo ik meen zich bij een promesse verbonden heeft 2 maanden na aankomst te betalen. Ik betwijfel echter of deze gelden dan wel voorhanden zullen zijn. Verheggen heb ik opgezocht . . . . .Aan boord is alles wel.

Verrekijker Jacob Bouten

57

In april 1869 gaat Jacob Bouten aan de wal en wordt hij opgevolgd door kapitein Everhardus Martinus Chevalier vlag D 44 uit Dordrecht.

Van 1869 – 1871 houdt Bouten het toezicht op de bouw van de Kosmopoliet III, door de werf . . . . voor rederij Blussé, waarnaast hij met enkele vrienden in 1869 zelf een schip koopt.

In 1869 is hij reder en wordt hij benoemd tot Ridder van de ,,Eikenkroon,, een ridderorde die werd toegekend door koning Willem 3 aan mensen die van grote verdiensten zijn geweest voor de ontwikkeling van de scheepvaart en industrie in Nederland.

Vanaf 1871 is hij directeur en reder van de stoombootdienst te Dordrecht (tot 1878) en reder van het stoomschip ,,MARTINUS EN HENRIETTE,, Kapitein is zijn neef Jacob Hendrik Stuit (1819 Veendam) met kapiteinsvlag v/h zeemanscollege Dordrecht vlag D 11.

In 1885 wordt hij gekozen in het bestuur van de Kamer van koophandel. Hij treedt hier weer uit op 28-4-1886 wegens het verlaten van de gemeente en wordt opgevolgd door Philip Zadoks Bankier te Dordrecht.

58

Jacob Bouten (schilderij fam.Bouten)

Jacob Bouten trouwt 1e maal 1 september 1845 te Amsterdam met Adriana Pos (geb: 1825 te Oud Loosdrecht/ overl. 30-10-1847 te Dordrecht aan de thyphus) dochter van Gerrit Pos en Grietje Stam.Kinderen uit 1e huwelijk te Dordrecht25-7-1846 Catharina Margrietha (overl: 20-7-1848 te Dordrecht aan de kroep)

59

Hij trouwt 2e maal op 22- 5-1852 met Marretje Pos ( geb: 1832 te Oud- Loosdrecht), zuster van zijn 1e vrouw. In 1846 woont hij met zijn gezin aan de Grote Kerksbuurt / in 1858 aan de Groenmarkt 12./ in 1873 aan de Kalkhaven D 168 en in 1876 aan de Lijnbaan E 1230 te Dordrecht.

Kinderen uit 2e huwelijkTe Amsterdam: 4-4-1853 Adriaan Louis Jacob (overl: 4-1- 1854 Dordrecht).Te Dordrecht:28-10-1854 Adriaan Louis Jacob tr. 1880 Ddr met Cornelia van Brakel.19-9-1857 Louis Gerard (vertrekt op 24-1-1875 naar Amsterdam).13-2-1860 Margaretha Jacoba (vertrekt in 1886 met ouders mee naar Hees).16-12-1863 Gerard Petro.(vertrekt op 3-9-1878 naar Breda).1-10-1864 Eduard Jan (overl: 13-5-1876 te Ddr).1-10-1866 Jacob Georg (overl: 8-4-1867 te Ddr).1-2-1870 Catharina Maria (vertrekt in 1886 met ouders naar Hees).12-2-1872 Maria Cornelia (vertrekt in 1886 met ouders mee naar Hees).17-5-1874 Laura Henriette (vertrekt in 1886 met ouders mee naar Hees).9-10-1876 Jacoba (vertrekt in 1886 met ouders mee naar Hees)

Jacob Bouten vertrekt met zijn gezin op 30-4-1886 uit Dordrecht naar Hees.

