Wanneer in de VS en West-Europa WAO, AOW, ZKW, WW en KBW en waarom juist toen ?

Wout Ultee Hedendaagse

sociologische theorieën 30-11-2010

Naar aanleiding van Abram de Swaan, Zorg en de staat, 1989, hoofdstukken

‘Arbeidersonderlinges’ en ‘Sociale zekerheid als accumulatie van overdrachtsvermogen’

In welk door De Swaan bestudeerd land werd afgelopen jaar in de

volksvertegenwoordiging gesproken over de invoering

van welke sociale wet ?

Waarom was die wet er tot nu toe niet ?

Aanleiding voor de wet ?

De aanleiding is niet alleen het percentage Amerikanen dat op een

bepaald tijdstip geen ziektekostenverzekering heeft ,

Maar het percentage Amerikanen dat langere tijd achtereen geen

ziektekostenverzekering heeft

Of liever gezegd de odds ratio

voor een tabel waarin voor de

gehele bevolking van de Verenigde Staten

wel of niet verzekerd zijn in een bepaald jaar

is afgezet tegen

wel of niet verzekerd zijn in een volgend jaar

De bevolking van de Verenigde Staten bedraagt

300 miljoen personen

Het aantal onverzekerde personen bedroeg in 2008

46 miljoen personen

Het aantal onverzekerde personen bedroeg in 2007

45 miljoen personen

Het aantal personen dat zowel in 2007 als in 2008 onverzekerd

was bedroeg

18 miljoen personen

De geheel gevulde vierkante tabel:

237

17

254

2007 wel

niet

2008

Wel niet

De odds ratio voor deze

tabel is

2228 45

46 300

18 255

Voor een tabel die een tijdvak van vier jaar bestrijkt

Is bij dezelfde marginalen en 18 miljoen personen die vier jaar niet verzekerd zijn

5

Volgens De Swaan was er aan het einde van de achttiende eeuw, voor het begin van

de industrialisatie in West-Europa, lokale liefdadigheid.

Nu zijn er in die landen min of meer universele rechten op steun in tijden van

tegenslag en tekorten en die rechten worden betaald uit nationale middelen.

Wanneer zijn die rechten er gekomen en waardoor?

DAT IS DE SWAANS VRAAG

DE SWAANS ANTWOORD

De Swaan blz. 163 en blz. 173:

Moment en momentum van de invoering van deze rechten worden verklaard uit veranderende

verhoudingen binnen een vierzijdige figuratie.

Wout Ultee:

Dit is een onvolgroeide hypothese.

Hoe informatief te maken ?

Lenski, Power and privilege, 1966:

Algemeen kiesrecht en stemmen op sociaal-democratische partijen leidde tot sociale wetgeving en

als gevolg daarvan kleinere inkomensverschillen.

Lenski’s hypothese heeft betrekking op twee handelende instanties :

Een rechtse partij, die het voor het zeggen hadden voor er algemeen kiesrecht kwam en

Een linkse partij, die meer en meer invloed kreeg toen de weinig verdienende mensen, die daarom niet mochten stemmen, het recht kregen om politieke

partijen op te richten en vrij te stemmen.

We zullen zien dat er in Duitsland al sociale wetgeving was voor er daar

algemeen kiesrecht kwam.

En dat er volgens De Swaans hypothesen vier handelende instanties waren:

De staat,

De grote werkgevers,

De kleine zelfstandigen,

De leden van de arbeidende klasse.

Volgens De Swaan hadden aan het begin van de industrialisering vrijwillige

verzekeringen bepaalde kansen van slagen.

Misbruik van verzekeringen kan namelijk worden ingedamd door informele sociale

controle, en als arbeidersonderlinges lokaal zijn opgezet en voor arbeiders met min of

meer dezelfde beroepen, dan lukt die controle.

De homogeniteit van de deelnemers, die sociale controle mogelijk maakte, leidde er echter toe dat de verzekering conjuncturele

en structurele werkloosheid niet aankon.

DL

VK

FR

VS

NL

WAO

1884

??

1898

??

1901

ZKW

1883

1911?

1925

xxxx

1930

WW

1927

1911

1958

1935

1952

AOW

1889

1908

1910

1935

1919

Jaar waarin volgens De Swaan in een land een wet voor sociale

zekerheid is ingevoerd

Duitsland is het land met de eerste sociale wet (moment)

en is het land waar alle wetten het snelst kwamen

(momentum)

Nederland is het land waar de eerste sociale wet één na

laatst kwam (moment) en alle wetten het traagst kwamen

(momentum)

De Swaan doet aan (slechte) jaartallenvermelding en

jaartallenanalyse

De toetsing van Lenski’s ideologiehypothese, de

hypothese dat democratisering tot sociale wetgeving leidt

door middel van jaartallenanalyse

DL

VK

FR

VS

NL

WAO

1884

??

