‘T ARSENAAL E- MAGAZINE

Onafhankelijk digitaal informatieblad over

Hedendaagse en Historische Militaire

Onderwerpen met als specialiteit de Koude

Oorlog.

MAANDELIJKSE UITGAVE: OKTOBER NR 13

Jaargang II

201421PAGINA’S. MET ALS HOOFDTHEMA DE KOUDE(SPIONNEN) OORLOG

VAN DE REDACTIE

Beste Lezers en lezeressen,

In deze aflevering nr 13 weer een aantal spannende en interessante verhalen die bij u misschien wat minder bekend zijn m.b.t. de koude oorlog. Bijzonder is het verhaal onder de noemer in de spotlight, waarbij wordt ingegaan over de geheime (koude) oorlog tussen de CIA en de KGB. Ook vraag ik u uw zeer speciale aandacht over een bijdrage van de heer Jo Peeters uit België die u kunt lezen op pagina 14. Ik wens u deze keer ook weer veel leesplezier toe.

Uw Hoofdredacteur.

Rob Vaneker

2

OP

‘T

Ar

se

na

al

2

01

4

2014 - Magazine ‘ T Arsenaal

HoofdredacteurRob Vaneker, aalst550@planet.nl

Associate EditorRobert Wilbrink

Contributing WriterKapt. Roel van der Wiel

Contributing WriterJo Peeters, België

Contributing WriterRob Vaneker Art Director Rob Vaneker

Graphic ArtistRob Vaneker

Circulation OfficerRobert Wilbrink

Advertisingaalst550@planet.nl

OPGERICHT 1 augustus 2013

C O L O F O N

-De geheime (koude) oorlog tussen CIA en KGB

-Herdenking plechtigheid Prinses Irene brigade, Tielt (B)

-De consequenties van een kernoorlog

-Advertentie pagina’s

3

4

14

16

20

‘T

Ar

se

na

al

2

01

4

4

D E G E H E I M E O O R L O G T U S S E N D E C I A E N D E K G B

Ook in de laatste fase van de Koude O o r l o g g i n g d e s t r i j d t u s s e n d e inlichtingendiensten van de Verenigde S t a t e n e n d e S o v j e t - U n i e i n a l l e hevigheid door. Dit blijkt na lezing van Spy Handler: Memoires of a KGB Officer. The True Story of the Man Who Recruited Robert Hanssen and Aldrich Ames van Viktor Tsjerkasjin en Gregory Feifer, dat in het jaar 2005 in New York verscheen.

KORTE INLEIDING

In april 1985 werd de CIA-agent Adolf Tolkatsjov door een team van het Zevende Directoraat van de KGB (observaties), bijgestaan door leden van de Groep Alfa1, gearresteerd. De arrestatie verliep uiterst profess ioneel op een st i l le weg zo’n vijfentwintig kilometer buiten Moskou, niet ver van zijn datsja. Tolkatsjov bood geen weerstand. Hij kreeg een dik touw tussen zijn tanden geklemd om te verhinderen dat hij een gifcapsule zou doorbijten. Zijn jas en bloes werden uitgetrokken voor het geval er een capsule in een kraag was genaaid en vervangen door een blauw KGB-trainingspak. Deze voorzorg had te maken met de arrestatie in1977 van een

andere CIA-agent, de sovjetdiplomaat Alexander Ogorodnik, die kans had gezien kort na zijn arrestatie een door de CIA geleverde capsule met cyanide door te bijten, met de dood tot gevolg. Tolkatsjov werkte bij een wetenschappelijk bureau dat opdrachten uitvoerde voor de sovjet l u c h t m a c h t e n h a d i n z e s j a a r t i j d t iendu i zenden pag ina ’s met gehe ime m i l i t a i r e t e c h n o l o g i e a a n d e C I A doorgegeven. Na een geheim proces werd hij, zoals in de Sovjet-Unie gebruikelijk, ter dood veroordeeld en terechtgesteld. De affaire-Tolkatsjov en veel andere kwesties uit de intelligence war in de laatste fase van de Koude Oorlog, komen aan de orde in The Main Enemy: The Inside Story of the CIA’s F inal Showdown with the KGB, g e s c h re v e n d o o r M i l t B e a rd e n , e e n voormalige medewerker van de CIA en James Risen, journalist van The New York Times. De titel van het boek is ontleend aan het gangbare spraakgebruik van de KGB, die de Verenigde Staten doorgaans aanduidde als glavny vrag (hoofdvijand) of g lavny prot ivn ik (hoofdtegenstander ) . B e a r d e n e n R i s e n g e v e n z e e r v e e l informatie over de werkwijze van zowel de CIA a ls de KGB. Hun boek i s deels gebaseerd op oral history, waaronder tal v a n i n t e r v i e w s m e t A m e r i k a a n s e e n Russische inlichtingen functionarissen.

‘T

Ar

se

na

al

2

01

4

Een van de interessantste figuren in The Main Enemy is generaal -majoor Rem Krassilnikov, ten tijde van de arrestatie van Tolkatsjov chef van de eerste afdeling van het Tweede Hoofddirectoraat van de KGB. Het Tweede Hoofddirectoraat was verantwoordelijk voor de bestrijding van s p i o n a g e o p s o v j e t g r o n d g e b i e d . Daarbinnen was de eerste afdeling de belangrijkste omdat die zich bezighield met spionage door de Verenigde Staten. Deze spionage werd doorgaans bedreven vanuit de Amerikaanse ambassade in M o s k o u o f a n d e r e A m e r i k a a n s e vestigingen in de Sovjet-Unie, door CIA-p e r s o n e e l d a t d a a r o n d e r e e n d i p l o m a t i e k e d e k m a n t e l w a s gestationeerd. Krassilnikov had de leiding over de operatie tegen Tolkatsjov. Hij was nauw betrokken bij diens ondervragingen en voerde ze soms ook zelf uit.Hij komt in de The Main Enemy naar voren als een vriendelijke, zelfs vaderlijke figuur. De l e z e r k r i j g t h a a s t m e d e l i j d e n a l s Krassilnikov moet aanzien hoe niet alleen de KGB maar ook de bijna almachtige s taa t , d ie h i j naa r bes te ve rmogen gediend had, na de mislukte staatsgreep van augustus 1991 als een kaartenhuis in elkaar stort. In hetzelfde jaar moet hij ook nog meemaken hoe een CIA-medewerker een onhandige poging doet om hem te rekruteren. Krassilnikov weigert resoluut.