Zijn oudste zoon Adriaan Louis Jacob Bouten gaat op 9-10-1871 voor studie naar Delft en wordt leraar aan de H.B.S. te Dordrecht. Hij trouwt op 24-3-1880 te Dordrecht met Cornelia Neeltje van Brakel (1855 Dordrecht) dochter van Gerrit van Brakel Gerritz (reder te Dordrecht) en Catharina Elisabeth Kuypers. (getuigen bij het huwlijk zijn: Gerrit van Brakel Jr 23 jaar te Dordrecht en Simon van Brakel 63 jaar koopman / reder te Dordrecht, oom van de bruid / Daniel Jan Steyn Parve 25 jaar ingenieur te Den Haag en Frans Dekker 24 jaar candidaats medicijnen te Leiden, beiden vrienden van de bruidegom.) Kinderen uit eerste huweljk: Jacob (1881-1940) en Adriaan Cornelis (1883-1944)Hij vertrekt op 16-12-1886 met zijn gezin uit Dordrecht naar Amsterdam, waar hij leraar wordt op het ,,Spinoza Lyceum,, in de Roelof Hart straat en er later directeur werd tot 1913.

60

Hij trouwt 2e maal met Joanne Rudolphine de Hoop Scheffer.Kinderen uit tweede huwelijk: Johan Rudolf (Amsterdam, 06-06-1892 -1971) en Cornelis Jan (Amsterdam 1895-1932).

Ir. Johan Rudolf BOUTEN, ing.architect N.V. Philips' Gloeilampenfabriek, geboren te

Amsterdam op 06-06-1892, kleinzoon van Jacob Bouten. Gehuwd op 28-jarige leeftijd te

's-Gravenhage op 10-08-1920 met Elisabeth Maria de LINT (1896-1987).

61

http://www.hans-montanus.nl/overzicht/genea/genea-00041.htm#BM13271

ZITTING VAN MAANDAG 19 OCTOBER 1874

Tegenwoordig de heeren:Mirandolle (voorzitter).

Tak van Poortvliet.Insinger.‘sJacob.Mackay.Fabius.

Verhoor van den heer J. Bouten.

7262. De Voorzitter: Wilt gij uw naam, voornaam, beroep en woonplaats opgeven ?A. Jacob Bouten, oud-gezagvoerder, wonende te Dordrecht.

7263. V. Gij waart vroeger gezagvoerder van de schepen Cosmopoliet?A. Ja.

7264. V. Hebt gij de betrekking van gezagvoerder lang uitgeoefend?A. Van de jaren 1844 tot 1869.

7265. V. Hebt gij altijd tot de groote vaart in betrekking gestaan?A. Ja.

7266. V. En waart gij steeds in dienst van hetzelfde of van verschillende kantoren?A. Altijd van hetzelfde kantoor.

7267. V. Waren uwe reizen dus niet meestentijds naar Java bestemd?A. Mijne laatste reizen wèl; maar mijne eerste reizen gingen rond Kaap Hoorn naar Valparaiso en St.Francesco en over Java terug. Als stuurman ben ik ook wel naar Buenos-Ayres en Havanna geweest.

7268. V. Hadt gij als gezagvoerder, bij het verlaten van uw schip van eene Nederlandsche haven, ook order waarheen gij u moest begeven, en vondt gij aldaar aangekomen ook agenten van het huis dat u aanstelde, die

62

u inlichtten waar gij lading kondt krijgen, of moest gij die zelf gaan zoeken?A. Dat was ongelijk. Wanneer ik voor de Handelmaatschappij bevracht was had men zich slechts tot de factorij te wenden, en die zorgde dan voor de lading. Maar het gebeurde meermalen dat ik op avontuur uitging en dan moest ik zelf vracht zoeken. Datzelfde had plaats als wij rond Kaap Hoorn gingen met goed voor eigen rekening naar Valparaiso of St. Francesco.

7269. V. Handeldet gij bij het verkoopen en zoeken van lading uit eigen beweging, of werdt gij daarin bijgestaan door agenten van het huis dat gij dààr vondt, of nam dat dergelijke taak geheel op zich?A. Wij deden dit gezamenlijk.

7270. V. Werd door u beslist welke vracht moest aangenomen worden, of deed dit de agent?A. Neen, de beslissing stond geheel aan mij.

7271. V. Gij moest dus beoordeelen, of de vracht voor het schip loonend en voordeelig was?A. Ja.

7272. V. Maar als gij slechts een gedeelte lading of in het geheel geen vracht kondet vinden, hing het dan van u af welke andere haven moest opgezocht worden, om het beoogde doel te bereiken?A. Ja, dat hing geheel van mijne beslissing af.

