SEMINARIE Asbest en Renovatie 17/11/2015

Sarah-Ann STRACK AFDELING VERGUNNINGEN EN PARTNERSCHAPPEN

Emmanuel HELLIN AFDELING INSPECTIE EN VERONTREINIGDE BODEMS

Doelstellingen Algemene informatie over asbest

Wetgeving geldig in het Brussels Gewest

Voorstelling afdeling Inspectie van het BIM

Perspectieven

Waar informatie terug te vinden?

2

3

Intro : Bevoegde instanties

●  Op de markt brengen en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) à Federaal: FOD Volksgezondheid

●  Bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest à Federaal: FOD WASO

●  Bescherming van het leefmilieu en « het publiek » à Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Leefmilieu Brussel (BIM)

Asbest algemeen

5

Asbest ●  Vezelhoudend mineraal (silicaten)

●  Tal van eigenschappen: Mechanische weerstand, weerstand tegen vuur,

warmte, corrosie, chemische producten, micro-organismen… Elektrisch, akoestisch en thermisch isolerend …

De in de lucht vrijgekomen vezels blijven in de natuur bestaan

Longkanker Kanker van het strottenhoofd

Pleuritis Pleurale plaques (goedaardig)

Maagkanker

Kanker van de endeldarm

Mesothelioom

Kanker van de dikke darm

Asbestose

Ziekte veroorzaakt door asbest Ziekte waarvan vermoed wordt dat ze veroorzaakt wordt door asbest

Gevolgen voor de gezondheid

●  De vezels kunnen tot erg diep in de longen doordringen en daar blijven à ernstige en dodelijke ziektes

●  Latentietijd wordt op tientallen jaren geraamd

Gevaar = inademing van de asbestvezels

Bij werken à opletten voor de aanwezigheid van asbest Als er vezels in de lucht vrijkomen à contaminatie van andere lokalen en personen 6

7

Gevolgen voor de gezondheid ●  De risico's hangen af van de duur, de regelmaat, de intensiteit van de

blootstelling, het type van vezels, individuele factoren, ... ●  Een van de belangrijkste groepen die blootgesteld worden : de arbeiders

uit de bouwsector

Bron : Fonds voor beroepsziekten, 21/10/2015

Beroep   2007   2008   2009   2010   2011   2012   2013   2014          In  Totaal  Ajusteurs,  ou+lleurs,  plombiers,  soudeurs,  toliers  et  assi.*   65   74   74   57   72   61   56   54   513  Ouvriers  et  ar+sans  de  la  construc+on   29   44   48   45   38   25   41   23   293  Ar+sans,  ouvriers  de  mé+er  et  ouvriers  à  la  produc+on  nca   16   32   26   30   30   29   49   63   275  Dockers  et  manuten+onnaires,  manoeuvres  nca   33   35   50   37   24   19   23   19   240  (Empty)   11   31   33   15   25   29   53   30   227  Conducteurs  de  four,  laminoir,  trefileurs,  mouleurs  et  assi.   26   24   21   17   22   19   23   14   166  Electriciens  et  assimilés   22   21   16   17   24   12   20   16   148  Charpen+ers,  menuisiers,  ebenistes,  travailleurs  du  bois   17   16   20   17   18   21   17   19   145  Autres  techniciens  nca   7   15   10   6   12   21   18   6   95  Mineurs  et  assimilés   5   6   12   7   7   6   5   3   51  Aides-­‐comptables,  caissiers,  dactylographes  et  opérateurs   7   2   5   7   13   6   7   1   48  Trvailleurs  de  l'industrie  chimique  et  du  papier   2   6   2   7   3   9   12   5   46  Conducteurs  de  machines  fixes,  d'excava+on  et  de  lavage   10   8   2   6   5   4       2   37  Peintres,  colleurs  de  papiers  peints  et  assimilés   4   6   5   1   1   5   4   2   28  Verriers,  po+ers,  autres  travailleurs  du  verre  et  céramique   2   3   2   4   3   7   3   3   27  Conducteurs  et  chauffeurs  (transports  par  rail  et  route)   4   7   1       1   6   2   5   26  Matelots  et  machinistes  de  navire  (naviga+on  mari+me  et  fluviale)   1   1       1   3       2   1   9  Architectes,  ingénieurs  et  géomètres   1           1   1   2   3       8  Chimistes  non  universitaires   1       2       2   1   2       8  Grand  total   263   324   322   271   293   276   320   258   2327  

