SYMBOLENLIJST ISSO
20
Doc. nr.: D104-6 Datum: 1-9-2009 Versie: 1.0 KENNISINSTITUUT VOOR DE INSTALLATIESECTOR Richtlijn SYMBOLENLIJST ISSO
Transcript of SYMBOLENLIJST ISSO
K E
N N
IS IN
S T
IT U
U T
V O
O R
D E
IN S
T A
L L
A T
IE S
E C
T O
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
2 Alfabetische lijst .................................................................................................................................................................... 5
3 Grafische symbolen .......................................................................................................................................................... 16
3.3 Kleurcodering leidingen ....................................................................................................................................... 19
Onderstaand een overzicht van het griekse alfabet: Symbool Symbool Uitspraak
α Α alfa
β Β bêta
γ Γ gamma
δ Δ delta
ε Ε epsilon
ζ Ζ zêta
η Η eta
θ Θ thêta
ι Ι iôta
κ Κ kappa
λ Λ lambda
μ Μ mu
ν Ν nu
ξ Ξ ksi
ο Ο omicron
π Π pi
ρ Ρ rhô
σ Σ sigma
τ Τ tau
υ Υ upsilon
φ Φ phi
χ Χ chi
ψ Ψ psi
ω Ω omega
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
A
B
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Aantal n - Aantal cilinders compressor z - Aantal graaddagen G K d d Aantal graaduren G K h h Aantal moleculen of deeltjes n - Aantal per tijdseenheid n s -1
Aantal uren N h Aantal windingen N - Aanvoertemperatuur θ °C aanv
Absolute druk p Pa abs Absolute Temperatuur T K Absolute vochtigheid x kg/kg Absolute vochtigheid van verzadigde vochtige lucht x kg/kg s Absolute vochtigheid,buitenlucht x kg/kg e Absorptiecoëfficiënt α -
Actief vermogen P W werkzaam vermogen
Admittantie Y S Afstand (afgelegde weg) s m Akoestisch vermogen P, (W) W Akoestische impedantie Z Pa s/m a Arbeid W J Asvermogen P W a Autoriteit a -
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Bedrijfsuren t h Bedrijfsuren per jaar t h/a Belichting H lx s
Bestralingssterkte, irradiantie, ontvangen E, (Ee W/² ) Beweging, hoeveelheid van p kg m/s impuls (van een
massa) Breedte b m diepte Breedtegraad B ° Brekingsindex n - Buitenlucht temperatuur, gemiddeld θ °C e,gem
Buitenlucht temperatuur, maximum θ e, °C max
Buitenlucht temperatuur, minimum θ °C e, min
Buitenluchttemperatuur θ °C e
Buitentemperatuur, gecorrigeerd voor temperatuuroverschrijding
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Calorische bovenwaarde H J/kg;J/m³ s Calorische onderwaarde H J/kg;J/m³ i Capaciteit C F Celsiustemperatuur t,(θ) °C
Cirkelfrequentie ω s -1
Condensatie druk p Pa c Constante waarde CW € Constante waarde, netto NCW €
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Dampgehalte in koudemiddel x kg/kg Dauwpuntstemperatuur θ °C d
Dempingscoëfficiënt, decrescentie δ s -1
Diameter equivalent d m eq Diameter hydraulisch d m h Diameter inwendig d m Diameter uitwendig D m Dichtheid ρ kg/m³ volumieke massa
Dichtheid bij gegeven temperatuur ρ kg/m³ θ
Diffusiecoëfficiënt D m²/s Dikte d m Dikte isolatielaag d m is Dikte materiaallaag n d m n Dode tijd t s d Doorsnede, leiding A m² l Drogeboltemperatuur θ °C
Druk p Pa Druk, atmosferisch B,p Pa atm Druk, dynamische p Pa dyn Drukverlies door plaatselijke weerstanden Z Pa Drukverschil p Pa Drukverval R Pa/m Duitse hardheidsgraad °D 10(mgCaO)/l Dynamische viscositeit η Pa s
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Elektrische geleiding γ , σ S/m
Elektrische inductantie L - Elektrische lading Q C Elektrische potentiaal V V Elektrische stroom I A Elektrische susceptibiliteit χ ,χ - e