Dubbelspion

Voor de sp ionage t i jdens de Koude O o r l o g w a s 1 9 8 5 e e n j a a r v a n hoogtepunten. Behalve Tolkatsjov werden nog tal van andere Amerikaanse agenten in de Sovjet-Unie opgepakt. Krassilnikov en zijn medewerkers kregen tips van de inlichtingendienst van de KGB, het Eerste Hoofddirectoraat, voor het traceren van personen die voor de CIA actief waren.

Detai ls over de bron van informat ie werden hun uiteraard niet meegedeeld. Pas veel later zou blijken dat een van de bronnen van het Eerste Hoofddirectoraat de CIA-medewerker Aldrich Ames was. Ames werkte vanaf 1985 als agent voor de KGB, nadat hij in één keer een hele reeks namen van KGB’ers en andere Russen die voor de CIA werkten,aan Moskou had doorgegeven (Zijn besluit om voor de KGB te gaan werken werd vooral door financiële problemen ingegeven.) Ames was in een uitstekende positie om dit soort informatie aan de KGB door te spelen omdat hij vanaf 1983 bij de CIA chef cont ra - in l i ch t ingen was van de afdeling voorde Sovjet-Unie en Oost-Europa, de ‘SE- division’. De SE-division viel onder het Directorate of Operations van de CIA, ‘DO’ voor insiders, dat zich o n d e r m e e r b e z i g h i e l d m e t ‘ h u m i n t ’ ( h u m a n i n t e l l i g e n c e ) , h e t rek ru te ren en runnen van Agenten . Vanwege zijn functie had Ames toegang t o t z e e r v e e l i n f o r m a t i e o v e r sov je tbu rge r s , onder w ie ook KGB-officieren die voor de CIA werkten. Om te voorkomen dat zij informatie over Ames’ verraad zouden doorspelen aan de CIA, gaf Ames als eerste de namen van de KGB’ers door die op de ambassade in Washington voor de Amerikanen werkten. In totaal zou hi j v i j fentwint ig sovjet burgers verraden en werden door zijn toedoen minstens tien van hen, onder wie verschillende KGB’ers, in de Sovjet-Unie w e g e n s s p i o n a g e g e ë x e c u t e e r d . Tolkatsjov was er een van. Russische inlichtingendienst SVR. Ames werd in 1994 opgepakt en z it in een Amerikaanse gevangenis levenslang uit zonder kans op vervroegde vrijlating.

5

‘T

Ar

se

na

al

2

01

4

Het bizarre was dat de KGB informatie over sommige Amerikaanse agenten niet alleen van Ames kreeg, maar ook van FBI-medewerker Robert Hanssen, die rond dezelfde tijd als Ames contact met de KGB had gezocht. Ook de voormalige CIA-medewerker Edward L. Howard, die eind 1985 naar Moskou v luchtte, was een belangrijke bron van informatie voor de KGB. Hierdoor is het in een aantal gevallen onmogelijk geworden om vast te stellen wie nu precies wie verraden heeft. Ames en Hanssen werkten in ieder geval tot het einde van de Sovjet-Unie voor het Eerste Hoofddirectoraat van de KGB. Van 1991 tot hun arrestatie in respectievelijk 1994 en 2001 leverden z i j i n format ie aan de Russische inlichtingsdienst SVR. Deze twee zaken laten zien dat er ook na het einde van de Koude Oorlog geen einde is gekomen aan de spionage tussen de Verenigde Staten en Rusland. De KGB verkeerde a l s resu l taat van d i t a l les volkomen onverwacht in de luxe positie d a t i n f o r m a t i e o v e r v e r r a a d v a n sovjetburgers werd bevestigd door twee of drie onafhankelijke bronnen, die niets van elkaars bestaan als KGB-agenten afwisten. Zowel Ames als Hanssen gaf informatie die leidde tot de arrestatie van de 64-jarige Dmitr i Pol jakov, een generaa l b i j de militaire inlichtingendienst van de Sovjet-

Unie (GROe).Poljakov werkte al vanaf 1961 voor de Amerikanen onder de codenaam TOPHAT. Hij was al veel eerder onder verdenking gekomen, maar de zaak tegen h e m k o n n i e t b e w e z e n w o r d e n . W a a r s c h i j n l i j k o n t l e e n d e h i j e x t r a bescherming aan zijn generaalsrang en zijn connecties binnen het sovjetestablishment. De informatie die Ames leverde gaf de doorslag en kostte Poljakov uiteindelijk de kop. Hij was toen al niet meer in actieve dienst bij de GROe en verbleef dikwijls op zijn geliefde datsja. Begin juli 1985, kort n a d a t A m e s z i j n v i t a l e b e l a s t e n d e informatie over hem had doorgegeven, werd Poljakov onder het voorwendsel van e e n o f f i c i ë l e c e r e m o n i e n a a r h e t hoofdkwartier van de GROe genodigd, w a a r h i j i n g a l a u n i f o r m v o l o n d e r s c h e i d i n g e n v e r s c h e e n . B i j binnenkomst werd hij onmiddellijk door vijf s t e v i g g e b o u w d e j o n g e m a n n e n besprongen en op even professionele wijze als Tolkatsjov gearresteerd.

