SCHOOLPLAN 2016 – 2020

Het Reliëf - Het Sloepje Op basis van het Attendiz Instituutsplan 2016 – 2020

2

Inhoud 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 3

2. Algemene schoolgegevens .............................................................................................................. 4

3. Missie, visie en uitgangspunten van de school ............................................................................... 6

4. Hoe staat onze school er voor in 2016? .......................................................................................... 8

5. Ons onderwijsbeleid ...................................................................................................................... 11

6. Onze opbrengsten ......................................................................................................................... 16

7. Onderwijsondersteuning en leerlingenzorg .................................................................................. 22

8. Veiligheidsbeleid ............................................................................................................................ 25

9. Personeelsbeleid............................................................................................................................ 28

10. Huisvestings- en financieel beleid ................................................................................................. 30

11. Kwaliteitszorg en kwaliteitsbeleid ................................................................................................. 31

Bijlagen .................................................................................................................................................. 36

3

Inleiding In dit schoolplan geven wij een vooruitblik naar 2020. Waar staat onze school in 2016 en waar willen we zijn in 2020. Door dit te beschrijven in een plan willen we onszelf, de ouders, de inspectie en het bevoegd gezag duidelijkheid bieden over onze uitgangspositie en verantwoording afleggen over onze plannen voor de periode tot en met 2020. Het Attendiz Instituutsplan is de oplegger voor dit schoolplan. Terugkijkend op de afgelopen periode van 2012-2016 is er veel veranderd. De introductie van de wetten Passend Onderwijs en Kwaliteit (V)SO en de daling van het aantal leerlingen hebben geleid tot een herinrichting van het speciaal onderwijs in Enschede. Eén van de uitgangspunten van Passend Onderwijs is dat het onderwijs zoveel mogelijk thuisnabij geboden wordt. Dit resulteerde in 2013 in een opsplitsing van Onder de Kap in een locatie in Hengelo en een locatie in Enschede. De indeling van leerlingen op basis van doelgroepen werd losgelaten en de leerlingen werden ingedeeld op basis van leerroute en uitstroomniveau (arbeidsmarkt, dagbesteding en vervolgonderwijs). Hierdoor werden de scholen SO Het Mozaïek en SO Onder de Kap op 1 augustus 2014 samengevoegd. In 2015 kreeg deze samengevoegde school de nieuwe naam Het Reliëf. Op Het Sloepje werd onderwijszorgklas De Regenboog opgestart. De onderwijszorgklas is een directe samenwerking tussen zorgaanbieder Jarabee en Attendiz en is een arrangement voor jonge leerlingen met een intensievere ondersteuningsvraag. In groep Regenboog werken leerkrachten van Het Sloepje samen met pedagogisch medewerkers van Jarabee aan één kind, één plan. Indicatie voor het onderwijszorgarrangement gaat via de gemeente en wordt altijd afgestemd met het samenwerkingsverband. Het leerlingenaantal daalt. Om Attendiz financieel gezond te houden, wordt steeds goed gekeken naar de optimalisatie van de huisvesting. Zowel Het Reliëf als Het Sloepje zaten in te grote panden. Binnen Attendiz kwam door interne verschuiving het pand aan de Floraparkstraat beschikbaar. Dit schoolgebouw is precies groot genoeg om beide scholen samen te huisvesten. Per 01-08-2016 zijn beide scholen gehuisvest aan de Floraparkstraat. Het Sloepje en Het Reliëf bieden onderwijs aan leerlingen van groep 1 t/m 8 met een psychiatrische en/of psychische en/of gedragsstoornis. Het Sloepje verzorgt het onderwijs aan groep 1 en 2 en Het Reliëf aan groep 3 t/m 8. Omdat we willen uitdragen één school te zijn met een onderbouw (Het Sloepje), een midden -en bovenbouw (Het Reliëf), is dit plan een gezamenlijk schoolplan van beide scholen. Op veel gebieden maken de scholen dezelfde ontwikkeling door en zorgen zij samen voor een doorgaande lijn in onderwijs aan deze specifieke doelgroep. Indien de scholen onderling afwijken, zal dat specifiek vermeld worden in dit schoolplan. Op verschillende momenten in de schoolloopbaan en zeker na de kleuterperiode vindt een heroverweging plaats van de doorstroom van de leerlingen naar een vorm van vervolgonderwijs (regulier of speciaal (basis)onderwijs). Vanuit het werken met individuele handelingsplannen zijn wij zowel op Het Sloepje als op Het Reliëf overgestapt naar het werken met ontwikkelingsperspectieven en groepsplannen. Opbrengstgericht werken staat hoog op onze agenda. We bieden leerlingen een leeromgeving waarin zij tot maximale ontplooiing en leerprestaties kunnen komen. Goed onderwijs wordt gekenmerkt door bereikte resultaten: de opbrengsten. Met een einddoel voor ogen van hetgeen we met de leerlingen willen bereiken, kunnen wij concrete doelen voor de langere en korte termijn vaststellen.

4

Resultaten bereik je alleen door het bieden van goed onderwijs. Een goede leerkracht is een belangrijke voorwaarde voor goede leerprestaties. Het personeel wordt dan ook uitgedaagd en gestimuleerd het maximale uit zichzelf te halen. Bij kwaliteit in het onderwijs staat de relatie tussen leerkracht en kind centraal. Een leerkracht leert niet van bovenaf, maar vooral door reflecteren en gereflecteerd worden op eigen handelen. De Attendiz Academie, een goede gesprekkencyclus, de school als professionele leergemeenschap helpen ons om te blijven leren. Kwaliteitszorg kreeg een prominente plek door de concrete invoering van kwaliteitskaarten, een handvat om kwaliteit op een structurele manier te implementeren en te borgen. Het kwaliteitskader van Attendiz bestaat uit negen verschillende kwaliteitsaspecten. De kwaliteitskaarten worden gefaseerd ingevoerd. Ieder schooljaar staat een aantal kwaliteitsaspecten, met de bijbehorende kwaliteitskaarten, centraal. In schooljaar 2014/2015 waren dat de aspecten 2, 3 en 7. In het schooljaar 2015/2016 lag de focus op de kwaliteitsaspecten 6 en 8. De kwaliteitskaarten vormen een belangrijk handvat voor ons om de kwaliteit op peil te houden, te borgen en te verhogen. Komende vier jaren zullen wij ons verder richten op professionele cultuur, persoonlijk meesterschap, opbrengstgericht werken, 21e-eeuwse vaardigheden, ICT-vernieuwingen, positive behavior support, intensivering samenwerking met zorg, invoering nieuw leerlingvolgsysteem en nog veel meer. Lees dit schoolplan waarin wij u een vooruitblik geven naar 2020! Carla Hilbink, directeur Vastgesteld door het bevoegd gezag : 24-05-2016 Instemming van onze MR : 19-05-2016

5

Algemene schoolgegevens

Naam van onze school: Het Reliëf/ Het Sloepje

Adres: Floraparkstraat 390

7531 HX Enschede Tel 0880- 203898 hetrelief@attendiz.nl www.hetrelief-attendiz.nl hetsloepje@attendiz.nl www.hetsloepje-attendiz.nl

Denominatie: Bijzonder neutraal

Schooltype: Speciaal onderwijs

Bestuur van onze school: Attendiz

Adres: Welbergweg 20

7556 PE Hengelo Postbus 8105 7550 KC Hengelo 0880-103600 info@attendiz.nl www.attendiz.nl

Samenwerkingsverband: Naam 23.02

Website www.swv2302.nl

Aantal medewerkers per 01-04-2016: Totaal Het Reliëf : 29

Directie : 2 Fte's : 22,46 Directie: 2,0

Totaal Het Sloepje: 18 Directie : 1

Fte’s : 10,33 Directie: 0,6

Aantal leerlingen per 01-10-2015: Het Reliëf : 105 Het Sloepje : 37

Aantal leerlingen per 01-04-2016: Het Reliëf: 113 Het Sloepje: 47

Verdeling van de leerlingaantallen per

01-04-2016:

schooltype: OB MB BB

Speciaal onderwijs 35 45 68

OZ-klas 12

6

1. Missie, visie en uitgangspunten van de school Het Reliëf en Het Sloepje vallen onder het bestuur van Attendiz. De centrale missie van Attendiz is:

Alle kinderen met specifieke onderwijsbehoeften:

krijgen de kansen die nodig zijn om zich optimaal te kunnen ontwikkelen.

bieden wij de ondersteuning die zij nodig hebben in hun ontwikkeling.

horen erbij; geen kind wordt om reden van een individuele beperking, aanleg, tempo of

motivatie uitgesloten.

3.1 De kernwaarden van onze school Wij staan voor kwalitatief goed onderwijs aan leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoefte op

het gebied van gedrag. De drie kernwaarden van onze school zijn:

1. Vertrouwen

2. Veiligheid

3. Respect

De overkoepelende waarde is plezier. Een positief klimaat is een voorwaarde om tot optimale

ontplooiing te kunnen komen. Wij willen een school zijn waar kinderen, ouders en personeel met

veel plezier komen. Kinderen met verschillende achtergronden en religies en uit verschillende

culturele omgevingen spelen en werken met elkaar en ontwikkelen respect voor elkaar; want zij

vormen de maatschappij van de toekomst.

Op onze school streven wij ernaar leerlingen een veilige plek te bieden en een stevige basis voor de

toekomst.

3.2 De missie van onze school Wij bieden onderwijs aan leerlingen van groep 1 t/m 8 die zich kenmerken door dusdanige intensieve

ondersteuningsbehoeften op gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling waardoor zij niet naar

de reguliere basisschool of het speciaal basisonderwijs kunnen gaan.

Voor deze specifieke doelgroep bieden wij:

de kansen die nodig zijn om zich optimaal te kunnen ontwikkelen; voor de leerlingen in de

onderbouw is er indien nodig de mogelijkheid van een combinatie onderwijs/zorg in de vorm

van de OZ-klas.

de ondersteuning die zij nodig hebben in hun ontwikkeling.

dat zij erbij horen; geen kind wordt om reden van een individuele beperking, aanleg, tempo

of motivatie uitgesloten.

Wij willen een school zijn waar leerlingen, met specifieke onderwijs-en ondersteuningsbehoeften

worden uitgedaagd te leren. Door de leerlingen scherp in beeld te hebben kunnen wij sturing geven

op wat zij zowel didactisch als pedagogisch nodig hebben om tot individuele ontplooiing te komen. In

de onderbouw hanteren wij de slogan ‘Door volgen en sturen naar opbrengst en groei’, waarbij het

accent ligt op het stimuleren, prikkelen en uitdagen om de volgende stap in de ontwikkeling te

kunnen maken.

7

3.3 De visie van onze school Bieden van een passend en ambitieus onderwijsaanbod.

De ondersteuningsvraag van de leerling vormt het motief voor ons handelen.

Ouders als partner! School en ouders zijn elkaars partners, samen zorgen wij voor een

optimaal schoolklimaat. Dit is goed voor het kind, de ouders en de school. Wederkerigheid

en gelijkwaardigheid staan centraal in de contacten met ouders.

Handelingsgericht werken in een kader van opbrengstgericht onderwijs.

Onze visie op leerlingen

Elk kind hoort erbij en heeft recht op goed onderwijs. Iedere leerling heeft talent en verdient kansen

om tot optimaal presteren te komen Wij zijn verplicht om ‘eruit te halen wat erin zit’. Wij zullen

steeds opnieuw moeten zoeken naar ingangen bij elk kind om te komen tot de juiste pedagogische

en didactische afstemming. Al onze acties en ontwikkelingen zijn terug te voeren naar één doel:

Verbeteren van de ontwikkelingsperspectieven van elke individuele leerling!

Leerlingen die onze school bezoeken, hebben vaak al meerdere schoolwisselingen gehad en hebben

regelmatig een negatief zelfbeeld en een negatieve schoolbeleving. Het is onze opdracht om voor elk

kind een veilige en gestructureerde omgeving te bieden waarin het kind voelt dat het gewaardeerd,

gerespecteerd, begrepen en geholpen wordt.

Onze visie op onderwijs

Onderwijs is gericht op optimale opbrengsten.

Iedere leerling heeft een ontwikkelingsperspectief, waarin de ondersteuningsbehoefte en het integratieve beeld richting geven voor het didactische en pedagogisch handelen.

‘Meten is weten’; op basis van resultaten op methode-onafhankelijke toetsen, respons

op instructie en gedijen van de leerling, worden doelen voor de komende periode

opgesteld.

Convergente differentiatie: onderwijs is afgestemd op het gemiddelde van de groep,

maar ook rekening houdend met individuele verschillen; basisaanbod - intensief en

verdiept programma.

