TORAH OF WET!?E-boek, augustus 2014

Een uitgave van stichting Het ZoeklichtPostbus 99, 3940 AB Doorn

www.zoeklicht.nl

In samenwerking met de Bijbelse Cultuurstichtingwww.bijbelsecultuur.nl

Onder redactie van Ruben Hadders

Auteur: Jaap BönkerVormgeving: Ruben Hadders

Illustraties: Peter Wortel

Illustratie op de cover: drie generaties Joden besturen de Torah

ISBN: 978-90-64511-974NUR: 707 Geloofsopbouw

De bijbeltekst in deze uitgave is ontleend aan de NBG-vertaling 1951© Nederlands Bijbelgenootschap 1951.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of auteur.

Parelstudie 7Eerder verschenen in de Parelreeks:

1. Wandelen in de hemel, Jacob Klein Haneveld2. Schaduwfeesten, Jaap Bönker/Simon van Groningen

3. Ik Ben JHWH, Piet van der Lugt4. De Losser, Jaap Bönker/Simon van Groningen

5. Verwond & Verbrijzeld, J.C. van de Haar

Kijk achterin dit boek voor meer informatie

3

Inhoudsopgave

Torah of Wet? 5

Inleiding 11

Wordingen 18

Dit zijn de namen 43

Hij roept 63

In de wildernis 73

Dit zijn de woorden 91

Nawoord 103

Hebreeuwse alfabet 107

Begrippenlijst 109

Bibliografie 111

Over de auteur 113

Over de tekenaar 115

Over de Parelreeks 117

4

5

Torah of wet?

De Torah of de Wet (vanaf nu Torah1 genoemd). Wat hebben de meeste christenen toch een moeite met de vertaling daarvan van-uit de Nederlandse Bijbels en theologie. Vanaf het ontstaan van de geïnstitutionaliseerde kerk is er mee geworsteld en heeft diezelfde kerk de kracht van de Torah in de loop van de tijd weggenomen of, in ieder geval, doen afnemen.

Zeker, in protestantse tradities wordt er aan het evangelie prediken nog vaak een oudtestamentisch gedeelte gekoppeld, maar toch…? De Tien Woorden krijgen daar vaak nog wel de ruimte, maar er wordt nogal dubieus gebruik van gemaakt. Zo blijft bijvoorbeeld de zondagsheiliging - in plaats van de Sabbat- een ‘gekunsteld verhaaltje’.

In de evangelische traditie is er bijna geen ruimte voor Torah of zelfs Tenach2. Bij het zien van de meeste Bijbels van de kerkgan-gers in die (evangelische) kringen, blijkt dat het kleinste gedeelte van het boek zwaar beduimeld is en het grootste gedeelte is bijna ‘onbevlekt ontvangen’. Wat is dat toch allemaal?

Als voorganger in een evangelische gemeente en stelde ik een keer de vraag of de Here Jezus ook de brieven van Paulus citeerde in Zijn uitspraken; en of Paulus ook de evangeliën citeerde in zijn brieven. Er werd een tijdje nagedacht en uiteindelijk kwamen en-kelen tot de conclusie dat dit waarschijnlijk niet het geval was. Het laat iets zien van ons hedendaagse Bijbelgebruik en onze Bijbel-

1 De eerste vijf boeken van Mozes

2 De Tenach is wat christenen het ‘Oude Testament’ noemen. Tenach is een Hebreeuws acroniem dat is gevormd uit de eerste letters van de drie onderdelen waaruit het is opgebouwd: T van Thora (Wet), N van Newie’iem (Profeten) en CH van Ketoewiem (Geschriften).

6

kennis. Men mist vaak de grondslag, het fundament. We zijn ook losgeraakt van de Joodse tradities en gewoontes, die verwerkt zijn in geschiedenissen, nog los van de culturele achtergronden in de Bijbelse verhalen. We missen daarmee vaak de lijn van gebeurte-nissen in voornamelijk de Evangeliën en de brieven. Daarbij moe-ten we het vaak doen met vertalingen van het oorspronkelijke en die vertalingen zijn in sommige gedeelten beïnvloed door kerke-lijke dogmatiek.