8

●  Tal van eigenschappen ●  Lage kostprijs à Meer dan 3500 toepassingen

Structurele elementen (plafonds, balken, wanden, vloeren, …)

Technische uitrustingen (verwarmingsketels, liften, ovens, leidingen…)

…

Asbesthoudende materialen

à Intensief gebruikt na de Tweede Wereldoorlog à Ook na de brand in de winkel INNO in 1967

9

Asbesthoudende materialen

De broze materialen zijn gevaarlijker

2 categorieën: Broos (losgebonden) asbest Niet-broos (hechtgebonden) asbest

10

Pleisterisolarie rond cv-leidingen-boiler (broos) Pleister (verschillende lagen)

Warmwaterreservoir Boiler

Asbestvezels heterogeen gemengd in pleister of aarde, niet goed zichtbaar, andere vezels -> analyse vereist ! Heterogene samenstelling : soms resultaten – en +

11

Asbestcement (niet broos)

Geëmailleerde asbestpanelen onder vensters (« glasal »)

Golfplaten

Veel verschillende producten, vaak grijs, binnen of buitentoepassingen. +/- 10% asbest, met of zonder wafelstructuur,…

Leien en schoorsteen

Menuiseriet (ook als onderdak)

Wettelijk kader

13

Bevoegde instanties ●  Federaal : FOD (WASO)

o  Koninklijk besluit van 23 oktober 2001 tot beperking van het op de markt brengen en van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) à FOD Volksgezondheid

o  Koninklijk besluit van 16 maart 2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest à FOD WASO

●  Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Leefmilieu Brussel (BIM)

o  Besluit van 10 april 2008 betreffende de voorwaarden die van toepassing zijn op de werven voor de verwijdering en de inkapseling van asbest

à Bescherming van milieu en 'publiek'

14

Verbod op asbesthoudende materialen

Sinds 1 oktober 1998: Verbod in België op de productie en de verkoop van asbesthoudende producten Sinds 1999: Een nieuwe constructie of nieuwe installatie zou geen asbesthoudende materialen meer mogen bevatten

15

Verplichtingen/verbodsbepalingen De asbesthoudende materialen mogen op hun plaats blijven, maar :

Verplichting tot verwijdering volgens de wettelijke bepalingen bij :

à  uit te voeren werken op asbesthoudend materiaal à  afdanking van asbesthoudende uitrusting = productie van afval

Verbod op het gebruik van mechanische hulpmiddelen die tegen hoge snelheid draaien (boren, zagen, slijpen…) op asbesthoudende materialen

16

Asbestinventaris Asbestinventaris = plaatsbepaling van asbesthoudende materialen Doelstellingen:

●  Essentieel hulpmiddel voor het beheer van asbest

2 types en 2 verschillende DOELEN

●  'Visuele' inventaris (voor een ‘beheersprogramma'-inventaris) ►  Bevat de gemakkelijk toegankelijke asbesthoudende materialen ►  DOEL : Beheer van de materialen, maatregelen te nemen op korte/gemiddelde/

lange termijn

●  'Destructieve' inventaris ►  Zou alle asbesthoudende materialen moeten bevatten (niet alleen die welke

goed zichtbaar of gemakkelijk toegankelijk zijn) ►  DOEL : in het kader van renovatiewerken/afbraakwerken, ...

Asbestinventaris BHG

17

In sommige gevallen = wettelijke verplichting :

Bescherming van milieu en 'publiek'

Afbraak / verbouwing van een gebouw : bruto-oppervlakte van alle geraakte vloerdelen meer dan 500 m²

Aanvraag van goedkeuring werf voor asbestverwijdering of -inkapseling

Opgelet ! Belang van de volledigheid van de asbestinventaris !

Wie kan een asbestinventaris opstellen?

