Nr 05 22 oktober 2014

Onafhankelijk magazine van de vrije Universiteit — www.advalvas.vU.nl

Nr 522 oktober 2014

Issam Moustaine vindt dit geen goed moment voor leenstelsel

Relishoppers zijn eigenlijk heel dapper

‘Verdachten zijn de nieuwe slachtoffers’

Toezichthouder Wim Kuijken zit er bovenop

Toen was actie nog heel gewoon pag 16

‘Ik wil iets voor de wereld betekenen’

Siham, gevlucht uit Syrië:

Help mee om vluchtelingen zoals Siham in veiligheid te laten studeren. Rekening NL41 INGB 00000 76300

Siham ontvluchtte de oorlog in Syrië. Met steun van het UAF bereidt zij zich voor op een studie rechten en bouwt zij aan een nieuwe toekomst in Nederland.

www.uaf.nl/siham

foto

: Ven

us V

eldh

oen

UAF_ADV_Shiham-264x205_1.indd 1 16-10-14 17:25

3nr 5 — 22 oktober 2014ADVALVAS

Woensdag 15 oktober 2014, 15.20»

Aula hoofdgebouw. Gerrit Zalm, oud-minister, bankdirecteur en eredoctor van de VU,

tijdens tv-opname van College Tour.Foto peter valckx

INHOUD jaargang 62 — nr 5 vU NU

En verder Online nieuws 4

Opinie: rechtsstaat 8 Column: Lydia Krabbendam 9

Onderzoeksnieuws 14

Mail 23

Opinie: docenten achter slot 24

Column: Roos 25

Campus: VU-verzet 26

OR 28

Cultuur: cabaret en restaurant 30

Sleutelgat 31

Griff 32

Coverfoto Rob Bogaerts/Amfo/Nationaal Archief

Het volgende nummer verschijnt op 5 november 2014.

RedactieadresDe Boelelaan 1105kamer 1-D-401081 HV [email protected] SchilpRedactieFloor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed VisserEindredactieWin Castermans, Welmoed VisserSecretariaatAnna Jansen(020) [email protected] OntwerpLuis Mendo - GOOD Inc. VormgevingRob Bömer, rbbmr.nl

MedewerkersMerlijn Draisma, Peter Gerritsen, Jordi Huisman, Jocelyne Moreau, Roos van Rijswijk, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Strelitski, Nienke Stumpel, Peter Valckx, Rutger WesterhofCopyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, AmsterdamVU-advertentieszie secretariaat Commerciële advertentiesBureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

ONAFHANKeLIJK MAGAZINe VAN De VRIJe UNIVeRSITeIT

Issam Moustaine: de nieuwe voorzitter van de SRVU 6

Manuela Kalsky over flexibel geloven 10

Ooit streden studenten massaal tégen de basisbeurs 16 Wim Kuijken, toezichthouder nieuwe stijl 20

3

Open access: NWO wil waar voor haar geldHet duurt te lang voordat wetenschappelijke artikelen gratis en voor iedereen te lezen zijn. Bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschap-pelijk Onderzoek (NWO) wordt onmiddellijke open access de standaard.

Bruine tegels hoofdgebouw zijn monumentaalRob de Crom, directeur onderwijs van de economische faculteit, is tevreden over het resultaat van de verbouwing van de faculteit. Maar hij vraagt zich wel af waarom in de gangen de originele bruine tegels uit de jaren zeventig blijven liggen.

Orgaandonoren willen best meewerken aan onderzoekVan de 3,5 miljoen geregis-treerde orgaandonoren in Nederland willen er slechts minder dan 31.000 niet dat hun organen worden gebruikt voor wetenschappelijk onder-zoek naar transplantaties.

Afscheid van een ‘eeuwige student’

Oudste bijbelrol gevonden

Onbekende tekent beroep aan tegen besluit over Karima Kourtit

rSS feedabonneer je op het laatste nieuws online

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl

“Alleen al in de vragen die wetenschap-pers stellen, zitten sociale waarden verstopt”, zegt Helen Longino. “Heel veel vragen leggen we bijvoorbeeld terzijde omdat we ze niet interessant genoeg vinden om te onderzoeken.”

Voor haar werk over de relatie tussen waarden en wetenschap ontving de hoogleraar filosofie aan de Stanford Universiteit maandag 20 okto-ber tijdens de dies een eredoctoraat van de VU.“Ik onderzoek de aard van wetenschappelijke kennis”, zegt Longino. Het idee dat weten-schap waardenvrij is, klopt volgens haar niet. “Onderzoek naar bijvoorbeeld de verschil-len tussen mannen en vrouwen kan niet losstaan van de vooronderstellingen van de wetenschapper over wat geschikt gedrag is voor beide groepen. er zijn genoeg studies die verschillen tussen mannen en vrouwen vinden, maar als je goed kijkt, komen die bijna altijd voort uit de aannames die aan het onder-zoek ten grondslag liggen.” en die aannames komen voort uit bewuste en onbewuste waar-den van de onderzoeker. Longino pleit voor community’s waarin wetenschappers met verschillende waarden samenkomen om met elkaar te discussiëren. (MK)

lees het uitgebreide interview met Helen longino op advalvas.vu.nl>nieuws>16 oktober.

nr 5 — 22 oktober 2014 ADVALVAS4

eredoctor Helen longino wil meer debat

Tegen betaling van 25 euro administra-tiekosten kunnen studenten na de deadline zich toch nog aanmelden voor tentamens

en vakken. Daarmee blijft de bestaande regeling van kracht. “Wij zijn erg blij dat deze manier van na-intekenen toch nog moge-

lijk is. eerder was het plan name-lijk om het te laat inschrijven helemaal af te schaffen”, aldus Renske van den Hurk van de universitaire studentenraad.Het college van bestuur wilde van de mogelijkheid af, omdat onder-wijsminister Bussemaker voor de zomer had gezegd dat universitei-ten hiervoor geen boete mochten opleggen aan studenten. Onder

meer de studentenbond SRVU protesteerde tegen het afschaf-fen van de regeling. Inmiddels heeft Bussemaker toegezegd dat universiteiten rond de 20 euro aan kosten mogen rekenen. Ze gaat dat in de wet opnemen. (DdH)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>17 oktober.

Te laat inschrijven mag weerDe studentenraad en het college van bestuur zijn het eens geworden over een regeling voor het te laat inschrijven voor tentamens en vakken.

http://www.advalvas.vu.nl/nieuws/afscheid-van-een-eeuwige-student

http://www.advalvas.vu.nl/nieuws/afscheid-van-een-eeuwige-student

http://www.advalvas.vu.nl/nieuws/oudste-bijbelrol-gevonden

http://www.advalvas.vu.nl/nieuws/oudste-bijbelrol-gevonden

(re)tweetsEen selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen wekenD

rie University Research Chair-hoogleraren (URC) krijgt de VU erbij in januari. Dat zijn VU-onderzoekers die met een onderzoekstalentbeurs versneld worden aangesteld als hoog-leraar, vanwege hun veelbelo-

vende werk. Dit jaar zijn het de klimaatonder-zoeker Guido van der Werf, theoloog Gijsbert van den Brink en biotechnoloog Frank Brug-geman.Fysisch geograaf Guido van der Werf onder-zoekt de samenhang tussen de uitstoot van koolstofdioxide en het klimaat. Met gegevens van satellieten en metingen in de atmosfeer kijkt hij hoeveel CO2 de lucht ingaat door wereldwijde ontbossing en hoe bosbran-den het klimaat beïnvloeden. Theoloog en godsdienstfilosoof Gijsbert van den Brink

bestudeert hoe de evolutietheorie en het chris-telijk geloof met elkaar in overeenstemming gebracht kunnen worden.Frank Bruggeman, biotechnoloog, is al bijzon-der hoogleraar wiskunde en systeembiologie aan de VU. Aan de hand van experimenten en computermodellen bestudeert hij de voor- en nadelen van spontane verschillen tussen indi-viduele bacteriën voor de overleving van de populatie.De afgelopen twee jaar werden al negen ande-re URC-hoogleraren geselecteerd door de VU, vijf in het eerste jaar en vier in het tweede. Dit jaar is het er weer één minder. Ze worden vijf jaar aangesteld als URC-hoogleraar, waarna de betreffende faculteit dat omzet in een vaste aanstelling. (MK)


nr 5 — 22 oktober 2014ADVALVAS 5

aDvalvas_ONlINe

Versneld hoogleraar

Iedereen een bachelor

Universiteiten hebben niet te klagen over gebrek aan belangstelling. Vorig jaar braken de studentenaantallen in het hoger onderwijs al alle records vanwege de dreigende afschaffing van de basis-beurs. Dit jaar is die inmiddels afgeschaft, maar toch zijn er weer ongeveer evenveel

nieuwe inschrijvingen. Brede bachelors zijn populair, net als techniek- en rechtenopleidingen, meldt universi-teitenvereniging VSNU. (HOP)


@65plusAmsterdam 20-10_Wij wensen alle VU studenten veel succes in deze tentamenweek @advalvas_vu @VUamsterdam #surveillanten @65plusNL

@marmoosje 20-10_Hoi tentamens.

@IFVtalent 20-10_ De VU A’dam stelt nederigheid centraal in het opleiden van toekomstige leiders in de financiele sector. Meepraten? http://ow.ly/CQ4eR

@Marco_Langbroek 20-10_In tegenstelling tot wat het ANP meldt, is wel duidelijk dat de vuurbol van 21:13 een echte meteoor was, geen space-junk. Te snel.

@VandaagVroeger 20-10_1880 - De Vrije Universiteit Amsterdam wordt opgericht.

@DaanSteinebach19-10_Studenten zijn lui, dat weet iedereen. De UB zit vol OP ZONDAG. Denkt u gerust dat studenten lui zijn.

@BradJBushman 19-10_A video game fan recently said this about my research: “People who think violent video games cause aggression should be shot!”

@FrederiqueSix 19-10_Are Women Better Decision Makers? Companies w at least 1 Woman on board outperformed all male co’s http://nyti.ms/1Fe9so4

@IvanWolffers 19-10_Dunne mensen zitten in het restaurant bij het raam. http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/29104_wat_schaamte_met_ons_eetgedrag_doet/ … Eetgedrag.

@MargreetvdPijl15-10_Ik heb nog les gehad van #ErikScherder @dwdd en alles wat hij ons geleerd heeft weet ik nog; wat een topdocent! @VUamsterdam

ManuscriptBlogger Gaby den Held een uur vóór zijn oriënterend gesprek met een uitgever. Wat gaat er in hem om? advalvas.vu.nl>blogs&columns

Nieuw levenUniversiteitshistoricus Ab Flipse: ‘We moeten de oude VU-traditie nieuw leven inblazen’ op advalvas.vu.nl>opinie

Sterkere wilSlapen, pauzeren, seks, internetten… Alles liever dan gewoon hard aan de studie gaan. Vijf tips voor je tentamenperiode en de rest van je leven op advalvas.vu.nl>tips&trucs

twitter/facebook/issuu

rbbm

r.nl

45 duizend studenten zijn begonnen aan een universitaire

bacheloropleiding.

‘Ik doe het voor álle studenten’

SrVU-voorzitter Issam Moustaine

nr 5 — 22 oktobEr 2014 ADVALVAS6

nr 5 — 22 oktober 2014ADVALVAS 7

IN actIe

Rechtenstudent Issam Moustaine (22) is de nieuwe voorzitter van studentenbond SRVU. Zijn eerste grote klus is de demonstratie tegen het leenstelsel op vrijdag 14 november.

DOOR DIRK DE HOOG FOTO JORDI HUISMAN

Hoe ben je bij de SRVU terechtgekomen? “Via een vriend. Die vroeg of ik kandidaat wilde zijn voor de universitaire studen-tenraad. Ik haalde veel stemmen binnen, maar

omdat ik vijfde op de lijst van de SRVU stond, ben ik niet gekozen. Toen ben ik voor het bestuur van de bond gevraagd. Ik beken eerlijk dat ik niet zoveel van de SRVU afwist. Het verbaast me dat ik als vierdejaars bijna niets afwist van de studentenraad. Dit jaar wil ik dat veran-deren door ons zichtbaarder te maken.”