Ik kom uit een gereformeerd synodaal nest en van jongs af aan ging ik mee naar de kerk, de zondagschool en later de catechisatie, alhoewel ik dat laatste vaak verzuimd heb omdat het mij niet kon boeien. Het leren van een Heidelberger Catechismus trok mij niet aan en ik kon er ook niets mee. Zeker niet omdat de meeste do-minees geen discussie wilden over de inhoud.Toen ik vijftien jaar was zette ik alles wat met kerk te maken had, aan de kant; met geloof was ik niet bezig en ik werd ook niet meer toe gestimuleerd.Wel heb ik op mijn achttiende jaar, om mijn ouders te plezieren, nog belijdenis van het geloof afgelegd in de kerk. Niemand, be-halve mijn vrienden, wist dat ik een paar uur daarvoor uit de kroeg gekomen was. Pepermunt loste destijds al veel op, het aloude ge-reformeerde snoepje. Ik ben zelfs getrouwd in de gereformeerde kerk, maar dat deed ik omdat Renske, mijn vrouw, dat graag wilde en ik het ook wel leuk vond voor de foto’s. Ik had niets met ge-loven op de kerkse manier. Wel was ik geïnteresseerd in allerlei spirituele zaken. Het was de tijd van Woodstock, Hare Krisjna, de Beatles in India, provo, hippies. Een boeiende tijd.

Toen ik zesentwintig jaar was werd ik door een paar mensen uitge-daagd om eens mee te doen aan een Bijbelavond en ik dacht dat ik daar wel duidelijk zou kunnen maken dat de Bijbel onzin bevatte. Dat was het begin van mijn omkeer. Ik moest, om die onzin te bewijzen, in de trouwbijbel lezen, die wij bij het huwelijk gekre-gen hadden. Daardoor kwam ik steeds meer tot de ontdekking dat juist ik onzin dacht en dat de Bijbel waarheid bevatte. Toen ik in 1980 tot geloof kwam begon ik de Bijbel (opnieuw) te lezen.Ik begon te lezen bij Genesis 1 en oude zondagschool verhalen kwamen bij mij tot leven.

7

De Schepping, de Ark van Noach, Abraham, Isaäk en Jakob, Mozes, alles kreeg een plaats en ik merkte dat ik ervan genoot. Zo kwam ik verder tot geloof. Vervolgens ging ik naar een oude gereformeerde predikant en hij leidde mij naar een Bijbelschool die was opgezet door mensen van de Vergadering van Gelovigen: Het Brandpunt. Dat was in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Wat heb ik daar veel ontdekt! Ik merkte, in al mijn beperktheid, de lijnen in de Bijbel op. De verhalen stonden niet op zich, maar vormden een verband.

Sindsdien heb ik alleen maar gelezen en lees ik nog steeds. Ik pro-beer steeds meer ‘achter’ de woorden van de Schrift te komen. De Torah werd steeds belangrijker voor mij -en is het nog steeds - want de Torah vormt de basis voor alles wat geschreven staat. Joden maakten mij duidelijk dat alleen de Torah rechtstreeks door JHWH gegeven is en dat de rest van de Tenach op de Torah is ge-bouwd. In de loop der jaren heb ik de diepgang van die woorden ervaren en ik sluit mij er inmiddels bij aan.Ook de Evangeliën en de brieven vormen de opbouw van het fun-dament, de Torah.

Vanuit de Torah wil ik de hele Bijbel lezen. Ik denk dat ook de Kerk nieuw elan zou krijgen als ze de basis van het Woord weer serieus zou nemen. Niet in de zin dat de Kerk Joodse liturgieën en de Mondelinge Torah3 moet overnemen, maar ze moet de Torah wel serieus bestuderen in relatie met de Evangeliën en de brieven. Wat een zegen zal het geven als Psalm 119 weer een waarde krijgt in de gemeenten.

In dit boekje wil ik die eerste vijf boeken van de Bijbel doorlopen, om de waarde en de inhoud te kunnen laten zien. Te laten zien

3 Onder andere de Mishna, Talmoed en Sjoelchan Aroech. De Mondelinge Torah omvat de wettelijke en interpretatieve tradities. Volgens rabbijnse jodendom zijn de mondelinge Torah, mondelinge wet, of mondelinge traditie door JHWH oraal gegeven aan Mozes in combinatie met de schriftelijke Torah waarna het monde-ling werd doorgegeven door de eeuwen heen. Later werden ze gecodificeerd en geschreven in de Talmoed. De rabbijnen gaven in de loop der tijd ideologische betekenis aan deze overleveringen. De Kitsoer Sjoelchan Aroech, de Compacte Joodse Codex, is de neerslag van eeuwenoude discussies over de Joodse levens-wandel. Na de Torah en de gebedenboeken is de Kitsoer het meest herdrukte Joodse boek.

