1  

van een legitimeringsinstrument naar een kader voor het professioneel denken en handelen in het sociaal-cultureel volwassenenwerk

gemeenschappelijke sokkel betaalde krachten & vrijwilligers Geboortekaartje: sociaal-culturele methodiek:

Geboortejaar: 2002 Ouders: praktijkonderzoek en literatuurstudie Peter: Herman Baert Geboorteakte: definitie in het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk van 4 april 2003: artikel 2, 2°

Artikel in Wissels: Werken volgens de sociaal-culturele methodiek. Methodologische bakens voor sociaal-cultureel handelen. (54-85)

  2  

Methode of methodiek ?

De 4 componentenlijm van het sociaal-cultureel volwassenenwerk

1. onze kijk op mens en samenleving normen en waarden 2. functies >> doelstellingen wat doen we en om 3. interventiestrategieën >> processen welk resultaat te bereiken 4. werk- en handelingsprincipes omgang met de deelnemers

  3  

1. sociaal-culturele organisaties en werkers hebben een visie op de mens en op de samenleving

______________________________________________________________________________

op de samenleving

1. hoe ziet de huidige samenleving eruit ? OMGEVINGSANALYSE 2. hoe zien wij de wenselijke samenleving ? VISIE 3. wat gaan we doen om van de huidige samenleving naar de wenselijke te evolueren ? MISSIE 1 + 2 + 3 = onderdeel beleidsplan

gemeenschappelijke  basiswaarden  van  het  scvw    

• democratische, vreedzame en rechtvaardige samenleving • vrije meningsuiting, respect voor de menselijke waardigheid,

ontplooiingskansen zonder discriminatie • duurzame ontwikkeling: ontwikkeling gekoppeld aan een

maximaal respect voor mens, natuur en cultureel erfgoed • tegen de overheersing van de economische rationaliteit • maatschappelijk actieve en competente burgers • lokale, nationale en internationale solidariteit • de inclusieve samenleving

o de mensen worden benaderd in hun verscheidenheid: etniciteit, geslacht, seksuele geaardheid, sociale afkomst, leeftijd, fysieke en mentale kenmerken

o diversiteit, anders-zijn moet niet altijd leiden tot aanpassing

 

  4  

op de mens 1. levenssferen: arbeid gezin vrije tijd wijk samenleving 2. rollen: werknemer ouder lid vereniging buur inwoner werkgever kinderen bestuurslid lid wijkcomité burger 3. culturele achtergrond:

etnische afkomst sociale afkomst sociale groep waarbinnen je leeft ideologie, levensbeschouwing, overtuiging geslacht leeftijd opleiding fysieke kenmerken …

1 + 2 + 3 = de deelnemer in zijn of haar context benaderen

  5  

op de mens (vervolg)

complementaire bestaansdimensies: aangrijpingspunt

4. kennisverwerker & onderzoeker 5. handelingsgerichte en vaardige actor 6. zin- en waarden zoeker 7. communicatieve en luisterende mens 8. levenskrachtige explorator 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 = de sociaal-cultureel werker spreekt de diversiteit van contexten en bestaansdimensies van zijn deelnemers aan

diversiteit  

  6  

2. sociaal-culturele organisaties en werkers ontwerpen en organiseren activiteiten van verschillende aard (= functies) om doelstellingen te realiseren

______________________________________________________________________________ doelstellingen in het sociaal-culturele volwassenenwerk: doelstellingen en doeloriëntaties:

functies = de aard van de activiteiten >>>>>>>>> doelstellingen / oriëntaties

educatieve functie gemeenschapsvormende functie maatschappelijke activering culturele functie

gemeenschappelijke doelstellingen van het scvw

• de mens als actieve deelnemer in een humane en democratische samenleving

• de maatschappelijke integratie van de mens • actief burgerschap • het publieke debat: ter sprake brengen van waarden, levensoriëntaties,

levensstijlen en levenskeuzes • experimenten op het vlak van culturele en maatschappelijke

vernieuwing • werken vanuit het maatschappelijk middenveld: discussie voeren over

het functioneren van de markt, het politiek systeem en de levenskwaliteit van de persoonlijke levenssfeer

• zingeving en de emancipatie van mensen

 

  7  

3. sociaal-culturele organisaties en werkers ontwikkelen en implementeren interventiestrategieën om processen bij hun deelnemers te stimuleren

______________________________________________________________________________ interventiestrategie >>>>>>>>>>>> processen bij de deelnemers plannen reeks gebeurtenissen, veranderingen, emoties behoeftebepaling duurzaamheid van het effect fasering van activiteiten belang van context van de deelnemer methoden, begeleidingswijze diversiteit functies evalueren leerprocessen geen eenrichtingsverkeer ontwikkelingsprocessen gericht op mens en samenleving belevingsprocessen