Ga je demonstreren tegen de invoe-ring van het leenstelsel? “Ik heb er niet een heel duidelijke mening over. De basisbeurs kost veel geld, dus voor de overheid is een leenstelsel gunstig. Als alle studenten makkelijk een goede baan kunnen vinden, is het ook niet zo’n

bedrijf kan ik echt mijn passie kwijt. Veel dingen die ik doe hebben met elkaar te maken, want de gedachte achter dit bedrijf is ook om het studenten makkelijker te maken door de theorie en praktijk dichter bij elkaar te brengen, namelijk makkelijker een baan vinden na je afstuderen.”

Wat doe je nog meer? “Fitness en kickboksen om fysiek in conditie te blijven en een beetje aan muziek om te ontspannen. Daarnaast houd ik nog weleens spreekuur bij de rechtswinkel Noord-Holland.”

En wat ga je later doen? “Dat is een lastige vraag. eens moet ik

kiezen waar mijn echte ambities liggen. Misschien wil ik verder aan de universiteit, besturen vind ik ook leuk, net als een eigen bedrijf hebben. Maar eerst moet ik mijn beide masters nog afmaken. Daar heb ik geen haast mee. Daarvoor is studeren veel te leuk!”

probleem om te lenen. Maar door de crisis is het moeilijk aan werk te komen. Dus dit is niet het goede moment voor een leenstelsel. Nu wordt de staatsschuld tot studentenschuld gemaakt. er moet een beter plan komen dat studenten ontziet”

Was jij zelf gaan studeren als je moest lenen? “Ik zou in ieder geval geen tweede master kiezen, zoals ik nu heb gedaan. Met lenen wil je toch zo snel mogelijk afstuderen. Ik denk zeker dat heel wat scholieren niet gaan studeren. en dat is jammer, want onderwijs is een groot goed dat je moet koesteren en studeren moet je stimuleren.”

Wat is je motivatie om je in te zetten voor de SRVU? “De bond is een soort ANWB voor studenten. We zijn er om de belangen van alle studenten te behar-tigen. Zo hebben we een kamerbureau, een klachtenspreekuur en beheren het studentendok, waar allerlei studentenor-ganisaties een plek hebben.”

Vroeger stond de SRVU bekend als een linkse actiegroep…“O, is dat zo? Daar heb ik niets over meegekregen. Wij hebben geen politieke voorkeur. We willen doen wat studenten willen. Daarom hebben we ook nog geen duide-lijke mening over het leenstelsel. Daar gaan we de komende weken met studen-ten over discussiëren. Wat zijn de goede kanten en wat de slechte? We zijn niet zomaar tegen, maar willen wel een plek aan de vergadertafel zodat de politiek ook echt rekening houdt met de belangen van studenten.”

Je hebt ook een eigen bedrijf? “Dat klopt, de sollicitatiesite Talentsbook. Dat doe ik samen met anderen. We hebben net een ING Jumpstart gewonnen. In dat

SRVUDe Studenten Raad Vrije Universiteit (SRVU) is in 1947 opgericht om de belangen van studenten te behartigen en is aangesloten bij de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). De bond heeft onder meer een kamerbureau en klachtenspreekuur, maar organiseert ook discussies en acties. Ook zit er een fractie van de SRVU in de universitaire studentenraad met vier van de negen zetels. De LSVb en andere jongerenorganisaties protesteren op 14 november tegen het leenstelsel op het Malieveld in Den Haag.

Issam Moustaine2014 Master intellectueel eigendom, VU

Master arbeids- en organisatierecht, UvA

Winnaar ING Jumpstart voor zijn bedrijf Talentsbook

Voorzitter studentenbond SRVU

2010-2013 Bachelor rechten, VU

Vrijwilliger, Rechtswinkel Noord-Holland

Medewerker, Capita Selecta voor bijles rechtenstudenten

2009-2010 Propedeuse rechten, HvA

8

DOOR WOutER VERaaRt BeeLD BAS VAN DeR SCHOT

Recentelijk is in ons straf-recht veel veranderd. Straf-fen worden steeds zwaarder en langer; het openbaar ministerie krijgt steeds meer mogelijkheden om zaken zelf af te doen; het gevange-

nisregime wordt steeds verder versoberd en rechters klagen dat zij door toene-mende werkdruk als gevolg van bezuini-gingen hun werk niet meer goed kunnen doen. Heeft een veroordeelde zijn straf uitgezeten, dan lijkt niet langer zijn terugkeer in de samenleving maar zijn gevaarlijkheid centraal te staan; steeds vaker gaan stemmen op om bepaalde ex-gedetineerden lang of zelfs levenslang te blijven volgen om te voorkomen dat zij opnieuw in de fout gaan. Tegelijkertijd is de positie van het slacht-offer binnen het strafrecht de laatste jaren versterkt. een voorbeeld daarvan is het spreekrecht, dat het slachtoffer van een ernstig misdrijf tijdens de rechtszit-ting kan uitoefenen om uiting te geven aan het hem overkomen leed. Merkwaar-dig is dat dit spreekrecht al kan worden ingezet op een moment dat de verdachte

Verdachte wordt slachtoffer in volkse rechtsstaatOnze rechtsstaat wordt steeds populistischer. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling, vooral voor verdachten, stelt Wouter Veraart.

nog niet is veroordeeld en door de rech-ter nog voor onschuldig moet worden gehouden. Het slachtoffer heeft juridisch en politiek de wind in de zeilen: dwars door het hele politieke spectrum over-heerst het standpunt dat de rechtspositie van het slachtoffer verder moet worden versterkt.Deze twee tendensen laten zien dat er in ons strafrecht van een kleine revolu-tie sprake is, waarin ons strafrecht een populariserende wending doormaakt. De rechtspositie van verdachte, gedetineerde of ex-gedetineerde kalft af en die van het (vermeende) slachtoffer wordt verstevigd. Deze twee ontwikkelingen hangen samen en versterken elkaar.

Wat heeft dit met de rechtsstaat te maken? een rechtsstaat is – in vrijwel elke definitie die daarvan te geven valt – een samenlevingsvorm die toegang biedt tot een eerlijke procedure voor een onaf-hankelijke rechter aan de mensen die zijn overgeleverd aan de macht van de staat. De rechtsgeschiedenis biedt tal van voor-beelden van rechtssystemen die dit recht niet garandeerden en waarin rechters in naam van het volk tot het veroordelen van mensen overgingen, zonder hen een eerlijk proces te bieden, maar simpelweg omdat ‘het volk’ dat wilde: de heksenpro-cessen, de revolutionaire volkstribunalen

nr 5 — 22 oktobEr 2014 ADVALVAS

lydia krabbendam hoogleraar onderwijsneuropsychologie


OpINIe wIsselcOlUMN

foto

Pet

er V

alck

x

Work or shirk

Work or shirk. Aan dat spel uit de economie moest ik denken toen ik las dat verschil-lende onderwijs-instellingen een

horlogeverbod tijdens tentamens hebben ingesteld. Smartwatches zijn niet altijd makkelijk te onderscheiden van gewone horloges, en liever helemaal geen horlo-ges dan het risico dat smartwatches gebruikt worden om te frauderen.Work or shirk is het dilemma van werkgevers die willen dat hun werk-nemers werken. Maar controleren kost tijd en geld. Het beste voor de werkgever is natuurlijk als werknemers werken zónder dat de werkge-ver hoeft te controleren. Maar voor de werknemer is het aantrekkelijk om zijn plicht te ontlopen, en daarom zal de werkgever af en toe contro-leren. Ook belastingdienst en douane kennen het dilemma. experimenteel onderzoek laat zien dat twee spelers die dit dilemma herhaald tegen elkaar spelen, hun strategie afstemmen op hun voorspelling van wat de tegenspeler zal gaan doen in reactie op de keuze die de speler zelf maakt. De werkgever die registreert dat de werknemer kiest voor

taken ontlopen als hij niet controleert, gaat in de volgende ronde controleren, en gebruikt de uitkomst om zijn voorspel-ling bij te stellen. Het is wel duidelijk dat onderwijsinstel-lingen massaal gekozen hebben voor controle. en dat is begrijpelijk. Want de afweging in dit dilemma wordt niet alleen beïnvloed door de strategie van de tegenspeler, maar ook door wat er op het spel staat. en dat is in dit geval de waarde van het diploma. Dat mag in geen geval

lijden onder de acties van het kleine groepje studen-ten dat kiest voor de shirk-strategie. en daarom hebben we een regeling toiletbezoek, denken we na over een horlogever-bod, en gaan we ons in de toekomst vast bezinnen op gsm-detectoren op het toilet.Het is begrijpelijk. Maar het zit me niet lekker. Want de keuze voor controle heeft een prijs,

die verder gaat dan de ongemakken van de regeling toiletbezoek. Ik zie de studen-ten die mijn vakken volgen liever niet als potentiële fraudeurs, en mijzelf liever niet als inspecteur. Work or shirk, het is een prima dilemma voor situaties waarin twee partijen tegengestelde belangen hebben. en dus niet voor het onderwijs.

Ik zie mijn studenten liever niet als potentiële fraudeurs

ten tijde van de Franse Revolutie, en de communistische showprocessen uit de vorige eeuw zijn daarvan maar enkele voorbeelden. een rechtsstaat is, kortom, een samen-levingsvorm die er alles aan doet om te voorkomen dat het rechtssysteem slachtoffers maakt: vandaar de rechts-bescherming die een rechtsstaat biedt aan allen die zich in de macht van de staat bevinden. Degenen die zich tegen-woordig inzetten voor slachtoffers lijken dat echter te zijn vergeten, omdat zij de verdachten in strafzaken niet als mogelij-ke slachtoffers maar slechts als mogelijke daders wensen te zien.Wie zich daadwerkelijk zou willen inzet-ten voor de rechtspositie van slachtof-fers zou moeten beginnen met zich druk te maken over de slachtoffers die ons rechtssysteem maakt. een slachtof-fergericht strafrecht moet dus beginnen met de bescherming van de verdachte tegen de wraakgevoelens van de menigte. Anders komt er een moment waarop de huidige slachtoffers de daders van morgen zullen zijn, en de gebrandmerkte daders de slachtoffers.

Wouter Veraart is hoogleraar rechtsfilosofie aan de VU.

Reageren? Mail naar [email protected]? Mail naar [email protected].

10 nr 5 — 22 oktober 2014 ADVALVAS

Zwevende religieuzen

DOOR WELMOED VISSER FOTO JOCeLYNe MOReAU

‘Ik ben moslim, ik ben jood, ik ben christen, ik ben hindoe, ik ben boed-dhist’, zegt cabaretière en schrijfster Nilgün Yerli in het boek Flexibel Geloven. ‘De kern van al die geloven is liefde. Dus waarom zou ik moeten kiezen?’

Relishoppers worden ze vaak schamper genoemd, mensen die elementen uit verschillende geloven combineren. Het beeld is dat ze opportunistisch en opper-vlakkig zijn, dat ze meewaaien met elke new-age-wind, meebewegen met elke yogamode. Zowel traditionele gelovigen als hardcore atheïsten moeten weinig van ze hebben.Toch gaat het inmiddels om zo’n veertig procent van de Nederlandse bevolking dat zijn eigen spirituele weg kiest. Deze groep is amper in beeld bij traditionele

Geloven voor waaghalzenVeertig procent van de Nederlanders voelt zich niet meer thuis bij een traditioneel geloof, maar is ook geen atheïst. Manuela Kalsky schreef een boek over hen.

religieuze instituties, zoals de kerken. In de statistieken worden ze ongebonden spirituelen genoemd, maar onderzoek naar wat deze mensen beweegt en wat ze geloven is er nauwelijks. “eigenlijk weten we zo weinig van ze dat we niet eens weten of het wel terecht is om te spreken van één groep, vermoedelijk niet”, vertelt Manuela Kalsky, bijzonder hoogleraar op de Schillebeeckx-leerstoel aan de VU en directeur van het Domini-caans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving. “en of ze ongebonden zijn, is ook maar de vraag. Ze zijn vooral niet op de traditionele manier verbonden aan één geloofsgemeenschap.” Samen met journalist Frieda Pruim schreef Kalsky Flexibel Geloven, Zingeving voorbij de grenzen van religies, een verkennend onderzoek in de vorm van diepte-inter-views naar deze groep nieuwe religieu-zen. In het boek komen mensen aan het woord die zich tot verschillende geloven rekenen en mensen die zijn bekeerd. Als er één ding duidelijk wordt, is het wel

11

tHeOlOGIe

nr 5 — 22 oktobEr 2014ADVALVAS

Wie is kalsky?> Manuela kalsky bekleedt sinds begin 2012 de Edward Schillebeeckx-leerstoel voor theologie en Samenleving aan de Vrije Universiteit. Daarnaast is ze directeur van het Dominicaans Studiecentrum voor theologie en Samenleving.