8

wat ik, tot nu toe, heb ontdekt en heb geleerd. Maar ook hoop ik dat u als lezer de verbonden en verbanden gaat ontdekken die mede hun uitleg krijgen in de evangeliën en de latere brieven. Het wordt hopelijk een reis die geen einde kent, want je raakt nooit uitgelezen in de Bijbel. Het zou zomaar kunnen dat dit boekje over een jaar qua pagina’s verdubbeld kan worden. Want heeft de Here Jezus niet gezegd dat ‘alles wat geschreven staat in de Torah, de profeten en de Psalmen vervuld moet worden, en dat het allemaal op Hem betrekking had’?4

Gaat u mee op ontdekkingsreis?

Jaap BönkerAndijk, juni 2014

4 Lukas 24:27 en 44

9

10

11

Inleiding

De eerste opmerking die ik maak is dat ik bewust de verbonds-naam van de Eeuwige beschrijf, omdat Hij tegen Mozes heeft ge-zegd ‘zo wil Ik aangeroepen worden van geslacht tot geslacht.’5 Ik weet dat er mensen zijn die dat tegenstaat en dat de Joden dat juist vermijden, maar als JHWH6 dat tegen Mozes zegt en veror-dineert, wie ben ik dan om het niet te doen.7 In de Nederlandse vertalingen staat vaak de namen Heere, HERE, HEERE, etc. maar we kunnen bijna niet meer onderscheiden in welke hoedanigheid de Eeuwige Zich openbaart. Daarbij ben ik tot de ontdekking ge-komen dat het leggen van Zijn naam op een ieder een zegening is. Lees maar nauwkeurig de hogepriesterlijke zegen, waarbij de naam JHWH centraal staat. ‘Zo zullen zij Mijn naam op de Isra-elieten leggen!’ (Num. 6:27). Dat betekent dat die Naam ergens voor staat en kracht heeft. Daar word ik me meer en meer bewust van. Torah is een woord dat niet wet betekent, maar onderwijs of lering. Laten we daar ook maar gelijk mee beginnen. Het woord Torah komt van het woord Jarah dat doel raken, onderwijzen en regenen betekent. Torah doet iets met je, dat is de inhoud van het woord. Als je de betekenis van het woord Torah omdraait dan krijg je het woord Chata’ dat zonde, doel missen betekent. Als je het onderwijs van de Eeuwige negeert dan levert het dus zonde op, je raakt het Woord niet meer. Dat is de gedachtegang die je er aan kunt kop-pelen. Daarom is die lering zo belangrijk.

5 Zie ook boekje 3 uit de Parelreeks: Ik Ben JHWH van Piet van der Lugt.

6 Uitspraak Jahweh of Jehova

7 In de Tenach wordt de Naam JHWH nota bene 6.828 keer genoemd!

12

Daarnaast is de Torah een Ketuba, een huwelijkscontract. Het is gegeven door JHWH aan Zijn volk ten tijde van hun verblijf in de woestijn, vlak na hun uittocht uit Egypte (Exodus 10). Maar daar-over meer in het hoofdstuk over het boek Elleh Sjemot, Exodus.

Wat is een Ketuba? Een Ketuba is een contract tussen een bruide-gom en een bruid en hun families. Een Ketuba is een opgesteld document en heeft vijf onderdelen:

Een gecombineerde familiehistorie van de bruid en de bruide-gom inclusief familiebomen en anekdotes van beide families tezamen.• Een persoonlijke en familiehistorie van de bruid, met een ge-

detailleerde familieboom van haar afzonderlijk en anekdotes.• Hetzelfde, als derde, een beschrijving van de bruidegom.• Als vierde het verhaal hoe de bruid en bruidegom elkaar heb-

ben ontmoet en daarbij de verhalen erom heen.• De laatste en vijfde gedeelte gaat over de wederzijdse verant-

woordelijkheden voor en na het huwelijk.

