1 [ SENIOR SAMENHUIZEN ] © Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

Voorbeeldboek woongemeenschappen van ouderen

Luc Steenkiste - Wonen in VeelvoudLuk Jonckheere - Samenhuizen vzwApril 2013

Senior

2 [ SENIOR SAMENHUIZEN ] © Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

Senior SamenhuizenVoorbeeldboek woongemeenschappen van ouderen april 2013 Auteurs Luc Steenkiste & Luk JonckheereEindredactie Luk JonckheereUitgave Samenhuizen vzw & Wonen in Veelvoud

Met dank aan alle deelnemers aan de studiereis die tekst en beeld leverden

ISBN nummer 978-949176-6015Wettelijk depot D/2013/13.154/2Nur 600 © Samenhuizen vzw & Wonen in Veelvoud

Senior SamenhuizenVoorbeeldboek woongemeenschappen van ouderen april 2013 Auteurs Luc Steenkiste & Luk JonckheereEindredactie Luk JonckheereUitgave Samenhuizen vzw & Wonen in Veelvoud

Met dank aan alle deelnemers aan de studiereis die tekst en beeld leverden

ISBN nummer 978-949176-6015Wettelijk depot D/2013/13.154/2Nur 600 © Samenhuizen vzw & Wonen in Veelvoud

3 [ SENIOR SAMENHUIZEN ] © Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

4 Gemeenschappelijk wonen van senioren Ouderenalsdoelgroepvoorgemeenschappelijkwonen 4 Gemeenschappelijkwonenalsalternatief 5

8 Groepswonen in Nederland Eenmozaïekvangroepswonen 8 Monogenerationeleenmultigenerationeleprojecten 8 Andereinvalshoeken 9

11 Op bezoek bij verschillende projecten in Nederland

HetKwarteelinCulemborg 12 LugtensteyninBilthoven 16 DeKampinBunnik 20 DenHaag,centrumvoorhetgroepswonenvanouderen 25 WoongroepPINS 28 AkeleiindeHaagsebloemenbuurt 31 DeOudePanderindeHaagsebinnenstad 35 Centraalwonen'Houtwijk' 38

41 Wat te leren uit de Nederlandse voorbeelden: aandachtspunten en aanbevelingen Derolvandesocialehuisvestingsactoren 41 Balanstussenprivacyengemeenschappelijkheid 42 Mono-ofmultigenerationeel 42 Anticiperenophetouderwordenenopdezorgbehoefte 43 Hurenofkopen 44

45 Types gemeenschappen van senioren SeniorCohousing 46 Cohousing(multigenerationeel) 47 ‘Secondhalfoflife‘Cohousing(40+) 48 CombinatieCohousingenSeniorcohousing 48 Woongroep 49 Woongroepvanallochtonen 50 Abbeyfieldgroepswonen 50 Duo-wonen 51 Kangoeroewonen(zorgwonen) Boerderijwonen 52 Gestippeldwonen&Harmonicawonen 52 Combinatiemetanderediensten/instellingen 53

54 Meer informatie Samenhuizenvzw(SH) 54 Woneninveelvoud(WIV) 55

Luchtkasteelfonds

SamenhuizenSenior

4 [ SENIOR SAMENHUIZEN ]

v

© Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

©

De nieuwe ouderen willen deel blijven uitmaken van de maatschappij en er een rol van betekenis in blijven spelen.

De traditionele huisvestingsvormen voor ouderen

beantwoorden niet langer aan de noden van een

nieuwe groep van ouderen. Actieve en nog fitte

ouderen leven steeds langer en gaan op zoek naar

alternatieven.

1 -Gemeenschappelijk wonen van senioren

vDezebrochurewilinspirerendzijnvoorouderen,beleidsmakersendeskundigendieopzoekzijnnaaralternatievewoonvormenvoorsenioren.Eerstbeschrijvenwekortwaaromgemeenschappelijkwoneneenaantrekkelijkperspectiefkanzijn.DaarnagevenweeenuitgebreidoverzichtvanNederlandseprojectengemeenschappelijkwonendiewevorigjaarmeteengroepuitVlaanderenhebbenbezocht.Vandaaruitgevenweeenaantalaanbevelingen.Tenslottepresenterenwedediversetypologieënvangemeenschappelijkewoonvormenvoorouderen.Bijelkwoontypestaangerealiseerdevoorbeelden,ookuitonsland.

