Turijn - HOME - Henriet · Web viewDe stad groeit en dit zal in de toekomst meer toenemen (M. van...

TurijnScenariorapport

0

Arjen Boonstra – 320397 Floris Boonstra – 321662 Jildert Dijkstra – 316795

Eva van Stiphout – 319632 Ilse Boersma – 253309

Henriet van Malestein – 320635

Blok 3.1 – De Vitale StadDatum: 05 november 2015

Lokalisering

Globalisering

Individualisering Actief burgerschap

Samenvatting

In dit document staat beschreven hoe de toekomstscenario’s voor de Italiaanse stad Turijn tot stand zijn gekomen. Door middel van de zeven stappen gericht op scenarioplanning (Nekkers, 2013) is er gewerkt aan een scenarioproject. Het doel is om te werken aan een vitale stad in de toekomst wat kansen biedt voor de vier B’s: de bewoners, bollebozen, bezoekers en bedrijven. Er is eerst diep in gegaan op kenmerken van de stad zelf. Op basis van de twee grootste kernonzekerheden die impact hebben op de stad Turijn zijn scenario’s opgesteld. Hierbij wordt er een assenkruis gevormd waarbij er vier scenario’s ontstaan. De onzekerheden die tegen elkaar zijn afgewogen zijn globalisering tegenover lokalisering en individualisering tegenover actieve burgerparticipatie.

Vier mogelijke scenario’s voor de stad TurijnHet eerste scenario is globalisering tegenover individualisering. Dit scenario heeft als kern zin ‘Turijn als spilfiguur in het marktmechanisme’. Turijn is een kenniseconomie met volop marktwerking in de stad. Er is veel technologische vernieuwing en daardoor is de concurrentie groot. Vrijheid van meningsuiting is belangrijk. De rechtse politiek komt naar voren met daarin een liberaal karakter.

In het tweede scenario ‘Turijn: wereldwijd samen sterk’ staat globalisering tegenover actief burgerschap. Turijn werkt veel met andere landen samen. Het delen van kennis is belangrijk, evenals samenwerking met bedrijven onderling. Een eerlijke verdeling en een goed leefmilieu zijn net zo belangrijk als economische groei. Er zijn veel collectieve plichten voor burgers, werknemers, werkgevers en overheid.

Het derde scenario ‘Turijn als stad naar menselijke maatstaven’ waarin lokalisering tegenover actief burgerschap staat. Turijn is een fijne plek om te wonen en de sociale cohesie is erg groot. Het is een stad waar leefbaarheid en veiligheid voorop staan. Er wordt een gezamenlijke verantwoordelijkheid gevoeld en gevoed door de normen en waarden die er heersen. De concurrentie is niet heel groot; samen streeft men naar het hoogst haalbare.

In het vierde scenario staat lokalisering tegenover individualisering. Herin wordt er gekeken naar ‘Turijn: kritische kijk vanuit een veilige haven’. Turijn moet bedreigingen voor een veilige omgeving wegnemen. De burgers zijn behoudend en kijken met een kritische houding naar de wereld om zich heen. Respect is belangrijk en hard werken loont.

Gekozen scenarioDe keuze is gemaakt voor scenario drie: lokalisering met actieve burgerparticipatie. Turijn wordt een stad naar menselijke maatstaven. Een stad waar mensen zich thuis voelen en waar mensen samen bouwen aan een betere toekomst. Actief burgerschap staat ervoor dat iedere inwoner, mits in staat is tot, zijn eigen verantwoordelijkheden draagt. Dit scenario heeft invloed op de 4 B’s: bewoners, bollebozen, bezoekers en bedrijven. Team Turijn denkt dat bij dit scenario de meeste kansen liggen en dat er hier voor de stad goede en haalbare plannen mogelijk zijn. Er is sprake van een meebewegende beweging op het gebied van advisering. Vanuit de scenario analyse komt naar voren dat er in Turijn op lokaal niveau al best veel gaande is. Er zijn gezamenlijke projecten om diverse problemen in Turijn op te pakken. Door hierin mee te gaan kan het beleid worden versterkt.

1

Voorwoord

Voor u ligt het scenariorapport waarin staat beschreven hoe de Europese stad Turijn in de toekomst vitaler gemaakt kan worden. Dit scenariorapport is gemaakt door zes consultants van de Hanzehogeschool te Groningen: Arjen Boonstra, Floris Boonstra, Jildert Dijkstra, Eva van Stiphout, Ilse Boersma en Henriet van Malestein.

Het scenariorapport is geschreven na een uitgebreide analyse van de huidige situatie in de stad Turijn. De stad is in beeld gebracht en is er een analyse gemaakt van de populatie. Hierbij is ingegaan op verschillende clusters: de geschiedenis, de bevolkingssamenstelling, cultuur, leefbaarheid en inrichting, de politiek en het huidige beleid, de economie, het sportgedrag, het milieu en duurzaamheid, public health en volksgezondheid, technologie en sporteconomie, -toerisme en events. Vanuit deze informatie zijn er twee kernonzekerheden in Turijn naar voren gekomen en zijn er verschillende toekomstscenario’s, om de vitaliteit in Turijn te bevorderen, uitgedacht. Aan de hand hiervan is er een vernieuwde visie voor een vitaler Turijn opgesteld. In deze visie wordt het doel, de kernwaarden en de nieuwe positionering beschreven. Vervolgens is de visie vertaald in een businessmodel. Dit model beschrijft de manier waarop de stad Turijn aan de inwoners waarde creëert, levert en dit ook laat zien. Het gehele scenariorapport is, met de vraag hoe Turijn vitaler kan worden, geschreven.

Tot slot willen we docent Jim Lo-A-Njoe bedanken. Jim heeft ons gedurende dit blok begeleidt en geholpen bij het maken van verschillende opdrachten om tot het scenariorapport te komen. Met vragen konden we altijd bij hem terecht. De opdracht was helder en met behulp van het beoordelingsformulier is dit scenariorapport volledig gemaakt.

Groningen, 05 november 2015

2

Inhoudsopgave

Samenvatting..........................................................................................................................................1

Voorwoord.............................................................................................................................................2

Inhoudsopgave.......................................................................................................................................3

Inleiding..................................................................................................................................................4

Hoofdstuk 1. De visie..............................................................................................................................5

Hoofdstuk 2. Scenario analyse...............................................................................................................6

Hoofdstuk 3. Trends en ontwikkelingen...............................................................................................10

Hoofdstuk 4. Kernonzekerheden en scenariomatrix............................................................................11

Hoofdstuk 5. Het uitgewerkte scenario’s.............................................................................................15

Hoofdstuk 6. Ontwikkelen van een strategie in een dynamische markt..............................................18

Over team Turijn..................................................................................................................................20

Geraadpleegde bronnen......................................................................................................................21

Nawoord...............................................................................................................................................26

Bijlagen.................................................................................................................................................27

3

Inleiding

Om de Europese stad Turijn vitaler te maken is het belangrijk om eerst helder te hebben wat een vitale stad is. Letterlijk is een vitale stad ‘een stad die het vermogen heeft om een optimaal duurzaam leefklimaat te creëren voor iedereen, waarin de wensen van burgers en bedrijven met eisen vanuit de omgeving worden afgewogen’ (Hanzehogeschool, 2015).

Dit scenariorapport is, na een uitgebreide analyse van de huidige situatie Turijn geschreven. Na deze analyse is een vernieuwde visie voor een vitaler Turijn opgesteld. Om deze vitale stad te realiseren moeten verschillende disciplines met elkaar samenwerken: sport en bewegen, gezondheid en welzijn, ruimtelijke ordening, economische zaken, communicatie en veiligheid. Er wordt dus integraal samengewerkt. De kennis van dit alles vloeit uit in een scenariorapport. Om tot dit rapport te komen, worden zeven stappen doorlopen (Nekkers, 2013):Stap 1 – Voorbereiden, een scenarioproject: Waarom, voor wie en hoe?Stap 2 – Oriënteren, wat is het kernprobleem of de strategische vraag?Stap 3 – Omgeving verkennen, welke trends en ontwikkelingen zijn belangrijk voor de toekomst?Stap 4 – Kernonzekerheden, wat zijn de belangrijkste onzekerheden met de meeste impact?Stap 5 – Scenariobouw, hoe zien de scenario’s eruit?Stap 6 – Scenario’s gebruiken, wat leren de toekomstscenario’s ons voor het heden?Stap 7 – Resultaten verzilveren, wat is het nieuwe toekomstbeeld en wat zijn de consequenties?

Dit scenariorapport bestaat uit zes hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk staat beschreven wat een vitale stad concreet is en hoe het adviestraject voor een vitaler Turijn eruit komt te zien. Het tweede hoofdstuk is een analyse van de stad Turijn. Hierbij is onder andere gekeken naar de kernmerken, de positionering en de huidige koers en het beleid van de stad. Tevens is de populatie van de stad, door te kijken naar verschillende kenmerken van deze inwoners, in beeld gebracht. Na deze analyse zijn er in hoofdstuk drie een aantal trends en ontwikkelingen voor de toekomst opgesomd. Vanuit deze trends en ontwikkelingen zijn twee kernonzekerheden naar voren gekomen die in hoofdstuk vier zijn beschreven. De kernonzekerheden worden in een assenkruis geplaatst waardoor er vier verschillende scenario’s ontstaan. Deze scenario’s zijn gericht om de vitaliteit van de stad, op het gebied van sport en gezondheid, te beïnvloeden. In hoofdstuk vijf is één van deze scenario’s volledig uitgewerkt. Hier is ook ingespeeld op de vier B’s: burgers, bollebozen, bestuurders en bezoekers. In hoofdstuk zes is, aan de hand van dit scenario, de vernieuwde visie voor een vitaler Turijn opgesteld. In deze vernieuwde visie wordt het doel, de kernwaarden en de nieuwe positionering beschreven. Tevens is de vernieuwde visie vertaald in een business model, waaruit blijkt hoe Turijn aan de inwoners waarde creëert, levert en dit ook laat zien. In hoofdstuk zeven wordt er kort over Team Turijn ingegaan. Tot slot zijn de literatuurlijst en bijlagen toegevoegd, waarin ook de studieteammethode is beschreven. In de studieteammethode wordt het proces van samenwerken binnen het team, gericht op het tot stand komen van het scenariorapport, beschreven en is er op afgelopen blok teruggeblikt.

4

Hoofdstuk 1. De visie

De werkwijzeTeam Turijn is begonnen met het verzamelen van zo veel mogelijk gegevens over Turijn. Hierbij zijn tal van aspecten onder de aandacht gebracht: de economie, politiek, geschiedenis, gezondheid, sportgedrag, opleidingsniveau etc. Tijdens het zoeken was het soms lastig om daadwerkelijk informatie over Turijn te vinden. Bij bepaalde onderwerpen kwam vooral informatie over Italië als land naar voren. Over Italië is ontzettend veel te vinden maar wanneer de informatie specifiek over de stad Turijn gaat, is dit voor sommige onderwerpen lastiger te vinden. Na ontzettend veel informatie verzameld te hebben, is dit geclusterd en de belangrijkste kern eruit gehaald. De overige, maar zeker zinnige informatie, is verwerkt in bijlage vier.

Naar aanleiding van het DNA van de stad is er gekeken welke twee grote kernonzekerheden het duidelijkste naar voren zijn gekomen. Deze twee kernonzekerheden worden in een assenkruis gezet en hieruit ontstaan vier scenario’s. Door de voordelen en nadelen van elk scenario tegen elkaar af te wegen wordt er voor een scenario gekozen. Dit scenario zal verder uitgewerkt worden en er zal een nieuwe visie voor een vitaler Turijn uitkomen.

Tijdens het zoeken naar al deze informatie zullen de taken onderling evenredig worden verdeeld. De gemaakte stukken worden door elkaar gelezen en zo nodig aangepast. Ieder kijkt toch anders naar de gemaakte stukken. Zo wordt gestreefd naar de beste kwaliteit. Alle stukken worden door één persoon in het uiteindelijke verslag gezet. Deze persoon heeft zo het overzicht en ziet wat er nog moet gebeuren. Uiteindelijk wordt het gehele verslag op het einde door elk team nog doorgelezen.

Het adviestrajectEr is gekozen voor scenario drie. Hierbij wordt er ingespeeld actieve burgerparticipatie, iets waar Turijn al mee bezig is. Team Turijn heeft daar bewust voor gekozen omdat er op deze manier gedacht wordt dat er zo het meeste kan worden bereikt. Er is dus sprake van een meebewegende adviesbeweging (Hanzehogeschool, 2015) omdat er vanuit het DNA naar voren is gekomen dat er in Turijn al best veel gaande is op lokaal niveau. Hier wordt in het scenariorapport op ingespeeld.

De sportieve en gezonde stadTeam Turijn verstaat onder een vitale stad een stad waarbij duurzaamheid, leefbaarheid en de kwaliteit van leven voorop staan. Een stad waarbij er sprake is van veel beweegvriendelijke omgevingen en waarbij er veel groen aanwezig is. Een stad waar mensen de ruimte krijgen om te kunnen bewegen en spelen op een fijne en prettige manier. Een stad die uitnodigt om op een veilige manier te leven en waarbij gezondheid voorop staat.

5

Hoofdstuk 2. Scenario analyse

Turijn, de één na grootste stad (na Milaan) van Noord-Italië, hoofdstad van de regio Piëmont en provincie Turijn. De stad is bekend geworden door het automerk Fiat – al is dit al lang niet meer de motor van de bruisende stad. Turijn is geliefd om de mooie barokke gebouwen, de overdekte winkelarcades, de moderne kunst en het lekkere eten en drinken. Toch wordt het ook de ‘vergeten stad’ genoemd, omdat veel toeristen Turijn overslaan.

Geschiedenis Turijn kent een lange en bewogen geschiedenis en is door veel verschillende volken veroverd en bewoond: onder andere de Lombarden, de Franken en de Franse familie van Savoye. Dat er zoveel verschillende volken in Turijn leefden, komt door de gunstige ligging van de stad. Turijn ligt aan de voet van de Alpen waarbij paden naar centraal- en west Europa liepen. De veroveringen gingen door tot aan het begin van de negentiende eeuw. Vanaf toen zag de staat ook in dat Turijn voor Italië van grote waarde kon zijn. Turijn is, gefinancierd door de staat, vanaf 1830 op economisch gebied enorm gegroeid. De staat stak geld in bedrijven, waardoor er onder andere werkgelegenheid ontstond. In 1861 is een treinstation gebouwd, waarmee veertig procent van al het vervoer via deze weg ging. Door de nieuwe infrastructuur en de betere bereikbaarheid heeft Turijn een enorme boost gekregen. Het ging zo goed met Turijn, dat het zelfs de hoofdstad van Italië werd. Echter duurde dit maar vier jaar, toen werd Firenze de hoofdstad. Dit kwam als een enorme klap aan. Veel politici en rijke gezonnen vertrokken uit de stad (m.turijn-nu.nl, 2015).

De politieke geschiedenisItalië is sinds 1945 een republiek, wat inhoudt dat het staatshoofd van Italië door het volk wordt benoemd. Turijn heeft de laatste veertig jaar vrijwel alleen linkse democratische politiek gekend. De linkse bestuurders van de jaren zeventig en tachtig hebben tevergeefs geprobeerd om de sociale en politieke situatie van Turijn te verbeteren. In de jaren negentig kwam er nieuwe weten regelgeving die meer macht aan de lokale politiek gaf, hierdoor kon er efficiënter en doelgerichter tewerk worden gegaan. Deze politieke veranderingen zorgden ervoor dat de inwoners van Turijn weer vertrouwen kregen in de politiek. De periode 1995 tot 2006 wordt gezien als de ‘gouden tijd’. De stad maakte een grote politieke transformatie door en werd economisch sterker. De focus kwam te liggen op huisvesting, infrastructuur, hightech en economische en culturele groei. In 2000 presenteerde Turijn een strategische plan om de economie te verbeteren. Hiermee was Turijn de eerste stad in Italië met een strategisch plan. De beloning hiervoor kwam in 2006, toen mocht Turijn de Olympische winterspelen organiseren om zo hun nieuwe imago en ingeslagen weg te promoten (Zamboni, 2013).

Tegenwoordig wordt Turijn door een centrum-linkse coalitie bestuurd. Burgemeester Piero Fassino richt zich op het helpen van de kansarmen in Turijn, het promoten van banen, het trainen van mensen, socialisatie, cultuur en stedelijke vernieuwing. Turijn is vooral bezig om samen met de bewoners en andere betrokkenen samen naar oplossingen te kijken. Hierdoor worden veel lokale projecten opgebouwd en wordt de relatie tussen verschillende groepen vergroot (Zamboni, 2013).

Bevolkingssamenstelling

6

Turijn heeft 901.025 inwoners (2014). Hiervan is 14,5 procent jonger dan achttien jaar en 30,1 procent ouder dan vijfenzestig jaar. Er vindt dus vergrijzing plaats. Toch groeit de bevolking van Turijn. Dit komt door de vele migranten uit andere delen van Italië en Oost-Europa (wikipedia, 2015). Dit betreft 13,6 procent van de inwoners van Turijn. Zij komen uit Roemenië, Marokko, Peru, Albanië en China. De meeste zijn in Turijn om te werken (Council of Europe, 2011).

Cultuur, leefbaarheid en infrastructuurCultuurGeneraties lang heeft de dynastie er alles aan gedaan om van Turijn een (hoofd)stad van allure te maken. Turijn werd een modelstad voor heel Europa: een totaalkunstwerk waarbij stijl, afmetingen en kleur van de gebouwen nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd. In de twintigste eeuw ontwikkelde Turijn zich tot industriestad. Opmerkelijk is dat bedrijfsleven en cultuur nauw met elkaar verbonden waren. Bedrijfsgebouwen van Fiat en Lavazza zijn stijlbewust vormgegeven (Torino C. , 2015).

Leefbaarheid - veiligheidTurijn is geen veilige stad. De criminaliteit is er hoog en dit is de afgelopen drie jaar ook toegenomen. Mensen zijn bang om beroofd, overvallen of aangevallen te worden. Er wordt veel drugs gedeald en ook diefstal, vandalisme, omkoping en corruptie komt in Turijn veel voor. De inwoners voelen zich ’s avonds op straat niet veilig (overdag wel). De exacte cijfers en een overzicht hiervan staan in bijlage vier.

InfrastructuurTurijn beschikt over verschillende transportmiddelen: bussen, een tram, treinen en een metro. De stad heeft veel geld in een goede infrastructuur geïnvesteerd. Zo is er in 2006, vlak voor de Olympische Winterspelen, een metrolijn geopend die veel gebruikt wordt. Tevens is de stad zeer fietsvriendelijk.

EconomieItalië kun je verdelen in een noordelijk- en zuidelijk deel, waarbij er verschillen in de economische situatie zichtbaar zijn. Het noorden is het rijke, geïndustrialiseerde en welvarende gebied en het zuiden het armere, overwegend agrarische gebied. Turijn ligt in rijkere noorden.

Economie TurijnDe economie en werkgelegenheid is voor een groot deel afhankelijk (geweest) van het automerk Fiat. De afgelopen twintig jaar heeft de stad Turijn in het economisch systeem een verandering ondergaan: een verschuiving van de industriële- naar de dienstensector, wat heeft geleid tot veel nieuwe werkgelegenheid. Echter de economische crisis van 2008 en 2011 heeft Turijn zwaar geraakt. Turijn had er, in vergelijking met andere (grote) steden in noord-Italië, veel last van. De werkloosheid, het aantal mensen dat moet leven van het minimumloon en het begrotingstekort in Turijn steeg vanaf 2008 elk jaar met een piek in 2011. De exacte cijfers hiervan staan in bijlage vier.

Economie ItaliëDe economie van Europese landen, zo ook Italië, is nog niet volledig van de economische crisis hersteld. Echter wordt er wel een economische groeit verwacht. Dit is moeilijk omdat veel Europese landen geconfronteerd worden met politieke trends die niet stabiel zijn. Het handelsverdrag TTIP

7

(Transatlantic Trade en Investmaent Partnership) tussen de EU en de VS biedt wel een mogelijkheid om van de economische crisis te herstellen. Door dit handelsversdrag moet de onderlinge handel tussen de EU en de VS eenvoudiger worden (Rabobank, 2015).

SportgedragOp dit moment doet zestig procent van de inwoners in Turijn aan sportactiviteiten (I numeri dello Sport 2010, 2010). Dit doen zij bij sportverenigingen, door de gemeente gecreëerde ruimtes of in openbare ruimtes. Hiervan doet dertien procent aan georganiseerde sport. Het grootste deel is tussen de zes en de zeventien jaar oud. Van deze groep beoefent zevenenzestig procent de sport drie á vier uur per week (Torino, 2012).

Het Sports Development Plan 2011-2016 is een plan dat is ontwikkelt door het Municipal Sports Department. De filosofie achter dit plan is het realiseren van een evenwichtige ontwikkeling waar de groei van sport en cultuur samen gaan. Op deze manier zal de kwaliteit van het sociale leven, de gezondheid, de economie en de stedelijke omgeving verbeteren (Torino, Sports Development Plan 2011-2016, 2011).

Milieu en duurzaamheidLuchtvervuilingDe inwoners van de stad Turijn hebben, in vergelijking met andere steden in Europa, het meest te maken met dodelijke luchtvervuiling. Turijn staat eerste van de lijst met Italiaanse steden op basis van de PM10 waarde. PM staat voor ‘Particulate Matter’ en zijn deeltjes die voor vervuiling zorgen. Het aantal mensen dat in Turijn wordt bloodgesteld aan luchtvervuiling is ontzettend hoog. De inwoners hebben meer kans op hart- en longaandoeningen wat kan leiden tot bijvoorbeeld longkanker (Enrico Pira, Department of Public Health and Pediatrics, 2013). De oorzaken voor de hoge luchtvervuiling zijn de vele motorvoertuigen, het klimaat van Turijn en de vele industrieën en fabrieken in de stad (The Local, 2013).

SmartCityTurijn zet zich sinds 2011 in om zich als stad te ontwikkelen tot een Smart City. Een slimme stad, die de kwaliteit van leven wil verbeteren door rekening te houden met het milieu, het energieverbruik in gebouwen te verminderen, aandacht voor schone en duurzame mobiliteit te hebben en de productie van hoogwaardige technologie te stimuleren. Innovatie, samenwerking en actief burgerschap zijn hierbij drie middelen en staan centraal. De ontwikkeling naar een Smart City sluit aan bij TAPE, Het Turijns Actieplan voor Energie. In dit plan wordt er gerealiseerd dat de CO2 uitstoot in 2020 veertig procent minder is.

Om deze Smart City te realiseren is Turijn, in samenwerking met Torino Wireless, met een strategisch plan tot 2020 gestart: het Masterplan SMILE. Smile staat voor Smart Mobility, Inclusion, Life en health, Energie. Deze vier waarden zijn leidend in de ontwikkeling naar een Smart City en zijn in bijlage vier uitgebreid toegelicht (Torino Wireless, Smile Torino, Citt'Di Torino, 2013).

Groen - groene parkenTurijn heeft veel parken in de stad. Deze parken bieden recreatiemogelijkheden en zijn veelal voorzien van sportfaciliteiten. Turijn is bezig met het onderwerp ‘green spaces’. Hierin zijn

8

verschillende ontwikkelingen gaande. Er zijn initiatieven om de omgevingen nóg groener te maken. Dat Turijn een Smart City is/wil worden, draagt hier aan bij.

Public Health en volksgezondheidOvergewichtItalië staat op een lijst van kinderen met het meeste overgewicht op de tweede plek: zesendertig procent van de jongens en vierendertig procent van de meisjes heeft overgewicht. Dit is ver boven het gemiddelde (drieëntwintig procent van de jongens en eenentwintig procent van de meisjes). Van de volwassenen heeft tien procent overgewicht. De laagopgeleiden hebben anderhalf keer meer kans op overgewicht dan de hoogopgeleiden. Turijn hoopt aan de hand de twee projecten, ‘het Diet + Sport project’ en ‘het Good School Food’, dit overgewicht te laten dalen (OECD, 2014) (Torino 2015 european capital of sport, 2015).

ZorgsysteemItalië heeft een ruim sociale zekerheidssysteem dat de meerderheid van de bevolking dekt. Het systeem heeft uitkeringen voor werkloosheid, ziekte en moederschapsrust, werkongevallen en arbeidsziekten, pensioen, invaliditeit en familiale bijdragen. Het omvat echter niet de nationale gezondheidsdienst. Deze worden door belastingen gesubsidieerd (Het sociale zekerheidssysteem in Italië, sd).

