TNO Kwaliteit van Leven 6 dec 2007Voeding en darmgezondheid Koen Venema TNO Kwaliteit van Leven Top...

TNO Kwaliteit van Leven 6 dec 2007Voeding en darmgezondheid

Voeding en darmgezondheid

Koen Venema

TNO Kwaliteit van LevenTop Instituut Food & Nutrition

Dept. BiosciencesPostbus 360

3700 AJ Zeist

e-mail: [email protected]


B


Wat is darmgezondheid?

• goede darmfunctie (Gertjan Schaafsma; absorptie vs. barriere)• geen dikke darm kanker (Fokko Nagengast)

• inflammatory bowel disease (IBD: colitis ulcerosa, ziekte van Crohn)• prikkelbaar darmsyndroom (IBS)• coeliakie• bacteriele en virale infecties

• maar ook lage graad van ontsteking bij o.a. • obesitas• voedselallergie (pinda, melkeiwit, etc.) (Harry Wichers)

• voedselintolerantie? (lactose intolerantie)• constipatie, diarrhee? (of is dat normaal??)

• en dan sla ik de mond, slokdarm en maag zelfs helemaal over.....


Wat is de rol van voeding?

• het verleden:• macro nutrienten• mineralen• vitaminen• vezel

• het heden: (de ‘Westerse’ landen)• Obesitas, metabool syndroom• Voedselallergie/intolerantie• Inflammatoire ziektes

• Wereld Kanker Onderzoeks Fonds (WCRF)• 2nd Expert Report“Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective”


Obesitas & het metabool syndroom

• voeding met hoge energie dichtheid (>225-275 kcal/100 gram)• hoge incidentie, groeiend probleem• niet alleen USA, Europa haalt hard in• niet aleen volwassenen, ook kinderen


B


So what’s the fuss all about ?

23 % mannen zijn obese5 % hebben diabetes

bij kinderen onder de 15 j:19 % zijn obese30 % hebben overgewicht

Hoe veel van deze kinderen zullen in de toekomst (>10 j)diabetes krijgen?


Is het ook een kwestie van perceptie?


Obesitas niet alleen een voedingsprobleemLICHAAMSVETPERCENTAGE & LICHAMELIJKE ACTIVITEIT (WCRF rapport)

doelstellingen voor de volksgezondheid uit WCRF rapport

• mediaan BMI tussen 21 en 23 voor volwassenen

• stabilisatie groei overgewicht en obesitas; bij voorkeur lager dan nu

• populatie met zittende leefstijl halveren in 10 jaar

• verhoging van lichamelijke activiteit

individuele aanbevelingen

• lichaamsgewicht toename kinderen en adolescenten tot onderste deel van de normale range van BMI

• voorkom gewichtstoename en toename middelomtrek

• 30 minuten per dag matig lichamelijk actief; verhogen naar 60

• beperk zittende gewoontes, zoals tv kijken


Wat houdt dat concreet in voor voeding?

?• Eet matig, gevarieerd• Lage dichtheid (<225 kcal/ 100 gram)

• Weinig vet• Niet te veel koolhydraten

• het is allemaal zo vaag!


Voedselallergie/intolerantie

voedselallergie (Harry Wichers)• groeiende incidentie• hygiene hypothese -> verminderde aanraking met micro-organismen• voeding:

• exclusie• probiotica (Ger Rijkers)

voedselintolerantie• coeliakie• voeding:

• strikt glutenvrij dieet

• lactose (genetisch -> verminderde expressie lactase enzyme)• exclusie• zuivel in de vorm van yoghurt i.p.v. melk


Lactose intolerantie• lactose (genetisch -> verminderde expressie lactase enzyme)• prevalentie ~10% Noord-Europa – ~70% rond Middellandse Zee – 100% in Azie

• echter: lactase deficient ≠ lactose intolerant• rol voor dikke darm in intolerantie

• fermentatie van lactose• omzetting in microbiele metabolieten• verschil in snelheid van productie• ophoping van metabolieten? schade darmwand?• nader onderzocht met 13C-gelabeld lactose

He et al 2006 J Nutr 136 58-63


“It started out with lactose, but now he’s intolerant of everything”


Inflammatory bowel disease

• UC en CD • rol voor micro-organismen in de (dikke) darm• genetische en omgevingsfactoren (bijv. roken)• dieet?• behandeling: antibiotica; anti-inflammatoire medicijnen

• voeding:• probiotica• prebiotica / vezel• parenterale voeding <-> geen ‘voeding’ voor darm• ....