  8  

12 interventiestrategieën >>>>>>>>>>>> processen bij de deelnemers

educatieve functie: decreet: die functie die gericht is op lerende personen en groepen die gekenmerkt wordt door het organiseren en begeleiden van educatieve programma’s op lokaal en bovenlokaal vlak. visieontwikkeling: leren is die bepaalde sociale praktijk van betekenisconstructie waarbij sprake is van het proces van duurzame vermeerdering en/of veranderingen in kennis, vaardigheden, attitudes, denk- en handelingsschema’s alsook de participatie in welbepaalde praktijkgemeenschappen. ingroeiend leren faciliteren: vermeerderen van de kennis, vaardigheden ik kan meer of ik kan zaken beter en attitudes in de richting van maatschappelijk gewenste normen of consensus bevrijdend leren faciliteren: inzetten op perspectiefverandering, het loskomen ik ben me meer bewust van mezelf, van een houding, gedachtegoed, consensus vanuit de reflectie op de de omgeving en de relatie tussen ervaringen van de deelnemers beide betekend leren faciliteren: deelnemers ondersteunen om betekenis te verlenen ik geef betekenis in variërende in wisselende contexten en het veroveren van de ruimte voor deze betekenisverlening levenssferen, ik heb betekenaars en en ruimte om dit te doen

  9  

gemeenschapsvorming: decreet: die functie die gericht is op het versterken en vernieuwen van het sociale weefsel en op groepsvorming met het oog op een democratische, solidaire en open en cultureel diverse samenleving visieontwikkeling: de gemeenschapsvormende functie beoogt het meer, beter en/of anders gemeenschap vormen. gemeenschapseducatie: organiseren van leer- en vormingsactiviteiten die leiden ik kan meer en weet meer in mijn rol tot een volwaardig en kritisch burgerschap of tot deelname aan groepen als burger gemeenschap-vormen: werken aan het wij-gevoel, groepen vormen, mensen ik voel mij thuishoren in een groep bij elkaar brengen gemeenschapsvormgeving: mensen stimuleren en mogelijkheden geven ik draag actief bij tot de samenleving om deel te nemen aan de samenleving en deze mee te bepalen en vorm en kan ze mee vorm geven als ik dat te geven vanuit het inzicht in de eigen belangen en het gemeenschappelijk wil belang

  10  

maatschappelijke activering: decreet: die functie die gericht is op het organiseren, stimuleren en begeleiden van vormen van maatschappelijk engagement en sociale actie. visieontwikkeling: de maatschappelijke activeringsfunctie beoogt individuele en collectieve veranderingen in het denken en handelen en in relatie tot de samenleving. empowerment-strategie: deelnemers bewust maken van afhankelijkheids- ik ben sterker geworden als persoon structuren en de persoon versterken op het vlak van kennis, vaardigheden en in mijn omgeving attitudes. engagement-strategie: mensen betrekken bij de groep, de samenleving, het publieke ik ben meer betrokken bij een/de groep, de samenleving, het publieke

sociale veranderingsstrategie: inzetten op de middelen en de ruimte voor individuele ik draag bij tot veranderingen in de en collectieve gedragsverandering en structurele veranderingen samenleving

  11  

culturele functie: decreet: die functie die, zowel in de brede als de engere zin, gericht is op het verhogen van de participatie aan de cultuur die een samenleving te bieden heeft. visieontwikkeling: de culturele functie beoogt het werken met waarden, normen en betekenissen (het ideologisch niveau), de totaliteit van zinvolle acties, reacties en interacties van mensen (gedragsmatig niveau) en/of cultuurgoederen (het materiële niveau. cultuurconsumptie organiseren: het deelnemen aan kunst, ik heb kennis gemaakt met cultuur cultuur en samenleving bewerkstelligen, cultuur smaken (kunst, stadsbezoek, andere culturen geschiedenis, …) cultuurkritiek faciliteren: het nadenken, contesteren, bekritiseren van kunst, cultuur ik heb onderbouwde kritiek geuit op en samenleving bewerkstelligen de samenleving, de cultuur cultuurproductie realiseren: het maken, produceren, deelhebben aan en deel zijn van ik heb zelf bijgedragen tot cultuur kunst, cultuur en samenleving bewerkstelligen, cultuur maken (zelf geschilderd, gefeest, …)

  12  

4. sociaal-culturele organisaties en werkers hanteren werk- en handelingsprincipes bij hun interventies

______________________________________________________________________________

Werk  -­‐  en  handelingsprincipes  

Gemeenschappelijke  basiswaarden