Planmatig onderwijs: we werken vanuit doelen. Voor alle vakgebieden hanteren wij

methoden. Voor de groepen 1 en 2 worden de methoden steeds meer als

bronnenboeken gebruikt. De doelen zijn leidend voor het aanbod, daar worden de

activiteiten bij gezocht of zelf bedacht.

Een uitdagende leeromgeving: benutten van talenten.

Boeiend en betekenisvol onderwijs.

Een ononderbroken ontwikkelingslijn.

Aandacht voor de totale ontwikkeling van de leerling, waarbij de focus ligt op taal,

rekenen en de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Stimuleren en ontwikkelen van samen (coöperatief) leren.

Stimuleren, ontwikkelen en toepassen van 21ste eeuwse vaardigheden, waaronder ICT.

Bevorderen van zelfstandigheid.

Onze visie op een veilig schoolklimaat

Wij staan voor een veilig, gestructureerd, uitdagend, positief en respectvol schoolklimaat. Onze

school moet een veilige plaats zijn waar leerlingen, ouders en personeel met veel plezier komen.

Wat vinden wij belangrijke pijlers voor een veilig schoolklimaat:

Rust, structuur en regelmaat binnen de school en in de klas.

8

Veiligheid, je veilig en geaccepteerd voelen, in en rond de school.

Zichtbare gedragsverwachtingen: in de hele school wordt zichtbaar aangegeven welk

gedrag in welke ruimte van je verwacht wordt.

Positief gedrag wordt gezien, gewaardeerd en beloond.

De inrichting van de school en de klas straalt rust uit en is tegelijkertijd uitdagend en

afgestemd op de belevingswereld van het kind.

Een prettige, open school- en klassensfeer.

Ouders zijn belangrijke partners, samenwerken staat voorop.

9

Hoe staat onze school er voor in 2016?

Het onderwijsbeleid van onze school wordt door een aantal factoren bepaald. De hoofdlijnen van het

beleid worden bepaald door de overheid. Landelijke ontwikkelingen zijn in algemene zin bepalend

voor de richting van het onderwijs. Tussen datgene wat vanuit de overheid wordt bepaald en

datgene wat de school tot haar eigen ambities rekent, reikt Attendiz, het bestuur van onze school,

richtlijnen aan die mede de inhoudelijke (in)richting van onze school inkleuren. Tenslotte bepaalt

onze school zelf hoe het onderwijsbeleid voor de komende jaren zal worden vormgegeven.

4.1 Kansen & bedreigingen, sterke & zwakke punten van onze school Onze school staat op het standpunt dat bedreigingen die op onze school afkomen, voor zover

mogelijk, geneutraliseerd moeten worden en dat de kansen die zich aandienen moeten worden

verzilverd.

Kansen voor onze school

- Op basis van de opbrengstgegevens van meerdere schooljaren conclusies trekken voor de

inrichting van het onderwijs.

- Schoolstandaard sociaal-emotionele ontwikkeling vaststellen op basis van verzamelde data

van meerdere meetmomenten.

- Samenwerking met zorgpartners verbreden en verdiepen; onderwijszorgconcept verbreden.

- Intensivering van de afstemming met het samenwerkingsverband.

- Doorontwikkelen van professionele schoolcultuur:

- Verhogen betrokkenheid team bij nieuwe ontwikkelingen, veranderingen, etc.

- Het onderling bespreken van belemmeringen in het werk en het functioneren van

medewerkers.

- Afstemming hanteren van dezelfde regels (eenduidigheid in hoe om te gaan met

moeilijk gedrag van leerlingen).

- Regie door CvB op externe disciplines verstevigen.

- OPP:

- Aanscherpen op niveau bij uitstroom.

- Leerlingen nog actiever betrekken bij OPP.

- Onderwijstijd nog meer dan nu als middel inzetten.

- PBS:

- Borging en doorontwikkelen.

- Afstemming tussen Het Reliëf en Het Sloepje.

- Verder professionaliseren van didactische vaardigheden:

- Instructievaardigheden (Interactieve Gedifferentieerde Directe Instructie (IGDI).

- Toepassen en borgen van technieken uit ‘Teach like a Champion’.

- Ontwikkelen en toepassen 21e eeuwse vaardigheden en ICT.

- Onderwijsaanbod voor de leerlijn ‘leren leren’.

- Invoering LVS ParnasSys.

- Ouderbetrokkenheid blijvend stimuleren en vergroten.

- Evaluatie en borging kwaliteitszorg.

- Op basis van data incidentenregistratie consequenties voor onderwijs vaststellen.

- Vergroten veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel.

10

- Aanbod:

- Lesmateriaal voor leerlingen met een zeer specifieke ondersteuningsbehoefte.

- Zelfredzaamheid.

- Samenwerken / coöperatief leren bevorderen.

- Aanbod creatieve vakken herbezien.

- Personeel:

- Passend nascholingsaanbod.

- Ondersteunen en begeleiden nieuw personeel.

- Vervangingsteam.

Bedreigingen voor onze school

Daling leerlingenaantal.

Personeel dat affiniteit heeft en competent is om met deze doelgroep te werken, is moeilijk

te vinden zowel binnen als buiten Attendiz. Daardoor moet er vaak intern een oplossing

gezocht worden. Dit resulteert in interne personeelswisselingen en hoge belasting van vast

personeel.

Ziekte van personeel kan nauwelijks opgevangen worden.

Hoog verzuimpercentage omdat voornamelijk leerkrachten die gebruik hebben gemaakt van

interne mobiliteit niet competent blijken voor de doelgroep.

Relatief veel formatie in het niet onderwijzend personeel.

Doorstroom naar VSO leidt niet altijd tot bestendiging in VSO.

Veel leerlingen stromen pas in groep 5 en 6 binnen en hebben vaak een grote didactische

achterstand (weinig ‘reparatietijd’).

Leerlingen worden vaak voor een korte periode geplaatst.

Veel leerlingen stromen na de teldatum in, waardoor deze leerlingen niet bekostigd worden.

Leerlingen die in een klinische dagbehandeling worden geplaatst, moeten vaak tijdelijk naar

een andere school. Dit komt de schoolgehechtheid niet ten goede.

Sterke punten van onze school

Combinatie onderwijs-zorg in onderbouw; onderwijszorgarrangement.

Gezamenlijke huisvesting onderbouw-middenbouw-bovenbouw > combineren functies,

taken en nascholing/ bevordering afstemming en doorgaande lijn.

Bestendiging doorstroom vanuit groep 2.

Opbrengstgericht werken.

Elke leerling heeft een actueel ontwikkelingsperspectiefplan (OPP).

CvB is regievoerder op leerlingenzorg.

Prettige, inspirerende leeromgeving.

Structuur en kaders.

Onderwijsaanbod voor leerlingen met zeer intensieve ondersteuningsbehoefte op gebied

van gedrag.

Krachtig pedagogisch klimaat.

Zeer competente leerkrachten.

Personeel met passie voor leerlingen met een specifieke ondersteuningsvraag.

Weinig tot geen thuiszitters.

Deskundigheid in ABC (Agressievisie, Beroepshouding & Communicatie-methodiek).

11

Positive Behavior Support (PBS).

Voorlopige schoolstandaard taal en rekenen.

Werken met groepsplannen.

Incidentenregistratie. Ouders waarderen school met 7,9 (midden -en bovenbouw) en met een 8,3 (onderbouw).

Leerlingen vanaf groep 6 waarderen de school met 8,3 ( 0,8 hoger dan 4 jaar geleden).

Respectprotocol.

Onderwijsinhoudelijke werkgroepen.

Sterk teambreed deskundigheidsaanbod gericht op verbeteren van opbrengsten en omgaan

met moeilijk gedrag.

Zwakke punten voor onze school

Leerlingen stromen vaak op lager niveau uit dan je op grond van de IQ-gegevens

verwacht.

Visie op actief burgerschap en sociale integratie in zowel het schoolplan als de

schoolgids.

Methode sociaal-emotionele ontwikkeling voldoet niet aan de verwachtingen.

Leerlingen vanaf groep 5 scoren laag op begrijpend lezen.

4.2 Vooruitblik 2016 – 2020 We weten waar de belangrijkste aandachtspunten voor onze school liggen. Die aandachtspunten

zetten we om in concrete doelstellingen. In de volgende hoofdstukken lichten wij toe op welke

accenten ons beleid komt te liggen en welk tijdpad daaraan hangt. Ieder van de negen

kwaliteitsaspecten uit het Attendiz kwaliteitskader komt daarbij aan bod.

12

5. Ons onderwijsbeleid De wet Passend Onderwijs en de wet Kwaliteit (V)SO bieden op landelijk niveau de belangrijkste

kaders waarbinnen het onderwijs op onze school wordt vormgegeven. Deze nieuwe wetten hebben

voor Attendiz geleid tot twee belangrijke uitgangspunten: maximale ontplooiing en thuisnabij

onderwijs. Deze twee uitgangspunten vormen de input voor een aantal belangrijke ontwikkelpunten.

Met de kwaliteitskaarten biedt Attendiz onze school een stevig handvat om systematisch aan de

invoering en borging van deze ontwikkelpunten te werken. In het volgende hoofdstuk staan wij

uitgebreid stil bij onze opbrengsten. In dit hoofdstuk lichten wij eerst de volgende kwaliteitsaspecten

toe:

Leerstofaanbod

Onderwijstijd

5.1 Ons leerstofaanbod Een boeiend leerstofaanbod vinden wij belangrijk. Naast een sterk programma, geldt dat onze

leraren het onderwijs op een dusdanige manier weten aan te bieden dat leerlingen worden

uitgedaagd tot leren en ontdekken én dat zij plezier ervaren in het leren door het opdoen van

succeservaringen. Hiermee wordt het leerrendement van de leerlingen vergroot.

Ons leerstofaanbod is eigentijds, breed en afgestemd op de kerndoelen, zowel op het gebied van

rekenen en taal als voor de leergebiedoverstijgende vormingsgebieden. Onze leraren stemmen dit af

op de onderwijsbehoeften die kenmerkend zijn voor de leerlingpopulatie. Waar dat gewenst is,

intensiveren of verdiepen we het aanbod. Voor leerlingen met zeer ernstige lees -en taalproblemen

hanteren wij het dyslexie-protocol van Attendiz.

De doelen voor de cognitieve en leergebiedoverstijgende vakken zijn leidend zijn voor het aanbod.

Ons leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming en de leerinhouden

voorzien in een doorgaande lijn.

Groep 1 en 2

Vak Methode/Leerlijn Korte toelichting

Rekenen/ taal/lezen Kleuterplein Deze methode biedt naast de kernvakken ook de andere kennisgebieden aan.

Rekenen Gecijferd bewustzijn

Taal/lezen Fonemisch bewustzijn

Taal/lezen De Lettermuur

Taal/lezen/ sociaal emotionele ontwikkeling

Aanbod van ontwikkelingsmaterialen en een gericht aanbod in de spelsituaties

Aanvullend aan de methode; aansluitend bij de belevingswereld van het jonge kind.

Sociaal emotionele ontwikkeling

Goed gedaan Kleuterplein

De leerlijn Sociaal gedrag van het CED wordt gevolgd; de doelen zijn per schooljaar in een jaarplanning weggezet.

Sociaal emotionele ontwikkeling

Positive Behavior Support

Goed gedrag kun je leren! Bekrachtigen van positief gedrag staat centraal.

Actief burgerschap en sociale integratie

Kleuterplein Goed gedaan

Het aanbod is verweven in de genoemde methodes.

13

Groep 3 t/m 8 Vak Methode/Leerlijn Korte toelichting

Aanvankelijk taal/ lezen

Veilig leren lezen (gr 3)

Taal Woordenschat Spelling

Taal actief

Technisch lezen Veilig leren lezen (gr 3) Lekker lezen

Begrijpend lezen Tekstverwerking gr 4 Nieuwsbegrip 5 t/m 8

Schrijven Pennenstreken

Rekenen en wiskunde Wereld in getallen

Sociaal emotionele ontwikkeling

Goed gedaan Sociaal emotionele ontwikkeling

Sociaal emotionele ontwikkeling

Positive Behavior Support

Goed gedrag kun je leren! Bekrachtigen van positief gedrag staat centraal.

Actief burgerschap en sociale integratie

Goed gedaan (3 t/m 8) Nieuwsbegrip (4 t/m 8) TV weekjournaal

Het aanbod is verweven in de genoemde methodes.

