Stilte, Rust en Ruimte Als Hefboom Voor de Merode

Stilte, rust en ruimte als hefboom voor de Merodeeen verslag van de inspiratiedag op 23 september 2010

INSPIRATIEDAG

Stilte, rust en ruimteals hefboom voor de Merode

Abdij van Averbode, donderdag 23 september 2010

WAERBEKEVZW

een organisatie van

in samenwerking met

FOTO

© T

HEO

MEU

LEM

AN

S

WWW.DEST LLEKEMPEN.BE

i

Naamloos-1 1 17/09/2010 11:04:41

INSPIRATIEDAG



WAERBEKEVZW

een organisatie van

in samenwerking met

FOTO

© T

HEO

MEU

LEM

AN

S


i

Naamloos-1 1 17/09/2010 11:04:41

INSPIRATIEDAG



WAERBEKEVZW

een organisatie van

in samenwerking met

FOTO

© T

HEO

MEU

LEM

AN

S


i

Naamloos-1 1 17/09/2010 11:04:41

INSPIRATIEDAG



WAERBEKEVZW

een organisatie van

in samenwerking met

FOTO

© T

HEO

MEU

LEM

AN

S


i

Naamloos-1 1 17/09/2010 11:04:41

2Stilte, rust en ruimte in de Kempen

Productie, consumptie en versnelling. We leven in een maatschappij die vooral daar op gericht is. En te midden van deze dagelijkse drukte zoeken steeds meer mensen naar inspirerende plekken, praktijken en personen om zich te verdiepen en te herbronnen. Stilte, rust en ruimte zijn een creatieve bron.

Het domein en de omgeving van de Merode met zijn rijke cultuurhistorie en gevarieerd cultuurlandschap beschikken over veel troeven voor zo’n stilte- en rustbeleving. Het Stiltegebied Gerhagen in Tessenderlo, de Abdij van Tongerlo, de bedevaartplaats Scherpenheuvel, de Norbertijnenabdij van Averbode, de Bierhoeve, het uitgebreide netwerk van trage wegen zijn hiervan enkele voorbeelden. Als je dit alles elke dag beleeft en koestert, draag je op jouw beurt bij tot de unieke kwaliteiten en eigenheid van deze streek.

Stilte, rust en ruimte leren ons ook opnieuw naar elkaar en naar de wereld luisteren, over maatschappelijke domeinen heen. Deze kwaliteiten scheppen ruimte voor dialoog en creativiteit.

De inspiratiedag ‘Stilte, rust en ruimte als hefboom voor de Merode’ op 23 september bood aan initiatiefnemers uit vele sectoren in en om de Merode – landbouw, natuur, toerisme, economie, welzijn, onderwijs, cultuur- de kans om met elkaar in gesprek te gaan over de toekomst van de eigen leef- en werkomgeving. Een verslag van onze reporter ter plaatse.

Strategische Projectenorganisatie Kempen (SPK), Vormingplus Kempen, Vormingplus Limburg en Vormingplus Oost-Brabant hadden geen betere locatie kunnen kiezen voor deze dag dan de abdij van Averbode. Van zodra ik de Abdijweg oprij onder de bomenrij met verderop een weids uitzicht, word ik automatisch al wat stil vanbinnen. Stap je de poort van de abdij door, dan overvalt je de rust. Ik word opgeschrikt door iemand die vraagt of ik ook voor de

stiltedag kom. Eenmaal in de ontvangstruimte, die net groot genoeg is, wordt het contrast tussen het gepalaver van de deelnemers en de stilte, rust en ruimte die ik zonet nog ervaren had, alleen maar groter. Tijd om naar boven te gaan voor de lezingen!