Geen erkenning of registratie voor nodig (expertise aanbevolen) : kwaliteit ? Behalve de onderneming belast met de asbestverwijderingswerken Bepaling van de aanwezigheid van asbest in de materialen (analyse van de stalen) dient verplicht te gebeuren door een erkend laboratorium

Toelating asbestverwijdering

18

Asbestwerken zéér vaak onderworpen aan een voorafgaande toelating : à  Milieuvergunningsaanvraag / melding

•  Samen met een diepgaande asbestinventaris conform een TYPE-FORMULIER (bijlage van het asbestbesluit van 2008 – zie nuttige links)

•  Aanvang van de werken indien toegelaten door Leefmilieu Brussel - BIM

De noodzaak voor het bekomen van een vergunning en het type vergunning is afhankelijk van 4 factoren:

Soort materiaal – Staat van het materiaal – Hoeveelheid – Vooropgestelde werkmethode Gebruik de SAMENVATTENDE TABEL om het te weten !

Toelating asbestverwijdering

19

Opgelet : tijd nodig voor het bekomen van de toelating (planning !) Voor een voorafgaande melding à 20 dagen vanaf de ontvangst van een volledig dossier Voor een tijdelijke milieuvergunning à 55 dagen vanaf de ontvangst van een volledig dossier Bezoek ter plaatse noodzakelijk Vóór de aanvang van de werken : melding aan Inspectie

Asbesthoudend afval Asbesthoudend afval = gevaarlijk afval

Welke zijn de wettelijke verplichtingen ?

●  Gevaarlijk afval van ander afval scheiden ►  Asbest aan de bron of in een erkend centrum scheiden ►  Speciale verpakkingen voor asbesthoudend afval ►  Verbod op hergebruik !

20

Asbesthoudend afval ●  Geval van de aan voorafgaande goedkeuring onderworpen werven

►  Verplichte overhandiging van het afval op de werf aan een voor gevaarlijk afval erkende ophaler

●  Geval van de niet aan voorafgaande goedkeuring onderworpen werven ►  Overhandiging van het afval aan een erkende ophaler of vervoer van het afval

door de producent naar een erkend verwerkings- of inzamelingscentrum ►  Belang van de traceerbaarheidsdocumenten

●  In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

►  Net Brussel en gemeentelijke storten aanvaarden geen asbestafval ►  2 privébedrijven hebben de toelating om asbestafval (hechtgebonden vorm) in

ontvangst te nemen

21

De afdeling Inspectie van het BIM

OPDRACHTEN : 1.  Toezicht op de door het BIM toegelaten werken voor de

verwijdering van asbest (basis = beslissingen van het BIM : respect van de werkprocedures, van de dagelijkse controles, van de administratieve voorschriften, …

2.  Behandeling van de klachten en incidenten Objectieve vaststellingen doen + aangepaste preventieve, correctieve of bestraffende maatregelen opleggen, in respect van het Wetboek van inspectie (art. 21 (verwittiging, stopzetting, ingebrekestelling) en 23 (PV), sancties : strafrechtelijk sancties of administratieve geldboetes) MIDDELEN : 2,2 inspecteurs + 1 administratieve medewerker RESULTATEN 2014 : 165 dossiers (328 vergunningen), 18 klachtendossiers, 400 bezoeken, 19 PV,…

De afdeling Inspectie

1.  Toezicht op vergunde werven (selectie : spuitasbest, scholen, …) : -  het grote publiek en de gebruikers van de gebouwen waar werken

uitgevoerd worden gerust stellen, -  toezicht op het goede beheer van de AHM tijdens de ontmanteling, -  zich verzekeren van de kwaliteit van de inventaris, -  waken over een kwaliteitsvolle asbestverwijdering (netheid), enz, … Algemeen, bevredigend niveau.

De afdeling Inspectie

1995 - Berlaymont 2015 – afbraak Reyersviaduct

Enkele voorbeelden van problemen op de werf:

De afdeling Inspectie

Brandklep : slecht beheer van « Pical »

Oorzaken : ontmanteling met kraan, gebrek aan info, geen aanduiding, werkdruk, …

Enkele voorbeelden van problemen op de werf:

De afdeling Inspectie

Restanten asbesthoudende isolatie na verwijdering door een erkende asbestfirma Oorzaken : onoplettendheid, werkdruk, moeilijkheidsgraad, …

Goede praktijk :

De afdeling Inspectie

Aanduiding van de AHM (dichtingen) die niet geraakt mogen worden tijdens de ontmanteling, voor een verwijdering nadien

