1.

januari 2014

ProgrammatoelichtingParada.

2.

Chef-dirigent.Andreas Delfs

Concertmeester.Jo Vercruysse

Eerste violen.Arman SimonianErik SluysNathalie HeppBence AbrahamHilde CoppietersPeter HellemondVeerle HoubrakenEva StijnenAnnerien Stuker

Tweede violen.Gudrun VerbanckIsabelle BuyckGeraldine De BaetsTim BreckpotIsabelle DecraeneLiesbet JansenMaya ShvartsmanSangeeta Sharma

Altviolen.Kris HellemansAnnemie VercauterenBruno De SchaepdrijverLieve DreelinckBieke JacobusKaatje StrauvenKorneel Taeckens

Celli.Renaat AckaertJan Van KelstIsabelle BrysCaroline SteenWouter VercruysseHélène Viratelle

Contrabassen.Jan VerheyeSanne DeprettereYanou PauwelsVadzim Malneu

Houtblazers.Caroline Peeters. fluitVeerle Secember. fluit. piccoloAnke Lauwers. fluitKorneel Alsteens. hoboCarola Dieraert. (alt)hoboEllen Donovan. hoboFrank Coryn. klarinetTom Daans. klarinetKatrien Noël. basklarinetKoen Coppé. fagotMarjolein Gerets. fagotTamara Smits. contrafagot

Koperblazers.Ivo Hadermann. hoornBruno Melckebeke. hoornLies Molenaar. hoornFrank Clarysse. hoornSteven Bossuyt. trompetBart Coppé. trompetBart Van Der Strieckt. trompetBob Van Der Strieckt. tromboneCharlotte Van Passen. tromboneKonstantin Koev. bastromboneJeroen Verleden. tuba

Slagwerk.Antoine Siguré. paukenWim De Vlaminck. percussieRuben Cooman. percussie

Anouk Sturtewagen. harpDirk Herten. piano. celesta

Musici

Parada.

1.Programma

Parada.

Dirigent. Andreas Delfs

Solist. Alexander Madzar. piano

di. 07.01.2014 20:00Concertgebouw. Brugge

za. 11.01.2014 20:00Muziekcentrum de Bijloke. Gent

zo. 12.01.2014 15:00deSingel. Antwerpen

Magnus Lindberg (°1958)Parada

Béla Bartók (1881-1945)Pianoconcerto nr. 2 in sol grootI. AllegroII. Adagio – Presto – AdagioIII. Allegro molto

pauze

Johannes Brahms (1833-1897)Symfonie nr. 2 in re groot, opus 73I. Allegro non troppoII. Adagio non troppoIII. Allegretto graziosoIV. Allegro con spirito

2. Programmatoelichting

Parada.

Hoe komt het dat hedendaagse klassieke muziek vaak als ontoegankelijk en niet echt mooi erva-ren wordt? Zijn de componisten van vandaag verdwaald in een taal die meer het hoofd aan-spreekt in plaats van het hart? Het zijn vragen die ons echt zouden moeten bezighouden, want zonder ‘nieuwe’ klassieke muziek drogen onze bronnen op. Of toch niet?

Parada. LindbergDe Fin Magnus Lindberg (°1958) is een compo-nist die kan boeien omdat hij muziek compo-neert die fascineert. Hij maakt indruk, en dat is al een eerste voorwaarde om van boeiende muziek te kunnen spreken.Lindberg bewandelde de traditionele weg. Hij studeerde piano, ging naar de Sibelius Academie en kreeg daar les van één van de ‘iconen’ van de Finse 20ste eeuwse klassieke muziek: Einojuhani Rautavaara (°1928); een leraar die het intellec-tualisme in zijn eigen muziek kon beperken en op die manier een ruim publiek kon aanspreken. Waarschijnlijk heeft Lindberg daar een bepaald

concept meegekregen van hoe muziek kan en moet klinken in ons moderne tijdperk waarin componisten volgens sommigen er beter het zwijgen toe doen. Alles is al gezegd.Lindberg heeft met zijn muziek die stelling vak-kundig van tafel geveegd. Hij laat horen dat je met een orkest nog altijd een compositorisch statement kan maken, zonder je als maker van die muziek te verliezen in nostalgie en dus je publiek te vervelen met ‘nieuwe wijn in oude zakken’.