LevensverwachtingDe gemiddelde levensverwachting in Italië is 83 jaar. Hierbij is een verschil tussen mannen en vrouwen; mannen worden gemiddeld 80,3 jaar en vrouwen 85,2 jaar (WHO, World Back, UNESCO, CIA, 2014). Dit verschil is ook in Turijn te zien. Dit komt doordat er na de Tweede Wereldoorlog veel laagopgeleiden naar Turijn kwamen. De industriesector in Turijn bloeide, waardoor er voor hen veel werkgelegenheid was. Echter het waren zware en risicovolle banen, wat invloed op gezondheid en dus de gemiddelde levensverwachting van mannen heeft (wikipedia, 2015).

TechnologieOp technologisch gebied is de opkomst van Social Media in de wereld een grote trend. Echter in Italië wordt Social Media nog relatief weinig gebruikt (zie bijlage vier). Het Social Media gebruik hangt vooral af van leeftijd, geslacht, opleiding en herkomst hebben er weinig mee te maken. De inwoners van Italië zijn gemiddeld ouder dan de rest van de Europeanen, wat het relatief lage sociaal media gebruik in Italië verklaart (CBS, 2013), (Akkermans, 2013) en (Volksgezondheid, 2014).

Sporttoerisme en eventsHet effect van de Olympische Winterspelen 2006 op TurijnCesare Vaciago, bestuursvoorzitter van de Olympische Spelen in Turijn, zegt dat de Spelen de historie van de stad heeft veranderd. “Turijn was een ‘vergeten stad’, dat door veel toeristen werd overgeslagen en een stad dat het vertrouwen in zijn eigen capaciteiten en professionalisme verloor. Het imago als industriestad was in heel Europa bekend. Dankzij de Spelen heeft Turijn het vertrouwen in zichzelf weer terug gevonden (olympic.org, 2014). Er werd vooral ingezet op duurzaamheid. De faciliteiten van de Winterspelen worden nog steeds gebruikt. Door de Olympische spelen zijn de inwoners van Turijn sport ook als middel gaan inzetten om op het vlak van sociaal, economisch en stedelijke inrichting vooruitgang te boeken (olympic.org, 2014).

9

Hoofdstuk 3. Trends en ontwikkelingen

In dit hoofdstuk worden de trends en ontwikkelingen van Turijn beschreven. Deze trends en ontwikkelingen zijn gebaseerd op de scenarioanalyse in hoofdstuk twee. Deze analyse is in bijlagen vier uitgebreid toegelicht.

De trends en ontwikkelingenEconomieDat Turijn van oudsher een industriestad is, is goed zichtbaar in de ontwikkelingen van de stad. Het is een stad in Noord Italië die, onder andere door de ligging, interessant voor bedrijven is. De economische crisis die sinds 2008 in Italië heerst, heeft veel gevolgen gehad voor Turijn. Nationale- en regionale overheden hadden steeds minder geld, vanwege de hoge publieke schulden. De werkloosheid had in 2012 een piek, vrouwen op de arbeidsmarkt hadden een zwakke positie en Turijn kent veel jongeren die niet werken of studeren. Eén van de mogelijkheden is om van de economische crisis te herstellen is het handelsverdrag TTIP (Transatlactic Trade en Investmaent Partnership) tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten. Door dit handelsverdrag moet de onderlinge handel tussen deze twee grootheden eenvoudiger worden (Rabobank, 2015).

Bevolkingssamenstelling Turijn kent een multiculturele samenleving. Zo’n 13,6 procent heeft een andere nationaliteit. Er zijn een aantal projecten die de sociale integratie stimuleren in de stad.

Leefbaarheid en cultuurTurijn heeft een historisch stadscentrum en een levende cultuur waarbij de architectuur, aandacht voor kunst en ‘slow food’ een belangrijke rol inneemt. Er zijn veel parken in de stad die een rijke geschiedenis hebben. Toch is Turijn nog niet heel groen, want dit had weinig prioriteit bij de ontwikkeling van de stad. Industrie en groen ruimte gingen niet samen. Echter sinds een aantal jaren is hier meer aandacht voor. Sinds 2011 werkt Turijn aan een Smart City, die de kwaliteit van leven wil verbeteren door op verschillende vlakken rekening te houden met milieu. Veiligheid in Turijn is wel een punt van aandacht. De criminaliteit is hoog, de inwoners zijn bang om beroofd, overvallen of aangevallen te worden, er wordt veel drugs gedeald en diefstal, vandalisme en corruptie komt voor.

Kwaliteit van levenItalië staat op nummer 45 van de landen die het gelukkigst zijn. De Italianen beoordelen hun leven met een 6.02 gemiddeld, dit is niet specifiek voor Turijn. De levensverwachting in Italië is relatief hoog, ze staan volgens de WHO op de zesde plek in de ranglijst van landen met een hoge levensverwachting. Gemiddeld is dit 83 jaar. Italië heeft een ruim sociale zekerheidssysteem die voor uitkeringen zorgt.

De scenariovraagUit de bovenstaande trends en ontwikkelingen komen twee kernonzekerheden naar voren. Deze worden in een assenkruis tegenover elkaar gezet. Hierdoor ontstaan er vier verschillende scenario’s voor Turijn. De scenariovraag in dit stadium is nog vrij algemeen en heeft betrekking op alle vier de

10

scenario’s. De scenariovraag is als volgt: “wat zijn op dit moment de grootste kernonzekerheden voor Turijn om een vitale, gezonde en beweegvriendelijke stad te worden?”

11

Hoofdstuk 4. Kernonzekerheden en scenariomatrix

Voor Turijn zijn een twee kernonzekerheden op basis van de scenarioanalyse geformuleerd. Deze kernonzekerheden wordt hieronder uitgelegd en daarbij wordt beschreven welk effect dit op de stad heeft. De twee kernonzekerheden zijn als volgt: globalisering tegenover lokalisering en individualisering tegenover actief burgerschap.

De kernonzekerheden globalisering tegenover lokalisering en individualisering tegenover actief burgerschap komen uit de scenarioanalyse van de stad Turijn naar voren. Op dit moment heeft de Europese Unie (EU) samen met de Verenigde Staten (VS) een handelsverdrag TTIP (Transatlantic Trade en Investmaent Partnership), wat de handel tussen de EU en de VS moet vergemakkelijken (Rabobank, 2015). Gaat Italië en de stad Turijn hier in de toekomst veel gebruik van maken of wordt er juist voor een lokale aanpak gekozen om zich als stad te ontwikkelen? Daarnaast is Turijn tegenwoordig vooral bezig om samen met de bewoners en andere betrokkenen naar oplossingen te zoeken voor onder andere de werkloosheid, kansarmen en het in stand houden van de cultuur. In Turijn zijn er op dit moment veel lokale projecten (Zamboni, 2013). Is dit in de toekomst ook nog zo of zal Turijn zich ontwikkelen doordat mensen meer individueel in de stad komen te staan?

GlobaliseringGlobalisering is een proces dat gebieden wereldwijd steeds meer met elkaar te maken hebben. Grenzen vallen weg en er zijn onderling handelsverdragen. Globalisering wordt bevorderd door liberalisering van handel, internationale ontwikkeling van informatie- en communicatie technologie, wereldwijde verspreiding van productie, consumptie, investeringen van goederen en diensten, technologie en kapitaal (Rijksoverheid, 2014).

Effect op de stadGlobalisering heeft verschillende voordelen voor Turijn: economische groei, biedt werkgelegenheid, producten zijn wereldwijd verkrijgbaar en het bevordert innovatie en flexibiliteit. Nadelen voor Turijn zijn de toename van luchtvervuiling door transport, de werkgelegenheid gaat naar landen met de laagste inkomens en de macht van burgers en nationale regering wordt minder.

LokaliseringDe lokalisering van bepaalde aspecten (bijvoorbeeld economische of culturele) is het proces waarbij deze aspecten plaatselijk worden ingevuld. Die invulling zal op elke plaats op een andere manier plaatsvinden. Daardoor wordt steeds het unieke van een plek benadrukt (encyclo, 2015).

12

Globalisering

Lokalisering

IndividualiseringActief burgerschap

1 2

4 3

Effect op de stadDoor lokalisering wordt het eigen beleid van de gemeente of provincie Turijn belangrijker. De lokale tradities, gewoonten, normen en waarden komen hierin centraal te staan. Turijn is zelf verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de stad.

IndividualismeIndividualisme is een proces waar mensen meer als individu in plaats van als groep in de samenleving komen te staan. Mensen geven hun leven steeds meer zelf vorm. Ze willen ook de verantwoordelijkheid aanvaarden. Individualisering betekent niet ‘ikke-ikke-en-de-rest-kan-stikke’. Het gaat om persoonlijke verantwoordelijkheid die mensen nemen voor hun leefomgeving (Nekkers, 2013).

Effect voor de stadIndividualisering zorgt voor veel vrijheid. Voor de individu is er volop mogelijkheid om zichzelf te uiten. Een nadeel kan zijn dat het zorgt voor minder gelijkheid. Als ieder gelijk is, is er minder ruimte voor het individu om dingen ander te gaan doen.

Actief burgerschapOnder actief burgerschap valt eigen verantwoordelijkheid voor normen en waarden die er heersen. Een actieve betrokkenheid van individuele burgers op een of meerdere maatschappelijke domeinen. Vanuit individuen is er bereidheid en vermogen om actief deel uit te maken van de gemeenschap en daar een actief bijdrage te leveren. Een participatiesamenleving hangt hier nauw mee samen; een samenleving waarin, iedere die in staat is om eigen verantwoordelijkheid ten amen voor haar eigen leven en omgeving, dit te doen. Zonder hulp van de overheid (SLO, 2014).

Effect voor de stadInwoners van Turijn hebben zelf het idee dat de maatschappij waarin zij leven maakbaar is. Samen kunnen zij werken aan de maatschappij waar zij naar streven en voelen zich hier ook verantwoordelijk voor. Er heerst een veilige omgeving waar ieder zichzelf kan ontplooien.

Door de bovenstaande kernonzekerheden te kruisen, ontstaat het volgende assenkruis. Op de volgende pagina worden de vier scenario’s verder toegelicht.

13

Globalisering

Lokalisering

Individualisering Actief burgerschap

Scenario 1 “Turijn als spil in het marktmechanisme”

Scenario 2“Turijn; wereldwijd sterk”

Scenario 4 “Turijn; een kritische kijk vanuit een veilige haven”

Scenario 3“Turijn als stad naar menselijke maatstaven”

Toelichting van de vier scenario’s

Scenario één: globalisering en individualiseringTurijn is een kenniseconomie met volop marktwerking in de stad. Er zal een Angelsaksisch systeem komen waarin de overheid prioriteit geeft aan een goed ondernemersklimaat. De arbeidsmarkt is flexibel. Het wordt makkelijker om mensen te ontslaan en daardoor heerst er onzekerheid. Keerzijde is dat het makkelijker is om aangenomen te worden of een eigen bedrijf op te zetten. Er wordt veel verwacht van de arbeiders en de werkdruk gaat omhoog. Hierdoor is het voor de minder welstellende inwoners van Turijn moeilijk om een baan te vinden en deze te behouden. Daarnaast zal de focus vooral komen te liggen op individuele ontwikkeling: jezelf zo goed mogelijk in de markt zetten zodat de kans op een goede baan alleen maar groter wordt. Er is veel technologische vernieuwing en daardoor is de concurrentie groot. Door de grote concurrentie is het belangrijk dat bedrijven blijven ontwikkelen en dit zorgt voor veel economische groei. Naast de kennis die opgedaan kan worden in de eigen stad, zal Turijn veel kennis op willen doen in het buitenland om vervolgens die kennis te implementeren in Turijn. De technologische ontwikkelingen die plaats zullen vinden in de stad worden ook gebruikt om de stad vitaler te maken voor individuen. Zo kan er bijvoorbeeld een applicatie ontworpen worden waarin buurtbewoners de beste en goedkoopste groenten kunnen vinden in de buurt. De rechtse politiek komt naar voren met daarin een liberaal karakter.

Scenario twee: globalisering en actief burgerschapIn dit scenario is het project ‘Balon Mundial’ een voorbeeld. Balon Mundial is een jaarlijks terugkerend toernooi waaraan migranten, wonend in Turijn, mee kunnen doen. Door de jaren heen is het een toernooi geworden waaraan meer dan vijftig nationaliteiten deelnemen. Tijdens dit toernooi, die enkele weken duurt, komen veel nationaliteiten samen en delen zij hun cultuur en geschiedenis. Op deze manier worden vooroordelen weggenomen, welke aan de basis staan van alle discriminatie. Hierdoor ontstaat er een hechte samenleving die toch rijk is aan diversiteit. Dit is tevens de strekking van alle projecten die binnen dit scenario georganiseerd gaan worden. Het delen van kennis en samenwerking van bedrijven, sectoren en verschillende soorten mensen zal ervoor zorgen dat er meer wederzijds begrip en progressie zal ontstaan. Globalisering met actief burgerschap zal bijvoorbeeld ook betekenen dat de minder kansrijken in de maatschappij, meer worden opgenomen in de stad Turijn. In deze samenleving zullen voor iedereen dezelfde rechten gelden. Wel is het essentieel dat iedereen goede rechten heeft en daardoor de mogelijkheid heeft om zichzelf op te werken in de maatschappij. Dit stelt verschillende sectoren voor een uitdaging. Van hen wordt gevraagd global te gaan denken en te internationaliseren, terwijl er ook hoge eisen worden gesteld aan de lokale aanwezigheid.

Scenario drie: lokalisering en actief burgerschapWanneer dit scenario zich voordoet zal er sprake zijn van nauwe samenwerkingen binnen Turijn. Er zal actief worden geparticipeerd in de maatschappij en mensen zullen de kans krijgen om hun eigen ideeën en projecten door te voeren. Hierbij staat het samen doen en met elkaar tot het beste resultaat komen, centraal. Door deze samenwerking zal er door middel van overeenstemming het beste beleid worden gehanteerd. Daarnaast creëer de gelegenheid om vanuit verschillende dimensies naar hetzelfde onderwerp te kijken waardoor het uiteindelijke resultaat sterker naar voren komt. Doordat je de visies van verschillende groepen erbij betrekt krijg je een breder en gevarieerder

14

aanbod. De meningen van verschillende partijen zijn er in verworven zodat je gezamenlijk tot een geschikt resultaat komt.

Scenario vier: lokalisering en individualiseringBinnen deze kritische samenleving hebben burgers behoefte aan een veilige woonomgeving. Door de kritische houding en individualisme komen innovatieve ideeën en nieuwe bedrijven als paddenstoelen uit de grond. De kansen op de arbeidsmarkt nemen toe, maar niet voor iedereen. De Angelsaksische manier van denken zorgt ervoor dat geld de enige drijfveer wordt en alles in werking wordt gesteld om zo effectief mogelijk te handelen. Solidariteit binnen verschillende groepen van de bevolking kan in het geding komen waardoor de rijkere welvarende burgers de overhand krijgen. Dit lijdt tot grotere verschillen tussen arm en rijk en een zorgstelsel dat alleen betaalbaar is voor een klein deel van de bevolking. Daarnaast is men erg gesteld op privé-eigendom en wordt er aan traditionele normen en waarden vastgehouden. De projecten die voor burgers worden georganiseerd zijn vooral gericht zijn op individuen en het maken van winst.

15

Hoofdstuk 5. Het uitgewerkte scenario’s

Hieronder wordt één van de scenario’s verder uitgewerkt. Er is gekozen voor scenario drie, met de kernonzekerheden lokalisering en actief burgerschap. Turijn wordt een stad naar menselijk maatstaven. Een stad waar mensen zich thuis voelen en waar mensen samen bouwen aan een betere toekomst. Actief burgerschap staat ervoor dat iedere inwoner, mits in staat is tot, zijn eigen verantwoordelijkheden draagt. Samen wordt er gewerkt om de doelen voor de stad na te streven.

Om dit scenario goed te kunnen beschrijven is een concrete scenariovraag bedacht die zich richt op dit scenario. Deze is als volgt: “hoe kunnen de inwoners van Turijn in 2040 op een duurzame en actieve wijze deel uit maken van een vitale samenleving?”

Economische ontwikkelingen in de stadBetreffende de bovenstaande scenariovraag moet er rekening worden gehouden met de economische ontwikkelingen in de stad. Allereerst worden de zorgkosten in Turijn steeds hoger en tegelijkertijd daalt de beroepsbevolking. Dit heeft effect op de (lokale) economie. Toch is Turijn bezig om een kenniseconomie te worden en zijn er veel jonge mensen die naar de stad komen om te studeren. Het is een aantrekkelijke stad voor bedrijven om zich te vestigen, wat weer een gunstig effect op de economie zal hebben.

Turijn is dus een kenniseconomie in wording. Dit kan niet zonder verandering. Verandering op het gebied van technologie, internationalisering en demografie zorgen voor een snel veranderde omgeving voor bedrijven en economieën in de stad. Het verreist aanpassingsvermogen om op deze veranderingen in te spelen. Een flexibele beroepsbevolking is van belang, evenals een goede fysieke infrastructuur en goed onderwijs (CPB, 2002). Onderwijs wordt niet meer gezien als ‘middel om winst mee te behalen’ wat vaak de reden is waarom onderwijs wordt gevolgd, maar onderwijs zal gebruikt worden om jonge mensen te ontwikkelen en te vormen (Dohmen, 2014). Voor de vorming van jonge mensen in het onderwijs is de Italiaanse cultuur van groot belang. De kunst en cultuur van Turijn kunnen een rol spelen in het stimuleren van verbeeldingskracht. Praktische wijsheid, zoals wijken buurtprojecten kunnen voor de vormen van jonge mensen zorgen. Tevens kan dit ze leren om empathie en gevoel voor anderen te creëren (Dohmen, 2014).

Gezondheid in TurijnScenario drie heeft veel gevolgen voor de gezondheidszorg in Turijn. Er is sprake van vergrijzing in de stad, wat voor extra zorgkosten zorgt die betaald moeten worden. Dankzij actief burgerschap zal er voor de medemens meer aandacht gecreëerd worden en zal er meer sprake van vrijwilligerswerk zijn. Beide zullen een positief effect op de gezondheidszorg hebben (CPB, 2012). De focus ligt vooral op preventie en vitaliteit. Er zal een verschuiving komen van marktwerking naar meer waarde voor het gemeenschappelijke belang. De lokale overheid heeft de taak om hier een goede balans in te vinden en niet te veel te sturen. Voor de inwoners die niet in staat zijn om eigen verantwoordelijkheid te dragen, biedt de overheid hulp.

16

Turijn, een leefbare stadBij leefbaarheid in de stad wordt er gekeken naar de veiligheid, de sociale cohesie en de fysieke kwaliteit van Turijn. Wanneer burgers actief betrokken in een samenleving zijn, waarin zij zelf verantwoordelijkheden nemen en mogelijkheden zien om te participeren, is een veilig klimaat noodzakelijk (Hanzehogeschool, 2015). Naast het feit dat de stad veilig is, moet de burger zich ook veilig voelen. Turijn zal, samen de burgers, streven naar een gevoel van veiligheid. Een integraal veiligheidsbeleid biedt hiervoor de oplossing; de overheid, de politie en verschillende (zorg) instellingen zullen samen gaan werken (Ccv, 2015).

Sociale cohesie binnen de leefbaarheid kan vergroot worden door actief burgerschap. Doordat burgers met elkaar dingen gaan betekenen, zullen zij elkaar leren kennen en samen zorg dragen voor verschillende maatschappelijke problemen. Sport kan hierbij als middel ingezet worden. Inwoners die niet in staat zijn om eigen verantwoordelijk te dragen, zullen door de samenleving worden opgenomen. Eventueel ondersteund door de lokale overheid.

De fysieke kwaliteit van de leefomgeving wordt belangrijker. Steden gaan meer met elkaar concurreren als het gaat om diversiteit en groenvoorziening in de stad. Turijn kan hierin niet achter blijven. De stad groeit en dit zal in de toekomst meer toenemen (M. van den Heuvel, 2011). Om een interessante en aantrekkelijke stad voor zowel bollebozen, bedrijven, burgers en bezoekers te zijn en te blijven, zal Turijn hierin moeten investeren. De openbare ruimte is hierbij van groot belang en moet voor verschillende doelgroepen beweegvriendelijk zijn.

Vier B’s binnen het toekomstscenarioBollebozen – Voor de bollebozen betekent dit scenario dat zij vanuit hun expertise actief kunnen bijdragen aan de ontwikkelingen die in de maatschappij gaande zijn. Er zijn op dit moment drie universiteiten in Turijn, die op verschillende vlakken veel te bieden hebben. Hiermee is er sprake van een breed opgeleid Turijn. Op lokaal niveau kunnen de universiteiten samenwerken met verschillende partijen. Denk hierbij aan samenwerkingsprojecten om bijvoorbeeld de luchtvervuiling tegen te gaan. Hierbij kan worden gedacht aan de inrichting van de infrastructuur voor een vriendelijke beweegomgeving.

Bedrijven – Binnen dit scenario zullen voornamelijk de kleinschalige bedrijven meer tot hun recht komen. Tevens ontstaan er kleinschalige bedrijven die zich op een bepaald gebied kunnen specialiseren. Voor de grotere bedrijven betekent dit dat zij zich moeten specialiseren naar de vraag op lokaal gebied. Het gaat hierbij minder om concurrentie, maar meer op de behoeften van de inwoners, waar de bedrijven dus op moeten inspelen.

Burgers – Voor de burgers in dit scenario, is actief burgerschap van belang. Dit houdt in dat ze actief deelnemen aan het al dan niet verbeteren van de lokale omgeving. Denk hierbij aan een integrale aanpak in de wijk om milieuvervuiling tegen te gaan. Hier kan bijvoorbeeld een wedstrijd aan worden gekoppeld door te kijken welke wijk het schoonst, groenst, veiligst of vitaalste is. De wijk met het beste idee krijgt geld om dit idee ook daadwerkelijk te realiseren. Daarnaast wordt door middel van samenwerking de gelegenheid gecreëerd om vanuit verschillende dimensies naar hetzelfde onderwerp te kijken waardoor het uiteindelijke resultaat sterker naar voren komt.

17

Bezoekers - Binnen dit scenario zullen de bezoekers van Turijn in een veilige leefomgeving terechtkomen. Er zal veel aandacht aan duurzame projecten worden besteed. Daarnaast is er een omgeving waarin de bezoekers worden meegenomen en er mogelijkheden liggen om deel van de samenleving uit te maken. Turijn zal voor toeristen een aantrekkelijke stad met veel aandacht aan cultuur, kunst, groene en veilige omgeving zijn. Het begrip ‘de vergeten stad’ zal vervagen.

Het duurzame resultaat voor de vier B’sHet duurzame resultaat voor de bovengenoemde vier B’s wordt beschreven aan de hand van de vier P’s: people, planet, prosperity en power. People staat voor de mensen in Turijn, Planet voor het milieu, Porsperity voor de welvaart van Turijn en Power staat voor de bestuurskracht van Turijn. De P van profit is in 2002 op een congres van de wereldtop in Johannesburg veranderd in Prosperity, om naast de economische winst ook de maatschappelijke winst mee te nemen (Rijksoverheid, 2008). Wanneer de P’s niet op een goede wijze gecombineerd worden en op een goede manier samenwerken, zullen er elementen zijn die hier onder lijden. Als er bijvoorbeeld te veel naar het maken van winst wordt gekeken, kan het milieu hier onder lijden en kan het zijn dat de arbeiders slecht behandeld worden.

Het is belangrijk dat de focus ligt op álle elementen. Met lokalisering en actieve burgerparticipatie als scenario zal de aandacht vooral op het samenwerken en het verbeteren van de lokale samenleving gericht zijn. Echter moeten de verschillende elementen wel goed tot hun recht komen omdat dit anders problemen op kan leveren. De volledige focus op het milieu en op de mensen zorgt ervoor dat er minder aandacht besteedt wordt aan winst en welvaart terwijl dit ook heel belangrijk is voor de stad. Aan de andere kant is het ook mogelijk dat de burgers samen gaan werken om de optimale welvaartsstaat te behalen. Dan kan het milieu in gevaar gebracht worden.

18

Hoofdstuk 6. Ontwikkelen van een strategie in een dynamische markt

Het doelHet doel voor Turijn is 2040 is als volgt:In 2040 staat Turijn in de top vijf van Europa, kijkend naar de kwaliteit van leven binnen de stad.

Op dit moment staat Turijn op plek 41 van de 54 grootste steden van Europa als het gaat om kwaliteit van leven (numbeo, 2015). Er zal worden ingespeeld op de nieuwe definitie van gezondheid. Deze vernieuwde definitie zal veel inspelen op initiatieven voor en door burgers. Dit valt samen met het assenkruis waar actief burgerschap centraal staat. Daarnaast is, volgens de vernieuwde definitie, kwaliteit van leven één van de zes dimensies waar gezondheid aan afgelezen wordt (Huber, 2014).