> Ze was hoofdredacteur van de website reliflex.nl en is directeur van de site nieuwwij.nl, multimediale sites die mensen met uiteenlopende levensbeschouwingen met elkaar in verbinding brengen. Met 35.000 unieke bezoekers per maand is nieuwwij.nl een van de grootste levensbeschouwelijke sites in nederland.

> kalsky is van huis uit Luthers en noemt zich een ‘katholiserende protestant’. “Het werk in een katholieke omgeving, bij het Dominicaans Studiecentrum, heeft mij verrijkt. Het protestantse geloof is rationeler, het katholieke gaat meer uit van ervaringen. Ik zou geen van beide willen missen.”


Zwevende religieuzen

dat de geïnterviewde flexibele gelovigen geen oppervlakkige opportunisten zijn. Het zijn juist mensen die durven door te vragen en door te gaan waar veel anderen zouden afhaken. Deels ligt dat natuurlijk aan de selectie: wie geen ontwikkeling heeft doorgemaakt in zijn geloof, is niet interessant voor een diepte-interview.

Je leven op het spel zettenMaar die durf is volgens Kalsky ook een kenmerk van flexibele gelovigen: “Je moet bestaande hokjes en structuren durven loslaten, als ze niet meer voldoen. Daar is veel lef voor nodig.” Uit de inter-views blijkt dat mensen hun sociale relaties en soms zelfs hun leven op het spel zetten, hun vertrouwde omgeving verlaten en maar moeten afwachten wat ervoor in de plaats komt. Zoals buikdan-seres Kaouthar Darmoni, die haar streng-gelovige islamitische familie in Tunesië ontvluchtte en zichzelf nu een soefi met boeddhistische, katholieke en joodse invloeden noemt. ‘In de Koran staat dat God nooit een last op mijn schouders zal leggen die ik niet kan dragen. Dat geeft me de kracht om door te gaan’, zegt Darmoni, die haar familie jarenlang niet zag en nog steeds geen contact heeft met haar vader.

‘God is een concept’Niet zelden leidt de breuk met het oude geloof ook tot een persoonlijke crisis. ex-kloosterzuster Jotika Hermsen, die nu boeddhist is, zegt: ‘Op een dag wist ik ineens: God is een concept, door mensen gemaakt. Dat was een grote breuk met het oude, want tot die tijd zorgde God voor alles, oordeelde over alles. Die loofde en prees ik. Voor hem heb ik uren in aanbidding geze-ten en dat was me zo dier-baar. Ik raakte in de war. Denken bracht geen oplos-sing.’ Overigens ziet Hermsen zichzelf niet als bekeerling, maar een volgeling van Boeddha én Jezus. Vaak is de grens tussen religies niet helder, ook de mensen die zich bekeer-ling noemen, nemen elementen van hun oude geloof mee in hun nieuwe, zoals

domineesdochter Anne Dijk die moslim werd en zegt: ‘Ik voel me nu een betere christen dan voorheen.’

Persoonlijke worstelingeneen wetenschappelijke studie is Flexibel geloven niet geworden, daarvoor zijn de geloofsbiografieën in het boek te particu-lier, de levensverhalen te kronkelig, maar juist in die kronkeligheid ligt de waarde van het boek. De persoonlijke worste-lingen maken het boek herkenbaar en aansprekend. Kalsky vertelt dat ze wel geprobeerd heeft de verhalen te rubriceren, maar dat ze geen vorm vond die recht deed aan de verhalen. Dus liet ze haar wetenschappe-lijke ambitie op dat terrein varen. Kalsky: “Dit boek is een verkennende studie. We zijn bezig met een groter empirisch onderzoek dat wel kwantitatieve gege-vens moet opleveren. Daarvoor zijn we lang bezig geweest met het ontwikkelen van een goede vragenlijst. Het is heel moeilijk om vragen te formuleren die nog wel onderscheidend zijn en tegelijk recht doen aan de vloeiende manier waarop mensen geloven.” De vragenlijst is bijna klaar. De komende drie jaar werkt Kalsky verder aan dit onderzoek, samen met André van der Braak, hoogleraar boeddhistische filo-sofie in dialoog met andere levensbe-schouwelijke tradities, een postdoc en een promovendus. en hopelijk kunnen ze dan iets meer zeggen over die veertig

procent zwevende gelo-vigen. een van de vragen van de onderzoekers is hoe het bijvoorbeeld zit met de gelaagdheid van religieuze opvattingen: blijft je eerste religie je blik en manier van denken bepalen, of staan elemen-ten uit verschillende gelo-ven gelijkwaardig naast elkaar? Ook een belangrijke vraag

is wat er moet veranderen in de huidige manier van theologie bedrijven wil je deze nieuwe spirituelen kunnen begrij-pen en aanspreken? “Dat is bijvoorbeeld in de zorg belangrijk. Nu heb je in ziekenhuizen en gevange-nissen alleen maar geestelijk verzor-

Juist in die kronkeligheid van de levensverhalen ligt de waarde van dit boek

Manuela kalsky: ‘Wat moet er veranderen wil je deze nieuwe spirituelen kunnen begrijpen?’

flexibel geloven. Zingeving voorbij de grenzen van religies, Manuela kalsky en frieda Pruim, 192 pagina’s, uitgeverij Skandalon, € 17,95.


gers die werken vanuit de traditionele geloofsrichtingen: imams, dominees, pandits, rabbijnen. Instellingen zien dat je daarmee een groeiende groep mensen niet meer bereikt. Zij willen heel graag weten hoe je wel iets kunt betekenen voor mensen die uit verschillende levensover-tuigingen putten”, vertelt Kalsky.

Nieuwe rituelenHet zoeken naar nieuwe rituelen is ook een belangrijk thema in Kalsky’s onder-zoek, want als mensen niet meer verbon-den zijn met het traditionele geloof, verdwijnen ook de daarbij horende reli-gieuze rituelen. Maar de behoefte aan rituelen blijft. Kalsky: “Je ziet dat bijvoorbeeld bij zo’n vliegramp. Mensen hebben behoefte om hun verdriet gezamenlijk te uiten en leggen massaal bloemen en knuffels neer, of ze organiseren een stille tocht. Rituelen bieden troost, ze geven diepte aan het bestaan als er een ramp gebeurt en zijn een teken van verbonden-heid.” In plaats van deze nieuwe vormen van spiritualiteit met scepsis te bekijken, zouden kerken en theologen juist open moeten staan voor de behoeften uit de samenleving en kijken wat zij vanuit hun traditie kunnen bijdragen aan de spiri-tuele zoektocht van mensen. “Het is de

kunst om oude rituelen en waarden op een nieuwe manier te gebruiken”, meent Kalsky. Maar alle religies op een hoop gooien en er één geloof van maken, zoals Yerli voorstelt in het boek, wil Kalsky niet. “We moeten de verschillen vruchtbaar maken. Niet de verschillen negeren, maar vanuit het verschil zoeken naar de verbinding. Diversiteit heeft juist meerwaarde. We hoeven niet overal hetzelfde over te denken.”en de combi-gelovigen zelf? Die volgen hun eigen onorthodoxe wegen en trekken zich er weinig van aan dat hun stand-punten vanuit een klassiek theologisch

perspectief wellicht niet te combineren zijn. ‘Waar in de heilige boeken staat dat je niet twee religies mag hebben?’ zegt Rohan Rattan Houba, christen en hindoe. ‘We kunnen niet bewijzen dat reïncarnatie, of hemel en hel bestaan, maar ook niet dat ze niet bestaan, dus houd ik het open’, zegt Diana Vernooij, christen en boeddhist (en

voorganger in de Amsterdamse progres-sieve kerkgemeente De Duif). Het gaat de combineerders niet om die ene theologi-sche waarheid, maar om wat bij hen past. Kalsky: ‘Wat heilig is, wordt niet langer van buitenaf bepaald, maar van binnen-uit ervaren.’

De geïnterviewde flexibele gelovigen zijn geen oppervlakkige opportunisten


H oe vindt een misdadiger een doelwit? Wat maakt het ene doelwit geschikter

dan het andere? Daarover gaat de oratie van bijzonder hoogleraar ruimtelijke analyse en crimina-liteit Wim Bernasco op donderdag 23 oktober. Onderzoek naar inbraken en overvallen laat zien dat daders een voorkeur hebben voor doelwitten die makkelijk te berei-

ken zijn, een hoge opbrengst beloven en waar het risico van betrapping en arrestatie klein is. Bovendien is het belangrijk dat daders al iets weten van de plaats van het misdrijf, bijvoorbeeld

omdat ze in de buurt gewoond hebben.

Bernasco wil daarom de smart-phones van aange-

houden verdachten gebruiken om hun

routes, routines, sociale contacten en misdrijven in kaart te

brengen. (FB)

V arkenshouders hebben een fundamenteel andere kijk op het welzijn van hun dieren dan stadsbewoners of

dierenactivisten. De boeren zien varkens in eerste instantie als productiedieren, terwijl stads-mensen en activisten ze zien als levende wezens met bewustzijn. Wederzijds heerst nogal wat

onbegrip. Idealiter wil je deze visies dichterbij elkaar brengen om op een effectieve manier het dierenwelzijn te verbeteren, maar dat is niet gemakkelijk, zo blijkt uit het proefschrift van Marianne Benard, waarop zij 10 oktober promoveerde.Benard organiseerde een programma waarin de partijen onder meer door rollenspellen

iets moesten leren over elkaars perspectief, maar concludeert dat de perspectieven verschillend blijven. Varkenshouders beoor-delen het welzijn van varkens op filmbeelden gemiddeld veel positiever dan stadsmensen en activisten. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/varkenshouders.

Onderzoeker en universi-tair docent Joyce Lamerichs van de afdeling Taal & Communi-catie ontving samen met collega’s van het Univer-sitair Medisch Centrum Groningen subsidie om de onderwijsmodule demen-tiezorg te ontwikkelen. Deze subsidie is afkomstig van ZonMw.

In het nieuwe Amster-damse museum Micro-pia kunnen bezoekers kennismaken met het kleinste leven ter wereld (microben). Dit museum wil bij studenten en scholieren de interesse voor bètavakken aanwakkeren. Op donderdag 20 november geeft onder anderen VU-microbioloog Remco Kort een lezing in Micropia.

Op vrijdag 14 november houdt bijzonder hoogle-raar Louis Sicking zijn oratie: ‘de piraat en de admiraal’. Sicking laat zien dat de ‘premoderne’ conflicthantering en -oplossing in de wereld van de maritieme veiligheid in de 21ste eeuw nog verrassend actueel is.

Maarten van Steen, hoofd van de afdeling Informati-ca, wordt per 1 januari 2015 wetenschappelijk directeur van het onder-zoeksinstituut CTIT van de Universiteit Twente. CTIT is een van de grotere academische ict-instituten in Europa.