De wijn van Lindberg heeft trouwens een karak-teristieke smaak. Niet typisch Fins, geen onmid-dellijk herkenbare Hoge Noorden-ervaring. Van in de academie had Lindberg te horen gekregen dat nationalistische esthetiek vaak rijmde op stilstand en conservatisme. Wie muzikaal iets te vertellen wil hebben, steekt de grenzen over. Ook de landsgrenzen. Zo verkende Lindberg de taal van de Europese avant-garde componisten.Hij ging deel uitmaken van een groep compo-nisten die met ‘open oren’ de toekomst tege-moet gingen. In die groep zaten ook Esa-Pekka

Salonen (°1958), wereldvermaarde componist en dirigent, en ook de vandaag nog steeds toonaangevende componiste Kaija Saariaho (°1952). Hun doel was om het modernisme in-gang te doen vinden bij het klassieke publiek. Lindberg trok naar Parijs en Siena om te gaan studeren, en stap voor stap ontwikkelde hij zijn eigen muziektaal. Modern, soms gedurfd, maar niet genadeloos experimenteel.Sinds enkele decennia geldt Lindberg als één van de toonaangevende componisten van zijn generatie. Vier jaar geleden was hij componist in residentie bij de New York Philharmonic en adviseerde hij het orkest bij het uitkiezen en pro-grammeren van hedendaagse klassieke muziek.

Lindberg componeerde veel muziek voor een conventioneel orkest of voor kamermuziek-ensembles. Slechts zelden voegt hij er elektro-nische elementen aan toe of geluiden via een vooraf opgenomen tape. Iets waar andere he-dendaagse componisten soms tot vervelens toe op terugvallen.

3.

Lindberg is ook niet beschaamd om toe te geven dat zijn muziek niet uit het niets komt, maar dat hij beroep doet op de rijke traditie van Bach en Purcell, maar ook van zijn landgenoot Sibelius en beeldenstormers als Stockhausen en Xenakis, en van het minimalisme. En dan zijn er nog de niet-klassieke invloeden: jazz, progressieve rock en etnische muziek uit Oost-Azië. Deze diverse uitingen en strekkingen zitten verweven in zijn hoogst persoonlijke stijl: een stijl die muziek voortbrengt waarin veel beweging zit. Gecon-troleerde beweging met een duidelijk doel voor ogen. Van een componist met een plan.

Parada componeerde Lindberg voor een festival, helemaal aan zijn muziek gewijd, in Engeland en in ons land. Hij droeg de muziek op aan Esa-Pekka Salonen en het Philharmonia Orchestra. Parada is een soort versmelting van een traag deel met materiaal dat een scherzo doet vermoeden. Snel en traag op een intelligente manier met elkaar vervlochten. De muziek valt geen moment stil en zo krijg je als luisteraar het gevoel dat je in een

rivier zit die voortdurend evolueert. Van warm naar koud, van gewichtig naar bijna gewichtsloos. Er gebeurt altijd iets, onder of boven water.

Tweede Pianoconcerto. BartókKan je Béla Bartók (1881-1945), ondertussen bij-na een eeuw na zijn muzikale verwezenlijkingen, een modernist noemen? Of was hij gewoon zijn tijd vooruit, en dus modern zonder het te willen zijn?In 1931 componeerde Bartók zijn Tweede Piano-concerto met in het orkest veel aandacht voor de blazers en het slagwerk. Hij vond niet meteen een dirigent en orkest om zijn nieuwe concerto uit te voeren en moest anderhalf jaar wachten vooraleer Hans Rosbaud de première kon diri-geren, in Frankfurt, en met Bartók zelf aan de piano. In dat jaar, 1933, was het meteen ook de laatste keer dat anti-fascist Bartók publiekelijk te zien was in Duitsland. Daarna legt het concerto een succesvolle weg af omdat vooraanstaande dirigenten en pianisten geloven in de kracht van de muziek.

