Studiegids HBO 2015-2016 Syndicaal werk - COOVI S.O. · 2016. 12. 13. · STUDIEGIDS HBO5 SYNDICAAL...

²

STUDIEGIDS

HBO5 SYNDICAAL WERK CVO COOVI

HBO5 Informatica – Syndicaal werk 2015-2016

2

INHOUDSOPGAVE

DEEL 1: ALGEMENE OPLEIDINGSINFO p. 3

1.1 Voor wie?

1.2 Beroepsprofiel en doelstellingen

1.3 Visie van de opleiding

1.4 Wat is HBO5?

1.5 Samenwerkingsverband HBO5-Erasmus

DEEL 2: OPLEIDINGSPROGRAMMA p. 6

2.1 Structuur van de opleiding

2.2 Modeltraject

2.3 Doorstroommogelijkheden

DEEL 3: PRAKTISCHE INFO EN ORGANISATIE p. 9

3.1 Waar en wanneer kan ik de opleiding volgen?

3.2 Gecombineerd onderwijs

3.3 Inschrijven

3.4 Taalcoaching en studie- en trajectbegeleiding

3.5 Vrijstellingen op basis van EVK-EVC

3.6 Voorzieningen

3.7 Nog een vraag?

DEEL 4: MODULESPECIFIEKE INFO p. 12


3

DEEL 1: ALGEMENE OPLEIDINGSINFORMATIE

1.1 Voor wie?

De HBO5-opleiding Syndicaal Werk richt zich voornamelijk tot vakbondssecretarissen,

ervaren militanten en syndicale medewerkers.

1.1.1 Toelatingsvoorwaarden

Om toegelaten te worden tot de HBO5-opleiding Syndicaal werk, moet je beschikken

over een diploma secundair onderwijs, een diploma van het hoger onderwijs of een

gelijkwaardig verklaard diploma. Wie geen van deze studiebewijzen behaald heeft en

ten minste 18 jaar is, moet slagen voor een toelatingsproef om zich te mogen

inschrijven.

1.2 Beroepsprofiel en doelstellingen

1.2.1 Beroepsprofiel

De HBO5-opleiding Syndicaal werk bereidt cursisten voor op de job van

vakbondsmedewerker of -afgevaardigde. Het is een job met meerdere aspecten:

onderhandelen met werkgevers, vertegenwoordigingswerk op verschillende niveaus,

sociaal-juridisch advies verlenen aan werknemers, opzetten en coördineren van

syndicale acties, vorming en sensibiliseren van werknemers, signaleren van problemen

aan beleidsinstanties.

1.2.2 Doelstellingen

De opleiding wil tegemoet komen aan de nood van volwassenen voor zowel een initiële

opleiding, voor cursisten die voor het eerst voor een hoger diploma gaan bijvoorbeeld,

als voor een bijscholingsprogramma, voor cursisten die reeds een hoger diploma

bezitten maar wegens een job in de vakbondswereld, meer kennis wensen te vergaren

over de specificiteit van het vakbondswerk.


4

1.3 Visie van de opleiding

Wanneer je je inschrijft in de HBO5-opleiding Syndicaal werk aan CVO COOVI, stap je

niet alleen een opleiding binnen, maar ook een school en een centrum met een visie en

een missie. De missietekst van CVO COOVI kan je nalezen op

coovi.be/volwassenenonderwijs/visie.

De HBO5-opleiding Syndicaal werk legt dan ook een aantal specifieke accenten om de

visie en missie van de school in de praktijk om te zetten. Zo goed als alle lectoren

kunnen putten uit een jarenlange ervaring in het vakbondswezen, als secretaris

bijvoorbeeld. Vele lectoren hebben eveneens een lesopdracht in een hogeschool die

Sociaal Werk aanbiedt op het niveau professionele bachelor, wat de samenwerking

tussen CVO en hogeschool bevordert. Voor de praktijkgerichte lessen wordt er steeds

gestart met en gerefereerd naar de werkervaringen van cursisten. De theorie die wordt

onderwezen, heeft steeds de bedoeling de werkpraktijk van alledag beter te kunnen

kaderen. Een continue aftoetsing van theorie met praktijk is een must tijdens deze

opleiding.

1.4 Wat is HBO5?

HBO5 is de afkorting van ‘Hoger Beroepsonderwijs’. Dit professioneel gerichte

opleidingsniveau situeert zich tussen het secundair onderwijs (niveau 4) en de

professionele bachelor (niveau 6). Een HBO5-opleiding geeft de kans om met een

relatief korte opleiding een hogere beroepskwalificatie te verkrijgen. Het behaalde

diploma is een ‘graduaat’.

Een HBO5-opleiding is zeer praktijkgericht en bereidt voor op de uitoefening van een

beroep. Daarnaast is ze gericht op de doorstroom naar het hoger onderwijs, met name

naar een professionele bachelor.

Samenwerkingsverband HBO5-Erasmus

De Erasmushogeschool Brussel en de GO! instellingen CVO COOVI (Brussel), CVO VOLT

(Leuven-Landen-Tienen) en Busleyden Atheneum (Mechelen-Jette) vormen sinds 2013

het samenwerkingsverband HBO5-Erasmus. Concreet werkt men onder meer samen op

het vlak van organisatie van onderwijs en kwaliteitszorg, dienstverlening aan en

begeleiding van cursisten, gebruik van infrastructuur en ICT en inzetbaarheid en

professionalisering van het personeel. In CVO COOVI biedt HBO5-Erasmus volgende

opleidingen aan:

• Boekhouden

• Cosmetische wetenschappen

• Hotel- en cateringmanagement

• Informatica

• Marketing


5

• Openbare besturen

• Syndicaal werk

• Winkelmanagement


6

DEEL 2: OPLEIDINGSPROGRAMMA

2.1 Structuur van de opleiding

De HBO5-opleiding Syndicaal werk is een modulaire opleiding van 1060 lestijden. De

modules kunnen los van elkaar gevolgd worden, op je eigen tempo. Als je alle modules

succesvol hebt doorlopen, behaal je het diploma van Gegradueerde in het Syndicaal

werk.

Hieronder vind je het structuurschema van de opleiding. Hierin staan de verschillende

modules vermeld met telkens een aanduiding van het aantal lestijden.

Het structuurschema van de opleiding is opgebouwd a.d.h.v. verschillende clusters:

• Sociaal Werk 420 lestijden:

Deelcertificaat menselijk gedrag en sociale omgeving (4 eenheden van 40

lestijden)

Deelcertificaat organisatiebeleid (1 eenheid van 60 lestijden)

Deelcertificaat methodische vorming (2 eenheden van 40 lestijden)

Deelcertificaat leer- en praktijkbegeleiding (3 eenheden van 40 lestijden)

• Syndicaal Werker 560 lestijden

Oriëntatie op beroep en werkveld van syndicaal werk (2 eenheden van 40

lestijden en 2 eenheden van 60 lestijden)

Recht en beleid in het syndicaal werk (2 eenheden van 60 lestijden en 1 eenheid

van 40 lestijden)

Methodische professionalisering van het syndicaal werk (2 eenheden van 40

lestijden en 2 eenheden van 60 lestijden)


7

• Keuzemodules (verplicht 2 eenheden te volgen indien je diplomagericht de

opleiding volgt)

Specifieke thema’s (3 eenheden van 40 lestijden)

Recht en beleid (5 eenheden van 40 lestijden)

Specifieke methoden en vaardigheden (7 eenheden van 40 lestijden)

2.2 Modeltraject – flexibel onderwijs in een modulaire

structuur

De HBO5-opleiding Syndicaal Werk stelt niet echt een modeltraject voorop.

Wij bieden elk schooljaar een aantal eenheden aan uit de cluster Sociaal Werk en een

aantal eenheden uit de cluster Syndicaal Werker, samen met twee eenheden uit de

keuzemodules. Per schooljaar komt dat neer op een veertiental eenheden, gespreid

over twee semesters. Instappen is mogelijk het hele jaar door en zolang een eenheid

nog niet is begonnen, kan nog worden ingeschreven voor de opleiding of voor een

specifieke eenheid.

Wij publiceren eind mei/begin juni het lessenrooster voor het schooljaar dat volgt en

publiceren dat het hele schooljaar door via verschillende kanalen (onze website, mailing

naar vakbondsafgevaardigden in samenwerking met de dienst Vorming & Actie van het

Vlaams ABVV, etc). Alle eenheden worden dus om de twee jaar aangeboden. Als je het

volledige pakket volgt dat tijdens 1 schooljaar wordt aangeboden, is het mogelijk het

diploma te behalen op twee schooljaren (maar dat is erg zwaar). Sommige cursisten

kiezen voor dit uiterst intensief traject van twee schooljaren. De meeste cursisten echter

spreiden de opleiding over drie, vier tot zes schooljaren, afhankelijk van de studietijd die

ze kunnen en willen vrijmaken in combinatie met vaak een job met

vakbondsverantwoordelijkheid.

Er zit een duidelijke structuur in de opleiding, namelijk twee grote blokken waarbij een

blok helemaal focust op het beroep van syndicaal werker, B. Syndicaal Werker. Een

cursist die reeds een professionele bachelor sociaal werk op zak heeft en nu een functie

bij de vakbond vervult, zal waarschijnlijk vooral interesse hebben in de modules

aangeboden in het deelcertificaat Syndicaal Werker. Toch worden ook alle vakken in A.

Sociaal Werk ingevuld vanuit de noden van het syndicale werk. Algemeen vormende

vakken zoals psychologische vraagstukken of communicatie- en

samenwerkingsvaardigheden worden toch telkens ingevuld vanuit de noden die een

vakbondsmedewerker aanvoelt. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het

vrijstellingsbeleid zeer streng is en er amper vrijstellingen worden toegekend.

Een cursist die de opleiding start via een toelatingsproef, en dus nog nooit een hogere

opleiding heeft gevolgd, kan best starten met enkele algemeen vormende vakken uit het

deelcertificaat A. Sociaal Werk.


8

Wij verwelkomen ook heel wat cursisten die niet diplomagericht studeren maar enkel

interesse hebben in rechtsvakken zoals arbeidsrecht, socialezekerheidsrecht en

werkloosheidsreglementering omdat deze vakken onderhevig zijn aan voortdurende

wetswijzigingen.

2.3 Doorstroommogelijkheden

Met het HBO5-diploma Syndicaal Werk kan je – indien je dit wenst – via een verkort

traject de professionele bachelor Sociaal Werk voor Volwassenen behalen.

Erasmushogeschool werkt hiervoor samen met Odisee Hogeschool. Je volgt dus les op

twee campussen in hartje Brussel: Odisee Campus Brussel en Erasmushogeschool,

campus Dansaert-Bloemenhof.

Je krijgt vrijstellingen op basis van Eerder Verworven Kwalificaties (EVK) die je behaalde

bij CVO COOVI tijdens de HBO5-opleiding Syndicaal Werk. Van de 180 studiepunten,

word je voor 86 studiepunten vrijgesteld. Er resten dan nog 94 studiepunten, waarvan

24 te volgen bij Odisee, campus Brussel en 70 bij Erasmushogeschool, campus Dansaert-

Bloemenhof.

De opleiding biedt twee afstudeerrichtingen: maatschappelijk werk en sociaal-cultureel

werk.

De hogescholen houden regelmatig infodagen over deze opleiding voor volwassenen.

Meer info vind je via de websites van de respectievelijke hogescholen:

http://www.erasmushogeschool.be/opleidingen/werken-en-studeren/bachelor-in-

sociaal-werk

http://www.odisee.be


9

DEEL 3: PRAKTISCHE INFO EN ORGANISATIE

3.1 Waar en wanneer kan ik de opleiding volgen?

De opleiding wordt aangeboden door het centrum voor volwassenenonderwijs (CVO)

COOVI. CVO COOVI ligt op een groene campus in Anderlecht, die gemakkelijk te

bereiken is met de wagen of met het openbaar vervoer. Meer informatie m.b.t. de

bereikbaarheid vind je op de website.

De opleiding wordt aangeboden in dagonderwijs. Het uurrooster van de opleiding vind

je terug op de website. De lessen vinden steeds plaats tussen 9u00-12u30 en 13u00-

16u30.