Elektrische veldsterkte E V/m, N/C Elektrische verplaatsing D C/m² elektrische fluxdichtheid Elektrische weerstand, resistentie R Ω
Elektromagnetische golfsnelheid in vacuüm, c - Elektromotorische kracht E V Emissiefactor ε - emissiecoëfficiënt
Energie E J Energie, potentiële E J p Energiedichtheid w J/m³ Energiestroom P W Enthalpie H J Entropie S J/K
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Fasecoëfficiënt Β m -1
Faseverschil, faseverschuiving φ rad
Frequentie f Hz (s-1 )
G
H
I
J
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Gasconstante R J/(kmol K) Geleiding G S conductantie Geluiddemping D dB Geluids energiedichtheid E (J/m²) Geluids intensiteit I,J W/m² Geluidsdrukniveau L dB p geluidsdrukpeil,
geluidsniveau Geluidssnelheid c m/s Geluidsvermogensniveau L dB w Gemiddelde etmaal temperatuur in vertrek θ °C i
Gemiddelde snelheid V m/s gem Geregelde grootheid x - Gewicht G N Golflengte λ m
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Hoek α , β, enz. rad
Hoeksnelheid ω rad/s
Hoekversnelling α rad/s²
Hoogte h m Hoogte boven gekozen referentie punt Z,z m Hoogte boven zeeniveau H m Hydraulische diameter d m h Hydrostatische druk p Pa h
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Impedantie Z Ω
Integratietijd t s i Inwendige energie E J
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Jaar - a Jaarlijks gemiddelde buitentemperatuur θ °C me
Jaarlijkse warmtebehoefte Q kWh/a tot
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Kanaal, Hoogte a m Kanaalsectie n,j - Kanaaltemperatuur θ °C k
Kanaaltemperatuur (retour) θ °C kr
Kanaaltemperatuur (uitgaand) θ °C ku
Kinematische viscositeit υ m²/s
Kinetische energie E J k Kledingweerstand I clo clo Klepcoëfficiënt K m³/(hbar½) v Klepcoëfficiënt van klep bij max. lichthoogte K m³/(hbar½) vs Koelcapaciteit Φ W o
Koellast Φ W
Koudefactor ε -
Kracht F N Kringversterking V - o Kubieke uitzettingscoëfficiënt β K -1
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Lengte l m Lengte graad L ° Licht emittantie M Im/m² geëmitteerde
lichtstroomdichtheid Licht, hoeveelheid Q Im s Lichtsterkte I cd Lichtstroom Φ Im
Lineaire uitzettingscoëfficiënt α K -1
Luchtdruk P kPa Luchtfactor n - Luchthoeveelheid V m³ Luchtsnelheid v m/s Luchttemperatuur θ °C l
Luchtweerstand P Pa A Luminantie L cd/m²
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Magnetische flux Φ Wb
Magnetische inductie, magnetische fluxdichtheid B T Magnetische veldsterkte H A/m, N/Wb Massa m kg Massastroom q kg/s m Massastroom buitenlucht bij mechanische ventilatie q kg/s m,m Massastroomdichtheid Φ kg/(s m²)
Massaverhouding ξ kg/kg
Maximale partiële waterdampspanning of - druk p bar d,max Mechanische impedantie Z N ⋅ s/m m
Middellijn D m Minimale partiële waterdampspanning of - druk p bar d,min Molair volume V m³/mol m Molaire massa M kg/mol Moment van koppel T N m Moment van kracht M N m Momentane geluidsdruk, (wisseldruk) p Pa Momentum F N, kg m/s
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Natteboltemperatuur θ °C n
Normaalspanning σ Pa
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Omgevingstemperatuur θ °C a
Omtrek O m Omtrek kanaal O M Ontwerp buitentemperatuur θ °C e
Ontwerp binnentemperatuur θ °C i
Operatieve temperatuur θ °C o
Oppervlakte A m² Oppervlaktespanning σ N/m
Opvoerhoogte ventilator P Pa Opwarmtoeslag Φ W o
Opwarmtoeslag, specifiek P W/m² Overdrachtsfactor van regelkring K - Overtemperatuur T K of °C o
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Partiële waterdampspanning of –druk p bar d Periode aantal m,n - Permittiviteit ε F/m diëlektrische
