26

Selectieve klant - vriendelijkheid 18 april 2003

Een onschuldig verzoek voor de herbouw van een

loods, leidde in de gemeente Emmen tot tientallen

juridische procedures en een rapport van professor

Koeman. En het juridische gevecht is nog lang niet

voorbij. ‘We beginnen weer helemaal opnieuw’,

zegt een strijdvaardige Henk Menger, makelaar

onroerend goed te Oldeberkoop.

De naam Henk Menger maakt bij de gemeente Emmen veel gevoe-lens los, maar zeer weinig warme. Dat blijkt als Binnenlands Bestuur de gemeente voor het eerst benadert voor een gesprek met PvdA-wethouder Ruimtelijke Ordening Ineke Hoogland-Foppen over de kwestie Menger. De voorlichter denkt dat de wethouder niet erg en-thousiast zal reageren op het verzoek. Vermoedelijk is dat inderdaad het geval. Want hoewel de vraag in de weken daarna nog eens wordt

1Boze Burgers

27

herhaald, is van de wethouder tot op heden taal noch teken verno-men. Dat verbaast Henk Menger niets. Hij is er inmiddels aan gewend dat hij in Emmen regelmatig op een muur van stilzwijgen stuit. Brie-ven en verzoeken die hij doet, worden volgens hem veel te laat beant-woord, áls dat al gebeurt. ‘De gemeente houdt zich stelselmatig niet aan de wettelijke termijnen. Tot nu toe heb ik daar bij de rechtbank altijd formeel beroep tegen aangetekend en gevraagd om een voor-lopige voorziening. Dat zijn twee verschillende procedures en dat be-tekent dat je twee keer 109 euro aan griffierechten moet betalen. Dat is natuurlijk best wel veel geld. Maar sinds 1 januari is Emmen aange-sloten bij de Nationale ombudsman. Voor iedere klacht die daar wordt ingediend en die door de Ombudsman in behandeling wordt genomen, moet de gemeente een geldbedrag betalen. Een termijn-overschrijding is een onbehoorlijke handeling van het bestuursor-gaan en daartegen kun je een klacht indienen. Dat ga ik nu dus ook consequent doen. Ze zullen er nog spijt van krijgen dat ze nu onder de Nationale Ombudsman vallen.’

Ondeugend

Henk Menger is van huis uit geen beroepsquerulant. De Fries, die een huis heeft in Amsterdam en een boerderijtje in Oldeberkoop bewoont, is van origine technicus. Die achtergrond voerde hem - in opdracht van het internationale Rode Kruis - onder meer naar Bosnië, waar hij meehielp met het bouwen van sanitaire installaties in kampen en zich bemoeide met hulptransporten. Toen de stad helemaal was omsingeld, zat hij in Sarajevo. De omstandigheden waren moeilijk. Er was schaarste aan bijna alles: er was geen stroom, een blikje Heine-ken kostte tien D-mark en een pakje koffie veertig. Als representant van het Rode Kruis voerde hij regelmatig overleg met B en W van Sarajevo. ‘Daar was toen geen wet, en de wethouders waren wel eens wat ondeugend, maar ik acht ze veel capabeler dan het college van Emmen’, zegt Menger met een stalen gezicht.

28

Na het Dayton-akkoord zat de taak van Menger er op. Naar Tsjetsje-nië - zoals het Rode Kruis voorstelde - wilde hij niet. Het lot wil dat de man die in zijn plaats ging, is doodgeschoten. Menger bezon zich op nieuwe wegen en ging een cursus makelaardij volgen. Hij rondde de opleiding, waar normaal gesproken twee jaar voor staat, in slechts één jaar af. Tijdens zijn studie leerde hij veel over zaken als publiek-recht, privaatrecht, ruimtelijke ordening en milieu. Tot op de dag van vandaag heeft hij daar veel plezier van - de gemeente Emmen be duidend minder.De familie Detmers, de schoonfamilie van Henk Menger, bezit een boerderijtje in Wilhelmsoord. Dat is een landelijk gelegen gehucht van zeventien huizen, even buiten Emmen. De zwager van Menger wil op termijn een boomkwekerij bij de woning beginnen. Daarvoor wil hij onder meer een vervallen loods vervangen door een nieuwe. Menger, die van plan is in de toekomst met zijn vrouw eveneens in dit huis te gaan wonen, nam de taak op zich de zaak te regelen met de gemeente. ‘Ik ging in april 2000 naar de gemeente toe. Daar kreeg ik van een ambtenaar te horen dat ik maar een plan moest indienen en dat het waarschijnlijk geen probleem zou zijn.‘Vervolgens wilde ik iets weten over een bouwplan dat buurman Wilting had ingediend. Maar daarvoor moest ik op een andere dag terugkomen. Dat heb ik gedaan. Ik kreeg de papieren te zien en toen bleek dat buurman Wilting, die daar een akkerbouwbedrijfje heeft, een bouwplan had ingediend voor een veehandel met een tweede bedrijfswoning. Volgens het bestemmingsplan mogen daar alleen