Als we de Torah lezen kunnen we deze opbouw ook zien, vandaar dat het ook wel een Ketuba wordt genoemd:

• In Genesis lezen we over de gemeenschappelijke familiege-schiedenis van Bruid en Bruidegom.

• Exodus beschrijft de persoonlijke- en familiehistorie van de Bruid.

• Leviticus beschrijft de geschiedenis van JHWH’s ‘familie’, de Levieten.

• Numeri beschrijft JHWH’s liefdesspel met Zijn Bruid en daar-in staan de vreugdes en de zorgen beschreven tijdens hun reis.

• Deuteronomium beschrijft de voorwaarden en verantwoorde-lijkheden van zowel Bruid als Bruidegom.

Zo wordt het beeld van het huwelijk tussen JHWH en Israël in beeld gebracht in vijf boeken. Dat krijgt uiteindelijk zijn beslag in het boek Openbaring waar de Ketuba wordt geopenbaard.

13

Torah bevat dus naast een levensgeschiedenis van de vroege men-sen, ook een grote onderwijzing van regels en onderwijzingen om de mens (het volk Israël in eerste instantie) te leren hoe JHWH wil dat Zijn volgelingen, Zijn volk, getuigend leeft en laat zien, aan de volkeren, dat Hij de Eeuwige is, de Schepper van de kosmos.

Om goed te begrijpen en te lezen, dient u te weten dat de He-breeuwse taal een rijke taal is. Iedere letter van Alef tot Taw, heeft in zich ook nog een betekenis, een letter staat nooit op zich. In iedere geschreven letter is ook nog de tiende letter -de Jod –ver-werkt. Dat wil zeggen dat de Jod, de eerste letter van JHWH, in iedere letter en dus in ieder woord verwerkt zit.

De Joodse liedjesschrijver Leonard Cohen haalt dat aan in zijn Hal-lelujah: ‘There is a light in every word’. Zo te lezen komen woorden tot leven. Zoals de Joden zeggen: iedere letter van het Woord heeft zeventig kanten! Dat slaat op de zeventig volkeren op de aarde. Psalm 119, het langste hoofdstuk in de Bijbel, gaat in zijn geheel over de Torah. Tweeëntwintig coupletten die opeenvolgend be-ginnen met een letter van het Hebreeuwse alfabet, of beter gezegd Alef-Bet. Je gaat in die Psalm als het ware door het alfabet heen; alle letters staan er in genoemd. Eigenlijk zegt die Psalm: ‘Ik ben de Alef en de Taw, de eerste en de laatste.’ Daarom kunnen we ook zeggen dat Torah het Woord van JHWH is.8

Het is goed te weten dat iedere letter ook een getalswaarde heeft. De oorsprong van dit denken is niet helemaal bekend, maar afge-leid hiervan hebben ook de letters in het Grieks en het Latijn, late-re talen, een getalswaarde. Het heeft in oorsprong niets te maken met Kabbala, de Joodse mystieke leer. Ook de Bijbel zelf gebruikt getalskunde, gematria, bijvoorbeeld bij het getal 666.9

8 Dat geldt overigens ook voor vier van de vijf klaagliederen, die beginnen ook met de letters van het alfabet.

9 Zie Openbaring 13:16-18, maar bijv. ook het jaarlijkse loon van Salomo zoals beschreven in 1 Koningen 10:14.

14

Het is interessant te weten dat de eerste letter van de Torah de letter Beeth is en de laatste letter is de Lamed. Van uit de betekenis van de letters staat er een ‘huis’ en een ‘prikstok voor ossen’ of ‘onderwijs’.10 Als je westers leest, of in de volgorde van de letters, dan staat er Beeth Lamed, dat het woord niets of geen be-tekent, omdat je vooruit kijkend, in de toe-komst, niets ziet, in het ongewisse blijft. Als je op z’n Hebreeuws (van rechts naar links) leest dan begin je met de Lamed en dan de Beeth, en dan krijg je het woord Lev, dat hart betekent. Het wil als het ware zeggen dat de Torah het hart van JHWH naar en aan de mensheid is. Lees het op onze manier (van

links naar rechts) dan staat er B’l en dat betekent niets of voor de tijd. Dan gaat het dus nergens over, want het is niets of het gaat over een tijd waar wij niets van weten.