6

‘T

Ar

se

na

al

2

01

4

7

Kukliński

Op grond van het voorgaande zou men kunnen denken dat in de laatste fase van de Koude Oorlog vooral de sovjets aan de winnende hand waren in de ondergrondse strijd tussen de CIA en de KGB. Het verraad van Ames en Hanssen verschafte de KGB inderdaad een sterke positie, maar ook de CIA liet zich in agenten operaties niet onbetuigd. Een voor de Amerikanen succesvolle operatie was die waarin de Poo l se ko lone l Rys za rd Kuk l iń sk i de h o o f d r o l s p e e l d e . D e z e z a a k i s gedetailleerd beschreven door Benjamin Weiser in A Secret Life. Opvallend is dat ook Kukliński uit eigen beweging zijn diensten aan de CIA aanbood, door in augustus 1972 een brief te schrijven aan de Amerikaanse ambassade in Bonn. Weiser heeft langdurig met Kukliński gesproken en kon bovendien putten uit allerlei materiaal dat de CIA hem ter beschikking had g e s t e l d . H i e r d o o r k o m t z o w e l d e Amerikaan Seals, en de Poolse kant van deze zaak in het boek goed uit de verf. Bij zijn besluit om voor het westen te gaan werken, werd Kukliński vooral geleid door zijn afkeer van het sovjetregime, dat Polen s i n d s h e t e i n d e v a n d e T w e e d e Wereldoorlog in zijn greep had. Hij was er

van overtuigd dat Polen in een alliantie met westerse landen thuishoorde en niet in een door de Sov je t -Un ie ove rheer s t Warschaupact. Kukliński rapporteerde de CIA uitvoerig over de politieke en militaire situatie in Polen, dat in de jaren zeventig een roerige periode doormaakte. Dankzij zijn werk kwam hij vaak in contact met h o g e s o v j e t m i l i t a i r e n e n k o n h i j topconferenties en andere belangri jke beraadslagingen van het Warschaupact bijwonen. Eind 1981 werd Kukliński met zijn vrouw en twee zoons door de CIA via de Pools-Oost-Duitse grens naar West-Berl i jn ‘geëxf i l treerd’ omdat er acuut g e v a a r d r e i g d e d a t d e P o o l s e veiligheidsdienst hem zou ontmaskeren. Tegen die tijd had hij de CIA meer dan 40.000 pagina’s aan informatie geleverd, vooral over het sovjetleger. In januari 1978 leverde Kukliński bijvoorbeeld veertig in het geheim gefotografeerde documenten, waaronder de notulen en besluiten van ve rgade r i ngen van de m in i s te r s van Defensie en de Militaire Raad van het Warschaupact uit de periode 1969-1977 en voordrachten van ministers van Defensie over luchtverdediging en command and control-systemen van het Warschaupact.

‘T

Ar

se

na

al

2

01

4

Van groot psychologisch belang – ook voor Kukliński zelf – was een voorstel van de opperbevelhebber van het Warschaupact, sovjetmaarschalk Viktor Koelikov, om de legers van de lidstaten ingeval van oorlog onder sov je tbeve l te p laa t sen . Voor Kukliński was een dergelijk voorstel een belangrijke rechtvaardiging van zijn werk als Amerikaans agent. Het moet hem een groot gevoel van voldoening hebben gegeven toen hij hoorde dat hij in een memorandum van de CIA gekarakteriseerd werd als ‘the best placed source now available to the American government in the Soviet bloc’.

Een interessant aspect van A Secret Life is de aandacht die Weiser besteedt aan wat de Amerikaanse inlichtingendiensten trade c ra f t noemen, het handwerk van de spionage. Duidelijk wordt dat het voor de C I A g e e n s i n e c u r e w a s o m i n e e n communistisch land als Polen met zijn s t r i k t e v e i l i g h e i d s re g i m e re g e l m a t i g contact met een belangrijke agent te onderhouden. Kukliński communiceerde onder andere via dead drops. Hij schreef boodschappen met onzichtbare inkt, maar maakte ook gebruik van miniatuurcamera’s en elektronische zenders. Van tijd tot tijd waren er persoonlijke ontmoetingen, maar

die waren om veiligheidsredenen meestal zeer vluchtig. Een enkele keer was er een ontmoeting in het buitenland die wat langer duurde, waarbij op een bepaald moment ook het Centraal Station in Den Haag nog even als ontmoetingsplaats d iende. De procedures en ve i l ighe id maatregelen waarmee dit werk gepaard g ing , worden door We i se r u i t voe r ig geschetst. Zo was er het brush contact, een vluchtige ontmoeting met een agent waarbij iets zodanig wordt overhandigd dat d i t voor de observanten van de plaatselijke veiligheidsdienst onzichtbaar blijft. De CIA had van het brush contact e e n s p e c i a l e s t u d i e g e m a a k t e n d e methode lijkt ook vandaag de dag nog van belang.

8

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

9

Eind 1981, kort voor de afkondiging van d e s t a a t v a n b e l e g d o o r g e n e r a a l Jaruzelski,werd Kukliński met zijn gezin in d e Ve r e n i g d e S t a t e n i n v e i l i g h e i d gebracht. De overgang naar een nieuw leven in het westen, onder een nieuwe naam en identiteit en zonder kennis van de Engelse taal, was niet gemakkelijk. Beide zoons zouden in de Verenigde Staten door ongevallen om het leven komen. Na de val van het communisme ging er nog enige tijd voorbij voordat K u k l i ń s k i e r k e n n i n g k r e e g i n z i j n vaderland. In mei 1984 was hij bij verstek ter dood veroordeeld en dit moest eerst o ff i c iee l ongedaan gemaakt worden. Uiteindelijk werd hij in 1998 in Polen als een held ontvangen. Hi j overleed in februari 2004 in de Verenigde Staten.