Buren waarschuwden me: ‘ Wilting heeft invloedrijke vrienden op het gemeentehuis. Daar moet je mee oppassen’

29

Foto

: Sak

e Elzi

nga

30

grondgebonden agrarische activiteiten plaatsvinden maar de ge-meente wilde daar met een artikel 19-procedure van afwijken. Ik zei: kan dat dan zomaar? Moet er bijvoorbeeld geen milieuver gunning komen? En toen begon die ambtenaar opeens heel moeilijk te doen. Ik was al te laat voor de bezwaartermijn enzovoort en ik moest maar terugkomen als de bouwvergunning was verleend. Buren van mijn zwager waarschuwden me: Wilting heeft invloedrijke vrienden op het gemeentehuis. Daar moet je mee oppassen.’

Kadaster

De kiem voor een langdurig conflict was gelegd. Menger verdiepte zich in de zaak. Hij kreeg de indruk dat die jongveehandel voor Wilting een smoesje was om zo op zijn grondgebied een tweede huis te mogen bouwen, waar hij kan gaan wonen als zijn nog thuiswonende zoon het akkerbouwbedrijf in de toekomst overneemt. Menger: ‘Want hij roept voortdurend andere getallen als het gaat om hoeveel jong-vee hij er wil houden. Eerst waren het twintig vaarzen, toen ruim zestig en nu weer vijftien.’Menger ploos de gegevens van het kadaster uit en deed een voor hem een verrassende ontdekking. De gemeente wilde Wilting niet alleen ter wille zijn met een artikel 19-procedure, zij had van de agra-riër ook twee hectare landbouwgrond bij Wilhelmsoord aangekocht voor de bouw van een asielzoekerscentrum. Menger: ‘De buren had-den het me al verteld: Wilting heeft een heleboel geld gekregen voor een stukje land. Bij het kadaster zag ik dat dit waar was. Maar het gekke is dat de gemeente zelf ook een heleboel grond in dit gebied bezit. En bovendien lag de aangekochte grond binnen akoestische grenzen waardoor ze de helft ervan niet mag bebouwen. Nou, daar heeft de gemeente dus maar een voetbalveldje van gemaakt. Maar acht ton in guldens is heel wat geld voor een trapveldje. Toch?’Bewijzen ontbreken hem tot op heden, maar Menger vermoedt dat tijdens deze grondtransactie de afspraak is gemaakt dat de gemeente

31

Wilting helpt bij zijn verzoek voor een veestal met een tweede bedrijfswoning. Zijn argwaan dat er een spelletje wordt gespeeld, is alleen maar groter geworden, nadat hij door journalist Jan Westera van het Dagblad van het Noorden werd geïnformeerd dat Wilting een

Juridische kwaliteit Emmen onder de maat Vanwege de juridische strijd met Henk Menger en het politiek rumoer

daarover, besloot het Emmer college van B en W in oktober 2002 om

professor Niels Koeman in te huren.

Het college wilde een second opinion van een buitenstaander. Koeman,

gespecialiseerd in ruimtelijke ordening en milieurecht, werkt onder

meer voor het advocatenkantoor Stibbe.

In zijn rapport, dat begin 2003 verscheen, heeft Koeman de nodige

kritiek op de gemeente. Zo vindt hij dat de juridische inbreng in

gemeentelijke besluitvormingsprocessen op het gebied van ruimtelijke

ordening, bouw en milieu te gering is. Dat is een van de redenen dat

de gemeente nogal eens de wettelijke termijnen overschrijdt bij het

nemen van besluiten. Hij doet de aanbeveling dat de zittende ambte-

naren worden bijgeschoold en dat de gemeente een of meer juridisch

geschoolde ambtenaren van buiten aantrekt.

B en W zal over deze aanbevelingen deze maand met een notitie

komen. Verder bekritiseert Koeman de kwaliteit van het werk van de

gemeentelijke adviescommissie Rechtsbescherming, die de bezwaar-

en beroepsschriften beoordeelt. Volgens Koeman heeft de commissie

zich in de kwestie Menger te veel beperkt tot mar ginale toetsingen

terwijl zij amper keek naar jurisprudentie.