Prikkelbaar darm syndroom

• Ethiologie onbekend• Multifactorieel• Vergaarbak• Rol dieet?• Lichte ontstekingsgraad darm

• diarrhee predominante vorm• constipatie predominante vorm

• voeding:• probiotica• prebiotica• ......


(Darm) kanker• Fokko Nagengast

• Rol voeding volgens WCRF:


Dikke darm kanker• Verhoogd risico

• rood vlees (overtuigend) • voorbewerkt vlees, incl vleeswaren• alcohol• suiker (mogelijk)• dierlijk vet• kaas• ijzer

• Verlaagd risico• voedingsvezel (waarschijnlijk)• knoflook• melk (Ca2+)• calcium-supplementen• groente (mogelijk)• fruit• foliumzuur (voedingsmiddel)• selenium (voedingsmiddel en supplement)• vis•vitamine D


Dikke darm kanker (risicobevorderend)


Dikke darm kanker (risicoverlagend; 1)


Dikke darm kanker (risicoverlagend; 2)


Relatie dikke darm kanker en obesitas


Bevindingen uit het WCRF rapportVOEDINGSMIDDELEN EN DRANKEN DIE GEWICHTSTOENAME BEVORDEREN


• De gemiddelde energiedichtheid van de voeding terug naar 125 kcal per 100 g te brengen

•Elke 10 jaar de gemiddelde consumptie van suikerrijke dranken van de bevolking te halveren


• Consumeer zo min mogelijk voedingsmiddelen met een hoge energiedichtheid

•Vermijd suikerrijke dranken

•Als u al ‘fastfood’ eet, eet het dan zo min mogelijk


Bevindingen uit het WCRF rapportPLANTAARDIGE VOEDINGSMIDDELEN


• De gemiddelde consumptie van groente en fruit van de bevolking tot dagelijks minstens 600 g te brengen

• Grotendeels onbewerkt(e) graan of graanproducten en/of peulvruchten, en andere voedingsmiddelen die een natuurlijke bron zijn van voedingsvezel, bij laten dragen aan een dagelijks gemiddelde van de bevolking van minstens 25 g meervoudige suikers anders dan zetmeel


• Eet dagelijks ten minste 5 porties (ten minste 400 g) van verschillende soorten groenten en fruit

• Eet grotendeels onbewerkt(e) graan of graanproducten en/of peulvruchten bij elke maaltijd

• Beperk voorbewerkte zetmeelrijke producten

• Personen die zetmeelrijke wortel- of knollengewassen eten als hoofdbestanddeel van de voeding, moeten er ook voor zorgen dat ze genoeg groente, fruit en peulvruchten eten


Bevindingen uit het WCRF rapportDIERLIJKE VOEDINGSMIDDELEN


• De gemiddelde consumptie van rood vlees van de bevolking niet meer dan 300 g per week laten zijn, waarvan weinig of geen voorbewerkt


• Personen die rood vlees eten, moeten streven naar minder dan 500 g per week, waarvan weinig of geen voorbewerkt


Bevindingen uit het WCRF rapportALCOHOLISCHE DRANKEN


• Het deel van de bevolking dat meer drinkt dan de aanbevolen maximumhoeveelheid elke 10 jaar met één derde te verlagen


• Wanneer men alcoholische dranken drinkt, beperk de consumptie tot niet meer dan twee glazen per dag voor mannen en één glas per dag voor vrouwen

Deze aanbeveling houdt er rekening mee dat alcohol waarschijnlijk beschermt tegen coronaire hartziekten


Bevindingen uit het WCRF rapportCONSERVERING , BEWERKING, BEREIDING


• De gemiddelde dagelijkse consumptie van zout uit alle bronnen voor de bevolking minder dan 5 g (2 g natrium) te doen zijn

• Het deel van de bevolking dat meer dan 6 g zout (2,4 g natrium) per dag consumeert elke 10 jaar te halveren