constante Potentiaalverschil, U V Proportionele band x - p
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Radiantie, stralingsenergiestroomdichtheid L, (Le W/m² ) Reactantie X Ω
Regelafwijking, statisch x - w Regelbereik x - h Regeldifferentie x - d Regelfactor R - Relatieve (massa)dichtheid d - Relatieve atoommassa (van een element) A - r Relatieve molecuulmassa (van een stof) M - r Relatieve permittiviteit ε - r
Relatieve vochtigheid φ %
Relatieve wandruwheid Ε -
Relatieve zonneschijnduur ZDU % Relatieve zonneschijnduur om 12 uur ZDU % 12 Rendement η -
Rendement, direct η - dir
Rendement, indirect η - ind
Rendement, ventilator η - v
Retourtemperatuur θ °C ret
Retourwatertemperatuur θ °C r
Ruimtehoek Ω sr
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Schuifspanning τ Pa
Snelheid v m/s Snelheid, optimale v m/s opt Soortelijk volume v m³/kg Soortelijke enthalpie h J/kg Soortelijke entropie s J/(kg ⋅ K)
Soortelijke geleiding γ , σ S/m conductiviteit
Soortelijke inwendige energie e J/kg Soortelijke warmte c J/(kg ⋅ K)
Soortelijke warmte bij constant volume c J/(kg ⋅ K) v
Soortelijke warmte bij constante druk c J/(kg ⋅ K) p
Soortelijke weerstand ρ Ω ⋅ m resistiviteit
Specifiek volume ν m³/kg
Specifieke akoestische impedantie Z Pa s/m s Spectrale absorptiefactor α - λ
Spectrale emissiefactor, monochromatische ε - λ
Spectrale reflectiefactor ρ - λ
Spectrale transmissiefactor τ - λ
Statische druk p Pa s evenwichtsdruk Stof, hoeveelheid n mol Storende grootheid z - Straal r m Stralingscoëfficiënt ρ -
Stralingsemittantie, geëmitteerde M, (Me W/ m² ) Stralingsenergie Q J Stralingsflux, stralingsenergiestroom Φ, P, (Φe W )
Stralingsfluxdichtheid, stralingsenergiestroomdichtheid
Stroomdichtheid J A/m²
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Uitzettingscoëfficiënt, lineair α K l -1
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Temperatuur, aanvoerwater θ °C a
Temperatuur, absolute T K Temperatuur, gemiddelde buitenlucht θ °C e,gem
Temperatuur, maximum buitenlucht θ e, °C max
Temperatuur, minimum buitenlucht θ °C e, min
Temperatuur, ontwerp binnen θ °C i
Temperatuur, ontwerp buiten θ °C e
Temperatuur, operatieve θ °C o
Temperatuur, resulterende θ °C r
Temperatuur, vertreklucht θ °C l
Temperatuur, winterperiode θ °C el
Thermodynamische temperatuur T,(Θ) K
Tijd t s Tijdconstante t s c Transmissiecoëfficiënt U W/(m².K) Transmissiewarmteverlies Φ W t
Trillingstijd T s Periode(duur)
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen
Veerstijfheid c N/m Ventilatievoud n m³/(m³/h) Verdampingsdruk p Pa o Verdampingstemperatuur T K of °C o Verdampingswarmte r kJ/kg Verdunning z - Vereffeningstijd t S v Verlichtingssterkte E Lx Vermogen, elektrisch P W energiestroom Vermogen, Opgenomen elektrisch P W el Versnelling a m/s² Versnelling van de vrije val g m/s² Vervuilingsfactor R m²/K/W Verzwakkingscoëfficiënt α m -1
Viscositeit, dynamische Η Pa.s
Vochtproductie g kg/s Vochtrendement warmteterugwinningapparatuur η - s
Vochtstroom g kg/(m² s) Vochtstroomdichtheid X kg/kg Voelbare warmte Q J v Volume V m³ inhoud Volumestroom, q m³/s v debiet Volumetrisch rendement λ m³/m³
Volumieke lading p C/m³ (ruimtelijke) ladingsdichtheid
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
W
Z
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Wachttijd t s w Wanddikte d m Wandruwheid ε m
Warmte, Hoeveelheid Q J Warmte, latente Q J l Warmtecapaciteit C J/K Warmtedampspanning in de lucht P Pa d Warmtedoorgangscoëfficiënt bouwkundige constructie
U W/(m² K)
Warmteoverdrachtscoëfficiënt binnen α W/(m² K) i