3.2 Gecombineerd onderwijs

Gecombineerd onderwijs is een combinatie van contacturen en afstandsonderwijs. De

opleiding maakt voor het afstandsonderwijs gebruik van de elektronische leeromgeving

Smartschool. Via smartschool stellen lectoren de nodige documenten ter beschikking,

worden oefeningen aangeboden via leerpaden, wiki, discussiefora, enz… Deze digitale

leeromgeving biedt heel wat mogelijkheden in functie van competentiegericht en

vernieuwend leren.

Voorlopig worden enkel de eenheden binnen het deelcertificaat Ad. Leer- en

praktijkbegeleiding aangeboden in gecombineerd onderwijs. Lector Alain Meynen geeft

bij een eerste contactmoment uitleg over het opzet van de vakken Geïntegreerde

Competentieverwerving 1, 2 en 3. Deze eenheden kunnen gespreid worden over de

verschillende schooljaren van de opleiding. In de toekomst zullen wij ook andere

eenheden aanbieden via gecombineerd onderwijs.

3.3 Inschrijven

Inschrijven kan via het secretariaat. Bij inschrijving betaal je met bancontact of met

opleidingscheques (www.vdab.be/opleidingscheques). Breng bij inschrijving zeker een

kopie mee van je behaalde diploma en je identiteitskaart. Onder bepaalde voorwaarden

kan je ook vrijgesteld worden van de betaling van het inschrijvingsgeld. Informatie m.b.t.

de openingsuren van het secretariaat alsook informatie m.b.t. de inschrijvingsgelden,…

vind je op de website van CVO COOVI.


10

3.4 Taalcoaching en studie- en trajectbegeleiding

De opleiding beschikt over een taalcoach die door elke cursist vrijblijvend gecontacteerd

kan worden voor extra taalondersteuning. De taalcoach heeft spreekuur op de campus

na afspraak. Wens je je taalvaardigheid bij te spijkeren of wens je hulp bij specifieke

taalgerelateerde zaken? Vraag vrijblijvend meer informatie op het centrumsecretariaat

of aan de trajectbegeleider van de opleiding.

Heb je nood aan extra studiebegeleiding? Of wens je af te wijken van het modeltraject

en heb je vragen bij het zelf samen stellen van een individueel leertraject? Vragen m.b.t.

extra ondersteuningsmaatregelen en trajectbegeleiding kunnen na afspraak steeds

besproken worden met de trajectbegeleider van de opleiding.

3.5 Vrijstellingen op basis van EVK-EVC

Je kan je opleiding versnellen via erkenning van eerder verworven kwalificaties (EVK)

en/of eerder verworven competenties (EVC). Met de juiste kwalificaties en

competenties kan je vrijstellingen bekomen.

Een eerder verworven kwalificatie (EVK) is elk binnenlands of buitenlands studiebewijs

dat aangeeft dat een formeel leertraject met goed gevolg werd doorlopen. Je moet dus

een examen hebben afgelegd dat resulteerde in een formeel studiebewijs.

Een eerder verworven competentie (EVC) is het geheel van kennis, inzicht, vaardigheden

en attitudes verworven door middel van leerprocessen die niet met een studiebewijs

werden bekrachtigd. Zo kan je relevante beroepservaring inbrengen om een vrijstelling

aan te vragen.

Vrijstellingen op basis van EVK of EVC verkrijg je niet zomaar. Bij een EVK-procedure

worden je reeds behaalde kwalificaties vergeleken met de inhoud van de HBO5-

opleiding. Bij een EVC-procedure worden je eventuele eerder verworven competenties

aan een onderzoek onderworpen.

Het EVK/EVC-beleid van het centrum staat omschreven in het centrumreglement (terug

te vinden op de website). De trajectbegeleider bewaakt het correct verloop van de

aanvraagprocedure EVC/EVK. De modulefiches (zie deel 4) kunnen richtinggevend zijn bij

het opstellen van je aanvraagdossier.

3.6 Voorzieningen

3.6.1 Professionele en nieuwe infrastructuur

Een grondige renovatie op de campus COOVI zorgde voor een nieuwe drive en

gloednieuwe of vernieuwde infrastructuur voor het centrum.


11

De lokalen van de opleiding bevinden zich in gebouw 5 van de campus. De recent

gerenoveerde klaslokalen zijn voorzien van alle nodige uitrusting zoals een whiteboard

en meubilair dat voldoende flexibel is om verschillende didactische werkvormen toe te

passen. Elk lokaal is uitgerust met een Smartboard, een handig multimedia bord dat

interactief en vernieuwend onderwijs mogelijk maakt.

Het centrum beschikt over een open leercentrum (OLC). Dit is een speciaal uitgerust

lokaal met PC’s, internetaansluiting en software waar je als cursist, al dan niet onder

begeleiding, zelfstandig kunt werken. Je kan er zelfstandig oefenen, taken maken,

gebruik maken van didactisch materiaal en software die jou kan ondersteunen in je

leerproces. Het reglement en de openingsuren van het OLC vind je op de website.

Het studentenrestaurant free-flow wordt dagelijks tijdens de lunch opengesteld voor

alle cursisten, lesgevers en personeel van de verschillende onderwijsinstellingen die

huisvesten op de campus.

De COOVItaria, een cafetaria met winkeltje, is dagelijks open in de namiddag en ’s

avonds. Hier kunnen cursisten, lesgevers en personeel terecht voor koffie of andere

dranken, een snelle hap en kant- en klare maaltijden. Ook worden huisgemaakte

producten verkocht van de opleidingen Bakkerij, Slagerij, Kok en Brouwerij.

Op de campus vind je ook de nieuwe keukentoren. Dit architecturaal hoogstandje van 60

meter hoog is een opeenstapeling van hypermoderne lokalen en leskeukens. Op de 12de

verdieping vind je een panoramisch restaurant waar iedereen mits tijdige reservatie kan

genieten van een gastronomisch diner van 4 gangen met aangepaste wijnen voor een

voordelige prijs. Reserveren kan via de website.

De campus ligt in een groen park met vijver en bankjes, waar het vooral bij mooi weer

goed vertoeven is. Er is ook een zwembad, waar op vertoon van je cursistenkaart aan

democratische prijzen gezwommen kan worden.

3.7 Nog een vraag?

Hebt je na het lezen van deze studiegids - vademecum nog specifieke vragen omtrent

het centrum of de opleiding? Kijk dan zeker ook op de website (www.coovi.be/cvo) van

het centrum. Je vindt er de meest recente en actuele informatie terug.

Uiteraard staan ook onze secretariaatsmedewerkers altijd voor je klaar om je te helpen

met al uw vragen en om u alle nodige informatie te verstrekken:

Centrumsecretariaat:

Gebouw 5 – 1ste verdiep

Emile Grysonlaan 5

1070 Anderlecht

+32 (0)25 26 51 00

[email protected]


12

DEEL 4: MODULESPECIFIEKE INFO

Hier vind je per module een modulefiche met extra modulespecifieke informatie.

MODULECODE MODULENAAM PAGINA

Aa1 Sociologische vraagstukken

Aa2 Psychologische vraagstukken

Aa3 Sociaal-economische vraagstukken 13

Aa4 Filosofische en ethische vraagstukken 15

Ab1 Organisatieleer 17

Ac1 Communicatieve vaardigheden 20

Ac2 Samenwerkingsvaardigheden 22

Ad1 Geïntegreerde competentieverwerving 1 24



Ba1 Identiteit van het syndicaal werk

Ba2 Sociaal-economische vraagstukken 2 36

Ba3 Politieke vraagstukken 38

Ba4 Historisch-ideologische perspectieven

Bb1 Arbeidsrecht

Bb2 Socialezekerheidsrecht

Bb3 Werkloosheidsreglementering 41

Bc1 Schriftelijke communicatie

Bc2 Syndicale actie

Bc3 Interprofessionele syndicale werking

Bc4 Professionele syndicale werking

Ca1 Syndicale dienstverlening 43

Cc5 ICT 45


13

Leerinhouden

- conceptuele bouwstenen uit de economie zoals markt en

marktmechanisme, vraag- en aanbod, markttypes, marktgebeuren en

prijsvorming, economische conjunctuur, consumenten- en

producentengedrag

- deze bouwstenen worden aangebracht via de behandeling van enkele

belangrijke en actuele economische items zoals

- actieve welvaartsstaat, arbeidsmarkt, werkloosheid en tewerkstelling

- de nieuwe sociale kwestie(s)

- inkomens(her)verdeling

- overheidshuishouding en begrotingsproblematiek

- internationale economie, globalisering

Doelstellingen

- de economische aspecten van het menselijk gedrag en de economische

dimensie van het organisatie- en samenlevingsgebeuren kunnen duiden

- de impact van het huidig economische bestel op onze samenleving

kunnen benoemen

- de basiscomponenten en de werking van het economisch systeem

kennen en begrijpen

- de ‘economische rationaliteit’ in de social profit kunnen onderkennen

- de berichtgeving over actuele sociaal-economische en politiek-

economische problemen begrijpen en kunnen interpreteren vanuit het

inzicht in de economische paradigma’s

Begincompetenties

Eindcompetenties

AC 1, 2, 3, 7, 8

ABC 2, 3

BSC 8, 18

Literatuur

Boeken en tijdschriftartikels

ACHTERHUIS, H., Het rijk van de schaarste. Van Thomas Hobbes tot Michel

Foucault, Ambo, Baarn, sd.

BARREZ, D., De antwoorden van het antiglobalisme. Van Seattle tot Porto

Allegre, Globe Roularta

Books, Roeselare, 2001.

BLAUWENS, G., Welvaartseconomie en kosten-batenanalyse, NIM, Deurne,

1991.

CANTILLON, B., De welvaartsstaat in de kering, Pelckmans, Kapellen, 1999.

CANTILLON, B., en MARX, I., De nieuwe sociale kwestie, in: ‘Samenleving en

politiek’, jg. 2, nr. 7, 1995,

blz. 28-34.

DELEECK, H., De architectuur van de welvaartsstaat opnieuw bekeken, Acco,

Leuven, 2001.

HOUTMAN-DE SMEDT, H. en CUYVERS, L., Vijf eeuwen wereldeconomie (1500-

2000), Universitaire Pers,

Leuven, 1999.

KERCKHOVE. C., en EASTON, M., (red.), Hoezo Democratie? De spanning tussen

vrijheid en gelijkheid,

EPO, Antwerpen, 2001.

KLEIN, Naomi, No logo. Geen ruimte, geen keuze, geen werk. De strijd tegen de

Modulefiche Sociaal-economische vraastukken

HBO5 SYNDICAAL WERK


14

dwang van de

wereldmerken, Leminiscaat, Rotterdam, 2001.

MC GUIGAN, J.R. en MOYER, C.R., Managerial Economics, St. Paul, West

Publishing Company, 1989.

OP DE BEECK, M., Economie, KATHO-IPSOC, Kortrijk, 2003-2004.

OP DE BEECK, M., Sociaal-economische vraagstukken, KATHO-IPSOC, Kortrijk,

2003-2004.

SAFRANSKI, R., Hoeveel globalisering verdraagt de mens?, Atlas, Antwerpen,

2003.

VAN ROMPUY, P., Inleiding tot de economie, Universitaire Pers, Leuven, 1988.

VANDENBOGAERDE, B., Algemene economie, HHI, Harelbeke, 1997-1998.

VRANKEN, J. e.a., Armoede en sociale uitsluiting, jaarboek 2003,

Leuven/Leusden, Acco, 2003.

XX , Evolutie en profiel van de uitkeringstrekkers ten laste van de RVA - anno

2002, in OVER-WERK,

Steunpunt WAV, nr. 3, 2003.

XX, Fiscaliteit, ACV-militantenvorming.