Herinnering aan lavendelveldenErik Verhaert, projectleider van de Merode, bijt de(stilte)spits af met een foto van een lavendellandschap. “Mijn stiltebeleving? Deze zomer heb ik de Mont Ventoux beklommen. Voor dag en dauw vertrokken. Geen kat op de weg. En plots rij je door de immense geurende

Stilte, een creatieve bron

Marian Michielsen schrijft o.a. voor de Gazet van Antwerpen. Ze maakte voor ons een verslag van de inspiratiedag.


lavendelvelden. Enkel de gezoem van de bijen hoor je. Deze impressie in onvergetelijk.”

Mooie landschappen vind je ook in de Merode. Het plattelandsproject de Merode, is een gebied van 25.000 hectare, verspreid over zes gemeenten: Scherpenheuvel-Zichem, Tessenderlo, Herselt, Geel, Herselt, Laakdal en Westerlo.

Stilte en rust zijn er kernkwaliteiten. Naast een hoop natuur bevindt er zich ook heel wat waardevol erfgoed. In 2007 werd een masterplan rond het gebied goedgekeurd. Dat plan is opgebouwd rond drie pijlers: platteland met klasse, de Merode innoverend en gastvrij platteland en de Merode als zelfbewust platteland met medewerking van regionale en lokale actoren.

Uit Nederlands onderzoek blijkt dat wandelaars vooral in gebieden willen kunnen en dat het er ook rustig moet zijn. Door samenwerking met partners wordt daaraan gewerkt. Zo wil de abdij een stiltegebied ontwikkelen en komt er ook een natuurinrichtingsproject Averbode Bos en Heide. Dat maakt geen rechte dreven, maar kronkelende paadjes om het wandelen aangenaam te maken.

Zo’n projecten kosten centen, maar ze brengen ook op. “We hebben een studie laten uitvoeren door een economisch studiebureau”, vertelt Erik Verhaert. “Doordat je in het gebied kan, ontstaat er een massa aan nieuwe mogelijkheden. Dat kan 52 tot 104 extra jobs creëren in toerisme. Zoiets kan een boost geven aan de hele streek.”

Om een sterkere streekidentiteit te vertalen naar streekontwikkeling is er Collabor8. Dat Europees project verenigt ondernemers en erfgoedhouders uit de streek om samen activiteiten uit te werken. Dat kan een trektocht zijn met paard of ezel die eindigt met een overnachting op de hoeve. De plaatselijke actoren kunnen quick wins indienen, kleinschalige projecten die snel concrete resultaten opleveren in het gebied. Ook deze studiedag is zo’n quick win.

Om de Merode wat meer te promoten is er alvast de Merodebox gemaakt met biertjes, honing, kaas, koffie en salami uit het gebied en een twintigtal kortingsbonnen op te souperen bij de lokale handelaars.

De kwaliteit van stilteNa Erik Verhaert is het aan Dirk Sturtewagen, coördinator van Waerbeke, dat het eerste stiltegebied van Vlaanderen Dender-Mark heeft opgestart. Dirk werkt al jaren rond het thema stilte en dat merk je wanneer hij spreekt: rustig, duidelijk, een beetje filosoferend. Volgens Dirk is het onmogelijk om stilte te beleven als het niet waarlijk stil is, als je nog nooit stilte hebt meegemaakt. Hij vertelt dat stilte meer is dan het akoestische. Stilte heeft meer kwaliteiten in zich: zo bevordert stilte het luistervermogen, heeft het een esthetische kwaliteit, geeft het ecologisch inzicht door de verschillende elementen te voelen en heeft het een helende kwaliteit. Stilte wordt ingezet in verschillende domeinen. En door verbindingen tussen die plekken en mensen te creëren, wil Waerbeke een stiltebeweging op gang brengen.

Om aan te tonen hoe stilte voorkomt in verschillende maatschappelijke domeinen, krijgen vier ervaringsdeskundigen het woord. Alle vier hebben ze een totaal verschillende achtergrond. Maar alle vier zijn ze met het thema stilte bezig. Om hun woorden wat te laten bezinken, speelt Leo Ouderits tussen de lezingen door op de vibrafoon en leest Cyriel Gladines dorpsdichter van Tessenderlo een stiltegedicht voor.