De kernwaarden De kernwaarden van de nieuwe visie:

- Innovatie - Herkennen van mogelijkheden - Erkennen van mogelijkheden - Samenwerking en saamhorigheid - Trots op cultuur

PositioneringDoor gebruik te maken van de mogelijkheden die er op dit moment op lokaal niveau zijn, in bijvoorbeeld groenvoorzieningen en beweegfaciliteiten, kan er op lokaal niveau meer vitaliteit gerealiseerd worden. De kennisbron, in de vorm van de universiteit, gaat er aan bijdragen dat er wetenschappelijk onderbouwde interventies worden ondernomen die de inwoners van Turijn helpen om vitaler te worden. Inwoners van Turijn zijn trots op hun cultuur die is voort gekomen uit de rijke historie. Deze cultuur mag zeker niet verloren gaan. In de stad zal het behoud van de cultuur en innovatie hand in hand gaan.

Het business model Een business model beschrijft de waarden die een organisatie aan zijn klanten biedt en laat zien welke mogelijkheden en partners nodig zijn voor het creëren, vermarkten en het leveren van deze waarde met als doel het krijgen van winstgevende en duurzame inkomstenstromen (Business Modelling, sd). Dit model kan ook op een stad worden toegepast. Dit is hieronder gedaan.

Eén van de business modellen is die van Alex Osterwolder. Alex Osterwalder heeft het ‘business model canvas’ ontworpen. In dit model staan negen bouwstenen waar het proces te gaan naar een Vitaler Turijn mee te beschrijven is. De negen bouwstenen zijn:

1. Value propositions – Het aanbod van de stad (product en service) vertaald naar waarde voor de inwoners;

2. Target customer – Een beschrijving van de klant of klantgroep waar de stad zich op richt;3. Distribution channels – De manier waarop de stad in contact met haar inwoners komt;4. Customer relationships – Het managen van de relatie tussen de stad en haar inwoners;5. Value configurations – De samenstelling van activiteiten en middelen;

19

6. Core capabilities – De kerncompetenties die nodig zijn bij de uitvoering;7. Partner network – Samenwerkingsverbanden met bedrijven die invloed hebben;8. Cost structure – De consequenties van de middelen die geëxploiteerd worden;9. Revenue model – De manier waarop het bedrijf meerwaarde creëert, oftewel het verdienmodel.

Bij het uitwerken van deze bouwstenen moeten vragen worden gesteld als: met wie moet ik samenwerken, wat is de doelgroep en is mijn product/dienst uniek (Business Modelling, sd).

Hieronder zijn twee business modellen uitgewerkt. Eén gericht op het heden en één op de toekomst. Zoals te zien in de modellen zijn er veel overeenkomsten. Echter zijn er ook een aantal verschillen. Het heden is meer gericht op bedrijvigheid en de toekomst is meer gericht op de sociale cohesie en het gebruik van groenvoorzieningen. Daarnaast zullen bewoners in de toekomst meer dan nu het geval is, in de maatschappij worden betrokken. Deze verschillen zijn onderstreept in de onderstaande modellen.

Business model gericht op het heden

Business model gericht op de toekomst

20

Over team Turijn

Team Turijn is ontstaan vanuit interesses, verschillende uitstroomprofielen en de man/vrouw verhouding. Sommige groepsleden hebben al met elkaar samen gewerkt, anderen nog nooit. Daarom is het in het begin van groot belang om goede afspraken met elkaar te maken en elkaar beter te leren kennen. Dit is gedaan aan de hand van een gesprek waarin ieders kwaliteiten en verbeterpunten werden verteld. Op deze manier weten de teamleden van elkaar wat ze aan elkaar hebben en wat ze van elkaar kunnen verwachten.

Naar mate het blok vorderde, is hier niet meer zo veel aandacht aan besteed. Tijdens het peerassessment komt het wel weer ter sprake. Hierin beoordelen de teamleden elkaar en zichzelf en wordt dit aan de hand van een gesprek verder toegelicht. Daarbij is het van groot belang dat er goed naar elkaar wordt geluisterd en dat men open staat voor elkaars mening, kritiek en sterke punten.

Doordat het team nooit eerder in deze samenstelling heeft samengewerkt is het lastig om meteen op dezelfde manier te werk te gaan. Van nature werkt de mens op de manier hoe hij of zij dat altijd doet en denkt dat de beste manier is. Door te overleggen kan van elkaar worden geleerd en kan men zichzelf verbeteren en eventueel aanpassen waar nodig. Het is belangrijk dat ieder open staat voor elkaars manier van werken en dat daar respect voor is. Bij samenwerken is het altijd de kunst om elkaars kwaliteiten zo optimaal mogelijk te benutten. Door datgene te doen waar ieder goed in is krijg je uiteindelijk het beste resultaat. Dit is tijdens de samenwerking binnen team Turijn, voor zo ver mogelijk, gebeurd. Daarnaast is het binnen het team belangrijk dat er zowel gecomplimenteerd als bekritiseerd wordt. Juist door beide te gebruiken kan iemand zijn voordeel halen. Het functioneren binnen het team loopt goed, er wordt serieus gewerkt en het team gaat voor het beste resultaat.

Het team zal het volgende blok weer met elkaar samen werken om de stad Turijn vitaler te maken. Hierbij worden de besproken punten vanuit het peerassessment mee genomen en wordt er gekeken hoe er nóg beter samengewerkt kan worden.

In bijlagen één wordt de studieteammethode uitgewerkt. De studieteammethode is een methode waarbij het proces van samenwerken binnen het team, gericht op het tot stand komen van het scenariorapport, wordt beschreven (Blackboard, 2015). Tevens wordt er op het afgelopen blok individueel teruggeblikt.

21

Geraadpleegde bronnen

ABN-amro. (2013, December). Opgehaald van https://insights.abnamro.nl/stand-industrie-maart/

Akkermans, S. v. (2013). Gebruik en gebruikers van social media. CBS.

AMi. (2014, maart 24). People - Planet - Profit . Opgehaald van Viba-Expo: http://www.vibaexpo.nl/home/people---planet---profit

ANP. (2013, 01 24). Opgehaald van http://www.ad.nl/ad/nl/5597/Economie/article/detail/3382388/2013/01/24/Elke-dag-duizend-bedrijven-failliet-in-Italie.dhtml

BalonMundial. (2015). Opgeroepen op 11 2, 2015, van http://www.balonmundial.it.

Blackboard. (2015, september 15). De studieteammethode. Groningen.

BNN (Regisseur). (2015). 3 op reis [Film].

Buist, H.-J. (2013, Juni). Eindhoven innovatiefste stad ter wereld . Opgehaald van webwereld: http://webwereld.nl/markttrends/78510-eindhoven-innovatiefste-stad-ter-wereld

Business Modelling. (sd). Opgehaald van Successity: http://www.successity.nl/kenniscentrum/business-modelling.html

Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO). (2013). Local report: The case of Turin, Italy. Milano. Opgehaald van http://cope-research.eu/wp-content/uploads/2013/11/COPE_WP6_Italy_Turin.pdf

CBS. (2013). Opgehaald van http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-cultuur/publicaties/artikelen/archief/2013/2013-3907-wm.htm

Ccv. (2015). Opgeroepen op 11 2, 2015, van http://www.hetccv.nl/dossiers/integraal-veiligheidsbeleid/achtergrondinformatie

commerce, T. C. (2013). Opgehaald van - See more at: http://www.to.camcom.it/en/torinoeconomy#sthash.7OpH9nWy.dpuf

Commerce, T. C. (2013). Opgehaald van http://www.to.camcom.it/Page/t01/view_html?idp=9149

Computerworld. (2014, 12 13). Opgehaald van http://computerworld.nl/hardware/84929-wat-is-het-internet-of-things

Comune Torino. (2015). Stadsparken. Opgehaald van http://www.comune.torino.it/torinoplus/francais/natura/parchicittadini/index.shtml

CONI. (2015). coni. Opgehaald van www.coni.it: http://www.coni.it/en/coni-eng.html

Council of Europe. (2011, 11 15). Turin: Results of the Intercultural Cities Index. Opgehaald van https://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/culture/Cities/Index/Torino_en.pdf

CPB. (2002). De pijlers onder de kenniseconomie. Opgeroepen op 2015, van http://www.cpb.nl/publicatie/de-pijlers-onder-de-kenniseconomie-opties-voor-institutionele-vernieuwing

22

CPB. (2012). Opgehaald van http://toekomstbeelden.nl/files/2010/06/CPB-scenarioset-samenvatting-v4.pdf

Cuppini, C. (2015, april 27). Gini-coefficient . Opgehaald van wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Gini-co%C3%ABffici%C3%ABnt

Dohmen, J. (2014). Kan de academie de democratie nog redden? Opgeroepen op 10 2015, van http://joepdohmen.com/?page_id=554

encyclo. (2015). lokalisering. Opgeroepen op oktober 20, 2015, van encyclo.nl: http://www.encyclo.nl/begrip/Lokalisering

Enrico Pira, Department of Public Health and Pediatrics. (2013). Outdoor air pollution and lung cancer:. Turin.

Eurofound. (2010). ziekteverzuim in de Europese Unie. Opgehaald van Volksgezondheidszorg: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/ziekteverzuim/regionaal-internationaal/internationaal#node-ziekteverzuim-de-europese-unie

Europanu. (2015). Begrotingstekort en staatsschuld Italië. Opgeroepen op september 30, 2015, van Europanu: http://www.europa-nu.nl/id/viqyfsaad8z7/begrotingstekort_en_staatsschuld_italie#p1

Eurostad. (2013). Gini index in Europe. Opgehaald van Pordata.pt: https://www.pordata.pt/en/Europe/Gini+index+(percentage)-1541

Eurostat. (2011). regional gross domestic product (pps per inhabitant) by nuts 2 regions. Opgeroepen op september 30, 2015, van Eurostat: http://ec.europa.eu/eurostat/web/national-accounts/statistics-illustrated

Frey, M., Iraldo, F., & Melis, M. (2008). The impact of wide-scale sport events on local development. Milan: Università Commerciale Luigi Bocconi .

globalrates. (2015). Opgehaald van http://nl.global-rates.com/economische-statistieken/inflatie/inflatie.aspx

Gornick, J. (2013). Gini in a botlle . Opgehaald van Economist.com: http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2013/11/inequality-america

Hanzehogeschool. (2015). Vitale stad. Opgeroepen op november 01, 2015, van Blackboard.hanze.nl: https://blackboard.hanze.nl/webapps/blackboard/content/listContent.jsp?course_id=_336473_1&content_id=_3477937_1

Health Profile: Italy. (2011). Opgehaald van www.worldlifeexpectancy.com: http://www.worldlifeexpectancy.com/country-health-profile/italy

Helsinki, U. (2013). Opgeroepen op 2015, van http://www.helsinki.fi/kaupunkitutkimus/hankkeet/2012/greenspace/Taylor_Comparative-Perspective.pdf

Het sociale zekerheidssysteem in Italië. (sd). Opgehaald van www.justlanded.com: https://www.justlanded.com/nederlands/Italie/Just-Landed-Gids/Werk/Sociale-Zekerheid

Hoof, J. v. (2014, september 5). Sociale ongelijkheid . Opgehaald van wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Sociale_ongelijkheid

23

Huber. (2014). Opgehaald van http://www.maastrichtuniversity.nl/web/Main1/SiteWide/SiteWide4/NieuweDefinitieVanGezondheidOntwikkeld1.htm

(2010). I numeri dello Sport 2010. (U. I. Motor Sciences Research Centre, Interviewer)

Il Giornale. (2012, december 16). Paul Rosenmöller reist door Zuid-Italië. Il Giornale, p. 1. Opgeroepen op september 15, 2015, van ilgiornale: http://www.ilgiornale.nl/2012/paul-rosenmoller-reist-door-zuid-italie/

ilgiornale.nl. (2015). marathons in italie . Opgehaald van ilgiornale.nl: http://www.ilgiornale.nl/2012/marathons-in-italie/

Italie.nl. (2014). Het klimaat van Italië. Opgehaald van Italie.nl: http://www.italie.nl/Klimaat/45094/default.html

L'economie de la province de Turino. (2012). Opgehaald van camcom: http://www.to.camcom.it/Page/t01/view_html?idp=9423

M. van den Heuvel, R. H. (2011). Sport in de stad.

m.turijn-nu.nl. (2015). De geschiedenis van Turijn in het kort. Opgeroepen op oktober 05, 2015, van m.turijn-nu.nl: http://www.m.turijn-nu.nl/geschiedenis/765-de-geschiedenis-van-turijn-in-het-kort.html

museoauto. (2015). Automuseum Fabbrica Italiana Automobili Torino. Opgeroepen op september 15, 2015, van museoauto.it: http://www.museoauto.it/website/en

Nationaalkompas. (2014, juni 23). Sociaaleconomische status: Zijn er verschillen tussen Nederland en andere landen? Opgeroepen op november 02, 2015, van nationaalkompas.nl: http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/sociaaleconomische-status/sociaaleconomische-status-verschillen-internationaal/

Nekkers, J. (2006). Wijzer in de toekomst. Amsterdam: Business Contact.

Nekkers, J. (2013). Wijzer in de toekomst. Amsterdam: Business Contact.

Nuffic, E. (2015, Januari 2). onderwijssyteem verenigde staten. Opgehaald van www.nuffic.nl: https://www.nuffic.nl/bibliotheek/onderwijssysteem-verenigde-staten.pdf

numbeo. (2015). Opgehaald van http://www.numbeo.com/quality-of-life/region_rankings_current.jsp?region=150

numbeo.com. (2015, september). Pollution in Turin, Italy. Opgeroepen op september 29, 2015, van numbeo.com: http://www.numbeo.com/pollution/city_result.jsp?country=Italy&city=Turin

OECD. (2014). Obesity and the economics of prevention: fit not fat. Opgehaald van www.oecd.org: http://www.oecd.org/italy/Obesity-Update-2014-ITALY.pdf

olympic.org. (2014, Januari 23). turin enjoys on going tourism legacy of 2006 winter games. Opgehaald van www.olympic.org: http://www.olympic.org/news/turin-enjoys-on-going-tourism-legacy-of-2006-winter-games/222028

Playground around the corner. (2015). Opgehaald van http://www.playgroundaroundthecorner.it/en/playgrounds/playgroundinturin/

24

Rabobank. (2015). Opgeroepen op 11 5, 2015, van https://economie.rabobank.com/publicaties/2015/mei/regiostudie-europa/

Rabobank. (2105, 9 24). Opgeroepen op 11 5, 2015, van https://economie.rabobank.com/publicaties/2015/september/italie-consumptie-belangrijke-drijfveer-voor-matig-herstel/

Rijksoverheid. (2008). Opgehaald van https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2008/03/27/maatschappelijk-verantwoord-ondernemen-people-planet-en-profit-in-balans

Rijksoverheid. (2014). Globalisering. Opgeroepen op oktober 20, 2015, van rijksoverheid.nl: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/globalisering-en-handelspolitiek/inhoud/globalisering

SLO. (2014). Actief burgerschp. Opgeroepen op oktober 20, 2015, van jongeburgers.slo.nl: http://jongeburgers.slo.nl/visie/overheid/kern/actief_burgerschap/

Staff, L. S. (2013, september 9). The Happiest and Saddest Countries. Opgehaald van www.livescience.com: http://www.livescience.com/39489-the-happiest-countries.html

The Local. (2013, december 09). Turin residents most at risk of deadly pollution. The Local, p. 1.

Torino 2015 european capital of sport. (2015). Opgehaald van www.comune.torino.it: http://www.comune.torino.it/pdf/20120703/1_dossier_uk.pdf

Torino, C. (2015). Opgehaald van http://www.comune.torino.it/torinoplus/english/gusto/index.shtml

Torino, C. d. (2011). Sports Development Plan 2011-2016. Turijn: Citta di Torino.

Torino, C. d. (2012). Torino 2015, European Capital of Sport, candidate city. Turijn: Citta di Torino.

Torino, T. (2015). Opgehaald van http://www.turismotorino.org/docs/EN/A4/culture/

turijn-nu.nl. (2015). specialiteiten. Opgehaald van http://www.turijn-nu.nl/specialiteiten/1701-chocolade-de-specialiteit-van-turijn.html

vi.nl. (2015, September 13). Kwakkelend juventus haalt uit naar successupporters. Opgehaald van www.vi.nl: http://www.vi.nl/nieuws/kwakkelend-juventus-haalt-uit-naar-successupporters.htm

Visitporiver. (2012). Opgehaald van http://www.visitporiver.it/l/ENG/Piemonte/Torino/page/51/1/49/Turin:-a-city-made-for-cyclists.html

voetbal.com. (2015). toeschouwers ned eredivisie 2014-2015. Opgehaald van voetbal.com: http://www.voetbal.com/toeschouwers/ned-eredivisie-2014-2015/1/

Volksgezondheid, N. K. (2014). Bevolking; Zijn er verschillen tussen Nederland en andere landen? Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu.

Volonté, L. (2015, November 4). (E. v. Stiphout, Interviewer)

WHO. (2013). List of countries by life expectancy. Opgehaald van wikipedia.org: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_life_expectancy

25

WHO, World Back, UNESCO, CIA. (2014). Italy: life expectancy. Opgeroepen op oktober 12, 2015, van wordllifeexpectancy: http://www.worldlifeexpectancy.com/italy-life-expectancy

Wikipedia. (2015, Februari 11). Opgehaald van https://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_Turin

wikipedia. (2015). Turijn (stad). Opgeroepen op september 13, 2015, van wikipedia.nl: https://nl.wikipedia.org/wiki/Turijn_(stad)#Demografie

Winkler, A. (2008). Torino city report . Turin: Centre for analysis of social exclusion .

Winkler, A. (2012). Torino City Report. Opgeroepen op 2015, van http://sticerd.lse.ac.uk/dps/case/cr/CASEreport41.pdf

worldfootball.net. (2015). attendance ita serie a 2014-2015. Opgehaald van wordfootball.net: http://www.worldfootball.net/attendance/ita-serie-a-2014-2015/1/

Wouters, P. (2015, juli). Lingotto-complex Turijn. Opgeroepen op september 15, 2015, van http://www.paul-wouters.nl/lingotto.htm

Zijl, M. (Regisseur). (2015, 9). Blackboard HC2 Leefbaarheid & Cultuur. (Hanzehogeschool, Uitvoerend artiest) Groningen.

26

Nawoord

Aan het einde van dit eerste blok vitale stad kunnen we zeggen dat de opdracht aan onze verwachtingen heeft voldaan. Ons globale idee was dat je een stad moest onderzoeken en hierbij een plan moest schrijven om deze stad vitaler te maken. Het eerste blok was op deze manier meer het onderzoek en voorwerk wat leidde tot verschillende scenario’s. In blok twee wordt het gekozen scenario verder uitgewerkt, waarbij er een programma met verschillende interventies wordt opgesteld. Echter hadden we in het begin ontzettend veel informatie, waardoor we het lastig vonden hoe we dit concreet in verslagvorm verwerkt moest worden. Naarmate de weken vorderde, werd het steeds duidelijker.

Terugkijkend op dit blok kunnen we allen zeggen dat we veel geleerd hebben. We hebben als team in een korte tijd, hevig samengewerkt. We zijn een divers team, komend uit verschillende klassen, waardoor we van te voren niet precies wisten hoe ieder werkte en wat we van elkaar konden verwachten. Hier hebben we open en uitgebreid over gesproken. Omdat je zo hevig samenwerkt, leer je elkaar vanzelf wel kennen, wat op een natuurlijke wijze ging. De taken voor het scenariorapport zijn onderling verdeeld en we zijn op een gestructureerde manier te werk gegaan. Hierdoor hebben we het scenariorapport goed kunnen uitwerken. Allen zijn we tevreden met het eindresultaat.

We willen nogmaals Jim Lo-A-Njoe bedanken voor zijn inzet tijdens de werkcolleges en in de wekelijks geplande consulten. Dankzij zijn vele input is het gelukt om een mooi scenariorapport neer te zetten.

27

Bijlagen

Bijlage 1. De studieteammethode

De studieteammethode is een methode waarbij het proces van samenwerken binnen het team, gericht op het tot stand komen van het scenariorapport, wordt beschreven. Deze methode beschrijft tien verschillende stappen die het figuur hiernaast visueel worden weergegeven, daaronder worden de stappen beschreven (Blackboard, 2015).

Stap 1. Opdracht“Welk product willen we ontwikkelen?”Het uiteindelijke resultaat van dit eerste blok is een scenariorapport, dat na een uitgebreide analyse van de huidige situatie in de stad Turijn is geschreven. Hierbij is onder andere gekeken naar de kernmerken, de positionering, de huidige koers en het beleid van Turijn. Tevens is de populatie van de stad, door te kijken naar verschillende kenmerken van deze inwoners, in beeld gebracht. Na deze analyse is een vernieuwde visie voor een vitaler Turijn opgesteld. In deze vernieuwde visie wordt het doel, de kernwaarden en de nieuwe positionering beschreven en wordt deze vergeleken met de oude visie. Vervolgens is de vernieuwde visie vertaald in een business model. Vanuit deze informatie zijn er verschillende scenario’s, om de vitaliteit van de stad op het gebied van sport en gezondheid te beïnvloeden, opgesomd.

Stap 2. Verkenning“Hoe denken we er nu over?”Zo in het begin van het jaar, en dus de opdracht de vitale stad, is het voor ons nog lastig om het bovenstaande geschetste product letterlijk voor ogen te zien. Er is in deze eerste twee weken veel informatie op ons afgekomen, waardoor we op sommige momenten door de bomen het bos niet meer zien. Zelf hopen we zo snel mogelijk duidelijkheid te vinden. Deze duidelijkheid willen we krijgen door veel vragen te stellen in de werkcolleges en tijdens consultgesprekken met Jim en door te overleggen en te praten met andere groepen. We beseffen dat dit blok vooral veel voorwerk voor blok twee doen (de stad onderzoeken en de kernonzekerheden en scenario’s in beeld brengen). We zullen veel (vooral Engelstalige) rapporten en onderzoeken lezen om zodoende te stad Turijn goed te leren kennen.Allen denken we erg veel van deze opdracht in de Vitale stad te leren en door goed en intensief samen te werken, hopen we een mooi eindresultaat in te leveren.

Stap 3. Afweging“Wat hebben we elkaar te bieden, welke sterke en zwakke punten kunnen we in de groep formuleren?”Om een succesvol project te draaien is het noodzakelijk om elkaar binnen de groep goed te leren kennen. Door taken aan de individuele kwaliteiten van de betreffende persoon te koppelen, kan iedereen optimaal zijn of haar kracht benutten. Daarnaast is het ook belangrijk om te ontdekken waar iemand minder goed in is zodat de teamleden daar rekening mee kunnen houden en hier

28

eventueel op ingespeeld kan worden. Hieronder staat een overzicht met de sterke- en zwakke punten van de teamleden. Tevens zal de link gelegd worden tussen deze punten en wat dit betekent voor het groepsproces.

Naam en uitslag van de Belbintest*

Sterke punten Verbeterpunt(en)

Eva(Bedrijfsman)

- Leidende rol- Organiseren- Aanpakken- Werken naar een doel- Taken evenredig verdelen

- Ongeduldig- (voor)oordelen- Door mensen heen praten

Ilse(Bron)onderzoeker

- Verder denken dan standaard / creatieve denker

- Niet snel tevreden- Altijd goed doordacht- Betrouwbaar- Leidinggevende rol

- Lastig om (definitieve) knopen door te hakken

- Ziet heel veel en wil heel veel

Henriet(zorgdrager)

- Eindverantwoordelijkheid (controlfreak / perfectionistisch)

- Goed overzicht en daarbij plannen- Behulpzaam- Sterk in de Nederlandse taal

- Lastig om (definitieve) keuzes te maken

- Niet altijd zo creatief- Engelse taal

Arjen(Vormer)

- Leidende rol- Kritisch- Veelzijdig (geen specialist)

- De opdracht moet wel uitdagend zijn, anders een wat laconieke houding

Floris(Groepswerker)

- Behulpzaam- Goed aan de taken houden- Groepswerker

- Meer initiatief nemen

Jildert(Groepswerker)

- Analytisch- Streeft naar het beste- Kritisch

- In het begin wat rustig, tijd nodig om zijn plekje te vinden

Zoals bovenstaand is te lezen, zijn er een aantal leiders in de groep. Dit kan voor problemen zorgen als er geen duidelijke afspraken gemaakt worden. Echter er is opzettelijk geen leider aangewezen binnen de groep. Op deze manier kan er ook geen frictie ontstaan tussen de leider en de groepsleden die dezelfde positie ambiëren. Iedereen wordt als gelijke behandeld binnen de groep en de taken worden evenredig verdeeld. Aan de persoonlijke eigenschappen is ook te zien dat iedereen het belangrijk vindt dat er kritisch wordt gekeken naar het eindverslag en dat er gestreefd wordt naar een zo goed mogelijk resultaat. In principe is dit positief, maar het is wel belangrijk dat de teamleden het met elkaar eens zijn over de inhoud van het eindverslag. Daarnaast geven een aantal teamleden aan problemen te hebben met het doorhakken van knopen. Het is belangrijk om goed in de gaten te houden dat er volgens de planning gewerkt wordt en dat er niet te lang bij hetzelfde onderwerp gebleven wordt.