Gecombineerd

onderwijs

- 100% contactonderwijs 40 lestijden

- 5 lesdagen van 9 tot 16u30 (pauze tussen 12u30-13u00)

Didactische

werkvormen

- tijdens deze module wordt gebruik gemaakt van filmmateriaal

(sociaal-economische info), evenals van beleidsteksten, syndicale

documenten, enz. Dit materiaal wordt gebruikt om a) bepaalde

begrippen te verduidelijken; b) de cursisten in staat te stellen de

sociaal-economische actualiteit op begrip te brengen

Studiemateriaal - a. nota's van de lector over de gedoceerde stof; b. copie van

wetenschappelijke teksten

Evaluatie

- de cursisten ontvangen op het einde van de module een lijst met (veel) vragen

over de stof. Deze vragen worden collectief beantwoord in groep. Vervolgens

kan elke cursist uit deze lijst twee vragen kiezen. De antwoorden op deze vragen

worden geëvalueerd als examen.

Aantal Lestijden - 40 lestijden


15

Leerinhouden

In het algemeen:

- mensbeelden, maatschappij- en cultuurmodellen in hun historische en

antropologische context: relativiteit, waardegebondenheid en

dynamisch karakter van menselijke cultuur

- zingevingsvraagstuk, zin en geluk

- actuele sociaal en politiek-filosofische thema’s die de maatschappij en

het sociaal werkveld beroeren, bijvoorbeeld rechtvaardigheid,

mensenrechten, arbeid en techniek

In het bijzonder:

- Wat is filosofie en ethiek?

- Wat is religie? Filosofische visies op religie

- filosofieën die aan de basis liggen van het hedendaagse politieke

systeem, wat is hun mensen maatschappijbeeld, wat is democratie,

wat vinden we rechtvaardig, wat is de rol van utopieën?

- visies op economie, arbeid en ethiek

- wereldbeelden, etnocentrisme en ‘botsende beschavingen’

- Wat is de mens? Rol van arbeid/techniek, taal, bewustzijn en vrije wil

Doelstellingen

- een filosofisch denkkader kunnen hanteren als klankbord voor de

praktijk van het sociaal werk

- zich via lectuur en discussie zelf een weg kunnen banen in de

filosofische basisbegrippen en in het abstracte (cultuur)filosofische

denken

- kunnen reflecteren op de eigen praktijk vanuit een brede, open kijk en

het eigen professioneel handelen ethisch kunnen funderen

- mondig en kritisch kunnen participeren aan discussies over actuele

welzijnsthema’s

Begincompetenties - een open geest

Eindcompetenties

AC 1, 2, 3, 7, 8

ABC 2, 3

BSC 6, 18

Literatuur

boeken

Achterhuis, H., Utopie, Ambo, Amsterdam, 2006

Atkinson, S. (red.) Het Grote Filosofieboek, uitgeverij Veen Magazines, Diemen,

2011

De Waal, F., Een tijd voor empathie: wat de natuur ons leert over een betere

samenleving, Olympus/Atlas Contact, Amsterdam, 2009

Dupré, B., 50 inzichten filosofie: onmisbare basiskennis, Veen Magazines,

Diemen, 2008

Durant, W., Van Socrates tot Bergson: leven en leer der grote denkers, Querido,

Amsterdam, 1968 (1939)

Loewer, B. (red.) Filosofie in 30 seconden: 50 mijlpalen uit de geschiedenis van de

filosofie, Lannoo/Spectrum, Tielt/Houten, 2011

Marx, K. en Engels, F., Het communistisch manifest,

www.marxists.org/nederlands/marx-engels/1848/manifest/manif1.htm

Nietzsche, F., De vrolijke wetenschap, De Arbeiderspers, Amsterdam/Antwerpen,

1976 (1882)

Modulefiche Filosofische en ethische

vraagstukken

HBO5 SYNDICAAL WERK


16

Onfray, M. Antihandboek voor de filosofie: tegendraadse lessen in de geest van

Socrates, Lemniscaat, Rotterdam, 2005 (2001)

Postman, N., Amusing Ourselves to Death: Public Discourse in the Age of Show

Business, Methuen, London, 1985

Roelands, K. en Vandendriessche, D. (red.) Sofia, mijn lief: een verkenning in de

filosofie, Plantyn, Mechelen, 2008

Southwell, G., De belangrijkste filosofische uitspraken van Socrates tot Hawking,

Roularta Books, Roeselaere, 2012

Störig, H.J., Geschiedenis van de filosofie, Het Spectrum, Utrecht, 1994 (1959)

Verhaeghe, P., De neoliberale waanzin: flexibel, efficiënt en gestoord, VUBPress,

Brussel, 2012

Verhofstadt, D., De liberale canon, Houtekiet/Liberaal Archief, Antwerpen/Gent,

2015

Woods, A. en Grant, T., De rede in opstand: marxistische filosofie en moderne

wetenschap, Wellred books, London, 2011 (1995)

tijdschriften

Dijkhuis, H., ‘Lesbrief Rousseau’, Stichting Internationale Spinozaprijs,

Amsterdam, 2012

Filosofie Magazine, nr7-8, juli-augustus 2012, jg 20, p.26-57

Filosofie Magazine, nr7-8, juli-augustus 2013, jg 21, p.32-45

stripverhalen

De Heer, M., Filosofie in beeld, Meinema, Zoetermeer, 2010

Gecombineerd

onderwijs



Didactische

werkvormen

- onderwijsleergesprek

- groepsgesprek

- debat

- doceren met ondersteunende middelen

- expertgroepen

Studiemateriaal eigen cursus

Evaluatie

- permanente evaluatie

- mondeling examen over zelfgekozen filosofisch thema

- mondelinge bespreking van kort filosofisch boek



17

Leerinhouden

- Wat is organisatieleer? (o.a. basisbegrippen)

- De organisatiemaatschappij en haar problemen

- Industrialisatie als basis van de organisatiemaatschappij

- Klassiek sociologische theorieën over organisatie: Marx en Weber (+

toepassingsopdrachten)

- Opkomst van het management, taylorisme en fordisme

- Human relations, sociotechniek, teamwerk en participatie

- HRM en lean production

- Organisatiecultuur, -structuur en -verandering

- de vakbond als organisatie

Doelstellingen

Algemeen:

- de voorwaarden voor een goed functionerende organisatie kennen en in een

reële organisatie kunnen beoordelen

- het klimaat, de cultuur, de taakverdeling en de structuur van een organisatie

kunnen

beschrijven en waarderen naar hun effect op de kwaliteit van de dienstverlening

- problemen en conflicten in organisaties kunnen duiden vanuit een aantal

wetmatigheden in de ontwikkeling van organisaties

- strategieën kennen om organisaties te beïnvloeden

Bijzonder:

- inzicht krijgen in de (arbeids)organisatie van bedrijven

- kunnen aangeven waarom nieuwe (arbeids)organisatorische methodes worden

geïntroduceerd en wat de effecten zijn op werknemers

- een eigen visie kunnen ontwikkelen op arbeidsorganisatie

Begincompetenties

Eindcompetenties

AC 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

ABC 1, 2

BSC 19, 21

Literatuur

Boeken en artikels

Benders, J. ‘Team Working: a Tale of Partial Participation’, in Bill Harley, Jeff

Hyman en Harvie Ramsay (red.), Participation and Democracy at Work, Palgrave

Macmillan, London, 2005, p.55-74

Benschop, A. ‘Taylor en het Scientific Management’, 1996, uit: Arbeidssociologie:

een inleiding, www.sociosite.net/labor/Taylor/Taylor.html

Blau, P.M., ‘Theories of organizations’, International Encyclopedia of the Social

Sciences, 1968, www.encyclopedia.com/topic/Organizations.aspx

Blommaert, J., Mutsaers, P. en Siebers, H., De 360° werknemer: de nieuwe

arbeidscultuur en de eindeloze concurrentie, EPO, Berchem, 2012

Braverman, H., Labor and monopoly capital: the degradation of work in the

twentieth century, Monthly Review Press, New York, 1998 (1974)

Brepoels, J., Wat zoudt gij zonder 't werkvolk zijn? Anderhalve eeuw

arbeidersstrijd in België, Deel 1 en 2, Kritak, Leuven, 1977 en 1981

Cohen, S., Ramparts of resistance: why workers lost their power and how to get

it back, Pluto Press, London, 2006

Modulefiche Organisatieleer

HBO5 SYNDICAAL WERK


18

Cuyvers, G. en Mertens, J., Organisatiekunde: Praktijktheorie voor non-profit

organisaties, Wolters, Leuven, 1995

Delarue, A., G. Van Hootegem, R. Huys en S. Gryp ‘Werkt teamwerk? De PASO-

resultaten rond arbeidsorganisatie doorgelicht.’ in: OVER-WERK Tijdschrift van

het Steunpunt WAV, nr. 4, jaar 2004, p.159-162

Fantasia, R., Cultures of Solidarity: consciousness, action, and contemporary

American workers, University of California Press, Berkeley, 1988

Frege, C. en Kelly, J. (eds.), Varieties of Unionism: Strategies for Union

Revitalization in a Globalizing Economy, Oxford University Press, Oxford, 2004

Gollac, M. en Volkoff, S., ‘Citius, altius, fortius: L’intensification du travail’, in:

Actes de la recherche en sciences socials nr. 114, september 1996, p.54-67

Harley B., Jeff Hyman en Paul Thompson ‘The Paradoxes of Participation’, in: Bill

Harley, Jeff Hyman en Harvie Ramsay (red.), Participation and Democracy at

Work, Palgrave Macmillan, London, 2005, p.1-19

Hyman, R., Understanding European trade unionism: between market, class and

society, Sage, Londen, 2001

Lammers, C.J., Organisaties vergelijkenderwijs, Het Spectrum,

Utrecht/Antwerpen, 1983

Latteur, N., Le travail: une question politique, Aden/CEPAG, Brussel, Namen,

2013

Lievens, M., Het neoliberaal bedrog, SAP/Formation Léon Lesoil, Brussel, 2005

Luyendijk, J., Dit kan niet waar zijn: Onder bankiers, Atlas Contact,

Amsterdam/Antwerpen, 2015

Perrow, Ch;, ‘Organizational goals’, International Encyclopedia of the Social

Sciences, 1968, www.encyclopedia.com/topic/Organizations.aspx

Pruijt, H., ‘Anti-taylorism in Zweden’, Tijdschrift voor Politieke Ekonomie, 14e jrg.

nr. 3, jan. 1992, p.12-36,

www.eur.nl/fsw/staff/homepages/pruijt/publications/zweden

Robbins, S.P. en Judge, T.A., Gedrag in organisaties, Pearson Education,

Amsterdam, 2011

Salaman, G. ‘Work Design and Corporate Strategies’, in: John Allen, Peter

Braham en Paul G. Lewis (red.), Political and economic forms of modernity, Polity

Press, Cambridge, 1992, p.330-370

Sennett, R., The culture of the new capitalism, Yale University Press,

London/New Haven, 2006

Steijn, B., Werken in de informatiesamenleving, Koninklijke Van Gorcum, Asse,

2004

Thompson, P. en McHugh, D., Work organisations: a critical introduction,

Palgrave, Hampshire, New York, 2002

Vorming ABVV Metaal i.s.m. S. Bouquin, De nieuwe werkorganisaties, brochure

vormingsdienst ABVV Metaal

Vranken, J., Van Hootegem, G., Henderickx, E. en Vanmarcke, L., Het speelveld,

de spelregels en de spelers?, Acco, Leuven/Voorburg, 2013

Zimbardo, Ph., Het Lucifer-effect: Hoe gewone mensen zich laten verleiden tot

het kwaad, Lemniscaat, Rotterdam, 2010 (2007)

Gecombineerd

onderwijs



- Een afsluitende evaluatievoormiddag van 9 tot 12u30

Didactische

werkvormen

- doceren met ondersteunende middelen

- onderwijsleergesprek

- groepsgesprek

- expertgroepen

- bedrijfsbezoek om de leerinhoud aan de werkelijkheid te toetsen


19

Studiemateriaal Cursus op basis van teksten en powerpoints

Evaluatie

- 3 schriftelijke opdrachten over: controle, meerwaarde en bureaucratie

- Examendag: presentatie/paper over de arbeidsorganisatie in het eigen

bedrijf + feedback



20

Leerinhouden

- het communicatieproces en het eigen communicatieprofiel (onder meer de

eigen sterktes en zwaktes - referentiekader)