Myriam Bergmans is de eerste. Als coördinator Dienst vrije tijd, sport en vrijwilligerswerk in het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum van Geel had zij, voor ze de vraag kreeg van Vormingplus wat stilte in haar werk betekent, niet echt bij stilte stil gestaan. Maar door het neer te schrijven, besefte ze plots hoe belangrijk zij, en anderen, stilte vinden. “Voor psychiatrische patiënten is stilte levensnoodzakelijk. Ik ben zelf ook verbaasd over de ideeën of inzichten die in me opkomen in volledig stille momenten. Door die innerlijke ruimte te openen voor patiënten, stond ik ook meer open voor wat niet gezegd hoefde te worden.” Het probleem was het gebrek aan een fysieke ruimte in het OPZ. “We kwamen tot de vaststelling dat alle ruimtes in het OPZ een functie hebben. Maar de architect van de nieuwe gebouwen heeft het idee opgepikt. En nu hebben we een stille ruimte en een stiltetuin met een stiltepad ernaartoe. Een pad, dat misschien ook deel kan uitmaken van een groter stiltepad van Averbode naar Turnhout.”

Dat ook geestelijk gezonde mensen van tijd tot tijd stilte nodig hebben, merkt Jos Bielen, Norbertijn van Averbode en directeur van het bezinningscentrum van de abdij dagelijks.


“Mensen komen om verschillende redenen naar hier. Maar meestal is het om even weg te zijn. In hun dagelijks leven is er te veel leven. Er is zoveel leven dat het geen leven meer is. Ze komen naar hier, niet om te vluchten, maar voor een pitstop. Om even te pauzeren, om dan verder te gaan en uiteindelijk nog te winnen. Het woord stilte valt niet wanneer ze aankomen, maar wanneer ze vertrekken”, weet Jos Bielen. “’De stilte was zo mooi’, zeggen ze dan.” Om die reden vindt Jos het belangrijk dat er plaatsen zijn met stilte.

Kurt Sannen, bedrijfsleider van Natuurboerderij het Bolhuis, kent stilte dan weer op een heel andere manier. Voor hem is het een product dat hij verkoopt. Zijn Bolhuis ligt in het midden van de natuur. Het is een landbouwbedrijf met een biologische veehouderij die vlees produceert. Daarnaast doet het Bolhuis aan natuurbeheer op 85 hectaren van Natuurpunt en het Agentschap voor Natuur en Bos. Volgens Kurt zijn mensen bereid om voor stilte te betalen. “Wij creëren een meerwaarde. En dat brengt op. Mensen komen tot bij ons om lekker en biologisch vlees te kopen. Daarnaast komen ze mee genieten van de stilte op de boerderij. Zo wordt er voor natuur betaald. Er is een markt voor.” Mensen moeten dus de economische waarde van stilte inzien, zodat natuur ook investeerders aantrekt.

Publiek-private samenwerkingen kunnen zo extra mogelijkheden geven voor stilte, rust en ruimte.

De laatste persoonlijke getuigenis komt van Bart Wuyts, directeur van Strategische Projectenorganisatie Kempen (SPK). Bart weet dat creativiteit een belangrijk facet is van het ondernemerschap. En creativiteit ervaart hij wanneer hij aan het dagdromen is, wanneer hij heel hard aan het werken is of wanneer hij figuurlijk pingpongt met andere mensen die op dezelfde golflengte zitten. “Die drie omstandigheden hebben één ding gemeen”, weet Bart. “Dan is er de mentale ruimte. In het hier en nu sta je open voor onverwachte impulsen en nieuwe ideeën van anderen. Als er teveel ‘ruis’ is van je gedachten, laat je dat onverwachte niet toe en val je terug op het onbekende. De kunst is dus om die mentale ruimte te bereiken. Dat is een uitdaging, maar kan je wel zelf beïnvloeden.”

