Zaterdag 2 februari 2013 19Zaterdag 2 februari 201318 Interview Interview

Het was voor Heiligersvoor het eerst dat zijeen biografie schreef.Om die reden heeftzij er lang over nage-

dacht, zelfs enkele jaren. In dieperiode was ze veel in gesprekmet Sidney Joubert en LucilleBerry-Haseth, bestuursledenvan de Fundashon Pierre Lauf-fer, over de biografie die ermoest komen. ,,Het lag in deverwachting dat ik die zouschrijven, maar ik twijfelde”,memoreert Heiligers. ,,Tot Lu-cille me subtiel duidelijk maak-te dat mensen die Pierre heb-ben gekend zouden komen teoverlijden. Op dat moment hebik de knoop doorgehakt en erserieus tijd voor ingeruimd.”

Over de persoon Lauffer wistBernadette eigenlijk weinig. De opdrachtgever, FundashonPierre Lauffer, gaf haar alle

ruimte voor haar ontdek-kingstocht. Die ruimte bleekverre van overbodig. ,,Ik wasecht flink van mijn stuk ge-bracht door alle dingen die bo-ven kwamen over zijn leven. Destichting heeft me helemaalmijn gang laten gaan en megeen strobreed in de weg ge-legd, nooit.” Volgens Heiligersis dit een grote verdienste ge-weest. Door de ruimte die zekreeg, maar ook door de onbe-grensde coöperatie van ieder-een die zij benaderde, lukte hethaar om een genuanceerd enrijk beeld te ontwikkelen.

Recensenten zijn het er una-niem over eens dat het resultaatsuccesvol is. De biografie heeftdiepgang, is uiterst evenwichtigen menselijk, met een degelijkeen knappe onderbouwing.Daarmee is het boek aange-naam en interessant om te le-zen, maar bovendien van grotewaarde voor de toekomstige be-studering van het leven en werkvan deze belangrijke Curaçaoseschrijver.

In het onderzoeks- en schrijf-proces heeft Heiligers zwaremomenten meegemaakt, enveel, heel veel, door de kamer‘geijsbeerd’. Er kwam veel ophaar af dat haar verwonderde,verbaasde, wat ze niet konplaatsen. Dat begon al aan hetbegin, toen iedereen die zijsprak Lauffer memoreerde alseen djòli gai, een joviale vent, al-tijd leuk, attent, wars van con-venties. Op grond van het werkvan Lauffer kon dat voor Heili-gers niet alles zijn, er moest eenandere kant zitten aan wellichtde grootste dichter die ons taal-gebied ooit heeft gekend. Dedeur naar die andere kantenvan Lauffer werd onverwachtopengezet door een oude buurt-genoot, Henky Gummaris, dienota bene eerst dacht dat hijniets te melden had. Toen Ber-nadette doorvroeg vertelde hij

dat hij als kind eigenlijk bangwas geweest voor - zoals hij hethad ervaren - die grote jongendie altijd maar wat zat te tokke-len op zijn gitaar en kwaadwerd als de kinderen lawaaimaakten. Die uren in de luchtkon staren, in diepe gedachtenverzonken, en die dan zomaarin de mondi achter het kerkhofverdween. ,,Dat was het mo-ment dat ik wist, nu kom ik er-gens.” Heiligers sprak met bij-na alle geïnterviewden meerde-re keren, en nam deze nieuweperspectieven mee. Langzaamwerd het beeld verrijkt, vertel-den mensen over andere kan-ten van de djòli gai.

Bernadette Heiligers begonhaar onderzoek met een duide-lijk stappenplan. Daaraan tengrondslag lag de sturende vraagin hoeverre het oeuvre vanLauffer samenvalt met zijn le-ven, en wat dit zegt over desamenleving waarin hij op-groeide. Haar eerste stap wasom - nog niet beïnvloed door deverhalen van anderen - het vol-ledige werk van Lauffer te her-lezen. Hier destilleerde zij degrote thema’s uit die zij tot lei-draad maakte in het onderzoeken in de biografie: vaderlands-liefde, het Papiaments, de lief-de voor de zwarte vrouw, de na-tuur en God.