Hafizullah Amin

In The Main Enemy beschrijft Milt Bearden niet alleen klassieke agenten operaties als die van Tolkatsjov, Ames en Hanssen, waar hij als medewerker van de CIA zelf bij b e t r o k k e n w a s , m a a r o o k d e z e e r belangrijke rol van de Amerikaanse dienst bij de oorlog in Afghanistan in de jaren tachtig. Bearden was een sleutelfiguur bij de Amerikaanse wapenleveranties aan de

Afghaanse mujaheddeen die het opnamen tegen het sovjetleger. Hij figureert ook in h e t m o n u m e n t a l e e n u i t s t e k e n d gedocumenteerde Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and Bin Laden , f rom the Sov ie t I nvas ion to september 11, 2001 van de Amerikaanse journa l i s t S teve Co l l . Bearden komt d a a r u i t , m e d e d o o r C o l l s g e v o e l v o o r t r e f f e l i j k e a n e k d o t e s e n r a k e t y p e r i n g e n , n a a r v o r e n a l s e e n schilderachtig figuur, die voor alles een covert operator was, iemand die actief ten strijde trekt tegen de vijand. Een case officer, die moeizaam contact onderhoudt met een belangrijke agent in het veld, was hij eigenlijk niet. Blijkbaar zag hij dit zelf ook zo. Tijdens regionale conferenties van c h i e f s o f s t a t i o n ( c h e f s v a n C I A -vestigingen in een bepaald land) placht hij op te scheppen over zijn werk: ‘All of you guys out there, you try to recru it Soviets. Me, I just kill them.’

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

Een van de talrijke interessante kwesties waarover Coll zijn licht laat schijnen is de Afghaanse dictator Hafizullah Amin, die in december 1979 bij het begin van de sovjet invasies gevechten met Spetsnaz-eenheden van de KGB en de GROe in zijn e i g e n p a l e i s o m h e t l e v e n k w a m . Sommige KGB’ers hebben na 1991 wel b e w e e r d d a t A m i n , o f f i c i e e l e e n communist, in werkeli jkheid een CIA-agent was. Geruchten van die strekking circuleerden eind jaren zeventig ook onder het Amerikaanse diplomat ieke personeel in Kaboel. Coll vermoedt dat het gerucht door de KGB ze l f was verspreid om Amin bij de Afghaanse communistische partij in diskrediet te brengen. Hij was namelijk in de ogen van Moskou een te zelfstandige koers gaan varen. Vóór d ie t i jd had Amin ju ist jarenlang op de loonlijst van de KGB gestaan. Medewerkers van de KGB-rezidentoera in Kaboel hadden regelmatig gehe ime ontmoet ingen met hem in geparkeerde auto’s.

De verdenking tegenover Amin ging een r o l s p e l e n b i j h e t b e s l u i t v a n d e sovjetleiders om eind 1979 Afghanistan binnen te vallen en hem uit te schakelen. In een persoonl i jk memorandum aan partijleider Leonid Brezjnev van begin december 1979 signaleert KGB voorzitter J o e r i A n d r o p o v e e n g e l e i d e l i j k e verschuiving van Amins loyaliteit van de Sovjet-Unie naar het westen. In de weken voor de sovjetinvasie heeft de KGB nog pogingen ondernomen om de dictator te vergiftigen en hem door een sluipschutter te laten liquideren, maar die mislukten. In de vroege ochtend van eerste kerstdag 1979 legde het Veert igste Leger bi j Termez pontonbruggen over de rivier de A m o e D a r j a e n r o l d e n d e e e r s t e sovjettanks de grens over. Volgens de

versie van Coll openden tegelijkertijd zevenhonderd KGB-commando’s, gekleed in uniformen van het Afghaanse leger, de aanval op het paleis van Amin, met het doel hem en zijn naaste medewerkers uit te schakelen.

Wat opvalt in het boek van Coll is het grote gebrek aan daadkracht van de CIA over Afghanistan nadat het sovjetleger de a f t o c h t h a d g e b l a z e n . D i e t e r u g h o u d e n d h e i d v a l t w e l l i c h t t e begrijpen als het gaat om de eerste jaren na 1989 toen Afghanistan haar grote betekenis a ls s t r i jdtoneel tegen het sovjet leger voor de Amerikanen had verloren. Bovendien ging de CIA begin jaren negentig gebukt onder de gevolgen van de Iran-contra-affaire, waarbij de dienstzijn boekje rijkelijk te buiten was gegaan en in strijd met resoluties van het Congres had geopereerd. Het strategisch belang van Afghanistan nam echter in de tweede helft van de jaren negentig weer aanzienlijk toe, vooral nadat Osama Bin Laden zich er vestigde en zi jn boze plannen begon te smeden.

In de periode waarin al-Qaeda een nieuwe generatie terroristen in trainingskampen in Afghanistan opleidde, hielden de CIA en de Amerikaanse regering zich vooral bezig met de vraag of liquidatie van Bin Laden politiek haalbaar en wenselijk was. De overwegingen die hierbij een rol speelden en die door Col l uitvoerig worden geschetst, kunnen in het licht v a n 1 1 s e p t e m b e r 2 0 0 1 s l e c h t s a l s v o l k o m e n w e r e l d v r e e m d w o r d e n beschouwd. Sinds het midden van de jaren zeventig gold voor de CIA een presidentieel verbod op het uitvoeren van een politieke moord.

10

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

Dit verbod was uitgevaardigd nadat aan het licht was gekomen dat de CIA inde eerste helft van de jaren zestig diverse p o g i n g e n h a d o n d e r n o m e n o m buitenlandse regeringsleiders, onder wie Fidel Castro, te vermoorden. De grote vraag was onder welke omstandigheden het de CIA nog wel was toegestaan al-Qaeda-figuren als Osama bin Laden of zijn tweede man Ayman al-Zawahiri neer te schieten. Over dit soort kwesties hebben volgens Coll hoge CIA-functionarissen urenlang met juristen van de Amerikaanse overheid gedebatteerd. Enkele dagen na de aanslagen op de ambassades in Kenia e n T a n z a n i a i n a u g u s t u s 1 9 9 8 o n d e r t e k e n d e pres ident C l inton een memorandum, waarin het de CIA w e rd t o e g e s t a a n Bin Laden en zijn l i j f w a c h t e n t e doden zolang het g e w e l d w e r d g e b r u i k t t e r zelfverdediging bij een legitieme poging tot arrestatie.

