Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van...

60
onderwijs in vlaanderen / ONDERWIJS IN VLAANDEREN Het Vlaamse onderwijslandschap in een notendop /  2008

Transcript of Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van...

Page 1: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /�

Onderwijs in Vlaanderen

Het Vlaamse onderwijslandschap in een notendop / 2008

Page 2: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�/ onderwijs in vla anderen

Page 3: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

Onderwijs in VlaanderenHet Vlaamse onderwijslandschap in een notendop

Page 4: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�/ onderwijs in vla anderen

1 SitueringvanVlaanderen 5

1.1 VlaandereninBelgiëenEuropa 6

1.2 Vlaanderenalsdeelstaat 6

1.3 Maximalearmslag,ookvooronderwijsmateries 7

1.4 Vlaamsonderwijsingebedinregio,continentenwereld 7

1.5 Eenkleineregiometeengroteschoolbevolking 8

2 Algemeneprincipes 9

2.1 Leerplichtvoorallekinderenvanzestotachttienjaar 10

2.2 Kostenbeheersingvanonderwijstoteindeleerplicht 11

2.3 Vrijheidvanonderwijs 11

2.4 Gelijkeonderwijskansen 12

2.5 VoorrangsbeleidBrussel 13

2.6 Onderwijsnetten 13

2.7 Financieringvanhetonderwijs 15

2.8 Autonomie 16

2.9 Rechtspositievanhetpersoneel 17

2.10Organisatievanhetschool-enacademiejaar 17

2.11 Participatie 18

3 Onderwijsniveaus 19

3.1 Onderwijsstructuur 21

3.2 Basisonderwijs 22

3.3 Secundaironderwijs 27

3.4 Hogeronderwijs 29

3.5 Deeltijdskunstonderwijs(dko) 33

3.6 Volwassenenonderwijs 33

inHoud

Page 5: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /�

4 Ondersteuningenkwaliteitszorg 35

4.1 Centravoorleerlingenbegeleiding(CLB’s) 36

4.2 Informatie-encommunicatietechnologie(ICT) 36

4.3 Communicatie 38

4.4 Kwaliteitsbewakingen-bevordering 40

5 Aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt 43

5.1 Talentontwikkeling:deproeftuinen 44

5.2 Modularisering 44

5.3 DeCompetentieagenda 45

5.4 Hethogerberoepsonderwijs(HBO) 46

5.5 Levenslangleren 46

6 Onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen 47

6.1 Schooltoelagenenstudietoelagen 48

6.2 Spijbelactieplan 49

6.3 Kleuterparticipatie 50

6.4 Gezondheidsbeleid 51

6.5 Delathoogvoortalen 51

6.6 Leerzorgkader 52

6.7 Hervorminglerarenopleiding 52

6.8 Leerkrediet 53

6.9 Rationeelenergiegebruik(REG) 54

Nuttigeadressen

Page 6: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�/ onderwijs in vla anderen

Nietsuitdezebrochuremagwordengekopieerdofopanderewijzewordenverspreidzonderuitdrukkelijketoestemmingvandeuitgever.

ColofonTeksTDepartement Onderwijs en VormingAgentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi)Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs en Studietoelagen (AHOVOS)Agentschap voor Onderwijscommunicatie (AOC)

eindredaCTie en produCTCoördinaTieAfdeling Informatie en Communicatie - Agentschap voor Onderwijscommunicatie

VeranTwoordelijke uiTgeVerJo De Ro - Administrateur-generaal Agentschap voor OnderwijscommunicatieKoning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

onTwerpBrussels Lof, www.brusselslof.be

illusTraTiesJudith Vanistendael

drukDie Keure

weTTelijk depoTD/2008/3241/202

Page 7: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

1. situering van vlaanderen

Nietsuitdezebrochuremagwordengekopieerdofopanderewijzewordenverspreidzonderuitdrukkelijketoestemmingvandeuitgever.

/�

Page 8: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�/ onderwijs in vla anderen

NeDeRLAND

FRANKRIJK

LuxemBuRg

Noordzee

DuItSLAND

Vlaanderen

Brussel

Wallonië

Duitstalige gemeenschap

1.1 Vlaanderen in België en europa

VlaanderenishetnoordelijkedeelvanBelgiëenligtcentraaltenopzichtevandebelang-rijksteWest-Europese industriegebieden.ErwonenietsmeerdanzesmiljoenmenseninVlaanderen.Devoertaal ishetNederlands.De Vlaamse hoofdstad Brussel is ook dehoofdstadvanBelgiëenvanEuropa.

1.2 Vlaanderen als deelstaat

‘Vlaanderen’ staat zowel voor de VlaamseGemeenschapalsvoorhetVlaamsGewest.

• Het Vlaams Gewest omvat het Neder-landse taalgebied met de provinciesWest-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen,Ant-werpen,LimburgenVlaams-Brabant.

HetVlaamsGewestisbevoegdvoordegrondgebondenmateries.Ditzijnondermeerdebeleidsdomeinen‘landbouwenvisserij’, ‘leefmilieu, natuur en energie’en‘werkensocialeeconomie’.

• De Vlaamse Gemeenschap verzamelt deinwonersvanhetNederlandsetaalgebiedendeNederlandstaligeninBrussel.

De Vlaamse Gemeenschap is bevoegdvoor de persoonsgebonden materies.Dit zijn de beleidsdomeinen waarbij dedienstverlening aan de bevolking nauwsamenhangt met de taal waarin diedienstverleningmoetgebeuren.Concreetgaathetbijvoorbeeldover‘onderwijsenvorming’, ‘welzijn, volksgezondheid engezin’en‘cultuur,jeugd,sportenmedia’.

Vlaanderen koos ervoor om het parlementen de regering van hetVlaams Gewest endeVlaamseGemeenschapsamentevoegentot éénVlaamsParlementenéénVlaamseRegering.

situeringvanVlaanderen situeringvanVlaanderen

Page 9: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /�

1.3 Maximale armslag, ook voor onderwijsmateries

Debevoegdhedeninzakeonderwijsberustendus bij de gemeenschappen. De Vlaamse,FranseenDuitstaligeGemeenschaphebbenelkeeneigenonderwijssysteem.BinnendeVlaamseRegeringisdeonderwijsmi-nisterverantwoordelijkvoorbijnaalleaspectenvanhetonderwijsbeleid,vanhetkleuteronder-wijstotenmethetuniversitaironderwijs.

Defederaleoverheidbehoudtechterenkeleonderwijsbevoegdheden:

• hetbepalenvanbegineneindevandeleerplicht;

• het vastleggen van de minimumvoor-waarden voor het behalen van een di-ploma;

• hetbepalenvandepensioenenvanhetonderwijspersoneel.

In2006starttehetvernieuwingsproject‘Be-ter Bestuurlijk Beleid’ (BBB) waarmee deVlaamseoverheidherschiktwerdindertienhomogenebeleidsdomeinenmettelkensde-zelfdeinternestructuur.

Het beleidsdomein van Onderwijs en Vor-mingbestaatuit:

• HetbeleidsvoorbereidendeDepartementOnderwijsenVorming

envieruitvoerendeagentschappen:

• AgentschapvoorOnderwijsdiensten (AgODi)• AgentschapvoorHogerOnderwijs, VolwassenenonderwijsenStudietoelagen

(AHOVOS)• AgentschapvoorOnderwijscommunicatie

(AOC)• AgentschapvoorInfrastructuurinhet Onderwijs(AGIOn)

Voor meer informatie over de structuur enwerkingvandeonderwijsadministratie:www.ond.vlaanderen.be/wegwijs

1.4 Vlaams onderwijs ingebed in regio,

continent en wereld

Binnen de drie gemeenschappen in Belgiëwerken leraren, leerlingen en directies sa-mendoorondermeerdeuitwisselingen inhetkadervanhetPrinsFilipfonds.Het Vlaamse onderwijsbeleid bevordert debilaterale en multilaterale samenwerkingmet andere landen. Bilaterale samenwer-kinggebeurtonderandereviadeGENT-ak-koorden(sinds1990)tussenVlaanderenenNederlanddieseminariesorganiserenendesamenwerking tussen onderwijsinstellingenstimuleren.Verderzijnereenveertigtalcul-tureleakkoordenensamenwerkingsakkoor-denvooralleonderwijsniveausmetlandenzoalsRusland,MarokkoenZuid-Afrika.

Verder stimuleert Vlaanderen de deelnameaan ‘Een Leven Lang Leren Programma’ (Li-felongLearningProgrammeofLLP)vandeEuropese Unie1. De implementatie van hetLLPisdehoofdtaakvandevzwEPOS(Euro-peseProgramma’svoorOnderwijs,OpleidingenSamenwerking).DitnationaalagentschapvoorVlaanderenwordtgefinancierddoordeVlaamseoverheidenEuropa.EPOScoördi-neert nog een aantal andere programma’s,zoalsErasmusMundusenErasmusBelgica.

Hetministerieneemtookdeelaandeacti-viteitenvandeRaadvanEuropa,deOrga-nisatievoorEconomischeSamenwerkingenOntwikkeling(OESO)endeUNESCO.

situeringvanVlaanderen situeringvanVlaanderen

1 Op15november2006beslistedeEuropeseCommissieomdebestaandeprogramma’sSocratesenLeonardodaVincivan2007tot2013onderdebenaming‘EenLevenLangLeren’verdertezetten.

Page 10: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�/ onderwijs in vla anderen

1.5 een kleine regio met een grote schoolbevolking

In onderstaande grafieken staan gegevensoverdeschoolbevolkinginhetvoltijdson-derwijsperonderwijsniveauenoverdecur-sisten inhet volwassenenonderwijs enhetdeeltijdskunstonderwijs.

situeringvanVlaanderen

500 000

400 000

300 000

200 000

100 000

0

basisonderwijs1 secundaironderwijs1

GRAFIEK1:Schoolbevolking in het voltijds onderwijs per onderwijsniveau (schooljaar 2006-2007)

235.251

413.951457.527

kleuteronderwijs

lager onderwijs

secundair onderwijs

hogescholenonderwijs

universitair onderwijs

hogeronderwijs2

102.477

60.866

1 Aantalleerlingeningewoonenbuitengewoononderwijs.2 Aantalstudenteningeschrevenmeteendiplomacontractineenbasisopleiding.

250 000

200 000

150 000

100 000

150 000

0

volwassenenonderwijs deeltijdskunstonderwijs

GRAFIEK2:Schoolbevolking in het volwassenenonderwijs en het deeltijds kunstonderwijs (schooljaar 2006-2007)

300 000 301.594

33.46326.085

165.157

21.118

basiseducatie

onderwijs voor sociale promotie (secundair)2

onderwijs voor sociale promotie (hoger)2

BIS (Begeleid Individueel Studeren)3

deeltijds kunstonderwijs4

1 Werkjaar2006-2007.2 Referteperiode1/2/2006-31/1/2007.Hetaantaluniekeinschrijvingenineenopleidingwordtgeteld:iemanddiezichindeloopvande

referteperiodetweeofmeerkeerinschrijftindezelfdeopleidingenbinnenhetzelfdestelsel,wordtslechtséénmaalgeteld.Wanneerhij/zij zich twee (of meer) keer inschrijft in dezelfde opleiding, maar in een verschillend stelsel (de ene keer lineair, de anderekeermodulair),danwordthijtweemaalgeteld.Wanneerhij/zijzichintweeverschillendeopleidingen-aldannietbinnenhetzelfdestudiegebied-inschrijft,wordthijtweemaalgeteld.

3 Werkjaar2006.4 Detellingisgebaseerdophetaantalfinancierbareleerlingen(1februari). Wiemeerdanéénstudierichtingvolgt,wordtmeerdanéénmaalgeteld.

Page 11: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

2. algemene principes

/� situeringvanVlaanderen

basiseducatie

onderwijs voor sociale promotie (secundair)2

onderwijs voor sociale promotie (hoger)2

BIS (Begeleid Individueel Studeren)3

deeltijds kunstonderwijs4

Page 12: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�0/ onderwijs in vla anderen

2.1 leerplicht voor alle kinderen van zes tot achttien jaar

IndeBelgischegrondwetstaatdatelkkindrechtheeftoponderwijs.Omditleerrechttegaranderen,iser leerplicht.Deleerplichtbegintop1septembervanhetjaarwaarineenkindzesjaarwordtenduurttwaalfvolleschooljaren.Eenleerlingisvol-tijds leerplichtig tot vijftienof zestien jaar.Nadien geldt enkel nog de deeltijdse leer-plicht(=eencombinatievandeeltijdslerenenwerken).Demeestejongerenblijven echter voltijds secun-daironderwijsvolgen.De leerplicht eindigt op deachttiende verjaardag of op30 juni van het kalenderjaarwaarindejongereachttienwordt.Als een leerling stopt opzijn achttiende ver-jaardag en hetlopende school-jaarnietafmaakt,heeft hij2 geenrechtopeenstudie-bewijs of diploma van degevolgderichting.Voor jongeren die vóór hunachttiende het diploma secun-daironderwijsbehalen,stoptdeleerplichtopdatogenblik.Allescholenzijninprincipegemengdwanteenschoolmaggeenleerlingenweigerenopbasisvangeslacht.