Ouderen als doelgroep voor gemeenschappelijk wonenSteedsmeermensenwordenoud.Vol-gensdewereldgezondheidsorganisatieisdevergrijzingéénvandebelangrijk-steontwikkelingendiede21steeeuwkenmerken.InVlaanderenisbijnaeenkwartvandebevolkingouderdan60jaar.In2060zoudenermeerdan30%60-plusserszijn.1

Erkomteennieuwegroepvanouderenaan,toekomstigesenioren,mannenenvrouwenvan55tot65jaarmetandereennieuwenodenenbehoeften,ondermeerophetvlakvanwonen.Uitonderzoekblijktdatdeze‘nieuweouderen’geheelandereideeënhebbenoverdelaatstefaseinhunleven.Zewillenzolang,zogoedenzoplezierigmogelijkkunnenleven.Zijwillendeelblijvenuitmakenvandemaatschappijenereenrolvanbetekenisinblijvenspelen.Zezijneen‘grijzemotor’:minderspeelbal,meerspelbepalervanwatermethengaatgebeuren.Wathetwonenbetreftwillenzijzolangmogelijkzelfstandigenthuisblijvenwonen,liefstineenomgevingwaarnogveeltebelevenis.Denieuweouderenwillenkiezenmetwie,hoeenwaarzijgaanwonen.Zijdenkenvanuit

1 - De Witte e.a.: 'Een huis? Een thuis!', Van

Den Broele, Brugge, 2012, p. 16 e.v.

54 [ SENIOR SAMENHUIZEN ] © Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

SamenhuizenvzwToekomststraat6,1800Vilvoorde

0489926464info@samenhuizen.bewww.samenhuizen.be

Samenhuizenvzwisalmeerdan12jaaractiefrondhetthemagemeenschappelijkwonen.Deorganisatiedraaidetoteinde2010volledigopvrijwilligheid.Sindsbegin2011wordtzijdoordeVlaamseOverheidgesubsidieerdalssociaal-culturelebeweging.Sindsmaart2011iserpersoneelindienstenkunnenwehetwerkvandeeerste10jaarstructureelverderuitbouwenendegeleverdeinspanningenvaloriseren.Samenhuizensteltzichtotdoeldeverschillendevormenvangemeenschappelijkwonentepromotenenteondersteunenviahetverzamelenvaninformatievoorinitiatiefgroepenengeïnteresseerden,hetbehartigenvanbelangenvanbestaandeprojecten,hetleverenvaneenbijdrageaanbeleidsontwikkelingenterzakeenhetbevorderenvaninformatie-enervaringsuitwisselingtussendeprojecten.Uitdevelevragendieonsbereikenviamailentelefoonenuitdeproblemendieonswerdengemeldvanuitinitiatievenenprojecten,distilleerdenwein2006eeneersteknelpuntennotarondhetthema.Vanuitdezeopgebouwdeexpertiseleverenweregelmatiginhoudelijkebijdragenaanstudiedagenencolloquiarondhetthemawonenofruimtelijkeordening.DewebsiteisinVlaandereneenreferentiepuntvoorallevormenvangemeenschappelijkwonen.

InsamenwerkingmetdeArtesisHogeschoolenmetHabitat&ParticipationvoerdeSamenhuizenvzwheteerstegrootschaligonderzoekrondhetthemagemeenschappelijkwonen.DezestudiewerdgefinancierddoorhetLuchtkasteelfonds,beheerddoordeKoningBoudewijnStichting.Hetonderzoekliepvanmei2009totfebruari2010.Heteindrapportkreegalstitel'SamenhuizeninBelgië:waarstaanwe,waargaanwe?Gemeenschappelijkwonen:knelpuntenensporennaaroplossingen,standvanzakenenbehoeften'.Datrapportgeefteenstevigevoorzetnaarhetverderwegwerkenvanknelpuntenindeontwikkelingenhetfunctionerenvangemeenschappelijkwoneninalzijndiversiteitomdezesterkemaatschappelijktrenddebesteontwikkelingskansentegeven.