Attorney General Janet Reno was eigenlijk een andere mening toegedaan. Zij vond dat dodelijk geweld tegen Osama bin Laden alleen mocht worden toegepast als e r s p r a k e w a s v a n e e n c o n c r e t e aanvalsdreiging (imminent attack) van hem tegen de Verenigde Staten. Vervelende bijkomstigheid is dat moeilijk is vastte s t e l l e n w a n n e e r e e n a a n v a l p re c i e s aanstaande is. Bovendien zou de CIA bij e e n o p e r a t i e t e g e n B i n L a d e n i n Afghanistan waarschijnlijk gebruik moeten maken van Afghaanse agenten die zij had gerekruteerd. De mentaliteit van deze agenten stond wel heel ver af van de Amerikaanse juridische haarkloverij. Zij zouden waarschijnli jk het principe van

de‘Afghaanse hinderlaag’ hanteren, dat wil zeggen het vuur openen met alles wat je hebt, iedereen overhoop schieten en vervolgens alles aan God overlaten.

Geen wonder dat de CIA de duidelijkheid maar betrekkelijk vond en vreesde bij een mislukte operatie in Afghanistan in het beklaagdenbankje terecht te zullen komen, zoals in het ver leden wel vaker was gebeurd. Het Witte Huis en sommige po l i t i c i i n het Amer ikaanse Congres beschuldigden de inlichtingendienst er vervolgens van te voorzichtig te zijn en te bevreesd voor het nemen van politieke en

juridische risico’s.

V a a k w a s h e t e c h t e r j u i s t h e t Witte Huis dat van een operatie afzag. Zo was de CIA in de loop van 2000 i n h e t l u c h t r u i m boven Afghanistan druk in de weer m e t z o g e h e t e n predators , k le ine

o n b e m a n d e vliegtuigjes, met camera’s uitgerust, die urenlang boven een bepaalde plek konden h a n g e n e n v e e l v u l d i g v o o r verkenningsdoeleinden werden gebruikt. Niet ver van de stad Kandahar ontdekte m e n e e n a a n t a l s i m p e l e g e b o u w e n waarvan op basis van informatie ontleend a a n p r e d a t o r s e n s a t e l l i e t e n w e r d a a n g e n o m e n d a t B i n L a d e n e r herhaaldelijk kwam. Het Witte Huis kreeg zelfs luchtopnamen te zien van Bin Laden t e r p l e k k e , g e k l e e d i n t r a d i t i o n e l e Arabische dracht.

11

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

12

Er was echter een probleem. Agenten ter plaatse wezen op de aanwezigheid van gezinnen met kinderen. Op satellietfoto’s waren waslijnen en een kinderschommel te zien. Binnen het Pentagon en het Witte Huis ontstond grote onenigheid over de vraag of het vanwege mogelijke collateral damage politiek wel verstandig was een lading kruisraketten op het complex af te vuren op een moment dat Bin Laden vermoedelijk aanwezig was. Behalve de

m o e i l i j k h e i d o m t i j d i g e x a c t e i n f o r m a t i e t e verkrijgen over Bin Ladens verbl i j f op die plek, was ook het probleem van de kinderschommel een van de factoren die d e A m e r i k a a n s e r e g e r i n g d e e d bes lu i ten van een

bombardement of een aanval met Special Forces af te zien. Terughoudendheid was kennelijk het motto bij het Witte Huis en de CIA.

Na 11 september 2001 lijkt er weer sprake van een slingerbeweging de andere kant o p . Ty p e r e n d i s i n d i t v e r b a n d h e t

programma van extraordinary rendition (buitengewone uitlevering) dat onder de regering van George W. Bush een grote vlucht heeft genomen. De Amerikaanse regering geeft hierover niet of nauwelijks opening van zaken, maar door lekken in de pers en naarstig speurwerk van journalisten is er inmiddels het een en ander over bekend geworden. De CIA levert vanwege extraordinary rendition personen met een niet-Amerikaanse nationaliteit, die ervan verdacht worden zich in te laten met islamitisch terrorisme, uit aan Arabische regimes die het met de mensenrechten niet al te nauw nemen, zoals Syrië, Egypte en Jordanië. Soms worden ook personen het slachtoffer die niets met terrorisme te maken hebben.

Hafizullah Amin

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

Berucht is inmiddels het geval van een C a n a d e s e s t a a t s b u rg e r v a n S y r i s c h e afkomst die in september 2002 bij een overstap op Kennedy Airport in NewYork werd opgepakt en met een spec iaa l vliegtuig naar Jordanië en vervolgens over land naar Syrië werd overgebracht. Daar zou hij een jaar hebben vastgezeten en naar verluidt ernstig zijn mishandeld. Naar schatting 150 mensen zijn op deze wijze door de CIA aan ‘bevriende’Arabische regimes overgedragen. In Ghost Wars is te l e z e n d a t m e t d e p r a k t i j k v a n b u i t e n g e w o n e u i t l e v e r i n g a l o n d e r president Bil l Clinton werd begonnen, maar dat het programma na de aanslagen in New York en Washington een veel grotere vlucht heeft genomen. Sindsdien gelden immers geheel nieuwe regels. Zoals een hoge CIA-functionaris in september 2002 tegenover een commissie van het Amerikaanse Congres opmerkte: ‘After 9/11, the gloves have come off.’

BRONNEN GEBRUIK

- Milt Bearden en James Risen, The Main Enemy: The Inside Story of the CIA’s Final Showdown with the KGB (New York en Toronto 2003).

- Victor Cherkashin en Gregory Feifer, Spy Handler: Memoir of a KGB Officer. The True Story of the Man Who Recruited Robert Hanssen and Aldrich Ames (New York 2005).

- Steve Coll, Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and bin Laden, from the Soviet Invasion to September 11, 2001 (New York 2004).

- Benjamin Weiser, A Secret Life: The Polish Officer, His Covert Mission, and the Price He Paid to Save His Country (New York 2004).

