SOCIALE AFSTAND

in de

Psychologie,

Rechtswetenschap,

Sociologie,

Extreem-rechtse politiek

Wout Ultee

11 april 2010

De sociaal-psycholoog Emory Bogardus stelde in 1925 een schaal

voor die bekend is geworden als

Borgardus’ schaal voor sociale afstand

Mensen in de Verenigde Staten werd gevraagd voor een groot aantal in dat land wonende `rassen’ aan te geven of

ze die wel of niet accepteerden op zeven punten

De zeven items voor ‘accept’ waren:

As close relatives by marriage

As my close personal friends

As neighbors on the same street

As co-workers in the same occupation

As citizens in my country

As only visitors in my country

Would exclude from my country

De inhoud van de items maakt duidelijk dat het hier om cumulatieve items gaat, een zogenaamde Guttman-schaal

Met de ‘rassen’ kon naar believen worden gevarieerd

De lijst van Borgardus wat bepaald lang en omvatte onder andere

Armenians

Dutch

Irish

Jews-German

Jews-Russian

Mulatto’s

Negroes

Scotch

Swedish

Edward Laumann ging in 1966 over ‘subjectieve’ sociale afstand spreken in Prestige and association in an urban

community.

Hij maakte rangordes naar ‘objectieve’ sociale afstand, ondermeer onder alleen alleen blanken.

Laumann vroeg blanken welke hun beroep was,

met wie ze getrouwd waren wat betreft beroep,

wat het beroep van hun buren was en

welke het beroep van hun vrienden.

Dit is nog steeds sociale psychologie (microsociologie).

Als het om de (macro)sociologie gaat, verschaffen wetten aanwijzingen voor de grootte van de afstand tussen groepen

De eerste anti-joodse wetten werden na de Eerste Wereldoorlog in Europa ingevoerd in Hongarije, in 1921.

Er kwam een maximum aan het percentage joden op de universiteiten.

Dat werd verboden door de Volkenbond, die meer tanden had dan de Verengide Naties nu.

De Verenigde Naties namen in 1945 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan, maar heeft

nauwelijks bevoegdheden bij het toezien op de naleving.

De anti-joodse wetgeving in Duitsland na 1933 en ook die in Nederland met de Duitse bezetting van 1940 wijst uit in welke

volgorde staatsorganen de rechten van joden inperkten.

In Nederland:

Juni 1940 geen joden bij Luchtbescherming

November 1940 geen joodse ambtenaren

Januari 1941 bioscopen voor joden verboden

Februari 1941 joden moeten zich laten registeren

Februari 1941 begin onteigening bezit van joden

September 1941 aparte scholen voor joodse kinderen

Maart 1942 joden mogen niet huwen met niet-joden

Mei 1942 alle joden moeten ster dragen

Juli 1942 begin tewerkstelling van joden onder politietoezicht buiten Nederland

September 1943 deportaties joden naar vernietigingskampen nagenoeg voltooid

Eerdere en latere volkenmoorden:

Armeniërs aan einde Osmaanse Rijk, tijdens de Eerste Wereldoorlog,

De afgelopen jaren in de Sudan, in de provincie Darfur,

Begin jaren negentig in Ruanda.

De Verenigde Naties zonden in de jaren negentig troepen naar het uiteenvallende Joegoslavië.

Dat heeft de moord bij Szebrenica niet verhinderd.

Nederlandse soldaten stonden daarbij en deden niets.

De troepen van de Verenigde Naties hadden geen bevoegdheid tot optreden.

DE JURE EN DE FACTO

In 1954 bepaalde het Amerikaanse Hoger Gerechtshof dat tot dan geheel blanke scholen met ‘all deliberate

speed’ zwarte kinderen moeten toelaten

Vijftig jaar na Brown v. the Board of Education verscheen in de Verenigde Staten sociologisch

onderzoek waaruit bleek dat de scheiding tussen blank en zwart in de Verenigde Staten wat schoolbezoek

betreft was verminderd, maar beslist niet verdwenen.

Hetzelfde gold voor gescheiden wonen.

De met schoolbussen afgedwongen integratie van scholen binnen één stad leidde tot de ‘vlucht’ van

blanken naar de voorsteden.

De binnen- en voorsteden hadden aparte schoolregels.

Charles Ogletree, All deliberate speed, 2004

Charles Clotfelter, After Brown, The rise and retreat of school desegregation, 2004

NEDERLAND DE FACTO ANNO 2010

ZWARTE SCHOLEN (NIET ALLEEN KAASKOPPEN)

PRACHTWIJKEN (ACHTERSTANDWIJKEN)

NAAST AMSTERDAM, ALMERE;

NAAST ROTTERDAM, LEKKERKERK

WEIGEREN VAN MAROKKAANSE JONGEREN BIJ DISCO’S

MINDER OPROEPEN VAN UITHEEMSEN BIJ OPROEPEN NA SOLLICITATIE

WILDERS’ IDEALE NEDERLAND :

GEEN HOOFDDOEKJES IN STADHUIS

KOPVODDENTAX

GEEN DUBBELE NATIONALITEIT

GEEN MINARETTEN

EN WAT NOG MEER ??

Als de Europese Unie wat voorstelt, moet de sociale afstand tussen de inwoners van de lidstaten

afnemen

De Europese Unie meet dit al decennia met de zogeheten Eurobarometers, enquêtes die sinds

begin jaren zeventig gehouden

Er zijn tabellen waar in de naam van het woonland van de beoordelende persoon staat en boven de

kolommen de naam van de inwoners van het beoordeelde land

Subjectieve sociale afstand, maar geen Bogardusschaal

Uit de Eurobarometers kan dus worden gehaald wat de Nederlanders in de loop van

de jaren over de Polen hebben gedacht

En de Polen over de Nederlanders

Er wordt in de Eurobarometers soms ook gevraagd naar het meer or minder positieve dan

wel negatieve oordeel over de inwoners vna landen buiten de Europese Unie

Zo valt na te gaan of de vliegramp afgelopen zaterdag bij Katyn op termijn de sociale afstand tussen Polen en Russen verkleint (wat de media

als mogelijkheid opperen)