29

We hebben allen de Belbintest ingevuld. De Belbintest geeft aan welke rol een persoon in het team vervuld. Uit deze test is naar voren gekomen dat we bijna allemaal een verschillende rol hebben. Alleen Jildert en Floris zijn beide een groepswerker. Als team vinden we dit een kracht. Er zijn verschillende kwaliteiten in de groep aanwezig, die allen op andere momenten tot uiting komen. Een uitgebreide persoonlijke analyse van deze Belbintest staat in bijlage 2 beschreven.

Stap 4. Brainstorm “Formuleren van vragen en zoekopdrachten om mee aan de slag te gaan”Hieronder staan zoektermen die in eerste instantie gebruikt worden om meer informatie over de stad Turijn te vinden. Deze zoektermen zullen ook in het Engels vertaald worden om meer informatie te vinden (rapporten of onderzoeken).

30

- Geschiedenis van Turijn; - Bevolkingssamenstelling;- Sportgedrag;- Sportaccommodaties;- Gezondheidssituatie;- Leefstijl;- Levensverwachting;- Economische situatie- (BNP/koopkracht);

- Politiek (en beleid);- Leefbaarheid en cultuur; - Sporteconomie, -toerisme en

events- Smart City;- Duurzaamheid;- Technologie;- FIAT;- Kwaliteit van leven.

31

Stap 5. Bronnenstudie“Welke externe informatie kunnen we gebruiken om tot een oplossing te komen?”Naast de input van hoor- en werkcolleges is er op internet veel informatie te vinden over Turijn. De volgende bronnen worden geraadpleegd.

- Google (naar websites vanuit de zoektermen op Google)- Google Scolar (naar websites vanuit de zoektermen op Google Scolar)- Pubmed- De literatuur:

o ‘Wijzer in de toekomst’ – Jan Nekkerso ‘Klaar om te wenden’ – Paul de Ruijtero ‘Sport in de Stad’ – Mark van den Heuvel, Remco Hoekman en Hugo van der Poelo Diverse artikelen toegereikt vanuit de opleiding

Stap 6. Ontwerp-oplossing“Hoe ziet het product er in concept uit?”Het op te leveren product is een verslag van maximaal vijftien pagina’s met de volledige uitwerking in bijlagen bijgevoegd. In de beginfase is er ontzettend veel informatie over de Turijn en Italië als geheel gevonden, waardoor het totaal van vijftien pagina’s door onze groep als weinig wordt ervaren. Het DNA van de stad is, op wat fine tuning na, inlever klaar. Momenteel zitten we als groep in het proces van het werken naar het ideale scenario. Na vele pogingen is het assenkruis goed en zijn de scenario’s verder uitgewerkt. Vanuit de bevindingen van de DNA van de stad is het assenkruis ontstaan. De verschillende scenario’s zijn eerst individueel uitgewerkt zodat er goed gekeken kan worden of iedereen op dezelfde hoogte zit en de begrippen op het assenkruis hetzelfde worden geïnterpreteerd. Hoe we hier persoonlijk over denken staat in bijlage 3 omschreven. Tevens is hier een koppeling gemaakt met het mentalitymodel. Vervolgens zijn alle verschillende scenario’s naast elkaar gelegd, besproken en samengebracht tot het ideale assenkruis. Momenteel is de focus voornamelijk gericht op de onderbouwing van de verschillende scenario’s.

Stap 7. Research“Moeten we naar aanleiding van de ontwerp-oplossing nog iets uitzoeken?”Nee. Het is alleen belangrijk om goed in de gaten te houden dat het scenario echt vanuit de research die valt onder DNA van de stad is beschreven. Er kan een plan worden bedacht voor het scenario dat we kiezen gericht op duurzaamheid en vitaliteit, alleen is dat eerder vooruitkijken naar werkzaamheden dan terugkijken op de ontwerp-oplossing.

Stap 8. Forum“Hoe en aan wie presenteren we de aangepaste ontwerpoplossing?Aangezien hierboven is aangegeven dat er geen aanpassingen worden gedaan aan de ontwerpoplossing is stap acht niet van toepassing op de hierboven beschreven manier. Het is wel goed om stil te staan bij de beschrijving die aan stap acht wordt gegeven. Hoe en aan wie presenteren we het? Echter is dit dan niet gericht op de aangepaste ontwerpoplossing maar op het gehele verslag. De werkcolleges van de vitale stad worden gegeven door Jim. In de colleges komt goed naar voren wat een docent belangrijk vindt en waar veel aandacht bij de beoordeling aan

32

besteed gaat worden. Met deze kennis kan het verslag geoptimaliseerd worden zodat de kans op een positieve beoordeling nog groter wordt.

Stap 9. Nabespreking“Hoe verwerken we de opmerkingen van anderen?”Om stap negen goed te kunnen naleven is het belangrijk om duidelijk te hebben om welke anderen het gaat en welke opmerkingen worden bedoeld. ‘Opmerkingen’ is een heel ruim begrip. Dit kan gerichte informatie voor ons verslag zijn, maar ook een vraag in de klas die betrekking heeft op het geen waar wij op dat moment mee bezig zijn. Met ‘anderen’ worden personen bedoeld die, op wat voor manier dan ook, opmerkingen hebben gemaakt die betrekking hebben op het eindproduct. Dit kunnen mede studenten zijn maar ook docenten.

In de werkcolleges zelf wordt veel aandacht besteed aan het ondersteunen van elkaar. Bijna iedere week dient er werk meegenomen te worden door ieder groepje wat vervolgens wordt bekeken door de andere groepen. Dit is een goede manier om feedback te krijgen op de gemaakte stukken. Daarnaast wordt er ook nog feedback gegeven door de werkcollegedocent. Een ander moment waar veel opmerkingen gegeven worden over het werk dat tot nu toe gedaan is, is het wekelijkse consultgesprek. Hierin krijgt ieder team de mogelijkheid om gerichte vragen te stellen aan de docent met betrekking tot het eindverslag.

Alle nieuwe informatie wordt opgeschreven door een van te voren bepaald groepslid. Na het gesprek of na de les wordt er altijd een moment genomen om alle opmerkingen te laten bezinken om vervolgens de punten door te nemen en te bedenken wat hier als groep mee gedaan kan worden. De opmerkingen worden per stuk behandeld en indien noodzakelijk geacht door de groep, onderverdeeld onder de leden in de vorm van een taakverdeling.

Stap 10. Afronding“Welk product hebben we gemaakt? Is het anders dan wanneer we het allemaal individueel zouden hebben gemaakt?”Zoals eerder vermeld is het eindresultaat een verslag van maximaal vijftien pagina’s met de volledige uitwerking in bijlagen bijgevoegd. Naast het feit dat het ontzettend veel werk zou zijn om het verslag alleen te maken, is het verslag ook een resultaat van goed overleg, gebundelde krachten en een soepele samenwerking. Door de verschillende uitstroomprofielen binnen het team, de verschillende persoonlijkheden en de verschillen in het beheersen van bepaalde competenties heeft ieder teamlid ook zijn eigen expertise. Door hier op in te spelen kan iedereen binnen zijn of haar eigen mogelijkheden werken en kunnen we zo het beste resultaat halen. Naar ons inzien is het verslag van een goed niveau en was dit, door de goede inzet van alle teamleden, alleen nooit mogelijk geweest.

Mate sturing in proces De vitale stad is een ingewikkeld proces waarbij veel sturing nodig is geweest. Het sturen heeft plaatsgevonden tijdens de lessen en consultgesprekken van Jim. De mate van sturing is mede bepaald door hoe het vak ingedeeld is. Er was een hoge mate van afhankelijkheid. Dit kwam doordat we iedere week het gemaakte werk lieten zien en dit werd ‘beoordeelt’ door klasgenoten en docent Jim en daarnaast doordat er per hoorcollege werd verteld wat er nog moest gebeuren. Tevens was

33

dit nodig om als opleiding te kunnen waarborgen dat het proces ook daadwerkelijk op de goede manier verloopt.

Peerassesment

Op woensdag 4 november om 09.00 stond het peerassessment gepland. Aan de hand van het Excel bestand wat op Blackboard stond, heeft Eva een feedbackformulier ontworpen. Het was de bedoeling dat ieder teamlid over zichzelf en over alle teamleden dit feedbackformulier invulde. Hierbij kon een score van 1 (zeer mee oneens) tot 5 (zeer mee eens) worden gegeven. Aan het einde van het formulier is ruimte voor tips/tops. Het ‘feedbackformulier medestudent’ is te vinden aan het einde van de studieteammethode.

Terugblik peerassessment team TurijnIeder teamlid kwam goed voorbereid naar het peerassessment. Om de beurt ging een teamlid zijn eigen feedbackformulier bij langs en vertelde zijn of haar tips en tops. Het teamlid wat daarnaast zat, gaf hierop feedback. De rest van de groep kon daarna reageren. Er heerste een rustige, ontspannen sfeer. Alles kon gezegd worden en iedereen voelde zich vrij om zijn of haar mening te geven. Ieder teamlid stond ook open voor feedback en is bereid om daar wat mee te doen. Hierbij werd soms gevraagd om hulp vanuit het team voor het komende blok.

Ieder wil het groepsproces stimuleren en is actief bij de groep betrokken. Het feit dat alles gezegd durfde te worden, is veelzeggend over het team. Ieders inbreng wordt gerespecteerd en vanuit een positieve mindset benaderd.Toekomstplannen – Acties voor het volgende blokHet peerassessment is door iedereen als fijn, leerzaam en interessant ervaren. Dit heeft er toe geleid dat we wekelijks een kort feedback rondje willen doen. Arjen zal deze taak op zich nemen. Dit kan heel inhoudelijk, persoonlijk of teamgericht zijn. Hierdoor hopen we het volgende blok een nóg soepeler verloop met team te creëren. Het doel is dat ieder teamlid in zijn kracht kan staan.

Het benutten van krachten is éénn van de leerdoelen voor het volgende blok. Sommige teamleden hadden het gevoel dat ze nog niet het maximale uit zichzelf hebben gehaald of hebben hier de ruimte niet voor gevoeld of gekregen. Door vaker korte feedback momenten in te plannen, hopen we dit te veranderen. We weten inmiddels meer van elkaar, de manier van werken en kennen ook ieders prioriteiten. Dit is van belang met betrekking tot het groepsproces en de bijdrage die ieder kan leveren.

Tijdens het proces gaven meerdere teamleden aan dat ze het overzicht miste. In de werkcolleges kwam er wekelijks nieuwe input bij, waardoor het soms zoeken was naar datgene wat er werkelijk moest gebeuren. Voor het volgende blok willen we, voor het team, wekelijks een duidelijk overzicht maken met wat er moet gebeuren. Dit overzicht moet ook ruimte geven voor de nieuwe input.

Individuele reflectie op het peerassessment

Arjen Boonstra

34

Eigen tips en topsNiet alle werkzaamheden zijn even leuk, maar toch ben ik hier zonder problemen mee aan de slag gegaan. De dingen die ik gemaakt heb zijn naar mijn inzien ook van een prima kwaliteit. Ik heb het gevoel dat ik goed in de groep lag en dat ik goed heb geluisterd tijdens discussies en hierin ook nuttige dingen heb gezegd.

In vorige werkgroepen was ik de persoon die de groep op sleeptouw nam en de initiatieven nam. In deze groep heb ik gemerkt dat hier in principe geen behoefte aan was dus heb ik mij geschikt in een rol als teamlid. Ik heb, vooral in de laatste weken, bij mezelf gemerkt dat ik het gevoel met de opdracht een beetje kwijt was omdat ik niet de taken hoef te verdelen of moet controleren of alles in het verslag zit etc. Dit zorgde er ook voor dat ik uiteindelijk niet de expertise had over de opdracht die ik van mezelf verwacht. Hierdoor kon ik mijn sterkere punten, discussies aangaan, mensen helpen en kritische en gerichte vragen stellen over de opdrachten, niet benutten. Dus voor mezelf als tip: Meer betrekken en initiatief nemen. Tips en tops van anderenIk heb te horen gekregen dat ik een serieuze werker ben en dat ik altijd mijn afspraken nakom. Daarnaast ben ik fijn om mee te werken, goed in samenwerken en doe ik actief mee tijdens de overleg momenten. Ik heb een duidelijke eigen mening maar kan hier als het nodig is wel vanaf stappen.

De tips liggen voornamelijk bij het ‘meer doen’. Het is dan niet dat ik mij niet inzet alleen zou ik mij iets verder kunnen verdiepen in de materie, meer taken vanuit mezelf op mij kunnen nemen en zou ik iets beter mijn eigen kwaliteiten kunnen benutten.

Hoe heb je het ervaren?Het gesprek over het algemeen heb ik als ontzettend positief ervaren. Iedereen had goede punten bedacht en de feedback werd goed opgevat door iedereen. Opvallend is dat bijna alle ingevulde formulieren en de daarbij gegeven feedback lijken op elkaar. Dit betekend dat iedereen de kwaliteiten en mindere punten van de teamleden goed in kan schatten.

Jildert Dijkstra Het assessment maakte op mij een positieve indruk. Tijdens de feedback momenten heerste er een rustige sfeer en kreeg iedereen de kans om zijn of haar verhaal te doen. Naar mijn mening zijn we gekomen tot nieuwe inzichten per persoon en zijn er enkele zaken goed verhelderd. Ik vind het achteraf zonde dat er niet meer van dit soort momenten zijn geweest maar vraag me tegelijkertijd ook af of de kracht en het effect even groot zou zijn wanneer dit soort momenten vaker plaats gaan vinden. We moeten in de komende tijd dan ook gaan kijken, vind ik, hoe we dit gaan inrichten. Daarnaast is het goed om van elkaar te weten waar nog kritische punten liggen om hier op in te spelen of rekening mee te kunnen houden. Ik vind het bijvoorbeeld erg fijn dat de groep nu weet dat ik behoefte heb aan overzicht. Nu dit helder is kunnen we dit ook consequent gaan creëren.

Floris BoonstraEigen tips en tops

35

Ik heb voor mijzelf geconcludeerd dat ik in de toekomst, om nog meer betrokken te zijn, meer initiatief zou kunnen tonen en meer vanuit intrinsieke motivatie bezig gaan. Ik merk bij mijzelf dat ik, op het moment dat ik niet helemaal in de stof zit, meer de kat uit de boom kijk omdat ik het idee heb dat anderen hier meer informatie over hebben. Ik vind van mijzelf dat ik gedurende dit blok heb laten zien dat ik goed kan samenwerken en dat ik me bewust ben van mijn kwaliteiten. Ik ben een goede luisteraar, communicatief sterk, heb verantwoordelijkheidsgevoel en vind het groepsproces erg belangrijk.

Tips en tops van anderenDe tips die ik heb meegekregen zijn erg vergelijkbaar aan de tips die ik voor mijzelf had genoteerd. Vooral het initiatief tonen en beter in de leerstof zitten werd genoemd. Ik vond het erg mooi om te zien dat de feedback van de groep gelijk was aan de feedback van mijzelf. Ook de tops waren veelal gelijk aan mijn eigen feedback. Men vindt dat ik goed kan luisteren, dat ik serieus ben, hard werk en prettig ben om mee te werken. Hier blijkt dus uit dat ik mijzelf goed ken en dat ik me niet anders voordoe dan dat ik ben. Ik vond de feedback erg mooi om te horen.

Hoe heb je het gesprek ervarenHet was een zeer open en eerlijk gesprek. De gegeven feedback werd niet alleen geaccepteerd, maar er werd ook doorgevraagd en beaamd, dit vond ik heel mooi om te zien. Er hing een prettige sfeer en iedereen kon zijn feedback geven. Al met al een zeer nuttig en leerzaam gesprek.

Ilse BoersmaVoor het eerst sinds m’n studie werk ik in een team met gemotiveerde mensen. Het is een divers team; dat was in het begin even aftasten. Inmiddels kan ik wel zeggen dat ik heel blij ben met dit team en dat ik voor het eerst merk in m’n studie wat samenwerken kan betekenen. Als top had ik voor mezelf genoteerd dat ik de nodige kennis en theorie kan toepassen, hierdoor kan ik fungeren als een ‘frisse wind’ in het team. Dit leidt ook gelijk naar een tip; ik wil soms veel te snel gaan terwijl anderen daar nog niet zijn. Hierdoor volgen anderen het niet meer, houden zich stil en gaan volgen. Hierdoor zijn er minder discussies, wordt er minder goed samengewerkt en heb ik het gevoel dat ik met lege handen sta. Ik heb dan moeite om dingen af te maken of door te zetten.

Dit viel ook op door team. Wat vooral naar voren kwam was dat ik erg gedreven ben, informatie goed kan koppelen aan de theorie en snel leiding op me neem. Daarnaast kwam daar ook gelijk naar voren dat ik ruimte moet laten voor anderen. Ook als ze nog niet op hetzelfde niveau zitten. Leren luisteren naar andere meningen en iedere mening al zo waardig beschouwen (het is immers een mening). Uiteindelijk moeten we het samen doen en hoef ik het niet allemaal alleen te doen (of dat gevoel te hebben). Juist anderen betrekken bij het proces, mijn belevingswereld, kan ten goede komen van het groepsproces en het samenwerken binnen de vitale stad.

Vervolgstappen Ik heb het team gevraagd om mij erop te wijzen wanneer ze het gevoel hebben dat ik te dominant aanwezig ben of dat er niet naar hen geluisterd wordt. Hier wil ik graag aan werken. Daarbij merk ik wel dat ik zelf intellectueel uitgedaagd moet worden, maar dit niet alleen moet doen want dan streef

36

ik het gemeenschappelijke doel voorbij. Anderen hierbij betrekken, dat wordt de uitdaging voor het komende blok.

Hoe heb je het gesprek ervaren? Ik heb het gesprek ervaren als een waardevolle afsluiting van het eerste blok. Wellicht had ik bepaalde dingen graag eerder willen horen, zodat ik er eerder mee aan de slag zou kunnen maar beter nu dan helemaal niet. Ik ben blij dat binnen de groep ruimte is om zo open en eerlijk tegen elkaar te zijn.

Eva van StiphoutHet peerassessment heb ik voorbereid en ik was hierbij de voorzitter. Ik vond het prima om deze taak op me te nemen en was benieuwd naar ieders feedback. Door eerst te vertellen hoe jij jezelf ziet en daarna pas de anderen van de groep het woord te laten doen wordt het duidelijk wat de verschillen en overeenkomsten zijn.

Henriet van MalesteinEigen tips en topsMijn grootste tip voor volgend blok is dat ik meer initiatief wil tonen. Mijn rol in het team was, vooral in het begin, terughoudend. Mijn motivatie was vaak (vooral in de werkcolleges) ver te zoeken. Hierdoor had ik weinig inbreng van ideeën en nam ik geen initiatief om meer taken op me te nemen. Iets wat vorig jaar altijd wel het geval was. Het ging gelukkig de laatste paar weken beter, maar dit is een punt wat vanaf het begin van blok twee beter moet.Op het peerassessmentformulier had ik bij de volgende punten een vijf (zeer mee eens) ingevuld:

- Neemt initiatief om de kwaliteit te verbeteren; - Werkt serieus; - Levert een goede bijdrage aan het resultaat;- Past zich aan, aan de manier van werken van de groep;- Stelt hoge eisen aan de kwaliteit van het werk;- Kan opgedane kennis gebruiken in opdrachten;- Is in staat de verantwoordelijkheid te dragen;- Reageert alert op kansen, pakt zaken zelf op zonder aansturing;- Gaat in moeilijke situaties niet bij de pakken neer zitten;- Luistert naar wat anderen zeggen en kan hierop anticiperen;- Weet waar mijn kwaliteiten liggen en benut deze.

Ik wil altijd graag dat het werk wat er wordt ingeleverd, zo ook onder mijn naam, goed is. Hierdoor heb ik de rol van ‘eindverantwoordelijke’ op me genomen. Ik heb alle gemaakte delen in het verslag gezet, deze gecontroleerd, waar nodig verbetert en eventueel teruggegeven aan de desbetreffende persoon. Ik weet dat dit één van mijn kwaliteiten is, dus ik heb deze ingezet. Op deze manier heb ik ook een goede bijdrage aan het eindresultaat geleverd. Tijdens het zoeken van informatie heb ik veel hinder ondervonden. Ik vond het lastig om de stukken in het Engels te lezen. Vaak vond ik ook informatie over Italië en dus niet als Turijn als stad. Hierdoor vond ik de opdracht ook minder leuk. Echter ik heb doorgezet, waardoor ik altijd tevreden was met mijn eindresultaat. Het kostte veel moeite, maar dan heb je ook wat!

37

Tips en tops van anderenDe tips van anderen kwamen overeen. Een eerste tip is dat ik meer initiatief in vergaderingen en overleggen mag nemen. Ik heb goede ideeën en zeg juiste dingen, maar dit zou ik vaker mogen doen. Hier kan ik me goed in vinden. Ik heb me het afgelopen blok terughoudend opgesteld, iets waar ik het volgende blok aan wil werken. Daarnaast mag ik nóg meer mijn grenzen aangeven. Dit moet ik mezelf ook gunnen. Ik moet niet te veel hooi op de vork nemen, want anderen kunnen dit ook. Dit idee heb ik echter het gehele blok niet gehad. Ik vind het fijn om in dit team te werken, waarbij we de taken evenredig verdelen. Tussendoor en op het einde heb ik het verslag wel in elkaar gezet, wat even veel tijd koste. Maar ik heb dit niet als vervelend ervaren.

De tops van anderen kwamen ook overeen. Ik ben een harde, gemotiveerde werker. Ik ben op de hoogte van wat er nog moet gebeuren, wat veel rust voor de rest van de groep geeft. Een specifiek citaat van een top was dan ook “een leider is dan ook niet iemand met de meeste praatjes, maar iemand met veel werklust en inzicht”.

Hoe heb je het gesprek ervaren? Ik heb het gesprek als bijzonder prettig ervaren. Iedereen was erg open, kreeg de mogelijkheid om alles te zeggen en heeft deze mogelijkheid ook gepakt. Daarnaast kon ieder zich in de gegeven feedback en complimenten vinden, waardoor er veel wederzijds begrip was. Dit vertrouwen werd tijdens het gehele gesprek ervaren. In blok twee willen we wekelijks zo´n gesprek inplannen om de mogelijkheid te creëren dat eventuele irritatiepuntjes gelijk uitgesproken kunnen worden.

38

Voorbeeld peerassessment formulier

Hieronder volgen een aantal stellingen op acht verschillende thema’s. Bij elke stelling kan je aankruizen voor degene die je beoordeeld hoe hij/zij hier op scoort op een schaal van één tot en met vijf. Deze vul je in zowel voor je vijf medestudenten als voor jezelf.

Naam beoordelaar: Naam beoordeelde: Datum:

Stellingen

De betekenis van de vijf antwoordmogelijkheden zijn: 5 = zeer mee eens4 = eens3 = tussenin2 = mee oneens1 = zeer mee oneens

Initiatief nemen 1 2 3 4 5Toont initiatief tijdens het uitvoeren van opdrachtenIs actief betrokken bij discussies en besprekingen en neemt het woordNeemt initiatief om de kwaliteit te verbeterenKomt uit zichzelf met nieuwe ideeën en voorstellenNeemt initiatief om eigen werkzaamheden te structurerenBesluitvaardig 1 2 3 4 5Durft knopen door te hakken, ook als anderen nog in afweging zijnNeemt besluiten en voert ze uitIs bij meningsverschillen in de groep besluitvaardigDurft in onzekere situaties knopen door te hakkenNeemt beslissingen op basis van prioriteitenNeemt beslissingen op basis van argumenten Werkhouding 1 2 3 4 5Werkt serieus Komt afspraken na Is betrokken tijdens vergaderingenLevert een goede bijdrage aan het resultaatPas zicht aan, aan de manier van werken van de groep

Ambitie 1 2 3 4 5Wordt gestimuleerd door concurrentie, wil beter zijn dan anderenStelt hoge eisen aan de kwaliteit van het werkStelt hoge eisen aan zichzelfZoekt extra taken naast de huidige taken

39

Toont enthousiasme en gedrevenheidDoet kennis en ervaring op om beter te kunnen presterenKan opgedane kennis gebruiken in de opdrachtenZelfstandigheid 1 2 3 4 5Is in staat de verantwoordelijkheid te dragenKomt voor zichzelf op bij veel tegenwichtNeemt graag de leidingReageert alert op kansen, pakt zaken zelf op, zonder aansturingHeeft een goed zelfreflectievermogenDoorzettingsvermogen 1 2 3 4 5Gaat in moeilijke situaties niet bij de pakken neer zittenIs in staat bij tegenslagen en teleurstellingen naar de toekomst te kijkenIs in staat in moeilijke situaties anderen te stimuleren en te motiverenIs in staat gedisciplineerd door te werken ook in minder uitdagende situaties

Samenwerken 1 2 3 4 5Staat open voor samenwerkingKan goed samenwerkenKan samenwerkend lerenCommuniceert duidelijkLuistert naar wat anderen te zeggen hebben en kan hier op anticiperenOverig 1 2 3 4 5Is zelfbewustWeet waar zijn kwaliteiten liggen en benut dezeKan kritiek op zich nemen en hier van lerenDurft zijn mening te gevenLuistert naar de mening van anderen

Tips en tops voor de toekomst:

40

Individuele reflectie eigen rol in het team van afgelopen blok

Henriet van MalesteinMijn eigen rol het in teamDit blok was mijn rol in het team terughoudend. Mijn motivatie was vaak (vooral in de werkcolleges) ver te zoeken. Dit komt deels doordat ik de werkcolleges niet altijd nuttig vond. Ik vind het delen van informatie met elkaar van weinig niveau. Je weet van anderen niet of het goed is en daarnaast richt ik mezelf liever op mijn eigen opdracht dan die van andere groepjes. Daarnaast ben ik ook liever met theorie bezig; ik wil graag leren waarom dingen zo zijn. Echter moet ik dat bij mezelf zoeken, want voor anderen zijn de werkcolleges wel nuttig en kan het tot nieuwe inzichten leiden.