De leerplichtgeldt voorallekin-deren die in België verblijven.Ookkinderenmeteenvreemdena-tionaliteit zijn leerplichtig. Vanaf dezestigste dag na hun registratie in degemeente moeten zij ingeschreven zijn ineenschoolenregelmatigdelessenvolgen.Scholen mogen leerlingen zonder verblijfs-vergunningnietweigeren.

algemeneprincipes

2 Omwillevandeleesbaarheidwordtindezebrochureenkeldemannelijkeaanspreekvormgebruikt.

Page 13: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

De leerplicht is in België niet gelijk aanschoolplicht.Kinderenmoetennietnoodza-kelijknaarschoolomteleren.Ouderskun-nenkiezenvoorhuisonderwijs.

2.2 kostenbeheersing van onderwijs tot einde leerplicht

DeBelgischegrondwetbepaaltdatdetoe-gangtothetonderwijskosteloosistotheteindevandeleerplicht.Basis-ensecundairescholen die de overheid financiert of sub-sidieert, mogen dus geen inschrijvingsgeldvragen. Het Vlaamse kleuteronderwijs valtniet onder het leerplichtonderwijs maar iskosteloostoegankelijk.

In het basisonderwijs moeten ouders nietbetalenvoorschoolbenodigdhedenenacti-viteitendieessentieelzijnvoorhetnastrevenvandeontwikkelingsdoelenenhetbereikenvandeeindtermen.Vanaf1september2008geldtbovendieneendubbelemaximumfac-tuurinhetbasisonderwijs:De scherpe maximumfactuur voor activitei-ten zoals toneelbezoek, sportactiviteiten,schooluitstappenvanééndag,…Ookmate-rialendiedekinderenviadeschoolmoetenaankopen, vallen hieronder (bv. een ver-plichtschoolabonnementopeentijdschrift).Descherpemaximumfactuurbedraagtvooreenkleuter20euroenvooreenleerlingla-geronderwijs60europerschooljaar.De minder scherpe maximumfactuur voordemeerdaagse uitstappen, geheel of gedeel-telijk tijdens de schooluren (bv. zeeklas,plattelandsklas, …). Deze maximumfactuurbedraagt 0 euro voor het kleuteronderwijsen360eurovoordevolledigeduurvanhetlageronderwijs.

Voor het secundair onderwijs geldt dat deschoolkosteneffectief,aantoonbaarenver-antwoordmoetenzijn.Zemoeteninverhou-

dingstaantotdeeigenheidendedoelgroepvanhetsecundaironderwijs.Delijstmetbij-dragen, met eventuele afwijkingen voor fi-nancieelminderbemiddeldegezinnen,moetopgenomenwordeninhetschoolreglement.Oudersenleerlingenhebbenhierovervoorafinspraakviadeschoolraad.

Voor uitgebreide informatie rond school-kosten:www.ond.vlaanderen.be/schoolkosten

2.3 Vrijheid van onderwijs

Vrijheidvanonderwijsiseengrondwettelijkrecht inBelgië.Elkenatuurlijkepersoonofrechtspersoon mag onderwijs organiserenenkandaarvoorinstellingenoprichten.

De‘inrichtende macht’ (ofhetschoolbestuur)is verantwoordelijk voor één of meerderescholen en is vergelijkbaar met een raadvan bestuur in een bedrijf. De inrichtendemachtenbeschikkenovereenruimeautono-mie.Maarvoorerkenningoffinanciëlesteundoordeoverheid,moetenzeweldeeind-termenbereiken.Verdermoetenscholenbe-schikken over genoeg didactisch materiaalenoverbewoonbaregebouwendiemoetenvoldoenaanbepaaldeveiligheidsvoorschrif-tenenhygiënenormen.

De grondwet waarborgt ook de keuzevrij-heid van de ouders. Ouders en kinderenmoetenovereenschoolnaarkeuzekunnenbeschikkenopeenredelijkeafstandvandewoonplaats.

algemeneprincipes

Page 14: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

2.4 gelijke onderwijskansen

Het gelijke onderwijskansendecreet bevatdriekrachtlijnen:

• Het recht op inschrijving: Elke leerlingheeft het recht zich in te schrijven indeschoolvanzijn/haar(ouders)keuze.Slechts in een zeer beperkt aantal ge-vallen kan een school een inschrijvingweigeren of overgaan tot een doorver-wijzingvaneennieuwingeschrevenleer-lingnaareenandereschool.

algemeneprincipes

• De oprichting van lokale overlegplat-forms omonder andere tewakenoverhetinschrijvingsrechtenmeetewerkenaanderealisatievaneenlokaalgelijke-onderwijskansenbeleid.Meerinfoop:www.lop.be

• Debijkomendeondersteuningvoorzorg-verbredinginscholenmetextralestijdenofeenextrauren-leraar.

Voor uitvoerige informatie over de GOK-regelgeving:www.ond.vlaanderen.be/GOK

Page 15: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

2.5 Voorrangsbeleid Brussel

Eveneens inhoudelijkverwantmetdeprin-cipesvanhetgelijkeonderwijskansenbeleid,maartoegespitstopdespecifiekeBrusselseonderwijssituatie,ishetprojectvandevzwVoorrangsbeleid Brussel (VBB). Concreetwordt in elke school geïnvesteerd in vierwerkdomeinen:

• taalvaardigheidsonderwijs;• omgang met diversiteit (intercultureel

onderwijs)endifferentiatie;• samenwerkingmetouders;• samenwerkingencoördinatiemetandere

onderwijsparticipanten.

2.6 onderwijsnetten

Eenonderwijsnetiseenrepresentatievever-enigingvan inrichtendemachtenenneemtdikwijls bepaalde verantwoordelijkhedenvan de inrichtende macht over. Ze stellenbijvoorbeeld eigen leerplannen en lesroos-tersop.Debetrokken inrichtendemachtenstaanzoeendeelvanhunautonomieafaandenetten.

Erzijndrieonderwijsnetten:

• Het GO! onderwijs vandeVlaamseGe-meenschapishetofficieelonderwijsdatdoordeopenbareinstelling‘hetGO!on-derwijs van de Vlaamse Gemeenschap’georganiseerdwordtinopdrachtvandeVlaamseGemeenschap.HetGO!isdoordegrondwetverplichttotneutraliteit.Dereligieuze, filosofische of ideologischeovertuigingvandeoudersendeleerlin-genmoetgerespecteerdworden.

• Het officieel gesubsidieerd onderwijs (OGO)omvathetgemeentelijkonderwijs(georganiseerddoordegemeentebestu-ren)enhetprovinciaalonderwijs(geor-ganiseerd door de provinciebesturen).

De inrichtende machten van dit onder-wijs zijn verenigd in tweekoepels: hetOnderwijssecretariaatvandeStedenenGemeenten van de Vlaamse Gemeen-schap(OVSG)enhetProvinciaalOnder-wijsVlaanderen(POV).

• Het vrij gesubsidieerd onderwijs (VGO)wordtdooreenprivépersoonofprivé-or-ganisatieingericht.Deinrichtendemachtisvaakeenverenigingzonderwinstoog-merk (vzw). Het vrij onderwijs bestaathoofdzakelijkuitkatholiekescholen.Zijzijn verenigd in de koepel Vlaams Se-cretariaat van het Katholiek Onderwijs(VSKO). Er zijn ook protestantse, jood-se, orthodoxe, islamitische, … scholen.Naastdeconfessionelescholenbestaanerscholendienietaaneengodsdienstgebondenzijn.Voorbeeldenzijndeme-thodescholen(opbasisvandeinzichtenvan Freinet, Montessori of Steiner) diespecifiekepedagogischemethodes toe-passen.

algemeneprincipes

Page 16: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

Een klein aantal scholen in Vlaanderen isniet erkend door de overheid. Dit zijn deprivéscholen. Zij ontvangengeengeld vandeoverheid.

Hetonderwijsdatvoorendoordeoverheidwordt georganiseerd (het GO! en het ge-meentelijkenprovinciaalonderwijs),wordtofficieel onderwijsgenoemd.Erkendonder-wijsuitprivéinitiatiefheetvrij onderwijs.

algemeneprincipes

Page 17: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

Deonderstaandetabelbevateenverdelingvandeleerlingenoverdeverschillendeon-derwijsnetten. De meeste Vlaamse leerlin-gengaannaar het gesubsidieerd (vrij) on-derwijs.

DIAGRAM1:Verdelingvandeleerlingenoverdenetteninhetbasis-ensecundaironder-wijs(schooljaar2006-2007)

gesubsidieerdvrijonderwijs(VGO):68,28%

gesubsidieerdofficieelonderwijs(OGO):16,46%

GO!:15,27%

2.7 financiering van het onderwijs

De Vlaamse onderwijsbegroting voor 2007bedroeg in strikte zinenuitgedrukt inbe-schikbarebeleidskredieten8,86miljardeuro.Ditkomtneerop40%vandetotaleVlaamsebegrotingsmiddelenenbetekenteengemid-deldenominalestijgingmet3,75%perjaarsinds1995.Debegrotingin2007steegmet4,4%tenopzichtevan2006.

DIAGRAM2:Hetonderwijsbudgetperonder-wijsniveau(2007)

basisonderwijs:31,99%secundaironderwijs:40,66%hogescholenonderwijs:7,61%universitaironderwijs:9,14%volwassenenonderwijs

endeeltijdskunstonderwijs:5,27%niet-onderwijsniveaugebonden:5,32%

DIAGRAM 3: Onderwijsbegroting per uitga-vencategorie(2007)

salarissen:68,36%werking:9,07%hogeronderwijs:16,62%investeringen:2,86%andere:3,09%

Vanafhetschooljaar2008-2009wordendewerkingsmiddelenvoorbasis-ensecundairescholenopeenanderemanierverdeeld.Methet nieuwe financieringssysteem wordt delattussendeverschillendenettengelijkge-legd, op uitzondering van 7,5% objectieveverschillenna3.Dezegelijkschakelingwordtzowel in het gewoon als in het buitenge-woonbasis-ensecundaironderwijstoege-past.

algemeneprincipes

3 Omdathetdevrijeschoolkeuzemoetgaranderen,krijgthetGO!perleerling3%werkingsmiddelenextraomdekostdaarvantedekken.BovendienishetGO!wettelijkverplichtmeerderelevensbeschouwelijkevakkenaantebieden,enkrijgthetperleerling4,5%extraomdekostvandievakkentedekken.

Page 18: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

Vervolgens zullen scholen uit het gewoonbasis-ensecundaironderwijsdeelsgefinan-cierdwordenvolgenshetsocialeprofielvanhunleerlingen(=deleerlingenkenmerken).Opbasisvanwetenschappelijkonderzoekisbeslotendatvierkenmerkengoedvoorspel-lenvoorwelke leerlingenscholenextra in-spanningenmoetenleveren.Scholenkrijgendan meer middelen voor deze leerlingen.Hetgaatomvolgendekenmerken:

•hetopleidingniveauvandeouders;•dethuistaal;•hetgezinsinkomen;•debuurtwaarineenkindwoont.

2.8 autonomie

DeVlaamsebeleidsvoerderswildenheton-derwijs een nieuwe impuls geven door deverantwoordelijkheid bij de onderwijsver-strekkers te leggen en door de leerlingen,studenten en ouders zoveel mogelijk meeverantwoordelijk temaken.Hetprocesvanlokaleresponsabiliseringisintussenopalleonderwijsniveaus ingezet. De hogescholenenuniversiteitenzijnreedsverdergevorderddandebasis-ensecundairescholen.

algemeneprincipes

Page 19: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

2.9 rechtspositie van het personeel

De rechtspositiegarandeertdepersoneels-ledenrechtszekerheidenbiedtheneenze-kerestabiliteitvanbetrekking.Zebevatdebasisregels voor aanwerving, benoeming,selectie,bevordering,evaluatieentucht.Dedecretenoverderechtspositieinhetgesub-sidieerdonderwijseninhetGO!geldenvoordepersoneelsledenvanhetbasisonderwijs,hetsecundaironderwijs,hetbuitengewoononderwijs,hetdeeltijdskunstonderwijs,hetvolwassenenonderwijs,decentravoor leer-lingenbegeleidingendeinternaten.Eenpersoneelslidkanonderbepaaldevoor-waarden vastbenoemd worden. Een vaste benoeminggeeftwerk-enloonzekerheidengeeftrechtopeenhelereeksverlofstelsels,bezoldigdziekteverlofeneenoverheidspen-sioen.Vlaamsescholenhebbenrelatiefweinigau-tonomieomeeneigenpersoneelsbeleid tevoeren. Zij worden wel aangemoedigd toteen humanresourcesbeleid dat stoelt opbegeleiding, aanmoediging en bijsturing.Eenvoorbeeldhiervan isde invoeringvanfunctiebeschrijvingen en evaluaties en deweerslagdaarvanopdetaakinvullingendeprestatieregelingvandeleraren.Depersoneelsledenvandehogescholenenuniversiteitenhebbeneenaparte rechtspo-sitie.