KettingreactiesNa de lezingen en een lunchpauze is het tijd voor het praktische gedeelte van de inspiratiedag. Aan aparte tafels (en toch samen), zoeken de honderd aanwezigen wat stilte voor hen betekent, wat stilte voor de Merode kan betekenen en welke concrete acties hieruit voort kunnen vloeien. Dirk Sturtewagen en Ria Baeck begeleiden de sessie.

In groepjes van vier bespreken we de eerste vraag. Voor sommigen is stilte onwennig, moeilijk, zelfs beangstigend. Het dwingt je tot reflectie en dat kan confronterend zijn. Voor anderen is die stilte ongelofelijk belangrijk, bijvoorbeeld om op koers te blijven, als energieleverancier. Stilte en rust bij jezelf hebben ook een positieve invloed op je omgeving, thuis en op het werk.

Na de bespreking blijft er altijd één persoon aan de tafel zitten. De anderen nemen ergens anders plaats. In die tweede ronde worden bevindingen van de eerste vraag uitgewisseld en wordt de tweede vraag besproken. Daarin komen vooral bekommernissen naar voren. In de derde ronde gaan we vooral op zoek naar wat we zelf het eerst zullen doen rond stilte. En welke concrete acties er kunnen gebeuren in de Merode.

Meteen komt er een kettingreactie op gang. Een man van een wandelclub pikt in op het idee om een stiltepad van Averbode naar Turnhout te leggen en iemand stelt meteen haar grote hoeve ter beschikking voor wandelaars die even willen uitrusten. Een andere deelnemer stelt

voor om ook aandacht te hebben voor kunst en een cultuurcoördinator wil meteen de gegevens van de kunstenares in kwestie noteren. Aan onze tafel zit vrouw die meditatieve wandelingen organiseert en Tai Chi sessies houdt en dat ook in de Merode wil gaan doen,


maar nog locaties zoekt. De stroom van ideeën en voorstellen is niet te stoppen. En tijdens de receptie achteraf worden er nog meer bruggen gebouwd tussen plekken en mensen.

Het was een gezegende dag. De organisatoren gingen naar huis met een rijke oogst van voorstellen en ideeën. Ze vormt de basis voor een verdere werking in de Merode. Stilte en rust komen ook daar in beweging.

Marian Michielsen


Op pauze drukken. Even bezinnen en dan weer doorgaan. Hoewel we dat allemaal wel eens willen, is daar niet altijd de ruimte voor.

In 2007 kreeg ik onverwacht deze mail van een collega als reactie op een tekst die ik liet nalezen over stilte in mijn job. Niet zo evident voor iemand als coördinator vrije tijd, sport en vrijwilligerswerk in de psychiatrie.

‘Dag Myriam,

Dank voor de email en nog meer dank voor je inspirerende stiltebeleving. Ik print je tekst straks nog eens uit zodat ik hem nog eens kan nalezen. Knap! Dank je wel. Bewijst nog maar eens hoe je mensen kan inspireren zonder dit als doel voorop te stellen. Fijn om te lezen hoe een reis zo sterk op je inwerkte, je er nog steeds de vruchten draagt en gelijk ook deze beleving en kennis met alle tijd en geduldigheid tracht over te brengen in je werkveld. Ben ervan overtuigd dat vele cliënten er baat bij hebben.

Ik ervaar bij regelmaat dat stilte inderdaad een helend effect kan hebben (wat ik vaak pas achteraf merk). Stilte kan (zoals je schrijft) je tegelijk confronteren met de werkelijkheid (jezelf) maar ook je helpen uit: al het ‘geconditioneerde’ en de uit illusie gecreëerde buitenwereld. De kunst bestaat erin, denk ik, om te zien hoe de dingen werkelijk zijn, en niet te zien hoe ze soms lijken. Zo ook het ‘leren loslaten’ op de juiste manier naar patiënten overbrengen: Hoe met stilte om te gaan… meer bepaald met de gedachten die er dan naar boven komen is daarop volgend nog een kunst of gave apart.

