De derde hoofdvraag van de sociologie:

RATIONALISERING = McDONALDISERING

Wout Ultee

Weber 1920:

Vergeleken met Chinese, Indiase, Islamitische beschaving, is de hedendaagse Westerse wereld uniek:

Wetenschap verder voortgeschreden

Techniek op hoger peil

Bouw-, beeldhouw- en schilderkunst berusten op technische kennis

Staat met geschreven wetten en vakgeschoolde ambtenaren (formele staat, bureaucratie)

Productie van goederen efficiënter (kapitalisme)

Al deze zaken brengt Weber samen onder de noemer

RATIONALISERING

Volgens Weber was tot 1600 de rationalisering in China verder dan in

Europa

China: boekdrukkunst, buskruit, kompas uitgevonden

Weber: niet uitgebuit voor commerciële doelen

India: nul uitgevonden, meer medische ervaringskennis

Weber: niet het idee van bewijs in de wiskunde, medische wetenschap geen basis in scheikunde

China: meer ambtenaren

Weber: leerden schoonschrijven en gedichten maken, leerden niet wetboeken schrijven en toepassen

Hedendaagse Weber kritiek:

Geen rechtstreekse band van Grieken en Romeinen rond jaar nul naar

Renaissance en Wetenschappelijke revolutie 16e eeuw, Griekse kennis bewaard tot 12e eeuw door Islamitische geleerden

Hedendaagse anti-kritiek:

bewaard door islamitische en joodse geleerden, vertalen van wetenschappelijke teksten is nog geen

wetenschap verder brengen

De wetenschap komt niet verder door ontzag voor teksten, maar door kritiek op theorieën in teksten

met behulp van waarneming en experiment

Bouwkunst: het overspannen van grote ruimten

128 na Christus Pantheon, Rome

Doorsnee 43 meter

1436 de Dom van de Santa Maria Del Fiore, Florence, gebouwd door Brunelleschi

Doorsnee 46 meter

537 Constantinopel, hoofdstad oostelijk deel van het christelijke Romeinse Rijk, kerk Sant Sophia, koepel

doorsnee van 31 meter

1453, Constantinopel valt en wordt Istanbul, de hoofdstad van het islamitische Ottomaanse Rijk

1500 Sultan Beyazid moskee, doorsnee 18 meter 1557 Sultan Suleiman moskee, doorsnee 27 meter 1574 Sultan Mehmet moskee, doorsnee 31 meter

Steeds levendiger beelden van mensen bij de Oude Grieken

Van stilstaan, via een voet vooruit, naar vrij bewegend

580 voor Christus: Polymedes van Argos, De broers Celobis en Biton

(gevonden in Delphi)

Beeldhouwkunst

Maker onbekend, begin 5e eeuw voor Christus

Levensgrote bronzen beelden

van een krijger en een atleet

(opgedregd in zee bij de kust van Zuid-Italië)

De Grieken kenden het perspectief in de (tweedimensionale) schilderkunst al;

achterliggende kennis van de wiskunde ging verloren

Perspectief herontdekt in de Renaissance

Standaardvoorbeeld: Massagio, De heilige drievuldigheid, Florence, Sante Maria Novello, 1427

Schilderkunst

Leonardo da Vinci, Mona Lisa, 1502

Een van de meest levendige uitbeeldingen van een persoon ooit. Waarom zo levendig?

Lijn in landschap achter vrouw is niet helemaal horizontaal, daardoor lijkt ze met haar heupen te wiegen.

De vrouw glimlacht door een schaduw bij haar lippen.

Binnen de Islamitische godsdienst was het verboden personen af te beelden; geen wonder geen toepassing van

nieuwe technieken in portretschilderkunst

In de zestiende eeuw vooruitgang in het Ottomaanse Rijk (Turkije), geregeerd door Islamitische sultans in de

pottenbakkerkunst: de tegels en borden uit Iznik

Het aanbrengen van kleuren op aardewerk mislukt vaak; in elk geval komt de voor het bakken aangebrachte kleur

veelal niet overeen met de kleur na het bakken

De pottenbakkers van Iznik konden rond 1560 niet alleen heel wit aardewerk bakken; ze gingen ook over

van wit-blauw aardewerk naar meerkleuren aardewerk:lichtblauw, donkerblauw, groen, paars/rood

Dia’s bij elkaar gezocht uit eigen vakantiefoto’s

Foto’s gemaakt in

Benaki Museum, Athene

David Verzameling, Kopenhagen

British Museum, London

Metropolitan Museum of Art, New York

Louvre, Parijs,

Niet in Topkapi Paleis, Istanbul daar wel tegels, borden verloren bij branden in de

veelal houten huizen van de stad