Vervolgens ging zij metmensen in gesprek die Lauffer

hadden gekend. Bij de uitwer-king van de gesprekken maakteze een ordening naar thema, enplaatste daar vervolgens haar ei-gen bevindingen bij, bijvoor-beeld zaken die ze had ge-proefd, of interessante combi-naties van gegevens. Als vierdestap ordende ze haar themati-sche materiaal chronologisch,zodat het beeld een heldere ver-halende lijn kreeg. Pas daarna,als vijfde en laatste stap, opendeze de dozen met archiefstuk-ken, zoals brieven en artikelen.Dat maakte de cirkel rond, zo-

als gehoopt. ,,Ik kreeg bijvoor-beeld een artikel in handen vanPierre dat prachtig mooi, maarwat cryptisch was. Op datumzocht ik er zijn werk en levens-fase bij en verdraaid, het konniet anders dan dat hij eigenlijkover zijn eigen gezinssituatieschreef.” De sturende vraag -samenhang tussen leven enwerk - had niet alleen invulling,maar ook kleur en diepte gekre-gen.

Opmerkelijk genoeg zei ie-dereen ‘ja’ toen de auteur henbenaderde voor een gesprek.

Bernadette nam de tijd om uitte leggen waar het om ging.Met name bij de kinderen vanLauffer uit zijn eerste huwelijkwas dat nodig. Lauffer heeft hetzijn gezin bepaald niet gemak-kelijk gemaakt. Zijn eigengerei-de en dwarse wijze van in hetleven staan had als consequen-tie dat het gezin niet zondersteun van familieleden kondraaien. Voor zijn eerste vrouw,moeder van negen kinderen,was deze pil bitter en zwaar,niet in de laatste plaats omdatzij tegen de wens van haar fa-

milie met Lauffer in het huwe-lijk was getreden. De sfeer inhuis liet regelmatig veel te wen-sen over, en incidenten warenniet van de lucht. Maar tegelij-kertijd was Lauffer een strenge,maar ook zeer toegewijde vaderdie - zeker voor het Curaçao indie tijd - uitzonderlijk veel aan-dacht had voor zijn kinderen.Ontroerend zijn in dat opzichtde fragmenten in de biografieover de kampeerweekenden opJeremi, waar de familie zo puuren eenvoudig mogelijk van denatuur genoot.

,,Door deze eerlijke en rijkeaanvullingen begon de puzzellangzaam in elkaar te vallen. Ik moet eerlijk toegeven, ik heb regelmatig gewanhooptdoor de complexiteit en detegenstrijdigheden, maar opeen gegeven moment zag ik de lijn. Eigenlijk kun je alleswaar Lauffer voor staat, al zijn eigenaardigheden, terug-brengen op een ding: zijn onvermogen om te gaan met al-les dat niet echt is, niet authen-tiek, niet puur. Het verklaartzijn lastige kanten, maar ookzijn liefdes. Daarbij komt dathij - als het hem aanstond - con-sequent was in zijn doen en la-ten. En dus ook loyaal. HadPierre je eenmaal in zijn hartgesloten, dan bleef je daar. Hijwas dan zeer charmant en at-tent.”

Twee jaar heeft het werkenaan de biografie gekost. De zorgvan Lucille Berry-Haseth datmensen zouden komen te over-lijden is gelukkig tijdig doorhaar geuit. De enige die Heili-gers echt in dit proces heeft ge-mist, is de in 2010 overledenmonseigneur Amado Römer,die vriend en biechtvader vanLauffer was. ,,Ik heb AmadoRömer gelukkig wel gesprokenover Lauffer”, blikt ze terug,,,maar wat zou ik graag methem hebben willen reflecterenover mijn bevindingen.” Vanhem komt een van de mooisteuitspraken in de biografie: ,,DeHeer stuit op een harde dobberals hij over Pierre moet oorde-len”.