“Mijn Eerste Pianoconcerto beschouw ik als ge-slaagd”, zei Bartók zelf. “Ook al is de structuur niet makkelijk voor zowel het publiek als het orkest. Dat is de reden waarom ik enkele jaren later een nieuw concerto wilde componeren. Met minder moeilijke momenten voor het orkest, en in het algemeen wat aangenamer van toon en sfeer. De meeste thema’s in mijn Tweede Pianoconcerto zijn lichter van karakter en klinken gewoon beter.”Voor ons vandaag komt die toelichting van Bartók zelf een beetje vreemd over. Want we wor-den meteen geconfronteerd met een allesbehalve licht werk. Integendeel, Bartók blaast zijn luiste-raars bijna weg. Het lijkt op een boksmatch. Beu-kende muziek waartegen geen verzet mogelijk is.

In 1939 speelde het Chicago Symphony Orchestra de Amerikaanse première. Bartók leefde toen zelf nog altijd in zijn vaderland Hon-garije. Maar hij dacht er heel sterk aan om te ver-huizen naar de Verenigde Staten; op de vlucht voor de donkere dagen in Europa.

4.

In 1940 zette hij de stap naar Amerika. Niet dat hij daar meteen gevierd werd als een groot Eu-ropees kunstenaar. In het begin werd zijn mu-ziek zelden geprogrammeerd, en wanneer hij als pianist concerten speelde, werd hij niet aan-gekondigd als een groot virtuoos. Bartók was toen zeker geen reus van de moderne klassieke muziek.

De componist begon in het laatste jaar van zijn leven ook nog aan een derde concerto voor pia-no, ook al besefte hij toen al dat hij het niet meer zelf zou kunnen spelen. Hij beschouwde het als een verjaardagsgeschenk voor zijn vrouw. Ook zij was een goede pianiste, maar ze had lang niet de meesterlijke klasse van haar man.

Tweede Symfonie. BrahmsDat Johannes Brahms (1833-1897) ook een twij-felaar kon zijn, klinkt vandaag misschien onge-loofwaardig. Brahms, dat is de componist van de zekerheden. Muziek die rotsvast klinkt, zelfs in de diepste romantisch-melancholische momenten.

Maar stel je even voor: Brahms wilde doodgraag muziek voor orkest componeren, symfonieën, en dat nadat Beethoven met zijn Negende een soort ‘point final’ achter de geschiedenis van de sym-fonie gezet had. Wat kan je achter zo’n orgelpunt nog zetten?! Een gedachtestreepje?

Toch deed Brahms het. Met knikkende knieën en met het besef dat hij op zijn bek kon gaan. Zijn Eerste Symfonie liet hij niet in Wenen, het hol van de leeuw, in première gaan. Maar wat bleek? Zelfs in een provinciestad sloeg zijn eersteling in als een bom. Het kon dus wel: na Beethoven het orkest meenemen op een volgende stap richting de ‘ideale’ symfonie.Johannes Brahms overwon zijn koudwatervrees en deed wat hij absoluut wilde. Na het succes van zijn eerste kwam hij al minder dan een jaar later met een nieuwe symfonie. Het publiek en de pers waren nog positiever. Ze vonden deze tweede een stuk meer ontspannen, spontaan en zelfzeker klinken. Natuurlijk was er ook kritiek die veel te maken had met de perceptie van de

muziek van Brahms in zijn tijd. Hij zou conserva-tiever geweest zijn dan veel van zijn tijdgenoten. Niet reactionair, maar toch vooral voortbouwend op de traditie, en dus het verleden koesterend en zelfs verheerlijkend.

Vandaag kunnen we die kritiek in een historisch perspectief plaatsen en ook sterk ontkrachten. Brahms herwerkt het 18de eeuwse model van de symfonie, breidde het uit, en maakte het een pak spannender en onverwachter. Contrast is voor hem belangrijk, en zo hoor je in deze symfonie hoe Brahms muzikale thema’s tegen elkaar uit-speelt. Hij transformeert en varieert, en zorgt voor een diepe rijkdom aan harmonie en ritme. Meeslepende romantiek die op geen enkel mo-ment pathetisch wordt. ‘Verstandige romantiek’ zou je deze heel geslaagde combinatie van hart en geest kunnen typeren.Brahms is het orkest absoluut meester. Hij haalt licht en donker uit de instrumentengroepen, lyriek en kracht, het introverte en bijna ongegeneerd uitbundige. En alles groeit vanuit die drie eerste

5.

noten die de cello’s en contrabassen spelen. Muziek die groeit, ook dat is typisch Brahms. Hij gaat bewust om met de thema’s die hij creëert en zorgt ervoor dat geen enkele vondst verloren gaat.Voor orkesten behoren deze symfonieën van Brahms tot het summum. En het is inderdaad een totaalervaring. Maar o zo moeilijk om helder, transparant en geloofwaardig te spelen. Maar als dat wel gebeurt, dan besef je dat er inderdaad een post-Beethoven tijdperk is voor het orkest.