Volgens de Rabbijnen staan er 613 geboden en verboden in de To-rah, gelijk aan het aantal pitten in een granaatappel. 248 geboden, naar het aantal organen in het menselijk lichaam, en 365 verbo-den, naar het aantal bloedvaten in het menselijk lichaam. Zo kan je JHWH liefhebben met verstand, kracht en lichaam.11 Dat is de kern van het grootste gebod, want vandaar uit kan je ook je naaste lief-hebben. De granaatappel bevat veel pitten, maar is zoet van smaak; zo ook de Torah!12 Het is niet werkelijk zo dat er altijd 613 pitten in zitten, maar de Rabbijnen gebruiken in poëtische termen veelal omschrijvingen. Dit geldt ook voor het gebruik van de aantallen or-ganen en bloedvaten. De poëtische overdracht maakt de verklaring.

10 Met een prikstok stuur je de ossen voor de ploeg. Dat is ook wat onderwijs bij leerlingen moet doen.

11 Tsedaka, het Bijbelse tiende, Nederlands Israëlitisch Seminarium 1993, blz.31

12 Zie bijvoorbeeld Psalm 119:16,103

Salomo’s jaarloon: 666 talent goud

15

De Granaatappel

Er werd in 1500 vdj. al over de granaatappel geschreven in het O.T. Er zijn schriftgeleerden die van mening zijn, dat de boom van de granaatappel dezelfde is als de boom van de kennis van goed en kwaad in het paradijs van Adam en Eva. Het zou de granaatappel zijn die tot de verbanning van Adam en Eva uit het paradijs heeft geleid. De Granaatappel is één van de oudste, bekende vruchten uit het Middellandse Zeegebied. De granaat boom werd als heilig beschouwd. Op de zuilen van Salomo’s tempel wordt de granaatappel afgebeeld (1Kon. 7:18). Ook op het kleed van de priesters werd de granaatappel als decoratie gebruikt. Het Hebreeuwse woord voor granaatappel is rimmon. De boom wordt ongeveer 30x in het O.T. (11x in Torah) genoemd en een aantal plaatsen en personen zijn ernaar vernoemd, o.a. Mitspe Ramon, Israel. In het O.T. staan de granaatappels symbool voor vruchtbaarheid vanwege hun vele zaden. De rode kleur van het vruchtvlees staat symbool voor de dood. In het O.T. wordt de granaatappel vaak genoemd. In Hooglied 4:3 wordt de ronde vorm van de granaatappel vergeleken met de schoonheid van de vrouw, “Als het rood van een granaatappel fonkelt je lach”. Het rode sap is de nectar van de geliefden en de geur van de bloemen symbool voor

de ontwakende lente. Deze vrucht wordt in het O.T. beschreven als één van de zeven plantensoorten, die in Kanaan gevonden en gezegend werden. Druiven en granaatappels golden als teken voor rijkdom en vruchtbaarheid. Van de bast en het spinthout maakte men inkt. Stukken spint van de granaatappel zijn bij opgravingen uit het nieuw stenen tijdperk bij Gezer gevonden. In 1Koningen 7 staat beschreven dat de zuilen van Salomons tempel met lelies en granaatappels versiert waren. Een bijzondere verering genoot de granaatappel in Judea: alleen hij mocht naar het allerheiligste, de Ark van het Verbond, gebracht worden. De Heilige (granaat) Appel vertegenwoordigde het geheel van Gods geboden. De granaatappel was ook het symbool van de Wet en tooide het gewaad van de priester en was hij het teken voor geestelijke en creatieve kracht. Granaatappels hebben een centrale plaats in de Joodse traditie en worden vaak gegeten op Rosh Hashana, het Joodse Nieuwjaar.

16

De rabbijnen hebben geteld hoeveel letters de Torah bevat, dit in verband met het schrijven van de Torahrollen. Door te tellen weten ze of er geen fouten zijn gemaakt als het gaat om het aantal letters en woorden. 13

Door deze telling weten ze dat de middelste letter van de Torah de Wav is, de zesde letter van de Alef –Beeth14. Deze letter betekent Haak. Zes is het getal van de mens, of beter gezegd, van De Mens. De middelaar tussen hemel en aarde. Hij haakt die twee aan elkaar. In de Torahrollen wordt die middelste letter altijd groter geschre-ven dan de rest van de letters. De Mens staat centraal in de Torah, de Zoon des Mensen. Het Woord moet tot leven komen!