- Het communicatie proces

- Communicatieaxioma’s

- keuze van communicatiekanalen

- basiselementen in communicatie: identiteit en filters; bewuste en onbewuste

communicatie, niveaus van communicatie, storingen, actief luisteren, meningen

en gevoelens uiten …

- verbale en non-verbale communicatie, feedback geven en ontvangen

- territorium

- assertiviteit, kritiek geven en krijgen

- taakgerichte communicatie: de eigen inbreng, samenvatten, argumenteren

- communicatie vanuit verschillen in cultuur, gender, positie

Doelstellingen

- algemeen: zowel vanuit een interactioneel als vanuit een instrumenteel

perspectief doelgericht en ondersteunend kunnen communiceren met

individuen en groepen. Dit vertaalt zich in:

- verbale en non-verbale signalen kunnen observeren en gebruiken bij

interpretaties

- een argumentatie kunnen opbouwen en kunnen overtuigen

- een inhoud op een systematische manier kunnen presenteren, aangepast aan

het bedoelde publiek

- kunnen opkomen voor zichzelf en de basiselementen van onderhandelen

kunnen hanteren

- effectief kunnen communiceren met verschillende doelgroepen en in

uiteenlopende contexten

- gesprekken en vergaderingen effectief en productief voorbereiden

- facetten van het communicatiegedrag van anderen kunnen analyseren en

coachingselementen kunnen gebruiken met het oog op een doelgerichte

bijsturing

- het eigen communicatiegedrag kunnen analyseren en bijsturen in de richting

van meer doelmatigheid

Begincompetenties Professionele communicatie hanteren binnen groep en organisatie

Eindcompetenties

AC 3, 5, 7

ABC 1, 2

BSC 9, 11, 13, 14, 19, 20, 21

Literatuur


BELENS, S., GEENS, C., e.a., Vaardigheden in het omgaan met mensen, Acco,

Leuven, 1980.

DE VRIES – GEERVLIET, L., Weet wat je zegt - een inleiding in de communicatie

voor begeleiders en

hulpverleners, Nelissen/Baarn,1996.

FONTANA, D., Sociale vaardigheden op het werk, Intro Nijkerk, 1991.

LANG, G., Methodiek van gesprekstraining, Nelissen, Baarn, 1998.

LUYK, F., Vaardig communiceren, Nijhoff, Leiden, 1987.

NIJSSEN,A.M., Lichaamstaal: niet-verbaal communiceren, Standaard Uitg.,

Antwerpen, 1997.

OOMKES, F., Communicatieleer, Boom, Meppel, 2000.

Modulefiche Communicatieve vaardigheden

HBO5 SYNDICAAL WERK


21

OOMKES, F., Handboek voor gesprekstraining, Boom, Meppel, 1976.

SOVACO, VERLIEFDE e.a. Sociaal vaardig, Acco, 1997.

SOVA-GROEP, Samen werken, samen leren. Werkboek Sociale vaardigheden,

Nelissen, Baarn, 1997.

STEEHOUDER, M., (e.a.), Leren communiceren. Procedures van mondelinge en

schriftelijke

communicatie, Wolters, Noordhoff, Groningen, 1984

STEENS, R., Menselijke communicatie, Interactieacademie, Antwerpen, 1993.

SUYLEN, A.A.A.M., Van rollenspel naar realiteit, Regionaal Educatief Centrum

Zuid-Limburg, Heerlen, 1992.

VAN CRAEN, W., Omgaan met anderen. Een communicatiekunst,

Leuven/Amersfoort, 1992.

VAN MEER, K., VAN NEIJENHOF, J., Elementaire sociale vaardigheden, Van

Loghum, Diegem, 1997.

VENEMA, A., Schrijven voor welzijnswerkers, Coutinho, Bussem, 2000.

VEREYCKEN, P., e.a., Omgaan met anderen, opkomen voor jezelf -

cursusmateriaal sociale

vaardigheid, onuitgegeven, 1992.

VERHULST, Sociaal vaardig, praktijkboek voor dienstverleners, Wolters-

Noordhoff, Groningen, 1992.

VROLIJK, A., en ONEL, M., Rollenspelen, simulaties en ijsbrekers.

Gereedschappen voor trainingen in

gesprekstechniek, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Zaventem, 1994.

WATZLAWICK, P. e.a., De pragmatische aspecten van de menselijke

communicatie, Van Loghum

Slaterus, Deventer, 1972.

WIERTZEMA, K., Doelmatig communiceren : basisprincipes, Coutinho, Bussem ,

1994.

Gecombineerd

onderwijs



Didactische

werkvormen

Inhoudelijke presentaties, demonstraties, vaardigheidstraining door

middel van oefeningen en nabespreking

Studiemateriaal Cursustekst

Evaluatie

De student krijgt een bepaald communicatief filmfragment te zien.

Via observatie wordt een analyse gemaakt van deze communicatie op basis van

de communicatiepatronen, begrippen en concepten die in de cursus behandeld

werden.

Hij motiveert waarom het desbetreffende fragment een voorbeeld is van de

desbetreffende communicatiepatronen, begrippen en concepten



22

Leerinhouden

- soorten groepen en vergaderingen

- kernelementen van efficiënt vergaderen

- communicatie en besluitvorming in groepen

- rollen en posities in groepen

- ontwikkelingen in groepen

- macht, beïnvloeding en leiding in groepen

- conflictpreventie en conflicthantering

- onderhandelen: intensiteit van belangen, structuur van een onderhandeling,

procedures, creativiteit bij onderhandelingen

Doelstellingen

- algemeen: op een constructieve wijze kunnen samenwerken in een groep en

begeleidend kunnen optreden. Dit vertaalt zich in:

- bewust en creatief methodieken kunnen hanteren om iedereen in de groep tot

zijn recht te laten komen

- doeltreffend kunnen participeren aan en interveniëren in een groep in

verschillende

groepsstadia

- verantwoordelijkheid kunnen opnemen en delen in functie van een gezamenlijk

te bereiken resultaat

- constructief kunnen vergaderen en overleggen in een groep

- overleg efficiënt en doelgericht kunnen organiseren

- op een creatieve manier methodische ondersteuning kunnen bieden bij

vergaderingen

- conflicten in een groep constructief kunnen hanteren en begeleiden

- het eigen overleggedrag en conflicthanteringsgedrag in de groep kunnen

analyseren en bijsturen in de richting van meer doelmatigheid

- coachingselementen kunnen gebruiken met het oog op een doelgerichte

bijsturing van het overleggedrag in de groep

Begincompetenties Feitelijk samenwerken met anderen in een professionele context

Eindcompetenties

AC 3, 5, 6, 7

ABC 1, 2

BSC 3, 4, 7, 8, 16, 17, 18, 21, 23

Literatuur

Boeken en tijdschriften

ANTONS, K., Groepsdynamika in de praktijk, Samsom, Alphen aan de Rijn,,1976.

BAKKER-RINGELING, C., Vergadertechnieken en notuleren, Effectieve

communicatie I, deel 1b., ductor,

Apeldoorn, 1990.

COPPOOLSE, P., Teamvorming, Werkboek over sociaal-emotionele processen in

samenwerkingsverbanden , PMreeks, H. Nelissen, Baarn , 1984.

HUIJG, J.P., JONGERIUS M., e.a. (red), Leren en leven met groepen. Handleiding

voor het werken in en

met groepen, Samsom, Alphen a/d Rijn/Brussel, 1990.

MULDER, L. VOORS, W., HAGEN, H., Oefeningenboek voor groepen, 150 korte

oefeningen, Samsom,

Alphen aan de Rijn, 1989.

PHILIPS, G.M., (e.a.), Het groepsgesprek: praktijkboek voor deelnemer, De

Toorts, Haarlem, 1980.

REMMERSWAAL, J., Handboek groepsdynamica, Nelissen, Baarn, 1995.

Modulefiche Samenwerkingsvaardigheden

HBO5 SYNDICAAL WERK


23

SCHERMER, K., Effectief vergaderen, Teleac, Utrecht, 1991.

SCHERMER, K., en WIJN, M., Vergaderen en onderhandelen, Zaventem, derde

druk, 1992.

STEMERDING, A.H.S., Vergadertechniek en groepsgesprek, Samsom, Alphen a/d

Rijn, 1979.

VAN BEERS, T., e.a., Training Sociale Vaardigheden - een praktische handleiding

voor het werken met

groepen, CIP, Stichting Welzijnspublicatie, uitgeverij SWP, 1987.

VAN LENTE, G., De groep - processen en patronen, Aula, 1991.

Gecombineerd

onderwijs



Didactische

werkvormen

Inhoudelijke presentaties, demonstraties, vaardigheidstraining door

middel van oefeningen en nabespreking

Studiemateriaal Verschillende teksten rond de opgegeven leerinhouden worden digitaal

ter beschikking gesteld.

Evaluatie

Paper schrijven waarin de student schrijft een casus uitwerkt binnen de eigen

werksituatie waarin de samenwerking problematisch verloopt.

Student maakt een analyse van deze situatie op basis van modellen, begrippen,

concepten die in de cursus worden aangereikt. Op basis van deze analyse werkt

de student een stappenplan uit om deze situatie in beweging te krijgen. Door

middel van modellen, begrippen en concepten motiveert de student motiveert

de student het hele traject op zich en de verschillende stappen. Student geeft

aan welke problemen/weerstanden hij kan tegenkomen en hoe hij daar mee zal

omgaan.



24

Leerinhouden

- thema’s waarbij inzichten en methoden uit de andere modules verwerkt

worden, in verband gebracht worden met de eigen praktijk en geïntegreerd

worden

- thema’s die de individuele cursisten vanuit de eigen praktijk als leermateriaal

inbrengen

- leerstijlen en het proces van integrerend leren

Doelstellingen

- zichzelf als lerende kunnen positioneren in de opleidings- en praktijkcontext

- de eigen praktijkcontext kunnen situeren in het bredere professionele veld

- kunnen reflecteren op concrete praktijksituaties en het eigen handelen hierin

kunnen plaatsen

- verschillende leerstijlen kunnen integreren in functie van de eigen groei in

professioneel handelen




kunnen plaatsen



- de eigen sterktes en beperktheden kunnen identificeren in functie van het


Begincompetenties de competenties die opgebouwd werden in de eigen werksituatie

(professionele ervaring) en in het vlak van syndicaal werk

Eindcompetenties

AC 1, 3, 5, 7, 8

ABC 2, 3

BSC alle beroepsspecfieke competenties komen in deze eenheid aan bod

Literatuur


BOLHUIS, S., Leren en veranderen bij volwassenen, een nieuwe benadering,

Coutinho, 1995.

CALLENS, I., Het concept levend leren, VU Boekhandel, Amsterdam.

CURVERS, M., Je moet het zelf doen – leerbelemmeringen overwinnen in de

basiseducatie, Anthos/SVE

Schoten, 1986.

DIJKMAN, M., Didactiek en lerende volwassenen, Van Mantgem en de Does,

Leiden, 1993.

DUSAUCHOIT, V., Vanuit de ervaring - Vormingswerk met volwassenen, KAV-

uitgave, Acco, Leuven,

1991.

ERKAMP, A., Educatief werken met volwassenen, Stichting Proefprojecten Open

School,

ERKAMP, A., Ervaringsleren, Praktijkinformatie voor vorming en onderwijs,

Anthos,SVE,

HAMMEN-POLDERMANS R., Onder volwassenen - Werkboek Sociale Kennis en

Vaardigheden voor

educatief werkers, Acco/SLO, 1992.

HENDRIKSEN, J., Levend leren – Theorie en praktijk van de themagecentreerde

interactie, De Horstink,

Amerfsfoort, 1982.

Modulefiche Geïntegreerde

competentieverwerving 1

HBO5 SYNDICAAL WERK


25

HENNING, L., Volwassen leren – een model van ervaringsleren nader bekeken,

Nelissen/Baarn, 1981.

KOLB, D., Career development, personal growth and experiential learning, The

organizational

Behavoir Reader, Prentice Hall, New Jersey, 1974.

KOLB, D., Experiential learning Experience as the source of learning and

development, Prentice Hall,

inC., Englewoord Cliffs, New Jersey, 1984.