Moest je daar verder iets mee doen met patiënten, ben ik benieuwd naar de aanpak. Je merkt snel dat zulke stilte voor mensen niet zo maar vanzelfsprekend is. Dit kennen zij niet op een volle afdeling. Stilte… niet als doel, maar als kans te mogen voelen wat ze anders missen. Het heeft alleszins een positieve werking op de atmosfeer in de groep. Ik veronderstel dat het niet gemakkelijk is om over te brengen aan personeel dat vol ingevulde weekprogramma’s nodig heeft. Toch zou ik er blijven voor gaan! Hiermee raak je vast nog mensen. Succes met de verdere uitwerking ervan… ik hoor het graag.’

En daar stond ik dan. Ik had alleen de vraag gekregen van Christa eens neer te schrijven wat stilte doet in mijn job.

Voor mij was dit een nieuwe mijlpaal in mijn eenzame zoektocht naar de ultieme bewustwording. Als moderne mens ben ik nogal gedreven door ambitie en glorificatie van mijn eigen ego, maar als spiritueel geïnteresseerde mens geeft het me meer voldoening om onder de indruk te zijn van de aanwezigheid van volkomen stilte. Het loslaten van de voortdurende gedachtestroom en het één worden met de basisfrequentie van leegte, werkt zo helend dat ik de nood voelde dit ook binnen te brengen in mijn eigen werkveld van de psychiatrie. De innerlijke ruimte die ik hervond gaf me meer kans voor diepe ontmoeting. Een langzaam proces van innerlijke ommekeer in een praatgrage wereld. Meermaals had ik de ervaring dat in de persoonlijke levenssfeer van mensen in het algemeen maar vooral van mensen met een psychische beperking stilte levensnoodzakelijk is. Soms vergeet ik als hulpverlener de waarde van deze stille vanzelfsprekendheid.

Ruimte voor geestelijke gezondheid

Myriam Berghmans Als coördinator van de dienst vrije tijd, sport en vrijwilligerswerk werkt ze al 16 jaar binnen het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum in Geel. Vanuit het voortdurend bezig zijn met anderen en haar zoektocht naar de ultieme bewustwording van haar bestaan in relatie met anderen, zoekt ze jaarlijks gedurende enkele weken andere horizonten op. Het ontdekken van ‘stilte’ tijdens één van die tochten bracht haar ertoe dit binnen te brengen in haar werksituatie.


Als hulpverlener ben ik verwonderd over de kracht van de inspiratie die opkomt bij stiltemomenten zonder dat ik deze moet zoeken? De helende stilte doet zonder ingrepen op de omgeving zijn werk. De zuivere motivatie die daarin ontstaat vormt een eenvoudige kracht die mij verbindt met de ander, met de natuur, met mezelf, met vertrouwen in eigen kunnen, met de omgeving, met een gebaar of een blik. Door mijn innerlijke ruimte open te stellen voor patiënten werden mijn oren gevoeliger voor wat eigenlijk niet gezegd hoeft te worden. De zorgzaamheid die dan ontstaat geeft een onverwoordbaar, rustgevend gevoel van tevredenheid met het zo-zijn van een mens in psychische nood. Probleem was alleen het scheppen van een fysieke ruimte waar dit proces in al zijn facetten voor meer mensen kon plaats vinden. Een plek binnen ons ziekenhuis waar je gedachteloos mag zijn, waar je vrij kan ademen en volkomen jezelf mag zijn, waar je je innerlijke afhankelijkheid leert zien, waar je misschien mensen ontmoet die je kunnen helpen je te oriënteren op een nieuwe wereld, de je innerlijke verten en bevrijdende horizonten laten zien.

Na het oprichten van een werkgroep rond ‘zingeving en spiritualiteit’ en de organisatie van een studiedag, kwamen we tot de vaststelling dat elke plek in het OPZ een bestemming heeft.