2.10 organisatie van het school- en academiejaar

Voordescholenvanhet basis- en secundair onderwijs en voor de centra voor volwas-senenonderwijs,beginthetschooljaarop1september en eindigt het in theorieop31augustus. Omwille van de zomervakantie(van1 juli totenmet31augustus)eindigthetschooljaarindepraktijkop30juni.

De centra voor basiseducatie zijn in theo-rienietgehoudenaande indelingvanhetschooljaarendevakantieperiodevanhetba-sis-ensecundaironderwijsenvandecentravoorvolwassenenonderwijs,maarorganise-renhunaanbodwelzoindepraktijk.

Inhethoger onderwijsstarthetacademie-jaar tussen 1 september en 1 oktober.Hetacademiejaareindigtopdedagvóórhetbe-ginvanhetvolgendeacademiejaar.Sindshetacademiejaar2005-2006ishetstudiejaarsysteemafgeschaftalsgevolgvande flexibilisering van het hoger onderwijs(zie3.4).Destudentkanzichnuinschrijvenvooréénofmeerdereautonomeopleidings-onderdelen4.Hijkiestperacademiejaarvoorhetvroegerreedsbestaandetrajectvan60studiepuntenofvooreenflexibelecombina-tievanopleidingsonderdelen(=minderdan60studiepuntenperacademiejaar).

4 Elkopleidingsonderdeelbedraagtminimum3studiepunten.Eénstudiepuntkomtovereenmet25à30urenonderwijs-enanderestudieactiviteiten.

algemeneprincipes

Page 20: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

2.11 participatie

Zowelophetcentralealsophetlokalevlakstimuleert de overheid de participatie vaneninhetonderwijsveld.

2.11.1 Centrale participatiestructuren

OphetcentralevlakfunctioneertdeVlaamse Onderwijsraad (VLOR),eenstrategischead-viesraad van het beleidsdomein OnderwijsenVorming.Vertegenwoordigersuithetheleonderwijslandschapoverleggen indeVLORoverhetonderwijs- envormingsbeleid.OpbasisdaarvangeeftdeVLORadviezenaandeVlaamseministervanOnderwijsenVor-mingenaanhetVlaamsParlement.

DeVlaamse Onderwijsraad bestaat uit eenalgemeneraadenvierdeelraden,éénvoorelkonderwijsniveau.

De Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) adviseertendoetvoorstellenaandeminis-ter met betrekking tot het universitair on-derwijs.DeVLIRdoetzelfaanonderzoekofbesteedtonderzoekuit.

De Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA)heeft een analoge taak als de VLIR, maardanvoorhethogescholenonderwijs.

InhetVlaamsonderhandelingscomité(VOC)behandelendelegatiesvandeVlaamserege-ring(viadeministervanonderwijs),vanhetpersoneel(viadevakorganisaties)envandeinstellingsbesturen(viagemeenschappelijkevoordrachtvandeVLIRendeVLHORA)allenieuwepersoneelsregelgevingenCAO’svoorhethogeronderwijs.

2.11.2 Lokale participatiestructuren

Voorhetbasis-ensecundairniveauvanzo-welhetGO!alshetgesubsidieerdonderwijs,wordtdeparticipatievanalleonderwijsbe-

trokkenengeregeldviadeschoolraad.Dezeschoolraad heeft een algemeen informa-tierecht en een welomschreven advies- enoverlegbevoegdheid.

Sinds het participatiedecreet van 2 april2004 geldt voor alle basis- en secundairescholen dezelfde regeling voor pedagogi-scheraden,ouderradenenleerlingenraden,enditongeachthetnet.

• Een pedagogische raad is verplicht alstenminste10%vandepersoneelsledeneromvraagt.

• Een ouderraad moet opgericht wordenalsminstens 10%vandeouders eromvraagt.

• Inhetlageronderwijsmoeteenleerlin-genraadopgerichtwordenals tenmin-ste10%vanderegelmatige leerlingenuit de leeftijdsgroep 11- tot 13-jarigeneromvraagt.

• Ineensecundaireschooliseenleerlin-genraadinprincipeverplicht.

Dezedrie radenhebbeneen ruimeadvies-bevoegdheid en worden samengesteld viaverkiezingen.Hetisookmogelijkvertegen-woordigersuitdepedagogische raad, leer-lingenraadofouderraadaftevaardigennaardeschoolraad.

Deverschillendeactorenopschoolorganise-renookvaakapartinformelecomités.Indemeestebasis-ensecundairescholengroeperenouders zich ineen oudervereni-ging.

Voorhethoger onderwijs iser inelkeuni-versiteit,associatieenhogeschooleenstu-dentenraad. De participatie van de perso-neelsleden is voor universiteiten en voorhogescholenheelverschillendgeregeld.

algemeneprincipes

Page 21: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

3. onderwijsniveaus

/��

Page 22: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�0/ onderwijs in vla anderen

Page 23: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

(1)Iedereendiehettweedeleerjaarvande3degraadmetvruchtheeftbeëindigdofgeslaagdisineentoelatingsexamen,heefttoegangtotde4degraadberoepsonderwijs.(2)Hetmodulaironderwijswordtnietingradenenleerjareningedeeldenisbijgevolgnietinhetschemaopgenomen.(3)Devroegereééncyclusopleidingenaandehogescholenzijnmetingangvanhetacademiejaar2004-2005omgevormdnaarprofessioneelgerichtebachelorsopleidingen.(4)Detweecycliopleidingenvandehogescholenendeacademischeopleidingenvandeuniversiteitenzijnmetingangvanhetacademiejaar2004-2005omgevormdnaaracademischgerichtebachelorsopleidingenenmasteropleidingen.Dezeopleidingengaanovervaneenminstenstweejarigekandidatuureneenminstenstweejarigelicentienaareendriejarigeacademischgerichtebacheloreneenminstenseenjarigemastersopleiding.Kandidaatsdiploma’szijnnietgelijkgeschakeldmetbachelorsdiploma’s.

academisch gerichte bachelor

Bachelor-na-bachelor

Master-na-master

doctor (enkel universiteiten)

1ste graad

2de graad

3de graad deeltijds

4de graad

leerjaren

21

21

43 algemeen kunst Technisch Beroeps

algemeen kunst Technisch Beroeps

65

765

765

765

7

Beroeps (1)

2,5

6

6

12

12

14

14

16

16

18

18

theoretischeleeftijden

Ba

siso

nd

erw

ijs

seC

un

da

ir o

nd

erw

ijs

(2)

Ho

ger

on

der

wij

s

Beroepsvoorbereidend

BaB

uiT

eng

ewo

on

on

der

wij

s

enkel HogesCHolen (3) uniVersiTeiTen enHogesCHolen (assoCiaTie) (4)

Min

sten

s18

0st

udie

punt

enM

inst

ens

60s

tudi

epun

ten Min

sten

s60

stu

dieu

nten

Min

sten

s60

stu

diep

unte

n

654321

321

professioneel gerichte bachelor

43

43

5

Master

3.1 onderwijsstructuur 5

43

lager onderwijs

kleuTeronderwijs

1 ste graad

2 de graad

3 de graad

4 de graad

deelTijds

leerjaren

leerjaren

schakelprogramma

5 Naastdeonderwijsniveausdieinhetschemaopgenomenzijn,iserooknoghetdeeltijdskunstonderwijsenhetvolwassenenonderwijs.

Min

sten

s18

0st

udie

punt

en

/��

Page 24: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

3.2 Basisonderwijs

Hetbasisonderwijsomvathetkleuteronder-wijsenhetlageronderwijs.Erisgewoon en buitengewoon basisonderwijs.

3.2.1 Gewoon basisonderwijs

Het kleuteronderwijs is toegankelijk voorkinderenvan2,5tot6jaar.Inhetgewoon kleuteronderwijskunnenkin-derentussen2,5en3jaaropzevenmomen-tenstarten:opdeeersteschooldagnaelkevakantieperiodeenopdeeersteschooldagvanfebruari.

Vanaf3jaarkaneenkleuteropelkmomentvanhetschooljaarinstappen.Voor het buitengewoon kleuteronderwijsgeldengeeninstapdagen.

Hetgewoon lager onderwijsisbedoeldvoorkinderenvan6tot12jaarenomvatmeestalzesaaneensluitendeleerjaren.Eenkindstartmeestal met het lager onderwijs wanneerhet6jaarendusleerplichtigis.Ditisookdeleeftijdwaaropdeweinigekinderendiegeenkleuteronderwijsvolgden,(gewoonlijk)instappenindelagereschool.

3.2.2 Buitengewoon basisonderwijs

Hetbuitengewoonbasisonderwijsisbedoeldvoorkinderendietijdelijkofpermanentspe-cifiekehulpnodighebben.Ditkanomwillevan een lichamelijke of mentale handicap,omwillevanernstigegedrags-ofemotioneleproblemen of omwille van ernstige leer-stoornissen.

Er zijn acht types in het buitengewoon ba-sisonderwijs,aangepastaandeopvoedings-en onderwijsbehoeften van een bepaaldegroepkinderen.

onderwijsniveaus:basisonderwijs onderwijsniveaus:basisonderwijs

Page 25: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

Deoverheidisvolopbezigmeteenhervor-ming die het onderwijs op maat nog ver-betert: het leerzorgkader. Het is bedoeldvoorhetbasis-ensecundaironderwijs.Hetleerzorgkader geeft een duidelijkere om-schrijvingvanhetaanbodinhetgewoonon-derwijsenhetbuitengewoononderwijsenstemthetaanbodbeterafopdeindividuelebehoeftenvanelkkind(zie6.6).

Hetbuitengewoon lager onderwijsduurtze-venjaar.

Het geïntegreerd basisonderwijs (GON) iseen samenwerking tussen gewoon en bui-tengewoon basisonderwijs. Kinderen meteen handicap of met leer- en opvoedings-moeilijkhedenvolgendelessenofactivitei-tenineenschoolvoorgewoononderwijsenkrijgenhierbijhulpvanuithetbuitengewoononderwijs.Ditkantijdelijkofpermanentzijnvooreengedeeltevandelessenofvoorallelessen.

3.2.3 Structuur en organisatie

In eenbasisschoolwordt er zowel kleuter-als lager onderwijs gegeven maar in eenautonomekleuterschool isdatalleenkleu-teronderwijs.Ineenautonomelagereschoolwordtenkellageronderwijsingericht.Hetkleuter-enlageronderwijsstaanstruc-tureellosvanelkaar.Omtocheenvloeiendeovergangterealiseren,moetennieuwescho-lenvoorgewoononderwijsvanaf1septem-ber2003zowelkleuter-alslageronderwijsinrichten.

Sinds 1 september 2003 werd ook eennieuwe structuur geïntroduceerd: de scho-lengemeenschap. Deze structuur bestondallangervoorhetsecundaironderwijs.Eenscholengemeenschapiseenverzamelingvanverschillendescholenvaneenzelfdeonder-wijsniveau (basis- of secundair onderwijs)diesamenwerkenopdiversevlakken(logis-tiek,studieaanbod,…).Datkunnenscholenzijnmetdezelfdeofverschillendeinrichten-demachtenenzebehorentoteenzelfdeofverschillendonderwijsnet.

onderwijsniveaus:basisonderwijs onderwijsniveaus:basisonderwijs

Page 26: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

Het aantal leerkrachten in het basisonder-wijs isafhankelijkvanhet lestijdenpakket.Hetlestijdenpakketishettotaalaantalles-tijden binnen een school dat de overheidfinanciertofsubsidieert.Ditpakketbestaatuitlestijdendieberekendwordenopbasisvanhetaantal leerlingenopeenbepaaldeteldatumenuitaanvullendelestijden.

In het buitengewoon basisonderwijs is ernaastdeonderwijskundigeomkadering(les-tijden/leerkrachten) ook eenparamedische,medische,sociale,psychologischeenortho-pedagogischeomkadering(uren).Daarnaastzijnerbijkomendelestijdenmo-gelijk voor scholen die vrijwillig gefuseerdzijnenvoortijdelijkonderwijsaanhuisvoorlangdurigziekekinderen.

Naasthetlestijdenpakketkrijgendescholenmetgewoonkleuteronderwijseenurenpakket

voor kinderverzorgers. Zij ondersteunendekleuteronderwijzersenoptimaliserendeop-vangvanhetjongekind.