OFMAN, D., VAN DER WECK, R., De kernkwaliteiten van het enneagram,

Striptum Management.

PEPPING, E., Samen werken aan verandering via het werken aan de

beroepshouding, in

Systeemteoretisch Bulletin, jr. 12, nr. 4, 1993-1994, blz. 274-286.

VAN RIET, N. en WOUTERS, H., Mondig worden met taal, Dekker en van de Vegt,

1989.

ZON, VAN W. (red.), Volwasseneneducatie - Terreinverkenning en methodische

uitgangspunten van

de basiseducatie, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 1990.

Gecombineerd

onderwijs - 100% afstandsonderwijs 40 lestijden

Didactische

werkvormen

- Een eenvoudig opzet ligt aan de basis van de ‘GCV’. De cursisten sluiten de

opleiding Syndicaal Werk af met een eindwerk.

Met dit eindwerk kan gestart worden vanaf het begin van de opleiding.

Dit eindwerk bestaat uit twee delen:

Deel 1.

Het beantwoorden, op basis van parate kennis, van een vragenlijst getiteld ‘De

arbeidsenquête’. De opgave is voor iedereen dezelfde. De antwoorden worden

individueel beantwoord. Bedoeling: de cursisten een instrument bezorgen

waarmee ze de stand van hun kennis over hun werken syndicale situatie

kunnen meten én hen een methode aanreiken die kan bijdragen tot het (verder)

uitwerken van een aangepaste syndicale strategie en -tactiek. De ‘enquête’ kan

gelezen worden als een verzameling van punten en thema's waarnaar vanuit een

perspectief van syndicaal werk moet worden gekeken . De idee van de

‘arbeidsenquête’ is al tamelijk oud. Ze ontstond binnen de arbeidersbeweging in

de 19de

eeuw. Marx was één van de eerste die zo een enquête ontwierp,

ogenschijnlijk om de arbeidersklasse in kaart te kunnen brengen, vooral echter

om arbeiders toe te laten zich inzicht in het uitbuitingsmechanisme en in de

werking van de kapitalistische economie toe te eigenen. De ‘arbeids’- of liever

‘arbeidersenquête’ was vrij populair in de jaren zestig en zeventig van de 20ste

eeuw in het verzet van de fordistische arbeiders tegen een despotische

arbeidsorganisatie (maar werd ook gebruikt door 'intelligente' managers, dit was

vooral het geval in de automobielfabrieken van Noord-Italië...).

Zoals gesteld worden de vragen beantwoord op basis van ‘parate kennis’,

gewoon aan de hand van wat de cursist weet en niet weet, zonder

voorafgaandelijk onderzoek. Het gaat dus in zekere zin om een ‘auto-enquête’

waarvan de resultaten in geen enkel opzicht publiek worden gemaakt of gebruikt

worden voor andere doeleinden (de lector is geen arbeidssocioloog of -

psycholoog en werk niet voor een studiebureau of voer heimelijk geen

persoonlijk onderzoek uit!; de cursisten zijn geen proefpersonen!). Het is goed

mogelijk dat een deel, zelfs een vrij groot deel van de vragen niet kan

beantwoord worden. In dit geval antwoordt de cursist met ‘niet van toepassing’


26

of ‘weet het niet’.

Daar het om heel veel vragen gaat - echter niet noodzakelijk om evenveel

antwoorden - valt het geheel uiteen in twee delen. Per deel kan een cijfer

worden behaald. Hieraan beantwoorden GCV1 en GCV2:

(deel 1:) vragen 1 - 294 (= GCV 1)

(deel 2:) vragen 295 - 447 (= GCV 2)

De cursist kan voor het beantwoorden van de vragen gebruik maken van een

word-document, een copie van de vragenlijst.

De antwoorden mogen kort zijn (geen ellenlange zinnen) maar de cursist zorgt er

tegelijk voor dat de antwoorden leesbaar blijven (niet té veel afkortingen, niet té

veel ‘zinnen’ van één woord). Er moet - in dit stadium van de GCV - echter niet

gezocht worden naar een (al te) ‘correct taalgebruik’. ‘Correct schrijven’ kan

immers voor storende obstakels, remmingen, drempels e.d. zorgen.

Deel 2.

Het schrijven van een individueel of persoonlijk werk, d.w.z. vanuit een

individuele opgave die de cursist zelf kiest. In dit deel wordt min of meer

gedetailleerd ingegaan op een bepaald thema of een probleem dat rechtstreeks

aansluit bij de individuele werk-, syndicale of leefsituatie van de cursist(e). In

tegenstelling tot de ‘Arbeidsenquête’ kan dit deel wél wat ‘onderzoek’ of wat

opzoekingswerk met zich mee brengen, hoewel het aangewezen is om uit te

gaan van persoonlijke ervaringen (dus: niet informatie copiëren die men op het

internet of elders kan terugvinden). Hopelijk kunnen deze ervaringen of in ieder

geval conclusies uit deze ervaringen dienen voor een volgende stap in het

syndicaal werk, ook indien deze conclusies veeleer negatief zijn. Wat de lector

hiermee wil zeggen is dat dit tweede deel van de ‘GCV’ gerust doeleinden mag

dienen die ‘vreemd’ zijn aan de GCV of resultaten kan bevatten die bruikbaar zijn

in een bepaalde werk-, syndicale... situatie.

Om het wat minder abstract te maken geef ik enkele voorbeelden van

mogelijkheden.

- Voorbeeld: cursist(e) X heeft bij het invullen van de vragenlijst vastgesteld dat

hij/zij uiteindelijk slecht op de hoogte is van de wijze waarop het bedrijf in elkaar

steekt gezien van de kant van het kapitaal. Deze informatie kan nochtans

noodzakelijk zijn daar de syndicale delegatie behoefte kan hebben aan gepaste

antwoorden op de voortdurende herstructureringen van het bedrijf. Cursist(e) X

besluit dan ook om in het kader van de ‘GCV’ een onderzoek uit te voeren naar

de relatie tussen de herstructureringen en de evolutie van de winst van het

bedrijf.

- Voorbeeld: cursist(e) Y kan onmogelijk in het kader van de vragenlijst een kort

antwoord geven op de vragen die betrekking hebben op de sociale strijd binnen

het bedrijf. Cursist(e) Y komt juist uit een scherp sociaal conflict dat een

gedetailleerde beschrijving verdient. Cursist(e) Y maakt een soort achteraf-

‘dagboek’ van dit conflict (eventueel bestemd voor de syndicale vorming) en

dient dit ‘dagboek’ in als deel 2 van zijn/haar eindwerk.

- Voorbeeld: cursist(e) Z is doorheen het beantwoorden van de vragen naar de

‘gezondheid’ van het personeel geïnteresseerd geraakt in de omvang van het

fenomeen ‘stress’ in het bedrijf (kan zowel een pruvé-onderneming, een

openbare dienst, een hospitaal, een onderwijsinstelling of een vakbond zijn....)

en vraagt zich af hoe dit fenomeen kan opgenomen worden binnen de sociale

strijd. Om het terrein te verkennen neemt cursist(e) Z enkele interviews af van


27

personeelsleden en neemt deze interviews als uitgangspunt voor zijn/haar

tweede deel van het eindwerk.

- Andere voorbeelden: een verslag schrijven over CAO-onderhandeligen;

ervaringen neerschrijven over hoe de besluitvorming werkt in de vakbond;

ervaringen met het werken met bepaalde eisen neerschrijven; een bepaald

syndicaal programmapunt becommnetariëren vanuit persoonljke ervaringen die

tevens collectieve ervaringen kunnen zijn; een kritische bespreking maken van

een boek of een film die aansluit bij persoonlijke syndicale ervaringen,

ervaringen neerschrjven over de relatie vakbond – politiek, de relatie met

andere sociale bewegingen; een ‘syndicale autobiografie’ schrijven, enz.... Aan

de cursist (e): Aarzel niet om thema’s of onderwerpen te bedenken of uit te

vinden!

Studiemateriaal

- De zeer uitgebreide vragenlijst waarvan hoger sprake peilt naar de

diverse sequenties van het arbeids- én kapitaalsproces, naar de

algemene economische situatie van het bedrijf (kapitaal, raad van

beheer, balans, investeringen, winstvoet), naar wat geproduceerd en

verkocht wordt, naar hoe geproduceerd wordt (arbeidsobjecten,

technologieën, arbeidsorganisatie, arbeidsproductiviteit en

arbeidsintensiteit), naar de tewerkstelling, de arbeidsduur, de

kwalificatiestructuur van de arbeidskracht, de lonen, het organigram

van de arbeidskracht, de arbeidsongevallen en ziekten maar ook naar

de verschillende, zowel individuele als collectieve verzetsvormen, naar

de syndicale aanwezigheid, organisatie en werking in de diverse

segmenten van het bedrijf en naar de opbouw van het sociaal overleg in

het bedrijf.

Evaluatie

- Ideaal: evaluatie van de enquêteresulaten en eindwerken in groep. In de

praktijk werkt deze formule niet (gebrek aan eductief verlof-uren e.d.) zodat de

evaluatie een individueel karakter heeft. De evaluatie kan zowel mondeling als

schriftelijk plaats vinden.



28

Leerinhouden

- thema’s waarbij inzichten en methoden uit de andere modules verwerkt

worden, in verband gebracht worden met de eigen praktijk en geïntegreerd

worden

- thema’s die de individuele cursisten vanuit de eigen praktijk als leermateriaal

inbrengen

- leerstijlen en het proces van integrerend leren

Doelstellingen




kunnen plaatsen vanuit de inzichten verworven tijdens de modules



- de eigen sterktes en beperktheden kunnen identificeren en hanteren in functie

van het professioneel handelen

Begincompetenties professionele ervaringen en ervaringen inzake syndicaal werk van de

cursist(e)

Eindcompetenties

Literatuur


BOLHUIS, S., Leren en veranderen bij volwassenen, een nieuwe benadering,

Coutinho, 1995.

CALLENS, I., Het concept levend leren, VU Boekhandel, Amsterdam.

CURVERS, M., Je moet het zelf doen – leerbelemmeringen overwinnen in de

basiseducatie, Anthos/SVE

Schoten, 1986.

DIJKMAN, M., Didactiek en lerende volwassenen, Van Mantgem en de Does,

Leiden, 1993.

DUSAUCHOIT, V., Vanuit de ervaring - Vormingswerk met volwassenen, KAV-

uitgave, Acco, Leuven,

1991.

ERKAMP, A., Educatief werken met volwassenen, Stichting Proefprojecten Open

School,

ERKAMP, A., Ervaringsleren, Praktijkinformatie voor vorming en onderwijs,

Anthos,SVE,

HAMMEN-POLDERMANS R., Onder volwassenen - Werkboek Sociale Kennis en

Vaardigheden voor

educatief werkers, Acco/SLO, 1992.

HENDRIKSEN, J., Levend leren – Theorie en praktijk van de themagecentreerde

interactie, De Horstink,

Amerfsfoort, 1982.

HENNING, L., Volwassen leren – een model van ervaringsleren nader bekeken,

Nelissen/Baarn, 1981.

KOLB, D., Career development, personal growth and experiential learning, The

organizational

Behavoir Reader, Prentice Hall, New Jersey, 1974.

KOLB, D., Experiential learning Experience as the source of learning and

development, Prentice Hall,

inC., Englewoord Cliffs, New Jersey, 1984.



HBO5 SYNDICAAL WERK


29

OFMAN, D., VAN DER WECK, R., De kernkwaliteiten van het enneagram,

Striptum Management.

PEPPING, E., Samen werken aan verandering via het werken aan de

beroepshouding, in

Systeemteoretisch Bulletin, jr. 12, nr. 4, 1993-1994, blz. 274-286.

VAN RIET, N. en WOUTERS, H., Mondig worden met taal, Dekker en van de Vegt,

1989.

ZON, VAN W. (red.), Volwasseneneducatie - Terreinverkenning en methodische

uitgangspunten van

de basiseducatie, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 1990.