1898

??

1901

ZKW

1883

1911?

1925

xxxx

1930

WW

1927

1911

1958

1935

1952

AOW

1889

1908

1910

1935

1919

Jaar waarin volgens De Swaan in een land een wet voor sociale

zekerheid is ingevoerd

Jaar algemeen mannen kiesrecht enz.

1918

1918

1875

1870

1918

Deze jaartallen spreken tegen Lenski’s ideologiehypothese :

Duitsland had als eerste sociale wetgeving, maar beslist niet als

eerste algemeen kiesrecht plus een regering die verantwoording

verschuldigd is aan een parlement.

Hoe kan dat ?

Duitsland was in 1870 een eenheidsstaat geworden en wilde een

vooraanstaande militaire plaats in Europa bekleden.

Dat kon het niet zonder een bloeiende wapenindustrie en met veel stakingen

van industriearbeiders.

De arbeiders werden door rijkskanselier Bismarck afgekocht, niet

met algemeen kiesrecht, maar met sociale wetten.

Hypothesen naar aanleiding van het geval Duitsland :

Hoe meer een staat sociale wetten wil, des te groter de kans op die wetten.

Als de grote werkgevers in een land met een regering die sociale wetten wil

ook sociale wetten willen, dan komen ze er met nog grotere kans.

Als staat en werkgevers die wetten willen, dan is de inhoud van die wetten

zodanig dat de werkgevers de uitvoering van die wetten in handen

hebben.

Hypothese naar aanleiding van het Verenigd Koninkrijk :

Vakbonden als belangenbehartigers van de leden van de arbeidende klasse willen een vinger in de pap bij de uitvoering van

sociale wetten en niet-conservatieve regeringen willen sociale wetten en staan

dat toe.

Die regering kwam er in het Verenigd Koninkrijk pas in 1906.

Maar 1906 was wel voor de invoering van het algemeen kiesrecht!

Hypothese naar aanleiding van Frankrijk :

Hoe groter in aantal de kleine zelfstandigen, des te kleiner de kans op sociale wetten

Bijkomende veronderstelling :

In Frankrijk nam het aantal kleine zelfstandigen langzamer af dan in Duitsland of

het Verenigd Koninkrijk.

Hypothese naar aanleiding van de Verenigde Staten :

Hoe meer de grote werkgevers van een land tegen sociale wetten zijn, des te kleiner de

kans dat ze er komen.

Bijkomende veronderstelling:

In de VS waren de grote werkgevers meer tegen dan elders, maar tijdens de

massawerkloosheid van de jaren 1930 raakten ze hun aanzien kwijt en kwam er een regering

die wel sociale wetten wilde.

De Swaan over de ‘lange sisser en de grote knal’ in Nederland :

Er is te weinig onderzoek gedaan.

Waarom deed De Swaan dat zelf niet ?

De Swaan zei op blz. 13 zelf geen primaire bronnen te hebben geraadpleegd en bovendien

monografieën vermeden te hebben.

Ook ‘secundaire analyse’ wil De Swaan dus niet verrichten !

Ultee’s stemmenruilhypothese over Nederland :

In Nederland bleef door de late industrialisering en de verzuildheid de

arbeidende klasse zwak.

De katholieken wilden geen ouderdomspensioen, zorg voor ouderen was

een taak van kinderen en kerk.

Na de Tweede Wereldoorlog waren de sociaal-democraten nog niet sterk genoeg om ouderdomspensioen door te drukken.

Ze moesten om hun zin te krijgen instemmen met kinderbijslag (voor de grote katholieke

gezinnen).

Als het de democraten en Obama lukt een verzekering

tegen ziektekosten in te voeren,

Spreekt die invoering dan tegen of juist voor de

hypothesen van De Swaan ?

Als de Swaan evenveel hypothesen als landen heeft, wat zegt dat dan over de toetsbaarheid van zijn hypothesen ?!

Het idee van vrijheidsgraden uit de statistiek geeft aan in welke mate een

hypothese toetsbaar is.

Heeft De Swaan al zijn vrijheidsgraden opgebruikt ?

Neen :

Het aantal vrijheidsgraden hangt niet alleen af van het aantal landen.

Het hangt ook af van het aantal te verklaren verschijnselen,

En hier zijn vier wetten waarvan de invoering dient te worden verklaard.

Volgende keer :

Korpi en Palme met betere jaartallenanalyses voor de

verklaring van de hoogte van bepaald uitkeringen sinds

1935

en met betere jaartallenanalyses voor de

inkrimping van de verzorgingsstaat sinds 1985.