Warmteoverdrachtscoëfficiënt buiten α W/(m² K) e
Warmteoverdrachtscoëfficiënt voor convectie α W/(m² K) c
Warmteproductie, interne Q J i Warmtestroom Φ W
Warmtestroomdichtheid q, (φ) W/m 2
Warmteverlies totaal Φ W tot
Warmteverlies, ventilatie Φ W v
Warmtevermogen benodigd Φ W
Warmteweerstand R m² K/W Warmteweerstand binnen R m²K/w i Warmteweerstand buiten R m²K/w e Warmteweerstand constructie R m² K/W c Warmteweerstand lucht op lucht R m²K/w l Warmteweerstand, spouw R m² K/W sp Waterdebiet q l/s v Weerstand, leiding R Pa/m l Weerstandscoëfficiënt, kanaal ζ -
Weerstandsfactor voor pijpen,wrijvingsfactor λ -
Weglengte s M Werkgebied corrigerende grootheid Y - h Wobbe-index W J/m³ Wrijvingsfactor λ -
Wrijvingsvermogen P W f
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Zelfinductie L H (elektrische)
inductantie Zonne-energie op een gevel q kWh z Zonnestralingsintensiteit E W/m² o Zontoetredingsfactor ZTA - Zuurgraad pH (log[H+]) Zwaartekracht g N/kg
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
3.1 LEIDINGCODERINGEN
Leidingen aangeven met behulp van getrokken lijnen waarin een lettercode voor het te transporteren medium. Kent het systeem een retourleiding, dan wordt deze aangegeven met een streeplijn, voorzien van dezelfde lettercodering. Voorbeelden:
hwa cv
De volgende codering te gebruiken voor: Soort leiding Code Betekenis waterleidingen dw
kw ohw vwa ww
gasleidingen e.d. g me p ss v z
aardgas methaan perslucht stikstof vacuüm zuurstof
koelleidingen e.d. gkw k
brandbeveiliging bg dbr dsp nbr nsp
blusgas droge brandleiding droge sprinklerleiding natte brandleiding natte sprinklerleiding
algemeen sz stofzuiginstallatie NB: condensaatleiding aan te geven als c
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
ketel voor gasvormige brandstof
koudwatertappunt
warmwatertappunt
persluchttappunt
vacuümtappunt
kleppenregister, gelijkroterend
kleppenregister, contraroterend
bevochtiger SB: stoom
dempersectie
druppelvanger
is het algemene symbool voor regeltechnische functies/onderdelen als voeler, regelaar, schakelaar, e.d. Het symbool wordt voorzien van 2 letters
1e aard van het proces letter 2e functie letter F: stroming, debiet A: alarm L: niveau C: regelaar M: vochtigheid E: opnemer (voelend) P: druk I: aanwijzend instrument Pd: drukverschil P: proefaansluitpunt S: toerental, snelheid R: registrerend T: temperatuur S: schakelaar T: opnemer (zendend)
Voorbeelden: FS: stromingsschakelaar LA: niveaualarm PC: drukregelaar TI: temperatuuraanwijzer (thermometer) PT: drukopnemer
3.3 KLEURCODERING LEIDINGEN
Basis-kenkleuren: Kleur Ral-nummer Betekenis Groen 6010 water Zilvergrijs 9005 stoom Okergeel 1004 gassen en vloeibare gassen (uitgezonderd lucht) Lichtblauw 5012 lucht Rood blusmiddelen Zwart andere vloeistoffen, exclusief oliën (bruin) en zuren/basen (violet) De codering door middel van gekleurde stroken tape op de leidingen aanbrengen, letterhoogte 5 mm Onderstaande tabel geeft de kleur van de stroken tape op de leidingen, de kleur van de letters en de te gebruiken teksten. Codering en teksten bij stroken tape: Tape Letters Tekst groen zwart CV aanvoer, CV retour
gekoelde wateraanvoer, gekoeld water retour heet water aanvoer, heet water retour
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
koelwater aanvoer, koelwater retour koud tapwater, warm tapwater demi water, onthard water
geel zwart aardgas, perslucht, vacuüm (dan wel naam van het gas als zuurstof/stikstof etc.)
zwart wit hemelwaterafvoer, vuilwaterafvoer, vuilwater beluchting, vuilwater persleiding, stofzuig, bluswater,condensaat.