Gecombineerd

onderwijs

- 100% afstandsonderwijs 40 lestijden

Didactische

werkvormen

-

- Een eenvoudig opzet ligt aan de basis van de ‘GCV’. De cursisten sluiten de opleiding Syndicaal Werk af met een

eindwerk.



Deel 1.

Het beantwoorden, op basis van parate kennis, van een vragenlijst getiteld ‘De arbeidsenquête’. De opgave is voor

iedereen dezelfde. De antwoorden worden individueel beantwoord. Bedoeling: de cursisten een instrument bezorgen

waarmee ze de stand van hun kennis over hun werken syndicale situatie kunnen meten én hen een methode aanreiken

die kan bijdragen tot het (verder) uitwerken van een aangepaste syndicale strategie en

worden als een verzameling van punten en thema's waarnaar vanuit een perspectief van syndicaal werk moet worden

gekeken . De idee van de ‘arbeidsenquête’ is al tamelijk oud. Ze ontstond binnen de arbeidersbeweging in de 19

Marx was één van de eerste die zo een enquête ontwierp, ogenschijnlijk om de arbeiders

brengen, vooral echter om arbeiders toe te laten zich inzicht in het uitbuitingsmechanisme en in de werking van de

kapitalistische economie toe te eigenen. De ‘arbeids’- of liever ‘arbeidersenquête’ was vrij populair in de jaren z

zeventig van de 20ste

eeuw in het verzet van de fordistische arbeiders tegen een despotische arbeidsorganisatie (maar

werd ook gebruikt door 'intelligente' managers, dit was vooral het geval in de automobielfabrieken van Noord

Zoals gesteld worden de vragen beantwoord op basis van ‘parate kennis’, gewoon aan de hand van wat de cursist weet

en niet weet, zonder voorafgaandelijk onderzoek. Het gaat dus in zekere zin om een ‘auto

resultaten in geen enkel opzicht publiek worden gemaakt of gebruikt worden voor andere doeleinden (de lector is geen

arbeidssocioloog of - psycholoog en werk niet voor een studiebureau of voer heimelijk geen persoonlijk onderzoek uit!;

de cursisten zijn geen proefpersonen!). Het is goed mogelijk dat een deel, zelfs een vrij groot deel van de vragen niet kan

beantwoord worden. In dit geval antwoordt de cursist met ‘niet van toepassing’ of ‘weet het niet’.

Daar het om heel veel vragen gaat - echter niet noodzakelijk om evenveel antwoorden

delen. Per deel kan een cijfer worden behaald. Hieraan beantwoorden GCV1 en GCV2:

(deel 1:) vragen 1 - 294 (= GCV 1)

(deel 2:) vragen 295 - 447 (= GCV 2)

De cursist kan voor het beantwoorden van de vragen gebruik maken van een word

vragenlijst.

De antwoorden mogen kort zijn (geen ellenlange zinnen) maar de cursist zorgt er tegelijk voor dat de antwoorden

leesbaar blijven (niet té veel afkortingen, niet té veel ‘zinnen’ van één woord). Er moet

echter niet gezocht worden naar een (al te) ‘correct taalgebruik’. ‘Correct schrijven’ kan immers voor storende obstakels,

remmingen, drempels e.d. zorgen.

Deel 2.


30

Het schrijven van een individueel of persoonlijk werk, d.w.z. vanuit een individuele opgave die de cursist zelf kiest. In dit

deel wordt min of meer gedetailleerd ingegaan op een bepaald thema of een probleem dat rechtstreeks aansluit bij de

individuele werk-, syndicale of leefsituatie van de cursist(e). In tegenstelling tot de ‘Arbeidsenquête’ kan dit deel wél wat

‘onderzoek’ of wat opzoekingswerk met zich mee brengen, hoewel het aangewezen is om uit te gaan van persoonlijke

ervaringen (dus: niet informatie copiëren die men op het internet of elders kan terugvinden). Hopel

ervaringen of in ieder geval conclusies uit deze ervaringen dienen voor een volgende stap in het syndicaal werk, ook

indien deze conclusies veeleer negatief zijn. Wat de lector hiermee wil zeggen is dat dit tweede deel van de ‘GCV’ gerust

doeleinden mag dienen die ‘vreemd’ zijn aan de GCV of resultaten kan bevatten die bruikbaar zijn in een bepaalde werk

syndicale... situatie.

Om het wat minder abstract te maken geef ik enkele voorbeelden van mogelijkheden.

- Voorbeeld: cursist(e) X heeft bij het invullen van de vragenlijst vastgesteld dat hij/zij uiteindelijk slecht op de hoogte is

van de wijze waarop het bedrijf in elkaar steekt gezien van de kant van het kapitaal. Deze informatie kan nochtans

noodzakelijk zijn daar de syndicale delegatie behoefte kan hebben aan gepaste antwoorden op de voortdurende

herstructureringen van het bedrijf. Cursist(e) X besluit dan ook om in het kader van de ‘GCV’ een onderzoek uit te voeren

naar de relatie tussen de herstructureringen en de evolutie van de winst van het bedrijf.

- Voorbeeld: cursist(e) Y kan onmogelijk in het kader van de vragenlijst een kort antwoord geven op de vragen die

betrekking hebben op de sociale strijd binnen het bedrijf. Cursist(e) Y komt juist uit een scherp sociaal conflict da

gedetailleerde beschrijving verdient. Cursist(e) Y maakt een soort achteraf-‘dagboek’ van dit conflict (eventueel bestemd

voor de syndicale vorming) en dient dit ‘dagboek’ in als deel 2 van zijn/haar eindwerk.

- Voorbeeld: cursist(e) Z is doorheen het beantwoorden van de vragen naar de ‘gezondheid’ van het personeel

geïnteresseerd geraakt in de omvang van het fenomeen ‘stress’ in het bedrijf (kan zowel een pruvé

openbare dienst, een hospitaal, een onderwijsinstelling of een vakbond zijn....) en vraagt zich af hoe dit fenomeen kan

opgenomen worden binnen de sociale strijd. Om het terrein te verkennen neemt cursist(e) Z enkele interviews af van

personeelsleden en neemt deze interviews als uitgangspunt voor zijn/haar tweede deel van het eindwerk.

- Andere voorbeelden: een verslag schrijven over CAO-onderhandeligen; ervaringen neerschrijven over hoe de

besluitvorming werkt in de vakbond; ervaringen met het werken met bepaalde eisen neerschrijven; een bepaald syndicaal

programmapunt becommnetariëren vanuit persoonljke ervaringen die tevens collectieve ervaringen kunnen zijn; een

kritische bespreking maken van een boek of een film die aansluit bij persoonlijke syndicale ervaringen, ervaringen

neerschrjven over de relatie vakbond – politiek, de relatie met andere sociale bewegingen; een ‘syndicale autobiografie’

schrijven, enz.... Aan de cursist (e): Aarzel niet om thema’s of onderwerpen te bedenken of uit te vinden!

Studiemateriaal

- De zeer uitgebreide vragenlijst waarvan hoger sprake peilt naar de









31





het bedrijf.

Evaluatie


praktijk werkt deze formule niet (gebrek aan eductief verlof-uren e.d.) zodat de





32

Leerinhouden

Een geïntegreerde opdracht op basis van de competenties verworven in de

verschillende modules

en de werkpraktijk

Doelstellingen

- zelfstandig nieuwe informatie kunnen integreren en vertalen naar verbetering

van het agogisch handelen

- vanuit de eigen praktijkervaring een probleem kunnen detecteren en

analyseren, hierover reflecteren met behulp van het verworven materiaal uit de

opleiding en de praktijk

- mensen rond het probleem kunnen sensibiliseren

- individueel of in groep een praktijkvisie kunnen ontwikkelen

- die praktijkvisie op een heldere manier kunnen presenteren en hierover

communiceren met mensen uit de opleiding en het werkveld

Begincompetenties professionele ervaring en ervaring met syndicaal werk van de cursisten

Eindcompetenties

AC 1, 2, 4, 3, 5, 7, 8

ABC 2, 3

BSC alle beroepsspecifieke competenties komen in deze eenheid aan bod

Literatuur


BURGER, P. en DE JONG, J., Handboek Stijl. Adviezen voor aantrekkelijk

schrijven, Martinus Nijhoff

uitgevers, Groningen.

CALLENS, E.O., Hoe verzorg ik de afwerking van mijn licentiaatsverhandeling -

werk van einde

studies - eindverhandeling - proefschrift - eindrapport - monografie -

dissertatie - scriptie - thesis?,

Univ-paper international, Kortrijk, 1992.

GENIE, G., Het werk van einde studiën. Literatuurverwerking en vormgeving,

3de druk, NBLC, Den

Haag, 1993.

JESPERS, J.R., De scriptie, 8ste druk, Acco, Leuven, 1981.

LAMERS, H.A.J.M., Hoe schrijf ik een wetenschappelijke tekst? Een handleiding

om scripties,

verslagen, dissertaties, rapporten en beleidsnota's te schrijven, 4de herziene

druk, Countinho,

Muiderberg, 1986.

LERNOUT, G., Gutenberg voorbij. Struikelend over kennis, In: De Standaard der

letteren, nr. 2500, 6 april

2000.

ECO, U., Hoe schrijf ik een scriptie, Bert Bakker, Amsterdam, 1985.

MALTHA, D.J., Handleiding voor het maken van scripties, 2de herziene druk,

Tijdstroom, Lochem, 1979.

OVERDUIN, B., Rapporteren. Het schrijven van rapporten, nota's, scripties en

artikelen, 3de druk,

Spectrum, Utrecht, 1990.

REGOUIN, W., Rapportage: een gids voor begeleiders, hulp- en dienstverleners,

Van Gorcum, Assen,

1995.



HBO5 SYNDICAAL WERK


33

STEEHOUDER, M., e.a., Leren communiceren, handboek voor mondelinge en

schriftelijke

communicatie, 4de herziene druk, Groningen, 1999.

STEEN, P., Rapporteren in organisaties. Leer- en oefenboek voor het schrijven

van rapporten,

Wolters-Noordhoff, Groningen, 1987.

VAN COILLIE, J., Bij de tekst. Schrijfboek voor sociaal werkers, Wolters Plantyn,

1998.

VAN COILLIE, J., en MERTENS, V., Gewoon goed schrijven, Garant,

Leuven/Apeldoorn, 1994.

VAN DEN BOOMEN, M., en VAN DER LANS, J., Schrijfwerk. Een handleiding voor

de non-profitsector,

Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Antwerpen, 1991.

VAN DEN HEUVEL, J.H.J., Hoe schrijf ik een werkstuk of scriptie, Spectrum,

Utrecht, 1994.

WILLOCX, C., Citeren en refereren. Schriftelijke, mondelinge en audiovisuele

bronnen, 4de druk,

Garant, Leuven/Apeldoorn, 1998.

Gecombineerd

onderwijs

- 100% afstandsonderwijs 40 lestijden

Didactische

werkvormen

- Een eenvoudig opzet ligt aan de basis van de ‘GCV’. De cursisten sluiten de opleiding Syndicaal Werk af met een

eindwerk.



Deel 1.

Het beantwoorden, op basis van parate kennis, van een vragenlijst getiteld ‘De arbeidsenquête’. De opgave is voor

iedereen dezelfde. De antwoorden worden individueel beantwoord. Bedoeling: de cursisten een instrument bezorgen

waarmee ze de stand van hun kennis over hun werken syndicale situatie kunnen meten én hen een methode aanreiken

die kan bijdragen tot het (verder) uitwerken van een aangepaste syndicale strategie en -tactiek. De ‘enquête’ kan gelezen

worden als een verzameling van punten en thema's waarnaar vanuit een perspectief van syndicaal werk moet worden

gekeken . De idee van de ‘arbeidsenquête’ is al tamelijk oud. Ze ontstond binnen de arbeidersbeweging in de 19

Marx was één van de eerste die zo een enquête ontwierp, ogenschijnlijk om de arbeidersklasse in kaart te kunnen

brengen, vooral echter om arbeiders toe te laten zich inzicht in het uitbuitingsmechanisme en in de werking van de

kapitalistische economie toe te eigenen. De ‘arbeids’- of liever ‘arbeidersenquête’ was vrij populair in de jaren zestig en

zeventig van de 20ste

eeuw in het verzet van de fordistische arbeiders tegen een despotische arbeidsorganisatie (maar

werd ook gebruikt door 'intelligente' managers, dit was vooral het geval in de automobielfabrieken van Noord

Zoals gesteld worden de vragen beantwoord op basis van ‘parate kennis’, gewoon aan de hand van wat de cursist weet

en niet weet, zonder voorafgaandelijk onderzoek. Het gaat dus in zekere zin om een ‘auto-enquête’ waarvan de

resultaten in geen enkel opzicht publiek worden gemaakt of gebruikt worden voor andere doeleinden (de lector is geen

arbeidssocioloog of - psycholoog en werk niet voor een studiebureau of voer heimelijk geen persoonlijk onderzoek uit!;

de cursisten zijn geen proefpersonen!). Het is goed mogelijk dat een deel, zelfs een vrij groot deel van de vragen niet kan

beantwoord worden. In dit geval antwoordt de cursist met ‘niet van toepassing’ of ‘weet het niet’.