Tenslottekentdeoverheidaanelkeschooleen puntenenveloppe toe voor beleids- enondersteunend personeel. Deze puntenen-veloppeszijnbestemdvoor:

• hetzorgbeleid;• decoördinatievanhetICT-beleid(enkel

indiendeschooldeeluitmaaktvaneensamenwerkingsplatform);

• deuitbouwvaneenadministratieveom-kadering.

Een scholengemeenschap heeft trouwensrecht op een puntenenveloppe ter onder-steuning van haar werking en kan die ge-bruiken voor beleids- en ondersteunendpersoneel.

onderwijsniveaus:basisonderwijs onderwijsniveaus:basisonderwijs

Page 27: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

Descholendiedeeluitmakenvaneensa-menwerkingsplatformhebben rechtop les-tijdenvoormentorschap terondersteuningvaneenstagiair,eenstartendeleraareneenleraar-in-opleiding(zie6.7).

Deoverheidlegtgeenminimaofmaximaopinzakehetaantalleerlingenperklas.Scholenbeslissenzelfhoezedeleerlingeningroepenverdelen. De meeste basisscholen werkenmet een jaarklassensysteem, hoewel ookandereindelingenmogelijkzijn.Vaakheeftelkeklaseeneigen(kleuter)onderwijzer.

3.2.4 Inhoud

Hetkleuteronderwijsisnietverplicht,maarwordtinVlaanderendoorbijnaallekinderengevolgd.Inhetkleuteronderwijswerktmenaandeveelzijdigevormingvandekinderenen stimuleert men hun ontwikkeling zowelopcognitiefalsmotorischenaffectiefvlak.

Voorelkleergebiedzijnersinds1september1998ontwikkelingsdoelenvoorhetgewoonkleuteronderwijs van kracht. De ontwikke-lingsdoelen beschrijven wat kleuters in deschoolleren.

Het gewoon lager onderwijs bouwt verderophetaanbodvanhetkleuteronderwijsenwerktronddezelfdeleergebieden,opnieuwin samenhang waar mogelijk. ‘Wiskundigeoriëntatie’iserwelvervangendoor‘wiskun-de’envanafhetvijfdeleerjaarisook‘Frans’alstweedetaalverplicht.Inhetgewoonla-ger onderwijs is er aandacht voor leerge-biedoverschrijdende thema’szoals‘lerenle-ren’,‘socialevaardigheden’en‘ICT’.Sinds1september1998zijnde eindtermenvoorhetgewoonlageronderwijsvankracht.Datzijnminimumdoelendiedeoverheidnoodzake-lijkenbereikbaarachtvoordekinderenvandelagereschool.Voormeeruitlegovereind-termenenontwikkelingsdoelen,zie4.4.

Voorhetbuitengewoonbasisonderwijsgel-denontwikkelingsdoelen.Momenteelzijnerreeds ontwikkelingsdoelen uitgewerkt voortype1,2,7en8.

Aanhet einde vanhetbasisonderwijs krij-gen de leerlingen die de doelen van hetleerplan bereikt hebben een getuigschriftbasisonderwijs. Ook in het buitengewoonbasisonderwijskunnenkinderen inbepaal-de gevallen een getuigschrift behalen metdezelfdewaardealsdatvanhetgewoonba-sisonderwijs.

3.2.5 Rechten van ouders

Ouders beschikken in het basisonderwijsover een aantal uitdrukkelijke rechten diedecretaal zijn vastgelegd. Ouders kunnenbijvoorbeeld vrij de school voor hun kindkiezen(zie2.3en2.4).Ouderskunnenookopelkmomentvanhetschooljaar hun kind van school laten ver-anderen.Verder bepaalt het schoolreglement de sa-menhangtussendeschoolendeouders.

Voor elke toelating tot het buitengewoononderwijsiseeninschrijvingsverslagvereist.Dit moet vermijden dat kinderen onnodignaarhetbuitengewoononderwijsgaan.Maarouders hebben wel het recht te beslissenomhunkindtochnaareengewoneschooltesturen,nadathetgeoriënteerdwordtnaarhetbuitengewoononderwijs.

onderwijsniveaus:basisonderwijs onderwijsniveaus:basisonderwijs

Page 28: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen onderwijsniveaus:secundaironderwijs onderwijsniveaus:secundaironderwijs

Page 29: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

3.3 secundair onderwijs

Het secundair onderwijs is bedoeld voorjongerenvan12tot18jaar.Netzoalsvoorhetbasisonderwijs,zijnerinhetsecundaironderwijs scholengemeenschappen. Eenscholengemeenschap is een verzamelingvan verschillende scholen van eenzelfdeonderwijsniveau(basis-ofsecundaironder-wijs) die samenwerken op diverse vlakken(logistiek, studieaanbod, …). Dat kunnenscholen zijn met dezelfde of verschillendeinrichtendemachtenenzebehorentoteen-zelfdeofverschillendonderwijsnet.

3.3.1 Gewoon secundair onderwijs

Het voltijds secundair onderwijs is sinds1989volgensdeeenheidsstructuurgeorga-niseerd.Deeenheidsstructuuromvatgraden,onder-wijsvormen en studierichtingen. Leerlingenmakenpas indetweedegraadeendefini-tievestudiekeuzezodatzeeerstmetzoveelmogelijkvakkenkennismaken.

Hetgrootstedeelvandelesurenindeeerste graadisbasisvorming.Vanaf de tweede graad onderscheiden wevierverschillendeonderwijsvormen:

• Hetalgemeen secundair onderwijs(aso)legtdenadrukopeenruimealgemenevorming.Erwordtnietvoorbereidopeenspecifiekberoep.Hetasolegtvooraleenstevigebasisvoorhetvolgenvanhogeronderwijsendemeestenkiezenerdanookvooromverdertestuderennahetaso.

• In het technisch secundair onderwijs (tso)gaatdeaandachtvooralnaaralge-meneentechnisch-theoretischevakken.Nahet tso kande jongere eenberoepuitoefenenofoverstappennaarhetho-geronderwijs.Bijdezeopleidinghorenookpraktijklessen.

• Hetkunstsecundair onderwijs(kso)kop-pelt een algemene, ruime vorming aaneenactievekunstbeoefening.Nahetksokandejongereeenberoepuitoefenenofoverstappennaarhethogeronderwijs.

• Het beroepssecundair onderwijs (bso)is een praktijkgerichte onderwijsvormwaarinde jongerenaast algemenevor-ming vooral een specifiek beroep aan-leert.

Deleerlingkiestbinnenéénvandezeonder-wijsvormen voor een bepaalde studierich-ting.Eenaantalstudierichtingenstartpasindederdeofdevierdegraad.

Indetweedeendederdegraadisereenge-meenschappelijkeneenoptioneelspecifiekdeel.Inhetoptionelegedeeltewordtdeba-sisvormingaangevuldmeteenbredewaaiervanstudiemogelijkheden.Indederde graadkandespecifiekevormingnogverfijndwor-den met het oog op de uiteindelijke be-roepskeuze of de eventuele studieplanneninhethogeronderwijs.

In de vierde graad die voornamelijk ver-pleegkundige opleidingen omvat, wordtgeenbasisvormingopgelegdomwillevandespecificiteit.

Een leerlingbehaalthetdiplomasecundaironderwijsnahetmetvruchtbeëindigenvanzesjaaraso,tsoofksoofzevenjaarbso6.Met een diploma secundair onderwijs opzakheeftdejongereinprincipeonbeperktetoegangtothethogeronderwijs.Uitzonde-ringzijndestudierichtingenartsentandartswaarvoor de jongere eerst een toelatings-examenmoetafleggen.

Dedelibererendeklassenraadbeslistofeenleerlingaldannietgeslaagdis.Deklassen-raadbestaatuitdedirecteurenallelerarendieaandebetrokkenleerlinglesgeven.Alleleerjarenwordenbekrachtigdmeteenoriën-

onderwijsniveaus:secundaironderwijs onderwijsniveaus:secundaironderwijs

6 Voormeerdetails:zieschemaonderwijsstructuur(p.21).

Page 30: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

teringsattest, eengetuigschrift, een studie-getuigschriftofeendiploma.

3.3.2 Buitengewoon secundair onderwijs

Sommigejongerenzijnbelemmerdinhunfy-sieke,psychologische,socialeof intellectu-eleontwikkelingdooreenhandicapofdoorleer-ofopvoedingsmoeilijkheden.Zehebbentijdelijkofpermanentspecialehulpenaan-gepast onderwijs nodig. Daarvoor kunnenze terecht in het buitengewoon onderwijs.Het buitengewoon onderwijs voorziet eenpedagogischendidactischaanbodopmaatvandeleerling.Deleerjareninhetbuiten-gewoonsecundaironderwijs (buso)komenzelden overeen met de schooljaren in hetgewoon secundair onderwijs. Een leerlinggaatpasovernaareenvolgende ‘leerfase’alshijdaarklaarvooris.Deonderwijstypesvan het buitengewoon basisonderwijs gel-denookvoorhetsecundaironderwijs.Inhetbuitengewoon secundair onderwijs wordenopleidingsvormen georganiseerd volgenshettypeenvolgensdemogelijkhedenvandeleerling.

Deoverheidisvolopbezigmeteenhervor-mingdiehetonderwijsopmaatnogverdermoetverbeteren:het leerzorgkader.Het isbedoeldvoorhetbasis-ensecundaironder-wijs(zie6.6).

Hetgeïntegreerd secundair onderwijs (GON)is,netzoalsinhetbasisonderwijs,eensa-menwerking tussen het gewoon onderwijsenbuitengewoononderwijs.

onderwijsniveaus:secundaironderwijs onderwijsniveaus:hogeronderwijs

3.3.3 Deeltijds leren en werken

Vanaf15of16jaarkandeleerlingoverstap-pen naar een deeltijds onderwijssysteem. Deeltijdslerenkanopdriemanieren:

• viahetdeeltijdsberoepssecundair onderwijs(dbso);• viadeleertijd(georganiseerddoor SyNTRAVlaanderen);• viadedeeltijdsevormingen.

Deoverheidbereidteennieuwdecreetvooroverlerenenwerkenwaarinbepaaldwordtdatvanafhetschooljaar2008-2009allejon-gereninhetdeeltijdsonderwijsminimum28urenperweekmoetenlerenenwerken.Ver-der streeftmeneenbetere afstemmingnatussendedriebestaandeleersystemen.

3.3.4 Inspraak van leerlingen en ouders

De voorbije jaren is de rechtspositie vande leerlingheelwatverbeterd.Elkesecun-daireschoolmoetbijvoorbeeldeenschool-reglement hebben. In het schoolreglementstaan de wederzijdse rechten en plichtenvan ouders en leerlingen enerzijds en vanhetschoolbestuuranderzijds.Ookderegelsvoorordeen tuchtendeberoepsprocedu-re voor examenresultaten staan hierin. Deschoolraadbespreektditreglementvooraf.

Page 31: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

3.4 Hoger onderwijs

Devolgende hogeronderwijsopleidingenwor-deninVlaanderenaangeboden:

• BacheloropleidingenProfessioneelgerichtebacheloropleidingenAcademischgerichtebacheloropleidingen• Masteropleidingen• Voortgezetteopleidingen• Postgraduatenenna-enbijscholingen• Doctoraatsopleidingen

Het hoger professioneel onderwijs bestaatuitsluitenduitprofessioneelgerichtebache-lorsdieenkelgeorganiseerdwordenaandehogescholen.Het academisch onderwijs omvat bachelor-en masteropleidingen die worden ingerichtin universiteiten. Ook de hogescholen dietoteenassociatiebehoren,kunnenacade-mischonderwijsaanbieden.Eenassociatie iseen institutionelesamen-werking tussen een universiteit en één ofmeer hogescholen. Associaties verbeterende wisselwerking tussen onderwijs en we-tenschappelijkonderzoek.Erzijnvijfassoci-atiesinVlaanderen.Hethogeronderwijsregisteromvatalleoplei-dingendiedeuniversiteitenenhogescholenaanbieden:www.hogeronderwijsregister.be

onderwijsniveaus:secundaironderwijs onderwijsniveaus:hogeronderwijs

Page 32: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�0/ onderwijs in vla anderen

3.4.1 Bacheloropleidingen

Deprofessioneel gerichte bacheloropleidin-gendieuitsluitend tevolgenzijn inhoge-scholen, zijn georiënteerd op de beroeps-praktijk.Deprofessioneelgerichtebachelorkanzichmeteenaanbiedenopdearbeids-markt.Zowelhogescholenalsuniversiteitenrichtenacademisch gerichte bacheloropleidingen in die bedoeld zijn om studenten te latendoorstromen naar de masteropleiding. Destudenten lerener competentiesdienodigzijnomtefunctionerenineendomeinvandewetenschappenofvandekunsten.Aca-demischgerichteopleidingenzijnopweten-schappelijkonderzoekgebaseerd.Destudieomvangvaneenbacheloropleidingis ten minste 180 ECTS7-studiepunten watovereenkomtmetdrievoltijdsestudiejaren.