rood zwart blusmiddel vermelden
3.3 KLEURCODERING LEIDINGEN
N N
IS IN
S T
IT U
U T
V O
O R
D E
IN S
T A
L L
A T
IE S
E C
T O
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
2 Alfabetische lijst .................................................................................................................................................................... 5
3 Grafische symbolen .......................................................................................................................................................... 16
3.3 Kleurcodering leidingen ....................................................................................................................................... 19
Onderstaand een overzicht van het griekse alfabet: Symbool Symbool Uitspraak
α Α alfa
β Β bêta
γ Γ gamma
δ Δ delta
ε Ε epsilon
ζ Ζ zêta
η Η eta
θ Θ thêta
ι Ι iôta
κ Κ kappa
λ Λ lambda
μ Μ mu
ν Ν nu
ξ Ξ ksi
ο Ο omicron
π Π pi
ρ Ρ rhô
σ Σ sigma
τ Τ tau
υ Υ upsilon
φ Φ phi
χ Χ chi
ψ Ψ psi
ω Ω omega
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
A
B
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Aantal n - Aantal cilinders compressor z - Aantal graaddagen G K d d Aantal graaduren G K h h Aantal moleculen of deeltjes n - Aantal per tijdseenheid n s -1
Aantal uren N h Aantal windingen N - Aanvoertemperatuur θ °C aanv
Absolute druk p Pa abs Absolute Temperatuur T K Absolute vochtigheid x kg/kg Absolute vochtigheid van verzadigde vochtige lucht x kg/kg s Absolute vochtigheid,buitenlucht x kg/kg e Absorptiecoëfficiënt α -
Actief vermogen P W werkzaam vermogen
Admittantie Y S Afstand (afgelegde weg) s m Akoestisch vermogen P, (W) W Akoestische impedantie Z Pa s/m a Arbeid W J Asvermogen P W a Autoriteit a -
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Bedrijfsuren t h Bedrijfsuren per jaar t h/a Belichting H lx s
Bestralingssterkte, irradiantie, ontvangen E, (Ee W/² ) Beweging, hoeveelheid van p kg m/s impuls (van een
massa) Breedte b m diepte Breedtegraad B ° Brekingsindex n - Buitenlucht temperatuur, gemiddeld θ °C e,gem
Buitenlucht temperatuur, maximum θ e, °C max
Buitenlucht temperatuur, minimum θ °C e, min
Buitenluchttemperatuur θ °C e
Buitentemperatuur, gecorrigeerd voor temperatuuroverschrijding
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Calorische bovenwaarde H J/kg;J/m³ s Calorische onderwaarde H J/kg;J/m³ i Capaciteit C F Celsiustemperatuur t,(θ) °C
Cirkelfrequentie ω s -1
Condensatie druk p Pa c Constante waarde CW € Constante waarde, netto NCW €
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Dampgehalte in koudemiddel x kg/kg Dauwpuntstemperatuur θ °C d
Dempingscoëfficiënt, decrescentie δ s -1
Diameter equivalent d m eq Diameter hydraulisch d m h Diameter inwendig d m Diameter uitwendig D m Dichtheid ρ kg/m³ volumieke massa
Dichtheid bij gegeven temperatuur ρ kg/m³ θ
Diffusiecoëfficiënt D m²/s Dikte d m Dikte isolatielaag d m is Dikte materiaallaag n d m n Dode tijd t s d Doorsnede, leiding A m² l Drogeboltemperatuur θ °C
Druk p Pa Druk, atmosferisch B,p Pa atm Druk, dynamische p Pa dyn Drukverlies door plaatselijke weerstanden Z Pa Drukverschil p Pa Drukverval R Pa/m Duitse hardheidsgraad °D 10(mgCaO)/l Dynamische viscositeit η Pa s
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Elektrische geleiding γ , σ S/m
Elektrische inductantie L - Elektrische lading Q C Elektrische potentiaal V V Elektrische stroom I A Elektrische susceptibiliteit χ ,χ - e
Elektrische veldsterkte E V/m, N/C Elektrische verplaatsing D C/m² elektrische fluxdichtheid Elektrische weerstand, resistentie R Ω