Verkeer Klaarover! Verkeerskrant VVN

Aardrijkskunde Grenzeloos

Natuur Binnenstebuiten

Geschiedenis Eigentijds

Engels Groove.me

Muziek Moet je doen

Tekenen Moet je doen

Handvaardigheid Moet je doen

5.2 Onze onderwijstijd De belangrijkste taak van onze school is kwalitatief goed onderwijs geven. De tijden waarop onze

school lesgeeft, de schooltijden, bepalen wij zelf en die zijn terug te vinden in onze schoolgids. De

overheid heeft vastgelegd hoeveel tijd scholen moeten besteden aan onderwijs, de onderwijstijd.

Onderwijstijd beschouwen wij als een middel om beleidskeuzes te verwezenlijken. Wij verdelen de

tijd zodanig over de vakken dat leerlingen in staat zijn het onderwijsprogramma tot zich te nemen.

De verdeling van de onderwijstijd past bij de uitstroomprofielen van onze school.

In onderstaande adviesurentabel geven wij weer hoeveel tijd wij gemiddeld aan welke vaardigheden

besteden. De lesroosters in de klassen zijn gebaseerd op dit model. De verantwoording van de

verdeling van de uren is als bijlage opgenomen.

14

Groep 1 en 2

Vaardigheden groep 1-2 Percentage Aantal uren per week

Taalontwikkeling 32% 8 uur Rekenen/wiskunde 12% 3 uur Functieontwikkeling 24% 6 uur SEO 22% 5 uur en 30 min Bewegingsonderwijs 10% 2 uur en 30 min Pauze (geen onderwijstijd) 2 uur en 30 min 2 uur en 30 min Bruto onderwijstijd 27 uur en 30 min 27 uur en 30 min Netto onderwijstijd 25 uur 25 uur

Groep 3 t/m 8

Vakgebied groep 3 t/m 5 percentage uren per week

groep 6t/m8 percentage uren per week

Taal / lezen/ schrijven (inclusief schrijven)

40% 10 uur

37 % 9 u en 15 min

Rekenen en wiskunde 20% 5 uur

21% 5 u en 15 min

Wereldoriëntatie/ kennisgebieden: Aardrijkskunde Geschiedenis Natuur Maatschappelijke verhoudingen (staatsinrichting) Geestelijke stromingen

6% 1 u en 30 min

8% 2 uur

Kunstzinnige oriëntatie

handvaardigheid tekenen

5% 1 uur en 15 min

5% 1 uur en 15 min

Muziek 2% 30 min

2% 30 min

Sociaal-emotionele redzaamheid 10% 2 u en 30 min

10% 2 uur en 30 min

Verkeer 2 % 30 min

2% 30 min

Bevordering gezond gedrag 4% 1 uur

2% 30 min

Lichamelijke opvoeding 4% 1 uur

4% 1 uur

Burgerschapsvorming 2% 30 min

4% 1 uur

Pauze (onderwijstijd) 5% 1 u en 15 min

5% 1 uur en 15 min

Pauze (geen onderwijstijd) 2 uur en 30 min 2 uur en 30 min

Bruto onderwijstijd 27 uur en 30 min 27 uur en 30 min

Netto onderwijstijd 25 uur 25 uur

15

5.3 Voorkomen van lesuitval Om lesuitval en verzuim van leerlingen te voorkomen, hebben wij hiervoor een schoolbeleid

opgesteld. Zie bijlage. Attendizbreed zal ook een verzuimbeleid worden opgesteld.

5.4 Vooruitblik 2016 – 2020 Vanuit het kwaliteitsonderzoek, de interne audits en op basis van resultaten op de methode-onafhankelijke toetsen komen de volgende punten naar voren betreffende leerstofaanbod: Schooljaar 2016-2017:

Het aanbod voor de sociaal- emotionele ontwikkeling wordt schoolbreed onder de loep genomen.

Aanbod actief burgerschap en sociale integratie beschrijven.

Het leerstofaanbod voor leerlingen met zeer intensieve ondersteuningsbehoefte nog beter

afstemmen op de behoefte van de leerling.

Aanbod begrijpend lezen heroverwegen (groep 5 t/m 8).

Beschrijven hoe de 21st century skills worden geoperationaliseerd en nascholing

onderwijzend personeel.

Integreren van ICT-middelen en multimedia in onderwijs + beschrijving werkwijze.

Invoeren aanbod ‘leren leren’.

Onderwijstijd als instrument van schoolbeleid inzetten.

Adviesurentabel onderwijszorgklas.

Verzuimbeleid school afstemmen op het beleid dat door Attendiz ontwikkeld wordt. Afstemming PBS-programma Het Reliëf en Het Sloepje.

Schooljaar 2017-2018:

Ontwikkelen en toepassen 21e eeuwse vaardigheden.

Integreren van ICT-middelen en multimedia in onderwijs + beschrijving werkwijze.

Aanbod samenwerken en coöperatief leren beschrijven.

Aanbod bevorderen zelfredzaamheid beschrijven.

Implementeren aanbod ‘leren leren’.

Onderwijstijd als instrument van schoolbeleid inzetten.

Leerstofaanbod voor de creatieve vakken herbezien.

PBS vervolg (derde jaar).

Schooljaar 2018-2019:

Ontwikkelen en toepassen 21e eeuwse vaardigheden.

Uitbreiden van integreren en toepassen van ICT-middelen en multimedia in onderwijs.

Implementatie samenwerken en coöperatief leren.

Implementatie zelfredzaamheid.

Borgen PBS.

Schooljaar 2019-2020:

21st century skills zijn verbonden met het dagelijks handelen van de leerkracht - het werken

op basis van 21st century skills is volledig geïntegreerd in de dagelijkse praktijk.

Integreren van ICT-middelen en multimedia.

16

2. Onze opbrengsten

Opbrengstgericht werken betekent dat de leeropbrengsten van de leerling, de klas en de school het

uitgangspunt zijn geworden. Wij werken opbrengstgericht door ons planmatig in te zetten voor het

verbeteren van de vorderingen van onze leerlingen. Dit doen wij door hoge doelen te stellen, hieraan

gericht te werken en onze leerlingen systematisch te volgen in hun vorderingen.

6.1 Opbrengstgericht werken – hoe doen wij dat in onze school? Wij willen de toegevoegde waarde van ons onderwijs aantonen. We kijken daarom niet alleen naar

de eindopbrengsten van onze leerlingen, maar we zetten deze resultaten ook af tegen een relevante

standaard. Dat gebeurt op drie niveaus:

1. Op schoolniveau

2. Op groepsniveau

3. Op leerlingniveau

Opbrengsten op schoolniveau

Schoolbespreking

Twee keer per schooljaar meten we of de leeropbrengsten van alle leerlingen in de school op het

juiste niveau liggen. Dat doen we tijdens een schoolbespreking. Indien nodig nemen we maatregelen

die de hele school aangaan.

Opbrengsten op groepsniveau

Groepsplanbespreking

Twee keer per schooljaar meten we of de leeropbrengsten in elke groep in lijn liggen met de ambitie

schoolstandaarden. Deze vergelijking zegt ons of we maatregelen moeten nemen ten aanzien van de

hele groep.

Opbrengsten op leerlingniveau

Ontwikkelingsperspectief

Voor iedere leerling wordt binnen zes weken na plaatsing een ontwikkelingsperspectief (OPP)

opgesteld. De Commissie voor de Begeleiding (CvB) stelt het OPP vast. In het OPP is o.a. een

diagnostisch beeld van de leerling opgenomen, met daarin IQ-gegevens, het niveau op de leerlijnen

van de kernvakken en andere specifieke leerlingkenmerken. In het OPP wordt beschreven welke

leerroute het beste bij de leerling past. Ook wordt een uitspraak gedaan over het verwachte

uitstroomniveau en de uitstroombestemming van de leerling. Gedurende dit proces vindt overleg

plaats met ouders.

Leerlingvolgsysteem

De voortgang van iedere leerling wordt bijgehouden in het leerlingvolgsysteem. Daarin wordt elke

leerling systematisch en planmatig gevolgd. Wij evalueren ieder jaar of de leerling zich ontwikkelt

volgens het OPP en maken op basis daarvan beredeneerde keuzes.

Leerlingrapport

Vanaf groep 3 krijgen leerlingen twee keer per jaar een rapport: in januari/februari en in juni/juli. In

het rapport wordt een beoordeling gegeven voor alle vakken op basis van de methode

(on)afhankelijke toetsen, respons op instructie, werkstukken en/of observatie. Ook voor de

leergebiedoverstijgende vakken, werkhouding en sociaal emotionele ontwikkeling, wordt een niveau

17

gegeven. Het rapport geeft ouders en leerlingen inzicht in het leerproces en vergroot de

betrokkenheid van de leerling op het eigen leerproces. Komende periode zal het huidige rapport

geëvalueerd worden en indien nodig aangepast. Ook zal onderzocht worden of een rapport voor

groep 1 en 2 wenselijk is.

Individuele bespreking

De vraag die twee keer per schooljaar beantwoord moet worden is: wat heeft deze leerling nodig om

zijn of haar OPP te behalen? Soms moeten we het onderwijs aan een leerling nog verder

aanscherpen of verfijnen om het onderwijs en/of de ondersteuning nog meer te laten aansluiten bij

de behoeften van de leerling. We bespreken van elke leerling de volgende drie criteria:

Is er voldoende vaardigheidsgroei?

Wordt de leerstof beheerst?

Gedijt de leerling: is er sprake van voldoende welbevinden en betrokkenheid?

Indien een leerling zich niet ontwikkelt op een of meerdere van de drie genoemde punten,

verzamelen we handelingsgerichte gegevens en bepalen we welk doel we willen nastreven en wat de

onderwijs-en ondersteuningsbehoeften zijn. Op grond hiervan nemen we een individuele maatregel

of we wijzigen van arrangement. In dat geval zal het OPP worden aangepast. Als er veel gelijksoortige

individuele maatregelen nodig zijn in één groep, dan pakken we dit groepsgewijs aan.

Schoolstandaard

In de toekomst zullen er landelijke standaarden komen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs,

zodat wij onze schoolresultaten daar tegen af kunnen zetten. Op dit moment zijn die landelijke

standaarden er echter nog niet. Daarom beoordelen we onze behaalde opbrengsten op grond van

schooleigen standaarden en maken we duidelijk welke consequenties we verbinden aan de

uitkomsten van deze evaluatie voor de inrichting van ons onderwijs.

Schoolstandaard kernvakken groep 1 en 2 (Het Sloepje)

De voorlopige schoolstandaard taal en rekenen is vastgesteld door alle resultaten van de eindtoetsen

van cito taal en rekenen van juni 2015 van hoog naar laag te ordenen en vervolgens in deze ordening

drie lijnen te trekken, één bij de 20% van de scores, één bij de 80% en één bij de 100%.

Deze drie lijnen corresponderen met de drie standaarden die Het Sloepje hanteert:

1. Gevorderde standaard, voor de beste 20% leerlingen (gelijk aan ondergrens CITO niveau I)

2. Voldoende standaard, voor de beste 80 % leerlingen (gelijk aan CITO niveau III)

3. Minimum standaard, voor de beste 100 % leerlingen (gelijk aan CITO V)

Op basis van deze voorlopige schoolstandaarden voor taal en rekenen heeft de CvB van Het Sloepje

besloten om de ambitie schoolstandaarden voor de komende twee jaren vast te stellen op het

landelijke niveau. Door ook de komende jaren de schoolopbrengsten in kaart te brengen en deze te

vergelijken met elkaar zullen de schoolstandaarden kunnen worden verfijnd.

Schoolstandaard kernvakken groep 3 t/m 8 (Het Reliëf)

Bij Het Reliëf is voor rekenen en taal uitgegaan van de schoolstandaard van voor de samenvoeging

van Het Mozaïek en Het Reliëf. Op basis van drie meetmomenten van na de samenvoeging, zal in juni

2017 de schoolstandaard opnieuw worden vastgesteld.

Schoolstandaard sociaal emotionele competentie

In het schooljaar 2015-2016 is gestart met de afname van de Sociale Competentie Observatie Lijst

(SCOL). SCOL is een leerlingvolgsysteem voor sociale competentie. Na drie schooljaren met

18

meetmomenten zullen wij voor groep 1 t/m 8 onze schoolstandaard voor de sociale competenties

vaststellen (juni 2018).

Standaard voor de onderwijszorgklas

Er is nog geen standaard voor de onderwijszorgklas. Ondanks de mate van de kortdurende trajecten

en de grote wisseling in de groepssamenstelling, streven wij ernaar om voor de onderwijszorgklas

per jaar een standaard vast te stellen.