Het middelste woord is gachon, dat buik betekent.15 Dat het mid-delste woord buik is, heeft een uitwerking gekregen in de presen-tatie van de Here Jezus tijdens een Loofhuttenfeest in Jeruzalem. ‘Indien iemand dorst heeft, hij kome tot Mij en drinke! Wie gelooft, gelijk de Schrift zegt, stromen van levend water zullen uit zijn bin-nenste/buik vloeien.’16

De Torah bevat vijf boeken, te weten Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium. Dat zijn de westerse, Latijnse namen. In het Hebreeuws klinkt het anders, namelijk, Bèresjit (wording), Sjemot (dit zijn de namen), Wajikra (Hij roept, riep), Bemidbar (de woestijn/wildernis) en Haddebarim (dit zijn de woorden). De boeken hebben de namen gekregen van de beginwoorden in het betreffende boek. In sommige Hebreeuwse uitgaven worden de boeken aangeduid met Mozes 1, Mozes 2, etc.Waar veel christenen niet bij stil staan is het feit dat de profeten, de Here Jezus en de apostelen veelal citeren uit die eerste vijf boeken. Het is, zoals eerder gezegd, de basis van waaruit JHWH gaat open-baren, vervullen, ontvouwen. Na de Torah-geving in de woestijn bouwde de inhoud van de Bijbel zich op door latere geschriften.17

13 Naar de overlevering 600.000 letters, naar het aantal Israëlieten dat bij de Torahgeving bij de berg stond. Ook dit getal heeft een poëtische benadering. In werkelijkheid zijn er 400.945 letters, 79.856 woorden en 5.845 verzen.

14 Staat in Leviticus 10:16: Darosj darasj, ‘ijverig zoeken’.

15 Leviticus 11:42

16 Johannes 7:37,38

17 Exodus 19

17

De profeten grepen ook terug op de Torah, en ook JHWH laat profeten uitspraken doen op basis van de Torah. De Here Jezus gebruikt als basis de Torah, zeker na Zijn opstanding.18 Als Hij, na Zijn opstanding, de twee mannen ontmoet die onderweg zijn naar Emmaüs begint Hij hun uit te leggen wat er gebeurd was. Hij start met de Torah (Mozes) en laat zien dat de Messias moest lij-den. Ook bij een latere verschijning bij Zijn discipelen gebruikt Hij de Torah als basis.19 Hij toont vanuit de Torah, de Psalmen en de Profeten ( samen vormen ze de Tenach) aan dat Hij die Messias is. Zo bouwt het dus op, eerst de Torah en dan de andere geschriften.Al eerder, aan het begin van Jezus’ bediening, laat Hij de waarde van de Torah zien aan Zijn discipelen door aan te geven dat Hij gekomen is om die Torah vol te maken en niet om deze tot ontbin-ding te brengen. Hij waarschuwt zelfs door te zeggen dat er niet één Jod of Tagin (een stip of puntje) van die Torah vergaat voordat de hemel en aarde vergaan. Het gaat hierbij om de kleinste let-ter van het Alefbeeth en het kleinste leesteken.20 Hoe duidelijker kan Hij dat uitleggen? Toch heeft de Kerk van de eeuwen dit vaak anders geïnterpreteerd en heeft zij verkondigd dat de Wet voor Israël is en heeft afgedaan en de genade er voor de Kerk in de plaats gekomen is. En dat de christenen leven in andere structuren en patronen: kerkleer. Paulus geeft in zijn brief aan de Romeinen aan dat Jezus het doel van de Torah is.21 Hij is in feite, zoals eerder geschreven, het centrum, de middelste letter van de Torah. Om Hem draait het. Hij is niet, zoals vaak vertaald is, het einde. Dat is een vertaling onder invloed van kerkelijke dogmatiek. De evan-gelist Johannes geeft zelfs aan dat de Torah vlees geworden is in Jesjoea.22

Het langste hoofdstuk van onze Bijbel is Psalm 119 waarin de schoonheid en de zoetheid etc. van diezelfde Torah wordt be-schreven. Eén groot loflied! Laten we kijken wat die Torah ons kan leren en wat de waarde ervan is.