Elektromagnetische golfsnelheid in vacuüm, c - Elektromotorische kracht E V Emissiefactor ε - emissiecoëfficiënt
Energie E J Energie, potentiële E J p Energiedichtheid w J/m³ Energiestroom P W Enthalpie H J Entropie S J/K
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Fasecoëfficiënt Β m -1
Faseverschil, faseverschuiving φ rad
Frequentie f Hz (s-1 )
G
H
I
J
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Gasconstante R J/(kmol K) Geleiding G S conductantie Geluiddemping D dB Geluids energiedichtheid E (J/m²) Geluids intensiteit I,J W/m² Geluidsdrukniveau L dB p geluidsdrukpeil,
geluidsniveau Geluidssnelheid c m/s Geluidsvermogensniveau L dB w Gemiddelde etmaal temperatuur in vertrek θ °C i
Gemiddelde snelheid V m/s gem Geregelde grootheid x - Gewicht G N Golflengte λ m
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Hoek α , β, enz. rad
Hoeksnelheid ω rad/s
Hoekversnelling α rad/s²
Hoogte h m Hoogte boven gekozen referentie punt Z,z m Hoogte boven zeeniveau H m Hydraulische diameter d m h Hydrostatische druk p Pa h
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Impedantie Z Ω
Integratietijd t s i Inwendige energie E J
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Jaar - a Jaarlijks gemiddelde buitentemperatuur θ °C me
Jaarlijkse warmtebehoefte Q kWh/a tot
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Kanaal, Hoogte a m Kanaalsectie n,j - Kanaaltemperatuur θ °C k
Kanaaltemperatuur (retour) θ °C kr
Kanaaltemperatuur (uitgaand) θ °C ku
Kinematische viscositeit υ m²/s
Kinetische energie E J k Kledingweerstand I clo clo Klepcoëfficiënt K m³/(hbar½) v Klepcoëfficiënt van klep bij max. lichthoogte K m³/(hbar½) vs Koelcapaciteit Φ W o
Koellast Φ W
Koudefactor ε -
Kracht F N Kringversterking V - o Kubieke uitzettingscoëfficiënt β K -1
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Lengte l m Lengte graad L ° Licht emittantie M Im/m² geëmitteerde
lichtstroomdichtheid Licht, hoeveelheid Q Im s Lichtsterkte I cd Lichtstroom Φ Im
Lineaire uitzettingscoëfficiënt α K -1
Luchtdruk P kPa Luchtfactor n - Luchthoeveelheid V m³ Luchtsnelheid v m/s Luchttemperatuur θ °C l
Luchtweerstand P Pa A Luminantie L cd/m²
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Magnetische flux Φ Wb
Magnetische inductie, magnetische fluxdichtheid B T Magnetische veldsterkte H A/m, N/Wb Massa m kg Massastroom q kg/s m Massastroom buitenlucht bij mechanische ventilatie q kg/s m,m Massastroomdichtheid Φ kg/(s m²)
Massaverhouding ξ kg/kg
Maximale partiële waterdampspanning of - druk p bar d,max Mechanische impedantie Z N ⋅ s/m m
Middellijn D m Minimale partiële waterdampspanning of - druk p bar d,min Molair volume V m³/mol m Molaire massa M kg/mol Moment van koppel T N m Moment van kracht M N m Momentane geluidsdruk, (wisseldruk) p Pa Momentum F N, kg m/s
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Natteboltemperatuur θ °C n
Normaalspanning σ Pa
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Omgevingstemperatuur θ °C a
Omtrek O m Omtrek kanaal O M Ontwerp buitentemperatuur θ °C e
Ontwerp binnentemperatuur θ °C i
Operatieve temperatuur θ °C o
Oppervlakte A m² Oppervlaktespanning σ N/m
Opvoerhoogte ventilator P Pa Opwarmtoeslag Φ W o
Opwarmtoeslag, specifiek P W/m² Overdrachtsfactor van regelkring K - Overtemperatuur T K of °C o
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Partiële waterdampspanning of –druk p bar d Periode aantal m,n - Permittiviteit ε F/m diëlektrische
constante Potentiaalverschil, U V Proportionele band x - p