2. Behandeling van de klachten (schriftelijke klachten en aanvragen om een controle uit te voeren afkomstig van andere instanties) : -  angst gelinkt aan afbraakwerken, illegale verwijdering, ... → hoofdzaak van PV’s voor inbreuken → weinig opvolging door het Parket → administratieve geldboete → vaak verwijdering asbesthoudende leidingisolatie door chauffagist → sensibilisatie via een opleiding voor verwarmingsinstallateurs (rappel aan de opleidingscentra in 2015) → samenwerking met de dienst Toezicht op het Welzijn van de FOD WASO

De afdeling Inspectie

Voorbeelden van vaststellingen :

Gedeeltelijke verwijdering van asbesthoudende leidingisolatie op een oude boiler

De afdeling Inspectie

Afval van asbesthoudende leidingisolatie in de afvalzakken

Oorzaken : onwetendheid, onderschatting van de risico’s fraude, kosten, …

Een gemiste kans … Oude veeartsenschool van Kuregem, verwijdering spuitasbest, vaststelling in 2007

De afdeling Inspectie

3. Behandeling van incidenten (dringende werken, calamiteiten, …) : zelden Voorbeeld : hevige brand Roermonde (Holland) van 2 hangars met asbesthoudende golfplaten

De afdeling Inspectie

De golfplaten springen kapot met de verspreiding van brokstukken in de omgeving

Na de brand : evaluatie, dringende maatregelen en sanering, … Afzetting van het stadscentrum (4,6 km2 ! meerdere weken !), reinigen van de voertuigen door de brandweer, …

De afdeling Inspectie

Handpicking van de brokstukken in de straten, in de tuinen, op de daken,… door een erkende firma (kostprijs kkk)

Perspectieven

Wat doen de buren ? -  Holland : verbod op asbestdaken op 2024 ! In kaart brengen van de

scholen met en zonder asbestinventaris … -  Frankrijk : verplichte opleiding voor de volledige bouwsector, asbestattest vóór de verkoop … -  Vlaams Gewest : versnelde asbestafbouwbeleid tegen 2040 (OVAM : plan van aanpak tegen 2018) Wat doet de Europese Unie ? -  EESC* : pleidooi voor een gecoördineerde aanpak van de uitroeiing van

asbest

Perspectieven

* EESC = Europees economisch en sociaal comité

Perspectieven De sociale partners : voorstanders voor een versterking van de maatregels

ondertekend op 18/06/2015

Naar een asbestvrij of –veilig gewest …

Perspectieven

De AHM verouderen …

De Minister Leefmilieu heeft het BIM belast om tegen 2017 een vooraf- gaandelijke studie uit te voeren om de haalbaarheid te onderzoeken van een progressieve vermindering van het asbest teneinde de blootstelling aan asbest in het BHG te voorkomen.

?

Goed om weten Waar informatie terug te vinden ?

•  http://www.leefmilieu.brussels/asbest

Asbest herkennen Asbest verwijderen Heeft U een vergunning nodig? Asbestafval Asbest : geen paniek, u kunt zich berschermen Formulieren asbestà vergunningsaanvraag, conforme inventaris, ... Erkende ondernemingen « Asbest » à labo, asbest verwijderaar, ophalers van gevaarlijk afval

Infos-fiches :

•  Asbest (in uw folder) •  Samenvattende tabel (idem) •  Maar ook : asbest in uw woning, administratieve gids van verguninng

aanvraag, hoe uw aanvraag invullen, ... 37

Contact ●  Infodienst (algemene vragen) : Tel. : +32/2/775.75.75 Fax : +32/2/775.76.21 E-mail : infodienst.service.info@environnement.brussels

•  Afdeling vergunningen en partnerschappen (behandeling van aanvraagdossiers voor ingedeelde asbestsaneringswerken) :

Tel. : +32/2/775.75.44 Fax : +32/2/775.77.72 E-mail : permit_asbest@leefmilieu.brussels

●  Afdeling Inspectie en verontreinigde bodems (controle van asbestsaneringswerven, klachten en incidenten) :

Tel. : +32/2/775.75.01 Fax : +32/775.75.05 E-mail : inspection-inspectie@leefmilieu.brussels

38