Leerroutes en voorlopige schoolstandaard middenbouw-bovenbouw (Het Reliëf)

Totaal IQ Leer

rendement

Uitstroom

niveau

CITO Voorlopige

schoolstandaard

Praktijk /

VMBO- B

< 80-90 LR 50-75% Eind 5 of 6 C 25%

VMBO K/G/T 90-105 LR 75-100% Eind 7 of 8 C/B 50%

HAVO/VWO > 105 LR > 100% Eind 8 B/A 25%

Succesfactoren voor opbrengstgericht onderwijs op Het Reliëf en Het Sloepje:

Regie bij de CvB - De CvB is verantwoordelijk voor het bieden van de juiste ondersteuning

en begeleiding op schoolniveau, groepsniveau en individueel niveau. De CvB bestaat uit de

directeur, de adjunct-directeur, de zorgcoördinator, de gedragswetenschapper en de

jeugdarts. De rollen en taken van de CvB-leden zijn opgenomen in een bijlage. De CvB

bewaakt de leerlingenzorg van start tot verwijzing.

Van eind naar begin - We redeneren van het einde terug naar het begin. We kijken eerst naar

wat we willen bereiken en bepalen dan welke aanpak daar het beste bij past.

We redeneren van de school naar de groep naar de leerling. Ons onderwijs stemmen we

achtereenvolgens af op onze schoolpopulatie, dan op de groep en tenslotte kijken we naar

de individuele leerling.

We leggen de lat hoog - we zijn ambitieus: proberen het hoogst haalbare uit onze leerlingen

en uit ons personeel te halen.

Uitgaan van kansen - waar ben je goed in en hoe kunnen we dat inzetten en verstevigen?

Leerlingen ingedeeld in jaargroepen - De leerlingen zijn verdeeld over jaargroepen.

Groepsgrootte - Een klas bestaat gemiddeld uit 14 leerlingen.

Intensieve begeleiding in de klas - In elke klas is naast de leerkracht een onderwijsassistent

die in opdracht van de leerkracht leerlingen ondersteunt en begeleidt.

Reguliere methoden - Wij maken gebruik van reguliere methoden en leermiddelen. De

volledige leerstof van het basisonderwijs moet geleerd kunnen worden.

Convergente differentiatie - De middengroep van onze schoolpopulatie is de basis voor de

inrichting van ons onderwijsprogramma. Dit betekent dat we met de hele groep leerlingen

telkens aan één set doelen werken. Dit biedt de meeste kansen op hoge opbrengsten voor

onze leerlingen. Daarnaast kunnen leerlingen op deze manier ook van elkaar leren, sociaal en

inhoudelijk. Voor de jongste groepen geldt dat de fasen van het IGDI-model meestal niet

aaneengesloten worden aangeboden. Dat heeft te maken met de korte spanningsboog van

jonge kinderen en de behoefte aan herhaling.

Werken met groepsplannen - Op basis van de resultaten op de toetsen, respons op instructie

en het gedijen worden de leerlingen van een groep bij taal/lezen en rekenen twee keer per

19

jaar ingedeeld in een basis, verdiepte en intensieve groep. In het groepsplan wordt het

aangegeven hoe het programma in de verschillende groepen wordt vorm gegeven.

Instructie volgens IGDI model (Interactieve Gedifferentieerde Directe Instructiemodel) - Een

les volgens het IGDI model begint met een gezamenlijke startactiviteit. Vervolgens volgt een

korte instructie. De leerlingen die voldoende hebben aan een korte instructie gaan hierna

aan het werk (verdiepte groep). Deze leerlingen worden uitgedaagd dieper in de stof te

duiken of om het probleem juist in een bredere context te onderzoeken Het merendeel van

de leerlingen luistert ondertussen naar de basisinstructie van de leerkracht. Na de

basisinstructie starten de meeste leerlingen met de zelfstandige instructie. Een klein deel van

de leerlingen krijgt verlengde instructie (intensieve groep). De les wordt met de hele klas

nabesproken en afgesloten. NB: Voor de jongste groepen geldt dat de fasen van het IGDI-

model meestal niet aaneengesloten worden aangeboden. Dat heeft te maken met de korte

spanningsboog van jonge kinderen en de behoefte aan herhaling. Deskundige en professionele leerkrachten die in staat zijn om juist deze specifieke doelgroep

die kansen en mogelijkheden te bieden om zich zo optimaal als mogelijk te kunnen

ontwikkelen.

Nascholing – Nascholing is gericht op het verhogen van de opbrengsten (IGDI- ‘Teach like a

Champion’ – Opbrengstgericht onderwijs- leren van elkaar, PBS, ABC).

6.2 Onze opbrengsten – hoe staan wij ervoor? In de schoolgids en op onze website leggen wij verantwoording af over onze opbrengsten. Het

document ‘Opbrengsten’ vermeldt de uitstroomgegevens van onze leerlingen, zowel einduitstroom

als tussentijdse uitstroom. Ook wordt de vergelijking gemaakt tussen de uitstroom en de

verwachting die in het OPP werd gesteld. Tevens maken wij jaarlijks een analyse van deze resultaten

en verbinden wij daar consequenties aan voor de inrichting van ons onderwijs in het daarop

volgende schooljaar. Opbrengstgericht werken is een continu proces. De standaarden en

bijbehorende ambities worden daarom na enkele jaren opnieuw vastgesteld. Zodoende kunnen we

steeds betere resultaten behalen voor de leerling, de groep en de hele schoolpopulatie.

6.3 Behaalt onze school vooraf gestelde doelen? De uitstroom van Het Sloepje laat zien dat afgelopen jaren iets meer dan de helft van de leerlingen

doorstroomt naar een vorm van regulier onderwijs (met name speciaal basisonderwijs). Er is sprake

van doorstroom naar een vorm van speciaal onderwijs bij iets minder dan de helft van de leerlingen.

De uitstroom van Het Reliëf van de afgelopen twee jaren laat een nog sterk wisselvallig beeld zien.

Het is lastig om nu al te spreken van een trend. Wat wel zichtbaar is dat de uitstroom naar

praktijkonderwijs en VMBO-BBL veel hoger is dan de 25% waarop de voorlopige schoolstandaard is

vastgesteld. Ook is zichtbaar dat in afgelopen twee jaren de uitstroom naar HAVO/VWO beduidend

lager is dan de schoolstandaard. Op basis van de uitstroomgegevens van augustus 2015 t/m augustus

2017 zullen wij een nieuwe schoolstandaard vaststellen voor de kernvakken.

Uitstroom in relatie tot eerder vastgesteld OPP

Bij de leerlingen die vanuit Het Sloepje in augustus 2015 doorstroomden naar een vorm van

vervolgonderwijs, kwam bij 30 van de 31 leerlingen het eerder vastgestelde OPP overeen

met de uiteindelijke uitstroom.

20

Op Het Reliëf was dit percentage 58%. Wij streven echter naar een minimaal percentage van

75%. Mogelijke oorzaken waarom dit niet is behaald:

- Mate en ernst van de problematiek maakt het lastig een goede voorspelling te doen

op uitstroommogelijkheden: bij 91 % van de uitgestroomde leerlingen is een

diagnose vastgesteld en bij een derde van dit percentage is sprake van comorbiditeit.

15% van de leerlingen is uitgestroomd naar een vorm van dagbehandeling, dit geeft

ook aan dat de problematiek soms dermate complex is, dat onderwijs tijdelijk niet

mogelijk is.

- Leerlingen stromen relatief laat (eind middenbouw/bovenbouw) binnen en hebben

dan al vaak een forse didactische achterstand. Op basis van de leerlingkenmerken

(IQ-gegevens) wordt het OPP mogelijk te ambitieus vastgesteld.

- Bij veel leerlingen is sprake van een disharmonisch intelligentieprofiel.

6.4 Bestendiging – hoe gaat het met onze leerlingen na verlaten van onze school? De leerlingen worden gedurende een periode van twee jaar na uitstroom gevolgd door ons.

Wij horen graag hoe het met de uitgestroomde leerlingen gaat en of zij hun plek hebben weten te

bestendigen. Op basis van de informatie over het aantal wel/ niet bestendigde leerlingen, trekken wij

conclusies en verbinden wij hieraan consequenties voor de inrichting van het onderwijs. Deze

analyse en conclusie is opgenomen in het jaarlijkse document ‘Opbrengsten.’

De bestendigingscijfers van Het Sloepje van de afgelopen jaren, laten zien dat bijna 100% van

de leerlingen na twee schooljaren nog op dezelfde uitstroombestemming zit. Ondanks de

jonge leeftijd waarop leerlingen uitstromen, in combinatie met de korte tijd dat zij onderwijs

volgen op Het Sloepje, zijn wij goed in staat een passende doorstroombestemming te vinden

voor de leerlingen. Mogelijk zullen er in het kader van passend onderwijs verschuivingen

komen binnen de mogelijkheden van de doorstroombestemmingen en dit vraagt om een

goed en actief contact met scholen binnen het samenwerkingsverband.

De bestendigingscijfers van Het Reliëf van afgelopen jaren laten een

bestendigingspercentage zien van ± 80 %. De meeste leerlingen die niet meer op de

uitstroombestemming zitten, betreft het leerlingen die van regulier voortgezet onderwijs de

overstap naar voortgezet speciaal onderwijs hebben gemaakt. Wij streven naar een hoger

bestendigingscijfer en zetten structureel in op een intensieve vorm van afstemming en

samenwerking met de verschillende vervolgscholen. Om tot een passend aanbod te komen,

stemmen we af wat de leerlingen moeten beheersen om de overstap te kunnen maken.

6.5 Vooruitblik 2016 – 2020

Schooljaar 2016-2017

Vaststelling schoolstandaard kernvakken.

Vaststelling groepsstandaard voor elke groep bij de start van het schooljaar op basis van

resultaten op de toetsen, IQ-gegevens en leerlingkenmerken voor zowel kernvakken als

sociale competenties.

Bij minimaal 75% van de leerlingen komt het vastgestelde OPP overeen met de uiteindelijke

uitstroom.

Verhogen bestendigingspercentage van leerlingen die na groep 8 van school gaan.

Samenstelling CvB: betreffende deelname schoolmaatschappelijk deskundige.

21

Evaluatie leerlingrapport groep 3 t/m 8; wenselijkheid leerlingrapport groep 1 en 2

onderzoeken.

Schooljaar 2017-2018

Vaststelling schoolstandaard sociale competenties.

Vaststelling standaard onderwijszorgklas.

Bij minimaal 75% van de leerlingen komt het vastgestelde OPP overeen met de uiteindelijke

uitstroom.

Verhogen bestendigingspercentage van leerlingen die na groep 8 van school gaan.

22

7. Onderwijsondersteuning en leerlingenzorg De leerling staat centraal, de leraar als spil en de specifieke deskundige de ondersteuner. Onze

school volgt en begeleidt de leerlingen zodanig dat zij een ononderbroken ontwikkeling kunnen

doorlopen. Deze opvatting strookt met het beleid van het ministerie van OCW rond passend

onderwijs en met de invoering van de wet Kwaliteit (V)SO. Vanuit dit kader, lichten wij in dit

hoofdstuk de volgende kwaliteitskaarten toe:

1. Zorg en begeleiding

2. Afstemming

3. Klassenmanagement

7.1 Zorg en begeleiding - ons schoolondersteuningsprofiel In het document ‘Cyclus leerlingenzorg’ en in het ‘Kaderdocument HGW’ wordt aangegeven hoe wij

de zorg en begeleiding binnen onze school planmatig vormgegeven volgens de PDCA-cyclus. De

documenten zijn opgenomen in de bijlagen.

In ons schoolondersteuningsprofiel (zie website) leggen wij vast welke ondersteuning Het Reliëf en

Het Sloepje kunnen bieden en welke ambities wij hebben voor de toekomst. Op basis van het

schoolondersteuningsprofiel inventariseren wij welke expertise moet worden ontwikkeld en wat dat

betekent voor de scholing van ons team. De Attendiz Academie speelt daarin een belangrijke rol.

Medewerkers leren van elkaar en met elkaar. De grote uitdaging voor de komende periode is het

vergroten van de competenties bij onze medewerkers, zodat de ontwikkeling van onze leerlingen

geoptimaliseerd wordt. Dit doen wij op de volgende manieren:

Zorgvuldig samengesteld teambreed nascholingsaanbod, gericht op :

- doorontwikkelen van een gezamenlijke basis/cultuur;

- verdiepen (ortho)pedagogisch handelen afgestemd op de huidige doelgroep en de

doelgroep van de toekomst;

- versterken opbrengstgericht onderwijs.