Nu de biografie af is, is voorHeiligers het werk echt klaar.Ze heeft gedaan wat ze haar op-drachtgever heeft beloofd: hetleven en het werk van Lauffersamenbrengen dusdanig dat desfeer van de Curaçaose ge-meenschap in de periode vanzijn leven goed aan bod komt.Een enorme zoektocht en eenlastige puzzel, met als resultaateen verhalende biografie. Dezevorm heeft ze bewust gekozen,waarbij ze zelf uiterst op deachtergrond blijft. Over de posi-tieve reacties is Heiligers aan-genaam verrast, maar over haarrol als biografe blijft ze beschei-den. ,,Het belang van het boek

voor toekomstig onderzoek bij-voorbeeld, ik moet je eerlijkzeggen, ik heb er nooit echtover nagedacht. Ik heb mijnwerk gedaan en nu bied ik hetaan. Dat is hoe ik mijn rol zie,als een aanbieder. Verderniets…”

Bernadette Heiligers Pierre Lauffer. Het bewogen levenvan een bevlogen dichterGenaaid gebonden met stofom-slag, 304 blz., 51,95 gulden inclusief obgeïllustreerd met 30 afbeeldingenISBN 978-90-6265-814-5

Schrijven was het makkelijke deelIn gesprek met Bernadette Heiligers over haar biografie van Pierre Lauffer

Afgelopen najaar verscheen bij uitgeverij In deKnipscheer ‘Pierre Lauffer, het bewogen leven van eenbevlogen dichter’. ,,Schrijven was het makkelijke deel”,vertelde biografe Bernadette Heiligers-Halabi bij dedrukbezochte boekpresentatie in het Avila Hotel.Nieuwsgierig geworden naar de zoektocht enoverwegingen die voorafgingen aan het schrijfproces,ging ik in gesprek met de auteur.

Door Margo Groenewoud

Bernadette Heiligers FOTO FARY HEILIGERS ‘Atrobe mi ke kore krusa mondi…’ (Weer wil ik zwerven, weer de wildernis doorkruisen...). Dit is eerste zin van gedicht nummer VIIIuit het tijdschrift Kristòf en uit het boek ‘Na final di kaminda’ (Aan het einde van de rit) dat in 2012 in vijf talen is gepubliceerd.

FOTO CAREL DE HASETH

Pierre in zijn jonge jaren. FOTO ARCHIEF FUNDASHON

PIERRE LAUFFER

Andere werken - Flecha - in eigen beheer

uitgegeven, 2008- 25 jaar Koningin Beatrix

- Stichting Nederlands Antilliaans Oranje Comité, 2006

- Vanuit de UNA gezien - Universiteit van de Nederlandse Antillen, 2005

- Agènda di Banderita - in eigen beheer uitgegeven, 2004

- Forsa di Palabra - gepubliceerd in Kristòf 2003 jaargang XII-4

- Cultuur maakt het leven mooier - Prins Bernhard Cultuurfonds Neder-landse Antillen en Aruba, 2003

- Samen Leven - 13 ver-halen over Curaçaoë-

naars van verschillende culturele achtergronden.

Amigoe, 2001- Almanak van het Onder-

wijs/Almanak di Ense-ñansa - Pierson Stich-ting en Korpodeko, 1992

- La Belle Alliance - Avila Beach Hotel, 1992

- Rima pa Mucha - in eigen beheer uitgegeven, 1991

- Guia pa Empresa Chikí- Fundashon Empresa Chikí Kòrsou en Korpodeko, 1988

- Alles voor Allen. 132 jaren zusters franciska-nessen op Curaçao - Sint Elisabeth Hospitaal, 1987

- Curaçao Close-up - Mac-millan Publishers, 1986Pierre bewerkt zijn moestuin in Santa Catharina.

FOTO ARCHIEF FUNDASHON PIERRE LAUFFERDe omslag van het boek.