7273. V. Werdt gij dan door personen dáár ter plaatse ingelicht?A. Ja, door aldaar gevestigde agenten.

7274. V. En werd dan zulk eene haven door u opgezocht om aldaar vracht te zoeken?A. Ja.

7275. V. Welke waren uwe werkzaamheden na terugkomst in eene Hollandsche haven; wat werd dan met het schip gedaan?A. In Holland terug gekomen, liepen de voornaamste werkzaamheden over de uitrusting voor de volgende reis en het nazien van het schip.

63

7276. V. Maar wat had er plaats bij het binnekomen van het schip?A. Dan werd de zorg voor de lading, zoo als bij de reederijen gebruikelijk is, overgelaten aan den cargadoor, die zich met de bestemming bemoeide, terwijl de kapitein voor de lossing zorgde.

7277. V. Bij het binnekomen van verschillende havens moeten verschillende onkosten betaald worden; naar mate deze hooger zijn moeten ook de vrachten hooger zijn om de reis goed te maken. Waart gij nu altijd in het bezit eener opgave van die onkosten in verschillende havens, ter beoordeling en vergelijking wáár een schip het best te regt kon komen; of werden die opgaven eerst bij het bereiken eener haven verstrekt?A. Neen; ik bezat tot het bedoelde einde een Engelsch werk, waarin de onkosten in verschillende havens stonden aangeteekend. In die opgave kwam met de werkelijkheid soms een klein verschil voor, maar in de hoofdzaak werd men aldus meestal op voldoende wijze voorgelicht.

7278. V. Is het uwe ondervinding dat de onkosten in onze havens hooger zijn dan in den vreemde?A. Neen, de meerdere kosten worden alleen veroorzaakt door het verder verzenden van de goederen met ligters, zoo als aan het Nieuwe Diep en te Brouwershaven geschiedt.

7279. V. Gij hebt ons medegedeeld dat gij, met voorlichting van de agenten, besliste over het al dan niet nemen van vrachten; is dat de regel? A. Niet alle, maar de meeste kapiteins hebben die beslissing te nemen. Dat kan niet anders. Tusschen Nederland en Java zorgen de agenten voor de vracht, maar wanneer men op avontuur vaart, kunnen de reederijen niet in alle plaatsen agenten vinden dien zij het volle vertrouwen kunnen schenken bij de behartiging van de belangen van het schip.

7280. V. Dus is het ook hoog noodig dat de kapitein de vereischte handelskennis bezit om vrachten te kunnen aannemen?A. Zeer zeker.

7281. V. Welk is uw oordeel over de werking van de nieuwe wet op de tucht. Acht gij daarin wijzigingen noodig?A. Zeker. Sedert de invoering der wet is de handhaving van de orde aan boord onzer schepen zeer achteruit gegaan. Die wet is meer in het

64

voordeel van het volk dan van den kapitein; zij heeft hem veel van zijn gezag ontnomen. De bemanning weet zeer juist wat zij doen of laten mag; zoo erv gaat zij, en niet verder. De kapitein heeft geen macht genoeg om zóó te straffen dat het eenigen invloed heeft. Alleen kan men starffen in het verminderen der gage, door in de boeijen te sluiten en buiten dienst te stellen, door den schuldige na de reis voor den regter te roepen. Maar gedurende de reis heeft de kapitein geen magt over het scheepsvolk. Het is den matrozen onverschillig of zij in de boeijen zijn of niet, want dan behoeven zij niet te werken en worden toch gevoed. Daarenboven zijn de schepen in het algemeen zoo zwak bemand, dat zij geen volk kunnen missen. Kan het er dus eenigszins bij door, dan laat men den man maar in dienst.