Mijn gebrek aan motivatie heeft verschillende redenen. Als eerst had ik in het begin veel moeite met het zoeken naar informatie over mijn delen van Turijn. Ik heb middagenlang op internet gezocht en telkens was het net niks. Mijn Engels is matig, wat ook niet mee hielp. Daarnaast ben ik de eerste vier weken van het schooljaar regelmatig op en neer aan het reizen naar huis (twee uur) geweest, dit omdat ik veel wedstrijden moest spelen. Deze wedstrijden vond ik op dat moment veel leuker dan school. Ik deed de dingen (mijn taken) die moesten gebeuren en uiteindelijk was daar er tevreden mee. Echter ik had weinig nieuwe inbreng en deed vooral niet meer dan nodig was. Iets wat normaal gesproken wel het geval is geweest. Door mijn tenniswedstrijden ben ik in het begin ook niet bij alle uren geweest waar we als groep aan de vitale stad werkte. Ik begrijp dat dit als vervelend ervaren gevonden kan worden. Echter was ik wel netjes bij elke les aanwezig, dus ik heb geen informatie gemist. Tevens werd het me de eerste weken van dit blok duidelijk dat dit niet de studie is waar ik gelukkig van wordt. De (sport)psychologie vind ik veel interessanter en zie ik zie meer uitdaging in. Ik heb op internet naar mogelijkheden gezocht en heb deze gevonden. Het is iets wat ik veel leuker vindt, dus ik vond het lastig om me te focussen op de vitale stad. Een vijfde reden voor mijn gebrek aan motivatie, komt doordat mijn kracht niet bij het verzinnen van nieuwe ideeën of scenario’s ligt. Ik ben meer van de theorie bestuderen en het controleren/verbeteren zodat het bestaande nog beter wordt. Uiteindelijk streef ik – ondanks een mindere motivatie – altijd naar het beste resultaat. Wat hier ook mee samen hangt is dat ik er niet van houd als je ontzettend veel informatie hebt, maar niets concreet is. De laatste vier weken ging het beter. Ik nam mijn oude vertrouwde taak als controleur / takenverdeler weer op me en heb alle informatie in verslagvorm gezet. Op deze manier zag ik ook wat we nog misten en hier maakte ik een taakverdeling voor. Hierdoor werd alles voor mij ook concreet, waardoor ik er enigszins plezier in kreeg.

Uiteindelijk denk ik dat ik mezelf goed herpakt heb, ook voor het team. Ik heb een goede bijdrage aan het eindresultaat geleverd, waar ik zeker tevreden mee ben. Ik heb nu volle motivatie om te beginnen met blok twee en het scenario te implementeren.

Wat ging er goedIk heb hierboven beschreven dat school dit blok niet vanzelf ging. Het koste me veel moeite om me voor de vitale stad in te zetten. Echter ben ik in de lessen wel altijd aanwezig geweest, waardoor ik geen informatie heb gemist. Hierbij kwam mijn doorzettingsvermogen ook weer naar voren. Ik heb laten zien dat ik er bij minder leuke dingen wel gewoon ben en de dingen doe, al gaat dit niet vanzelf.

41

Uiteindelijk lukt het toch allemaal. Daarnaast heb middagenlang gezocht naar informatie over mijn delen van Turijn. In het begin staat het me erg tegen en werd ik een beetje chagrijnig, maar ik ga tóch door. Op deze manier was ik achteraf erg tevreden dat het me wel is gelukt. De stukjes zijn voor mijn doen kwaliteitswaardig en heb ik het niet even snel afgeraffeld. Tot slot heb ik in de laatste weken van dit blok mijn oude vertrouwde rol als controleur / overzichtshouder en daardoor ook taakverdeling weer op me kunnen nemen. Ik kreeg er enigszins plezier in, waardoor ik me wel weer 110 procent inzette om een goed cijfer te halen.

Wat kon er beter en hoe doe ik dit in blok 2 beterMijn gebrek aan motivatie moet in blok twee zeker verbeterd worden. Ik had in het begin geen 110 procent inzet en alles erg moeilijk en langzaam ging. Hierdoor zat ik ook niet echt in de theorie, waardoor ik me terughoudend opstelde. Ik snapte nog niet wat de bedoeling was en had er nog geen beeld bij. Ideeën kwamen van anderen en ik luisterde meer dan dat ik zelf aan het woord was. Vanaf de eerste week in het tweede blok moet ik de theorie bijhouden, goed weten wat de opdracht is en me goed verdiepen in datgene wat gedaan moet worden. Op deze manier wil ik weer meer inbreng in het team hebben en ze direct vanaf het begin zien wat ze aan me hebben.

Floris BoonstraEigen rol in het teamIk had enige tijd nodig om de opdracht te begrijpen en op gang te komen, hierdoor heb ik naar mijn mening tot nu toe een bescheiden rol gehad. We hebben veel mensen in ons groepje die zelf initiatieven nemen en alle vrije momenten besteden aan dit project. Natuurlijk is dit een goede zaak, maar hierdoor ben ik wel een beetje ondergesneeuwd. Er zijn een aantal momenten geweest waarin ik iets meer naar voren had kunnen treden en er zijn een aantal momenten geweest waarin ik bewust een stapje terug heb gedaan. Soms werd er zoveel gedaan zonder te overleggen dat ik het overzicht een beetje kwijt was, hier zullen we als groepje aan moeten werken. Toch hebben we op bepaalde momenten ook goed de taken verdeeld, ik heb mijn taken altijd goed uitgevoerd en was op tijd klaar.

Wat ging er goedWe zijn erg vooruitstrevend geweest en hebben alle opdracht erg serieus en goed aangepakt. We hebben als groep al aardig wat complimenten gekregen voor het werk wat we hebben laten zien en we hebben eindelijk goed duidelijk wat er te doen is en hoe we dit willen doen. Het probleem van de meeste groepjes is dat ze een beetje achter de feiten aanlopen, maar dit is bij ons zeker niet het geval. Op het moment dat er taken werden verdeeld werden deze door iedereen goed uitgevoerd.

Wat kon er beter en hoe doe ik dit in blok 2 beterPersoonlijk had ik op bepaalde momenten meer initiatief kunnen tonen. Niet alleen door me meer met de opdrachten te bemoeien, maar ook door in de gaten te houden of de samenwerking en de cohesie binnen de groep goed was. Hier had ik misschien wat meer aan kunnen doen aangezien ik dit zelf wel erg belangrijk vind en dit niet optimaal is verlopen. Dit heeft vooral ook met communicatie te maken, een van de belangrijkste aspecten van samenwerken. In blok 2 probeer ik er scherper op te zijn dat iedereen zijn zegje kan doen, dat iedereen zijn ei kwijt kan en dat iedereen communiceert wat hij/zij doet. Als we als team een hoog cijfer willen halen

42

zullen we ook als team moeten werken. Persoonlijk wil ik me ook nog wat meer verdiepen in de stof om ook tijdens overleggen en tijdens werkcolleges meer bij te kunnen dragen.

Eva van StiphoutEigen rol in het teamVan tevoren hebben we met het team niet een rolverdeling gemaakt betreffende voorzitter en dergelijke. Dit had als gevolg dat ieder zijn eigen taken op zich nam, zo ik dus ook. In het begin vond ik het lastig om echt duidelijkheid te krijgen betreffende de opdracht. Ik houd ervan om dingen op te leveren en niet eeuwig in een lang proces te blijven hangen. Op een gegeven moment is iets af en goed en dat vind ik een prettig gevoel. Daarnaast was ik de voorzitter tijdens het peerassessment, dit is goed bevallen en ik ben erg blij hoe dit is verlopen.

Wat ging er goedWe zijn een hardwerkend en serieus team en daar ben ik ontzettend blij mee. Iedereen doet zijn best en voert zijn of haar opdrachten goed uit. Hierdoor hebben we voor onszelf de deadline ook naar voren geschoven zodat we voldoende ruimte voelen voor andere dingen. Daarnaast is er uit het peerassessment wel naar voren gekomen dat er een fijne en vertrouwde sfeer in ons team hangt en dat alles gezegd kan worden. Ik denk dan ook dat dit van groot belang is voor een fijne en goede samenwerking binnen het team.

Wat kon er beter en hoe doe ik dit in blok 2 beterIk denk dat het heel goed is als iedereen de besproken punten van het peerassessment mee neemt naar het volgende blok. Daarnaast kunnen we elkaar soms denk ik wat meer motiveren voor bepaalde opdrachten. Wat ik terug heb gekregen vanuit het peerassessment neem ik zeker mee en ik ga er voor zorgen dat ik meer in de opdracht zit en me meer kan verdiepen in bepaalde onderwerpen.

Jildert DijkstraHet afgelopen blok heeft een flink beroep gedaan op mijn doorzettingsvermogen. Ik heb echter heel veel geluk gehad met het groepje waarin ik terecht ben gekomen. We hebben heel hard ons best gedaan om de opdracht zo goed mogelijk te begrijpen en daar invulling aan te geven. Hierbij denk ik dat we heel veel bezig zijn geweest met ‘wat zou goed genoeg worden gevonden?’. We hebben niet echt onze eigen norm kunnen creëren voor wat betreft goed of niet goed. Ik denk dat we daarin misschien wel wat kansen hebben laten liggen. Het uiteindelijke product wat er nu ligt is echter nog steeds erg goed naar mijn mening. In de samenwerking met de overige groepsleden is zo nu en dan wat frictie geweest, maar deze irritaties zijn uitgesproken in een erg goed peer assessment. Ik denk dat dit een perspectief heeft geschept waarmee we in de tweede periode erg goed van start kunnen gaan.

Ilse BoersmaMijn eigen rol in het teamIn het begin van het blok was mijn rol afwachtend. Ik kende Arjen, Jildert en Floris nog niet en met Eva had ik niet vaak samengewerkt. Ik wist ook niet zo goed wat ik van de vitale stad kon verwachten. Echter dit werd me al heel snel duidelijk. Ik volgde alle hoorcolleges en bijna alle werkcolleges,

43

hierdoor zat ik goed in de stof. Ik miste soms de aansluiting met mijn teamgenoten op inhoudelijk gebeid. Ik zou soms wel wat meer inhoudelijk willen discussiëren over bepaalde dingen en hierdoor zelf ook meer leren. Misschien is het nu voor het eerste dat het zo opvalt, maar ik denk dat het iets is wat ik de afgelopen jaren ook wel een beetje heb gemist binnen de studie. Ik denk dat mijn algemene kennis vrij breed is in vergelijking met andere studenten. Soms heb ik idee dat ik buiten mijn studie meer leer dan tijdens mijn studie. Dit moet ik misschien ook bij mezelf zoeken, dat mijn interesses breder zijn of meer buiten de studie liggen. Ik merk dat ik ondanks dat ik veel dingen interessant vind, er moeite mee heb om mijn dingen af te maken. Ik doe liever een kleine opdracht en doe het dan goed. Het werkt goed wanneer ik dingen overzichtelijk maak en opdrachten onderverdeel in stapjes. Toch ben ik wel in staat om ‘overall’ te kunnen kijken, daardoor heb ik snel door wat er moet gebeuren en soms wat (te) snel de leidinggevende positie inneem (dit gebeurd ook onbewust).

Ik moet wel eerlijk toegeven dat mijn prioriteit is verschoven binnen de opleiding. Toen ik het schooljaar begon hing er nog een spanning rondom mijn gezondheid en dit heeft de nodige beslag gelegd op de zomer. Nadat ik een positieve uitslag had gekregen, kwam er weer ruimte in mijn hoofd en sindsdien zijn prioriteiten verschoven. Naast een gevoel van dankbaarheid en het besef dat ik voor nu gezond mag zijn; heb ik gezocht naar een bepaalde balans. Rust, in zowel lichaam en geest, is van essentieel belang om mijn dingen goed te doen. Dit weet ik nu en hierdoor plan ik mijn studietaken bewust in zodat ik ook dagelijks kan sporten of ontspannen op een andere manier.

Wat ging er goed?Voor mijn gevoel zat ik snel in de stof. Dus voor mijzelf ging dat goed. Daarbij heb ik een groot verantwoordelijkheidsgevoel naar mijn groepje toe, dus ik ben vaak aanwezig en betrokken bij bijeenkomsten. Daarnaast ben ik ook veel aanwezig bij colleges, maar dit zie ik als vanzelfsprekend. Ik denk dat we als team voor nu een goed resultaat hebben neergezet en ieder was gemotiveerd genoeg om zijn bijdrage te leveren (dit in tegenstelling tot jaar één en twee). Ik merk dat ik dingen graag goed doe, maar ik besef langzamerhand dat ik het niet allemaal alleen goed kan doen (dat beseffen is ook een stap…).

Wat kon er beter en hoe doe ik dit in blok 2?Tijdens het peerassessment kwam ook duidelijk naar voren dat ik anderen moet betrekken bij datgene waar ik mee bezig ben want anders word ik in mijn enthousiasme te dominant binnen de groep. Ik neem dat graag de leiding, of dat gebeurd vanzelf, maar hierdoor krijgen anderen geen kans meer of durven niet meer. Ik heb het team gevraagd om mij erop te wijzen wanneer ze het gevoel hebben dat ik te dominant aanwezig ben of dat er niet naar hen geluisterd wordt. Hier wil ik graag aan werken. Daarbij merk ik wel dat ik zelf intellectueel uitgedaagd moet worden, maar dit niet alleen moet doen want dan streef ik het gemeenschappelijke doel voorbij. Anderen hierbij betrekken, dat wordt de uitdaging voor het komende blok.

Arjen BoonstraMijn eigen rol in het teamPuur kijkend naar het proces dan zou ik mezelf bestempellen als een teamlid. Door de dominante persoonlijkheden die al aanwezig waren binnen de groep was er voor mijn gevoel geen behoefte aan een leider. Vanuit deze functie heb ik voornamelijk mijn taken ook opgepakt. Dit betekende wel dat

44

ik niet helemaal vanuit mijn kracht kon werken. Het aansturen van de groep en het proces scherp in de gaten houden zijn normaal gesproken rollen die voor mij weggelegd zijn. Ik heb ook wel gemerkt dat ik door mijn nieuwe rol minder expertise had en niet zoveel voor de groep heb kunnen betekenen als dat ik zou willen.

Wat ging er goed?De taken die ik gekregen heb tijdens de besprekingen heb ik altijd zonder mokken en mopperen op mij genomen en kwalitatief goed werk geleverd. Daarnaast lig ik goed in de groep en heb ik gemerkt dat er, naarmate de opdracht vorderde, steeds meer vragen aan mij gesteld werden en ik steeds meer betrokken werd in de besluitvorming. Als groep hebben we afgesproken om de deadline naar voren te halen zodat er tijdens de EBAS week alle tijd was om de tentamens te maken. Dit schema is ook aangehouden en op deze manier hebben we rustig naar de deadline toe kunnen werken. Tijdens de gesprekken was dit al duidelijk, maar tijdens het peer-assessment is opnieuw bevestigd dat wij een bepaalde sfeer hebben gecreëerd in het team waar alles gezegd kan worden en iedereen zich goed voelt. Dit zijn waarden die ik zelf ook heel belangrijk vind.

Wat kon er beter en hoe die ik dit in blok 2?Zoals eerder aangegeven heb ik niet het werk kunnen leveren wat ik van mezelf eis. ‘iets extra’s’ toevoegen is iets waar ik veel waarde aan hecht maar dit is niet goed naar voren gekomen tijdens het eerste blok. Het 2e blok zal ik ervoor zorgen dat ik meer initiatieven neem in het maken van opdrachten of tijdens besprekingen en zal ik beter mijn best doen om de materie eigen te maken zodat ik informatief meer kan leveren. Voor het team is vooral naar voren gekomen dat we elkaar wel wat meer mogen motiveren om bezig te gaan en dat we niet alleen tijdens het peer-assessment moeten zeggen wat we van elkaar vinden maar dat het voor het groepsproces goed is dat we dit vaker doen. De afspraak is dan ook gemaakt dat we iedere week een momentje nemen om elkaar recht in de ogen aan te kijken en bespreken wat ons is opgevallen die week. Dit hoeft niet zo formeel en uitgebreid zoals tijdens het peer-assessment het geval was, maar kan voor de sfeer in de groep wel heel belangrijk zijn.

45

Bijlage 2. De Belbintest

HenrietUit de belbintest komt de volgende top drie van rollen die bij mij passen:

1. Zorgdrager – met 32,9 procent2. Bedrijfsman – met 14,3 procent3. Vormer – met 14,3 procent

Met een overduidelijke meerderheid staat de zorgdrager op nummer één. De kenmerken van een zorgdrager zijn:

o Rustig introvert;o Zorgelijk;o Controleur;o Houdt in de gaten dat er niets wordt

overgeslagen;o Zorgt dat alles volgens plan verloopt;o Maakt zich voortdurend zorgen over

dingen die mis kunnen gaan;o Een hang naar perfectie en detail;o Toets voortdurend op zijn gevoel of

alles nog klopt;

o Bewaakt de kwaliteit;o Houdt niet van Jantjes van Leiden

(afraffelen en niet je best doen);o Kan moeilijk iets aan anderen

overlaten;o Bezorgd om dingen over het hoofd te

zien;o Sterk gericht op eenheid;o Absorbeert de stress die het werk

soms meebrengt.

De zorgdrager is van groot belang als taken belangrijk zijn, achter de schermen is alles volgens plan uitgewerkt. Kwaliteit en veiligheid vindt de zorgdrager belangrijk.

Herken ik mezelf hierin?Ik herken me hier zeker in. Dit is dan ook de rol die het best bij me past. Als eerst ben ik sterk op eenheid gericht. Ik ben er van overtuigd dat wanneer je als team een eenheid bent, je een voorsprong op de rest hebt. Een team moet één zijn, waarbij alle leden dezelfde doelen en ambities nastreven. Op deze manier haal je het beste eruit en wordt het resultaat en de kwaliteit het best. Om samen te werken met mensen die hun best niet doen of dingen afraffelen (Jantjes van Leiden) houd ik dan ook niet, vooral niet in teamverband. Je doet het ook voor elkaar, dus dan kun je niet de kantjes er af lopen. Hier komt mijn perfectionisme ook bij kijken. Ik wil graag dat alles goed gebeurd en meestal zelfs tot in details (details in de zin van alles moet in het verslag met daarbij een goede spelling). De afgelopen twee jaar bij verslagen en projecten had ik vaak de laatste hand. Ik controleerde alle stukken, verbeterde als dit nodig was of gaf aan wat er nog aan toegevoegd moest worden, maakte de opmaak en keek of er nog wat miste wat wel in het beoordelingsformulier stond. Ik vind het fijn om deze regie in handen te hebben. Dit vind ik moeilijk om uit handen te geven en is nog steeds een leerpunt voor mij. Ik moet anderen hierin ook kunnen vertrouwen, zij kunnen dit ook best. En daarnaast is goed ook goed (het hoeft niet áltijd perfect).

Waar ben ik het niet mee eens?Ik kan me niet vinden in het feit dat ik me voortdurend zorgen maak over dingen die mis kunnen gaan. Dit is niet zo. Ik vind dat je helemaal niet mag denken dat iets niet goed kan gaan. Je moet er vertrouwen in hebben, anders komt het niet goed of gaat het te langzaam. Daarnaast kan ik me niet

46

vinden in het feit dat ik voortdurend op mijn gevoel toets of alles nog klopt. Dit doe ik niet op mijn gevoel, maar op mijn verstand. In projecten ga ik af op mijn verstand. Tot slot ben ik ook niet bezorgd om dingen over het hoofd te zien. Ik zie (vaak) geen dingen over het hoofd doordat ik een goed overzicht heb van wat er nog moet gebeuren, dus ik ben hier dan ook niet bezorgd over.

EvaUit de belbintest is naar voren gekomen dat ik een bedrijfsman ben. Dit houdt het volgende in:o Stabiel en beheerst;o Een praktische organisator;o Beslissingen omzetten in concrete

werkzaamheden;o Noest (=actief/ijverig) en gedisciplineerd;o Kan goed organiseren (ook onder druk of

in verwarrende situaties);o Nuchter en ordelijk;o Houdt van hard werken;

o Werkt systematisch en consciëntieus (=zorgvuldig/netjes);

o Efficiënte doener;o Vaste wil, soms weinig flexibel;o Ritme, regelmaat, vaste afspraken en

structuur;o Zorgt ervoor dat zaken voor elkaar

komen, ook de vervelende taken;o Verantwoordelijk en doelmatig werken.

Herken ik mezelf hierin?De omschrijving betreffende de bedrijfsman klopt redelijk met hoe ik mezelf zie. Ik ben praktisch en een organisator. Ik heb een goed ontwikkeld zelfbeeld en weet daarbij waar mijn zwakke- en sterke punten liggen. Ik houd er van om hard te werken net zolang tot het karwei geklaard is. Tot slot klopt het dat ik behoefte heb aan ritme en regelmaat.Wat tevens op valt is dat ik een jaar geleden nog een plant en onderzoeker was.

IlseMet 21.4 procent ben ik een (bron)onderzoeker. Kenmerken van een (bron)onderzoeker zijn:o Stabiel;o Dominant; o Extravert;o Gaat op zoek naar ideeën, ontwikkelingen

en informatie buiten de deur;o Beschikt over talloze contacten;

ontspannend, sociaal en gezellig;

o Creatief;o Is gericht op brainstorming en op

vernieuwing en ontwikkelingen;o Is een positief en enthousiast persoono Heeft de neiging om dingen net zo

gemakkelijk te laten vallen als zij ze heeft opgepikt (daarbij niet altijd afmaken waar ze mee begonnen is).

Herken ik me zelf hierin?Ik herken me zelf zeker in de brononderzoeker en ben me bewust welke voor- en nadelen dit met zich mee brengt. Binnen het team was ik in het begin wat afwachtend, omdat ik vaak te horen krijg ik een leidinggevende rol aanneem en daarin wat te fanatiek kan zijn (dominant). Dit wilde ik aan het begin van jaar drie graag voorkomen. Tot de scenario ontwikkeling ging het redelijk goed, maar wanneer ik dan mijn eigen horizon verbreed op het gebied van kennis en buiten de kantlijnen ga denken; gaat het mis. Ik verwacht van mijn teamgenoten dat zij hierin mee gaan en wanneer dat niet gebeurd, dan doe ik het liever zelf. Daarnaast ben ik snel afgeleid, zeker wanneer het mij niet zo boeit. Ik ben op mijn best in een inspirerende (leer)omgeving waarin mijn intellectueel vermogen

47

wordt geprikkeld of wordt uitgedaagd (dit kan op zeer uitlopende gebieden zijn, maar ik denk nou eenmaal graag na).

Na de brononderzoek komt vormer met 15,7 procent en de plant met 14,3 procent. In de vormer herken ik me niet zozeer. In de plant wel, deze komt met plotselinge ideeën, opmerkingen en weet creativiteit te genereren.

Ik merk sinds een tijdje dat ik wat rustiger wordt, ook als het om schoolzaken gaat. Ik wil dat het goed is en dat ik voor mijn gevoel alles er aan heb gedaan om het juiste resultaat te behalen. Ik merk dat ik het belangrijk vind dat ik mijzelf niet ‘over de kop’ werk, niet gestrest wil zijn; we zijn een team en samen kunnen we meer dan alleen. Ik heb vertrouwen in het team en voel de ruimte om te leren loslaten. Ik hoop dat de andere teamleden aangeven wanneer zij zich storen aan mijn gedrag, wanneer dit de dominant is, want ik dat zou ik heel vervelend vinden. Ik wil graag in goede harmonie tot een mooie resultaten komen.