Beethoven heeft de symfonie op een hoger plan getild. Zonder hem had Brahms nooit zijn sym-fonische droom kunnen verwezenlijken. Beet-hoven legde de lat zelfzeker hoog en Brahms is daar in zijn eigen stijl probleemloos over gespron-gen. Niet om Beethoven te onttronen of om zijn verwezenlijkingen uit te wissen, wel om te laten horen dat muziek ook evolutie is. En evolutie betekent: nooit stilstaan!

Tekst. Mark Janssens

6. Biografie

Andreas Delfs. dirigent

ANDREAS DELFS

Andreas Delfs (°1959, Flensburg) begon op vijf-jarige leeftijd zijn studies piano en muziektheorie. Later vervolgde hij deze opleidingen in Hamburg bij Christoph von Dohnányi en Aldo Ceccato. Op twintigjarige leeftijd werd Delfs, als jongste ooit, benoemd tot muziekdirecteur van het Hamburg University Orchestra en tot assistent-muziek aan de Hamburger Staatsoper. In diezelfde periode schreef Delfs zich in aan de Juilliard School waar hij studeerde bij Jorge Mester en Sixten Ehrling.

Vandaag is Andreas Delfs Conductor Laureate van het Milwaukee Symphony Orchestra, het orkest waarvan hij na twaalf seizoenen als Music Director mee aan de basis ligt van hun grote internationale bekendheid. Voordien bekleedde hij diverse artis-tieke topfuncties in Noord-Amerika en Europa.

Andreas Delfs treedt ook vaak op als gastdirigent. Recente hoogtepunten zijn concerten met onder andere het Tonkünstler-Orchester Wien, de Cal-gary Philharmonic, de Copenhagen Philharmonic, het National Symphony Orchestra Washington en het Hong Kong Philharmonic Orchestra.

Samen met het Britten Sinfonia voerde hij Elijah uit in de Londense Barbican Hall, alsook twee nieuwe operaproducties, Turandot en Carmen.

Delfs onderhoudt nauwe banden met de meest veelbelovende componisten van vandaag. Onder zijn muzikale inspiratiebronnen rekent hij musici zoals John Corigliano, Philip Glass, Roberto Sierra en Hans Werner Henze. Hij dirigeerde reeds diverse wereldpremières van hun werken.

Andreas Delfs’ recente opnames omvatten on-der meer Robert Sierra’s Missa Latina met het Milwaukee Symphony Orchestra (Naxos) en Ludwig van Beethovens pianoconcerto’s met het London Symphony Orchestra en pianist John O’Conor (Telarc). Andere opnameprojec-ten zijn onder meer een verzameling van sacrale liederen met Renée Fleming (Decca), een pro-ductie van Humperdincks Hans en Grietje met de Milwaukee Symphony Orchestra (Avie) en een opname van Mozarts Requiem met het Saint Paul Chamber Orchestra.

7.Biografie

Alexander Madzar. piano

ALEXANDER MADZAR

De Servische pianist Alexander Madzar werd geboren in Belgrado in 1968. Hij begon zijn pianostudies op jonge leeftijd onder leiding van Gordana Malinovic. Later studeerde hij bij onder meer Arbo Vald-ma, Elisso Virsaladze en Daniel Blumenthal in steden zoals Novi Sad, Belgrado, Moskou en Brussel. Hij won reeds diverse prijzen in Genève en Leeds en op gerenommeerde wedstrijden zoals ‘Umberto Micheli’ en ‘Busoni’. In 1990 speelde Madzar zijn debuutconcert met de prestigieuze Berliner Philharmoniker onder leiding van topdirigent Iván Fischer. Sindsdien doorkruist hij Europa met concertprogramma’s variërend van solorecitals over pianoconcerti tot kamermuziek.

Ook in Noord- en Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en het Verre Oosten wordt Madzar frequent uitge-nodigd als gastpianist. Momenteel doceert hij aan het Koninklijk Conser-vatorium in Brussel.

8.