VIPs

Botafbraak

G eneesmiddelen tegen botaf-braak hebben een onbedoelde bijwerking. Door het gebruik kan botweefsel in de kaak juist afsterven, waardoor patiënten

veel pijn krijgen. Jenny Vermeer onder-zocht waardoor deze medicatie in de kaak anders werkt. Hierop promoveerde zij 21 oktober bij de tandheelkundige faculteit. Bij ziekten zoals osteoporose en botkan-ker wordt het bot afgebroken, waardoor beenderen brozer worden en sneller breken. Medicatie hiertegen, zoals bisfos-fonaten, heeft een averechts effect in de kaak. Vermeer ontdekte dat de botafbre-kende cellen in de kaak meer bisfosfona-ten dan normaal opnemen waardoor het medicijn verkeerd werkt. (FB)

Makkelijk slachtoffer

Andere kijk op varkens

“Als mensen hun internet-gebruik minder goed onder controle hebben en bijvoorbeeld te lang doorgaan met facebooken terwijl ze aan het werk zouden moeten, of die slaap tekortkomen doordat ze tot diep in de nacht doorgaan met internet-ten, worden ze op termijn depres-siever, eenzamer en meer gestrest. Daartegenover staat dat mensen die gelukkiger zijn, minder compulsief gaan internetten.

“In de loop van vier jaar heb ik een aantal pasgetrouwde stellen vijf keer ondervraagd en daarbij onder meer gekeken naar de invloed van compulsief internetgebruik op hoe de partner van de internetter tegen hun relatie aankijkt. Ten eerste wordt het vertrouwen in een partner die compulsief internet minder, want dat wijst erop dat de zelfcontrole niet hoog is. Ten tweede voelt de partner van een compulsieve internetter zich buitengesloten, want hoe compul-siever iemand internet, hoe meer zijn of haar partner verstoken blijft van de warmte en aandacht waar-aan hij of zij behoefte heeft.

“Compulsief internetten wijst op een lage zelfcontrole, dus daar moeten mensen aan werken. Dat kan onder meer door middel van trucjes, bijvoorbeeld blockers op je browser, die ervoor zorgen dat je een maximaal aantal minuten naar je favoriete website kunt kijken.” (PB)

Muusses promoveert op 27 oktober. Lees ook het Advalvas-artikel ‘Internet maakt meer kapot dan je lief is’ via tinyurl.com/internetverslaving.


ONDerZOeksNIeUws

Veel ouderen gebrui-ken verschillende geneesmiddelen omdat ze meerdere chronische aandoe-ningen hebben.

Bijzonder hoogleraar farmaco-therapie bij ouderen Rob van Marum vroeg zich in zijn inaugu-rele rede af of dit wel zo veilig is. Ook maakt hij zich zorgen over het feit dat ouderen meer vatbaar voor bijwerkingen van genees-middelen zijn. Als ze daar last van hebben, zijn de consequenties heftiger dan bij jongere patiën-ten. Ze moeten in het ziekenhuis opgenomen worden, raken hun zelfstandigheid kwijt of overlijden in het ernstigste geval. Medische richtlijnen houden onvoldoende rekening met de grote kwetsbaarheid van ouderen. Bij de behandeling van ouderen met geneesmiddelen moet men volgens Van Marum meer reke-ning houden met de wensen, mogelijkheden en de levensver-wachting van de patiënt. (FB)

De wereld zit

Psycholoog Linda Muusses onderzocht de invloed van internetgebruik op persoonlijk welzijn en relaties.

Verslaafd aan internet

Gebrek aan lichaamsbeweging is wereld-wijd inmiddels de vierde doodsoorzaak geworden. En het aantal mensen dat te weinig beweegt, groeit snel. Dat staat in het pas verschenen boek Laat je hersenen niet zitten. Hoe lichaamsbeweging de hersenen jong houdt van VU-hoogleraar

neuropsychologie Erik Scherder. Rond de 5,5 miljoen mensen overlijden jaarlijks voortijdig omdat ze niet actief genoeg waren. Nog veel meer inactieve wereldburgers krijgen last van diabetes en hart- en vaatziekten. (WV)

De kans dat de huisarts met terminale pati-enten spreekt over de ongeneeslijkheid van hun ziekte is in Nederland 7,5 keer zo groot als in Italië. er zijn grote verschil-len in europa tussen wat bespreekbaar is op het gebied van zorg rondom het levenseinde. Dat blijkt uit het onderzoek

van Natalie evans, die hierop 13 oktober promoveerde. er zijn ook overeenkomsten: in alle onderzochte landen wordt met ouderen en met mensen met beginnende dementie minder gesproken over het levenseinde dan met kankerpatiënten. Spirituele en sociale problemen komen overal weinig aan de orde. (WV)

Ga je dood?Zoek het uit!

31 procent van de wereldbevolking beweegt te weinig. Drie jaar geleden was

dat nog 17 procent.

Mix geen medi-cijnen

rbbm

r.nl


Basisbeurs

‘Het is oorlog, meneer Deetman’Ooit vervloekten studenten de basisbeurs die ze nu zo fel verdedigen. Onaanvaardbaar, vonden ze die een kwart eeuw geleden, en intens onrechtvaardig.


GescHIeDeNIs

DOOR PEtRA VISSERS/HOP

‘Deetman afgerost door studenten’, kopt De Telegraaf op 10 november 1988. De minister van Onderwijs is tijdens een demonstratie in zijn buik getrapt door een boze student, nadat hem eerder mest, aardappelen en eieren om de oren vlogen.

Die dag loopt het uit de hand, maar onrustig is het al jaren. In 1985 wil onderwijsminister Wim Deetman (CDA) vaart maken met de invoering van een basisbeurs voor alle studenten. Tot dan toe was er voor studenten kinderbijslag, maar die werd overgemaakt naar hun ouders. Met een basis-beurs zouden alle studen-ten minder afhankelijk zijn van pa en ma.Studentenbonden vinden zijn plannen volstrekt onaanvaardbaar. Het nieu-we stelsel levert kinderen van rijke ouders extra geld op en ontzegt kinderen uit armere gezin-nen de toegang tot het hoger onderwijs. Minder rijke studenten zouden immers moeten lenen bovenop hun basisbeurs.

Strijdliederen en ontruimingenAl in het voorjaar van ’85 klinken in Leeu-warden de strijdliederen, moet de politie in Groningen het gebouw van de dienst Studiefinanciering ontruimen en blok-keren grote groepen studenten in tien steden belangrijke verkeersknooppunten. een actie op de erasmus Universiteit loopt uit op ruzie. ‘Rechtse en linkse

studenten schelden elkaar de huid vol’, kopt Het Vrije Volk. Als minister Deetman een nieuw gebouw wil openen, wordt de toegang versperd en moet hij via de achterdeur naar binnen.Alle woede ten spijt, jaagt minister Deet-man het wetsvoorstel binnen een jaar door de Kamer. Waar ambtenaren de minister voor hadden gewaarschuwd, gebeurt: de invoering loopt uit op een fiasco, alles gaat mis. Veel studenten krijgen maanden geen geld, anderen krijgen veel te veel en moeten later grote bedragen terugbetalen. er komen zoveel brieven binnen van studenten dat de administratie een puinhoop wordt:

uiteindelijk gooit de dienst Studiefinanciering uit pure ellende alles weg en vraagt studenten om nog één keer hun bezwaar op te sturen.In 1987 wordt Maarten van Poelgeest voorzitter van de Landelijke Studen-ten Vakbond (LSVb). Hij ontpopt zich tot onbetwist studentenleider en het

gezicht van de protesten. Met de studenten voorop wordt 1988 het jaar van steeds hardere acties tegen het onderwijsbeleid van Deetman. Van Poelgeest leidt die zomer de grootste studentendemonstratie ooit in Neder-land: 35.000 mensen komen in actie en eisen het aftreden van de minister. “Het is oorlog”, schreeuwt Van Poelgeest op het Malieveld.

De mobiele eenheid slaat later die dag met de wapenstok in op studenten die het Binnenhof bestormen. een paar honderd

In 1988 lanceerde de Landelijke Studentenvakbond een eigen plan voor een nieuw stelsel van studiefinanciering: de academicibelasting. Het idee: gooi het hele beurzenstelsel overboord en geef studenten een inkomen ter hoogte van een bijstandsuitkering (1.049 gulden per maand). In ruil daarvoor dragen ze later een vast percentage van hun salaris af. Zo zou niemand meer hoeven lenen voor een studie en zou het inkomen van de ouders niet meer van belang zijn. Het idee is nooit echt aangeslagen, er was veel kritiek op het nivellerende karakter ervan. afgestudeerden die veel verdienen moeten immers veel meer bijdragen dan afgestudeerden met een lager salaris die net zo lang over hun opleiding hebben gedaan.

omdat studenten in het nieuwe studiefinancieringssysteem van minister bussemaker ook naar draagkracht gaan terugbetalen, lijkt het leenstelsel in die zin op de academicibelasting. Daar komt bij dat afgestudeerden 35 jaar de tijd krijgen om hun lening terug te betalen: een groot deel van hun werkzame leven. groot verschil is dat afgestudeerden alleen terugbetalen wat ze daadwerkelijk geleend hebben.

Academicibelasting

‘Deetman kon op den duur nergens meer spreken’

bij de foto, 9 november 1988: Onderwijsminister Deetman wordt door amsterdamse politie snel naar zijn auto gebracht. De minister werd op de turfmarkt, waar het allard Pierson Museum werd heropend, geconfronteerd met zo’n 250 woedende studenten. De ingang van het museum werd met vuilnis geblokkeerd: ‘Deetman op de vuilnisbelt’.(anP/Cor MULDEr)


Basisbeurs

actievoerders doorbreken het cordon, waarna een aantal al snel naakt in de fontein op het Binnenhof hangt: ‘uitge-kleed’ door Deetman. er sneuvelen vijf ruiten van het Tweede Kamer-gebouw, acht studenten worden die dag gearresteerd.

Bewust de confrontatie zoekenHun woede kwam voort uit een “heftig gevoel dat wat er stond te gebeuren uiterst onrechtvaardig was”, zegt Van Poelgeest. “Kinderen van rijke ouders gingen er meer dan honderd gulden op vooruit. Dat was niet hoe wij de welvaart wilden verdelen.” er was meer onvrede over het onderwijsbe-leid van Deetman, maar die basisbeurs was een zichtbare maatregel waarbij

iedereen zich iets kon voorstellen. “Wij dachten dat er heel veel op het spel stond. We hadden hooggestemde idealen, wilden de wereld verbeteren.” Ver vóór de tijd van Facebook en Twitter

moeten Van Poelgeest en zijn kompanen studenten op andere manieren berei-ken. De LSVb-bestuurders gaan in studentenflats langs de deuren en in elke stad vallen bonden hoor-colleges binnen.Acties worden strak gere-gisseerd. De minister kan zich op zeker moment nergens meer vertonen.

Bij elke opening, toespraak of overleg wordt hij opgewacht door woedende menigten met creatieve spandoeken. Als de minister ergens naartoe gaat, trom-melt de LSVb steevast wat mensen op.

Van Poelgeest: “In die zin zochten we natuurlijk de confrontatie. Die man kon op den duur nergens meer spreken. Dat deden we bewust.”Van Poelgeest wordt erop aangekeken dat de minister tijdens een van die confron-taties een trap in zijn buik krijgt. Nu zegt hij: “Het liep uit de hand, we hebben ons daar onmiddellijk van gedistantieerd.” De Telegraaf van 10 november 1988 tekent uit zijn mond op: ‘Wij zijn niet zo voor dit soort acties. Dit geeft echter wel de kwaadheid en de verontwaardiging aan die deze minister heeft teweegggebracht.’ Studenten moesten niets hebben van bestuurlijk Nederland, herinnert ook voor-malig onderwijsjournalist Jos Dohmen zich lachend: “Ik werd door Van Poelgeest als handlanger van het gezag gekwalifi-ceerd. Ik had een Amsterdamse universi-teitsbestuurder vriendelijk begroet en dat deed je niet in die tijd. Nu wel, natuurlijk.”

‘Uitgekleed’ door Deetman; studenten demonstreren op binnenhofrob bogaErtS/anEfo (UIt: CoLLECtIE natIonaaL arCHIEf)

‘Ik had een universiteits-bestuurder vriendelijk begroet en dat deed je niet in die tijd’


op 26 augustus 1985 bood CDa-minister Wim Deetman van onderwijs zijn wetsvoorstel voor invoering van een basisbeurs aan de tweede kamer aan. De kinderbijslag boven de achttien verdween. Die bedroeg toen rond de 400 gulden per maand voor een uitwonende student uit een gezin met drie kinderen. Woonde diezelfde student nog bij zijn ouders, kreeg hij maandelijks pakweg 270 gulden.