Een bacheloropleiding wordt bekrachtigdmeteendiploma.

3.4.2 Masteropleidingen

De masteropleidingen worden aangebodenaan universiteiten en die hogescholen diedeel uitmaken van een associatie. Master-opleidingen zijn steedsacademischgerichtmaar sommige hebben wel een professio-nele oriëntatie (arts, ingenieur, apotheker,vertaler,tolk,…).In de masteropleidingen komen de stu-denten tot eengevorderdkennisniveauenontwikkelen ze competenties die ze kun-nengebruikenvoorzowelhetalgemenealshetspecifiekewetenschappelijkofartistiekfunctioneren.Destudentenkunnendanookdie kennis gebruiken voor de zelfstandigeuitoefening van een beroep of groep vanberoepen.Eenmasteropleidingwordtafge-slotenmeteenmasterproef.De studieomvang van een masteropleidingbedraagt ten minste 60 ECTS-studiepunten;hetequivalentvanéénjaarvoltijdsstuderen.

Dealgemenetoelatingsvoorwaardeommeteen masteropleiding te starten, is het di-plomavaneenacademischebachelor.Maareen professioneel gerichte bachelor kantoch een master volgen na het voltooienvan een schakelprogramma. De hogescho-lenenuniversiteitenstellenditprogrammaautonoom op. Een schakelprogramma be-draagtminimum45studiepuntenenmaxi-mum 90 studiepunten. Eerder verworvenkwalificaties en competenties kunnen hetschakelprogrammareducerentot30ofzelfsminderstudiepunten.Hetinstellingsbestuuroordeelthierautonoomover.

3.4.3 Voortgezette opleidingen

Nahetbeëindigenvanhunprofessioneelge-richte bacheloropleiding kunnen studenteneen bachelor-na-bacheloropleiding volgen.Indezevervolgopleidingverdieptenspeci-aliseertdestudentzichindecompetentiesverworvenindebacheloropleiding.Aanslui-tendopeenmasterkaneenmaster-na-mas-teropleidinggevolgdworden.Net zoalsbijdebachelor-na-bacheloropleidingwordtver-der gebouwd op de competenties die ver-worvenwerdentijdensdemasteropleiding.Deopleidingenhebbenelkeenomvangvanminstens 60 studiepunten en worden be-krachtigdmeteendiploma.

onderwijsniveaus:hogeronderwijs onderwijsniveaus:hogeronderwijs

7 ECTSstaatvoorEuropeanCreditTransferSystem.DitishetEuropeessysteemvoordeoverdrachtendeaccumulatievanstudiepunteneniseenbelangrijkinstrumentbijdeopbouwvanéénEuropeseonderwijsruimte.

Page 33: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

3.4.4 Postgraduaten en na- en bijscholingen

Zowelhogescholenalsuniversiteitenkunnenpostgraduaatopleidingen organiseren. Eenpostgraduaatgetuigschrift wordt uitgereiktnaeenopleidingstrajectmetonderwijs-enstudieactiviteitenvantenminste20studie-punten. Om een postgraduaatopleiding temogen volgen, is een bachelor- of master-diplomanodig.

3.4.5 Doctoraatsopleidingen

Dedoctoraatsopleidingvormtdeonderzoe-keromzelfstandigeenbijdrage te leverenaandeontwikkelingengroeivandeweten-schappelijkekennis.Hiertoebereidtdeon-derzoeker een doctoraatsproefschrift voor.Enkel universiteiten kunnen deze doctors-graadtoekennen.

onderwijsniveaus:hogeronderwijs onderwijsniveaus:hogeronderwijs

Page 34: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen onderwijsniveaus:deeltijdskunstonderwijs onderwijsniveaus:volwassenenonderwijs

Page 35: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

3.5 deeltijds kunstonderwijs (dko)

Het deeltijds kunstonderwijs is aanvullendonderwijsen richt zichzowel totkinderen,jongeren als volwassenen. Deelnemersschrijvenzichopvrijwilligebasis inenbe-talenhiervoorinschrijvingsgeld.Zelerenomkunst kritisch te benaderen en te belevenen ze kunnen deze kunstvormen ook zélfbeoefenen. Dit gebeurt individueel of ingroep(bv.ineenorkest,eendansgroepofeentoneelgezelschap).Hetdeeltijdskunst-onderwijsbereidtjongerengrondigvooropeenprofessioneleartistiekeloopbaaninhethogerkunstonderwijs.In het deeltijds kunstonderwijs zijn er vierverschillende studierichtingen met elk eeneigen structuur met graden en opties diewettelijkvastgelegdzijn.Kinderenkunnenvanaf6jaarstartenindestudierichting dans en beeldende kunst.Voordestudierichtingenmuziekenwoord-kunstisdebeginleeftijd8jaar.Elkestudierichtingbestaatuitverschillendegraden. Bij het succesvol beëindigen vanelkegraadontvangtdeleerlingeeneindat-test of getuigschrift dat aangeeft welk ni-veauhijbereiktheeft.

3.6 Volwassenenonderwijs

Hetvolwassenenonderwijsstaatlosvandeinitiële onderwijsloopbaan. Cursisten kun-nenereenerkenddiploma,getuigschriftofcertificaat behalen. Volwassenen van mini-mum18jaar,enjongerendieaandevoltijd-se leerplicht voldaan hebben, mogen zichinschrijven. Naargelang de gekozen cursuskunnen er ook specifieke toelatingsvoor-waardenzijn.

3.6.1 Structuur en organisatie

Het volwassenenonderwijs bestaat uit drieonderwijsniveaus: basiseducatie, secundairvolwassenenonderwijsenhogerberoepson-derwijs(zie5.4).Decentra voor basiseducatiezijnpluralisti-sche centra, opgericht onder de vorm vaneenvzw.De centra voor volwassenenonderwijs zijnopgericht als vrij centrum of als officieelcentrum.Zebiedensecundairvolwassenen-onderwijsenhogerberoepsonderwijsaan.Vanaf1september2008zijnde13consortia volwassenenonderwijs operationeel. Dezeregionale samenwerkingsverbanden zullenhetopleidingenaanbodvandecentravoorbasiseducatie en de centra voor volwas-senenonderwijsoptimaliserenenopelkaarafstemmen.Zezullenooksamenwerkenmetandere publieke verstrekkers van opleidin-genvoorvolwassenen.De huizen van het Nederlands bieden zelfgeen volwassenenonderwijs aan maar wer-ken nauw samen met actoren uit het vol-wassenenonderwijs.Het zijn vzw’smetan-derstalige volwassenen als doelgroep. Zestaaninvoordeorganisatieencoördinatievandeintake,testingendoorverwijzingvankandidaat-cursistenencursistenNederlandstweedetaal(NT2).HiervoorbrengenzijhetaanbodNT2inhunwerkingsgebiedinkaartenonderzoekenzedenodenvananderstali-genopzoeknaareencursus.

onderwijsniveaus:deeltijdskunstonderwijs onderwijsniveaus:volwassenenonderwijs

Page 36: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

DehuizenvanhetNederlandswerkennauwsamen met de onthaalbureaus voor de in-burgeringvananderstaligenieuwkomers.

3.6.2 Aanbod

Het volwassenenonderwijs wordt modulair georganiseerd.Deleerstofisonderverdeeldineenaantalmodules.Het centrum is vrijomeenmoduleovereengedeeltevanhetjaarofovereenheeljaartespreiden.Demodules kunnengeorganiseerd wordenincontactonderwijsofingecombineerd on-derwijs. Bij contactonderwijs worden allelessen inhetcentrumgegeven.Bijgecom-bineerd onderwijs wordt een deel van demoduleindeklasgegeveneneendeelvandemodulekanzelfstandigverwerktworden,thuisofineenopenleercentrum.

Totenmethetschooljaar2011-2012wordenooknoglineaire opleidingengeorganiseerdmetéénofmeerdereleerjaren.

Deopleidingenvandebasiseducatiezijnin-gedeeld in 7 leergebieden. Deopleidingenvan het secundair volwassenenonderwijszijningedeeldin31studiegebieden,dievanhet hogerberoepsonderwijs in 6 studiege-bieden.

onderwijsniveaus:volwassenenonderwijs

Page 37: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

4. ondersteuning en kwaliteitszorg

onderwijsniveaus:volwassenenonderwijs /��

Page 38: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

4.1 Centra voor leerlingen-begeleiding (ClB’s)

Het centrum voor leerlingenbegeleiding ofCLB iseendoordeoverheidgefinancierdedienst.InVlaanderenzijner73centra,dieelktotéénvandedrieonderwijsnettenbe-horen. Maar een CLB werkt netoverschrij-dend en kan dus ook scholen begeleidendietoteenanderonderwijsnetbehoren.Leerlingen, ouders, leraren en schooldirec-ties kunnen op het CLB een beroep doenvoor informatie, hulp en begeleiding. DeCLB-begeleiding isgratisensteuntopvierbelangrijkepijlers:• hetlerenenstuderen• deschoolloopbaan• depreventievegezondheidszorg• desociaal-emotioneleontwikkeling

Hetgaatdusomeenmultidisciplinairebe-geleiding. Het CLB werkt hiervoor samenmet welzijns- en gezondheidsinstellingen.IneenCLBwerkenartsen,maatschappelijkwerkers, pedagogen, psychologen, psycho-logisch assistenten en verpleegkundigen.Afhankelijkvandeplaatselijkebehoeftenenomstandigheden,werkenerooklogopedis-ten,kinesisten,…

Deleerlingstaatsteedscentraalendebege-leidingisgebaseerdopvertrouwenendia-loog. Een begeleiding start pas nadat eenleerling of een ouder daartoe het initiatiefneemt.EenschoolkanhetCLBwelvragenomeenleerlingtebegeleiden,maardanzalhetcentrumaltijddeuitdrukkelijketoestem-mingvragenaandeouders(vooreenleer-ling jongerdan 12 jaar)of aande leerlingzélf(vanaf12jaar).EnkelbijspijbelgedragisbegeleidingdooreenCLBverplicht.HetCLBorganiseertookmedischeonderzoekendieinsommigeleerjarenverplichtzijn.HetCLB-aanbodrichtzichvooralopjongeren

dieleerbedreigdzijndoorhunsocialeach-tergrondenleefsituatie.HetCLBbehandeltalle gegevens vertrouwelijk en werkt onaf-hankelijk.ZohelptdebegeleidingdoorhetCLBmeeaangelijkeonderwijskansenvooralle jongeren. Het CLB is ook de instantiediejongerendoorverwijstnaarhetbuitenge-woononderwijsalsdatnodigzouzijn.

Het CLB heeft een draaischijffunctie enbrengtjongerennaardegepastehulpverle-ning.DaaromishetCLBbinnendeIntegraleJeugdhulpeenbelangrijkepartner.

4.2 informatie- en communicatietechnologie (iCT)

In onze kennissamenleving is het omgaanmet ICT een belangrijke basiscompetentiegeworden. Deze maatschappelijke evolutievereist nieuwe vaardigheden van kinderenen volwassenen en heeft gevolgen voordemaniervan lerenenonderwijzen.Sinds1 september 2007 gelden nieuwe vakover-schrijdende eindtermen en ontwikkelings-doelenICTvoorhetbasisonderwijsenvoordeeerstegraadsecundaironderwijs.OmderealisatievandezeICT-eindtermenteonder-steunen, werkte de Vlaamse Regering eenbeleiduitmetvijfpijlers:

1. Het beleidsvoerend vermogen van on-derwijsinstellingen op instellingsniveauversterken.

Sinds het schooljaar 2002 - 2003 krijgenscholen middelen voor de coördinatie vanhun ICT-beleid. De onderwijsniveaus diemeerbehoeftenhebben,krijgenmeermid-delen.MetdezemiddelenkanondermeereenICT-coördinatorwordenaangeworven.

2. Dedeskundigheidvanhetonderwijsper-soneelbevorderen.

ondersteuningenkwaliteitszorg ondersteuningenkwaliteitszorg

Page 39: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

Ditisdekerntaakvanhetregionaalexperti-senetwerkREN Vlaanderen.Hetbiedtzowelaanbod-alsvraaggestuurdenascholingaan.www.renvlaanderen.be

3. Eenkwaliteitsvolleinfrastructuurvoorzien.

Het ICT-infrastructuurprogramma voorzietextramiddelenwaarmeeonderwijsinstellin-genhardware,softwareenvormingkunnenaankopen.