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Radiantie, stralingsenergiestroomdichtheid L, (Le W/m² ) Reactantie X Ω
Regelafwijking, statisch x - w Regelbereik x - h Regeldifferentie x - d Regelfactor R - Relatieve (massa)dichtheid d - Relatieve atoommassa (van een element) A - r Relatieve molecuulmassa (van een stof) M - r Relatieve permittiviteit ε - r
Relatieve vochtigheid φ %
Relatieve wandruwheid Ε -
Relatieve zonneschijnduur ZDU % Relatieve zonneschijnduur om 12 uur ZDU % 12 Rendement η -
Rendement, direct η - dir
Rendement, indirect η - ind
Rendement, ventilator η - v
Retourtemperatuur θ °C ret
Retourwatertemperatuur θ °C r
Ruimtehoek Ω sr
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
Schuifspanning τ Pa
Snelheid v m/s Snelheid, optimale v m/s opt Soortelijk volume v m³/kg Soortelijke enthalpie h J/kg Soortelijke entropie s J/(kg ⋅ K)
Soortelijke geleiding γ , σ S/m conductiviteit
Soortelijke inwendige energie e J/kg Soortelijke warmte c J/(kg ⋅ K)
Soortelijke warmte bij constant volume c J/(kg ⋅ K) v
Soortelijke warmte bij constante druk c J/(kg ⋅ K) p
Soortelijke weerstand ρ Ω ⋅ m resistiviteit
Specifiek volume ν m³/kg
Specifieke akoestische impedantie Z Pa s/m s Spectrale absorptiefactor α - λ
Spectrale emissiefactor, monochromatische ε - λ
Spectrale reflectiefactor ρ - λ
Spectrale transmissiefactor τ - λ
Statische druk p Pa s evenwichtsdruk Stof, hoeveelheid n mol Storende grootheid z - Straal r m Stralingscoëfficiënt ρ -
Stralingsemittantie, geëmitteerde M, (Me W/ m² ) Stralingsenergie Q J Stralingsflux, stralingsenergiestroom Φ, P, (Φe W )
Stralingsfluxdichtheid, stralingsenergiestroomdichtheid
Stroomdichtheid J A/m²
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Uitzettingscoëfficiënt, lineair α K l -1
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Temperatuur, aanvoerwater θ °C a
Temperatuur, absolute T K Temperatuur, gemiddelde buitenlucht θ °C e,gem
Temperatuur, maximum buitenlucht θ e, °C max
Temperatuur, minimum buitenlucht θ °C e, min
Temperatuur, ontwerp binnen θ °C i
Temperatuur, ontwerp buiten θ °C e
Temperatuur, operatieve θ °C o
Temperatuur, resulterende θ °C r
Temperatuur, vertreklucht θ °C l
Temperatuur, winterperiode θ °C el
Thermodynamische temperatuur T,(Θ) K
Tijd t s Tijdconstante t s c Transmissiecoëfficiënt U W/(m².K) Transmissiewarmteverlies Φ W t
Trillingstijd T s Periode(duur)
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen
Veerstijfheid c N/m Ventilatievoud n m³/(m³/h) Verdampingsdruk p Pa o Verdampingstemperatuur T K of °C o Verdampingswarmte r kJ/kg Verdunning z - Vereffeningstijd t S v Verlichtingssterkte E Lx Vermogen, elektrisch P W energiestroom Vermogen, Opgenomen elektrisch P W el Versnelling a m/s² Versnelling van de vrije val g m/s² Vervuilingsfactor R m²/K/W Verzwakkingscoëfficiënt α m -1
Viscositeit, dynamische Η Pa.s
Vochtproductie g kg/s Vochtrendement warmteterugwinningapparatuur η - s
Vochtstroom g kg/(m² s) Vochtstroomdichtheid X kg/kg Voelbare warmte Q J v Volume V m³ inhoud Volumestroom, q m³/s v debiet Volumetrisch rendement λ m³/m³
Volumieke lading p C/m³ (ruimtelijke) ladingsdichtheid
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
W
Z
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Wachttijd t s w Wanddikte d m Wandruwheid ε m
Warmte, Hoeveelheid Q J Warmte, latente Q J l Warmtecapaciteit C J/K Warmtedampspanning in de lucht P Pa d Warmtedoorgangscoëfficiënt bouwkundige constructie
U W/(m² K)
Warmteoverdrachtscoëfficiënt binnen α W/(m² K) i
Warmteoverdrachtscoëfficiënt buiten α W/(m² K) e