In oktober 1986 krijgen de eerste studenten een basisbeurs: 293 gulden per maand voor thuiswonenden en 626 gulden voor uitwonenden. De aanvullende beurs was maximaal 380 gulden per maand. Daar bovenop konden studenten een rentedragende lening afsluiten. Het maakte in die tijd nog niet uit hoe lang studenten over hun opleiding deden en of ze überhaupt een diploma haalden. De basisbeurs bleef altijd een gift.

1 december 1987, Landelijke demonstratie van studenten in amsterdam tegen het beleid van minister Deetmanbart MoLEnDIjk/anEfo (Uit: CoLLECtIE nationaal archief)

Basisbeurs van Deetman

Dohmen deed verslag van enkele studen-tenprotesten en herinnert zich vooral de grimmige sfeer. “Achteraf hadden studen-ten zich misschien wat meer koest moeten houden. Want eigenlijk was de basisbeurs natuurlijk een fantastische maatregel. Pas later is die flink uitgekleed.”

Ideaal bijna bereiktVan Poelgeest is inmiddels milder gewor-den over Deetman. “Ik zie nu dat hij ook veel goeds gedaan heeft voor het hoger onderwijs.” Maar de basisbeurs vindt de oud-studentenleider, die later carrière maakte binnen GroenLinks en wethou-der werd in Amsterdam, nog steeds een slecht idee. Net als in de jaren tachtig voelt hij meer voor een academicibelas-ting: afgestudeerden zouden een percen-tage van hun inkomen moeten afdragen.Het hoger onderwijs volgt hij niet meer op de voet, maar het nieuwe leenstelsel

lijkt meer op de academicibelasting dan het huidige stelsel, denkt Van Poelgeest. Verbaasd: “Is er een grote demonstratie aangekondigd? De LSVb zou deze maat-regel ook kunnen omarmen, het ideaal is bijna bereikt.”In de jaren tachtig kreeg de LSVb het telkens weer voor elkaar om flinke groe-pen studenten op de been te brengen. Grote protesten tegen de huidige kabi-netsplannen komen ondanks gemopper van studentenorganisaties nog niet echt van de grond. Hoe dat kan? Van Poelgeest twijfelt. “Dit was misschien de sfeer in die tijd. Je moet niet vergeten dat er in 1980 bij de kroning van koningin Beatrix nog een veldslag uitbrak in Amsterdam. We hadden toen het idee dat de maatschap-pij collectief faalde. Nu is falen altijd individueel. Het idee dat je zelf verant-woordelijk bent voor je eigen succes lijkt heel diep te zitten.”


Wim Kuijken


tOeZIcHt

Voorzitter van de raad van toezicht Wim Kuijken en zijn collega’s zijn bestuurders nieuwe stijl. Ze zitten er bovenop.

‘ Dit kun je geen bijbaan meer noemen’

“Nee, de VU heeft geen Delta-plan nodig, hoe kom je daarbij?” Wim Kuijken, voorzitter van de raad van toezicht van VU en VUmc, lacht de vraag wat verbaasd weg: het gaat toch goed met de VU?

enige dagen voor het gesprek, op Prins-jesdag, werd Kuijkens nieuwe Deltaplan door het kabinet aan de Tweede Kamer aangeboden. In zijn hoofdbaan is hij namelijk Deltacommissaris, en levert hij strategieën om Nederland te beschermen tegen de steeds onstuimiger wordende zee en rivieren. Vandaar die eerste vraag, want de VU vaart ook al een tijdje op woelige baren, toch? Kuijken beaamt het met tegenzin. “Bestuurlijk is het de afgelopen paar jaar zowel bij VU als VUmc wel onrustig geweest. Ik moet uit overlevering praten, want ik was er zelf niet bij.”

Grote schoonmaakOnrustig is een understatement, na jaren van crises waarin het VUmc-bestuur grotendeels opstapte, de vrijwel volledige raad van toezicht vertrok, de bestuurs-voorzitter vertrok en de VU-rector sneuvelde. Maar dat is geweest. Beide besturen zijn inmiddels vrijwel volledig vernieuwd, en met de komst van Kuijken in januari van dit jaar is ook de raad van toezicht met zeven personen vernieuwd en weer op volle sterkte.

“Ik denk dat we op de goede weg zijn. Het onderzoek aan de VU is heel prima, het VU-onderwijs heeft zich fantastisch hersteld na de grote schok van de proef-audit. Blijkbaar is de VU zo’n sterke orga-nisatie dat ze zich heel snel kan herpak-ken.”Niet dat het nu zo rustig is. Op 13 novem-ber buigt de Ondernemingskamer zich over de reorganisatie bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen, op verzoek van de ondernemingsraad. De OR betwist bovendien de rechtmatig-heid van de ontslagvergoedingen van VU-bestuurders Smit en Bouter en de Onderwijsinspectie kan elk moment met de bevindingen van haar onderzoek hier-naar komen. en dan hangt ons ook nog het rapport over het vermeende plagiaat door Nijkamp boven het hoofd, dat deze winter wordt verwacht.Pittige klus voor de toezichthouders, zou je denken. Kuijkens reactie op al deze zaken komt hierop neer: “Het bestuur bestuurt, niet de raad van toezicht.”Over de individuele vertrekregelin-gen met Bouter en Smit doet hij geen uitspraak, behalve dan dat de raad heeft gehandeld zoals het een fatsoenlijk werk-gever betaamt, “namelijk afspraken nako-men”. en verder geen details, vanwege de privacy. en over de reorganisatie: “Als het bestuur met de ondernemingsraad van opvatting verschilt, is dat in eerste instantie een zaak van het bestuur. We

DOOR MaRIEKE ScHILp FOTO PeTeR STReLITSKI

“bij populaire colleges, zoals die van Van Muiswinkel, hoogleraar macro-economie, zat de zaal bomvol; studenten zaten in de vensterbanken. Ik heb redelijk trouw

colleges gevolgd, maar ook wel veel buiten gespeeld. Ik was lid van studentenvereniging Ian, het toenmalige VU-corps, dat nu Lanx heet. bij de introductie werkten we nota bene samen met de SrVU. ons motto: geen strijd zonder gezelligheid. We vonden het allebei belangrijk dat studenten iets naast hun studie gingen doen, het maakte niet uit wat. Dus toen

hebben we ons verbonden. Ik denk dat het maar één jaar gelukt is. Het was wel feest hoor.”

De SrVU streed in die jaren tegen de verhoging van

het collegegeld en voor democratisering. kuijken heeft nooit meegedemonstreerd. “Maar ik woonde vlakbij de nieuwmarktbuurt, dus de metrorellen heb ik wel van dichtbij meegemaakt. Ik had een geweldige studietijd. Zeven jaar lang, waarvan één bestuursjaar, toen ik praeses was van het VU-corps. En ik zat bij asvu, de sportvereniging. Ik was voorzitter van de basketbalclub, die toen in de eredivisie speelde. We werden gesponsord door Smirnoff Vodka!”

Wim kuijken studeerde van 1972 tot 1979 economie aan de VU.

geen strijd zonder gezelligheid


Wim Kuijken

hebben het plan voor de bedrijfsvoering natuurlijk in de raad besproken en we vinden dat er goed over is nagedacht. In de uitwerking levert het nu af en toe verschil van inzicht op. Als een van de betrokken organen besluit naar de rech-ter te stappen, dan zij dat zo. Daar hebben wij als toezichthouder geen opvatting over.”

Elke week op de campusDat klinkt onverschilliger dan het is. Want Kuijken en collega’s zitten er bovenop. De drukke mannetjes met een paar commissariaat-jes hier en een paar daar, en ondertussen op de golfbaan, zijn niet meer van deze tijd. Kuijken en collega’s zijn ieder soms wekelijks bij VU of VUmc te vinden.“Wij houden op een moderne manier toezicht: veel dichter bij het bestuur en de beide organisaties dan vroeger. Dat zie je over de hele linie, bij alle toezichtorganen. er zijn te veel misstanden geweest in de financiële sector en bij woningcor-poraties doordat het toezicht te veel op afstand was.” Sindsdien zijn er nieuwe codes gemaakt voor corporate gover-nance, en trainingen ontwikkeld om toezicht-houders meer betrokken te maken. “Het college van bestuur vindt het ook heel plezierig dat we dichterbij komen, zij hebben ook een sparring partner nodig.”Kuijken is vrijwel elke vrij-dag op de campus. “Dat kun je inderdaad geen bijbaan meer noemen. Ik ben ook toezichthouder bij De Nederlandsche Bank en bij een woningbouwcorporatie. Mijn hoofdbaan heb ik teruggebracht naar drie dagen.”Op zo’n vrijdag heeft Kuijken werkoverleg met zijn collega’s, met het college van bestuur, gaat hij bij decanen of directeu-ren op bezoek, en praat hij met de mede-zeggenschap. “Ik constateer dat er hier

heel open en met veel informatie over en weer wordt gewerkt. Ik vind het te ver gaan om te zeggen dat het klimaat slecht is omdat er meningsverschillen zijn. Dit bestuur zit er nog niet zo lang, maar wij zien dat men heel veel energie in de rela-ties steekt.”Verder volgt Kuijken de campusvernieu-wing en bezoekt plechtigheden als de opening van het academisch jaar. “Dat doen alle zeven toezichthouders. We hebben commissies voor de kwaliteit,

de financiën, we voeren jaargesprekken met alle bestuurders... er komt veel bij kijken als je goed toezicht wilt houden.”

Haags netwerkHij spreekt hier boven-dien nog verrassend veel mensen die hij uit zijn studietijd kent: Kuijken studeerde in de jaren zeventig economie aan

de VU. “Zij geven me ook inzicht in de ontwikkelingen hier. Je probeert op meerdere niveaus contact te houden, ook met de wethouder, en met collega’s van ander universiteiten.”en met de minister? Kuijken bekleedt al vele jaren topfuncties in het openbaar bestuur. Kan hij als lobbyist wellicht ook

iets voor VU en VUmc betekenen? “Nee, ik heb geen specifieke lobbyrol. Daar moet je een kantoor voor inhuren.” Worden de leden van de raad van toezicht dan niet mede benoemd vanwege hun nuttige netwerk? “Nou, het gaat vooral om kennis hoor. Burggraaf komt van Allen & Overy, dat zijn topadvocaten;

Rijsdijk en Dijkhuizen uit de financiële wereld; Klasen van het Leids universitair medisch…” en ú hebt Haagse connecties. “Ik weet een beetje hoe het daar werkt, ja. Je moet het niet te groot maken.” Maar het ís groot, u heeft die contacten. “Ja, en die contacten zijn het meest effectief als men niet weet wat ik doe.”

‘Ik heb geen specifieke lobbyrol. Daarvoor moet je een kantoor inhuren’

‘Er waren te veel misstanden doordat het toezicht te veel op afstand was’

proefschriften.nlAandacht voor uw proefschrift.

HOE VER KIJK JIJ?We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES

Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL


MaIl

In het instellingsplan 2015-2020 zou de VU het belang van geesteswetenschappen meer moeten benadrukken. De komende vijf jaar zou de zichtbaarheid van onze universiteit verbeterd moeten worden onder de noemers: Governance for Society, Human Health & Life Sciences, Connected World en Science for Sustainability. Deze vier profileringthema’s bieden ongetwijfeld ruimte aan een grote diversiteit van onderzoek. Maar ik wil meer debat over het grondpatroon van methodologische innovatie en toepassingsgerichtheid in de organisatie van onze wetenschapsagenda. Deze wens is ook ingegeven door mijn humanities-achtergrond. De geestesweten-schappen kunnen zich best binnen deze vier thema’s wurmen. Immers, er zit bijvoorbeeld een sterke geesteswetenschappelijke component in de invalshoek van de big data bij Connected World, in de benoeming van cultuur als emergent verschijnsel bij Governance for Society, of in beroemde VU-thema’s als transgender of het nieuwe disability studies bij Human Health & Life Sciences. Ook een duurzaamheidsagenda kan

niet zonder historisch onderzoek. Maar de VU doet zichzelf tekort door deze geesteswetenschappelijke invalshoek in de vier thema’s geen waarde op zich te geven. Cultuur vormt op zichzelf geen object van onderzoek. Dat heeft ongetwijfeld te maken met financiële sturing, maar ook met een visie op de samenleving. De profileringthema’s zouden moeten onderkennen dat geesteswetenschappelijk onderzoek de cultuur en geschiedenis niet alleen bestudeert, maar hierin zelf ook een rol speelt. Dat vertaalt zich niet altijd in resultaten onder de noemer creatieve industrie, e-humanity-toepassingen of oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken. Maar het draagt wel bij aan een ruimdenkend en muzisch wetenschapsklimaat voor een internationale community of learners.