32

volle neef is van verantwoordelijk PvdA-wethouder Gezienus Even-huis. Zelfs het college van B en W was van dat feit niet op de hoogte.De familie Detmers zelf - namens wie Menger optreedt - stuitte sindsdien alleen nog maar op onwil bij de gemeente. De gevraagde medewerking aan de boomkwekerij met loods werd door de ge-meente geweigerd omdat de kwekerij niet zou passen binnen het agrarische bestemmingsplan. Mengers verontwaardiging groeide en hij besloot alle mogelijke juridische troeven uit te spelen. De Fries werd een vertrouwd gezicht bij de bestuursrechter in Assen en de Raad van State. Inmiddels zijn er tientallen procedures gevoerd. De meest essentiële werden allemaal door Menger gewonnen. Met als voorlopig eindresultaat dat zijn zwager wél een boomkwekerij mag beginnen in Wilhelmsoord, inclusief de bouw van een loods, en dat de rechter een dikke streep haalde door de bouwplannen van Wilting.

Kopieerapparaat

Het krijgen van zijn gelijk heeft Menger heel veel tijd gekost. ‘Mijn voordeel is dat ik die tijd heb. Maar het kost ook geld. Ik heb bijvoor-beeld via de Wet Openbaarheid van Bestuur allerlei dossiers boven tafel gekregen, die de gemeente me eerst niet wilde geven. Bereken-den ze maar liefst 2 gulden 35 voor een kopie! En het ging dus om honderden velletjes. Nou, toen ben ik dus met een kopieerapparaat van het administratiekantoor van mijn vrouw naar het gemeente-huis gegaan en heb ik alles zelf maar even gekopieerd. Toen stonden ze wel raar te kijken, ja.’Menger helpt inmiddels ook anderen die een geschil hebben met de gemeente Emmen. Hij heeft zelfs een raadslid onder zijn cliëntèle. Menger: ‘Het bestuursrecht is op zich vrij overzichtelijk. Alles wordt opgeknipt in kleine procedures, het is nooit een geheel, zoals bij het civielrecht. Maar toch heb je een probleem als je niet onderlegd bent. Want de omvang van je bezwaar is bepalend voor het verloop van het geding. Als je iets vergeet, kom je nergens. Want dan zegt de rechter:

33

Dat staat niet in het bezwaar, u gaat het conflict uitbreiden. Dat is ook de fuik waar een bestuursorgaan je probeert in te trekken.’Menger zegt voordeel te hebben getrokken uit het feit dat de ge-meente Emmen zich bij de rechtbank nogal eens liet vertegenwoor-digen door een niet-jurist. ‘Die hebben soms hele kolderieke stellin-gen. In mijn geval bijvoorbeeld betoogden ze dat het kweken van bomen geen grondgebonden activiteit is en dat ze mijn zwager daar-om geen vergunning wilden verlenen. Kennelijk denkt die ambtenaar dat je bomen ook aan een waslijn kan kweken of zo. Tja, en dan zie je de rechter kijken bij het aanhoren van zoveel onzin en dan weet je haast al wel dat het goed komt.‘Wat je overigens nooit bij een bestuursrechter moet doen is grapjes maken. Humor in de rechtszaal is absoluut uit den boze. Een advo-caat had mij dat al eens verteld. Die ene keer nadat ik wel een grapje had gemaakt, kon ik niets goed meer doen bij die rechter. Die zaak verloor ik dus ook. Later - toen ik diezelfde rechter weer zou krijgen - heb ik hem gewraakt. Wegens vooringenomenheid.’

Bestemmingsplan

De juridische strijd tussen Menger en de gemeente Emmen is nog lang niet ten einde. Waar de Fries vrijwel alleen maar op tegenwerking stuitte van ambtelijke en bestuurlijke zijde, kent de cliëntvriendelijk-heid van de gemeente jegens Wilting geen grenzen. De gemeente wil het bestemmingsplan bij Wilhemsoord nu zodanig aanpassen, dat Wilting alsnog een veestal met huis mag bouwen. Menger legt zich daar niet bij neer. ‘Ik vind het onvoorstelbaar. In Emmen bestaan nog bestemmingsplannen uit 1944. Uitgerekend deze - die nota bene nog maar zeer recent is herzien juist om niet-grondgebonden activiteiten tegen te gaan - willen ze alweer wijzigen.’ De bestuursrechter in Assen kan alvast ruimte in zijn agenda gaan reserveren.