Versterken van persoonlijk leiderschap van de directie. Directeur en adjunct-directeuren

hebben een ontwikkelassessment gehad, waaruit individuele en Attendizbrede

ontwikkelpunten naar voren kwamen. Op basis van deze punten wordt specifieke

deskundigheidsbevordering ingezet.

Invoeren van een instrument voor het in beeld brengen van de vaardigheden van de

leerkrachten. Aan de hand van een gevalideerd instrument kunnen we systematisch werken

aan ontwikkeling van leerkrachtgedrag.

Gesprekkencyclus: Op basis van het persoonlijk ontwikkelplan van elk teamlid, is de invulling

van de deskundigheidsbevordering een vast gespreksitem.

Structurele afstemming directie - Attendiz Academie. De Attendiz Academie verzorgt het

nascholingsaanbod voor onze teamleden. Het is van belang om goed af te stemmen met de

Attendiz Academie waar de ontwikkelaccenten voor onze school liggen.

Coachingstrajecten: zowel interne als externe coachingstrajecten worden ingezet bij

specifieke hulpvragen. We maken naast co-teaching en beeldcoaching intensief gebruik van

‘coaching on the job’.

Werkgroepen met een specifieke onderwijsinhoudelijke opdracht. Werkgroepen als PBS,

sociale competenties, taal, rekenen en ICT/ 21ste eeuwse vaardigheden. Vanuit de

23

werkgroepen vindt deskundigheidsverbreding plaats naar het hele team. Dit zou een nog

prominentere plek in onze school kunnen innemen.

Onderlinge klassenconsultatie met een specifieke kijkwijzer.

Interventiebesprekingen. Dit is afgelopen jaren extern ingezet. Komend jaar willen we

onderzoeken of wij dit intern kunnen bieden.

Klassenconsultatie structureel en op verzoek door directie, zorgcoördinator en

gedragswetenschapper.

Zorgcoördinatoren en gedragswetenschappers maken deel uit van een vakgroep binnen

Attendiz. Hierdoor is het voor deze specifieke deskundigen ook mogelijk om kennis en

deskundigheid te delen, te verdiepen en te verbreden. Ook schoolmaatschappelijk

deskundigen, secretaresses en conciërges hebben Attendizbrede overleggen.

7.2 Afstemming Niet de beperkingen, maar de mogelijkheden van de leerling staan centraal. Het potentieel van al

onze leerlingen is vastgelegd in het OPP. Kinderen verschillen en dat mag; dat is normaal. Onze

school houdt rekening met de verschillen tussen leerlingen. Wij verzamelen voor iedere leerling

systematisch informatie over de voortgang in de ontwikkeling met behulp van toetsen, observaties,

gesprekken en (zelf)rapportages. De leraren gebruiken deze informatie om het onderwijs dagelijks en

op langere termijn af te stemmen op het niveau en de ontwikkeling van de leerlingen. Wanneer

leerlingen niet genoeg lijken te profiteren, gaat de school na waar de ontwikkeling stagneert en wat

mogelijke verklaringen hiervoor zijn. Om die reden vinden wij het noodzakelijk dat onze leerkrachten

binnen hun groep differentiëren in aanbod, instructie, verwerkingstijd, en begeleiding.

Om het onderwijs en de ondersteuning goed te kunnen afstemmen op de groep, is het van belang

om over de juiste gegevens te beschikken. Resultaten van leerlingen op de toetsen en op de sociale

competenties, alsook het intelligentieprofiel en de specifieke leerlingkenmerken geven ons de input

om het gemiddelde van de groep vast te stellen per ontwikkelingsgebied. Ook is het mogelijk om

op basis van de gegevens te bepalen welke 25% van de leerlingen een verdiept programma en welke

25% van de leerlingen een intensief programma krijgt aangeboden. Voor aanvang van het schooljaar

maakt de leerkracht in samenspraak met de zorgcoördinator op basis van de gegevens een

groepsplan voor rekenen, taal (spelling - begrijpend lezen - technisch lezen) en sociale

competenties. Op basis van nieuwe resultaten, wordt het groepsplan medio en eind schooljaar

geëvalueerd tijdens de groepsplanbespreking en indien nodig bijgesteld. In oktober en april vindt een

tussentijdse evaluatie plaats.

In de kwaliteitsonderzoeken is hoog geschoord op ‘Afstemming’. Door personeel van beide scholen

wordt wel aangegeven dat de afstemming voor leerlingen met zeer specifieke behoeften beter kan.

Dit is opgenomen in doelen van hoofdstuk 5. Afstemming op het gebied van ICT-middelen en

ontwikkelen en toepassen 21ste eeuwse vaardigheden zijn eveneens opgenomen bij de doelen van

hoofdstuk 5.

Het auditrapport van Het Sloepje geeft aan dat er veel aandacht is voor het creëren van een

uitdagende, gestructureerde en voorspelbare speel- en leeromgeving. Het leerstofaanbod is passend

bij de onderwijsbehoeften van leerlingen en aansluitend bij de belevingswereld. Dit zorgt voor

betrokkenheid en taakgerichtheid van de leerlingen.

Het inzetten van het lesmodel IGDI kan schoolbreed nog sterker vormgegeven worden. Doelen voor

de leerlingen kunnen we voor elke leeftijd nog meer zichtbaar maken, zodat leerlingen nog meer

deelgenoot gemaakt worden van hun eigen leerproces.

24

7.3 Klassenmanagement Bij goed klassenmanagement worden problemen niet alleen goed opgelost, ze worden gebruikt om

van te leren en liever nog, voorkomen. Klassenmanagement is de manier waarop het onderwijs in de

klas georganiseerd wordt en het is de basis voor effectief onderwijs. Ook nu is er een centrale rol

weggelegd voor de leerkracht. Hij of zij is verantwoordelijk voor de lesinhoud, de manier van werken,

de instructie en de relatie tussen leerkracht en leerlingen. Goed klassenmanagement is de pijler van

het onderwijs. Daarom plant en structureert de leerkracht zijn of haar eigen handelen, op basis van

de informatie die er over de leerlingen beschikbaar is. Hij/zij zorgt ervoor dat het niveau van de

lessen past bij het beoogde eindniveau van de leerlingen.

Op de kwaliteitsonderzoeken van Het Sloepje en Het Reliëf is hoog gescoord op het onderdeel

‘Klassenmanagement’.

We hebben afgelopen jaar vanuit ‘Teach like a Champion’ verschillende hernieuwde didactische

technieken toegepast. We kunnen nog winst halen door schoolbreed afspraken te maken over de

toepassing van de technieken. In de groepsadministratie kunnen we nog scherpere afspraken maken

over het gebruik van plan- en volgdocumenten.

In het lokaal zijn gedragsverwachtingen zichtbaar aangegeven (PBS). Dit kunnen we nog uitbouwen

door gedragsverwachtingen tijdens verschillende fasen van een les vast te stellen en te visualiseren.

Alhoewel veel aspecten van klassenmanagement sterk zijn ontwikkeld, ontbreekt een document

waarin wij beschrijven hoe wij klassenmanagement vormgeven.

7.4 Vooruitblik 2016 – 2020 Doelen m.b.t. zorg en begeleiding

- Jaarlijks SCHOP evalueren en actualisering.

- Is samenvoeging SCHOP van Het Sloepje en SCHOP van Het Reliëf mogelijk> 2016-2017.

- Jaarlijks document ‘Cyclus leerlingenzorg’ evalueren en eventueel bijstellen.

- Jaarlijks ‘Kaderdocument HGW’ evalueren en eventueel bijstellen.

- Is een gezamenlijk ‘Kaderdocument HGW’ voor Het Reliëf en Het Sloepje mogelijk

> 2016-2017.

- Is een gezamenlijk document ‘Cyclus leerlingenzorg voor Het Reliëf en Het Sloepje

mogelijk > 2016-2017.

Doelen m.b.t. afstemming

- Afstemming van onderwijstijd (opgenomen als doel in hoofdstuk 5).

- Versterken IGDI-model > 2016-2017.

Doelen m.b.t. klassenmanagement

- Ontwikkelen van een document ‘Klassenmanagement’ dat aangeeft hoe wij

klassenmanagement in onze school vormgeven. Het document bevat o.a. didactische

technieken, instructiemodel, inrichting van de klas, groepsadministratie, afspraken en

verwachtingen tijdens de instructie, verwerking en evaluatie > 2017-2018.

25

8. Veiligheidsbeleid Attendiz streeft op al haar scholen een klimaat na dat de veiligheid garandeert voor iedereen die bij

school betrokken is. Het kwaliteitsaspect dat in dit hoofdstuk centraal staat is daarom het

schoolklimaat. Het schoolklimaat is opgedeeld in drie aspecten:

8.1 Fysieke veiligheid Een gezonde en veilige omgeving kent voor onze school twee componenten:

Wet- en regelgeving rondom Arbo- en BHV-beleid.

Eisen met betrekking tot de inrichting van onze ruimten.

Onze school heeft een arbocoördinator en beschikt over een groep BHV-ers. Vanaf 01-08-2016 zullen

de BHV-ers van Het Reliëf en Het Sloepje een gezamenlijke werkgroep vormen. De BHV-ers en de

arbocoördinator hebben structureel overleg met de directie en volgen de door Attendiz geboden

nascholing.

Op dit moment, in 2016, wordt Attendizbreed gewerkt aan het opstellen van protocollen op diverse,

veiligheid gerelateerde onderwerpen, met als doel structurele verbetering aan te brengen. Daarbij

valt te denken aan een protocol medisch handelen, een protocol keuring speeltoestellen en een

schoolveiligheidsplan.

8.2 Pedagogisch klimaat Het pedagogisch klimaat staat voor de veiligheid van iedereen die bij onze school betrokken is, met

name onze leerlingen. Een veilig pedagogisch is een voorwaarde om te kunnen leren. Wij creëren

gezamenlijk een omgeving die het leren bevordert en gedragsproblemen voorkomt. Een omgeving

ook waarin de leerlingen die vaak bewust of onbewust bevestigd zijn in hun tekortkomingen, vooral

positieve ervaringen opdoen. Een driejarig traject van Positive Behavior Support (PBS) ondersteunt

ons om dit vorm te geven binnen de school. Het Sloepje en Het Reliëf zullen de afzonderlijke

trajecten van PBS in elkaar vlechten.

Wetenschappelijk onderzoek in de Verenigde Staten en Noorwegen heeft aangetoond dat PBS

positieve effecten heeft op de leerprestaties en het welbevinden.

Hoe geven wij vorm aan het creëren van een veilig en positief schoolklimaat waarin elke leerling

optimaal kan profiteren van het geboden onderwijs:

De kernwaarden van waaruit wij handelen zijn: veiligheid, respect en vertrouwen. De

overkoepelende waarde is plezier. Een positief klimaat is een voorwaarde om tot optimale

ontplooiing te kunnen komen. De kernwaarden zijn aan de hand van onze mascotte

gevisualiseerd in de hele school.

Schoolbreed zijn duidelijke afspraken gemaakt omtrent de verwachtingen die wij hebben ten

aanzien van het gedrag van elke leerling. Deze gedragsverwachtingen zijn positief

geformuleerd en gekoppeld aan onze kernwaarden. De gedragsverwachtingen worden

structureel met de leerlingen ingeoefend en zijn in elke ruimte van de school gevisualiseerd.

Wij leren kinderen actief gedrag aan in gedragslessen. De gedragslessen zijn opgenomen in

het jaarrooster.

Adequaat gedrag wordt door alle teamleden systematisch, onverwacht en positief

bekrachtigd. Hiermee wordt individueel, met de groep, maar ook met de hele school

gespaard voor een beloning.

26

Op school is een respectprotocol waarnaar al het onderwijzend personeel handelt. Het

respectprotocol staat op onze website. NB: in het schooljaar 2016-2017 zullen wij evalueren

of het respectprotocol voldoende dekkend is voor de groepen 1 en 2.

Er is op school een PBS-team samengesteld bestaande uit alle geledingen van de organisatie.

Het PBS team komt 6x per jaar bij elkaar. Dit team monitort alles omtrent gedrag, ontwikkelt

en borgt het beleid. Vanaf het nieuwe schooljaar zullen Het Reliëf en Het Sloepje een

gezamenlijk PBS-team vormen.

Incidentregistratie (Swiss); registratiesysteem van gedrag dat wij niet willen zien. In dit

systeem wordt aangegeven wie het gedrag laat zien, wanneer (op welk tijdstip) en waar (in

welke situatie). Door het analyseren van deze gegevens kunnen wij alert zijn en extra

aanpassingen doen in situaties waar relatief meer ongewenst gedrag getoond wordt. Ook

kunnen we op basis van de gegevens gerichte ondersteuning geven aan individuele

leerlingen en groepen leerlingen.