18 ‘Jullie hebben gelezen…, maar Ik zeg jullie’, zie de Bergrede Mattheüs 5,6,7

19 Lukas 24:27,44

20 Mattheüs 5:17 e.v.

21 Romeinen 10:4

22 Johannes 1:14

18

Wordingen

Het eerste boek van de Torah is het boek Bèresjit. De wording, het begin van alles. In de Nederlandse Bijbel wordt het dus Genesis genoemd. Het boek begint met de tweede letter van het Alfabet -of beter gezegd het Alefbeeth- de Beeth. Het is de letter van de wording. De eerste letter van het Alefbeeth is de letter van Elohim zelf, de Alef, maar het boek is geschreven voor de mens en die is net niet goddelijk gemaakt.23 Daarom de tweede letter en niet de eerste.24

De Beeth is de letter die huis betekent. Daar gaat het om, de Schepping is een huis dat JHWH aan het bouwen is en waarin wij, mensen, mogen wonen. In het woord Bèresjit zit de letter Reesj die hoofd/kop betekent. Het begint met de kop van alles. Daarin zit de Messias al verborgen.

‘In de oorsprong, het hoofd, schiep (Bara) Elohim de hemelen/wateren en de aarde.’ Zo begint het. Hij brengt voort: Bara.25 Er wordt gescheiden vanuit Één, uit het Hoofd. Of zoals Paulus het beschrijft: ‘want in Hem (het Hoofd) zijn alle dingen geschapen…

23 Psalm 8

24 Er zijn meer verhalen rond het feit dat de Bijbel met de Beeth begint.

25 Lijkt op ons woord ‘baren’

Het Hebreeuwse woord Bèresjit (‘wording’)

19

Hij is het hoofd van het lichaam, en alle dingen zijn door Hem en tot Hem geschapen.’26 Zoals een schilder het schilderij al in zijn hoofd heeft en het dan aan het linnen toevertrouwt, zo heeft de Schepping plaatsgevonden. Hier spreekt Paulus over de eerste zin, de eerste woorden in de Torah. Hij spreekt over het fundament, een Bara’sjet.27 Het gaat over de Messias!Zo wordt het huis van JHWH gebouwd, beginnend met een fun-dament. Het bouwen (Bana) van huizen doe je met zonen en dochters, met kinderen (Benee) en niet met stenen. JHWH bouwt Zijn huis met De Mens (de Resjit) en met mensen.Alles komt uit Hem voort, zegt Paulus dus. Het is een kwestie van scheiden, genereren, iets van Zichzelf afgeven, dat is scheppen. Het plan zit in het hoofd en vanuit dat origineel wordt iets tot stand gebracht. Zo is de mens ook geschapen naar het beeld van Elohim.

Het begint allemaal met hemelen en aarde, in die volgorde, en dan gaat het verder wanneer Elohim gaat spreken; het Woord is geboren en brengt leven voort.28

Maar eerst de hemelen en dan de aarde: ‘Bèresjit bara Elohim at shemajim W’at haEretz’. Voor de hemelen staat een At, Alef-Taw, het begin en het einde, de eerste en de laatste. Tussen de hemelen en de aarde zit een Wav, de zesde letter, de letter van de mens. Deze Wav staat voor het woordje At. Die Wav is een haak, hemelen en aarde haken in elkaar. De Wav is dan ook de beginletter van het zesde woord in de Bijbel. De Zoon des mensen, het hoofd/ Resjit, is de haak tussen hemelen en aarde.29

Dan wordt er gesproken. Woorden van Elohim Zelf. ‘Er geschiede Licht’ (Wajehi or, weer die Wav), weer een beeld van Hem in wie, tot wie en door wie alles geworden is. Juist dat licht brengt schei-ding (weer scheiden) tussen licht en duisternis. Alles is in twee

26 Kolossenzen 1:15 e.v.

27 Job 38:6,7 ‘een hoeksteen’

28 Johannes 1

29 Zoals een bekend lied zegt: ‘Er ruist langs de wolken een liefelijke naam. Die hemel en aarde verenigt tesaam.’

20

geschapen. Overal zijn tegenpolen te zien. Hemel en aarde, licht en duisternis, dag en nacht, man en vrouw. Man en vrouw schiep Hij hem, staat er letterlijk. De eerste mens was mannelijk en vrouwelijk. En uit de mens wordt later de vrouw gehaald. Isj en Isjah worden ze genoemd. De mens is uit elkaar gehaald om in het huwelijk weer tot eenwor-ding te komen.30 Zo komt de oorspronkelijkheid in het huwelijk weer terug.