Philip Brouwer

34

‘ Iedereen is in de maling genomen’

Na 18 april 2003

Henk Menger: ‘Tot op de dag van vandaag ben ik persona non grata bij

de gemeente. Mij is ook wel geweigerd door de gemeente om op te tre-

den als gemachtigde. Het is een grondrecht om je door wie dan ook te

laten vertegenwoordigen. Daar kun je natuurlijk een procedure over

beginnen, maar dan gaat het om jou en niet om de persoon die je ver-

tegenwoordigt. De publicatie van Philip was een bevestiging van het

bestaan van die affaire in Emmen. Als het eenmaal in Binnenlands

Bestuur staat, dan zijn de rapen gaar. Speelde mee dat Philip een

goede reputatie had en dat hij hier was geboren. Hij kende alle

bestuurders. Door zijn publicaties waren er al eens reputaties

gesneuveld. Ik vertegenwoordigde in deze zaak mijn schoonfamilie

in het gehucht Wilhelmsoord bij Emmen. Mijn schoonfamilie heeft

uiteindelijk de boerderij verkocht omdat hun plannen door tegen-

werking van de gemeente niet te verwezenlijken waren.

De gemeente had een bouwvergunning verleend aan een buurman, een

neef van de wethouder, die volgens de Raad van State nooit verleend

had mogen worden en een vergunning geweigerd aan mijn familie

waarvan de rechter in Assen had gezegd dat die nooit geweigerd had

mogen worden. De gemeente moest dus die laatste vergunning verlenen,

maar verbond daar zoveel extreme voorwaarden aan dat het mijn

35

schoonfamilie te gek werd. Mijn zwager wilde een boomkwekerij

beginnen en hij had best wat kunnen verdienen, maar in je bedrijfsplan

kun je niet de treiterij van de gemeente opnemen. Het curieuze is dat

de nieuwe eigenaar van de boerderij met de voorlopige koopakte naar

de gemeente is gestapt en onmiddellijk toestemming kreeg om er een

camping te beginnen. Was geen enkel probleem, graag zelfs, terwijl ze

mijn schoonfamilie hetzelfde hadden geweigerd. Met die toezegging

waren ze er namelijk zeker van dat het huis verkocht zou worden en ze

van mijn schoonfamilie af zouden zijn. En waar ik steeds voor had

gewaarschuwd is uitgekomen: de buren zouden zogenaamd met hun

nieuwe bedrijfswoning en stal een veehandel beginnen, maar het ging

ze mijns inziens gewoon om een tweede woning. Er is geen veehandel.

Er staat wel een mooi huis voor de ouders, met een schuur. Maar daar-

in staat huisraad, een caravan en tuinmeu bilair. Ik geloof stellig dat

raadsleden, bestuurders, ambtenaren en zelfs rechters gezien het

bedrijfsplan wisten dat er een huis zou worden gebouwd in het buiten-

gebied. De zoon van de veehandelaar woont nu op het oude akker-

bouwbedrijf waar de veehandel volgens het bestemmingsplan niet was

toegestaan. Hij heeft onlangs een vergunning gekregen voor weer een

nieuwe stal op deze plek. Nu ja, het is mijn pakkie-an niet meer. Het

kan wel zijn dat mijn schoonfamilie een civiele procedure begint. Die

buurman heeft iedereen namelijk in de maling genomen en mijn

schoonfamilie onnodig op kosten gejaagd. In zo’n procedure is het mo-

gelijk om ge tuigen onder ede te horen. Daardoor wordt het mogelijk

om duidelijk te krijgen hoe zoiets heeft kunnen gebeuren. Nu lijkt het

er op dat willekeur in Emmen een bestuurlijk uitgangspunt is. Het

gaat er niet om wát wordt aangevraagd, maar door wíe. Verder kunnen

we toch niet van ons bestuurlijk ideaal afdwalen lijkt me.’

Martijn Delaere

36

Willekeurige dossiervorming6 juni 2003

De gemeente Gemert-Bakel noemt het een typisch

geval van de wet van Murphy. Touringcar-ondernemer

Wiljan Slits weet zeker dat B en W het lot een stevig

handje helpen en stapte naar Justitie. Het verhaal

van een al meer dan vijftien jaar durende vete in

Noord-Brabant.