Coördinator veiligheid; vanuit het PBS-team is een teamlid coördinator betreffende de

veiligheid. Hij/zij analyseert de incidenten en bepreekt de bevindingen met het team. Hieruit

kunnen acties op individueel, groeps- en schoolniveau voortvloeien.

Betrekken van ouders bij het scheppen van een veilig klimaat door: aandacht voor het

stimuleren van positief gedrag tijdens huisbezoeken, nieuwsbrieven, informatieavonden en

overige contacten met ouders.

Bieden van optimale leerkrachtnabijheid. De leerlingen worden gezien en gehoord: tijdens de

pauzes, bij aankomst en binnenkomst, in de klas, tijdens het werken, bij het vertrek naar de

taxi’s of fietsen.

Vertrouwenspersonen voor de leerlingen. Leerlingen kunnen te allen tijde in gesprek met

een vertrouwenspersoon. Er is een aparte brievenbus voor de vertrouwenspersoon, waar

leerlingen ook anoniem hun zorgen kunnen neerleggen.

Al het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel is bekend met Agressievisie,

Beroepshouding & Communicatie-methodiek (ABC). Zij kunnen de verschillende

gedragsfasen bij de leerlingen herkennen en weten de juiste interventies toe te passen.

Hiervoor hebben de teamleden de basistraining gevolgd en de jaarlijkse verdiepingscursus.

Ook worden via de ABC-methodiek ‘coaching on the job’ en interventiebesprekingen ingezet.

Wij hebben in 2015-2016 de veiligheidsbeleving van de leerlingen gemeten in het onderzoek

van B&T. Om meer zicht te krijgen op de veiligheidsbeleving van de leerlingen, zullen wij dit

jaarlijks bevragen. Op basis van de gegevens kunnen we aanpassingen in ons beleid

overwegen.

Wij hebben een verzuimbeleid, gericht op het voorkomen van lesuitval van de leerlingen (zie

bijlage).

Attendizbreed gewerkt aan het opstellen van een schoolveiligheidsplan met betrekking tot

de thema’s agressie, geweld, seksuele intimidatie en discriminatie. Dit plan is gericht op het

voorkomen, registreren, afhandelen en evalueren van incidenten.

8.3 Sociale veiligheid Leerlingen van onze school hebben veelal moeite met het functioneren in sociale situaties. Zij zijn

vaak onvoldoende weerbaar en beschikken over onvoldoende vaardigheden om zich staande te

houden in de wereld om hen heen. Hierdoor kunnen ongewild onveilige situaties ontstaan of worden

27

sociale situaties als onveilig ervaren. Het is daarom van belang dat wij als school sterke aandacht

geven aan de sociale en emotionele ontwikkeling.

In het schooljaar 2015-2016 is gestart met de afname van de Sociale Competentie Observatie

Lijst (SCOL). SCOL is een leerlingvolgsysteem voor sociale competentie. Op basis van de

informatie zullen wij onze aanpak en het aanbod specifiek afstemmen.

Het bevorderen van de sociale en emotionele ontwikkeling van de leerlingen vindt

gedurende de hele dag, op allerlei momenten plaats. Leerkrachten en onderwijsassistenten

leren de leerlingen sociale vaardigheden en laten voorbeeldgedrag zien. De leerkracht volgt

de sociale ontwikkeling en de veiligheidsbeleving van de leerlingen, zorgt voor nabijheid en

is aanspreekpunt bij problemen.

Lessen voor het bevorderen van sociale en emotionele ontwikkeling. Wij gebruiken hiervoor

de methode ‘Goed gedaan’. Komend schooljaar zullen wij onderzoeken of er een nog

passender aanbod is dan de huidige methode ons biedt (zie hoofdstuk 5).

8.4 Vooruitblik 2016 – 2020 - Doelen m.b.t. fysieke veiligheid

- Implementeren van de door Attendiz opgestelde protocollen m.b.t. veiligheid.

- Doelen m.b.t. het pedagogisch klimaat

- Afstemmen en invlechten PBS-traject Het Reliëf en Het Sloepje > 2016-2017.

- Verfijning Respectplan voor jonge leerlingen > 2016-2017.

- Analyse van incidentenregistratie verfijnen consequenties voor onderwijs vaststellen

> 2016-2017.

- Inzetten instrument om de veiligheidsbeleving van leerlingen jaarlijks te meten > 2016-

2017.

- Implementeren van het door Attendiz opgestelde veiligheidsplan.

- Doelen m.b.t. sociale veiligheid

- SCOL interpreteren en analyseren > zie hoofdstuk 6.

- Aanbod sociale en emotionele ontwikkeling (zie hoofdstuk 5).

28

9. Personeelsbeleid Onze school conformeert zich aan het kaderstellend personeelsbeleid van Attendiz, waarbij een

jaarlijkse gesprekkencyclus, excellentie, mobiliteit, duurzame inzetbaarheid en een eigen

vervangingsteam belangrijke uitgangspunten zijn. Ook vindt de nodige na-, bij- en omscholing van

onze teams en medewerkers plaats onder de vlag van de Attendiz Academie. De inhoudelijke keuzes

die op onze school worden gemaakt ten aanzien van personeelsbeleid vloeien hier uit voort.

Ons school-specifieke personeelsbeleid richt zich op:

Werving, selectie en behouden van personeel.

De leerlingen van onze school vragen leerkrachten en onderwijsassistenten met specifieke

competenties. Je moet beschikken over een positieve en vriendelijke grondhouding, maar

ook tegelijkertijd heldere kaders kunnen en durven stellen, achter het gedrag van kinderen

kunnen en willen kijken. Preventief handelen en de afweging van je eigen rol hierin zijn

belangrijke voorwaarden om te kunnen werken op onze school. Andere eigenschappen die

ons personeel kenmerken zijn: humor, relativeringsvermogen, emotionele stabiliteit en

bovenal passie en bevlogenheid voor onze leerlingen.

Leerkrachten die niet eerder in een gedragssetting hebben gewerkt, kunnen moeilijk

inschatten wat het in de praktijk van je vraagt. Een aantal dagen meekijken in een groep is

wezenlijk anders dan zelf de groep leiden.

Wij hebben daardoor afgelopen periode te veel personele wisselingen gehad. De wisselingen

komen hoofdzakelijk voort uit het niet slagen van interne mobiliteit en/of het niet kunnen

vinden van goede vervangers. Wisselingen zijn niet goed, zij veroorzaken onrust in de school,

bij leerlingen, ouders en personeel.

Ons beleid is gericht op het werven en behouden van competent personeel. Om te komen

tot goede matches, geven wij uitgebreid informatie over dat wat onze leerlingen vragen,

laten wij mensen meekijken en een periode meedraaien. Doel is om het begeleiden en

coachen vanaf de eerste dag te intensiveren met behulp van de Attendiz Academie.

Inzetten op blijvend leren van alle personeel.

Structureel inzetten op het versterken van de specifieke (ortho)pedagogische vaardigheden

die onze doelgroep vraagt.

Structureel inzetten op het versterken van de didactische vaardigheden van leerkrachten om

te komen tot hogere opbrengsten.

Het versterken van het leren van elkaar door: onderlinge klassenconsultatie,

interventiebesprekingen en onderwijsinhoudelijke overleggen, reflectie en feedback.

Verantwoordelijkheden in de school delen door de samenstelling van inhoudelijke

werkgroepen.

Optimalisering van ICT-vaardigheden van onderwijzend personeel als voorwaarde voor het

ontwikkelen van 21e-eeuwse vaardigheden bij de leerlingen.

De directie voert in een tweejarige cyclus functioneringsgesprekken, POP-gesprekken en

beoordelingsgesprekken met alle personeelsleden. Enerzijds om te helpen bij het werken aan

professionele groei en ontwikkeling, anderzijds om ervoor te zorgen dat de inbreng van een

ieder maximaal bijdraagt aan het realiseren van de doelen van de school. Een vast

onderwerp van de gesprekken is het verzuim en met name de verzuimpreventie. Wij hebben

de omslag gemaakt van verzuimmanagement naar gezondheidsmanagement. Vanaf 2017 zal

29

‘fit for the future’, gezonde leefstijl, goede conditie en duurzame inzetbaarheid een vast

onderdeel zijn van de gesprekken. Van belang is ook om samen te kijken naar wat dit van de

werkomgeving vraagt en dit als onderwerp op te nemen in de plenaire overleggen.

Helder taakbeleid, met als doel evenredige verdeling van werk en piekmomenten

voorkomen. Uitgaande van een 40-urige werkweek. In 2016-2017 zullen Het Sloepje en Het

Reliëf een gezamenlijk taakbeleid ontwikkelen.

Vooruitblik 2016 – 2020 - Doelen m.b.t. personeel

- Ontwikkelen van een gezamenlijk taakbeleid Het Reliëf en Het Sloepje > 2016-2017.

- Versterken begeleiding en coaching van nieuw personeel en vervangers, in samenwerking

met Attendiz Academie > 2016-2017.

30

10. Huisvestings- en financieel beleid

Leidend voor het huisvestingsbeleid van onze school is de meerjarenonderhoudsplanning van

Attendiz. Tegelijkertijd zijn onze leerlingtallen bepalend. Met het oog op de daling van het totaal

aantal leerlingen bij Attendiz, wordt beoogd optimale groepsbezettingen te creëren. Daar draagt ook

onze school aan bij. Ten aanzien van het financiële beleid conformeert onze school zich aan het

Attendizbeleid.

31

11. Kwaliteitszorg en kwaliteitsbeleid Kwaliteitszorg beschouwen wij als een manier van werken die kenmerkend is voor onze hele

schoolorganisatie. Centraal staat de opvatting dat kwaliteit niet in één afdeling of persoon zit, maar

deel uitmaakt van het denken en handelen van al onze medewerkers. In een aantal onderling

samenhangende projecten werken wij systematisch aan de borging van kwaliteit en aan

mogelijkheden om ons onderwijs te verbeteren.

11.1 Kwaliteitskaarten Het Attendiz kwaliteitskader bestaat uit 9 verschillende kwaliteitsaspecten, waarbij de aspecten 1

t/m 7 hierboven al aan bod kwamen:

1. Opbrengsten

2. Zorg en begeleiding

3. Leerstofaanbod

4. Onderwijstijd

5. Schoolklimaat

6. Klassenmanagement

7. Afstemming

8. Kwaliteitszorgsysteem

9. Kwaliteitszorgvoorwaarden

Deze 9 kwaliteitsaspecten zijn onderverdeeld in 43 indicatoren. Attendiz heeft iedere indicator

uitgewerkt in een eigen kwaliteitskaart. In die 43 kwaliteitskaarten hebben wij onze eigen

opvattingen over goed onderwijs uitgewerkt. Zij vormen de leidraad voor het onderwijskundig

handelen van ons team. Rest ons nu nog om stil te staan bij het kwaliteitszorgsysteem en de

voorwaarden. Ons kwaliteitszorgsysteem heeft betrekking op onze resultaten, het onderwijsproces,

het schoolklimaat, het pedagogisch-didactisch klimaat en het veiligheidsbeleid. Naast de

zelfevaluatie die wij jaarlijks houden, zien wij de input van een drietal rapporten als zeer waardevol.

11.2 Het kwaliteitsonderzoek van Van Beekveld & Terpstra Eind 2015 is een grootschalig kwaliteitsonderzoek afgenomen op op Het Reliëf en Het Sloepje.

Ouders, leerlingen (vanaf groep 6), leerkrachten, onderwijsassistenten, specialisten,

onderwijsondersteunend personeel en directie hebben vragenlijsten ingevuld. De resultaten van dit

kwaliteitsonderzoek zijn in januari 2016 gepresenteerd.

Het Sloepje (kwaliteitsonderzoek okt 2015) De gemiddelde scores laten zien dat alle doelgroepen Het Sloepje gemiddeld of hoger dan het

niveau van het landelijke gemiddelde waarderen. De leerlingen vulden de vragenlijst niet in, omdat

zij niet oud genoeg zijn. De respons van ouders geeft met 17% een vertekend beeld, omdat per abuis

de gescheiden ouders dubbel zijn meegeteld in het totaal. Nadere beschouwing leert dat het aantal

ouders dat de vragenlijst heeft ingevuld ongeveer 30% is.

Sterke punten:

Hoge betrokkenheid en bevlogenheid van het personeel.

Schoolklimaat wordt zeer positief beoordeeld door alle groepen.