Omdatdewoonplekdeplaatsisvanwaaruithetlevenwordtgeorganiseerddurvenwegelovendatnieuwemanierenvanwoneninspiratiekunnenaanleverenvoormaatschappelijkeuitdagingenzoalso.a.devergrijzing,deintergenerationelesolidariteit,hetvrijwarenvandegroeneruimte,hetbetaalbaarhoudenvandesocialezekerheid,deleefbaarheidvandestedenenbuurten,duurzaamheid,hetgevoelvan(aldannietsubjectieve)veiligheid,eenzaamheid,...Indezebrochurebenadrukkenwijdeenormemeerwaardeenhetrijkepaletaanmogelijkhedenvoorsenioren.

55 [ SENIOR SAMENHUIZEN ] © Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

WoneninVeelvoudContact:T.03/345.78.83

0487/90.66.23lucsteenkiste@woneninveelvoud.be

www.woneninveelvoud.be

WoneninVeelvoudwilinformerenoversamenwonenopleeftijd.Wepromotenalternatievewoonvormen

voormensenindetweedeofderdefasevanhetleven.Devergrijzingvandebevolkingiseenfeit.Wemoetendusopzoeknaaralternatieveenduurzamewoonvormen.Eentoenemendegroepvannieuwe‘senioren’wilnietthuisvereenzamen.Zijwillenooknietwonenineenomgevingdieanderenbepalen,maarzelfbeslissenhoe,waar,enmetwie,ersamengewoondwordt.Hetiseconomisch,sociaalenecologischvoordeligalsookseniorenkiezenvooreengemeenschappelijkewoonvorm.Zoanticiperenzijopwatlatermisschiennietmeerkanenbereidenzijzichbewustvooropdelatereleeftijd.WoneninVeelvoudwilmensendaaromindetweedeofderdefasevanhetlevenondersteunenbijdezoektochtnaaralternatievewoonvormen.Datbetekentwonenineenzelfgekozenenveiligeomgevingensamenmetanderendiedatookwillen.Gemeenschappelijkwonenkaninvelevormen,inveelvoud.Hetkanuitsluitendmetleeftijdgenotenofmeergenerationeel.Hetkankleinschalig,infamilieverbandofmetvriendenenbekenden,zoalsbijkangoeroe-enduowonenofineen

gemeenschapshuis.Hetkanwatgroteralsmensenelkaarvindenenopzoekgaannaareengemeenschappelijkwoonconceptdatbestbijhunpast.Hetkanambitieus,zoalsbijsenior-cohousing,maarhetkanook‘gestippeld’ineenbuurt,ineenstraat,ineenappartementscomplexwaarmenlidkanwordenvaneenwoongroepwaarmenelkaarhelptenondersteuntengezelligheidorganiseert.Welkevormmenookkiest,hetgaatomwonenvanuitrespectvoordeeigenheidvandepersoonendewilomdeeltenemenaaneengezamenlijkproject,hoeoudmenookis.WoneninVeelvoudwiljehelpeninjezoektochtnaardevoorjoumeestgeschiktewoonvorm,jeopmaatadvisereneninformeren.Wewillenvanuiteenonafhankelijkepositieallebetrokkenenbijhetsamenwonendebatvoormensenopoudereleeftijdinformerenoverdezebredewaaieraanalternatievewoonvormen.Wedoenditviaonzewebsite,denieuwsbrief,brochures...waarjedeinformatievindthoejeéénenanderkuntopstarten.Ookdoorpersoonlijkadviesalsjeopzoekbentnaareenwoonvormdiehetbestbijjepast.Endoormensendieinhunbuurt,gemeenteofstadeensamen-woneninitiatiefwillennemen,metelkaarincontacttebrengenenmetraadendaadteondersteunen.

©Samenhuizenvzw&WoneninVeelvoud

v

© Samenhuizen & Wonen in Veelvoud

V.U.L

uk

Jonck

hee

re,To

ekom

stst

raat

6–

180

0Vi

lvoo

rde

-048

992

64

64