Warmteoverdrachtscoëfficiënt voor convectie α W/(m² K) c
Warmteproductie, interne Q J i Warmtestroom Φ W
Warmtestroomdichtheid q, (φ) W/m 2
Warmteverlies totaal Φ W tot
Warmteverlies, ventilatie Φ W v
Warmtevermogen benodigd Φ W
Warmteweerstand R m² K/W Warmteweerstand binnen R m²K/w i Warmteweerstand buiten R m²K/w e Warmteweerstand constructie R m² K/W c Warmteweerstand lucht op lucht R m²K/w l Warmteweerstand, spouw R m² K/W sp Waterdebiet q l/s v Weerstand, leiding R Pa/m l Weerstandscoëfficiënt, kanaal ζ -
Weerstandsfactor voor pijpen,wrijvingsfactor λ -
Weglengte s M Werkgebied corrigerende grootheid Y - h Wobbe-index W J/m³ Wrijvingsfactor λ -
Wrijvingsvermogen P W f
Omschrijving Symbool Eenheid Synoniemen Zelfinductie L H (elektrische)
inductantie Zonne-energie op een gevel q kWh z Zonnestralingsintensiteit E W/m² o Zontoetredingsfactor ZTA - Zuurgraad pH (log[H+]) Zwaartekracht g N/kg
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
3.1 LEIDINGCODERINGEN
Leidingen aangeven met behulp van getrokken lijnen waarin een lettercode voor het te transporteren medium. Kent het systeem een retourleiding, dan wordt deze aangegeven met een streeplijn, voorzien van dezelfde lettercodering. Voorbeelden:
hwa cv
De volgende codering te gebruiken voor: Soort leiding Code Betekenis waterleidingen dw
kw ohw vwa ww
gasleidingen e.d. g me p ss v z
aardgas methaan perslucht stikstof vacuüm zuurstof
koelleidingen e.d. gkw k
brandbeveiliging bg dbr dsp nbr nsp
blusgas droge brandleiding droge sprinklerleiding natte brandleiding natte sprinklerleiding
algemeen sz stofzuiginstallatie NB: condensaatleiding aan te geven als c
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
ketel voor gasvormige brandstof
koudwatertappunt
warmwatertappunt
persluchttappunt
vacuümtappunt
kleppenregister, gelijkroterend
kleppenregister, contraroterend
bevochtiger SB: stoom
dempersectie
druppelvanger
is het algemene symbool voor regeltechnische functies/onderdelen als voeler, regelaar, schakelaar, e.d. Het symbool wordt voorzien van 2 letters
1e aard van het proces letter 2e functie letter F: stroming, debiet A: alarm L: niveau C: regelaar M: vochtigheid E: opnemer (voelend) P: druk I: aanwijzend instrument Pd: drukverschil P: proefaansluitpunt S: toerental, snelheid R: registrerend T: temperatuur S: schakelaar T: opnemer (zendend)
Voorbeelden: FS: stromingsschakelaar LA: niveaualarm PC: drukregelaar TI: temperatuuraanwijzer (thermometer) PT: drukopnemer
3.3 KLEURCODERING LEIDINGEN
Basis-kenkleuren: Kleur Ral-nummer Betekenis Groen 6010 water Zilvergrijs 9005 stoom Okergeel 1004 gassen en vloeibare gassen (uitgezonderd lucht) Lichtblauw 5012 lucht Rood blusmiddelen Zwart andere vloeistoffen, exclusief oliën (bruin) en zuren/basen (violet) De codering door middel van gekleurde stroken tape op de leidingen aanbrengen, letterhoogte 5 mm Onderstaande tabel geeft de kleur van de stroken tape op de leidingen, de kleur van de letters en de te gebruiken teksten. Codering en teksten bij stroken tape: Tape Letters Tekst groen zwart CV aanvoer, CV retour
gekoelde wateraanvoer, gekoeld water retour heet water aanvoer, heet water retour
Richtlijn ‘Symbolenlijst ISSO’
koelwater aanvoer, koelwater retour koud tapwater, warm tapwater demi water, onthard water
geel zwart aardgas, perslucht, vacuüm (dan wel naam van het gas als zuurstof/stikstof etc.)
zwart wit hemelwaterafvoer, vuilwaterafvoer, vuilwater beluchting, vuilwater persleiding, stofzuig, bluswater,condensaat.
rood zwart blusmiddel vermelden
3.3 KLEURCODERING LEIDINGEN