4. Eenaangepastleermiddelenbeleidvoor-zien.

Inopdracht vanhetVlaamsMinisterie vanOnderwijsenVormingen in samenwerkingmetKlascement,iseeneducatieveportaal-

siteontwikkeldmetallerleidigitaallesmate-riaal. De resultaten van overheidsprojectenzijnerbeschikbaarvooreen ruimeronder-wijspubliek.Deoverheidorganiseertregelmatigsensibili-seringscampagnesenondersteuningsprojec-tenvoordiverseaspectenvanICT-gebruik.www.klascement.net

5. OnderzoekenICT-monitoringstimuleren.

Deoverheidstimuleertdekennisopbouwen-verspreidingoverdiverseaspectenvanhetICT-beleid:deICT-vaardighedenvandeleer-lingen, cursisten, studenten en lesgevers;ICT-infrastructuur; ICT-vorming…Dezegege-venszijnnuttigvoortoekomstigebeleidse-valuaties.

ondersteuningenkwaliteitszorg ondersteuningenkwaliteitszorg onderwijs in vla anderen /��

Page 40: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

4.3 Communicatie

Om kwaliteitsvol onderwijs te realiserenmet gelijke kansen voor iedereen, is eensterke betrokkenheid van scholen, lerarenen leerlingen, ouders, gemeenten,… nodig.De creatie van zo’n breed maatschappelijkdraagvlakvraagtgeïntegreerdecommunica-tie met de verschillende doelgroepen. Hetisbovendienvanbelangomookdiedoel-groepenaantesprekendieinsemoeilijkerbereikbaarzijn:personendiegeentoeganghebbentothetinternet,mensendiemindergoedkunnenlezen,mensendiedetaalnietgoedspreken…ZoiserKlasseXTRStrong,de gratis maandelijkse e-brief die praktijk-voorbeeldenenextracommunicatietipsbun-delt, zoals voor het schrijven van brievennaarlaagtaalvaardigeouders.

Klasse iseenveelluik.Hetzijnviertijdschrif-tendiedoorhetAgentschapvoorOnderwijs-communicatie worden uitgegeven en elkemaand gratis verspreid worden bij leraren,oudersenleerlingen.Daarnaastzijnerookdebijhorendewebsites,dee-brieven,dele-raren-enleerlingenkaart…dieeenonlosma-kelijkdeelvanhetprojectvormen.TV. Klassemaaktookvideoreportagesvoorhetinternetoverhetklas-enschoolgebeuren.www.klasse.be

NaastdemaandbladenvanKlasseverzorgthetministerienogtalvananderepublicatiesdie vaak ook elektronisch verkrijgbaar zijnviawww.ond.vlaanderen.be/publicaties

• Dewebsiteonderwijs.vlaanderen.be vormteenportaalnaaralleonlineinfor-

matieendienstenvanhetministerie.

Tochblijftookdirecteinteractiemetheton-derwijsveldenhetgrotepubliekbelangrijk.Daarom worden geregeld informatie-evene-menten georganiseerd, zoals de Studie-in-formatiedagen (SID-in’s) waar laatstejaarsvan het secundair onderwijs inlichtingenkunneninwinnenovermogelijkestudie-en/ofberoepskeuzes.

ondersteuningenkwaliteitszorg ondersteuningenkwaliteitszorg

Page 41: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

ondersteuningenkwaliteitszorg onderwijs in vla anderen /�� ondersteuningenkwaliteitszorg

4.4 kwaliteitsbewaking en -bevordering

Er is een nieuw decreet ‘kwaliteitszorg’ invoorbereiding. Dit decreet schept een al-gemeen en volledig kader om permanentdegelijkonderwijseneenaangepaste leer-lingenbegeleiding te waarborgen voor alleonderwijsniveaus. Bij goedkeuring van ditdecreet, zal onderstaande tekst niet meervolledig actueel zijn. Veranderingen in deregelgevingzijnteraadplegenviawww.ond.vlaanderen.be/wetwijs

www.ond.vlaanderen.be/edulex

4.4.1 Kwaliteitszorg in het basis-, secundair, deeltijds kunstonderwijs, volwassenenonderwijs en de CLB’s

Scholen beslissen autonoom over hun on-derwijsmethoden, leerplannen, lesroostersendeaanstellingvanhunpersoneel.Tochheeftdeoverheidgarantiesopkwaliteitsvolonderwijsvoorzienwaaraanscholenmoetenvoldoenomerkendtewordenenfinanciëlesteunteontvangen.

1. Deeindtermenenontwikkelingsdoelen.

Eindtermen zijn minimumdoelstellingen diedeoverheidnoodzakelijkenbereikbaarachtvooreenbepaaldeleerlingengroep.Concreetgaat het over kennis, inzicht, attitudes envaardigheden. Erbestaan zowel vakgebon-denalsvakoverschrijdendeeindtermen.Voorhetkleuteronderwijsenvoorhetleer-jaarB8enhetberoepsvoorbereidendeleer-jaarvanhetsecundaironderwijszijnergeeneindtermenmaarontwikkelingsdoelenvast-gelegd.Zemoetennietnoodzakelijkbereiktmaarwel nagestreefdworden.Ookbinnenhetbuitengewoononderwijsgeldenontwik-kelingsdoelen.Elke inrichtende macht of schoolbestuurmoetdeeindtermenenontwikkelingsdoeleninleerplannenverwerken.

8 HeteersteleerjaarBiseenbrugklastussenhetlagerenhetsecundaironderwijs.Hetisbestemdvoorjongerendieeenleerachterstandhebbenopgelopeninhetlageronderwijsofmindergeschiktzijnvooroverwegendtheoretischonderwijs.HiernakunnenzenaarhetberoepsvoorbereidendeleerjaarofnaarheteersteleerjaarA.

Page 42: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�0/ onderwijs in vla anderen

2. Deinspectie.Deonderwijsinspectie vanhetVlaamsMinis-terievanOnderwijsenVormingfungeertalseen professioneel extern toezichtsapparaatopderealisatievandezeeindtermenenont-wikkelingsdoelen.

Zebestaatuitvijfinspectiekorpsen:

• deinspectiebasisonderwijs• deinspectiesecundaironderwijs• deinspectiedeeltijdskunstonderwijs• de inspectie volwassenenonderwijs en

basiseducatie• deinspectievoordecentravoorleerlin-

genbegeleiding

Er is een afzonderlijk kwaliteitsbewakings-systeemvoordelevensbeschouwelijkevak-ken.

De kerntaken van de inspectie bestaan uitdecontrolevandeonderwijskwaliteitende

erkenningvanonderwijsinstellingenenCLB’s.Bijeendoorlichting treedtde inspectiealsteamopenlichtzeinéénkeerdewerkingvandeheleschoolofhetcentrumdoor.Deinspectie onderzoekt tijdens zo’n doorlich-tingookdeeffectieverealisatievandeeind-termenenontwikkelingsdoelen.Nadedoorlichtingadviseertdeinspectiedeministeroverdeverdereerkenningvandeinstelling.De inspectie rapporteertoverdedoorlichtingen aan het Vlaams Parlement,zodat het beleid de kwaliteitsevaluatieskanopvolgen.Deverslagenzijnsinds2007openbaarenkunnenophetinternetgeraad-pleegdworden.

3. Depedagogischebegeleiding.

Elk onderwijsnet beschikt over een eigenpedagogische begeleidingsdienst(PBD)diezorgtvoorprofessioneleinterneondersteu-ningvanscholenencentra.Scholen kunnen hierop beroep doen voorpedagogischeenmethodologischebegelei-

ondersteuningenkwaliteitszorg ondersteuningenkwaliteitszorg

Page 43: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

ding (innovatieprojecten, zelfevaluatiepro-jecten,ondersteuningsinitiatieven).

4.4.2 Kwaliteitszorg in het hoger onderwijs

In het hele hoger onderwijs bestaat éénsysteemvan(interneenexterne)kwaliteits-zorg.Dehogescholenenuniversiteitenstaanzélfin voor de interne kwaliteitszorg: ze zienpermanentenopeigeninitiatieftoeopdekwaliteitvanhunonderwijsactiviteiten.

Hetprocesvanexterne kwaliteitszorgstartmeteenzelfevaluatie.Vervolgensisereenvisitatie van een commissie met externedeskundigen.Deresultatenvandevisitatiesmondenuitineenopenbaarrapport.

Het structuurdecreet van 4 april 2003 in-troduceertdeaccreditatie,eenbijkomendedimensie voor kwaliteitszorg. Een geaccre-diteerdeopleidingbeantwoordtformeelaande minimale internationale kwaliteitsnor-men. Deze accreditatie is nodig om oplei-dingen het label hoger onderwijs te laten

dragen en om de graden van bachelor enmastertekunnenuitreiken.VoorVlaanderentreedthetNederlands-VlaamsAccreditatieor-gaan(NVAO)op.Dezeonafhankelijkeinstan-tie van deskundigen verleent accreditatiesop basis van de visitatierapporten van deopleidingen. De accreditatie kan eventueelgebeuren door een accreditatieorgaan datdoorhetNVAOerkendis.

Sinds het academiejaar 2004 - 2005 ver-loopt het proces van kwaliteitszorg bij dehogescholen en universiteiten dus volgensdriefasen:

• internekwaliteitszorg;• externe visitatie die resulteert in een

openbaarrapport;• accreditatie.Hetstructuurdecreetverleentaandeomge-vormdeopleidingeneentijdelijkeovergangs-accreditatiedievervaltopheteindevanhetacademiejaar 2012-2013. Alle opleidingenmoeten dus voordien het bovenstaandedriefasenprocesdoorlopenhebben.

ondersteuningenkwaliteitszorg ondersteuningenkwaliteitszorg

Page 44: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen ondersteuningenkwaliteitszorg

Page 45: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

5. aansluiting onderwijs- arBeidsmarkt

ondersteuningenkwaliteitszorg /��

Page 46: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

5.1 Talentontwikkeling: de proeftuinen

Alseenleerlingzijntalentenkanontwikke-len,verhoogthijzijnkansenopdearbeids-markt.Proeftuinen zijnprojectenvanlokalescholenofscholengroepenrondtalentontwikkeling.Scholen kunnen gedurende een beperkteperiode ‘experimenteren’ in een regelluweomgeving.Dethema’svandezeproeftuinenzijn:‘technologie’,‘andersleren’en‘anderskiezen’.Eenanderegroepproeftuinenisge-linkt aan studie-en beroepskeuze enerzijdsen werkplekleren anderzijds. Dit zijn tweethema’suitdeCompetentieagenda(zie5.3).Dezeproeftuinenzijnnietalleeninteressan-tegoedevoorbeeldenwaaranderescholenuitkunnenlerenmaarleverenookvoorderegelgeverveelinformatie.

5.2 ModulariseringHet experiment modularisering is er voorleerlingen uit beroepsgerichte opleidingeninhetsecundaironderwijs(bso,dbso,busoOV3). De organisatie van beroepsopleidin-gen gebeurt per studiegebied en staat losvan graden of leerjaren. De leerling kiestbinnen een studiegebied uit verschillendeberoepsopleidingen(leertrajecten)diedoordeoverheidzijnvastgelegd.Het leertrajectvan de opleiding bestaat uit één of meer-deremodules.De inhouden van de modules worden af-geleid vanberoepsprofielendiede socialepartnersaanreiken.Perbeëindigdemodulekrijgtdeleerlingeendeelcertificaatdatdoorde overheid erkend wordt. Een afgerondeopleidingwordtafgeslotenmeteencertifi-caat.

aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt

Page 47: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

De modulaire beroepsopleidingen zijn eeneerste stap in de afbouw van de beschot-ten tussende onderwijsvormen omdat hetomidentiekeopleidingengaatvoorhetbso,dbsoenbusoOV3.Eenmodulaireopbouwmaakthetmogelijkomdetussentijdsesucceservaringenvandeleerlingenomtezettenin(deel)certificatenwaardoor hun kansen op de arbeidsmarktverhogen.Ditgaatdeongekwalificeerdeuit-stroomtegenentegelijkstimulerendesuc-ceservaringen de leerlingen om een levenlangteleren.

5.3 de Competentieagenda

ViervandetienactiepakkettenuitdeCom-petentieagenda 2010 zijn specifiek gerichtopeenbetereafstemmingtussenhetonder-wijsendearbeidsmarkt.

Eeneersteactielijnheeftbetrekkingophetbegeleiden van studie- en beroepskeuze voor leerlingen.Dit actiepakket voorziet involgendeconcretemaatregelen:

• EenstructurelefinancieringvanhetBe-roepenhuisvanaf2008.

HetBeroepenhuisbiedt informatieoverberoepenenstudierichtingendievooralnaartechnischeofpraktischuitvoerendeberoepenleiden.

• Eeninvesteringsprogrammavoordever-nieuwingendebeveiligingvandebasis-uitrustingintechnischescholen.

• Een budget voor de stimulering vanknelpuntberoepen.