Vorige week plofte er een brief op de deurmat van Wiljan Slits uit De Mortel. De gemeente Gemert-Bakel geeft hem tot uiterlijk vrijdag 6 juni 2003 de tijd om een nieuw koopcontract te ondertekenen voor een perceel grond op het uitbreidingsplan van industrieterrein Wolfs-veld. Zo niet, dan zoekt de gemeente een andere gegadigde. ‘Ik word er doodziek van’, zegt Slits.De verhouding tussen de gemeente Gemert-Bakel en Wiljan Slits is altijd al moeizaam geweest, om het maar eens eufemistisch uit te

2Boze Burgers

37

drukken. Dat begon al halverwege de jaren tachtig, toen Slits een garage bij zijn woning wilde bouwen. De discussie ging over de juiste locatie en verliep stroef, mede omdat toezeggingen die wethouder Harry Verkampen (CDA) volgens Slits deed later niets waard bleken. Toen de gemeente in een huis-aan-huis-krant niettemin een adver-tentie plaatste met de boodschap dat hem een bouwvergunning was verstrekt, ging Slits aan het werk. Na enige tijd legde de gemeente hem een bouwstop op. De publiekelijke mededeling bleek op een fout te berusten. Uiteindelijk ontkwam de gemeente niet aan het betalen van een schadevergoeding. ‘Sindsdien is de gemeente rancu-neus’, beweert Slits.Dat dit zo is, blijkt volgens hem zonneklaar uit de rol die de gemeente speelde in een bittere en jarenlange scheidingsprocedure van zijn ouders. Omdat zijn moeder niet op korte termijn huisvesting zou kunnen krijgen, bracht Slits aanpassingen aan in zijn garage, waarin zijn moeder tijdelijk onderdak zou krijgen. Uiteindelijk kreeg zijn moe-der tegen de verwachting in toch snel een huurhuis aangeboden. Zij betrok de woning en ontving - in afwachting van een uitspraak in de gerechtelijke procedure rond de boedelscheiding - een bijstandsuit-kering. Toen de uitspraak pas jaren later een feit was en moeder Slits een som geld toegewezen kreeg, eiste de gemeente de bijstand terug. Wiljan Slits wilde - als schuldeiser - daarvan het geldbedrag aftrekken dat hij had gemaakt voor de aanpassing van zijn garage. De vader van Slits ondertekende echter een getuigenverklaring waar-uit zou moeten blijken dat de moeder nooit in de garage van Slits heeft gewoond. Vader Slits deed dat op verzoek van zijn advocaat, die - opmerkelijk - tegelijkertijd ook de belangen van de gemeente in deze zaak behartigde. Op basis van dit document werd de claim van Slits junior door de kantonrechter afgewezen. Volgens Wiljan Slits is de getuigenverklaring van zijn vader vals en weet de gemeente dit. Hij verwijst daarbij naar een document uit het gemeentelijke dossier, waarin de gemeente erkent dat moeder Slits tijdelijk bij haar zoon

38

Foto

: Jos

Lam

mer

s

39

heeft ingewoond. Slits kreeg dit document pas onder ogen nadat hij via een procedure inzage afdwong in het dossier van zijn moeder, voor wie hij als gemachtigde optreedt. Slits: ‘Ik heb drie keer het dossier willen inkijken. Drie keer moest ik daarvoor een procedure voeren.’Op grond van de door hem in het dossier aangetroffen documenten besloot Slits in 2001 aangifte tegen de gemeente te doen wegens valsheid in geschrifte. De politie zag er evenwel geen heil in. Ook de officier van justitie wilde er niets mee doen. Volgens hem had een ambtenaar zich verschreven. Slits liet het er niet bij zitten en ging in beroep. De zaak loopt nog steeds. Slits: ‘Een typefoutje van de ambte-naar. Het zal wel. Als je mijn dossier bestudeert, stuit je wel 20 keer op foutjes en verschrijvingen van de gemeente. Maar het is altijd in mijn nadeel.’

Permanent gedwarsboomd

De wethouders Hans van Dijk (Sociale Zaken) en Harry Verkampen (Ruimtelijke Ordening) zuchten vermoeid als ze door Binnenlands Bestuur worden gevraagd naar de beschuldiging van Slits dat hij per-manent wordt gedwarsboomd door de gemeente. Ze verwijzen naar de grote stapels papieren die het dossier Slits vormen. Verkampen: ‘Laat een rechter alles maar onderzoeken. Ik vind het prima. Er zijn in de loop van de afgelopen twintig jaar best fouten gemaakt door ons. Sommige dingen hadden anders gemoeten, dat is gewoon zo. Vaak was er ook sprake van de wet van Murphy. Maar we behandelen

‘ Ik heb drie keer het dossier willen inkijken. Drie keer moest ik daarvoor een procedure voeren’