• De blootstelling aan aflatoxines uit beschimmeld(e) graan of graanproducten, of peulvruchten te verkleinen


• Vermijd in zout geconserveerde, gezouten of zoute voedingsmiddelen. Conserveer voedingsmiddelen zonder zout te gebruiken

• Beperk de inname van voorbewerkte voedingsmiddelen met toegevoegd zout om een dagelijkse inname van zout van minder dan 6 g (2,4 g natrium) mogelijk te maken

• Eet geen beschimmeld(e) graan of graanproducten, of peulvruchten


Bevindingen uit het WCRF rapportVOEDINGSSUPPLEMENTEN


• Maak het deel van de bevolking dat zonder voedingssupplementen alle aanbevolen dagelijkse hoeveelheden haalt zo groot mogelijk


• Voedingssupplementen worden niet aanbevolen voor het voorkómen van kanker


Vezel - mechanisme

• verteerbaar vs. onverteerbaar• fermenteerbaar vs. onfermenteerbaar

• onfermenteerbaar: primair bulking; effect op transit; afvoer toxische componenten; ook viscositeits verhoging in lumen darm

• fermentatie in de dikke darm: door microbiota; productie van microbiele metabolieten; additionele voeding voor de gastheer

• rol in obesitas?• boterzuur: energiebron van colonocyten; zorgt in vitro voor differentiatie van kanker cellen (eventuele verklaring voor epidemiologisch effect van vezel??)• hot topic is de hedendaagse wetenschap


Boterzuur (1)

• Productie uit verschillende soorten vezel• resistent zetmeel lijdt tot hoge boterzuur productie• screening in in vitro modellen

TNO’s in vitro model van de dikke darm


Boterzuur (2)

• Welke micro-organismen zijn daar bij betrokken?• 13C-gelabelde substraten• identificatie van betrokken micro-organismen• cross-feeding

13C-gelabeld substraat Incubatie

label komt terechtin metabolieten en in biomassa micro-organismen

1.793 g ml-1

1.802 g ml-1

Control (0h), fraction 5

4h, fraction 4

50 bp T-RF length

13C2-boterzuur


Boterzuur (3) Foppe ten Hoor Award 2007

NWO Voeding dagen

• Boterzuur verhoogd de anti-oxidant status in gezonde vrijwilligers

Placebo Butyrate

p = 0.03

• Randomized, double blind, cross-over design• N=16 • 60 ml enema, 100 mM butyrate daily

t in weekst = 0 t = 2 t = 4 t = 6

Wash outDaily butyrate/placebo enema

Daily butyrate/placebo enema

Sigmoidoscopy Sigmoidoscopy

• Randomized, double blind, cross-over design• N=16 • 60 ml enema, 100 mM butyrate daily

t in weekst = 0 t = 2 t = 4 t = 6




t in weekst = 0 t = 2 t = 4 t = 6




t in weekst = 0 t = 2 t = 4 t = 6




H. Hamer et al.


Vezel – mechanisme - Take home messages

• het ene vezel is het andere niet…..

• Aanbevelingen:• Voedsel en Waren Autoriteit – Voedingsvezel; April 2007• Gezondheidsraad – Richtlijn voor de vezelconsumptie; Maart 2006

• Zolang epidemiologisch en interventie onderzoek nog niet duidelijk heeft aangetoond welke vezel en in welke hoeveelheid, blijft het vooralsnog gissen en een ‘gut feeling’

• Aanbevelingen: Huidige inname 3.4 gram/MJ 2.0-2.2 gram/MJ = 14.2 gram/1000 kcal = 30-40 gram/dag


TNO Quality of Life

Sandra Bausch-GoldbohmAnnet MaathuisAlwine Kardinaal

e-mail: [email protected]

TI Food & Nutrition

Petia Kovatcheva-DatcharyHenrike HamerTao HeRobert-Jan Brummer

TNO Kwaliteit van Leven 6 dec 2007Voeding en darmgezondheid Koen Venema TNO Kwaliteit van Leven Top...

Documents

Transcript of TNO Kwaliteit van Leven 6 dec 2007Voeding en darmgezondheid Koen Venema TNO Kwaliteit van Leven Top...