Eentweedeactielijnrichtzichopeensyste-matischeenstructureleuitbouwvanwerk-plekleren.Desocialepartnershebbenzichgeëngageerdomjaarlijks75.000stageplaat-senvoorleerlingenvanhettechnischsecun-daironderwijsenhetberoepssecundairon-

derwijsaantebieden.Vanafhetschooljaar2006-2007gaanallebso-leerlingenopstageinhetzesdejaar.Ookvoortso-opleidingenwordthiernaargestreefd.Opwww.stageforum.bekunnenvraagenaan-bod van gereglementeerde stages en leer-werkplekkenmetbegeleidingelkaarvinden.Nietalleenleerlingenmaarookleerkrachtenzullen kansen krijgen om aan ‘werkplekle-ren’ tedoenvoorpraktischeen technischevakken.

Eenderdeactielijnbetrefthetstimulerenenontwikkelen van ondernemingszin. Het vir-tueel kenniscentrum voor ondernemersvor-mingvandeVlaamseoverheid,Competen-to,werdin2006opgerichtbinnenSyNTRAVlaanderen.Hetbevateeninventarisvandebestaande instrumenten en technieken omondernemerszinenondernemerschaptesti-mulereninhetonderwijs.

Eenvierdeactielijn tenslottegaatoverhetversterkenvanheterkennen van verworven competenties (EVC).EVCvergroothetpoten-tieel beschikbaar talent door competentiestewaarderen,onafhankelijkvandeplaatsofdewijzewaaropzewerdenverworven.

Er isookeendecreet invoorbereidingdieeen overkoepelende Vlaamse kwalificatie-structuur zalintroduceren.Hetiseeninstru-mentdatdecommunicatietussenonderwijsen werk bevordert omdat hetzelfde kaderwordt gebruikt voor de behoeften van dearbeidsmarktendedoelstellingenvaneenopleiding. Als mensen een job zoeken ofoverwegen van job te veranderen of eenopleidingwillenbeginnen,zaldekwalifica-tiestructuurtonenwelkecompetentiesdaar-voornodigzijn.Daaromzaldekwalificatie-structuurookeenrolspelenindebegelei-dingvandestudie-enberoepskeuzeendeverdereloopbaanvanmensen.

aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt

Page 48: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

5.4 Het hoger beroepsonderwijs (HBo)

Het hoger beroepsonderwijs omvatte voor-heendieopleidingenvanhetvolwassenen-onderwijs (zieook3.6)enwordtnuuitge-breidmetdezevendespecialisatiejarentsoen kso en de vierde graden bso.Al dezeopleidingenzijnzeerbelangrijkvoordear-beidsmarkt.Indetoekomstzullennietalleencentravoorvolwassenenonderwijs, maar ook instellin-genvoorsecundaironderwijsenhogescho-lendergelijkeopleidingenhogerberoepson-derwijskunneninrichten.Kenmerkendvoordezeopleidingenisdenauwesamenwerkingmetdeberoepssectoren.Zowordteenbe-langrijkerolindezeopleidingenweggelegdvoorwerkplekleren.Ookzullendezeoplei-dingen zich kenmerken door transparanteenflexibeletrajecten(zie5.5).Deopleidin-gen van het hoger beroepsonderwijs heb-bennietalleenonmiddellijkeinzetbaarheidop de arbeidsmarkt voor ogen. Het hogerberoepsonderwijs kanookeenopstap zijnnaareenprofessionelebachelor.

5.5 levenslang leren

Levenslang en levensbreed leren iseencontinuproceswaarbijleren-dendenodigekennisencompe-tentiesverwervenomhunprofes-sionele,socialeencultureletakenineensnelveranderendesamenle-ving beter aan te kunnen. Bovendien islevenslanglerennodigomaandebehoeftenvaneensnelveranderendearbeidsmarkttekunnen beantwoorden. Instellingen nemenindatkadermeerenmeer initiatievenomhet onderwijs flexibeler in te richten. Omeenpositieveattitude t.o.v.het levenslang

en levensbreed leren te verkrijgen en tebehouden is de opbouw van tussentijdsesuccesbelevingen een must. Daarom wordtaandacht besteed aan de verdere modula-risering(zie5.2)vanhetonderwijsopalleniveaus.

In Vlaanderen zijn reeds heel wat vormenvan flexibilisering decretaal mogelijk ge-maakt: overgangen tussen opleidingen viaschakel- of doorstroomprogramma’s, het inaanmerking nemen van eerder verworvencompetenties, afstandsonderwijs, integratieICT,avondonderwijs,mobiliteitsprogramma’s,dualeleerwegen,…

Een van de hoofddoelstellingen van open afstandsonderwijsbijvoorbeeldishetmaxi-maal toegankelijk maken van onderwijs-voorzieningen voor volwassenen door zo-veelmogelijk rekening tehoudenmethunleefpatroonenervaringswereld.

Allerleicombinatiesvanlerenenwerken,indeeltijdseofalternerendevorm,kunnendeovergang van lerennaarwerkenenomge-keerdookvergemakkelijken.EnkeleVlaamseonderwijsinstellingennamenconcreteinitia-tievenomduale leerwegente introducereninhunstudieaanbod.

aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt

Page 49: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

6. onderwijsBeleid en maatschappelijke ontwikkelingen

aansluitingonderwijs-arbeidsmarkt /��

Page 50: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

Naargelang de maatschappelijke uitdagin-gen, legthetonderwijsbeleidbepaaldeac-centenmetalsrodedraadderealisatievangelijkeonderwijskansen.

6.1 schooltoelagen en studietoelagen

Leerlingenenstudentenuitgezinnendiehetfinancieel moeilijk hebben, kunnen steunkrijgenvandeVlaamsegemeenschap.In 2007 werd de wetgeving aangepast. Erwordteenonderscheidgemaakt tussendeterm‘schooltoelage’endeterm‘studietoela-ge’.Eenschooltoelagewordtuitgekeerdaanleerlingen uit het basis- en het secundaironderwijs, terwijl een studietoelage wordttoegekendaanstudentenuithethogeron-derwijs.Hetdecreetomvatverdervolgendenieuwigheden:

• dezelfde inkomensgrenzen voor hoger,secundairenbasisonderwijs

De financiële toegangsvoorwaarden voorstudiefinancieringinhetbasis-,secundairenhoger onderwijs worden gelijkgeschakeld.Als een oudere broer of zus in het hogeronderwijs recht heeft op een toelage, dankomeneventuele jongerebroersen/ofzus-seninhetsecundairofbasisonderwijsookinaanmerking.Daardoorkunnenoudersnuook één gezinsdossier indienen voor allekinderen.

• verhogingvandebedragen

Doordeversoepelingvandefinanciëletoe-gangsvoorwaarden zullen meer mensen inaanmerking komen voor studiefinancieringen bovendien worden de bedragen ver-hoogd.

• schooltoelageenregelmatigeaanwezig-heid

Nieuwisookdathet rechtopeenschool-toelagegekoppeldwordtaandeaanwezig-heidopschool.Eenleerlingdietweejaarnaelkaarteveelspijbelt,kanzijnrechtopdeschooltoelageverliezen.Diemaatregelsluitaanbijhetspijbelactieplan(zie6.2).

• uitbreiding vande schooltoelagennaarhetbasisonderwijsenhetdeeltijdsbe-roepsonderwijs (vanaf schooljaar 2008-2009).

Vanaf15augustus2008kanerookvoorkleu-tersenleerlingenuithetlageronderwijseenschooltoelageaangevraagdworden.Netzoalsinhetsecundaironderwijsmoetendekleutersenleerlingenvoldoendeaanwezigzijnomeenschooltoelage te krijgen. Ook leerlingen uithetdeeltijdsberoepsonderwijskomenvanafdaninaanmerkingvooreenschooltoelage.

• wijzigingen aan de nationaliteitsvoor-waarde

Niet alleen Belgen komen in aanmerkingvoor een studiefinanciering. Leerlingen enstudenten die al een tijdje met een ver-

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Page 51: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

blijfsvergunninginBelgiëwonenoferkendevluchtelingen, kunnen voortaan aanspraakmakenopstudiefinanciering.

• Wijzigingen inzake pedagogische voor-waarden

Meerderjarige (en dus niet meer leerplich-tige) jongerenblijvenrechthebbenopeenschooltoelage, ook als ze het jaar ervoornietslaagden.Zemoetenwelvoltijdsinge-schrevenzijn.Ditrechtgeldttotenmethetschooljaarwaarindeleerling22jaarwordt.Deze leeftijdsgrens is niet van toepassingvoor de vierde graad beroepssecundair ofbuitengewoononderwijs.

Erdringtzichookeenaanpassingopvoordepedagogischevoorwaardeninhethogeronderwijs.Doorde toenemendeflexibilise-ring van het hoger onderwijs, kunnen stu-dentenvakerengemakkelijkerdanvroegerveranderen van afstudeerrichting of oplei-ding.Maardanmoetenstudentenwelhunjokerkrediet inzettenomhunstudietoelagete behouden. Er ligt hierover een nieuwdecreet ter goedkeuring op tafel. Daarinstaatdatstudievoortgangvoortaanbepaaldwordt aan de hand van het aantal studie-puntenwaarvoordestudenthetafgelopenacademiejaargeslaagdwas.Alsditdecreetwordtgoedgekeurd,zullenstudentenenkeleenberoepmoetendoenophun jokerkre-dietwanneerzijnietgeslaagdzijn.

Vooreenactuelestandvanzakenronddezetoekomstigewetgeving:www.studietoelagen.be

6.2 spijbelactieplan

Jongerendiespijbelenhebbenveelminderkans op een succesvolle schoolloopbaanmeteenkwalificatieaanheteindevanderit.Spijbelenbelemmertookdegoedewer-kingvaneenschool.Spijbelaarszijnboven-dienvaaksociaalachtergestelde leerlingenen/ofleerlingendiehetmoeilijkhebbenopschool.Netzijhebbenhetmeestebaatbijeendiploma.Het integraal spijbelactieplanpakt deze ‘kansenongelijkheid’ aan. Despijbelproblematiek is een gedeelde ver-antwoordelijkheid van jongerenenouders,maarookvanscholenenCLB’s.Develeac-torenbuitendeonderwijswereldzoalswel-zijn,demedischesector,delokalebesturen,justitieenpolitie…kunnenookhunsteentjebijdragen.Hetactieplanomvathethelecontinuümvansensibiliserenen informerenoverpreventieenbegeleidingtotsancties.

Opwww.ond.vlaanderen.be/leerplichtstaatheelwat achtergrondinformatie over spijbelen,hetspijbelactieplanende rolvanverschil-lendeactoren.

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Page 52: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

�0/ onderwijs in vla anderen

6.3 kleuterparticipatie

EenvergelijkendestudievandeOESO(Or-ganisatie voor Economische SamenwerkingenOntwikkeling)prjistdeVlaamsekleuter-schooluitdrukkelijkals‘model’vooranderelandenaan.Dedeelnamevankleutersaanhetonderwijs is inVlaanderen, in vergelij-kingmetanderelanden,ookzeerhoog.

Tochzijnernogaltijdkinderendieniet ineen kleuterschool zijn ingeschreven of dieniet regelmatig naar de kleuterklas gaan.Vaak gaat het om kansarme kinderen dieookniet bereiktwordendooropvangvoor-zieningen.Netdezekinderenhebbenextranoodaandepedagogischestimulansendie

hetonderwijsbiedt.Kinderendieindelage-reschoolstartenzondernaardekleuterklaste zijn geweest, kampen dikwijls met eentaal-en/ofleerachterstand.Kleuterparticipa-tieisnodigomgelijkeonderwijskansenvoorelkkindtegaranderen.

Deoverheidstimuleertdedeelnamevanállekleutersaanhetonderwijsdoor:

• Sensibilisering in samenwerking metverschillendepartners,zoalsKindenGe-zin.

• Deintroductievaneenmaximumfactuur(zie2.2)enschooltoelagen(zie6.1).

• Eenverbeteringvanhetsysteemvandeinstapklassen, zodat scholen sneller in

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Page 53: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

aanmerkingkomenvooreeninstapklas.• De organisatie van meer GOK-lestijden

voorscholenmetveelGOK-kleuters(zie2.4).

• De aanwerving van een zorg+-mede-werker per scholengemeenschap. Dezemedewerker stippelt een beleid rondkleuterparticipatie uit, gericht op niet-ingeschreven kleuters én ingeschrevenkleutersdieonregelmatigkomen.

• Tweedelijnsondersteuning waarbij kleu-teronderwijzers die veel anderstaligekleutersindeklashebben,ondersteundworden in hun pedagogisch-didactischhandelen.