7282. V. Welke wijziging acht gij dan noodzakelijk in de wet?A. De gezagvoerder moet meer magt hebben. Vóór de nieuwe wet was aan bood onzer schepen de orde spreekwoordelijk geworden, en op geen vreemde schepen was doe zoo goed als bij ons. Nooit vonden er bij ons opstanden en moeijelijkheden plaats, gelijk op de vreemde schepen. Die nieuwe wet werkt ook slecht op de jongens. Deze die men van de straat op aan boord neemt, en de grootste deugnieten zijn, kwamen al dadelijk op de hoogte, wisten dat ze niet geslagen mogten worden en ze werden dus brutaal. Het is mij wel eens gebeurd een jongen een klap e geven; zoodra hij binnen kwam diende hij eene klacht tegen mij in, en ik werd voor den raad van tucht te Amsterdam getrokken. Ook is het meermalen gebeurd dat een kapitein, om dergelijke redenen, door den raad van tucht anderhalf of twee jaren buiten betrekking is gesteld. Ik herinner mij een ander geval. Mijn broeder, ook kapitein, had een stuurman aan boord, een eersten deugniet. De kapiteim had sterken drank, arak, te Batavia gekocht voor eigen gebruik; de stuurman verkocht daar een gedeelte van aan het volk en aan gepasporteerde militairen, die ook meet het schip meegingen, en hij wierp de rest over boord. Hij zocht daarenboven allerlei moeijelijkheden en kocht anderen om ten einde te getuigen tegen mijn broeder, dien hij valschelijk beschuldigde van hem te hebben willen vermoorden. Die stuurman werd op de tehuisreis ontslagen; het verliet te St. Helana het schip, kwam per mail naar Nederland, en beklaagde den kapitein voor den raad van tucht. Hij wachtte daarmee echter tot op het oogenblik dat mijn broeder opnieuw met zijn schip vertrekken moest. Deze kon dus niet voor den raad verschijnen en schreef, dat hij in zee ging; hij werd

65

veroordeeld om zes maanden in zijne betrekking geschorst te worden, op grond dat hij den stuurman ontslagen had. Mijn broeder werd niet gehoord; hij werd veroordeeld op de beschuldiging van den stuurman.

7283. V. Pleit dit laatste voorbeeld wel tegen de nieuwe wet op de tucht? Het voorbeeld, straks door u aangehaald, dat een kapitein, omdat hij een brutalen jongen een klap gegeven had, ontslagen werd, zou eer tegen de wet op de tucht kunnen getuigen. Zijn er veel voorbeelden, dat een kapitein om eene dergelijke reden geschorst werd?A. Met den kapitein van de Admiraal Kinsbergen is het ook gebeurd.

7284. V. Maar het gebeurde dan toch zelden?A. Het is meer voorgekomen. Ik herinner mij nog een geval; toen had de kapitein een hofmeester geslagen. Die hofmeester was echter ook een vuile kerel, die zich te buiten ging aan sterken drank en de passagiers dan onbehoorlijk behandelde. De kapitein had hem, toen dit weder gebeurd was, een klap gegeven, zoodat zijn hemd bebleod raakte. Hij klaagde den kapitein aan en deze werd gestraft. Er waren toen advocaten te Rotterdam, die door het volk betaald werden en de zaken tegen de gezagvoerders behandelden.

7285. V. Gij meent dus dat den kapitein meet magt moet gegeven worden, dan zij thans volgens de wet op de tucht bezitten?A. Zeker.

7286. V. Tot hoe ver wenscht gij die magt uitgebreid?A. Ik wenschte dat de kapitein het volwassen volk, zoodra het zich te buiten ging, in de voeding, en de jongens ligchamelijk straffen mogten.

7287. V. Gij zoudt dus de beperking van de voeding voor de volwassenen en lijfstraffen voor de jongens wenschen?A. Ja, en daarbij zou zeer goed kunnen gezorgd worden, dat het niet te ver ging. Ik heb jongens gehad, zelfs van de kweekschool, die brutaal tegen mij waren en de stuurlieden uittartten om hen te slaan, alleen om hen later te kunnen verklagen.

7288. V. Is het gehalte der Hollandsche zeelieden naar uw oordeel verminderd, of is het nog hetzelfde als vroeger?A. Het is zeer verminderd.