Susan Legêne, afdelingshoofd Art and Culture, History, Antiquities

Lees de integrale versie van deze brief op advalvas.vu.nl>opinie.

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op [email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Profileer met muzen

aDVErtEntIES


Joeri Donker studentenraadslid OpINIe

andere over de kosten, die flex-werken noodzakelijk maken.”

Een legitiem argument, toch? “Ja maar als je zegt dat je wilt investeren in de kwaliteit van het onderwijs, moet je niet de docen-ten ontoegankelijk maken voor de studenten. Zelf studeer ik aan de faculteit exacte Wetenschap-pen, daar nodigen de docenten zelf hun studenten uit om langs te lopen als iets onduidelijk is. eén docent heeft daar specifieke tijden voor gereserveerd. Die wordt daarbuiten niet lastiggeval-len. Docenten hoeven dus hele-maal niet achter een wand.”

Jullie zitten best in een luxe-positie bij Exacte Wetenschap-pen, hè? Je kunt zo bij je docent langs, de studieverenigingen hebben nog hun eigen vaste, sociale ruimtes… “Ja, en bij Aard- en Levenswetenschappen is dat ook zo. De beleidsmakers zouden niet zomaar hun plan voor flexwerken van bovenaf moeten opleggen, maar eerst met studenten en medewerkers moeten praten. Zodat er een situ-atie ontstaat die voor iedereen bevredigend is.”

Reageren? Mail naar [email protected].

‘Zet docenten niet achter een glazen wand’Flexwerken is tot daaraantoe. Maar als je docenten wegstopt achter een glazen wand, worden ze ontoegankelijk voor studenten, vindt studentenraadslid Joeri Donker.

toch spreekuren? “Die drempel is te hoog. Je moet er ook niet aan denken dat je tijdens een spreekuur met z’n tienen in de rij moet gaan staan. en als het spreek-uur voorbij is, er twee studenten worden weggestuurd wier vragen niet meer konden worden beantwoord vanwege de tijd.”

De studentenraad heeft erover gespro-ken met de rector. “Ja, die had het onder

joeri Donker

DOOR pEtER BREEDVELD FOTO PeTeR VALCKX

Je hebt geen probleem met het fenomeen flexwerken? “Ik begrijp dat het een manier is om beter gebruik te maken van de beschikbare ruimte op de VU-campus, maar ik zeg nee tegen het

verdwijnen van docenten achter een deur. Daarmee worden ze ontoegankelijk voor studenten en dat is een bezuiniging op de onderwijskwaliteit.”

Hoezo? “Stel, je hebt net een college gehad. Nadat je de stof hebt laten bezin-ken, zit je met een vraag. Dan is het pret-tig om nog even bij de docent te kunnen binnenlopen om hem die vraag te stellen.”

Als die docent veel studenten heeft, wordt hij dus na een pittig college constant onderbroken tijdens zijn werk. Dat kun je hem toch niet aandoen? “Het lijkt me prettig om als docent gedurende de dag contact te hebben met je studenten. Dat je niet alleen maar aan je onderzoek zit te werken. Het hoort ook bij je passie voor het doceren.”

Je kunt hem toch mailen om een afspraak te maken? Docenten hebben

ICoo

n ko

nrad

Mich

alik

_nou

npro

ject

Studie-verenigingen in de kneljoeri Donker, namens de bètapartij in de universitaire studentenraad, maakt zich ook druk om de studieverenigingen op de faculteiten waar het flexwerken is ingevoerd. Zij raken hun vaste bestuurskamers en sociale ruimtes kwijt. over die situatie heeft advalvas in het volgende nummer een reportage van masterstudent journalistiek Leonie Durlinger.


cOlUMN

Het begint met een heel erg nare hoest die eigenlijk geen hoest is, maar een soort droge plof die tot in mijn tenen zeer doet. Ik heb verhoging, koude rillingen, het gevoel

dat er iets vastzit in mijn luchtpijp en er dreigt kaakpijn en de wetenschap dat binnen drie dagen alles naar griep ruikt. Mijn stem zakt een paar octaven. er ontstaat een schrale plek onder mijn neus. Zwakjes vlei ik me op de bank en bereid me mentaal voor op een RuPaul’s Drag Race-marathon. Maar niet voordat ik even naar de symptomen van mijn kwaal googel. Natuurlijk, dat ik aan het doodgaan ben, vermoed ik al. Ik wil gewoon weten hoe snel het zal gebeuren; ik ben namelijk pas bij seizoen 1 van het realityprogramma waarin drag queens met namen als Glasscock en Ongina strij-den om de titel van America’s Next Drag Superstar. Blijkt: ik heb een ernstige vorm van man-flu, iets wat normaal voorbehouden is aan, jawel, mannen, die een verkoud-heid kennelijk heel anders beleven dan

Mannengriep

vrouwen. Volgens internet verslaan vrouwen hun kou als dappere krijgers: niet zeuren, gewoon twee kurken in je neus doen, een pakje parace-tamol naar binnen duwen en zélfs met een lichaamstem-peratuur van veertig graden doorgaan met het zorgen voor man, kind, carrière en nagels. Terwijl mannen bij de eerste tekenen van een onschuldig virus ineenzijgen om minstens een week in een gore joggingbroek en met een viezig stoppelbaardje kermend Donald Ducks te gaan lezen. (Hierbij wordt overduidelijk voorbijgegaan aan types die op de mededeling dat je zélf ziek bent, antwoorden: ik werrek al 65 jaar voor dezellefde baas en ik ben nooit niet ziek geweest, helegaar niet, alle buitenlanders moeten het land uit en het enige recht van een vrouw is het aanrecht, hehehe!)Welja. De baard in mijn keel heb ik toch al, ik kan net zo goed mijn snor laten staan en dit wrede lot accepteren.

Met mijn koortskop en in de joggingbroek van mijn vriend kijk ik naar RuPaul en zijn queens, die outfits moeten maken van dingen uit de dollarstore, alles van Beyoncé kunnen playbacken en die met pijn en moeite – soms onverrichter zake – hun edele delen proberen weg te stoppen met behulp van duct tape. Het programma is gebaseerd op shows als America’s Next Top Model, waarnaar ik niet kan kijken zonder af en toe even iets naar het scherm te gooien, maar is op een vreemde manier veel oprechter. Drag is show, en dat is precies waar het om gaat – de heren queens zijn personages, verwij-zen naar zichzelf in de derde persoon, noemen elkaar afwisselend hij en zij, dragen jurken waar hun blote billen uitkomen en het klopt allemaal: what you see is what you get. Als Ongina eruit moet, huil ik een beetje en ik klink als Johnny Cash met hartenzeer. RuPaul’s Drag Race heeft zeven seizoe-nen. Dit wordt een man-flu van jewelste; ik kan het iedereen met een vagina aanra-den.

Mannen zijgen al bij de eerste tekenen van een onschuldig virus ineen

roos van rijswijk


Manifest ‘De dekolonisatie van de VU – de koekjesfabriek voorbij’, verontrust.wordpress.com/2012/06/11/manifest Actief sinds Juni 2012 Wie Wetenschappers en andere personeelsleden van de VU.

Doel Dit collectief van VU-medewerkers is ruim twee jaar geleden ontstaan als reactie op het plan van het bestuur om 33 miljoen euro en 450 fulltime banen weg te bezuinigen. Het wil dat de macht binnen de universiteit weer in handen komt van de onderzoekers en docenten in plaats van ‘managers met torenhoge salarissen die niets te maken hebben met wetenschappelijk onderzoek en of academisch onderwijs.’

Opvallend Als je eigen medewerkers de opening van het academisch jaar komen verstoren, is er iets aan de hand.

Eerstvolgende wapenfeit Als gevolg van de demonstratie bij de opening van het academisch jaar zitten de Verontruste VU’ers aan de onderhandelingstafel met het bestuur. Hoewel er niet verwacht wordt dat er veel ruimte is in die onderhandelingen, zijn er nog geen nieuwe acties gepland.

Website verontrust.wordpress.com.

Manifest ‘Onze VU’, srvu.org/onze-vu Actief sinds 1947 Wie Bond van, voor en door studenten van de VU

Doel ‘Onze VU’ leest als een samenvatting van zo’n beetje alles waartegen studenten en medewerkers protesteren. De VU moet geen diplomafabriek zijn, moet zich niet laten meeslepen door de politiek of commercie en de VU-student moet niet de dupe worden van ‘een bepaalde beleidsvorming’. De SRVU hekelt het gebrek aan transparantie en communicatie vanuit de hogere bestuurslagen. Zo werden de studenten pas op het laatste moment ingelicht over de kritiek van accreditatieorganisatie NVAO waarbij vier opleidingen een onvoldoende kregen.

Opvallend De SRVU heeft zich openlijk solidair verklaard met Actiegroep Titanic en demonstreert tegen de invoering van het sociale leenstelsel.

Eerstvolgende wapenfeit Demonstratie tegen het leenstelsel op het Malieveld in Den Haag op vrijdag 14 november.

Website srvu.org.

Manifest ‘Voor behoud van onderwijskwaliteit’, actiegroeptitanic.nl/manifest-11-03-14 Actief sinds December 2013 Wie Collectief van studenten aardwetenschappen en aarde & economie

Doel Titanic is tegen de bezuinigingen bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW). De geplande reorganisatie van de faculteit is gebaseerd op ‘een ongezonde focus op kwantitatieve indicatoren zoals studentenaantallen, studiepunten en publicatierankings’. Opleidingen en studierichtingen dreigen te verdwijnen omdat ze volgens de VU te veel geld kosten en te weinig opleveren. Titanic wil dat de VU met een alternatief reorganisatieplan komt, dat studenten hun huidige studies gewoon kunnen afmaken en dat de VU zich minder richt op ‘productie-indicatoren in het onderwijs’.

Bekend van Het afgelopen jaar werden de Kerkzaal en bestuursvleugel van de VU bezet en verspreidde de groep filmposters waarop onder meer bestuurders in het Titanic-affiche waren gefotoshopt.

Eerstvolgende wapenfeit Donderdag 13 november vindt de openbare rechtszaak plaats over de reorganisatie van FALW. Titanic roept haar achterban op aanwezig te zijn.

Website actiegroeptitanic.nl.

Actiegroep TitanicSRVU

Studenten-bond

Verontruste VU’ers


Protest

Het verzetVU-feestdagen gaan nog maar zelden voorbij zonder protest van een of andere zijde. Wie maken zich druk, en waarover?

DOOR RutGER WEStERHOf

Manifest ‘Op weg naar een echte Vrije Universiteit’, advalvas.vu.nl/opinie/filosofenmanifest-op-weg-naar-een-echt-vrije-universiteit Actief sinds Juni 2013 Wie De filosofen van de VU

Doel Discussie losmaken. Met als streven ‘een brede universiteit, met een eigen vormingsideaal, die ook maatschappelijke betekenis heeft.’ Zoals het de filosofen betaamt verzorgen zij de diepgang in dit protestgeweld. Ze noemen het zelf een ‘academische kern’ van waaruit de discussie over de toekomst van de universiteit vormgegeven kan worden. De VU gedraagt zich volgens de filosofen meer als een beursgenoteerde onderneming dan als een plaats waar docenten en studenten het beste in elkaar naar boven halen.

Bekend van Bovengenoemd manifest en de bundel Waartoe is de universiteit op aarde? van Ad Verbrugge en Jelle van Baardewijk.