Waar is er een plek waar je stilte kan vinden?

Ik nam dit mee naar een bespreking met mijn diensthoofd in functie van een grootse verbouwing op de campus. Wonder boven wonder pikte ook de architect dit op en ontwierp een stille ruimte annex een stiltetuin. De volgende stap was het oprichten van enkele werkgroepen met personeel en vrijwilligers. Werkgroepen rond levensbeschouwelijke zaken, verlieservaring, waarden in de zorg en … Stilte en bezieling.

Op dit moment staan we op het punt de stille ruimte en de stiltetuin bekend te maken via een stiltepad ernaar toe. Een pad dat kan gevolgd worden betrokken op zintuiglijke ervaringen met de natuur.

Misschien ooit een pad dat deel uit maakt van een stille weg van Averbode naar Turnhout? Een droom…

Er leven nog veel ideeën. Ze moeten nog rijpen. Vandaag hoop ik hiervoor inspiratie te vinden.

Ruimte scheppen voor stilte is niet alleen een recht maar een leef- en denkverandering bij ieder van ons. Dat heb ik aan den lijve mogen ondervinden.


Als directeur van het bezinningscentrum van de abdij en als eindverantwoordelijke voor alle onthaal ontmoet ik jaarlijks enkele duizenden mensen. Ze komen naar de abdij om diverse redenen. Maar ik denk toch wel te mogen zeggen dat een rode draad die doorheen al die redenen loopt, iets te maken heeft met deze plek in Averbode, met deze plaats, met deze ruimte, met de gebouwen, met de adem die ze uitstralen, met de rust...

De samenleving en het werkmilieu waar we allemaal inzitten eist veel van ons. We moeten ons werk doen, vaak nog heel flexibel zijn - vroeg beginnen en later doorwerken, weekendwerk soms ook, er is het gezinsleven (al dan niet met opgroeiende kinderen of ouder worderde familieleden die extra tijd en energie vergen), er is het vrijtijdsleven, er is het culturele leven, er is het religieuze leven, er is het sportleven... er is zoveel leven - en dat is allemaal prima - maar soms is er zoveel leven dat het haast geen leven meer is...

Mensen komen naar een abdij als de onze om even “weg” te zijn, om even halt te houden. Niet om te vluchten, maar wel om bij te tanken... zoals een pitstop tijdens een autorace... om dan weer voluit te kunnen gaan op kwaliteitsvolle wijze.

Het woord “stilte” spreken ze zelden uit als ze hier toekomen. Dat woord valt wel als ze vertrekken. En het is opmerkelijk hoe dat het geval is in elke generatie: dat is zo voor de leerlingen secundair onderwijs die hier op klasbezinning komen, het is zo voor de Godzoeker die hier komt voor een meditatieavond en het is ook zo voor de enkeling die gewoon enkele dagen komt meeleven. Allen hebben ze van de stilte, de rust en de ruimte geproefd en genoten.

En wijzelf, als religieuzen, genieten daar ook van... en cultiveren dit ook. Het is maar in de stilte dat je als mens echt in contact kan komen met de bron van het bestaan, met je eigen bron ook...

Het is maar in de stilte dat het veel aspecten van het leven hun volle kwaliteit krijgen. Vergelijk het met muziek: de uitvoering van muziek is op zijn mooist als er stilte is. Stilte is de drager van alles...

Aan leerlingen die voor klasbezinning komen zeg ik altijd: het mooie van stilte is dat zij ons allemaal evenveel waard laat zijn. In de stilte staan we naast elkaar en niet in een hierarchische structuur boven elkaar. Het is niet de hardste roeper die het haalt... nee, we zijn allemaal gelijk. Daarom zijn meditatie-momenten ook altijd in stilte. Voor God zijn we allemaal evenveel waard, het is ook daar niet de sterkste roeper die eerst beluisterd wordt.