66

7289. V. Waaraan schrijft gij dat toe?A. Vroeger, toen onze Hollandsche vloot nog in de bloei was, bepaalde de monsterrol, dat het schip bij het binnenkomen moest gelost en schoongemaakt worden door de equipage. Dat werd dan ook meestal gedaan. Later waren er schepen die bij het binnenkomen dadelijk hunnen equipage bedankten, hoewel velen er nog bij bleven omdat het schip nog gelost en schoongemaakt moest worden. Doch bij de wet op de scheepstucht is dat geheel afgeschaft. De equipage werd bij het binnenkomen van het schip bedankt en men moest ander volk hebben om het schip te lossen, af te tuigen en schoon te maken. In den beginnen vond men daar volstrekt geen volk voor aan den wal, omdat de sjouwerlieden alleen kaailopers waren en geen de monste kennis van het schip hadden. Doch toen het nu meer voorkwam, dat het volk dadelijk bedankt werd, bleef het flinkste volk aan den wal om de schepen bij het binnenkomen en uitgaan te helpen, en trouwde er op. Zij hadden nu een beter leven dan wanneer zij met een schip naar zee waren gegaan. Dit heefft ons scheepsvolk zeer verminderd. De goudontdekkingen in Californië en later in Australië hebben ook een groot gedeelte van ons beste volk getrokken.

7290. V. Maar in welk opzigt is nu het gehalte verminderd? Hapert het aan het gedrag of aan de bekwaamheid der zeelieden?A. Aan het gedrag en de bekwaamheid beide.

7291. V. Is het slechte gedrag gelegen in misbruik van sterken drank of in iets anders?A. Het misbruik van sterken drank kan aan boord niet plaats hebben, maar zij maken er zich aan schuldig in den tijd dat zij binnen zijn. Dit is echter slechts een korte tijd tusschen het binnenkomen te Brouwershaven en het aankomen te Rotterdam of te Amsterdam. Voornamelijk is het slechte gedrag gelegen in mindere gehoorzaamheid aan de kapiteins.

7292. V. Zoudt gij meenen, dat de verandering van de militiewet invloed op het gehalte der Hollandsche matrozen heeft gehad, in zooverre er nu minder knapen naar zee gaan?A. Jongelieden zijn tegenwoordig op de schepen niet gewild. Vooreerst worden de equipages zoo klein mogelijk zamengesteld; men kan er dus niet veel jong volk bij gebruiken, want men heeft liever flinke kerels. Ten andere heeft men meer moeijelijkheden wanneer er jongens aan boord

67

zijn, dan wanneer men alleen volwassen volk heeft. Zoodra men jongens aan boord krijgt die eenigzins geciviliseerd zijn en wat kennis bezitten, worden zij dadelijk door de matrozen gebruikt als raadslieden voor de wet op de scheepstucht. Zij moeten hun uitleggen hoe ver zij kunnen gaan en hoe ver niet.

7293. V. Maar onder de vorige militiewet gingen wel eens jongens ter vaart, om van de militie vrij te blijven. Gelooft gij niet, dat de veranderde wetgeving in dat opzigt invloed heeft op het getal en het gehalte der matrozen?A. Neen, want de toestand door u bedoeld, bestond ook ten tijde van de revolutie van 1830.

7294. V. ik meen dat het eerst met de nieuwe wet in 1861 veranderd is?A. Die verandering is mij onbekend; ik weet alleen dat ik, die reeds op mijn 12de jaar begonnen ben te varen, in weerwil daarvan op mijn 18de jaar, te weten in 1834, dienstpligtig ben geweest. In allen geval was de verandering van 1861 niet van invloed.

7295. De heer Tak van Poortvliet: Gij hebt gezegd dat gij, in eene vreemde haven komende, zelf in overleg zijt getreden met den agent der reederij over den verkoop der lading en het innemen van nieuwe lading. Was dit u gemakkelijk, toen gij het voor het eerst deedt, of hadt gij er moeijelijkheden mede?A. Ik kreeg eenige inlichtingen van de reederij en het overige deed ik in overleg met den agent.

7296. V. Waart gij meermalen met den verkoopo der lading en het innemen van nieuwe lading belast?A. Slecht op twee reizen.

7297. V. Hebt gij bij die gelegenheid geen behoefte gevoeld aan meerdere handelskennis?A. Ja, zeer zeker, ik heb het meermalen zeer betreurd geene meerdere handelskennis te bezitten.

7298. V. Acht gij het niet wenschelijk dat onze kapiteins in die wetenschap opleiding krijgen?A. Ja.

68

7299. V. En hebt gij nooit met uwe collega’s gesproken over middelen om, althans aan de jongere kapiteins de gelegenheid te verschaffen om die kennis op te doen?A. Wij hebben er wel eens over gesproken, maar geen middel gevonden om daartoe te geraken.