Zes dagen duurt de Schepping, gericht op de mens, het getal zes (het getal voor de mens), en de mens begint met een rustdag, de zevende dag en we wachten op de achtste dag, de eeuwigheid, de dag van de Messias, dat is het Joodse gedachtegoed. Het is de achtste dag dat de Here Jezus na Zijn opstanding verschijnt aan de discipelen waarop Thomas uitroept: ‘Mijn Heer en mijn God!’31 Het eerste scheppingsverhaal eindigt met het woord La’asot.32 Dat woord eindigt met de Taw, de slotletter van het Alefbeeth. De schepping is klaar er kan een stempel, een brandmerk, een zegel op, want dat is de betekenis van de Taw.

Er worden vastgestelde tijden ingesteld in het begin, Moadi-em.33 Die tijden krijgen een speciaal karakter in het boek Wajikra (Leviticus).34 Het zijn de tijden van de Eeuwige, gezette tijden.Ook tien wordingen (of geslachten) vinden plaats in het begin van de Torah, elf Toledots (deuren)35, in het boek Bèresjit, waarvan er vier hoofdwordingen zijn. Het zijn, als het ware, de deuren van JHWH Zelf die Hij langzamerhand opent om te openbaren, of, hoe Zijn plannen worden uitgevouwen. Het woord Toledot komt van het werkwoord jld, dat voortbrengen of verwekken betekent.

30 Denk er maar eens over na of deze gedachte past in huwelijken tussen twee mannen of twee vrouwen!

31 Johannes 20:24 e.v.

32 Genesis 2:3

33 Genesis 1:15

34 Leviticus 23

35 Genesis 2:4, 5:1, 6:9, 10:1, 11:10, 11:27, 25:12, 25:19, 36:1, 36:9 en 37:2

21

Hoofdwordingen onderscheiden zich in het schrift doordat zij niet, zoals de andere zeven wordingen, met een Wav beginnen. Dus niet een menselijke wording maar een hogere wording.Allereerst is er de hoofdwording van de hemelen en de aarde.36 Dat gaat over de kosmos. Dan de hoofdwording van de mens waar een nieuw begin mee wordt gemaakt, na de straf op de wereld, Noach.37 De voortzetting van Noach, in Sem, met wie JHWH een aparte lijn gaat neerzetten.38 Daarna de hoofdwording van Israël, in Jakob, een specifiekere weg.39 In de Nederlandse Bijbel staat er dan bij elke hoofdwording geschreven: ‘dit is de geschiedenis...’, maar het is niet alleen een geschiedenis, maar het is dus een voortbrenging, een wording, een deur die open gaat.

Na de eerste wording volgt een val van de mens, er moet een op-lossing komen. Het eerste bloed vloeit, dieren worden geslacht door de Eeuwige zelf, om de mens te kleden, om zonden te bedek-ken. Was het een lam? Mijn interpretatie gaat er naar uit. Bloed van het Lam, omdat dit steeds wordt aangegeven als de oplossing, de bedekking, lees maar over de Pesach dat later wordt behandeld. Geen eigen bedekking door vijgenbladeren, die verdorren, maar een lam dat geslacht wordt. Alle verbonden worden gesneden, er vloeit bloed. Het woord voor verbond is Berit, dat letterlijk snijden betekent. Daarin komt het tot uiting.

De vrouw wordt verleid met de mededeling dat zij en haar man als God gelijk kunnen worden. Het gaat dus niet om de verboden vrucht, maar de gedachte als JHWH te worden. Dat het lagere het hogere gaat overtroeven. Dat is het aanbod van Satan. Hij wil ge-ven zover het in zijn mogelijkheden ligt. Zo zal hij dat ook doen bij de Here Jezus. Hij probeert Hem te verleiden met drie aanbiedin-gen: voedsel, veiligheid en hulp van Zijn Vader en de koninkrijken

36 Genesis 2:4

37 Genesis 6:9

38 Genesis 11:10

39 Genesis 37:2