6.4 gezondheidsbeleid

Op school kunnen kinderen gestimuleerdwordenomgezondteleven.Zekerbijkinde-rendievanthuisuitnietdenodigekansenkrijgen, speelt de school hier een crucialerol. Gezondheid is geen nieuw thema opdeVlaamse scholen. De ontwikkelingsdoe-len en eindtermen bepalen wat leerlingenovergezondheidmoetenkennenenwetenenwelkecompetentieszemoetenbezittenom gezond en fit door het leven te gaan.Maaringezondescholenlérenkinderennietalleen wat gezond is, ze dóen er ook ge-zondedingen.Eengezondeschoolzorgterviaallerleidoelbewusteactiesenmaatrege-lenvoordatgezondekeuzesvoordehandliggen.Voor de realisatie van een effectiefgezondheidsbeleid is een breed draagvlaknodig. Dit vraagt om betrokkenheid vanleerlingen, ouders en andere partners. Hetrookverbod kwam er bijvoorbeeld pas nabredeconsensusenunaniemadviesvandeVlaamseOnderwijsraad(waarinondermeerleerlingenenouders zetelen)aandeover-heid.Hetrookverbodgeldtvanaf1septem-ber2008enisvantoepassingopleerlingen,leerkrachten, ouders, gebruikers en bezoe-kersaandescholenenCLB’s.

Eenschoolbepaaltzelfhaargezondheidsbe-leidmaarwordthiervoorondersteunddoorverschillendepartners,zoalshetCLB.

www.gezondopschool.be

6.5 de lat hoog voor talen

Wievlotintaalis,kanzichoptalvandomei-nenontplooienenheefteengoedebagageomwerktevindenofnaarhethogeronder-wijstegaan.Omgelijkeonderwijskansentescheppen,moetenscholenduswerkenaandetaalcompetenties,zoweldievanhetNe-derlandsalsdievanvreemdetalen.Een goed talenbeleid is de zaak van elkeleerkracht,elkschoolteam,elkeschool.Nietenkel de leerkracht Nederlands maar ookde leerkracht geschiedenis, boekhouden,mechanica,…besteedtaandachtaanhetNe-derlandsdoorklaredefinities tegebruikenenopdrachtenduidelijkteomschrijven.Omkwaliteitsvoltaalonderwijstegarandereninálle onderwijsniveaus, werden taalcompe-tentiesopgenomenindebasiscompetentiesvanelkelerarenopleiding(zie6.7).Eengoedevreemdetalenkennisverhoogtdeprofessioneleslaagkansenvanleerlingenopde sterk geglobaliseerde arbeidsmarkt enstimuleert hen inhunpersoonlijkeontwik-keling.Desensibliseringvoorvreemdetalenstartalindekleuterklasvialiedjesenvers-jes.Kleuter-enlagerescholenkunnendaar-doorwerkenaaneenspeelseinitiatieFransenzohet formeleonderwijsFransvanhetderde(inBrussel)ofvijfdeleerjaar(eldersinVlaanderen)voorbereiden.Een goede beheersing van het Nederlandsen van een of meer vreemde talen is eenstevige basis om andere vreemde talen teleren in de loop van het latere leven. DeEU promoot ook ‘Content and LanguageIntegratedLearning’ofCLIL:hetaanbiedenvanzaakvakkenineenvreemdetaal.NegenVlaamsesecundairescholengingendaarmee

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Page 54: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

vanstartvanafhetschooljaar2007-2008.Zebiedenongeveer15%vanhettotaalaantallesurenaanineenCLIL-taal(FransofEngels).

6.6 leerzorgkader

Methetleerzorgkaderkrijgenleerlingenmetspecifieke onderwijsbehoeften meer moge-lijkheden om toch in een gewone schoolles te volgen. Leerzorg verbreedt ook hetaanbodinhetbuitengewoononderwijs.Dehuidige typologie isdikwijls teengenhetaanbod is teongelijkgespreidoverVlaan-deren.Hetleerzorgconceptgaatuitvantweeinvals-hoeken: leerzorgniveaus en clusters/doel-groepenvanspecifiekeonderwijsbehoeften.De4 leerzorgniveausbeschrijvenhoedeon-derwijsomgevingzichaanpastaandenodenvandeleerlingen.De tweededimensie vande leerzorgmatrixzijn de clusters. Die hangen samen metkindkenmerken, met de stoornis of beper-king waar het kind of de jongere mee temakenkrijgt.Vierclusters,metdaarbinnenverschillende doelgroepen, vervangen de

achtbestaandetypesvanhetbuitengewoononderwijs.De implementatie van het leerzorgkaderstartvanaf1september2009.Devolledigeuitrolisgeplandvoor2015-2016.Voormeerinformatieoverditleerzorgkader:www.ond.vlaanderen.be/leerzorg

6.7 Hervorming lerarenopleiding

Om elke leerling gelijke kansen te gevenop toponderwijs, zijn goede leraren nodig.Daarom werd de lerarenopleiding grondighervormd. De inhoud van de opleidingenwerd versterkt ener is veel aandacht voordepraktijkervaringvanleerkrachten-in-spe.Erbestaantweesoortenlerarenopleidingen:

• Dedriejarigeopleidingtotkleuterleider,onderwijzerofregentisdegeïntegreerde lerarenopleiding van 180 studiepuntendie wordt aangeboden als een profes-sionelebacheloropleidingaandehoge-scholen. Indezeopleidingiseenstagevan45studiepuntenvervat.

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Page 55: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

• Daarnaastiserdespecifieke lerarenop-leidingvan60studiepunten,waarvan30studiepuntenvoorzienzijnvoordesta-ge.Dezeopleidingisvoorstudentendieal een diploma behaald hebben in hethoger of het volwassenenonderwijs enwordt aangeboden door universiteiten,centra voor volwassenenonderwijs envoorheteerstookdoorhogescholen.

Beidelerarenopleidingenzijngebaseerdopdezelfdesetbasiscompetentiesdieeenleer-kracht moet bezitten (bv. taalvaardigheid)en leiden tot hetzelfde diploma, namelijkdatvanleraar.Dehogescholenorganiserendepraktijkcom-ponentinsamenwerkingmetscholen,centraofinstellingenonderdevormvaneenpre-servicetraining.Destagewordtdusvervuldzondereenstatutairerelatiemetdeschool,instellingofhetcentrum.Bijdespecifieke lerarenopleidingwordtdepraktijkcomponentingevuldalseenpreser-vicetrainingofeeninservicetraining.Dein-servicetrainingkrijgtdevormvaneenleraar-in-opleidingsbaan (de LIO-baan) en vindtplaats in eenofmeer instellingen vanhetsecundaironderwijs,hetdeeltijdskunston-derwijsofvanhetvolwassenenonderwijs.Omdebegeleidingvanstagiairsenstarten-deleerkrachtentegaranderen,kunnenscho-lengemeenschappenmentorenaanstellen.

6.8 leerkrediet

Vanaf het academiejaar 2008-2009 startelke student aan een Vlaamse hogeschoolofuniversiteitmeteen leerkredietvan140studiepunten.Dit leerkredietwordtvermin-derdmethetaantalstudiepuntenwaarvoordestudentzichinschrijft.Opheteindevanhetjaarwordthetaantalstudiepuntenwaar-voor de student slaagde, opnieuw bij hetleerkredietgeteld.Deeerste60studiepun-tendieeenstudentverwerft,wordendubbelgeteld.

Alshet leerkredietopnulkomt,dan is in-schrijving enkel nog mogelijk met de toe-stemmingvandeinstellingenkandeinstel-linghetstudiegeldverhogen(max.eenver-dubbeling). Dit stimuleert een doordachtestudiekeuzebijjongeren.Deinvoeringvanhetleerkredietkaderttrouwensindenieuwefinanciering van het hoger onderwijs. Van-af 2008 gebeurt de financiering niet enkelmeeropbasisvanhetaantalingeschrevenstudentenmaarwordtookrekeninggehou-denmethetaantalgeslaagdenenhetaantalafgestudeerden(=output).Net als bij het leerkrediet staat de studie-voortgang van studenten centraal bij dezeoutputfinanciering. Het leerkrediet en deoutputfinancieringstimulerenzoweldestu-dentenalsdeonderwijsinstellingenomhunverantwoordelijkheid op te nemen inzakestudiekeuzeen-succes.Eensdestudenteenmasterdiplomabehaalt,worden er 140 studiepunten van het leer-kredietafgetrokken.Eenstudentdiedaarnanogeenmaster-ofbachelordiplomawilbe-halen,moetditmeteigencentendoen.Hetleerkrediet is enkel van toepassing op debasisopleidingenonderdiplomacontractenopdecreditcontracten.

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Page 56: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

6.9 rationeel energiegebruik (reg)

Rationeel energiegebruik is belangrijk voorscholenencentraomdaterzomeermidde-len overblijven voor de inhoudelijke onder-wijswerking.

Eenenergiezuinigeverwarmingsinstallatie isnietzinvolalsdieookblijftaanstaaninlegeklaslokalen. Daarom stimuleert de overheiddeuitbouwvaneeneffectiefREG-beleid.Zokrijgenbestaandescholenmeermiddelenomteinvestereninrenovatieeninaanpassingenvan de infrastructuur. De bedoeling is ookdatscholeneenenergiecoördinatoraanstel-lenomdecontinuïteitvanREG-maatregelenteverzekeren.Viasensibiliseringscampagnesen via subsidies, promoot de overheid bo-vendien die maatregelen die relatief weiniggeldkostenentochbelangrijkebesparingenopleverenopkortetermijn.

Voor nieuwe schoolgebouwen geldt de re-cente E70-richtlijn om de energiezuinigheidteverzekeren.PassiefscholengaannogeenstapverderdanE70-scholen.Passiefscholenzijnzoenergiezuinigdat zebijnageenver-warmingmeernodighebben.Passiefscholenzijnongetwijfelddescholenvandetoekomst.HetVlaamsonderwijszaldanookeenaantalpilootprojectenophetvlakvanpassiefscho-lenrealiseren.

Ziewww.agion.beenwww.energiesparen.be

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen��/

Page 57: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijsbeleidenmaatschappelijkeontwikkelingen

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

www.ond.vlaanderen.be—

Infolijn OnderwijsKoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel1700(gratis)ofvanuithetbuitenland+3225531700-fax+3225539655e-mailviawww.ond.vlaanderen.be/infolijn—

Steunpunt voor ouders en leerlingen in het basisonderwijsAgentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi)

KoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225530415-fax+3225539385e-mail:[email protected]

www.agodi.be—

Informatiepunt voor ouders en leerlingen in het secundair onderwijsAgentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi)

KoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225538729-fax+3225538725e-mail:[email protected]

Afdeling StudietoelagenAgentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs en Studietoelagen (AHOVOS)

KoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel1700(gratis)e-mail:[email protected]

www.studietoelagen.be—

Cel CLB - Departement Onderwijs en VormingKoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225538694-fax+3225538685e-mail:[email protected]

www.ond.vlaanderen.be/clb—

Het Spijbelteam - Departement Onderwijs en VormingKoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225538683-fax+3225538685e-mail:[email protected]

www.ond.vlaanderen.be/leerplicht—

Cel Publicaties OnderwijsAgentschap voor Onderwijscommunicatie (AOC)

KoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225536653-fax+3225536654e-mail:[email protected]

www.ond.vlaanderen.be/publicaties

KlasseKoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225539686-fax+3225539685e-mail:[email protected]

www.klasse.be—

Coördinerend Inspecteur-generaalKoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225539831e-mail:[email protected]

www.onderwijsinspectie.be—

Curriculum Departement Onderwijs en Vorming

KoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225538831e-mail:[email protected]

www.ond.vlaanderen.be/DVO—

EPOS vzw - Nationaal Agentschap LLP

KoningAlbertIIlaan15-1210Brusseltel+3225539867-fax+3225539880e-mail:[email protected]

www.epos-vlaanderen.be

—Voorrangsbeleid Brussel vzw

KoningAlbertII-laan15-1210Brusseltel+3225539362e-mail:[email protected]

Vlaamse Onderwijsraad - VLORKunstlaan6,bus6-1210Brusseltel+3222194299-fax+3222198118e-mail:[email protected]

www.vlor.be—

Vlaamse Interuniversitaire Raad - VLIRRavensteingalerij27-1000Brusseltel+3227925500-fax+3222114199e-mail:[email protected]

www.vlir.be—

Vlaamse Hogescholenraad - VLHORAWolvengracht38/2-1000Brusseltel+3222114190-fax+3222114199

e-mailviawww.vlhora.be

nuttige adressen

Voor meer informatie rond de thema’s die in deze brochure aan bod kwamen, kunt u steeds terecht op www.ond.vlaanderen.be of bij de Infolijn Onderwijs op het nummer 1700.Naast deze brochure, geeft het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming ook tal van andere publicaties uit. Voor een overzicht kunt u terecht op de website van de Cel Publicaties: www.ond.vlaanderen.be/publicaties

/��

Page 58: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen

Page 59: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

onderwijs in vla anderen /��

Page 60: Onderwijs in Vlaanderen - Participate! Autisme.../ onderwijs in vlaanderen 1 Situering van Vlaanderen 5 1.1 Vlaanderen in België en Europa 6 1.2 Vlaanderen als deelstaat 6 1.3 Maximale

��/ onderwijs in vla anderen