Taalontwikkeling en gedrag

Mieke Wilterdink

1

Waar gaat het over?

• Relatie tussen taal en gedrag

• Hoe vaak komt ESM voor?

• Relatie ESM en gedrag

– Jonge kinderen

– Jongeren

2

Een aantal termen

• Taalproblemen mogen gezien worden als een risicofactor voor het

ontstaan van gedragsproblemen

• Veel studies laten zien dat de kans dat kinderen met ESM een of

meerdere vormen van gedragsproblemen laten zien groot is.

• Gedragsproblemen bij ESM 30-70% (anderhalf tot 5 keer hoger dan

bij algemene bevolking)

• Kinderen met taalbegripsproblemen begrijpen een groot deel van de

relevante info uit de sociale omgeving niet.

• Taal speelt een belangrijke rol bij gezonde emotionele ontwikkeling

• Uit onderzoek blijkt dat kinderen met ESM meer moeite hebben

emoties te herkennen

3

Hoe vaak komt ESM voor?

• Schatting internationaal:

– 3-7 % kinderen heeft ESM

– 2% van de tien jarigen

• CBS 2010:

– 60.000 jongeren (10 - 25 jaar)

– 40.000 jongeren (10 - 20 jaar)

– 255.000 volwassenen (20-65 jaar)

• Gedragsproblemen 30-70% bij ESM

4

Mensen met ESM

• Vaker gepest

• Worden buitengesloten

• Trekken zich terug

• Faalangstig

• Depressief

• Verminderd zelfvertrouwen

• Communicatieproblemen

– frustratie

– explosief en agressief gedrag

• Problemen met sociale interactie

5

Als een kind niet gaat praten…

• bezorgdheid

• extra inspanning

• vanzelfsprekendheid verdwijnt

• initiatieven worden niet opgemerkt

• onverstaanbare uitingen genegeerd

• meer vragen stellen (vooral ja/nee)

• meer tégen het kind dan mét het kind

We zien bij het kind

• weinig initiatief tot praten en daar kan het kind heel tevreden mee zijn!

• agressie

• frustratie

• in je schulp kruipen

• non-verbale communicatie

8

Taalgebruik en opvoeding

• Hebben veel met elkaar te maken

• Gesprek heeft in opvoeding belangrijke rol

• Ouders kunnen onvoldoende uitleggen

• Kind kan onvoldoende duidelijk maken

wat het wil

• Misverstanden

• Negatief geladen interactie

9

Emoties van ouders van

taalgestoorde kinderen (2-3 jaar) N= 46

• Geen duidelijke gevoelens 20%

• Teleurgesteld 11%

• Geïrriteerd, ontevreden 8%

• Machteloos, verdrietig 44%

• Onzeker, tegenstrijdig 15%

• Geen informatie 2%

10

Beschrijving gedrag (interpretatie door de ouder)

VSTO ‘normaal’ N=46 N=32

• Normaal 18% 25%

• Vrolijk 6% 41%

• Te rustig 28% 9%

• Druk 40% 25%

• Snel geïrriteerd 6% 0%

11

Negatieve interpretatie van het gedrag

kan negatief uitwerken op interactie.

Taalstoornis lijkt effect te hebben op

pedagogische houding van ouders.

Sociaal emotioneel

functioneren • Emotioneel functioneren

– herkennen van emoties in gezichtsuitdrukkingen

– emotievocabulaire

– benoemen van emoties

• Emotieregulatie

– frustratie tolerantie en coping

• Inzicht in emoties en gedrag van anderen

– empathie en Theory of mind

12

Jongeren met ESM

• Vaker justitie

• Grotere kans op druggebruik

• Vaker depressief

• Meer moeite met afronden opleiding

• Lagere opleiding dan passend bij IQ

• Meer moeite een baan te vinden

13

Longitudinale studies

• Dertigers met ESM als kind

– Vaker zonder werk

– Vaker ongeschoold werk

– Vaker beschermd wonen

– Problemen gezinsleven

– Moeite met taalbegrip

– Ervaren vaker misverstanden

14

Jongeren

• Minder onafhankelijk dan leeftijdsgenoten

– Telefoneren

– Schrijven

– zelfstandig reizen

• Meestal zwak zelfvertrouwen

• Sterk op volwassenen gericht

15

Jongeren

• Voelen zich: – Buitengesloten

– Gefrustreerd

– Overvraagd

• Hebben behoefte aan – Geduld en tijd

– Aangepast spreektempo en woordgebruik

• Ervaren meer obstakels op weg naar

volwassenheid

16

Sociaal emotioneel functioneren

• Vrienden besteden grootste deel van de

tijd samen aan praten met elkaar

• Minder vriendschappen en vaker gepest

dan leeftijdsgenoten zonder ESM

• Kinderen met achterstand in met name

taalbegrip worden minder aardig

gevonden

• Adolescenten: vaker depressief of angstig

17

Jongeren

• Ondersteuning bij communicatieve

activiteiten

• Tweede natuur van ouders, leerkrachten

en professionals

• Ondervinden pas later hun beperkingen

• Minder gelegenheid om competenties te

oefenen dan leeftijdsgenoten

• Digitale achterstand

18