Daar het om heel veel vragen gaat - echter niet noodzakelijk om evenveel antwoorden - valt het geheel uiteen in twee

delen. Per deel kan een cijfer worden behaald. Hieraan beantwoorden GCV1 en GCV2:

(deel 1:) vragen 1 - 294 (= GCV 1)

(deel 2:) vragen 295 - 447 (= GCV 2)

De cursist kan voor het beantwoorden van de vragen gebruik maken van een word-document, een copie van de

vragenlijst.


34

De antwoorden mogen kort zijn (geen ellenlange zinnen) maar de cursist zorgt er tegelijk voor dat de antwoorden

leesbaar blijven (niet té veel afkortingen, niet té veel ‘zinnen’ van één woord). Er moet - in dit stadium van de GCV

echter niet gezocht worden naar een (al te) ‘correct taalgebruik’. ‘Correct schrijven’ kan immers voor storende obstakels,

remmingen, drempels e.d. zorgen.

Deel 2.

Het schrijven van een individueel of persoonlijk werk, d.w.z. vanuit een individuele opgave die de cursist zelf kiest. In dit

deel wordt min of meer gedetailleerd ingegaan op een bepaald thema of een probleem dat rechtstreeks aanslu

individuele werk-, syndicale of leefsituatie van de cursist(e). In tegenstelling tot de ‘Arbeidsenquête’ kan dit deel wél wat

‘onderzoek’ of wat opzoekingswerk met zich mee brengen, hoewel het aangewezen is om uit te gaan van persoonlijke

ervaringen (dus: niet informatie copiëren die men op het internet of elders kan terugvinden). Hopelijk kunnen deze

ervaringen of in ieder geval conclusies uit deze ervaringen dienen voor een volgende stap in het syndicaal werk, ook

indien deze conclusies veeleer negatief zijn. Wat de lector hiermee wil zeggen is dat dit tweede deel van de ‘GCV’ gerust

doeleinden mag dienen die ‘vreemd’ zijn aan de GCV of resultaten kan bevatten die bruikbaar zijn in een bepaalde werk

syndicale... situatie.

Om het wat minder abstract te maken geef ik enkele voorbeelden van mogelijkheden.

- Voorbeeld: cursist(e) X heeft bij het invullen van de vragenlijst vastgesteld dat hij/zij uiteindelijk slecht op de hoogte is

van de wijze waarop het bedrijf in elkaar steekt gezien van de kant van het kapitaal. Deze informatie kan nochtans

noodzakelijk zijn daar de syndicale delegatie behoefte kan hebben aan gepaste antwoorden op de voortdurende

herstructureringen van het bedrijf. Cursist(e) X besluit dan ook om in het kader van de ‘GCV’ een onderzoek uit te voeren

naar de relatie tussen de herstructureringen en de evolutie van de winst van het bedrijf.

- Voorbeeld: cursist(e) Y kan onmogelijk in het kader van de vragenlijst een kort antwoord geven op de vragen die

betrekking hebben op de sociale strijd binnen het bedrijf. Cursist(e) Y komt juist uit een scherp sociaal conflict dat een

gedetailleerde beschrijving verdient. Cursist(e) Y maakt een soort achteraf-‘dagboek’ van dit conflict (eventueel bestemd

voor de syndicale vorming) en dient dit ‘dagboek’ in als deel 2 van zijn/haar eindwerk.

- Voorbeeld: cursist(e) Z is doorheen het beantwoorden van de vragen naar de ‘gezondheid’ van het personeel

geïnteresseerd geraakt in de omvang van het fenomeen ‘stress’ in het bedrijf (kan zowel een pruvé

openbare dienst, een hospitaal, een onderwijsinstelling of een vakbond zijn....) en vraagt zich af hoe dit fenomeen kan

opgenomen worden binnen de sociale strijd. Om het terrein te verkennen neemt cursist(e) Z enkele interviews af van

personeelsleden en neemt deze interviews als uitgangspunt voor zijn/haar tweede deel van het eindwerk.

- Andere voorbeelden: een verslag schrijven over CAO-onderhandeligen; ervaringen neerschrijven over hoe de

besluitvorming werkt in de vakbond; ervaringen met het werken met bepaalde eisen neerschrijven; een bepaald syndicaal

programmapunt becommnetariëren vanuit persoonljke ervaringen die tevens collectieve ervaringen kunnen zijn; een

kritische bespreking maken van een boek of een film die aansluit bij persoonlijke syndicale ervaringen, ervaringen

neerschrjven over de relatie vakbond – politiek, de relatie met andere sociale bewegingen; een ‘syndicale autobiografie’

schrijven, enz.... Aan de cursist (e): Aarzel niet om thema’s of onderwerpen te bedenken of uit te vinden!

Studiemateriaal - De zeer uitgebreide vragenlijst waarvan hoger sprake peilt naar de


35












het bedrijf.

Evaluatie


praktijk werkt deze formule niet (gebrek aan educatief verlof-uren e.d.) zodat de





36

Leerinhouden

- mechanismen van de sociaal gecorrigeerde arbeidsmarkt

- de rol van publieke diensten in onze samenleving

- fiscaliteit en overheidsfinanciën

- internationale handel

- internationale mobiliteit van arbeid en kapitaal

- de rol van internationale instellingen

- duurzame ontwikkeling: band tussen economische groei, herverdeling en

ecologie

- actuele economische trends

Doelstellingen

- de sociaal-economische actualiteit syndicaal kunnen duiden vanuit

theoretische concepten

- de herverdelingsmechanismen in onze samenleving kritisch kunnen evalueren

- de centrale rol van de sociale partners in het algemeen en de vakbonden in het

bijzonder in het ontstaan en de verdere uitbouw van herverdelingsmechanismen

in onze samenleving vanuit onderbouwde argumenten kunnen verdedigen

- de internationalisering van de economie met actuele voorbeelden kunnen

illustreren

- de impact van internationalisering van de economie op de werknemersgroep

en het belang van internationale werknemerssolidariteit kunnen duiden

- de methoden voor een meer duurzame productie en consumptie kunnen

benoemen

- een syndicale analyse kunnen maken van duurzame productie en consumptie

- nieuwe economische tendensen kunnen benoemen en de effecten hiervan op

de

werknemersgroep kunnen vaststellen vanuit theoretische concepten

Begincompetenties

Eindcompetenties

AC 1, 2, 3, 7, 8

ABC 2, 3

BSC 1, 15, 17, 18

Literatuur


DE VELDER, S., DE CNUYDT, I., Economie Vandaag, Academia Press, 2003.

DELEECK, H., De architectuur van de welvaartsstaat opnieuw bekeken, Acco,

2001.

DE CLERCQ, M., Economie Toegelicht, Garant, 1995.

HEILBRONER, R., Kapitalisme in de 21ste eeuw, Van Gennep, 1993.

GALBRAITH, J.K., Wereldeconomie in deze eeuw, Sesam, 1995.

CUYVERS, L. EMBRECHTS, R., RAYP, G., Internationale economie, Garant, 2002.

VANTHEMSCHE, G., De paradoxen van de staat, VUBPress, 1998.

DEVOS, C., Impact van het globaliseringsproces op de machtspositie van

vakbonden. Een

theoretische benadering, Universiteit Gent, 2000.

JACOBS, R., VAN DOORSLAER, J., Het pomphuis van de 21ste eeuw. Educatie in

de actieve

welvaartsstaat, EPO, 2000.

Gecombineerd

onderwijs


- 5 lesdagen van 9u tot 16u30 (half uur pauze tussen 12u30 en 13u00)

Modulefiche Sociaal-economische vraagstukken 2

HBO5 SYNDICAAL WERK


37

Didactische

werkvormen

- tijdens deze eenheid worden bepaalde actuele sociaal-economische

vraagstukken uitgediept aan de hand van informatie (zowel

audiovisueel als gedrukte documenten) over deze vraagstukken.

Studiemateriaal - nota's van de lector over de gedoceerde stof, aangevuld met copies

van wetenshappelijke bijdragen.

Evaluatie

- de cursisten ontvangen een uitgebreide vragenlijst over de gedoceerde stof.

Deze vragenlijst is een evaluatie-instrument: hoe en in welke mate werd/wordt

de stof geassimileerd?



38

Leerinhouden

- wat is politiek, wat is een politiek systeem, wat is een staatssysteem en wat zijn

politieke partijen

- politieke partijen en politieke instellingen in België, gebaseerd op de grondwet:

ontstaan en ontwikkeling

- de bevoegdheidsverdeling tussen gewesten, gemeenschappen en het federale

niveau

- België in Europa en de wereld

- belangrijke economische en sociale evoluties in de Belgische samenleving na

1945 en hun neerslag in de politiek

- het organisatorisch landschap (zuilen, partijen, drukkingsgroepen, oude en

nieuwe sociale bewegingen …) in Vlaanderen vandaag

- wat is democratie? Hoe zijn de opvattingen over democratie geëvolueerd – de

verhouding tussen de formele besluitvormingsregels en het ‘reëel’

besluitvormingsproces

– het spanningsveld tussen representatieve en directe democratie

- de rol en impact van drukkingsgroepen en sociale organisaties o.m. de rol van

het sociaal overlegsysteem als belangrijke pijler van een pacificatiedemocratie

- het politieke profiel van leden, militanten en vrijgestelden

- analyse van actuele politieke problemen o.m. ‘democratie in crisis’ (extreem

rechts, populisme,

…)

Doelstellingen

- kunnen definiëren wat politiek is, wat een politiek systeem en een

staatssysteem is en de relatie kunnen aangeven tussen politiek en vakbeweging

- de belangrijkste breuklijnen/maatschappelijk conflicten in onze samenleving

kunnen bespreken en de relatie kunnen aangeven tussen sociale conflicten en

politieke strijd

- de belangrijkste politieke instellingen en apparaten kunnen identificeren

- het democratisch gehalte van onze maatschappij kunnen analyseren, en dit

zowel op het vlak van democratisch resultaat als op het vlak van democratische

spelregels

- kunnen beargumenteren waarom het middenveld een belangrijke rol moet

spelen in een democratie

- het sociaal overlegsysteem met zijn besluitvormingscircuit kunnen plaatsen

binnen het politiek systeem

- instrumenten kunnen hanteren om het politiek landschap (o.m. de wijze

waarop de

verschillende politieke ideologieën georganiseerd zijn) en de politieke

conjunctuur te analyseren en van hieruit ook het politiek profiel van leden,

militanten en vrijgestelden kunnen benoemen

- de bevoegdheden kunnen aangeven van de diverse staatsniveaus (Europa,

nationale staat, regio’s, gemeenschappen, lokale staat, …) en de relaties kunnen

benoemen tussen het macropolitiek machtssysteem en het macro-economisch

machtssysteem

- kunnen aantonen in welke mate de Europese Unie de politiek in ons land

beïnvloedt en welke gevolgen dit heeft voor het syndicaal werk

- politieke ‘dossiers’ kunnen analyseren waarin vakbewegingen een hoofdactor

zijn

Modulefiche Politieke vraagstukken

HBO5 SYNDICAAL WERK


39

- de gelijkenissen en verschillen tussen vakbonden en andere (nieuwe) sociale

bewegingen kunnen benoemen en op basis daarvan mogelijkheden tot

samenwerking beoordelen

- de politieke actualiteit kunnen volgen en begrijpen

Begincompetenties

Eindcompetenties

AC 1, 2, 3, 7, 8

ABC 2, 3

BSC 1, 18, 19, 21

Literatuur


APOSTEL e.a., Zonder Zuilen, Kritak (Het Gewicht van de Tijd), Leuven, 1990.