MENS ZOEKT STILTE, ik noteerde de titel en liet er een aantal klinkers uit weg. Dat is niet nieuw, we hebben dat nog gehad en geweten... Het was zo bij BOER ZOEKT VROUW en ook bij BOER ZOEKT KLANT...

Waarom staan die klinkers er niet in? Omdat er aan de mens inderdaad iets fundamenteels ontbreekt als de stilte er niet is.

En het gaat dan over de uitwendige stilte, over het zwijgen, over de afwezigheid van lawaai en over de aanwezigheid van rust...

Het gaat echter ook om de innerlijke stilte, het tot rust komen, ruimte vinden in jezelf, en dat soort ruimte ook gunnen aan anderen...

Mns zkt stlte

Jos Bielen is Norbertijn van Averbode, directeur van het bezinningscentrum van de abdij


En deze twee horen samen. Innerlijke stilte lukt maar als er ook uiterlijke rust is... Het is heel moeilijk om in een drukke festivalsfeer innerlijke stilte en rust te vinden.

Daarom vinden wij, als abdijgemeenschap - en ik mag dat dan proberen waar te maken bij de gasten die hier komen - het zo belangrijk om ervoor te zorgen dat mensen hier op de eerste plaats al de uitwendige stilte, rust en ruimte kunnen ervaren. Dat vraagt soms moed om aan mensen te vragen dat ze zouden zwijgen... en aan groepen te zeggen dat ze niet kunnen komen omdat het hier anders te druk wordt, en de rust weggaat... Daarom dat wij ook graag meewerken aan een inspiratiedag als deze...

Min de stilte in uw wezen

zoek de stilte die bezielt

zij die alle stilte vrezen

hebben nooit hun hart gelezen

hebben nooit geknield

Ik denk dat het heel belangrijk is dat er in de samenleving plaatsen blijven die letterlijk stiltegebied zijn. Dat gaan in de toekomst heel belangrijke plaatsen worden waar mensen terecht kunnen voor al hetgeen waar we hier al over spraken.

Die mensen gaan, door de stilte, herboren terug naar huis... en werken op de plaats waar zij wonen aan de ontwikkeling van een betere samenleving. Als we willen werken aan een duurzame ontwikkeling van onze streek, van ons land en van de wereld... zullen de stilteplekken onontbeerlijk worden.

Ik dank u

Een uitgave van Vormingplus Kempen

Samensteller: Christa Truyen Vormgeving: Vormingplus Kempen

Publicatiedatum: oktober 2010

Verantwoordelijke uitgever: Martine Coppieters, Graatakker 4, 2300 Turnhout

Stilte, rust en ruimte als hefboom voor de MerodeStilte, rust en ruimte zijn een creatieve bron. Te midden van een vooral op productie, consumptie en versnelling gerichte maatschappij zoeken almaar meer mensen vandaag naar inspirerende plekken, praktijken en personen om zich te verdiepen en te herbronnen. Het domein en de omgeving van de Merode met een rijke cultuurhistorie en gevarieerd cultuurlandschap beschikken over tal van troeven voor stilte- en rustbeleving.

Op onze inspiratiedag konden initiatiefnemers uit vele sectoren in en om de Merode – landbouw, natuur, toerisme, economie, welzijn, onderwijs, cultuur – met elkaar in gesprek gaan over de toekomst van de eigen leef- en werkomgeving.

In deze pdf vind je een verslag en enkele referaten van die studiemiddag.

Vormingplus Kempen begeleidt verschillende projecten van verenigingen, buurten, gemeenten, ...

Uit die ervaringen leren we. En dat willen we niet alleen

voor ons houden.

Met deze reeks hopen we inspiratie en aanzetten te geven om samen leven prettiger te maken.

Stilte, Rust en Ruimte Als Hefboom Voor de Merode

Documents

Transcript of Stilte, Rust en Ruimte Als Hefboom Voor de Merode