Werken vanuit doelen (opbrengstgericht passend onderwijs), betekenisvol onderwijs.

Hoge scores op afstemming van pedagogisch en didactisch handelen van personeel op de individuele onderwijsbehoefte van elke leerling.

32

Uitdagende leeromgeving.

Het schoolgebouw wordt zeer positief beoordeeld door alle doelgroepen.

De school staat volgens alle doelgroepen positief bekend in de regio en ouders zijn tevreden

over hun keuze voor de school.

Ontwikkelpunten:

Effectievere interne afstemming leerlingenzorg.

Elkaar feedback kunnen en durven geven.

Time management, effectief met je tijd omgaan.

Taakbeleid.

Nieuwsvoorziening naar ouders.

Inzet van ICT en nieuwe media.

Het Reliëf (kwaliteitsonderzoek okt 2015) De gemiddelde scores laten zien dat alle doelgroepen van Het Reliëf op of hoger dan het niveau van

het landelijke gemiddelde waarderen. De respons van ouders was met 54% hoog, landelijk ligt dit

gemiddelde rond 30%. De respons van leerlingen was bijna 100%.

Sterke punten:

Leerlingen en ouders waarderen de school met respectievelijk een 8,3 en een 7,9. Ouders

geven aan dat zij tevreden zijn over de deskundigheid van de leerkrachten en zich serieus

genomen voelen.

Kwaliteitszorgsysteem: alle vragen m.b.t. het systematisch en planmatig behouden en

verbeteren van het onderwijs worden zeer positief gewaardeerd.

Ouderbetrokkenheid : alle doelgroepen zijn positief over de mate waarin ouders betrokken

zijn bij de school. Andersom zijn ouders tevreden over de mate van betrokkenheid van

leerkrachten.

Belonen van positief gedrag wordt als prettig ervaren.

De ontwikkelmogelijkheden worden als zeer positief ervaren.

Informatievoorziening vanuit school aan personeel en ouders.

Ontwikkelpunten:

Versterken van het onderling afstemmen van het hanteren van dezelfde regels.

Veiligheidsbeleving: sfeer tussen leerlingen onderling.

Voorzieningen voor de specifieke leerbehoeften van de leerlingen.

Schoolgebouw wordt qua aantrekkelijkheid zeer negatief beoordeeld door met name de

leerkrachten en onderwijsassistenten..

Arbeidsomstandigheden : vervanging bij ziekte / personele wisselingen.

11.3 Het interne auditrapport In maart 2014 kreeg Het Reliëf (toen nog Het Mozaïek) bezoek van het Attendiz auditteam en in februari 2016 Het Sloepje.

Het Sloepje (interne audit febr.2016)

Sterke punten:

Invoeging programmagericht en opbrengstgericht werken in het onderwijsconcept.

Hoge ambities. De leerresultaten worden vooralsnog afgezet tegen de resultaten van het

regulier onderwijs.

33

Het OPP heeft een prominente rol en is leidend voor het onderwijs.

De CvB heeft zicht op de ontwikkeling, is nauw betrokken bij de leerlingenzorg en heeft

hierin de regie.

Veilig en ondersteunend schoolklimaat.

Prettige en inspirerende leeromgeving.

Onderwijsaanbod is doelgericht en planmatig. Het klassenmanagement is goed op orde, er

wordt veel structuur geboden in tijd, ruimte en materialen.

Sterk in orthopedagogisch handelen, mede door het volgen van de Agressievisie,

Beroepshouding & Communicatie-methodiek (ABC).

De teamleden, ouders en leerlingen ervaren Het Sloepje als een veilige school waar

teamleden en leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan.

Ontwikkelpunten

Op basis van de opbrengstgegevens nog meer dan nu conclusies trekken voor de inrichting

van het onderwijs.

De rollen en taken van de leden van de CvB afbakenen en verhelderen.

Verder professionaliseren van instructievaardigheden vanuit het lesmodel Interactieve

Gedifferentieerde Directe Instructie (IGDI).

Er is winst te behalen op het gebied van communicatie onderling en naar ouders toe.

De kwaliteitszorg is volop in ontwikkeling. Op het gebied van evaluatie en borging kan nog

een slag gemaakt worden waarbij het belangrijk is om het team hierin mee te nemen.

Het Reliëf (interne audit mrt.2014)

Sterke punten

School is bewust bezig met opbrengstgericht werken.

Hoge betrokkenheid van personeel.

Klimaat is positief en respectvol.

Leerkrachten creëren een taakgerichte werksfeer; actieve betrokkenheid van leerlingen.

Bij de inrichting van het gebouw is rekening gehouden met prikkels, structuur en rust.

School heeft schoolstandaard ontwikkeld voor de kernvakken; voor de leerstofoverstijgende

vakgebieden is dit in ontwikkeling.

Kwaliteitszorg is volop in ontwikkeling. School werkt planmatig aan verbeterdoelen.

Ontwikkelpunten

Organisatievorm van veel niveaus in één groep belemmert verdere verdieping van effectieve

instructie.

N.a.v. opbrengstgegevens scherpere analyse en onderbouwde stappen voor de (her)

inrichting van het onderwijs.

Vertaling van de verbeterdoelen naar het team, alsook de prioritering van de doelen.

11.4 Het inspectierapport In november 2013 kende de inspectie een basisarrangement toe aan Het Sloepje en in mei 2014 aan

Het Reliëf (toen nog Het Mozaïek). Opbrengsten en kwaliteitszorg stonden centraal in het bezoek van

de inspectie.

34

Het Sloepje (inspectie nov.2013)

Sterke punten

Het team werkt op leerlingniveau opbrengstgericht op basis van OPP-en.

Er zijn doelen voor de kernvakken en voor de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Het Sloepje voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging.

Ontwikkelpunten

Sterkere analyses maken van de gegevens van de opbrengsten en de bestendiging en op

basis daarvan mogelijke consequenties voor de inrichting van het onderwijs overwegen.

Het ambitieniveau van de doelen en de maatregelen die worden genomen wanneer

leerlingen doelen niet bereiken.

Een specifieker uitstroomniveau in het OPP aangeven.

Opbrengstgericht werken op groeps- en schoolniveau.

Het Reliëf (inspectie mei 2014)

Sterke punten

De stappen van opbrengstgericht werken zijn zichtbaar in het systeem van leerlingenzorg en

in het handelen van de leerkracht. School heeft een schoolstandaard voor de kernvakken en

haalt eruit wat er in zit op cognitief vlak.

Er wordt gewerkt op basis van het OPP.

Er zijn doelen vastgesteld voor Nederlandse taal, rekenen & wiskunde en voor de sociaal-

emotionele ontwikkeling. De voorwaarden om leerlingen te volgen op

leergebiedoverstijgende ontwikkeling zijn aanwezig. Op basis van het volgsysteem wordt

gewerkt aan het vaststellen van een voorzichtige schoolstandaard.

De didactische aanpak in de klas wordt versterkt door het werken met een direct

instructiemodel.

De school houdt zicht op bestendigingen. Grootste deel van de leerlingen (80%) bevindt zich

na twee jaar nog op de uitstroombestemming.

Ontwikkelpunten

Format OPP

11.5 Vooruitblik 2016 – 2020 De ontwikkelpunten vanuit de inspectierapporten en vanuit de audit op Het Reliëf zijn in gang gezet

of zijn reeds afgerond. Zo hebben beide scholen het format OPP aangepast, is er een verdiepte

analyse gemaakt op basis van uitstroom-en bestendigingsgegevens en zijn beide scholen bezig met

een schoolstandaard voor de leerstofoverstijgende vakgebieden. Op Het Reliëf is de indeling van de

leerlingen over de groepen aangepast in meer homogeniteit qua leeftijd en ontwikkelingsniveau.

De ontwikkelpunten die in de kwaliteitsonderzoeken en in de audit op Het Sloepje worden

aangegeven, zijn opgenomen bij de doelen in de hoofdstukken van dit schoolplan.

Voor Het Sloepje en Het Reliëf ligt een belangrijke taak om de ontwikkelpunten op elkaar af te

stemmen en gebruik te maken van elkaars kwaliteiten.

35

11.6 Tot slot Dit schoolplan geeft in globale beleidsdoelstellingen aan waar Het Reliëf en Het Sloepje in de

komende jaren naar toe willen groeien. Met de wetenschap van nu zijn deze doelstellingen

geformuleerd, maar het is niet denkbeeldig dat nieuwe inzichten ons in de komende periode zullen verrijken.

Onze kwaliteitskaarten gebruiken wij als handvat om globale beleidsdoelstellingen concreet vorm te

geven. Zij geven specifiek uitwerking aan de algemene doelen die wij nastreven. Deze manier van

werken biedt ons de mogelijkheid om te anticiperen op ontwikkelingen die op ons af komen.

De beleidsdoelstellingen worden uitgewerkt in actieplannen. Het eerste actieplan beslaat het

schooljaar 2016/2017. In het actieplan werken wij uit met welke beleidsdoelstellingen wij aan de slag

gaan. Ieder jaar zorgen wij voor een actueel actieplan.

36

Bijlagen

1. Verzuimbeleid p.37 2. Taakverdeling CvB p.38 3. Verantwoording urentabel Het Reliëf p.40 4. Verantwoording urentabel Het Sloepje p.43

Documenten op de website

1. SCHOP Het Reliëf 2. SCHOP Het Sloepje 3. Respectprotocol

Documenten op te vragen op school

1. Kaderdocument opbrengstgericht werken Het Reliëf 2. Kaderdocument opbrengstgericht werken Het Sloepje 3. Cyclus leerlingenzorg

37

Beleid ter voorkoming van lesuitval of verzuim van leerlingen

actie wie

Investeren in het contact met ouder(s)/ verzorger(s), vooral ook om positieve

situaties en/of gebeurtenissen terug te koppelen.

leerkracht

Bij afwezigheid van een leerling zonder afmelding, wordt direct door school

met ouders gebeld. Lukt het niet om contact met ouders te krijgen, wordt in

de loop van de dag vanuit school gecheckt hoe het thuis is.

leerkracht

Bij een verzoek om verlof wordt door ouders altijd een formulier ingevuld en

ondertekend.

Directie van de school beslist of er sprake is van geoorloofd verzuim en of

verlof kan worden toegestaan. De verlofaanvragen worden bij het

secretariaat gedocumenteerd.

leerkracht

directie

secretariaat

Bij onderschrijding jaarlijkse minimum urentabel door noodzakelijke

behandeling onder schooltijd wordt dit zorgvuldig gedocumenteerd in het

leerlingdossier. De CvB voert de regie hierop.

leerkracht

Verzuim van leerlingen wordt door de leerkracht geregistreerd in ParnasSys.

leerkracht

De leerkracht meldt (een vermoeden van) ongeoorloofd verzuim bij directie.

leerkracht

Als een leerling in een periode van vier opeenvolgende lesweken in totaal 16

uur heeft verzuimd (ongeoorloofd), meldt de leerkracht dit bij directie.

Directie meldt dit bij de leerplichtambtenaar en bij het digitaal

verzuimloket van DUO. Directie meldt dit aan ouders.

leerkracht

directie

Telkens wanneer de leerling opnieuw 16 uur gedurende vier weken

ongeoorloofd verzuimt, wordt er een melding bij het verzuimloket en bij de

leerplichtambtenaar gedaan. Directie meldt dit aan ouders.

leerkracht

directie

Bij twijfelachtig verzuim meldt de leerkracht dat bij directie.

Directie stemt af met de leerplichtambtenaar.

leerkracht

directie

Bij veel verzuim door ziekte, geeft de leerkracht dit door aan directie. Directie

kan met medeweten van ouders jeugdarts inschakelen.

leerkracht

directie

Overmatig verzuim en twijfelachtig verzuim wordt besproken in CvB.

directie

38

CvB - samenstelling CvB en rolverdeling binnen CvB

De Commissie voor de Begeleiding is verantwoordelijk voor het bieden van de juiste ondersteuning

en begeleiding aan alle leerlingen bij ons op school. De commissie is zodanig samengesteld dat vanuit

verschillende oogpunten adequaat en deskundig advies kan worden gegeven.

De commissie bestaat uit de directeur, de adjunct-directeur, de zorgcoördinator, de

gedragswetenschapper, de schoolmaatschappelijk deskundige en de jeugdarts GGD. De commissie

bewaakt de leerlingenzorg van start tot verwijzing. In grote lijnen richt de commissie zich op drie

speerpunten:

1. De Commissie voor de Begeleiding stelt het ontwikkelingsperspectief (OPP) op.

2. De leden van de commissie stimuleren en coachen onze leerkrachten expliciet in het

(ortho)pedagogisch en didactisch handelen.