INTERNET

http://www.newyorker.com/fact/content/?050214fa_fact6 ,

https://www.google.nl/

http://www.defense.gov

https://www.cia.gov/index.html

http://www.tr istarmedia.com/bestofrussia/kgb.html

13

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

H E R D E N K I N G S P L E C H T I G H E I D PRINSES IRENE BRIGADE TIELT - WINGE BELGIE

70 jaar, 6 september 1944 - 2014

In 2009 werd er onder impuls van Richard Van de Velde zoon van een voormalig lid v a n d e P r i n s e s I r e n e B r i g a d e , i n samenwerking met de gemeente Tielt-Winge, een gedenk-teken opgericht aan de kerk van St. Joris-Winge, voor de drie gevallen leden van de Prinses Irene Brigade tijdens de bevrijding van het H a g e l a n d s e d o r p i n B e l g i ë . O p 6 s e p t e m b e r 1 9 4 4 v i e l e n z e b i j h e t binnenrijden van het dorp vanuit Leuven, i n e e n D u i t s e h i n d e r l a a g m e t a r t i l l e r ievuur.Co - r i jder van de Bren carrier Henk De Groot werd dodelijk gewond, verbindings motorrijder Anton B i j l s m a e n s o l d a a t A n t h o o n B o n t e overleden twee dagen later aan hun verwondingen.

Helaas was hun offer in de jaren daarna wat in de vergeethoek geraakt. Het gedenkteken, dat wat verscholen zit achter het oorlogs monument aan de kerk van St. Joris-Winge, kon een grondige kuisbeurt gebruiken, snoeiwerk en onkruid wieden waren evenwel aan de orde. Het geen we dan ook gedaan hebben! Gewapend met snoeischaar, maaier en poetsdoek werd de rustige plaats rond het gedenkteken weer netjes en kreeg het weer het respect dat het verdiende…

De herdenkingsplechtigheid op zaterdagavond 6 september 2014

Om 18.00 uur werd er samengekomen voor de kerk van St.Joris-Winge. Langs de sociale netwerken hadden Wevia het "Huis van het Be lg i sch-Franse Verzet" een oproep gedaan naar onze bevr iende

groeperingen, een groep van fijne mensen die het in ere houden van ons historisch erfgoed hoog in het vaandel dragen.

Ook de Nationale Strijders bond afdeling Tienen gaf ons het sein dat zij met hun vaandels gingen aanwezig zijn… Stefaan Hackelbracht, combat piper representatief van het Seaforth Highlanders Regiment, stemde onmiddellijk in om de plechtigheid op te luisteren met de bagpipes. Daarnaast g ingen ook leden van l i v ing h i s to ry groeperingen uit onze randgemeenten op onze oproep in en zij waren paraat op het afgesproken uur.

Sofie tijdens de poetsbeurt van het gedenkteken

14

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

Hoewel de gemeente deze herdenking niet ondersteunde, kwam burgemeester Rudi eBeken toch langs en richtte een woordje van lof en dank voor ons initiatief. Na de toespraak van hem en organisator Jo Peeters, werden er bloemen neergelegd door het Huis van het Belgisch-Franse Verzet en de delegatie van de Nationale Strijders bond afdeling Tienen. Tijdens deze bloemenlegging bracht de combat piper "Amazing Grace" ten gehore, een emotioneel moment…

Na de bloemenlegging werd de nodige eer getoond met een eresaluut en de Last Post, het Nederlandse volkslied en het B e l g i s c h e v o l k s l i e d w e r d t e n h o r e gebracht. Zoals afgesproken werd iedereen dan nog uitgenodigd om mee te gaan naar het punt op de Leuvense steenweg, aan de rand van het dorp, waar exact 70 jaar geleden de tragedie zich voltrok in de loop naar de bevrijding.

HULDE AAN DE PLAATS DES ONHEILS

Daar er op de plaats waar Henk, Anton en Anthoon aangeschoten werden door de Duitse artillerie en een Duitse tank vanuit het centrum van St. Joris-Winge, geen gedenkteken staat, besloten we deze plaats toch even een "teken" te geven. Voor de plechtigheden werd er een wit kruisje geplaatst door Jo Peeters, met een klein opschrift rond de feiten die er 70 jaar geleden gebeurden.

Ook hier werd er door Sofie - in naam van alle aanwezigen-een krans neergelegd aan het kruisje, opgeluisterd door de tonen van de bagpipes. er afronding werd er een eresaluut gebracht onder de bugeltonen van de Last Post.

Over de Nederlandse Irene brigade is veel gepubliceerd. Veel meer informatie kunt u o.a.hierover vinden op de uitstekende internet site van http://www.strijdbewijs.nl/nl/irene.htm

BRONNEN GEBRUIK

De heer Jo Peeters, Historical Expertise & Support. België

http://www.worldofarms.be

15

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

D E C O N S E Q U E N T I E S VAN EEN KERNOORLOG

Uit voorheen zeer geheime documenten blijkt dat tussen 1 9 5 7 e n 1 9 6 3 h e t Amer i kaanse l ege r i n he t d iepste geheim en u i terst serieus de consequenties van een kernoorlog met zowel de S o v j e t - U n i e a l s C h i n a onderzocht. Tot 1962 zou de V S , o n d a n k s d e e n o r m e wederzijdse vernietiging, als ‘winnaar’ uit de bus komen. D a a r n a v e r d w e e n d a t strategische voordeel.