ArjenMet 19 procent ben ik een vormer. Kenmerken van een vormer zijn:o Onrustig;o Impulsief;o Dominant; o Energiek; o Extrovert; o Gericht op resultaat; o Uitdagend;

o Dwingend; o Onrustig;o Assertief;o Hardmoedig; o Niet bang voor risico’s; o Gedreven;o Kan goed functioneren onder hoge druk.

Kan ik mezelf hierin vinden?Voor een groot deel kan ik mij vinden in de beschrijving. Ik handel vaak impulsief, ben gericht op resultaat en kan het best functioneren onder hoge druk. Toch zijn er ook een aantal dingen waar ik mezelf minder in kan vinden. Zo wordt de vormer omschreven als emotioneel en onrustig terwijl hier bij mij geen sprake van is. De punten onder ‘te vermijden gedrag’, zoals arrogantie en het platwalsen van teamleden, kloppen wel bij het beeld wat ik van mezelf heb. Weliswaar een geïntensiveerde omschrijving, maar dit zijn wel punten waar ik aan werken wil en ook die ik meegekregen heb tijdens evaluaties van andere groepsopdrachten.

JildertDe Belbin-test heb ik ingevuld met betrekking tot de huidige groep en opdracht. Ik ben ervan overtuigd dat de omgeving waarin je werkt bepalend is voor de uitslag van de Belbin-test. De uitslag vertelt dat ik voor 18,6 procent een groepswerker ben, voor 17,1 procent een waarschuwer en voor 14,3 procent een vormer.

Kenmerken van een groepswerker zijn als volgt:o Stabiel, extrovert en weinig over

overheersend;o Stimuleert en ondersteunt de

teamleden en bevordert de communicatie en teamgeest;

48

o Hij integreert mensen in hun activiteiten

o Is sociaal opmerkzaamo Kan goed luistereno Een sterk verlichtend effect op het

team en zijn daardoor goede leidinggevende;

o het meest gevoelige en ondersteunende lid van het team

o Vriendelijk van aard, meegaand en sterk gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van gezamenlijkheid;

o Hij kan luisteren en moedigt anderen aan dat ook te doen;

o Zoekt naar evenwicht en harmonie en probeert met tact en diplomatie conflicten te voorkomen.

De uitslag van de test vertelt dat de volgende gedragingen moeten worden vermeden omdat zij het groepsproces kunnen verstoren:

- Wegduiken voor confrontaties - Een sfeer creëren waarin te weinig serieus op zaken wordt ingegaan - Allianties aangaan

Herken ik mezelf hierin?Op dit moment denk ik dat al deze gedragingen in meer of mindere mate zijn voor gekomen in de groep. De neiging om confrontaties uit de weg te gaan om het evenwicht en de harmonie in de groep te bewaren doet zich regelmatig voor. Daarnaast is het ook bekend dat het soms goed is om conflicten in de groep uit te spreken. Dit kan er namelijk voor zorgen dat zaken verhelderd worden. Dit wordt lastig gevonden omdat het moeilijk onder woorden kan worden gebracht. Ook dit heeft weer te maken met het vinden van de woorden om het juiste evenwicht en de harmonie te bewaren. Aan de andere kant zorgt dit voor het hoog houden van het groepsmoreel en het creëren van een positieve werksfeer. Belbin omschrijft het als ‘de specie die het team bijeen houdt’. Er wordt gestreefd naar eenheid en een ‘wij-gevoel’ en onnodige spanningen en confrontaties worden voorkomen.

FlorisKenmerken van een groepswerker zijn als volgt:

49

o Stabiel, extrovert en weinig over overheersend;

o Stimuleert en ondersteunt de teamleden en bevordert de communicatie en teamgeest;

o Hij integreert mensen in hun activiteiteno Is sociaal opmerkzaamo Kan goed luistereno Een sterk verlichtend effect op het team en

zijn daardoor goede leidinggevende;o het meest gevoelige en ondersteunende lid

van het teamo Vriendelijk van aard, meegaand en sterk

gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van gezamenlijkheid;

o Hij kan luisteren en moedigt anderen aan dat ook te doen;

o Zoekt naar evenwicht en harmonie en probeert met tact;

o Wil diplomatie conflicten voorkomen.

Herken ik mezelf hierin?Ik had van te voren al wel verwacht dat ik een groepswerker zou zijn. Ik vind het belangrijk dat we dingen als groep ondernemen en als groep beslissingen maken. Verder vind ik de sfeer in een groep belangrijk en ben ik een goede luisteraar. Het klopt ook zeker wel dat ik weinig overheersend ben en sociaal opmerkzaam.

Het te vermijden gedrag zit ook wel duidelijk op een lijn kijkende naar mijn rol binnen een team/groep. Ik duik niet altijd weg voor confrontaties, maar ik merk wel aan mijzelf dat ik beter tot mijn recht kom in een groep waar iedereen het met elkaar eens is. De rol die bij een groepswerker hoort hoop ik ook wel zo goed mogelijk te vervullen. Een ‘wij’-gevoel creëren en zorgen voor gezelligheid vind ik enorm belangrijk.

Waar ben ik het niet mee eens?Ik houd niet van confrontaties, maar ik ga ze ook niet uit te weg. Ik weet dat confrontaties soms belangrijk kunnen zijn bij het maken van beslissingen of bij het komen tot een resultaat. Samenspannen met een groepslid zou ik niet snel doen. Ik vind het dan juist belangrijk om tussen de partijen in te staan en naar de meningen van beide partijen luisteren om zo tot een juiste conclusie te komen.

Bijlage 3. Mentalitytest en onderbouwing assenkruis

Tijdens het ontwerpen van de van de scenario’s hebben we gebruik gemaakt van de mentality test. Ieder van ons heeft deze ingevuld en gekeken of de uitkomst klopt bij de desbetreffende persoon. Vanuit daar zijn we gaan kijken naar het assenkruis.

Onderbouwing Assenkruis – Eva van StiphoutWat betreft het assenkruis zit ik meer aan de actieve burgerparticipatie kant dan aan de kant van het individualisme. Het spreekt me meer aan om doelen met elkaar te realiseren in plaats van alleen en samen te werken met verschillende partners. Daarnaast kan ik me zowel in globalisering als lokalisering vinden, beide kanten hebben in mijn ogen voordelen en nadelen. Op lokaal niveau vind ik het mooi dat er met een wijk of buurt wordt samengewerkt om het samenhorigheidsgevoel in zo’n wijk te verbeteren. Daarnaast kan je met een relatief kleine groep mensen bepaalde projecten realiseren. Het voordeel van samenwerken is dat er vanuit verschillende oogpunten naar hetzelfde idee of initiatief gekeken kan worden wat weer tot nieuwe inzichten kan lijden. Op globaal niveau vind ik het mooi dat er internationalisering plaats vind, door in contact te komen met verschillende culturen en bepaalde ideeën vanuit andere perspectieven te horen kan dit veel te weeg brengen.

MentalitytestVerder kwam uit de mentality test naar voren dat ik een kosmopoliet ben, dit is iemand die het belangrijk vindt om maatschappelijk succesvol te zijn en die geïnteresseerd is in kunst, cultuur, politiek en in wat er in de wereld gebeurt. Dit vind ik wel aardig kloppen, ik ben geïnteresseerd in wat er in de wereld gebeurt en wil me dan ook verder oriënteren dan alleen Nederland. Dus misschien nijg ik hierdoor meer naar de kant van globalisering.De uitleg die hieronder staat sluit goed aan op de manier hoe ik in het leven sta. Ik wil mezelf graag ontwikkelen op allerlei verschillende vlakken, ik weet waar mijn sterke punten liggen en punten waar ik nog aan wil werken. Daarnaast ben ik actief en hou ik er van om nieuwe ervaringen op te doen en uitdagingen aan te gaan.

Onderbouwing assenkruis – Henriet van Malestein In het assenkruis zit ik op de horizontale as in het midden. Ik ben op sommige momenten individueel ingesteld, maar houdt ook van samen dingen doen. Ik ben van mening dat je door samen te werken uiteindelijk meer kan bereiken. Het draagvlak is op deze manier groter, je kunt kennis delen en je hebt verschillende kwaliteiten die ingezet kunnen worden om iets te bereiken. Echter werk ik wel het liefst individueel omdat ik het dan zelf kan uitzoeken, het gaat zoals ik het wil en ook in de tijd dat het mij uitkomt. Op de verticale as zit ik meer aan de kant van lokalisering. Ik ben meer plaatsgebonden en heb dan ook het idee dat doelen beter bereikt kunnen worden doordat het relatief klein is. Lokaal heb je ook dezelfde cultuur, normen en waarden.

MentalitytestUit de mentality test komt naar voren dat ik een moderne burger ben. Respect, discipline, orde en familiegeluk zijn voor de moderne burger belangrijk. Daarnaast willen moderne burgers graag verder komen in de maatschappij om nieuwe ervaringen op te doen en om een hogere

52

levensstandaard te bereiken. Zij plannen hun leven zorgvuldig, zijn toekomstgericht en proberen de juiste balans te vinden tussen het aangename en het noodzakelijke. Werken is voor de moderne burgerij belangrijk.

Hier kan ik me helemaal in vinden. Respect, discipline, orde en familiegeluk zijn voor mij belangrijke waarden. Ik ben van mening dat je voor ieder individu respect moet hebben. Iedereen is anders en benadert zaken op een andere manier. Je moet respect hebben voor deze andere manier en hier op een juiste manier mee om gaan. Daarnaast ben ik erg gedisciplineerd. Ik wil graag dingen doen, en deze dingen ook goed doen. Ik zal doorgaan totdat dingen goed zijn. Soms gaat hier veel tijd in zitten, maar achteraf ben ik altijd blij met het resultaat. Tevens ben ik geordend en hier streef ik naar. Ik weet wat er nog moet gebeuren en zal dit ook geordend en netjes maken. Tot slot is familiegeluk voor mij belangrijk. Ik heb een goede band met mijn familie en hecht daar ook veel waarde aan. Vandaar dat mijn voorkeur ook bij collectivisme en lokaal in het assenkruis is. Tot slot plan ik veel in mijn leven en heb ik een juiste balans gevonden tussen wat moet en wat ik leuk vind. Ik ben van mening dat je de leuke dingen juist moet doen om zo de verplichte dingen beter te kunnen doen.

Onderbouwing Assenkruis - Ilse BoersmaHoe kijk ik vanuit mijn eigen visie naar het assenkruis? Als ik kijk naar het assenkruis zit ik meer op de kant van actief burgerschap. Bij mijzelf merk ik een tegenstrijd in datgene wat ik na zou willen streven en waar mijn behoeften op dit moment liggen. Er zijn in de stad Groningen mooi initiatieven met betrekking tot actief burgerschap, Let’s Gro is bijvoorbeeld zo’n festival wat dit stimuleert. Ik merk in mijn dagelijks leven dat ik veel meer individualistisch leef maar ik ben bewust van mijn rol m.b.t. actief burgerschap en probeer stap voor stap deze kant op te gaan. Aan zelfontplooiing en persoonlijke ontwikkeling (kenmerk individualisme) hecht ik veel waarde, maar dit kan volgens mij bijdragen aan actieve participatie binnen de samenleving.

Wat betekent het assenkruis, volgens mijn zienswijze, voor Turijn?Turijn is een stad die van (vieze) industrie stad naar een postindustriële stad, waarbij de stad is getransformeerd. Turijn heeft gewerkt aan internationale relaties, maar ook meer relaties met de Europese Unie. Stedelijk vernieuwing waar economische en sociale programma’s ten grondslag liggen, hebben hierbij een rol gespeeld (Winkler, 2012). De scenario’s voor Turijn verschillen nogal en hebben allen zo voor- en nadelen. Met het woord kenniseconomie in gedachten, zie ik een grote uitdaging voor actief burgerschap op lokaal niveau. Als ik kijk naar Turijn als vitale stad zit ik ook op dat scenario. Vooral door projecten integraal aan te pakken, waarbij bedrijven en onderwijs maar ook de (actieve) burger betrokken wordt, zou de weg naar een vitale stad gemakkelijker kunnen maken.

Onderbouwing Assenkruis – Floris BoonstraGekozen scenario: Lokalisering + sociale integratieWat opvalt, is dat de hedendaagse politiek in Turijn al enorm aanstuurt op sociale integratie. Deze centrum-linkse coalitie met Piero Fassino aan het roer spreekt veel over lokale projecten om de sociale cohesie in wijken te vergroten en ook de kansarme mensen worden veel genoemd.

53

Naar mijn inzien is de meegaande manier van adviseren de beste manier om het plan voor te leggen aan Turijn. Naast het feit dat het compleet afbranden van het huidige beleid ons alleen maar negatieve reacties gaat opleveren ten behoeve van het presenteren van het plan, denk ik tevens dat in de richting van de huidige politiek de goede richting is, maar er nog enorm veel winst te behalen valt.

Er valt vooral goed in te spelen op het ‘Smart City’ plan van Turijn. Innovatieve ideeën met betrekking tot duurzaamheid, milieu en technologie kunnen zeker doorgang vinden binnen het huidige beleid van Turijn. Turijn wordt nu nog gezien als industriestad, maar moet door de huidige politieke agenda, ‘Torino Smart City’ en de innovatieve ideeën van ons ervaren worden als gezonde, welvarende stad waar hoge kwaliteit van het leven en sociale cohesie voorop staat.

MentalitytestUit de motivaction-test is gekomen dat ik een postmoderne hedonist ben. De ambities die hierbij horen zijn: vrij zijn, leven in het hier en nu, nieuwe ervaringen opdoen en onafhankelijk zijn. verder ben ik als postmoderne hedonist weinig betrokken bij politiek en maatschappij, ben ik voor gelijke kansen en ben ik impulsief en avontuurlijk. Postmoderne hedonisten zijn ook individueel ingesteld. De meeste ambities passen wel bij mij; ik leef in het hier en nu, vind het fijn om vrij te zijn en ik ben weinig betrokken bij politiek en maatschappij. Nieuwe ervaringen opdoen en onafhankelijk zijn vind ik wel belangrijk, maar acht ik niet noodzakelijk. Ik heb niet het idee dat ik erg individualistisch ben ingesteld. Ik vind het altijd heel leuk om in groepjes te werken en ik vind het leuk om mensen te helpen. Toch zijn er een aantal kenmerken die laten zien dat ik wel een beetje individualistisch ben ingesteld. Zo ken ik geen van mijn buren, doe ik geen vrijwilligerswerk of iets dergelijks en vind ik het zo nu en dan heerlijk om alleen te zijn.

Onderbouwing Assenkruis – Arjen BoonstraIk denk dat Globalisering tegenover individualisering het realistisch is kijkend naar de huidige trends in Europa. Individualisering en globalisering zijn beide topics waar de laatste jaren veel aandacht voor is. Door hier een scenario over te schrijven zitten we het dichtstbij de realiteit en kunnen we de stad zo goed mogelijk helpen. Daarnaast is dit ook al deels waar ze zelf mee bezig zijn. Zoals in mijn assenkruis staat omschreven denk ik dat dit de omslag is van een industriële stad naar een culturele stad. Zo kunnen wij met het scenario goed inspelen op de ontwikkelingen die de stad nu al doormaakt. Als laatste argument denk ik dat het ook een ‘leuk’ scenario is om uit te werken. Er zijn veel mogelijkheden en het scenario is gemakkelijk vanuit verschillende perspectieven (4 B’s) te bekijken.

MentalitytestUit de mentality waardentest is gebleken dat ik voornamelijk gemaksgeorienteerd ben. Dit is iemand die zich niet veel zorgen wil maken en vaak vermaak zoekt. Daarnaast is het voor een gemaksgeorienteerde belangrijk om een zorgeloos leven te leiden en van het leven te genieten. Hier kan ik mij wel in vinden. Het is niet zo dat ik ontzettend laks ben en dat alles in teken staat van mijn vrije tijd, maar ik heb wel een manier van denken die hierbij aansluit. Over problemen denk ik niet zoveel na en ik vind het ontzettend belangrijk om te genieten. Er zijn ook eigenschappen omschreven die minder goed passen bij het beeld dat ik van mezelf heb. Zo hecht ik weldegelijk

54

veel waarde aan mijn toekomst en hecht ik veel waarde aan het werk dat ik ga zoeken na de opleiding.

Onderbouwing assenkruis – Jildert Dijkstra Het scenario waarvan ik denk dat Turijn zich het beste zal ontwikkelen als omgeving waarin mensen nieuwe dingen kunnen ontdekken en zichzelf op kunnen werken in de maatschappij is globalisering in combinatie met collectivisme. Om afstand te nemen van het industriële imago dat Turijn op dit moment heeft, zou dit ook een goede ontwikkeling kunnen zijn. Door middel van de samenwerking met de verschillende landen uit de Europese Unie zal er veel nieuwe kennis worden opgedaan. Deze kennis zal vervolgens door samenwerking tussen verschillende sectoren geïntegreerd moeten worden in de cultuur, economie en politiek van Turijn. Op die manier ontstaan er kansen en nieuwe mogelijkheden voor mensen om zichzelf op te werken in te maatschappij. Het kader waarbinnen de mensen zich kunnen bewegen vergroot namelijk.

MentalitytestUit de mentality waardentest is gebleken dat ik een moderne burger ben. De moderne burger wordt omschreven als een conformistische, statusgevoelige burger die het evenwicht zoekt tussen traditie en moderne waarden als consumeren en genieten. Traditionele waarden als respect, discipline, orde en familiegeluk worden binnen de moderne burgerij belangrijk gevonden.

Ik kan mij vinden in de waarden respect, discipline en familiegeluk. De waarde orde is voor mij iets minder belangrijk. Het is namelijk goed om zo nu en dan chaos te hebben, om vervolgens weer te kunnen komen tot nieuwe inzichten. Hierbij gaat het om georganiseerde chaos. Het is voor mij een heerlijk gevoel om verder te komen in de maatschappij en mezelf te ontwikkelen, dit is eigenlijk waar ik continu naar streef. Hierbij plan ik zorgvuldig op welke manier ik mij in de toekomst wil ontwikkelen en op welke manier ik daartoe kan komen. Het gezinsleven neemt een enorm belangrijke plaats in in mijn leven, ik heb een sterke hang naar mijn familie en ben dankbaar voor wat zij voor mij betekenen.

55

Bijlage 4. De uitgebreide scenarioanalyse

De geschiedenis van Turijn

Verschillende volkenTurijn kent een lange en bewogen geschiedenis en is door veel verschillende volken bewoond. Het is niet bekend of Turijn ook in de oudheid al werd bewoond. Velen denken dat volken toen liever aan de kust woonden. De laatste honderd jaar voor Christus leefden er Keltische volken in de regio Piemonte en dus ook in Turijn (Turijn is de hoofdstad van de regio Piemonte). De eeuwen daarna woonden er telkens andere volken en hadden zij ook de macht: de Lombarden (in de zesde en zevende eeuw), de Franken (in de achtste eeuw), de Franse familie van Savoye (vanaf de dertiende eeuw).

Dat Turijn zoveel verschillende volken kende, komt door de gunstige ligging van de stad: liggend aan de voet van de Alpen, waarbij verschillende routes naar centraal- en west Europa lopen. Dit ging door tot aan het begin van de negentiende eeuw. Vanaf toen, 1830, zag de staat ook in dat Turijn voor Italië van grote waarde kon zijn. Vanaf dat moment is Turijn, gefinancierd door de staat, op economisch gebied enorm gegroeid. De staat stak geld in bedrijven, waardoor er onder andere werkgelegenheid ontstond. In 1861 is een treinstation gebouwd, waarmee veertig procent van al het vervoer via deze weg ging. Door de nieuwe infrastructuur en de betere bereikbaarheid heeft Turijn een enorme boost gekregen (m.turijn-nu.nl, 2015).

De politieke groei die Turijn doormaakte viel op in Italië. Van 1861 tot 1865 werd Turijn zelfs de hoofdstad van Italië. Dit zorgde voor een enorme bevolkingsgroei: tussen 1851 en 1865 verdubbelde de populatie. In 1865 werd Firenze de hoofdstad. Dit was een enorme klap voor Turijn. Veel politici en rijke gezinnen vertrokken uit de stad waardoor veel banen verloren gingen en de stad in een crisis terecht kwam (m.turijn-nu.nl, 2015).

Opkomst FiatRond 1880 besloten politici, profesoren van de universiteit en verschillende investeerders de stad nieuw leven in te blazen. Veel bedrijven werden financieel bijgestaan en kregen extra middelen. Het bekendste voorbeeld hiervan is Fiat. In 1899 besloten dertig ondernemers geld te investeren in de lokale experts op het gebied van technologie van auto’s. De groei van Fiat ging zo snel dat in 1914 de helft van alle auto’s in Italië hier gemaakt werden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Fiat ingezet om militaire voertuigen te ontwikkelen. Veel arbeiders trokken naar de stad om te werken bij Fiat. De populatiegroei in Turijn rond deze periode is goed te zien op de afbeelding hiernaast.

Op de afbeelding is te zien dat de populatie vanaf 1975 terugliep. Door de crisis en de toenemende concurrentie ging het niet goed met Fiat. Het bedrijf moest duizenden mensen ontslaan en de overgebleven werknemers kwamen te werken onder slechte omstandigheden. Dit zorgde voor demonstraties en dus problemen voor Fiat. In 1994 verhuisde Fiat een groot deel van de productie

56

naar het zuiden van Italië. De laatste jaren is het percentage werkelozen nog nooit zo laag geweest (4,1 procent) en het aantal toeristen in de stad nog nooit zo hoog (Winkler, 2008).

De politiek, het huidige beleid en religie

Italië is sinds 1945 een republiek, wat inhoudt dat het staatshoofd van Italië door het volk wordt gekozen. Dit is dus niet zoals het in Nederland, via erfopvolging, gaat. Matteo Renzi is op dit moment premier van Italië en lid van de Democratische partij.

De politiekTurijn heeft de laatste veertig jaar vrijwel alleen linkse democratische politiek gekend. De linkse bestuurders van de jaren ’70 en ’80 hebben tevergeefs geprobeerd om de sociale en politieke situatie van Turijn te verbeteren. Het gevolg hiervan was dat huisvesting overvol en onbetaalbaar was, een goed stedelijk plan ontbrak en sociale en de culturele spanningen tussen de lokale bevolking en de immigranten toenam. In de jaren ’90 kwam er een nieuwe weten regelgeving waarin de lokale politiek meer macht had. Hierdoor kon er veel efficiënter en doelgerichter gewerkt worden. Deze politieke veranderingen zorgden ervoor dat de inwoners van Turijn weer vertrouwen kregen in de politiek (Zamboni, 2013). Vooral de periode van 1995 tot 2006 wordt gezien als de ‘gouden’ tijd voor Turijn. De stad maakte een grote politieke transformatie door en werd economisch sterker. In deze periode werden drie belangrijke pijlers behandeld:

1. The polycentric city, focus op huisvesting, infrastructuur en de Olympische winterspelen; 2. The Polytechnic city, met als doel om Turijn hightech te maken;3. The Pyrotechnic city, om grote projecten van de grond te krijgen die zorgen voor economische

en culturele groei (Zamboni, 2013).

Valentine Castellani, burgemeester van 1993 tot 2001, presenteerde in 2000 het eerste strategische plan om de economie te verbeteren. Hiermee was Turijn de eerste stad in Italië met zo’n strategisch plan. In 2006 kreeg Turijn een beloning door de Olympische winterspelen te organiseren om zo hun nieuwe imago en ingeslagen weg te promoten (Zamboni, 2013).

In 2001 werd Chiamparino als burgemeester van Turijn gekozen en in 2006 was hij met 66 procent van de stemmen opnieuw gekozen. Chiamparino richtte zich vooral op economische groei en sociale cohesie. Verder vond hij het belangrijk dat er veiligheid en geborgenheid was in Turijn. Kwetsbare groepen kregen extra aandacht en de kwaliteit van het leven moest omhoog. Deze richtpunten zijn tot uiting gekomen in het in 2009 geïntroduceerde ‘Torino Smart City’ (Zamboni, 2013).

Het huidige beleidTegenwoordig wordt Turijn door een centrum-linkse coalitie bestuurd. De burgemeester is Piero Fassino; hij kreeg in de eerste ronde met 56,6 procent van de stemmen de ruime meerderheid. De agenda van Piero Fassino bestaat vooral uit het helpen van de kansarme mensen in Turijn, het promoten van banen, het trainen van mensen, socialisatie, cultuur en stedelijke vernieuwing. Turijn is druk bezig geweest om projecten van de grond de krijgen om de sociale samenhang van de stad

57

te verhogen. Hierbij wordt vooral aandacht besteed aan werkloosheid, hoge kosten voor sociale hulp en patronen van sociale uitsluiting. Turijn is er nu vooral bezig om samen met de bewoners en andere betrokkenen samen te kijken naar oplossingen. Hierdoor worden veel lokale projecten opgebouwd en wordt de relatie tussen verschillende groepen vergroot (Zamboni, 2013).