Eerstvolgende wapenfeit Voorlopig niets.

Website advalvas.vu.nl/opinie/filosofenmanifest-op-weg-naar-een-echt-vrije-universiteit.

Manifest Naamloos, kritischestudentenamsterdam.nl/over-ksa/ Actief sinds Maart 2013 Wie een collectief van Amsterdamse studenten, iedereen is welkom

Doel een vrije en toegankelijke universiteit die haar steentje bijdraagt aan een vrije, egalitaire en solidaire samenleving. KSA trekt hard van leer tegen de politici en bestuurslagen die ‘van onderwijs een ordinaire bedrijfstak maken’. Hoewel de nadruk van de KSA op de UvA ligt, waar de groep regelmatig optrekt met studentenpartij Ons Kritisch Alternatief, laten de kritische studenten zich ook regelmatig zien op de VU en associëren ze zich openlijk met actiegroep Titanic. Ze toonden zich solidair met het schoonmakersprotest en mengden zich in het debat over de fusie van de bètafaculteiten.

Bekend van Hun drukke zomer. KSA deed mee aan de bezetting van het Spinhuis van de UvA, organiseerde samen met onder meer Titanic workshops over actievoeren tijdens de Nacht van de Universiteit en demonstreerde tegen het leenstelsel.

Eerstvolgende wapenfeit er worden regelmatig Kritische Studenten Avonden georganiseerd, vrij toegankelijk voor iedereen die behoefte heeft aan een egalitaire discussie.

Website kritischestudentenamsterdam.nl.

Filosofen-manifest

Kritische Studenten Amsterdam (KSA)

Science in Transition


caMpUs

Manifest ‘Proposition paper’, scienceintransition.nl/over-science-in-transition/position-paper Actief sinds November 2013 Wie Opgericht door Utrechtse wetenschappers, inmiddels met een gevarieerd scala aan deelnemers, onder wie veel bèta’s en geneeskundigen

Doel Science in Transition richt zich meer op de wetenschap dan op de universiteit. Al is de teruglopende kwaliteit van de wetenschap natuurlijk wel het gevolg van het productiedenken binnen de universiteiten. een belangrijk strijdpunt is dat wetenschap meer in dienst moet staan van de maatschappij. Deze groep wil een betere communicatie tussen wetenschap en publiek, meer maatschappelijke overwegingen in de keuzes voor academisch onderzoek en wil dat onderzoekers niet meer worden afgerekend op het aantal publicaties. De hoge druk om maar zoveel mogelijk te publiceren gaat ten koste van de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van wetenschappelijk onderzoek.

Opvallend Veel bètawetenschappers mengen zich in hun debat. De wetenschappers zijn ook kritisch over rol van de media in het overbrengen van de complexe materie naar het publiek, ze willen ‘meer journalisten van het kaliber Joris Luyendijk’.

Eerstvolgende wapenfeit Hun symposium op 3 december. Verwacht diepgaande speeches van gelauwerde wetenschappers over de functie en toekomst van de wetenschap in de maatschappij.

Website scienceintransition.nl.


Voor de actiegroepen Animo en Platform Hervorming Nederlandse Universiteiten, zie advalvas.vu.nl>achtergrond.

E: [email protected] | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 22 OKTOBER 2014

NOOIT MEER ORDr. Heldring gaat niksen. De voorzitter van de ondernemingsraad (OR) en docent filosofie aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen, gaat 31 oktober met pensioen en heeft zich vast voorgenomen om daarna helemaal niets om handen te hebben. Zijn familie (Heldring stamt uit een oud domineesgeslacht) zet lichte druk om iets nuttigs voor de maatschappij te ondernemen. Zijn collega’s reageren een tikje bezorgd. “Het is de eerste vraag die een mens krijgt als hij na een lange loopbaan mag uitrusten: ‘Wat ga je doen?’. ‘Niks’ blijkt een maatschappelijk onacceptabel antwoord”, grijnst Ottho Heldring.

Is Ottho Heldring wellicht uitgeput door het intensieve OR-werk naast zijn baan? Integendeel. “De afgelopen drie jaar waren misschien de drie spannendste jaren uit mijn or-bestaan, het waren ook de productiefste en de meest harmonieuze.”

Spannende jarenSpannend, nou en of. Een bloemlezing uit de hoogte- en dieptepunten van de laatste drie jaar, de tijd dat Ottho Heldring voorzitter van de ondernemingsraad van de VU was: de halve raad van toezicht moest weg, de rector magnificus stapte op, de ondernemingsraad zei ja tegen een fusie van de Amsterdamse bètafaculteiten (maar die liep vervolgens vast bij de UvA), de ondernemingsraad moest adviseren over miljoenen vretende verbouwingen en nieuwbouw en een reorganisatie die diep ingreep in alle geledingen van de universiteit zweepte de gemoederen op en leidde er bijna toe dat de OR het college van bestuur (CvB) voor de rechter sleepte. Never a dull moment.

Tussen activisme en realismeDe ‘strateeg met pretoogjes’, zoals het UvA-blad Folia Ottho Heldring betitelde, laveerde zorgvuldig tussen activisme en realisme. “We gaan weinig confrontaties uit de weg. Hebben steeds de vragen voor op de tong ‘Kan dit wel?’ ‘Mag dit wel?’ ‘Klopt dit wel?’. Maar het algemeen belang van de universiteit is bepalend. Soms moet je pragmatisch zijn.” Bij principiële kwesties hield de OR de rug recht. Een voorbeeld? Bij het vaststellen van het personeelsreglement dook de vraag op of een medewerker die verdacht wordt van onderzoeksfraude zich in het openbaar mag verdedigen. “Het college van bestuur had het daar niet op, want dan hangt de vuile was

maar buiten. Maar ons standpunt was dat je een medewerker niet monddood moet willen maken. Ook al schaadt het de universiteit als hij zijn mond opentrekt, zo’n doofpotcultuur moet je niet willen creëren, dat schaadt de universiteit méér.”

Harmonieuze jarenIn 1997 startte Ottho Heldring als ondernemingsraadlid. Toen nog bij de UvA. In 2001 stapte hij over naar de VU, waar hij ook in de or kwam en in 2011 or-voorzitter werd.De OR-leden bij de VU zijn het over het algemeen stukken beter eens met elkaar dan bij de UvA, stelde Ottho Heldring vast. En in de laatste drie jaar boterde het onderling wel érg goed. Er was weinig onmin, veel collegialiteit, weinig eigen agendaatjes en de ondersteuning was professioneel. Een gemeenschappelijke vijand wil Heldring het college van bestuur niet noemen. Maar hij denkt wel dat de gespannen verhouding met het cvb de harmonie binnen de OR heeft bevorderd. Met een klein glimlachje: “Zoiets schept toch een band.”

Liever een sterk collegeHet is typerend voor Ottho Heldring dat hij het college niet als tegenstander ziet. De ondernemingsraad en het college delen naar zijn idee als het goed is hetzelfde belang:

het algemeen belang van de universiteit. “We hebben elkaar nodig. En hoe krachtiger het college is, des te beter het is voor de medezeggenschap. Een college dat zich sterk in zijn schoenen voelt staan, verkrampt niet als we nieuwe inzichten en andere standpunten aandragen.”Of dit college zo’n krachtig en ontvankelijk college is, daarover houdt hij zich op de vlakte. Wel geeft hij aan dat het college wel eens vergeet dat het de medezeggenschap ook nodig heeft. “Wij maken het het college van bestuur wel eens lastig. Maar alleen om de universiteit sterker of menselijker te maken. Uiterste efficiëntie maakt de universiteit niet per se beter. Daar hebben we het college soms hardhandig aan herinnerd.”

Productieve jarenVan de bijna twintig jaar dat hij OR-werk deed, ziet Ottho Heldring de laatste drie jaar als de productiefste. “We zijn zichtbaarder geworden. Het is duidelijk dat de medezeggenschap ertoe doet. Af en toe denken we: ‘Wow, nu krijgen we wel heel veel macht toegedicht’. Als we bestuurders bijvoorbeeld horen zeggen: ‘Als de ondernemingsraad er zo over denkt, kunnen we niet verder’. Juridisch hebben we natuurlijk weinig macht. We kunnen niet aan de touwtjes trekken. We hebben geen vetorecht. Als het erg meezit, dan herziet het bestuur na ons advies een besluit. Dergelijke heroverwegingen hebben we dus afgedwongen.”Naarmate de zichtbaarheid en het succes van de OR toenam, is het personeel meer van de raad gaan verwachten. Veel medewerkers denken inmiddels dat de ondernemingsraad reorganisaties kan tegenhouden. Dat is niet zo. “Hoe hoger de verwachtingen, des te meer stellen we teleur. Te meer omdat er 5.000 medewerkers zijn, van wie de belangen niet allemaal parallel lopen. Ik heb niet de illusie dat iedereen tevreden is over ons.”

Niet meer alleen bezuinigenOttho Heldring weigert op te sommen wat de OR allemaal voor elkaar heeft gekregen. “Je hebt er niets aan als het college van bestuur één concessietje doet en met de rest van een plan overgaat tot de orde van de dag. Dan denk je zichtbaar resultaat te hebben, maar eigenlijk heb je weinig bereikt. Pas als de universiteit inhoudelijk verrijkt is, beter over zichzelf nadenkt, dan hebben we wat bereikt. Dan valt onze inbreng waarschijnlijk niet aan te wijzen, omdat zoiets in samenspraak ontstaat.”

SYMPOSIUM AFSCHEIDOTTHO HELDRINGMEDEZEGGENSCHAP EN DEUITVERKOOP VAN DE UNIVERSITEIT

VUA-104357-nl-NL-0914-1 1 30-09-2014 22:54:13

Ondernemingsraad

22951_3_OR_pagina_22oktober_2014.indd 1 10-10-14 15:28

REORGANISATIES

COMMISSIE COMMUNICATIE OR ANNEMARIE BIBO, DIANA KREEMERS, KARIN LURVINK, SANASSIN MAFTOUHI, HENK OLIJHOEK, JELLY REINDERS TEKST CORIANNE ROZA, OTTHO HELDRING, FRANS VAN DER WOERD BEELD HENK OLIJHOEK, PETER VALCK, HERBERT WIGGERMAN VORMGEVING HAAGSBLAUW

COLOFON

WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU

@OR_VU

Sinds 2006 heb ik als WP’er en als OBP’er voor verschillende diensten en faculteiten gewerkt: de Dienst Communicatie, de Dienst Studentenzaken, de Faculteit der Letteren en gecombineerd voor de Faculteit der Godgeleerdheid en de Faculteit der Wijsbegeerte. De oplettende lezer zal gezien hebben dat de genoemde afdelingen, op één na, anno 2014 onder een andere naam opereren. Binnenkort ga ik aan de slag voor de gefuseerde Faculteit der Geesteswetenschappen.

Door de jaren heen zijn mijn werkzaamheden veranderd, maar ik heb ook de werksfeer zien veranderen. Met name op de faculteiten bemerk(te) ik een kritische houding ten opzichte van de reorganisatieplannen. Tel daar enkele ondoorgrondelijke bestuurlijke besluiten, verontwaardigde collega’s en een tip van ex-OR-lid Peter Versteeg bij op en mijn motivatie om bij de OR te gaan was compleet.

In april 2014 nam ik plaats in de Ondernemingsraad. Ik ben met veel plezier actief in de Commissie Huisvesting en de Commissie Communicatie . Deze commissies sluiten helemaal aan bij mijn achtergrond: architectuurgeschiedenis en journalistiek. Daarnaast ben ik vicevoorzitter van de Onderdeelcommissie (ODC) Godgeleerdheid, waar ik mijn directe collega’s vertegenwoordig bij de vergaderingen met het Faculteitsbestuur.

Via mijn werk in de medezeggenschap heb ik nu al meer inzicht in de besluitvorming gekregen en ik wil daar graag een nuttige bijdrage aan leveren. Daarnaast hoop ik de vaak ervaren kloof tussen medewerkers en beleidsmakers te verkleinen: de VU vormen we uiteindelijk samen.