De deelnameprijs per persoon bedraagt 5 euro. Omwille van organisatorische redenen is een minimum van tien in-schrijvingen per datum vereist, met een maximum van 25 personen per sessie.

Wenst u één van deze open repetities bij te wonen, neem dan contact op met Stephanie Dierckxsens om uw deelname te bevestigen. Dit kan via mail naar stephanie.dierckxsens@symfonieorkest.be of telefonisch via +32 50 84 05 87.

Paleis voor Schone Kunsten. Brusselmaandag 10 februari 2014. 17u30

Concertgebouw. Bruggedinsdag 11 februari 2014. 17u30

Muziekcentrum de Bijloke. Gentzaterdag 15 februari 2014. 17u30

deSingel. Antwerpenzondag 16 februari 2014. 13u

Ook dit seizoen nodigen wij u uit om het Symfonieorkest Vlaanderen achter de schermen te ontdek-ken. Het is opnieuw een uitstekende gelegenheid om het Symfonieorkest Vlaanderen aan het werk te zien en te beleven hoe een majestueuze symfonie of een virtuoos concerto gevormd en gepolijst wordt door dirigent en musici.

Unvollendete

Achter de schermen van het Symfonieorkest Vlaanderen.

Een repetitie bijwonen, is voor muziekliefhebbers beslist een leerrijke ervaring. In het verleden gaven wij verschillende groepen reeds de kans een repetitie bij te wonen. De reacties waren steeds zo positief dat wij deze formule dit seizoen graag herhalen.

Wij zetten onze deuren voor u open tijdens de concertreeks ‘Unvollendete’ in februari 2014.

Tijdens het bezoek krijgt u meer informatie over het Symfonieorkest Vlaanderen en over het muziekstuk dat het orkest aan het repeteren is. Vervolgens wordt u naar de repetitieruimte ver-gezeld waar u het orkest aan het werk zal zien. Symfonische muziek is mensenwerk en is nergens beter te zien en te beleven dan tijdens een orkestrepetitie! Wanneer de musici pauzeren, is er tijd voor een kort gesprek met de dirigent, de musici en/of de solist. Heeft u concrete vragen? Dan is dit het uitgelezen moment om deze af te vuren. Aansluitend kan u uiteraard het concert ‘Unvollendete’ bijwonen.

Een open repetitie werpt een andere kijk op het Symfonieorkest Vlaanderen. Een buitenkans!

9.Overzicht

Concert.agenda

Unvollendete.Schubert . Korngold . Strauss

dirigent. Jan Latham-Koenigsoliste. Emmanuelle Bertrand. cello

maandag 10 februari 2014. 20uPaleis voor Schone Kunsten. Brussel

dinsdag 11 februari 2014. 20uConcertgebouw. Brugge

zaterdag 15 februari 2014. 20uMuziekcentrum de Bijloke. Gent

zondag 16 februari 2014. 15udeSingel. Antwerpen

Tickets & info.www.symfonieorkest.be050 84 05 87

Jupiter.Neyrinck . Lindberg . Mozart

dirigent. Alexandre Blochsolist. Matthew Trusler. viool

dinsdag 18 maart 2014. 20uConcertgebouw. Brugge

vrijdag 21 maart 2014. 20uMuziekcentrum de Bijloke. Gent

zondag 23 maart 2014. 15udeSingel. Antwerpen

Tickets & info.www.symfonieorkest.be050 84 05 87

Étoiles.Brahms . Reinecke . Swerts . de Falla

dirigent. Jan Latham-Koenigsolisten. Anneleen Lenaerts. harpAdriana Bastidas Gamboa. mezzosopraan

maandag 21 april 2014. 20uOLV Ter Duinenkerk. Koksijde

zondag 27 april 2014. 15udeSingel. Antwerpen

maandag 28 april 2014. 20uPaleis voor Schone Kunsten. Brussel

dinsdag 29 april 2014. 20uConcertgebouw. Brugge

Tickets & info.www.symfonieorkest.be050 84 05 87

Ontdek de volledige kalender op www.symfonieorkest.be!

verantwoordelijke.uitgever. Dirk Coutigny

Westmeers 74 . B 8000 BruggeT +32 50 84 05 87F +32 50 84 06 87

info@symfonieorkest.bewww.symfonieorkest.beVolg ons op Facebook!

Het Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van