ReligieRuim 85 procent van de bevolking in Turijn behoort officieel tot de rooms-katholieke Kerk. Tot 1984 gold het rooms-katholicisme als de staatsgodsdienst. Het verdrag werd gesloten tussen de Italiaanse leider Benito Mussolini en paus Pius XI. Dat betekende dat de rooms-katholieke Kerk op allerlei gebieden voorrechten kreeg boven de andere godsdiensten. Op 12 februari 1984 ondertekenden de Italiaanse overheid en het Vaticaan een overeenkomst waarin de principes van het verdrag werden losgelaten en het afgelopen was met de voorrechten van de rooms-katholieke Kerk (Verrijp, 2015).

De bevolkingssamenstelling

BevolkingsopbouwTurijn heeft 901.025 inwoners (2014). Hiervan is 14,5 procent jonger dan 18 jaar en 30,1 procent ouder dan 65 jaar. Er vindt dus vergrijzing plaats. Echter de bevolking van Turijn groeit. Dit komt door de vele migranten uit andere delen van Italië en Oost-Europa (wikipedia, 2015).

MigratieTurijn kent 13,6 procent inwoners die niet uit Italië komen. Deze migranten komen uit Roemenië, Marokko, Peru, Albanië en China. De meeste zijn in Turijn om te werken (Council of Europe, 2011).

Aantal kinderen per vrouwIn Italië is het aantal kinderen per vrouw 1,42. Een cijfer hoger dan twee geeft aan dat de populatie groeit, een cijfer lager dan twee geeft aan dat de populatie afneemt. Volgens deze cijfers zou de bevolking in Italië dalen.

Opleidingsniveau Italië

Het onderwijs in Italië is vergelijkbaar met het systeem in de Verenigde Staten (Volonté, 2015). De onderwijsjaren worden verdeeld aan de hand van de volgende opties: 5+3+3 of 5+3+4 of 5+3+5. Bij

58

19%

25%

38%

43%

12%

28%32%

19% 25%

38%

43%

12%28%

32%

‘Less than 9th grade’ wordt er gesproken over het basisonderwijs (Nuffic, 2015). Basisonderwijs in Italië duurt altijd 5 jaar. Vervolgens volgt de 9th tot en met de 12th grade. Hier gaat het over het middelbare onderwijs, dit is vergelijkbaar met het middelbare onderwijs in Nederland. Deze kan drie, vier, of vijf jaar duren. Op het moment dat een student vijf jaar over het middelbare onderwijs heeft gedaan, betekent dit dat hij of zij kan worden toegelaten tot de universiteit. Wanneer je drie tot vier jaar op het middelbare onderwijs hebt gevolgd is het mogelijk om bijgeschoold te worden om betere kansen te maken op de arbeidsmarkt. In de bovenstaande diagram is de verdeling hiervan te zien.

Het Italiaanse onderwijssysteemHet huidige onderwijssysteem komt uit 1946, toen werd het land een parlementaire republiek. Het onderwijs werd (bijna) gratis voor iedereen, van de basisschool tot aan de universiteit. Elk schooljaar moet er ongeveer twintig euro betaald worden aan inschrijvingsbelasting. Voor universiteitsstudenten is dit 130 euro.

In Italië zijn diploma’s erg belangrijk. Er zijn weinig schoolverlaters die gelijk gaan werken zonder diploma of certificaat. De meeste studenten in Italië zijn universiteitsstudenten. Echter ondanks dit feit, is het percentage studenten dat de middelbare school afrondt laag in vergelijking met andere landen. Dit komt door het traditionele en strenge onderwijssysteem in Italië. Studenten moeten zeven of acht jaar studeren voordat ze een diploma behalen. Hierdoor zijn er veel afhakers. Het niveau van onderwijs is erg hoog in Italië. Veel kwalificaties die men in het buitenland heeft, worden in Italië niet erkend.

Voor kinderen van 6 tot 16 jaar is het onderwijs verplicht.Tot 6 jaar – kleuteronderwijs6-11 jaar – basisonderwijs11-14 jaar – middelbaar onderwijs (eerste graad) -> verplicht en kosteloos14-19 jaar – middelbaar onderwijs (tweede graad)

Ongelijkheid (met de Gini-coëfficiënt)De Gini-coëfficiënt is een getal waarin de mate van ongelijkheid van ontwikkelingen en verschijnselen wordt uitgedrukt (Cuppini, 2015). De Gini-coëfficiënt is nul als alle inkomens in een land gelijk zijn en één als al het geld bij één persoon is. Italië heeft een Gini-coëfficiënt van 0.33, dit is 0.02 hoger dan het gemiddelde in Europa. Nederland heeft met 0.25 een lager Gini-coëfficiënt dan gemiddelde in Europa (Eurostad, 2013).

Dit betekent dat de verschillen tussen rijk en arm in Italië groter zijn dan in Europa en Nederland. De oorzaak hiervan is moeilijk te herleiden, maar het heeft vaak te maken met politieke beslissingen en bepaalde regels in het zorgstelsel. Amerika heeft een ander zorgstelsel dan bijvoorbeeld Nederland, dit zorgt ervoor dat rijke Amerikanen minder geld hoeven te betalen aan de overheid en arme Amerikanen minder krijgen, en dit is ook te zien aan het Gini-coëfficiënt van Amerika die met 0.42 een stuk hoger zit dan gemiddeld (Gornick, 2013).

59

Cultuur, leefbaarheid en infrastructuur

CultuurTurijn heeft een rijke geschiedenis aan kunst en cultuur. Er zijn veel monumenten, Koninklijke paleizen en kerken, met allen verschillende bouwstijlen. Veel gebouwen zijn in de barokperiode gebouwd. Daarnaast zijn er veel musea, galeries en theater (Torino T. , 2015). Tevens staat Turijn bekend om de stad van het lekkere eten en de goede wijnen. Slow Food is een begrip in Turijn. Iedere twee jaar is er een groot Slow Food festival in Turijn (Torino C. , 2015). Slow Food beoogt de traditionele en culturele keuken te behouden en daarmee het oorspronkelijke gebruik van gewassen, zaden, dieren en landbouwgebruiken van een regio. In Turijn is een centrum met 11.000m² winkels met deze producten.

Generaties lang heeft de dynastie alles in het werk gesteld om van Turijn een hoofdstad van allure te maken. Turijn werd een modelstad voor heel Europa: een totaalkunstwerk waarbij stijl, afmetingen en kleur van de gebouwen nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd. In de twintigste eeuw ontwikkelde Turijn zich tot industriestad. Opmerkelijk is dat bedrijfsleven en cultuur gelijk nauw met elkaar verbonden waren. Bedrijfsgebouwen als die van Fiat en Lavazza zijn stijlbewust vormgegeven, terwijl de scheidslijn tussen industriële productie en kunst soms moeilijk is te trekken. Zo werden in 1950 voor het eerst in een moderne kunstmuseum auto’s tentoongesteld, waaronder ontwerpen van de Turijnse autodesigner Pininfarina (Torino C. , 2015).

Veiligheid in TurijnEén van de aspecten van leefbaarheid in de stad is de vraag ‘hoe veilig voelen de burgers zich in de stad?’ Hierbij wordt gekeken naar de criminaliteit, vandalisme, diefstal in de stad. In de tabel op de volgende pagina staan verschillende punten met betrekking op deze drie onderdelen van veiligheid. Deze punten zijn vergelijken met Amsterdam, een plaats met vergelijkbare inwonersaantallen, en met Milaan (Numbeo, 2015).Wat Turijn Amsterdam MilaanCriminaliteit niveau 63.71 (hoog) 32.81 (laag) 48.08 (gemiddeld)Toenemende criminaliteit in de afgelopen drie jaar

77.42 (hoog) 58.52 (gemiddeld) 67.16 (hoog)

Zorgen om diefstal in huis

58.87 (gemiddeld) 34.56 (laag) 45.31 (gemiddeld)

Zorgen om beroofd of overvallen te worden

62.90 (hoog) 36.03 (laag) 48.46 (gemiddeld)

Zorgen om aangevallen te worden

61.29 (hoog) 28.91 (laag) 38.10 (laag)

Dealen van drugs 66.94 (hoog) 50.00 (gemiddeld) 55.47 (gemiddeld)Vandalisme en diefstal 70.16 (hoog) 39.71 (laag) 58.46 (laag)Corruptie en omkopen 69.83 (hoog) 21.77 (laag) 75.29 (hoog)Veilig op straat overdag 62.10 (hoog) 77.86 (hoog) 81.92 (erg hoog)Veilig op straat ‘s avonds

34.68 (laag) 61.76 (hoog) 53.08 (gemiddeld)

(numbeo.com, 2015)

60

Wat als eerst op valt is dat Turijn op bijna alle punten van de tabel Turijn hoog scoort. Als eerst is de criminaliteit hoog, dit is de afgelopen drie jaar ook toegenomen. De zorgen om beroofd, overvallen of aangevallen te worden zijn ook hoog. Er wordt veel drugs gedeald en diefstal, vandalisme, omkoping en corruptie zijn ook hoog. Tot slot voelen de mensen zich ’s avonds niet veilig op straat (overdag wel). Zowel Amsterdam als Milaan scoren op bijna alle punten lager en zijn dus veiliger dan Turijn. De veiligheid in Turijn is dus aan aandachtspunt (Numbeo, 2015).

InfrastructuurTurijn beschikt over verschillende transportmiddelen bussen, een tram, treinen en een metro. Turijn heeft veel geld geïnvesteerd in een goede infrastructuur. Zo is er in 2006, vlak voor de Olympische Winterspelen, een metrolijn geopend. Deze 13.2 km lange ondergrondse verbinding gaat langs twintig stations en heeft 966 miljoen euro gekost. Er zijn plannen om de ondergrondse verbinding uit te breiden zodat de verbinding naar het centrum nog beter zal zijn. Turijn kent een eigen vliegveld en is als stad van alle kanten te bereiken (Turinitalyguide, 2015).

Het is gemakkelijk om het centrum lopend te bezoeken. De binnenstad van Turijn kent weinig parkeergelegenheid, tevens is dit ontzettend duur. De stad zelf is zeer fietsvriendelijk. Met 175 kilometer aan fietspaden is alles goed te bereiken (Turinitalyguide, 2015).

De economie

Verschil tussen noorden zuid ItaliëItalië kun je verdelen in een noordelijk- en zuidelijk deel (zuid wordt ook wel de Mezzogiorno genoemd). Deze scheiding is in het figuur hiernaast aangegeven.

Er zijn duidelijk verschillen tussen noorden zuid Italië. Bijvoorbeeld op cultureel- en economisch gebied. Het noorden is het rijke, geïndustrialiseerde en welvarende gebied en het zuiden het armere, overwegend agrarische gebied. In het noorden heerst een cultuur van zelfstandigheid en gelijkheid, hier hebben de inwoners ook inspraak in de politiek. In het zuiden is men meer afhankelijk en is het hiërarchisch van aard.

Deze verschillen komen onder andere door de geschiedenis. In de twaalfde eeuw komt er in noorden midden Italië een einde aan het feodale stelsel en is er een modern economisch stelsel ontstaan. In Zuid-Italië blijft het feodale stelsel, waarbij de bevolking nog afhankelijk van een machthebber is. Daarnaast is er vanaf de eenwording van Italië (in 1870) in het noorden meer geïnvesteerd in de ontwikkeling van de industrie en landbouw. In het zuiden heerste er corruptie en was de maffia actief, waardoor ontwikkeling erg lastig werd (Il Giornale, 2012).

Bruto binnenlands productTurijn ligt in Noord-Italië en hoort dus bij het rijkere, geïndustrialiseerde en welvarende noorden. Figuur 2 laat een overzicht van het regionaal bruto binnenlands product (bbp) van landen in Europa zien en bevestigt dit. Turijn hoort bij de regio’s waarvan het bbp gemiddeld tussen de €25.000 en €30.000, wat het op één na hoogste klasse is zoals in de legenda is te zien. Het bruto binnenlands product geeft de omvang van de economie aan.

61

Verdeling noorden zuid Italië

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/76/Mezzogiorno.svg%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5

Uit dit figuur komt eveneens naar voren dat het noorden van Italië rijker (een bbp tussen de €25.000 en €85.900) dan het zuiden is (een bbp tussen de €15.000 en €20.000) (Eurostat, 2011).

FiatTurijn is een van de oudste industriesteden en bekend van de auto Fiat, Fabbrica Italiana Automobili Torino. Het hoofdkantoor van dit wereldbekende automerk is in Turijn gevestigd (1899). Het ging zo goed met het automerk dat er in 1915 een tweede Fiat-fabriek is gebouwd. Fiat is in Turijn altijd goed voor de economie geweest en heeft voor werkgelegenheid gezorgd. Echter door teruglopende verkoopcijfers werd Fiat gedwongen om te productie terug te brengen en uiteindelijk de fabrieken te sluiten. Op dit moment is Fiat nog wel belangrijk voor de economie van Turijn. In de oude fabrieken van Turijn zijn allerlei andere faciliteiten zoals een winkelcentrum, hotel, business centrum en museum gebouwd wat zorgt voor inkomsten en werkgelegenheid (Wouters, 2015) en (museoauto, 2015).

De industriële herstructurering van TurijnDe afgelopen twintig jaar heeft de stad Turijn in het economisch systeem een verandering ondergaan: een verschuiving van de industriële- naar de dienstensector. Diensten op het gebied van vervoer (auto’s, vliegtuigen en ruimtevaart), financiering (verzekeringen en pensioenfondsen), de ICT (software en telecommunicatie) en kennis (onderzoek en cultuur) kwamen in opkomst en ook vanuit de bevolking kwam hier vraag naar. Dit zorgde ervoor dat er hierin nieuwe ondernemingen werden gestart, waardoor meer werkgelegenheid ontstond.

Economische crisis in heel ItaliëDe economische crisis in 2008 trof ook Italië. Economische markten verloren het vertrouwen in Italië. De opeenvolgende Italiaanse regeringen moesten alles inzetten om dit vertrouwen te

62

Turijn

Het regionaal bruto binnenlands product (per inwoner) in Europa

herstellen. Dit werd gedaan met verschillende bezuinigingsprogramma’s. Echter in de jaren na 2008 ging het niet veel beter met Italië. Na veel pogingen om te economie te verbeteren kwam het land in 2011 opnieuw in een recessie terecht. De situatie in Italië was niet zodanig erg dat het land een Europees steunpakket nodig had, dit in tegenstelling tot de andere Europese landen als Griekenland, Ierland en Cyprus. Wel moest het land instemmen met toezicht door het IMF (internationaal monetair fonds).

Eind 2014 uitte de Europese Commissie wel haar zorgen over de hoge staatsschuld van Italië. Italië had na Griekenland de hoogste staatsschuld van alle landen in de Eurozone. De Europese Commissie gaf Italië een aantal maanden de tijd om hier een oplossing voor de verzinnen. Dit lukte, eind februari 2015 gaf de Commissie aan dat er voldoende inspanningen waren geleverd om te uitgaven te beheersen en de economische hervormingen door te voeren (Europanu, 2015).

In het onderstaande figuur staan economische indicatoren van het land Italië in de periode 2005 – 2014 (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO), 2013).

Indicator 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Begrotingstekort/-overschot overheid

-4,2% -3,6% -1,5% -2,7% -5,3% -4,2% -3,5% -3,0% -2,9% -3%

Hoogte staatsschuld als procent van bbp

101,9% 102,5% 99,7% 102,3% 112.5% 115,3% 116,4% 123,1% 128,5% 132,1%

Gemiddelde werkloosheid

7,7% 6,8% 6,1% 6,7% 7,7% 8,4% 8,4% 10,7% 12,1% 12,7%

Een overzicht van verschillende economische indicatoren in Italië in de periode 2005-2014.

Hieruit komt naar voren dat de staatsschuld vanaf 2007 elk jaar stijgt. Van 2008 naar 2009 stijgt deze zelfs met 10,2 procent en van 2011 naar 2012 ook met 7,1 procent. De gemiddelde werkloosheid neemt in de periode van 2007 – 2014 ook elk jaar toe met uitschieters in de jaren 2008 en 2011, de jaren waarin de economische crisis begon en extra werd.

Financiële situatie in TurijnEchter de economische crisis, vanaf 2008, had een negatieve invloed op de arbeidsmarkt. Turijn had hier in het bijzonder last van, veel meer dan andere de andere grote steden in de buurt Milaan en Genoa. Het aantal ondernemingen in de dienstensector in Turijn stagneert de laatste jaren dan ook, al was er in het jaar 2010 wel een stijging te zien (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO), 2013).

In de afgelopen jaren is de financiële situatie van Turijn verslechtert. Nationale- en regionale overheden hadden steeds minder geld beschikbaar, vanwege de hoge publieke schulden. De schulden zijn ontstaan door de stedelijke transformatie op het gebied van infrastructuur. Deze schulden waren in de stad Turijn nog hoger dan in de andere steden van Italië (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO), 2013).

63

De arbeidsparticipatie in TurijnIn de onderstaande tabel staat de arbeidsparticipatie per jaar in procenten beschreven. Hierin is Italië, het noord-oosten, noord-westen, Turijn, Genoa en Milaan meegenomen. Zodoende kan er met andere gebieden vergeleken worden. Uit dit figuur komt naar voren dat het arbeidsparticipatiecijfer van Turijn ongeveer vijf procent hoger ligt dan het gemiddelde in Italië. In Turijn is het dus in vergelijking met heel Italië beter gesteld. Vanaf 2009 is zowel in Italië als Turijn het arbeidsparticipatiecijfer gedaald. Oorzaak hiervan is de economische crisis die begon in 2008. Vanaf 2011 steeg het arbeidsparticipatiecijfer weer (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO), 2013).

2007 2008 2009 2010 2011 2012Italië 58,7 58,7 57,5 56,9 56,9 56,8Noord-oosten 67,6 67,9 66,3 65,8 66,3 66,2Noord-westen 66,0 66,2 65,1 64,5 64,5 64,2Turijn 64,0 64,7 62,6 61,7 63,2 63,3Genoa 63,1 63,8 64,9 64,3 63,8 63,0Milaan 68,3 68,7 66,9 66,9 66,8 66,4Arbeidsparticipatie in Italië en een vergelijking tussen de provincies van Turijn, Genua en Milaan in procent (2007-2012)

Het aantal werkenden in Turijn In de onderstaande grafiek staat het aantal werkenden in Turijn beschreven. Hieruit komt naar voren dat het aantal werkenden in de periode van 2004 – 2008 elk jaar steeg. Vanaf 2008 – 2010 daalde het aantal werkenden en vervolgens steeg het weer een jaar. Zoals hierboven is beschreven was er vanaf 2008 de economische crisis. Dit zie je dus ook terug in het aantal werkenden.

Het aantal werkenden in Turijn

De werkloosheid in TurijnIn de tabel op de volgende pagina is de werkloosheid in Italië vergeleken met het noord-oosten, noord-westen, Turijn, Genoa en Milaan. Wat uit de tabel opvalt, is dat de werkloosheid in 2007 en 2008 in Turijn lager was dan in Italië. Echter in de periode 2008 – 2011 is de werkloosheid in Turijn juist hoger dan in heel Italië. De werkloosheid in Turijn is zelfs het hoogst in vergelijking met het noord-oosten, noord-westen, Genoa en Milaan.

64

De economische crisis heeft Turijn erg zwaar geraakt. Wat ook opvalt uit de tabel is dat het werkloosheidspercentage in 2012 ten opzichte van 2011 overal enorm is gestegen. Dit komt door de recessie waarin Italië in 2011 terecht kwam. Deze crisis trof de vrouwen en jongeren in Turijn het meest. Op de arbeidsmarkt worden vrouwen ondergewaardeerd. Vrouwen moeten voor de kinderen, ouderen en het huishouden zorgen. De stad Turijn kent in vergelijking met andere Italiaanse steden de meeste jongeren die niet werken, studeren of geen cursus volgen (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO), 2013).

2007 2008 2009 2010 2011 2012Italië 6,1 6,7 7,8 8,4 8,4 10,7Noord-oosten 3,1 3,4 4,7 5,5 5,0 6,7Noord-westen 3,8 4,2 5,8 6,2 6,3 8,0Turijn 4,7 5,6 8,3 9,4 9,2 9,8Genoa 4,4 5,4 5,5 6,5 6,9 7,8Milaan 3,8 3,9 5,7 5,8 6,0 7,0De werkloosheid in Italië en een vergelijking tussen de provincies van Turijn, Genua en Milaan in procent (2007-2012)

Armoede in Turijn / leven van het minimumloonIn de onderstaande grafiek staat het aantal personen dat leven van het minimum inkomen in Turijn. Het aantal personen wordt in de periode 2008-2012 alleen maar toe (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg (CETRO), 2013).

Het aantal personen dat moet leven van het minimum inkomen in Turijn

Bedrijvigheid TurijnAangezien niet alle inwoners van Turijn ook daadwerkelijk in Turijn werken en de bedrijven die net buiten de stad staan ook invloed hebben op de economie en bedrijven binnen de stad, is de informatie over de bedrijven van de provincie en niet alleen van de stad zelf.

Het BBPHet BBP (Bruto binnenlands product) van de provincie is 63.1 miljard euro. Volgens deze statistieken zou de provincie, als het een land was geweest, 64ste hebben gestaan van alle landen in de wereld kijkend naar de BBP. In de provincie staan in totaal 235.000 bedrijven. Deze bedrijven zijn op de volgende manier onderverdeeld:

o Handel: 23.5 procent

65

o Diensten voor bedrijven: 20.0 procent

o Bouw: 16.3 procento Landbouw: 13.1 procent

o Industrie: 10.5 procento Hotels & Catering: 6.2 procento Publieke sector: 5.8 procento Anders: 4.7 procent

(Commerce, 2013)

ExportMet een totaal van 18 miljard euro aan export staat de provincie tweede als het gaat om meeste export van alle provincies in italie. De exports gaan naar de volgende gebieden:

1. Europese Unie (60.3 procent)2. De rest van europa (12.8 procent)3. Azie (9.2 procent)4. Noord Amerika (6.6 procent)5. Centraal and zuid Amerika (6.8 procent)6. Afrika (3.4 procent) 7. Oceanie (0.8 procent)

ProductieDe provincie heeft ervoor gezorgd dat er industriele clusters zijn ontstaan waarin de volledige productie van een product binnen de provincie uitgevoerd kan worden. De belangrijkste sectoren binnen de lokale economie zijn:

66

- Ruimtevaart - Agro-food Industrie - Automotive - Energie & Milieu- Home Textiel

- Informatie & Communicatie Technologie

- Levenswetenschappen- Film Industrie - Schrijf Gereedschap

(commerce, 2013)

SectorenDe provincie Turijn is in Italië de tweede grootste exportmarkt met 5.2 procent van het nationaal inkomen. In 2006 waren er 231.645 bedrijven in de provincie Turijn en 112.255 in de stad zelf. Dit is in 2012 gegroeid naar 237.000 bedrijven in de provincie Turijn (Wikipedia, 2015).

De verdeling per sector is als volgt:- Handel, met 23,5 procent;- Diensten voor bedrijven, met 20,0 procent;- Bouw, met 16,3 procent;- Landbouw, met 13,1 procent;- Industrie, met 10,5 procent;- Hotels en catering, met 6,2 procent;- Publieke sector, met 5.8 procent;- Overig, met 4,7 procent

(L'economie de la province de Turino, 2012).

ZiekteverzuimUit de onderstaande tabel blijkt dat Italië qua ziekteverzuim onder het gemiddelde van Europa én onder het gemiddelde van Nederland zit. Er is geen gegevens over ziekteverzuim in Turijn stad of provincie. Het feit dat Italië vlakbij het gemiddelde zit geeft aan dat hier geen bijzonderheden aan af te lezen zijn.

(Eurofound, 2010)

Economie Europa / ItaliëVeel landen in Europa hebben te maken met dezelfde risico’s, trends en ontwikkelingen die zich voordoen. De economie in de Europese landen, zo ook in Italië en de stad Turijn, is nog niet volledige hersteld van de economische crisis. Echter er wordt wel een economische groei verwacht. Dit is moeilijk omdat veel Europese landen geconfronteerd worden met politieke trends die niet altijd stabiel zijn. Het handelsverdrag TTIP (Transatlantic Trade en Investmaent Partnership) tussen de EU en de VS biedt wel een mogelijkheid om te herstellen van de economische crisis. Door dit handelsversdrag moet de onderlinge handel tussen de EU en de VS eenvoudiger worden (Rabobank, 2015).