In de vroege ochtend op 20 juli 1961, te rw i j l de Koude Oor logsspann ingen tussen de VS en de Sovjet-Unie hoog opliepen als gevolg van de Berlijn crisis, kreeg president Kennedy een rapport onder ogen. Het rapport kwam van een kleine, ultra geheime groep die opereerde onder de naam ‘Net Eva luat ion Sub c o m m i t t e e ’ ( N E S C ) . A l s i n d s 1 9 5 7 onderzocht de werkgroep in opdracht van het Witte Huis de gevolgen van een w e re l d w i j d e n u c l e a i re o o r l o g . I n h e t r a p p o r t d a t a a n K e n n e d y w e r d overhandigd stonden zeer schokkende c i j f e r s . I n h e t s c e n a r i o w a a r b i j e e n nucleaire oorlog zou beginnen met een v e r a s s i n g a a n v a l d o o r R u s s i s c h e k e r n o n d e r z e e ë r s o p A m e r i k a a n s e l u c h t m a c h t b a s e s z o u d e n 7 1 m i l j o e n A m e r i k a n e n ‘ d i r e c t ’ s t e r v e n . D e levensgevaarlijke ‘fallout’, radioactief stof dat neerdaalt na een kernexplosie, zou grote, dichtbevolkte delen van het land b e d e k k e n . D o o r d e o n v e r m i j d e l i j k e Amerikaanse nucleaire tegenaanval zouden b i n n e n e e n m a a n d 6 9 m i l j o e n Sovjetburgers en mogel i jk 79 mi l joen Chinezen sterven. “En wij noemen onszelf

een menselijk ras,” verzuchte Kennedy tegen zijn minister van Buitenlandse Zaken Dean Rusk, toen hij het rapport weglegde.

De NESC en hun jaarlijkse analyses waren jarenlang uiterst geheim. Onlangs zi jn samenvattingen van de zeer uitgebreide rapporten (gedeeltelijk) vrijgegeven aan het publiek. Ze geven een inkijkje in hoe serieus de Amerikanen de mogelijkheid van een vernietigend nucleair conflict met de Sovjet-Unie t i jdens de Koude namen. Overigens onderzocht de NESC niet alleen scenario’s waarin het de Sovjet-Unie was de eerste klap uitdeelde. Scenario’s waarin d e V S a l s e e r s t e z i j n k e r n r a k e t t e n ‘preventief’ de lucht in stuurden werden evengoed geanalyseerd. De VS hielden er dus wel degelijk rekening mee dat ze zelf wel eens als eerste konden toeslaan.

16

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

De analyses van de NESC waren een in i t ia t ie f van Kennedy’s voorganger ; p r e s i d e n t D w i g h t D . E i s e n h o w e r (1953-1961 ) . E i senhower, t i jdens de Tw e e d e We r e l d o o r l o g d e h o o g s t e commandant van de geallieerde troepen tegen Nazi-Duitsland, was er altijd van overtuigd dat een conflict tussen de VS en de Sovjet-Unie op een kernoorlog zou uitlopen. Dat moest tegen elke prijs door de VS gewonnen worden. De Russen maakten mogelijk dezelfde analyses, en zo lang de VS daar als sterkste uitkwam zouden die een nucleaire confrontatie wellicht niet aandurven.

Voordeel verdween

In de eerste rapporten eind jaren vijftig kwamen de VS als ‘winnaar’ uit de bus. De wederzijdse vernietiging zou immens zijn, maar in termen van de verbazingwekkend nuchtere NESC-ci j fers zou de VS als sterkste uit een nucleair conflict komen: De Amerikaanse kernkoppen zouden meer menselijke en materiële schade aan de R u s s e n k u n n e n t o e b r e n g e n d a n andersom. Dat bleef zo tot 1962, het jaar w a a r i n d e C u b a c r i s i s d e t w e e grootmachten dicht bij een openli jke confrontatie bracht.

In de NESC-analyse van 1963 was het Amerikaanse voordeel verdwenen. ‘Zowel de VS als de Sovjet-Unie kunnen een nucleair conflict niet zonder aanzienlijke schade overleven,’ concludeerde men toen. Dat kwam vooral door de snelle t o e n a m e v a n h e t a a n t a l langeafstandsraketten ( ICBM’s) in de Sovjet-Unie die kernkoppen in de VS konden afleveren. De vernietiging aan Amerikaanse zijde zou even groot zijn als die aan Russische zijde, zelfs als de VS h u n k e r n w a p e n s a l s e e r s t e z o u d e n

lanceren. In het geval van een nucleair conflict zou de VS dus niet langer in het voordeel zijn, en het leek er ook niet op dat dit ooit weer het geval zou worden. He t a f s ch r i k e f fec t waa r de ee r s te naoorlogse presidenten tegen de Sovjet-U n i e o p i n z e t t e n w a s n i e t l a n g e r bruikbaar.

De SS -15 was een van de ee r s te mob ie l e lanceersystemen voor langeafstandsraketten van de Sovjet-Unie.

Het rapport uit 1963 was ook meteen de laatste. Waarom de NESC ermee stopte is niet precies duidelijk. Mogelijk zetten de r a p p o r t e n , a l l e m a a l e v e n v o l m e t g r u w e l i j k e c i j f e r s o v e r d o o d e n vernietiging, Kennedy er toe aan de NESC opdracht te geven zich meer te richten op diplomatiek cr is ismanagement en het indammen van de wapenwedloop met Moskou. Dat soort rapporten verschenen nog wel in 1964 en 1965. Na 1963 werd een kernoorlog voor Washington iets dat ten alle tijden voorkomen moest worden.

BRONNENGEBRUIK:

De u i tgebre ide samenvat t ingen van de voorheen zeer geheime NESC zijn online te lezen op de website van het National Security A r c h i v e , e e n p r o j e c t v a n d e G e o r g e Washington University in Washington D.C.

Privé Archief: R.Vaneker

17

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

Vietnamoorlog

D e s c e n a r i o ’s v o o r e e n m o g e l i j k e kernoorlog werden vaak gebaseerd op reeële omstandigheden. In het rapport van 1962 ging de NESC uit van een kernoorlog die zou uitbreken in 1965, als gevo lg van een ‘ l okaa l con f l i c t i n Zuidoost-Azië’ (de in 1957 uitgebroken Vietnam-oorlog), waarbij communisten uit Noord-Vietnam met hulp van Moskou en Beijing heel Zuid-Vietnam onder de voet zou lopen.

D e A m e r i k a a n s e l u c h t m a c h t z o u aanvallen uitvoeren en daarbij belaagd w o r d e n d o o r C h i n e s e e n R u s s i s c h e M i G ’s . Lanceerinrichtingen voor raketsystemen z o u d e n i n h o g e staat van paraatheid worden gebrach t . M o s k o u z o u d i t verwarren met voorbereiding op een aanval en zou preventief kiezen voor de n u c l e a i r e v e r r a s s i n g s a a n v a l . M e t miljoenen doden als gevolg.