3. Tijdens de leerlingenbesprekingen formuleert de commissie of de leerling zich ontwikkelt

volgens het vastgestelde OPP.

De CvB vergadert 1x per maand en ziet er op toe dat alle leerlingen de ondersteuning en begeleiding krijgen die nodig is om zich optimaal te kunnen ontwikkelen.

Rolverdeling CvB-leden:

Directeur

Voorzitter. Eindverantwoordelijk. Algehele regie en coördinatie. Verantwoordelijk voor de coördinatie, uitvoering en bewaking van het proces op

leerlingniveau (casemanager). Casemanager. Coaching, stimulering en begeleiding leerkrachten.

Adjunct-directeur

Vervangt de directeur bij afwezigheid. Verantwoordelijk voor de coördinatie, uitvoering en bewaking van het onderwijs- en

zorgproces op leerlingniveau (casemanager). Coaching, stimulering en begeleiding leerkrachten. Coördinator verwijzingen.

39

Gedragswetenschapper Inbreng vanuit specifieke deskundigheid betreffende gedragsproblematiek en/of

psychiatrische problematiek. Coaching , stimulering en begeleiding van leerkrachten op orthopedagogisch handelen. Terugkoppeling van observaties en onderzoeken. Opstellen OPP. Coördinatie van de aanvragen (her) indicaties. Verantwoordelijk voor de coördinatie, uitvoering en bewaking van het proces op

leerlingniveau (casemanager). Contacten met samenwerkingsverband.

Zorgcoördinator

Inbreng vanuit specifieke deskundigheid betreffende didactiek, klassenmanagement, leerstofaanbod en pedagogisch handelen.

Coaching, stimulering en begeleiding van leerkrachten op pedagogisch en (ortho)didactisch handelen.

Coördineert en analyseert de opbrengsten per groep en van de school en koppelt deze terug. Verantwoordelijk voor de coördinatie, uitvoering en bewaking van het onderwijs- en

zorgproces op leerlingniveau (casemanager). Coördinatie externe disciplines.

Schoolmaatschappelijk deskundige Inbreng vanuit specifieke deskundigheid betreffende gezin, systeem en hulpverlening. Coaching en stimuleren van leerkrachten, gericht op contacten met ouders en instanties. Verantwoordelijk voor de coördinatie, uitvoering en bewaking van het zorgproces op

leerlingniveau (casemanager). Contacten met indicatiestellers en hulpverlenende instantie.

Jeugdarts

Inbreng vanuit specifieke medische deskundigheid. Terugkoppeling van onderzoeken. Doorverwijzing naar specialisten. Handelingsadviezen.

40

Urentabel en onderbouwing groep 1 en 2 Het Sloepje

Vaardigheden groep 1-2 Percentage Aantal uren per week

Taalontwikkeling 32% 8 uur Rekenen/wiskunde 12% 3 uur Functieontwikkeling 24% 6 uur SEO 22% 5 uur en 30 min Bewegingsonderwijs 10% 2 uur en 30 min Pauze (geen onderwijstijd) 2 uur en 30 min 2 uur en 30 min Bruto onderwijstijd 27 uur en 30 min 27 uur en 30 min Netto onderwijstijd 25 uur 25 uur

Op Het Sloepje wordt onderwijs geboden aan leerlingen van groep 1 en 2. Het lesaanbod sluit aan

bij de belevingswereld van jonge kinderen en vraagt om integratie van verschillende

ontwikkelingsgebieden in de les. Hieronder geven wij een toelichting van wat wij verstaan onder de

verschillende ontwikkelingsgebieden en hoe wij de ontwikkelingsgebieden daarin verwerken.

Urentabel groep 1 en 2

taalontwikkeling

Rekenen/wiskunde

Functieontwikkeling

SEO

Bewegingsonderwijs

41

Toelichting renverdeling

Taalontwikkeling

Op Het Sloepje staan de tussendoelen taalontwikkeling voor groep 1 en 2 centraal. Spelactiviteiten vormen hierin een essentieel instrument omdat ze taal en denken beïnvloeden en bevorderen. Daarnaast wordt de methode Kleuterplein doelgericht ingezet, dit is een geïntegreerde methode voor groep 1 en 2. Voor het doelgericht werken aan fonemisch bewustzijn wordt naast de methode Kleuterplein de map Fonemisch bewustzijn ingezet. Taalontwikkeling staat ook centraal binnen het thematisch werken waarin nauw wordt samengewerkt met een logopedist. Onder de taalontwikkeling valt:

Doelgerichte (IGDI) activiteit op basis van het weekdoel

Muziek

Toneel/ drama

Poppenkast

Schooltv

Uitstapjes

Liedjes/ versjes

Hoeken

Voorlezen

Expressie activiteiten

Activiteiten die tevens de vakgebieden aardrijkskunde/geschiedenis en natuureducatie aan de orde laten komen

Koken

Gezamenlijke eetmomenten (fruit en brood)

Spelen

Etc.

Rekenen/Wiskunde

Op Het Sloepje staan de tussendoelen voor ‘ rekenen en wiskunde’ centraal. Doelgerichte activiteiten die wiskundige ervaringen uitlokken tijdens spel en alledaagse situaties vormen hierin een belangrijk ‘instrument’. Daarnaast wordt de methode Kleuterplein aangeboden. Voor het doelgericht werken aan gecijferd bewustzijn wordt naast de methode Kleuterplein de map gecijferd bewustzijn ingezet. Rekenontwikkeling en ruimtelijke oriëntatie staan ook centraal binnen het thematisch werken waarin wordt samengewerkt met een kinderfysiotherapeut/ kinderoefentherapeut. Onder ‘rekenen en wiskunde’ valt:

Zie taalontwikkeling

Functieontwikkeling Werken met ontwikkelingsmateriaal, kunstzinnig oriëntatie, oefenen van vaardigheden, taalactiviteiten, rekenactiviteiten en het spelen in de hoeken. In samenhang wordt dan gewerkt aan:

- Taalontwikkeling - Rekenen/wiskunde - Zintuiglijke en motorische ontwikkeling - Sociaal emotionele ontwikkeling - Leren leren - Ruimtelijke oriëntatie - Spel, beweging en drama (spelen in hoeken) - Geschiedenis en Aardrijkskunde

42

- Expressie activiteiten

Sociale e emotionele ontwikkeling

Spelactiviteiten zien wij als belangrijke bron om de sociaal emotionele ontwikkeling te stimuleren. Vaardigheden worden aangeboden tijdens de lessen van de methode ‘Goed Gedaan’. Er wordt gewerkt aan de kerndoelen benoemd bij sociaal gedrag, maar ook het actief burgerschap en sociale redzaamheid komen aan de orde. Het spreekt voor zich dat er vakoverstijgend veel aandacht is voor de sociaal emotionele ontwikkeling en de vaardigheden die binnen de lessen aangeboden worden. De aspecten die binnen de sociaal emotionele ontwikkeling belangrijk zijn, worden verweven binnen het totale onderwijsaanbod voor jonge kinderen inclusief de pauze momenten.

Bewegingsonderwijs Spelen en spel (buiten, binnen, spelles) Hieronder wordt verstaan het in samenhang werken aan:

- Bewegingsonderwijs - Taalontwikkeling - Rekenen en wiskunde - Sociaal emotionele ontwikkeling - Leren leren - Ruimtelijke oriëntatie - Spel, beweging en drama

43

Onderbouwing adviesurentabel groep 3 t/m 5 Leerstofaanbod: Nederlandse taal Leerlingen met ernstige gedragsmoeilijkheden of psychiatrische problematiek hebben zonder uitzondering grote problemen met het adequaat handelen in taalgebruiksituaties en met name bij het onderdeel communiceren. Juist het beperkte vermogen om (op correcte wijze) sociale contacten aan te gaan en te onderhouden; deel te nemen aan gesprekken of samen te werken zonder dat de gedragsproblematiek een bepalende rol speelt, maakt dat het werken aan deze communicatieve vaardigheden sterke aandacht verdient. Veel leerlingen van Het Reliëf hebben, gezien hun problematiek meer kans op laaggeletterdheid. Goede beheersing van gesproken en geschreven taal bevordert deelname in de maatschappij. Om de kansen van onze leerlingen in de maatschappij te vergroten, besteden wij minimaal 35 (bovenbouw) tot 40% (onderbouw) van de onderwijstijd aan Nederlandse taal. Rekenen/wiskunde

In het oog springende kenmerken voor leerlingen met ernstige gedragsmoeilijkheden of

psychiatrische problematiek zijn onder meer hun informatieverwerkingsproblematiek en de

verstoorde relatie tussen leerlingen en hun omgeving. Leerlingen van onze school hebben veelal

problemen met het aanbrengen van structuur in hun denken en in de wereld om zich heen. De

sociaal-emotionele problematiek waaronder de leerlingen gebukt gaan, bemoeilijkt het aanbieden

van interactief en communicatief onderwijs. De leerlingen hebben moeite met luisteren naar elkaar

en het accepteren van door anderen gevonden oplossingen.

Om deze reden besteden wij 20% van de onderwijstijd aan rekenen en wiskunde.

Kunstzinnige Oriëntatie

5 % van de onderwijstijd wordt besteed aan het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie. Zowel

handvaardigheid als tekenen biedt verschillende aanknopingspunten om leerlingen met ernstige

gedragsmoeilijkheden of psychiatrische problematiek in de gelegenheid te stellen door middel van

creativiteit en verbeelding , (gekanaliseerd) uiting te geven aan hun gevoelens. Sommige leerlingen

van onze school zijn echter beperkt in hun verbeeldende vermogens.

Bewegingsonderwijs

Voor de leerlingen van onze school vraagt het veel tijd om hen beter te leren bewegen. Wij besteden

4 tot 6% van de onderwijstijd aan dit vakgebied. Daarnaast wordt ook tijdens het buitenspel in de

pauzes aandacht aan dit vakgebied besteed. Regels en afspraken vereisen veel herhaling, omkleden

neemt veel tijd in beslag, het elkaar aanraken is veelal problematisch en het omgaan met winnen en

verliezen zijn gevoelige onderwerpen. De organisatie en de structuur van de lessen zijn belangrijk

voor een gedoseerde aanbieding van leerervaringen.

Sociaal emotionele redzaamheid

44

Leerlingen van onze school hebben veel ondersteuning nodig bij de ontwikkeling van sociaal-

emotionele vaardigheden. Op het programma hebben wij hier 10% van de lestijd voor ingeroosterd.

Echter de ondersteuning op sociaal-emotionele redzaamheid vindt gedurende de hele dag plaats.

Vakoverstijgende leergebieden

Bij alle kinderen op Het Reliëf is sprake van een ernstige onderwijsbelemmering als gevolg van hun

informatieverwerkingsproblematiek. Het orthopedagogisch en orthodidactisch handelen is daarom

op onze school van groot belang. Nog meer dan op andere scholen wordt aandacht besteed aan de

cultuur en het klimaat binnen de school. Alleen wanneer het klimaat optimaal is, kan de cognitieve

ontwikkeling optimaal verlopen.

Ons pedagogisch klimaat kenmerkt zich door veiligheid, respect en vertrouwen. We bieden onze

leerlingen veiligheid door middel van het structureren in tijd, werkzaamheden, ruimte en relaties.

Uitgangspunt hierbij is: van voorstructurering naar zelfregulering. Gaandeweg de schoolcarrière

wordt de leerling, passend bij zijn mogelijkheden, uitgedaagd om zelfstandiger te worden.

Onze leeromgeving speelt in op de behoeften van leerlingen door een ‘warme’ sfeer en een heldere

structuur. Op Het Reliëf is het duidelijk welk gedrag van elke leerling en elke medewerker verwacht

wordt. Er gelden duidelijke afspraken en onze lokalen zijn schoon, ruim, functioneel, uitdagend en

overzichtelijk ingericht.

Wij houden rekening met de verschillende culturele, godsdienstige en maatschappelijke

achtergronden van onze ouders en leerlingen.

Voor het aanbod voor de sociaal emotionele ontwikkeling wordt gebruik gemaakt van de methode

‘Goed Gedaan’ en het schoolbrede aanbod van PBS (Positive Behavior Support). Tijdens de PBS-

lessen, de lessen uit ‘Goed gedaan’, maar ook tijdens andere activiteiten gedurende de dag werkt de

leerkracht met de leerlingen aan: ‘ jezelf presenteren, een keuze maken, opkomen voor jezelf,

omgaan met je beperking, ervaringen delen, aardig doen en omgaan met ruzie’.