Daarnaast vormt vergrijzing een collectief probleem. Dit heeft invloed op de publieke uitgaven en pensioenen in de gezondheidszorg. De beroepsbevolking krimpt. Veel Europese landen hebben staatsschulden, dit geldt zeker voor Italië. Zowel de publieke als de private schuld is hoog. Dit heeft consequenties voor de uitgaven van de overheid (Rabobank, 2015).

Trends met betrekking tot de economie in Italië:- De Italiaanse economie groeit in 2015 voor het eerst in drie jaar jaar tijd weer, met 0,75

procent;- In 2016 trekt de groei verder aan naar 1,25 procent;

69

- De binnenlandse vraag draagt positief bij aan de economische groei;- De werkloosheid blijft hoog;- De belastingdruk voor huishoudens wordt in 2016 verlaagt. De regering heeft aangekondigd

om de inkomstenbelasting in 2016 te verlagen. Deze verlaging zal beperkt blijven doordat de overheid door de hoge staatsschuld weinig budgettaire ruimte heeft;

- De werkloosheid is recent gedaald, maar blijft hoog. In juli 2015 was de werkloosheid 12 procent. De verwachting is dat dit langzaam afneemt doordat de werkgelegenheid groeit (Rabobank, 2105).

Het sportgedragOp dit moment doet 60 procent van de inwoners van Turijn aan sportactiviteiten, zowel individueel en/of als onderdeel van een groep (I numeri dello Sport 2010, 2010). Dit doen zij bij sportverenigingen, door de gemeente gecreëerde ruimtes of de beschikbare openbare ruimtes. 13 procent van de inwoners in Turijn doet aan georganiseerde sport. Hiervan is het grootste deel tussen de zes en de zeventien jaar oud (Torino, 2012). Van deze groep beoefent twee derde de sport drie á vier uur per week. Er zijn 66.348 mensen actief bij sportverenigingen in Turijn en er zijn 52.631 mensen op scholen die aan lichamelijke opvoeding doen als onderdeel van het onderwijsprogramma (Torino, 2012).

Voor vele verenigingen, organisaties en sportgroepen vertegenwoordigt vrijwilligerswerk een fundamentele bron voor het bestaan van de organisaties. De gemeente biedt hulp door bij te dragen aan de organisatie van een groeiend aantal van initiatieven door middel van aanzienlijke hulp in de vorm van financiële bijdragen, diensten in de vorm van bijvoorbeeld medewerkers van de Gemeentelijke Sportdienst (Municipal Sports Department), het verlenen van het gebruik van de belangrijkste voorzieningen binnen de stad met subsidies die van toepassing zijn op het tarief-systeem (gratis toegang of kortingen). Maar volgens het ‘Torino 2015 Capital of Sport Plan’ gaat de meeste aandacht uit naar het ondersteunen van verschillende afdelingen in de juiste organisatie van evenementen en het bevorderen van communicatie tussen verschillende afdelingen (Torino, 2012).

Het Sports Development Plan 2011-2016 is een plan dat is ontwikkelt door het Municipal Sports Department (Torino, Sports Development Plan 2011-2016, 2011). De filosofie achter dit plan is het realiseren van een evenwichtige ontwikkeling waar de groei van sport en cultuur hand in hand gaan en op die manier de kwaliteit van het sociale leven, de gezondheid, de economie en de stedelijke omgeving verbeteren. Het plan zet in op de volgende aspecten: het verbeteren van de stedelijke omgeving, de sociale kwaliteit van sport, verbindingen leggen met andere sectoren in Turijn en tot slot de capaciteit om evenementen aan te trekken en een economische spin-off te creëren voor de stad. Dit plan is, zoals het woord al zegt, slechts een concept waarin verschillende actiepunten staan die mogelijk tot uitvoering kunnen worden gebracht. Om de sociale kwaliteit van sport in Turijn te verbeteren wordt bijvoorbeeld voetbal ingezet als integratiemiddel. Zo organiseert Turijn sinds 2007 Balon Mundial. Een 11 tegen 11 voetbaltoernooi met immigranten van over de hele wereld. Naast dat het een voetbaltoernooi is, vinden er ook musicals, optredens en culturele evenementen plaats. Het deelnemersaantal loopt nog steeds elk jaar op (Torino, Torino 2015, European Capital of Sport, candidate city, 2012).

70

Milieu en duurzaamheid

Klimaat Verschillende geografische factoren hebben invloed op het klimaat. Denk aan de ligging ten opzichte van zee of de gebergtes. De stad Turijn wordt omgeven door de Alpen en de heuvels van Monferato. De Alpen zijn belangrijk voor het klimaat van Italië, dat ook anders is dan in de rest van Italië. Dit betekent koelere zomers en winters. Vooral rondom de heuvels in Turijn is de temperatuur een stuk lager. In de winter komt er regelmatig veel mist voor. (Italie.nl, 2014)

Dit klimaat heeft invloed op verschillende dingen, bijvoorbeeld op de luchtvervuiling van Turijn. Dit wordt hieronder uitgelegd.

LuchtvervuilingDe inwoners van de stad Turijn hebben in vergelijking met andere steden in Europa het meest te maken met dodelijke luchtvervuiling. Het gezondheidsgevaar door de vervuiling is zelfs groter dan men in Turijn denkt. De inwoners hebben meer kans op hart- en longaandoeningen wat kan leiden tot bijvoorbeeld longkanker. De oorzaken van de luchtvervuiling zijn:

- De vele motorvoertuigen in de stad- De vele industrieën en fabrieken.

Hierdoor zijn er veel vieze stoffen en gassen in de lucht.- Het klimaat van Turijn

Hierdoor is er veel smog in de stad. Door de lage temperaturen kan deze lucht moeilijk opstijgen en doordat er weinig tot geen neerslag valt blijven de kleine stofdeeltjes in en boven de steden hangen (The Local, 2013).

Ook verschillende indexen op numbeo.com geven dit aan. Numbeo is een wereldwijde databank van allerlei cijfers en statistieken van zowel landen in het geheel als steden. Hieronder is de index van de luchtvervuiling en luchtkwaliteit weergegeven.Luchtvervuiling in Turijn – Een index van 85, wat erg hoog isLuchtkwaliteit in Turijn – Een index van 15, wat erg laag is(numbeo.com, 2015)

Relatie met longkankerVeel onderzoeken uit de laatste tien jaar laten zien dat luchtvervuiling een verhoofd risico op longkanker heeft. In de tabel hieronder is Turijn eerste van de lijst met Italiaanse steden op basis van de PM10 waarde. PM staat voor ‘Particulate Matter’ en zijn deeltjes die voor vervuiling zorgen. De 10 staat voor de dikte van de diameter, deze is kleiner dan 10 micrometer (een micrometer is één duizendste deel van een mm. Dit is met het blote oog niet waarneembaar).Het aantal mensen in Truijn dat bloodgesteld wordt aan luchtvervuiling is ontzettend hoog. Studies tonen aan dat 22 procent van de inwoners in Turijn longkanker zal sterven aan longkanker (Enrico Pira, Department of Public Health and Pediatrics, 2013).

71

Smart CityTurijn zet zich sinds 2011 in om zich als stad te ontwikkelen tot een Smart City. Een slimme stad, die de kwaliteit van leven wil verbeteren door

- rekening te houden met het milieu;- het energieverbruik in gebouwen te verminderen;- aandacht voor schone en duurzame mobiliteit te hebben (een effectief netwerk

ontwikkelen dat geen negatieve invloed op het milieu heeft en de behoefte voor het gaan met de auto te verminderen);

- de productie van hoogwaardige technologie te stimuleren.

Innovatie, samenwerking en actief burgerschap zijn hierbij drie middelen.Innovatie – Innovatie staat centraal. Het moet anders in Turijn. Verschillende projecten gericht op de waarden van SMILE (Smart Mobility, Inclusion, Life en health, Energie. Dit wordt hieronder verder uitgelegd) worden geïntroduceerd. Alles draait om vernieuwing in Turijn.Samenwerking – Samenwerking tussen de gemeente, bedrijven, de burgers, het centrum voor onderzoek, verschillende instituten en non-profit organisaties. Tevens wordt op deze manier ieders kwaliteiten ingezet en kennis gedeeld, waardoor de kwaliteit van Turijn als Smart City hoog is.Actief burgerschap – Alle burgers moeten meehelpen en meedenken om de Smart City Turijn te realiseren. Op deze manier is de draagkracht en het verantwoordelijkheidsniveau het grootst en kan er actief kennis worden gedeeld.

Door het zijn van een Smart City moet ook de sociale- en economie groei plaatsvinden. Het leven in de stad moet beter worden. De ontwikkeling naar een Smart City sluit aan bij TAPE, Het Turijns Actieplan voor Energie. In dit plan wordt er gerealiseerd dat er in 2020 een CO2 uitstoot van veertig procent minder is.Om deze Smart City te realiseren is Turijn, in samenwerking met Torino Wireless, gestartmet een strategisch plan tot 2020: het Masterplan SMILE. Smile staat voor Smart Mobility, Inclusion, Life en health, Energie (Torino Smart City, Torino Wireless, Smile Torino, Citt'Di Torino, 2013).

72

De vier waarden Mobility, Inclusion, Life en health en Energy zijn leidend in de ontwikkeling naar een Smart City (Torino Smart City, Torino Wireless, Smile Torino, Citt'Di Torino, 2013). Hieronder wordt uitgelegd wat er onder de vier waarden valt en waar dus op wordt ingespeeld.

Mobilty Voertuigen

- Samen reizen / carpoolen- Voertuigen die weinig impact hebben op het milieu- Transport zonder motor stimuleren (fiets of lopen)

Mensen- Het delen van informatie en kennis- De veiligheid verbeteren

Infrastructuur - Duurzame verkeerslichten- Monitoren en controleren- Het gebruik van duurzame elektrische auto’s stimuleren

Service - Betere elektronische betaalsystemen introduceren- Goederenlogistiek verbeteren- Fleetmanagement waarin bijvoorbeeld wordt gewerkt om het aantal kilometers te

verminderen, brandstof te besparen en automatisch ritten en werktijden registreren

Inclusion School en training

- Training voor immigranten- Professionele training voor werklozen- Leermiddelen voor gehandicapten- Integratie van buitenlandse studenten

Overheid- Administratie- Democratie- Participatie

Sociale communicatie- Sociale steun- Vrijwilligerswerkondersteuning

73

- Integratie en betrokkenheid van werklozen- Immigranten helpen

Hulp- Hulp voor gehandicapten- Het monitoren van ouderen en het bevorderen van een gezonde leefstijl- Gevaarlijke situaties voor zwakke mensen verbeteren

Life en health Milieu

- Afval- en waterbeheer- Analyses van de kwaliteit van het milieu bijhouden- Ruimtelijke ordering- Ramppreventie- Infrastructuur monitoren

Veiligheid- Bewaking ‘s nachts -> voorkomen en bestrijden van criminaliteit- Bewaking bij grote evenementen- Beheer openbare orde

Cultuur en toerisme- Bevorderen van cultureel erfgoed- Toerisme promoten

Toegankelijkheid - De toegankelijkheid van de culturele rijkdommen van Turijn verbeteren

Energy Gebouwen

- Het gebruik beheren (leegstaande panden in beeld brengen)- Energiebesparende systemen- Energienetwerken starten

Mensen- Energiebewustzijnsbeleid ontwikkelen

Infrastructuur- Elektrische voertuigen stimuleren (meer oplaadpunten voor deze auto’s)- Smart Grid – het elektriciteitsnet beheren

Voertuigen- Voertuigen met lage impact op het milieu stimuleren (elektrische voertuigen)- Rijstijl verbeteren (energiezuinig rijden)

(Torino Smart City, Torino Wireless, Smile Torino, Citt'Di Torino, 2013)

De projectorganisatieOp de volgende pagina staat hier een afbeelding van.

74

In het bovenstaande figuur wordt weergegeven hoe de organisatie van het Masterplan SMILE gerealiseerd wordt. Bovenaan staat het steering committe (het bestuur), deze leidt het project en er vinden verschillende meetings plaats om de huidige stand van zaken en het verloop te bespreken. Daaronder is het operating committee (de uitvoerders), deze managen het project en leiden elke fase op operationeel niveau. Ook hier vinden er meetingsplaats: om de twee weken. Onder beide comittee staan twee werkgroepen: een werkgroep voor de verschillende domeinen en een werkgroep die zich richt op benchmarking en het business model. Deze partijen werken allen samen zodat Masterplan SMILE gerealiseerd kan worden (Torino Smart City, Torino Wireless, Smile Torino, Citt'Di Torino, 2013).

Parken in TurijnTurijn heeft zeventien verschillende parken in de stad. De meest bekende is ‘Parco del Valentino’, dit park heeft een botanische tuin, een kasteel (een van de huizen van het Savoy) en een middeleeuws dorp. In de meeste parken zijn veel recreatiemogelijkheden en ontmoetingsplekken. Er zijn verschillende sporten beweegfaciliteiten; fiets- en wandelpaden en speelplekken. Sommige parken bevatten hoogteverschil, wat zorgt voor mooie vergezichten (Comune Torino, 2015). Naast de parken zijn er ook speelplekken voor kinderen. In de parken maar ook in het historische centrum zijn speelplekken aangelegd. Het gaat hierbij om een paar speeltoestellen waarmee kinderen zich kunnen vermaken (Playground around the corner, 2015).

Public Health en volksgezondheid

OvergewichtItalië staat op de tweede plek als land met kinderen met het meeste overgewicht. 36 procent van de jongens en 34 procent van de meisjes heeft overgewicht dit is ver boven het gemiddelde wat namelijk ligt op 23procent van de jongens en 21 procent van de meisjes (OECD, 2014). Daarnaast heeft 1 op de 10 volwassenen in Italië overgewicht. Uit de meest recente gegevens blijkt dat dit aandeel licht is gestegen sinds 2000.

Over het algemeen is het bekend dat laag opgeleide mensen sneller lijden aan overgewicht dan hoogopgeleide. Ook in Italië is dit terug te zien, laagopgeleide vrouwen hebben 1,5 keer meer kans op overgewicht dan hoogopgeleide vrouwen, dit is ongeveer hetzelfde voor mannen. Overgewicht

75

is een groot probleem waar zeker aandacht aan kan worden besteed. Dit gebeurt al deels in Turijn, er is namelijk sprake van een Diet + Sport project en een Good School Food. Met het project ‘Diet + Sport’ pakt de gemeente Turijn het probleem van het risico op overgewicht in probleem gezinnen aan door middel van een blaadje met eenvoudige maar zeer belangrijke informatie erop over een gezonde manier van leven. Er zijn hiervan tachtig duizend exemplaren verdeeld via scholen en informatie centra (Torino 2015 european capital of sport, 2015).

ZiektesVanuit de WHO World Health Organization, staat Italië op de 6e plek van landen met de hoogste levensverwachting. De gemiddelde levensverwachting is 83 jaar, voor mannen is dit 80 jaar en bij vrouwen ligt dit op de 85 jaar (WHO, 2013). De meest voorkomende doodsoorzaken in Italië zijn coronaire hartziekten en beroertes (Health Profile: Italy, 2011).

UitkeringItalië heeft een ruim sociale zekerheidssysteem (previdenza sociale) dat de meerderheid van de bevolking dekt. Het systeem voorziet uitkeringen voor werkloosheid, ziekte en moederschapsrust, werkongevallen en arbeidsziekten, pensioen, invaliditeit en familiale bijdragen. Het omvat echter niet de nationale gezondheidsdienst (Servizio Sanitario Nazionale/SSN), die gesubsidieerd worden door de belastingen (Het sociale zekerheidssysteem in Italië).

Kwaliteit van levenItalië staat op nummer 45 van landen die het gelukkigste zijn. De Italianen beoordelen hun leven met een 6,02 gemiddeld. Deze gegevens komen uit de lijst van ‘The happiest (and saddest) countries’ (Staff, 2013). De lijst rangschikt landen op basis van een aantal maatregelen van welzijn. Het is een ranglijst van landen die gebaseerd is op een schaal van 0 tot 10, waarbij 10 aangeeft het meest tevreden te zijn met het leven. De scores zijn een gemiddelde van de resultaten tussen 2010 en 2012.

Gemiddelde levensverwachting ItalianenGemiddelde levensverwachting Italië Mannen Vrouwen83 jaar 80,3 jaar 85,2 jaar(WHO, World Back, UNESCO, CIA, 2014)

SterftecijferHet sterftecijfer van mannen is op dit moment in Turijn hoger dan bij vrouwen. Op dit moment sterven er in Turijn meer mannen dan vrouwen. Door de industrialisatie en interne migratie in Italië na de Tweede wereldoorlog kwamen er veel laagopgeleiden naar Turijn. Zijn kwamen vanuit het Zuiden en waren op zoek naar werk in de autofabrieken. Dit waren zware en risicovolle banen, wat zorgt voor een vroegere sterfte dan de vrouwen (wikipedia, 2015).

Technologie

(Vernieuwde) technologie binnen Turijn Het streven naar Smart City is niet alleen goed voor veel milieuvriendelijke veranderingen in de stad, ook de technologie krijgt een enorme boost. Zo wordt er glasvezel aangelegd in de hele stad

76

zodat er overal snel internet is. Een ander onderdeel van het plan om Smart City te worden, is het begrip ‘internet of things’ introduceren in Turijn. Dit betekent dat ieder apparaat een eigen IP-adres krijgt. Op deze manier is niet alles uniek identificeerbaar, maar ook toegankelijk via internet. Alle apparaten kunnen met elkaar communiceren, onafhankelijk van het type of fabrikant. Zo kunnen ventilators weten of er iemand in de kamer is, registreren auto’s gaten in de weg en sturen ze die gegevens door naar de gemeente en gaat de verwarming alleen aan als de bewoners daar behoefte aan hebben (Computerworld, 2014).

Technologie internationaalNaast de technologische ontwikkelingen binnen Turijn, zijn er ook nationale en wereldwijde ontwikkelingen waar de stad mee te maken heeft. Zo is de opkomst van Sociale Media een grote trend. In de hiernaast staande tabel valt te lezen dat Italië, in vergelijking met de rest van Europa, nog vrij weinig sociale media gebruikt (CBS, 2013). Als het gaat om het gebruik van Sociale Media hangt het vooral af van de leeftijd. Geslacht, opleiding en herkomst hebben weinig tot geen invloed (Akkermans, 2013). Inwoners van Italië zijn gemiddeld genomen ouder dan Europeanen en daarmee ook ouder dan Nederlanders, dit is de voornaamste reden van het lage Sociale Media gebruik in Italië (Volksgezondheid, 2014).

Sportevents en -toerisme

Het effect van de Olympische winterspelen 2006 op TurijnDe Olympische winterspelen van 2006 in Turijn hebben op verschillende vlakken impact gehad. Cesare Vaciago, bestuursvoorzitter van de Olympische Spelen in Turijn, vertelt dat de Spelen de historie van de stad hebben veranderd. “Turijn was een ‘vergeten stad’, dat door veel toeristen werd overgeslagen, een stad dat het vertrouwen in zijn eigen capaciteiten en professionalisme verloor. Door de spelen heeft Turijn het vertrouwen in zichzelf weer terug gevonden” (olympic.org, 2014).

Voor de Olympische Spelen worstelde Turijn met het imago van industriestad. De Spelen werden gebruikt om van dit imago af te komen. Er werd vooral ingezet op duurzaamheid. De faciliteiten van de Winterspelen worden nog steeds gebruikt. In het Olympische park, speciaal aangelegd voor de Winterspelen, worden jaarlijks ruim 80 sportevenementen georganiseerd. Het Olympische stadion, gebouwd voor de openings- en sluitingsceremonie, wordt nu gebruikt door voetbalclub FC Torino. De infrastructuur heeft ook een flinke boost gekregen; er zijn extra wegen en spoorlijnen aangelegd en het vliegveld is uitgebreid.

Dit heeft een enorme boost op toeristisch vlak gehad. Turijn werd na Rome, Florence en Venetië de best bezochte stad. De stijging betreft ongeveer een miljoen extra toeristen. In 2006 waren dit er 3.3 miljoen en in 2012 maar liefst 4.3 miljoen per jaar. Turijn is ook uitgegroeid tot een belangrijke bestemming voor zakelijke conferenties. In 2013 vonden er 29 conventies plaats in Turijn. Deze conventies werden bezocht door 22.000 zakenmensen wat de stad 66.000 overnachtingen

77

bezorgde. Het economische rendement door deze gebeurtenissen in dat jaar wordt geschat tussen de €19 en €32 miljoen (olympic.org, 2014).

Door de Olympische spelen zijn de inwoners van Turijn sport als middel gaan inzetten om op het vlak van sociaal, economisch en stedelijke inrichting vooruitgang te boeken. Turijn zit op dit moment nog steeds ontzettend in de groei voor wat betreft sport omdat het in 2015 Europese hoofdstad van de sport is. Daarnaast wordt er op dit moment gewerkt aan het Sports Development Plan 2011-2016.

De grootste sportkoepelDe grootste sportkoepel van Italië is Comitato Olimpico Nazionale Italiano, het Italiaans Nationaal Olympisch Comité (CONI, 2015). Deze organisatie, die valt onder het toezicht van het IOC, biedt ondersteuning in de organisatie van evenementen en sportactiviteiten op nationaal niveau. CONI werd op 9 en 10 mei 1914 in Rome opgericht. Op dit moment is CONI actief in 102 regio’s en 19 provincies. Het biedt steun aan 45 nationale sportfederaties en 19 sportdisciplines. De bond heeft 11 miljoen leden en steunt 95.000 clubs. Sporten voor gehandicapten worden georganiseerd door een aparte sportkoepel Comitato Italiano Paralimpico (CIP). Onder de CONI vallen onder andere de Italiaanse voetbalbond en dergelijke federaties.

Sportevenementen (Olympische Winterspelen Turijn)Eén van de evenementen met de grootste nationale en internationale impact van Turijn zijn de twintigste Olympische Winterspelen die in 2006 plaats vonden in Turijn, vertelt het rapport ‘Torino 2015, European Capital of Sport (Torino, 2012). Dit rapport stond aan de basis van het kandidatuur stellen van Turijn is Europese sporthoofdstad van 2015, de prijs die Turijn uiteindelijk ook won. De Olympische Winterspelen hebben een enorme bijdrage geleverd aan het versnellen van de transformatie en vernieuwing van de stad. De stad heeft een grote bijdrage aan sport in Italië de Club Alpino Italiano en Reale Societa Ginnastica werden opgericht in 1863 en 1844. Reale Societa Ginnastica was de eerste gymnastiekvereniging in het land. Rond die tijd werd fysieke activiteit ook verplicht op verschillende scholen in Italië.

Sporttoerisme en -events Onlangs kwamen de supporters van Juventus nog negatief in het nieuws in verband met negatief gedrag volgens de trainer en spelers. ‘Het is makkelijk om naar het stadion te komen en te applaudisseren als alles goed gaat. De echte fans klappen juist op moeilijke momenten en slepen de ploeg er zo doorheen. We moeten een eenheid vormen en in Juventus geloven’ zei verdediger Leonardo Bonucci (vi.nl, 2015). Tijdens de 19 thuiswedstrijden bezochten zo’n 38.553 mensen per wedstrijd het stadion van Juventus (worldfootball.net, 2015). Daarmee is Juventus het op-een-na meest bezochte team in de Serie A, achter AS Roma. FC Torino is terug te vinden op een twaalfde plek met een toeschouwersaantal van 17.234. Hiermee zit Torino onder het gemiddelde van 22.213. Wereldwijd trekken onder andere Ajax en Feyenoord gemiddeld meer toeschouwers per wedstrijd dan Juventus en zaten de stadions van NAC, FC Groningen, SC Heerenveen, FC Twente en PSV voller dan Stadio Olimpico di Torino, de thuisbasis van Torino FC (voetbal.com, 2015).

Het grootste hardloopevenement van Turijn, La Maratone della Cittá Olimpica, wordt per jaar niet heel druk bezocht. Ongeveer 2000 mensen doen elk jaar mee aan het evenement. Op de

78

Nederlandse site ilgiornale.nl wordt de marathon als volgt omschreven: ‘minder voor de hand ligt de marathon van Turijn maar de recensies zijn uitstekend. Voor wie niet van grote loopmassa’s houdt is deze kleine marathon met zo’n 2000 deelnemers een prima optie. Goed georganiseerd, een vlak en mooi parcours door de brede straten van de ietwat ondergewaardeerde Noord-Italiaanse stad’ (ilgiornale.nl, 2015).

79

Turijn - HOME - Henriet · Web viewDe stad groeit en dit zal in de toekomst meer toenemen (M. van...

Documents

Transcript of Turijn - HOME - Henriet · Web viewDe stad groeit en dit zal in de toekomst meer toenemen (M. van...