7300. V. In uwe betrekking zijt gij zeker dikwijls met het Nederlandsche loodswezen in aanraking geweest?A. Ja.

7301. V. Welke ondervinding hebt gij daarvan opgedaan?A. Er wordt wel eens, en met regt, geklaagd over het loodswezen, vooral in het Kanaal. Soms kan men daar geen loodsen vinden. Nu zeggen dezen wel, dat zij volgens hunne instructie ’s nachts onder den Engelschen wal . . . . . . . . . . . . . . . . . . liggen en dat de schepen hen dààr altijd kunnen vinden; doch dit is kostbaar en neemt ook voor de schepen, die, voorbij komende, loodsen behoeven. Het is mij wel eens gebeurd dat ik een Dealboot heb moeten nemen om een Hollandschen loods op te zoeken, en het is meermalen voorgekomen dat een schip daardoor twee of drie dagen langer in zee heeft moeten blijven.

7302. V. Hebt gij geene andere gebreken ondervonden bij het Nederlandsche loodswezen? Hebt gij geen aanmeerkingen motrent het gedrag en de bekwaamheid der loodsen?A. Neen.

7303. De heer Fabius: Dus gij weet niet bij ondervinding dat de loodsen te veel drank gebruiken?A. Neen, ik heb van zoodanig misbruik ook nooit gehoord.

7304. V. Vroeger kon men, wanneer men te Batavia kwam of elders, waar een oorlogsschip gestationeerd was, de hulp van dat schip inroepen om lieden, die zich aan boord misdragen hadden, tot hun pligt te brengen. Dit kan thans niet meer gebeuren. Zoudt gij het wenschelijk achten dat het nog kon geschieden?A. Ja.

69

7305. de heer Mackay: Welk is uw oordeel over de schepen, die in de vaart zijn? Gelooft gij dat de vorm der schepen goed is, of dat die verbetering behoeft?A. Ik geloof dat de vorm van onze schepen goed is. Onze kooopvaardijvloot kan met die van andere natien wedijveren in zeilaadje en manoeuvreren. Ik heb gevaren op de Cosmopoliet I en Cosmopoliet II en mijne reizen waren meestal onder de honderd dagen. Met het eerstgenoemde schip is mijn kortste reis van 74 dagen naar Java geweest. Ik heb weinig schepen aangetroffen, die genoemde vaartuigen in zeilvermogen overtreffen.

7306. V. Dus gij meent dat het moeijelijk zou zijn de reizen nog korter te maken?A. Met zeilschepen zeer moeijelijk. Ik heb dikwijls in gezelschap gevaren met Engelsche schepen, die, omdat zij met thee uit China kwamen, veel ligter beladen waren dan de Cosmopoliet, maar altijd kwamen die schepen na mij in Europa.

7307. De heer Insinger: Maken Cosmopoliet I en II niet eene uitzondering? Behooren zij niet tot onze beste schepen, zoodat men onze koopvaardijvloot niet mag beoordelen naar het zeilvermogen dier vaartuigen?A. Er zijn ook anderen, die met genoemde schepen op eene lijn zijn te stellen. Ik noem de Noach’s, Jupiter, Jacob Roggeveen, Lichtstraal, Voorlichter, Liberaal. Dat zijn alle schepen van Hollandsche constructie.

7308. De Voorzitter: Zijn er onder de gedrukte vragen ook waaromtrent gij op grond uwer onervinding inlichting wenscht te geven?A. Een der vragen luidt: wat is de oorzaak van den achteruitgang onzer scheepvaart? Eéne oorzaak isd at in Holland thans minder menschen gevonden worden, die kennis en liefhebberij hebben voor de vaart. Dit verschijnsel is vreemd in een land als het onze, dat zoo door water doorsneden is. Het gevolg van die mindere belangstelling is ook dat er minder lust bestaat om schepen te doen bouwen. De tijd is anders nog zoo kwaad niet. Wanneer de schepen goed en zuinig beheerd worden, kunnen de reederijen nog zeer goed bestaan.