Diana Kreemers MAFaculteit der GodgeleerdheidLid van de ondernemingsraad sinds april 2014

COLUMN: NIEUW IN DE OR

REORGANISATIE F&A – GOED VOORSTEL, MAAR WEL RISICOVOLKomende december staat implementatie van de reorganisatie van de Dienst Financien en Audit (F&A) gepland. Er komt volgens de plannen een centrale administratie voor de hele VU. Dit Financieel Service Centrum FSC gaat volgens standaardprocedures werken. In de toekomst werken controllers en projectcontrollers niet meer per faculteit, maar in groepen (bèta, alfa/gamma, diensten). Door centralisatie en standaardisatie verwacht F&A met fors minder mensen toe te kunnen, met name bij de administratie en bij de controllers.

De OR vindt dat de nieuwe organisatie goed doordacht is. Wel staat of valt het succes met de vernieuwde ICT (het SAP-systeem). Zijn alle subsystemen voor 1 december grondig getest? En werkt het nieuwe SAP na 1 december foutloos? De OR vreest van niet. Daarom wil de OR voor de zomer van 2015 een tussen-evaluatie. Als dan bepaalde onderdelen van de reorganisatie (nog) niet werken, kan worden bijgestuurd.

Het aantal medewerkers lijkt voldoende als alles meteen goed en foutloos werkt en goed blijft werken. Maar bij de geringste tegenvaller verwacht de OR het opnieuw invliegen van dure externe medewerkers. Daarom wil de OR extra tijdelijke capaciteit, in te vullen met vaste medewerkers. Met name bij de – in formatie het meest gekorte – groepen van administratie (het FSC) en controllers.

Volgens het plan gaat F&A met 30% minder mensen werken. Gelukkig wordt, door slim herplaatsen en het behouden van goede tijdelijke medewerkers, het aantal gedwongen ontslagen zeer beperkt. Tot ruim onder de 10 personen. Een goede zaak, vindt de OR.

REORGANISATIE HRMOp 22 oktober is er overleg tussen OR en CvB over de reorganisatie van HRM. De kern van de reorganisatie is de digitalisering van de HRM-diensten. Omdat de oplevering van e-HRM achterloopt op schema, zijn er binnen de Domeincommissie veel zorgen over de combinatie van de invoering van e-HRM en de gelijktijdige reductie van de personeels-bezetting. De gebruikers van personeels -diensten zullen aan een andere werkwijze moeten wennen. Daarbij krijgen medewerkers van HRM veel over zich heen. Het risico is dat de problemen die zich voordoen, op het bord van de Servicedesk en de HR-adviseurs terecht zullen komen. Daarnaast blijft de krimp op het bedrijfsmaatschappelijk werk en de ombudsman personeel een onopgelost discussiepunt.

SYMPOSIUM AFSCHEID OTTHO HELDRING5 NOVEMBER 2014

VUA-104357-nl-NL-0914-1 2 30-09-2014 22:54:13

Tijd: 15.30 – 17.00 uurReceptie: 17.15 – 18.45 uurLocatie: Symposium in het Atrium, Medische Faculteit Receptie op de begane grond van OZW gebouw (campuszijde)

De universiteit wordt door de staat in een markt- en concurrentiemodelgeperst en in dienst genomen door economische belangen. Studentenverwachten van de universiteit (terecht) een goede opleiding, maar neigenook tot consumptief gedrag. Dat zijn problemen waar we als universiteitniet zo'n goed antwoord op hebben. De vraag is: kan de medezeggenschapeen constructieve factor zijn om de universiteit zoals wij die willen (hoe wedie willen, daar moeten we over discussiëren) een eigen gezicht te geven?Hoe kunnen we tegenwicht bieden aan de maatschappelijke krachten die deuniversiteit uitverkopen.

Sprekers:Radboud Winkels is UHD Rechtsinformatica aan de UvA en voorzitter van deCentrale Ondernemingsraad van de UvABen Bakker werkt sinds zijn pensionering nu als gast bij de faculteit ExacteWetenschappen van de VU en was OR-lid van 1993 - 2008Ida Sabelis is organisatieantropoloog bij de faculteit SocialeWetenschappen en is Verontruste VU’erRonald Kroeze is UD Geschiedenis bij de Letterenfaculteit van de VU en waslid van de OR van 2011-2014

Mocht u een cadeau overwegen, dan graag een bijdrage aan:

Stichting Vluchteling-Studentenwww.uaf.nlIBAN: NL41INGB0000076300

Voor meer informatie: [email protected]

MEDEZEGGENSCHAP EN DE UITVERKOOP VAN DE UNIVERSITEIT

Als grootste verworvenheid ziet Ottho Heldring dat het gesprek over de reorganisaties een andere wending heeft gekregen. “Wij vonden dat de reorganisatie te veel om bezuinigingen draaide en te weinig om de visie hoe de VU zich moest ontwikkelen. De decanen hebben zich in dezelfde bewoordingen uitgelaten. Het resultaat: de gesprekken rond de reorganisatie gaan nu meer over de inhoud gaan dan over geld. Er wordt nagedacht over hoe medewerkers meer invloed op hun werk kunnen uitoefenen. De faculteiten gaan zelf meer bepalen, daar gaan de beslissingen genomen worden. Die ruimte ligt inmiddels vast in het instellingsplan. De VU is niet meer de traditionele en stabiele organisatie van weleer. We zitten in een lastige transformatie en de medezeggenschap – medewerkers én studenten - bepaalt de richting mee.”

Nieuwe voorzitterDe ondernemingsraad kiest op 5 november de nieuwe voorzitter en er is die dag een mini-symposium ter ere van Ottho Heldrings afscheid. Daarna zit dr. Heldring thuis. Niets te doen. Nou ja, okay, hij geeft het toe: “Er ligt nog een reservoir aan filosofisch materiaal te wachten dat ik heel graag wil uitwerken.”

22951_3_OR_pagina_22oktober_2014.indd 2 10-10-14 15:28


cUltUUr

Javier Guzman is geen makkelijk mens. In 2002 won hij het Leids Cabaret Festival en daarna maakte hij zes uitstekende programma’s, maar hij heeft wat persoonlijke problemen. Zijn voorstelling Delirium (2007) ging over zijn alcoholverslaving. In Delirium II (2013) deed hij daar nog een schepje bovenop met zijn sex- en cocaïneverslavingen.Wat heb je als cabaretier daarna nog te melden? Als publiekstrekker wordt Javier Guzman voorbijgestreefd door broer emilio. Op zijn website staat bij de column ‘binnenkort meer’. Gedateerd: 18-03-2013. Maar goed: hij heeft wel weer een prima rol in de televisieserie Flikken Maastricht.Javier zegt zelf over zijn zevende programma: “De cirkel is rond, het verleden geweest. Is alles al van alle kanten belicht? Welnee, ik ben nog maar net begonnen.”

Dick Roodenburg,publiciteitsmedewerker Griffioen

Osteria Nessun Dorma

CONCEPt Klein Italiaans eetcafé met een dagelijks veranderende menukaart. Ze werken hier met dagverse producten. Het café ligt in de woonwijk Watergraafsmeer, waardoor het niet erg toeristisch is. er is ook een terrasje. Nessun dorma is de laatste aria uit Turandot, de laatste opera van Puccini. SFEER Gezellig; er is een grote muurschildering in warme kleuren en we horen alleen Italiaanse muziek. Ook door het Italiaanse perso-neel waan je je een beetje in Italië. er staan wel te veel tafels in een relatief kleine ruimte.EtEN De wisselende kaart bestaat uit voorgerechten, pasta’s, hoofd-gerechten en desserts, bij alles een keus uit twee. Vooraf krijgen we geroosterd stokbrood met olie en parmaham. Hierna volgt een pasta met aubergine, courgette en gegrilde spareribs met gebakken aardappelen én sperziebonen met knoflooksaus. Als toetje nemen we tiramisu en profiteroles gevuld met chocolademousse en daarbij slagroom en vanille-ijs. Het is erg lekker, je verlaat deze osteria met een uiterst voldaan gevoel.BEDIENING Italiaans dus, erg vriendelijk en attent. Het personeel staat open voor een gesprek en wil graag feedback. Het eten wordt snel opgediend.tIP Hoe vol je ook zit, neem altijd een toetje.AANRADER Zeker.PRIJS Voorgerecht en pasta 7,50, hoofdgerecht 10,50 en het toetje slechts 3 euro. Wijn vanaf 2,50 per glas of vanaf 15 euro per fles, koffie vanaf 1,50. WAARDERING

Vers Italiaans met klassieke aria’s

cultuurcentrum Griffioen uilenstede

Absurd verlichtDinsdag 4 & 11 november aanvang 20.30 uur

Studenten € 13,50 Medewerkers VU € 16,-

griffioen.vu.nl

Javier Guzman

OStERIA NESSUN DORMAHogeweg 62osterianessundorma.nl

Laura Bolder, tweedejaars politicologie

Cabaret Restaurant

om de week gaat een student op kosten van

advalvas uit eten en beoordeelt het restaurant.

foto

jen

s van

der

Vel

de

Ook GratIs UIt eteN voor advalvas? Mail naar [email protected].


stUDeNteN

“Ze doet in ieder geval niet aan darten”, zegt student business administration Clark Price (20), wijzend naar de veel te mooie muur achter het dartboard. “Hier woont wel echt een meisje, te zien aan die bloemen, de kaarsjes en het boed-dhabeeldje. Ze is erg georganiseerd, lief, aardig en zorgzaam. Wat voor huisdier zou ze hebben in die kooi? Het is groter dan een hamster, maar kleiner dan een hond. Misschien een konijn? Wat studie betreft tast ik toch een beetje in het duis-ter. Ze studeert iets waarvoor ze dikke boeken moet lezen. Of zou ze graag lezen in haar vrije tijd?”

“Wat een leuke landelijk ingerichte kamer, die zou zo uit de VT-wonen kunnen komen, zo huiselijk!” roept theologiestudent Marcel Vroegop (28). Het is vrij neutraal ingericht, maar door

de bloemen en de netheid denk ik toch dat hier een dame woont, met goede smaak. Ze houdt wel van een avondje drinken met een dartparty. en ze houdt van voetbal! Waarmee zou ze die trofee anders gewonnen hebben? Het is moeilijk te raden wat ze studeert, maar met zo’n appartement moet het wel iets met design zijn, misschien binnen-huisarchitectuur?”

“Zou het ook kunnen dat hier een stel woont?” vraagt student beleid, communicatie & organisatie Fran-cien Velzeboer (22). “De inrichting is meer meisjesachtig, maar dat dartboard vind ik nou echt iets voor een jongen. Ze hebben ook een huisdier, dat vind ik ook iets voor een stelletje. Ik denk dat zij iets sociaals studeert, wellicht sociale wetenschappen en hij misschien bedrijfskunde. De kamer is wel netjes, ze zijn georganiseerd maar niet obsessief.”

Zoë Swensson 21

Studeert recht en notarieel recht, derde jaar

betaalt 710 euro inclusief per maand voor een appartement in amstelveen

Door Nienke StumpelFoto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar [email protected].

“Wat een leuke reacties!” roept derde-jaars recht en notarieel recht Zoë Swensson (21) uit. “Dat sommigen niet konden beslissen of hier een man of vrouw woont, is logisch; ik woon hier samen met mijn vriend. De voetbaltro-fee en het dartboard zijn van hem. Sinds kort ben ik aan het fietsen. Volgend jaar wil ik meedoen aan de Ride of the Roses, een fietstocht voor de kankerstichting. Ik werk daar ook als vrijwilliger, ik zorg dat collectanten op tijd hun collectebus-sen krijgen. Ik ben dus zorgzaam, ook voor onze twee konijnen, burgerlijk hè? En ach, georganiseerd… ik ben wel zo’n tuthola die elke dag stofzuigt. Dat boek op tafel is een wettenbundel. Die sla ik elke dag wel open. Maar ik sta ook twee dagen per week op de Ten Kate-markt! Ik verkoop noten en chocola, maar sta daar niet te blèren!”

Sleutelgat 5

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van ZOË SWENSSON.

griffdoor Merlijn Draisma


Nr 05 22 oktober 2014

Documents

Transcript of Nr 05 22 oktober 2014