--------------------------------------------------------

DIGITAAL OOG SCHERP OP MALI

De ScanEagle van het Joint Intelligence, S u r v e i l l a n c e , Ta rg e t A c q u i s i t i o n & Reconnaissance Commando (JISTARC) houdt boven Mali zijn digitale oog scherp op het terrein. Het verkenningsvliegtuig van de landmacht verzamelt samen met e e n g e o l i e d g r o n d t e a m n u t t i g e videobeelden voor de VN-missie in Mali. 

Sergeant-majoor Ronnie Jansen:Functie Groundcrew

“Elke vlucht bereiden we grondig voor. Dat betekent zo vroeg mogelijk beginnen. Een vluchtdag van de ScanEagle begint met de p re - f l igh t check . We prepare ren het t o e s t e l , z e t t e n d e v l e u g e l s v a s t e n controleren alle functies. Er zit best veel elektronica in. Het is een vernuftig ding. W e t a n k e n d e S c a n E a g l e a f m e t m e n g s m e r i n g . J a , n e t a l s e e n o u d brommertje. “We dragen de ScanEagle zel fstandig naar de lanceer insta l lat ie , opgesteld in de buitenring van Kamp Castor. Naast de lanceerinstallatie staat ook de SkyHook (opvangsysteem,) klaar, die het vliegtuig aan het einde van de vlucht weer uit de lucht plukt. Met de hitte en stof in de lucht zijn we benieuwd hoe de ScanEagle zich houdt na een grote hoeveelheid vluchten. Als we storingen krijgen moeten we misschien 's nachts aan de bak.

Sergeant1 Roel Beijers: Functie Groundcrew

18

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

O p p e r w a c h t m e e s t e r G e r a rd Broekenman: Functie Air Vehicle Operator (piloot)

“Voor het besturen van de S c a n E a g l e h e b j e e e n v l i e g b r e v e t n o d i g . D e b e s t u r i n g i s r e l a t i e f eenvoudig, maar je moet veel zaken tegelijk in de gaten houden. De communicat ie met de luchtverkeersleiding i s c r u c i a a l . T e g e l i j k c o m m u n i c e e r j e m e t d e groundcrew en volg je het gedrag van het vliegtuig. Je zit er niet zelf in, dus je moet a l l e g e g e v e n s a f l e z e n . In tussen houd je cont inu controle over de bewegingen van het toestel. Tijdens een vlucht van enkele uren doe je d u s v a n a l l e s t e g e l i j k . Concentratie is geboden.”

K o r p o r a a l 1 G l e n n v a n Dooren:Functie Camerabediener

“Ik zit naast de piloot en bestuur de camera van het vliegtuig. We krijgen van de klant een opdracht om een o m g e v i n g o f o b j e c t t e b e k i j k e n , i n c l u s i e f d e coördinaten. De piloot stuurt het vliegtuig, afhankelijk van bi jvoorbeeld het weer, zo dicht mogelijk op het doel. Met de camera probeer ik een gedetailleerd en scherp

b e e l d t e c r e ë r e n . D a t i s precisiewerk: wat zie ik, wat is interessante informatie, hoe krijg ik dat het beste in beeld? Goede beeldkwaliteit i s e s s e n t i e e l v o o r d e b e e l d a n a l i s t e n . I k b e n e i g e n l i j k e e n v l i e g e n d e cameraman, maar dan op afstand.

O p p e r w a c h t m e e s t e r Tw a n Vermeer:Functie Beeldanalist 

“In een missieorder staan de vragen die de opdrachtgever door ons beantwoord wi l z i e n . A l s d e b e e l d e n binnenkomen, maak ik met e e n c o l l e g a d e e e r s t e analyseslag. We bekijken de b e e l d e n e n h a l e n e r specifieke informatie uit. Die rapporteren we aan de klant. O m d i t g o e d t e d o e n , moeten we ons fatsoenlijk voorbereiden. In lezen, de juiste vragen eruit filteren en heel zorgvuldig werken. Elk detai l kan besl issend z i jn voor de commandant voor w i e w e v e r k e n n e n . E l k gegeven kan levens redden.”

De X-200 ScanEagle is een o n b e m a n d verkenningsvl iegtuig. Het toestel kan op verschillende h o o g t e s n a g e n o e g onhoorbaar v ideobeelden verzamelen.

BRONNENGEBRUIK:

DEFENSIE: LANDMACHT

Teksten KAPT.Roel van de WielFoto SGT Hille Gilling

h t t p : / / w w w . i n s i t u . c o m /systems/scaneagle

www.armyrecognit ion.com/united_states_military_equipment_uk/scaneagle_

19

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

ADVERTENTIE PAGINA

.

Nieuw: voor lezers van dit blad geld een automatische korting bij bestelling in de webshop. Informatie hieromtrent via het onderstaande email adres

http://www.jopieswebshop.nl

LEZERS VAN ‘ T ARSENAAL KORTINGVRAAG NAAR DE VOORWAARDEN BIJ JOPIES WEBSHOP

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

21

ADVERTENTIE PAGINA

http://www.nvvs-anvfa.be

Nationale Vriendenkring der Veteranen van de Strijdkrachten

IMOSPHINX ACADEMY BELGIUM

Contact informatie

Postadres: Duinenstraat 21 B 8450 BREDENE (B)

Internet: http://www.imosphinx.euEmail: freddy.pollet2104@telenet.beTelefoon: +32(0)59- 32.33.68. Interallied Military Organization Sphinx

T-

Ar

se

na

al

2

01

4

Phone:+32 475 409664 Email: worldofarms@gmail.comhttp://www.worldofarms.be

KOVOM - UNV

INTERESSE? Voor meer actuele informatie:http://www.kovom.net/Of per email:KOVOMLA@GMAIL.COMPer Post aan:J.M.van DijkVan Eesterenplein 2743315 KX DordrechtTel: 078-62.29.054

http://www.saabclub.nl