DE WACHTER, W., De mythe van de parlementaire democratie. Een Belgische

Analyse, Acco, Leuven,

2001.

ELCHARDUS, M.; HUYSE, L.;HOOGHE, M.; Het Maatschappelijk middenveld in

Vlaanderen, VUBPRESS,

Brussel, 2000.

ELCHARDUS, M., De Dramademocratie, Lannoo, Tielt, 2002.

HOOGHE, M., Het wordt nooit meer als vroeger. België een halve eeuw modern

(1945-1995),

uitgeverij Van Halewyck, 1995.

HUBEAU, B.; ELST, M.(eds), Democratie in ademnood, Die Keure, 2002.

HUYSE, L., De politiek voorbij. Een blik op de jaren negentig, Kritak, Leuven,

1994.

HUYSE, L., De verzuiling voorbij, Kritak, Leuven, 1987.

E. WITTE en MEYNEN, A., Politieke geschiedenis van België na 1945, De

Standaard, Brussel, 2006

MEYNEN, A., "Crisis, sterke staat en fasciseringsprocessen- Enkele conclusies uit

de Belgische ervaring. In Extreemrechts in

Europa", VUB-Press, Brussel, 1991

POULANTZAS, N., "Pouvoir politique et classes sociales", Paris, Maspéro, 1975.

POULANTZAS, N., "L'Etat, le Pouvoir, le Socialisme", Paris, Maspéro, 1978.

STUURMAN, S., "Kapitalisme en burgerlijke staat – een inleiding in de

marxistische politieke theorie",

Amsterdam, Sua, 1984.

STUURMAN, S., "De labyrintische staat – Over politiek, ideologie en

moderniteit", Amsterdam, Sua,

1985.

VANDELANOTTE, J.; BRACKE, S.; GOEDERTIER; G.; België voor beginners,

Wegwijs in het Belgisch

labyrint, Die Keure, 1998.

VAN KERCKHOVE, C.; EASTON, M.; (red.), Hoezo democratie?De spanning tussen

vrijheid en gelijkheid,

EPO, Hogeschool Gent, 2001.

XX, Stemtest 2003. Wegwijs in de politieke partijen van België van 1830 tot nu.

Averbode, 2002.

Gecombineerd

onderwijs



- 1 afsluitende evaluatievoormiddag tussen 9u en 12u30

Didactische

werkvormen

Tijdens de module wordt overvloedig gebruik gemaakt van officiële

documenten (te beginnen met de tekst van de Belgische grondwet),

zowel audio-visueel als gedrukt

Studiemateriaal - nota's lector over de gedoceerde stof aangevuld met hoofdstukken uit


40

het handboek Plitieke Geschiedenis van België (van E. Witte en A.

Meynen)

Evaluatie

- de curisten ontvangen op het einde van de module een uitgebreide vragenlijst,

die een werkinstrument is om te evalueren hoe en in welke mate de stof door de

cursisten geassimileerd wordt/werd



41

Leerinhouden

België heeft een sterk sociaal zekerheidsstelsel.

De Werkloosheidsverzekering maakt hiervan een belangrijk onderdeel uit.

Als u deze cursus volgt, kunt u nadien bepalen

• of iemand al dan niet recht heeft op uitkeringen na een tewerkstelling

• of een schoolverlater recht heeft op uitkeringen na studies

• en goed inschatten hoe belangrijk een C4 is, weet u welke vermeldingen

zeer belangrijk zijn op dit document

• of iemand recht heeft na een tewerkstelling in het buitenland

• en uitleggen hoe een aanvraag bij een uitbetalingsinstelling moet

gebeuren

• hoe hoog het bedrag is van de werkloosheidsuitkering, hoe dit

wordt berekend en hoe het evolueert in de tijd

• in welke mate de gezinstoestand een rol speelt bij het bepalen van

dit bedrag

• welke verplichtingen een werkloze heeft

→ welke de vrijstellingen zijn van deze verplich\ngen

→ welke de sanc\es zijn als deze verplich\ngen niet nageleefd

worden

• of een werkloze mag werken tijdens zijn werkloosheid? Mag hij een

nevenactiviteit uitoefenen? Mag hij activiteiten als vrijwilliger verrichten?

• Wat de administratieve sancties zijn?

U zal vermoedelijk denken “ik ben hiermee weinig op de werkvloer”.

Na de cursus echter, zal u ook weten

• welke de rechten en verplichtingen zijn als ze tijdelijk werkloos worden

(tijdelijke werkloosheid om economische reden, overmacht, slecht

weer)

• welke de rechten en verplichtingen er zijn als ze deeltijds werken, wat

het begrip “behoud van rechten” inhoudt. Wat een vrijwillige deeltijdse

werknemer is.

Bovendien zijn meestal alle bovenstaande principes ook grotendeels

van toepassing op de tijdelijke werklozen en de deeltijdse werknemers

die uitkeringen van de RVA genieten.

De cursus bevat niet enkel het theoretisch gedeelte, maar u zal ook kennis

maken met de belangrijkste formulieren. Anderzijds leert u werken met de

website van de RVA en hoe u na de cursus uw kennis met deze website kunt

behouden.

Modulefiche Werkloosheidsreglementering

HBO5 SYNDICAAL WERK


42

Doelstellingen

- de nodige beschikbare bronnen kunnen raadplegen om de

werkloosheidsreglementering permanent op te volgen

- op basis van de verworven kennis van de werkloosheidsreglementering kunnen

bepalen of een sociaal verzekerde in aanmerking komt voor een

werkloosheidsvergoeding

- het werkloosheidsdossier van een sociaal verzekerde kunnen beoordelen met

het oog op een berekening van de te ontvangen werkloosheidsvergoeding

- kunnen inschatten wat de weerslag zal zijn van de werkloosheidssituatie van de

werknemer op andere sectoren van de sociale zekerheid en hiernaar handelen

- probleemoplossend en preventief kunnen optreden ten gunste van een sociaal

verzekerde die zich als werkloze in een problematische situatie bevindt

Begincompetenties

Eindcompetenties

Literatuur


RIJKSDIENST VOOR ARBEIDSVOORZIENING, Wegwijs in de

werkloosheidsreglementering, Brussel, 2004.

RIJKSDIENST VOOR ARBEIDSVOORZIENING, Infobladen voor werknemers,

Brussel, 2004.

RIJKSDIENST VOOR ARBEIDSVOORZIENING, Coördinatie werkloosheid KB en MB

met commentaar,

Coördinatie brugpensioen, Coördinatie loopbaanonderbreking, Coördinatie

PWA, Coördinatie

dienstencheques, Brussel, 2003-2004.

PUT, J., Praktijkboek Sociale Zekerheid voor de Onderneming en de Sociale

Adviseur, ced. Samson,

Diegem, 2003.

Gecombineerd

onderwijs



Didactische

werkvormen

Studiemateriaal

Evaluatie



43

Leerinhouden

- Armoede in zijn historische context.

- Armoede in zijn sociaal-economische, politieke context

- Armoede en recht

- Armoede en geneeskunde

- Armoede, situering, aspecten, verbanden

- Armoede neemt enorm toe de laatste jaren: hoe komt dat?

- Armoede: kansarmoede, generatiearmoede en andere groepen

- Dakloosheid en de overlevingsstrategieën

- Armoede en de Sociale Zekerheid

- Sociale structuren en netwerken

- Getuigenissen van kansarmen en daklozen

Doelstellingen

- Zich realiseren dat armoede in onze maatschappij enorm toeneemt

- Inzicht verkrijgen in het probleem armoede en zijn groepen

- Zich verdiepen in kansarmoede, generatiearmoede en dakloosheid en

de cursisten zover krijgen dat ze zich gaan engageren op professioneel

en ander vlak

Begincompetenties

- Iedereen die meer wil weten over armoede in zijn sociologische context

en het verder wil uitdiepen en er professioneel mee in contact komt

kan aan deze cursus deelnemen

- Iedereen die sociaal voelend en geëngageerd is in het thema

Eindcompetenties

- Inzicht verkrijgen in een zeer actueel thema armoede

- Contact gehad hebben met de verschillende soorten

ervaringsdeskundigen en getuigenissen van kansarmen en daklozen,

waardoor ze meer vat krijgen op de problematiek

Cursistenbegeleiding - Aan de hand van uitgevoerde gegidste wandelingen cursisten laten

kennis maken met verschillende vormen van armoede

- Door middel van gesprekken met daklozen, thuislozen, krakers,

straathoekwerkers,… inzicht verkrijgen in hun leefomstandigheden

Literatuur

Verscheidene teksten ,(cursus), doch geen specifieke boeken

Gecombineerd

onderwijs

Didactische

werkvormen

- Extra Muros uitstappen in de bepaalde wijken in het Brusselse waar

armoede een rol speelt, o.a. Marollen.

- Doceren

- Gesprekken met daklozen, thuislozen, straathoekwerkers, krakers, kans

– generatiearmen,…

Studiemateriaal

- Zelf samengestelde cursus

- Artikels uit onuitgegeven bronnen, krantenartikels en bestaande

literatuur

- Eigen artikels en nota’s uit eigen veldwerk ter plaatse

- Teksten over armoede

- Wandelingen in streken waar armoede aanwezig is en gesprekken met

mensen die er midden in zitten

Modulefiche Actueel thema - armoede

HBO5 SYNDICAAL WERK


44

Evaluatie

Aantal Lestijden

Docent Sonja De Smedt


45

Plaats in de

opleiding

Eenheid binnen de submodule Cc Keuzemodules specifieke methoden en

vaardigheden die op haar beurt behoort tot de module C Kezemodules.

Leerinhouden

Eén of meerdere voor de sociaal werker relevante ICT-aspecten worden

behandeld:

• Internet en elektronische post

• besturingssystemen

• tekstverwerking

• spreadsheets

• databasetoepassingen

• digitaal presenteren

• desktop publishing

• publiceren op het net

• spraaktechnologie

• communicatieondersteunende software

Doelstellingen

• over de technische vaardigheden beschikken die vanuit de diverse

verantwoordelijkheden van de sociaal werker worden verwacht om

informatie digitaal

• en/of te verwerven (bv. Internet)

• en/of te ordenen (bv. Windows-Verkenner, Access, Excel,

Word)

• en/of te rapporteren (bv. Excel, Word)

• en/of te presenteren (bv. PowerPoint, Publisher, Frontpage)

• en/of te communiceren (bv. Outlook Express)

• eén of meerdere applicaties kunnen gebruiken in de specifieke

professionele context

Eindtermen

Deze eenheid draagt bij tot het realiseren van de competenties:

• AC 2: Verwerven en verwerken van informatie

• ABC 2: Oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig

kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de

beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle

oplossingsstrategieën

Gecombineerd

onderwijs

Contactonderwijs: 100 %

De exacte data worden de eerste les meegedeeld.

Didactische

werkvormen Doceren, demonstatie, onderwijsleergesprek en praktijkleren

Studiemateriaal Elektronische leeromgeving met allerlei info

Evaluatie Evaluatie contactonderwijs: permanente evaluatie (PE) en schriftelijk examen

(SE) - De exacte evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.

Aantal Lestijden 40

Lector Kristien Bruylandt

Modulefiche ICT

HBO5 SYNDICAAL WERK


46

CVO COOVI

Emile Gryzonlaan 1

1070 Brussel

www.coovi.be/cvo

[email protected]

Studiegids HBO 2015-2016 Syndicaal werk - COOVI S.O. · 2016. 12. 13. · STUDIEGIDS HBO5 SYNDICAAL...

Documents

Transcript of Studiegids HBO 2015-2016 Syndicaal werk - COOVI S.O. · 2016. 12. 13. · STUDIEGIDS HBO5 SYNDICAAL...