7309. V. Hoe zou de balngstelling en de kennis vermeerderd kunnen worden?

70

A. Dit is moeijelijk te zeggen. Vroeger bij de hooge bestaande vrachten waren in Dordrecht verscheidene personen, die aandeelen in schepen wilden nemen of schepen wilde laten bouwen. Maar toen de vrachten lager werden verminderde ook de belangstelling, niet wijl de zaak niet meer voordeel afwerpt, maar omdat zij veel minder winst opleverde dan vroeger. Ik heb met eeniger mijner vrienden in 1869 een vierjarig schip van 800 last gekocht; na drie reizen moest het gekoperd en van nieuwe masten voorzien worden. Thans heeft het vier reizen gedaan; en hoewel deze niet buitengemeen vlug waren, hebben wij toch f 75 000 uitgedeeld. Ik herhaal, de ‘vaart is achteruitgegaan wegens gebrek aan liefhebberij aan de zijde van het publiek.

7310. De heer Tak van Poortvliet: Zijt gij sedert lang directeur der stoomvaart van Dordrecht op Londen?A. Sedert drie jaren.

7311. V. Werd die dienst toen opgerigt bij uw optreden?A. Neen, zij bestond reeds lang.

7312. V. Is zij de eenige dienst onder Nederlandsche vlag tusschen die beide steden?A. Ja.

7313. V. Heeft zij altijd voldoende uitvracht?A. Deze bestaat bijna uitsluitend uit vee.

7314. V. Van waar trekt gij dit?A. Uit Gelderland en Noordbrabant.

7315. V. Hebt gij uitvracht genoeg voor die ééne boot, of kan zij met eenige inspanning vermeerderd worden?A. Zij kan vermeerderen, wat in de laatste twee jaren dan ook is geschied, zoodat ik thans een groot deel der vracht uit Amsterdam krijg.

7316. V. was de boot vroeger in den regel dan niet vol?A. Toen bestond de vracht alleen uit vee.

71

7317. V. Is echter de uitvracht nog altijd zoo gering dat slechts ééne boot per week kan varen?A. Ja.

7318. V. Bestaat de kans dat de uitvracht nog meer zal toenemen?A. Ik hoop het.

J. Bouten MirandolleTak van PortvlietInsinger‘sJacobMackayFabius

D. Veegens, Griffier

72

BOUTEN ANDREAS GEORGE D 2/R 347

(Kapitein te Dordrecht) Op 9-9-1869 lid van zeemanscollege Dordrecht vlag D 2 en Rotterdam vlag R 347.

Geb: 1818 te Koningsberg /Duitsland / overl: 26-3-1888 te Rotterdam z.v. Lutte Jacobs Bouten (Kapitein der koopvaardij /overl: 1836 Rotterdam) en Anna Catharina Elizabeth Luxen. (broer van Jacob Bouten kapitein der koopvaardij vlag D 18).

Op 9-11-1833 (MRD nr 651) monstert hij te Dordrecht aan als Lichtmatroos 16 jaar woont te Rotterdam op het kofschip ,,HARMONIE,, 182 ton / reder Klerk en Voogd te Dordrecht. Kapitein is Gieze (Genus) E de Boer vlag D 11.

Op 6-4-1839 is hij stuurman/ gage f 30,- p.m. op het kofschip ,,DE HANDELAAR VAN SAPPERMEER,, reder J.B.'t Hooft te Dordrecht / kapitein is B.H.Nijman vlag S 48 uit Sappermeer.

In 1849 (MRD nr 1414) is hij 3e stuurman /gage f 26,- p.m. op het fregat ,,KONINGIN DER NEDERLANDEN,, 392 last / reder Maatschappij Dordrechtsche Scheepsrederij en vertrekt naar Batavia / kapitein is Evert.Groeneveld Cadee vlag D 33.

Op 27-10-1869 (MRD nr 2397) t/m 1874 is hij kapitein op het fregat ,,NICOLETTE,, 640 last / reder Gerrit van Brakel en Co te Dordrecht. Vertrekt met 26 man naar Batavia.

Ref. http://d-compu.dyndns.org/genbook/blokland/deel3_51b.htm

73

http://d-compu.dyndns.org/genbook/blokland/deel3_51b.htm

Uit het leven van kapitein Jacob Bouten, · Web viewEindelijk word ik in de gelegenheid gesteld...

Documents

Transcript of Uit het leven van kapitein Jacob Bouten, · Web viewEindelijk word ik in de gelegenheid gesteld...