Samenvatting      

   Opdracht  In  opdracht  van  het  bestuur  van  WoON,  de  vereniging  van  woningcorporaties  in  Oost-­‐Nederland,  heeft  een  multidisciplinair  projectteam  van  medewerkers  van  WoON,  Saxion  en  Zelziuz  een  studie  verricht  naar  de  mogelijkheden  om  te  komen  tot  duurzame  energiebesparing  in  het  bestaand  woningbestand.    Energiepact  Overijssel  Uitgangspunt  voor  de  studie  waren  de  doelstellingen  van  de  provincie  Overijssel  zoals  verwoord  in  het  energiepact:  besparing  van  200  kTon  CO2  per  jaar  in  het  bestaand  woningbezit  van  woningcorporaties  in  2020  t.o.v.  het  referentiejaar  1990.  In  het  koplopersoverleg  is  geconstateerd  dat  hiervan  in  2010  al  80  kTon  is  gerealiseerd.  Rest  een  besparing  van  120  kTon  CO2  in  de  periode  2010  -­‐2020.    Woonlasten  De  stijging  van  de  woonlasten  van  de  huurder  wordt  gedomineerd  door  de  sterk  stijgende  energiekosten.  Enerzijds  neemt  het  verbruik  van  energie  toe,  anderzijds  stijgen  de  tarieven  van  elektriciteit  en  aardgas  met  gemiddeld  7%  en  8%  per  jaar.  Als  gevolg  hiervan  dreigt  het  wonen  voor  bepaalde  groepen  in  de  samenleving  in  de  toekomst  onbetaalbaar  te  worden.    Demografische  ontwikkelingen  Nederland  vergrijst.  In  2040  is  het  aantal  65-­‐plussers  gestegen  tot  25%.  Mede  hierdoor  vindt  er  een  verschuiving  plaats  naar  kleinere  huishoudens.  Het  aantal  huishoudens  zal  hierdoor  stijgen  van  7,2  naar  8,3  miljoen.    Daarnaast  ontstaat  er  toenemende  concentratie  van  de  bevolking  in  de  steden,  waardoor  de  bevolking  in  de  landelijke  gebieden  krimpt.    Woningcorporaties  De  woningcorporaties  hebben  als  maatschappelijke  opdracht  het  bieden  van  huisvesting  aan  woningzoekenden  die  daar  zelf  niet  in  kunnen  voorzien.    Daarnaast  worden  woningcorporaties  geacht  zorg  te  dragen  voor  de  kwaliteit  van  de  woningen  en  de  leefbaarheid  van  de  wijken,  e.e.a.  binnen  de  randvoorwaarde  van  een  gezonde  financiële  bedrijfsvoering.      Stijgende  energiekosten  en  de  demografische  ontwikkelingen  maken  investering  in  het  woningbestand  noodzakelijk.  Tegelijkertijd  wordt  de  terugverdiencapaciteit  beperkt  door  het  WWS  en  de  van  overheidswege  vastgestelde  jaarlijkse  huurverhoging.  De  woningcorporaties  staan  voor  de  uitdaging  om  invulling  te  geven  aan  deze  beleidsmatige  spagaat.    Woningbestand  Overijssel  Totaal  aantal  woningen  Overijssel:     460.573  Totaal  aantal  huurwoningen  Overijssel:     177.231  Totaal  aantal  woningen  corporaties  Overijssel:   138.784    Totaal  aantal  woningen  WoON  in  Overijssel:        87.332    Besparingsdoelstelling  woningcorporaties  De  besparingsdoelstelling  van  120  kTon  van  de  provincie  Overijssel  in  het  energiepact  Overijssel  komt  neer  op  een  besparing  per  corporatiewoning  van  865  kg  CO2.  Dit  staat  gelijk  aan  393  m3  aardgas  of  1373  kWh  elektriciteit  per  woning  per  jaar.      

Energielabels  Energielabels  van  woningen  worden  door  EPA-­‐software  berekend  op  basis  van  bouwkundige  en  installatie-­‐technische    kenmerken  van  woningen.  De  rijksoverheid  heeft  ervoor  gekozen  om  de  energielabels  leidend  te  maken  bij  de  invulling  van  haar  doelstellingen  met  betrekking  tot  energiebesparing  en  reductie  van  de  uitstoot  van  broeikasgassen.    Als  onderdeel  van  dit  beleid  zijn  de  woningcorporaties  verplicht  al  hun  woningen  te  voorzien  van  een  energielabel.  De  woningcorporaties  van  WoON  hebben  deze  inventarisatie  verricht.  Het  merendeel  van  de  woningen  heeft  energielabel  C  (29%)  en  D  (27%).    Theorie  versus  praktijk  Geconstateerd  wordt  dat  er  grote  afwijkingen  bestaan  tussen  het  theoretisch  berekend  energieverbruik  op  basis  van  het  energielabel    van  een  woning  en  het  werkelijk  verbruik.  Met  name  bij  de  slechtere  energielabels  (F  en  G)  zijn  de  verschillen  groot.  Het  aardgasverbruik  valt  in  praktijk  veel  lager  uit.    Hiervoor  zijn  verschillende  verklaringen.  Enerzijds  baseert  de  EPA-­‐software  zich  op  een  bepaald  comfortniveau  dat  niet  altijd  strookt  met  de  werkelijkheid.  Anderzijds  is  er  sprake  van  een  grote,  individuele  variatie  in  het  energieverbruik  ingegeven  door  de  gezinssituatie  en  het  bewonersgedrag.    Gevolg  hiervan  is  dat  energetische  besparingen  van  renovatieprojecten  op  voorhand  moeilijk  zijn  te  bepalen.  Voor  woningcorporaties  wordt  het  hiermee  moeilijk  om  financiële  dekking  te  vinden  voor  de  energetische  verbetermaatregelen.  Voor  bewoners  kan  het  betekenen  dat  verhoging  van  de  huurprijs  niet  gecompenseerd  wordt  door  voorgespiegelde  energetisch  besparingen.  En,  richting  de  overheid  wordt  niet  voldaan  aan  de  gestelde  klimaatdoelstellingen.    

 in  het  convenant  van  

Aedes  met  de  Woonbond  en  VROM  in  2008  is  afgesproken.  Uitgangspunt  hierbij  is  dat  bij  ,  met  dien  verstande  dat  maximaal  2  

labelstappen  worden  gemaakt.    Conform  de  EPA-­‐software  zouden  de  totale  investeringskosten  hiervan  voor  het  woningbestand  van  WoON  in  Overijssel   Overijssel  de  netto  investeringskosten  van  de  energiemaatregelen  waarbij  geen  rekening  is  gehouden  met  bijkomende  projectkosten.  In  praktijk  blijken  de  werkelijke  kosten  soms  een  factor  3  hoger  uit  te  vallen.    De  door  de  EPA-­‐software  berekende  CO2-­‐besparing    bedraagt  voor  alle  corporaties  in  Overijssel  95  

gieverbruikscijfers  zoals  bepaald  door  VROM  in  2006,  beloopt  de  besparing  slechts  39  kTon  CO2.  In  beide  gevallen  wordt  niet  voldaan  aan  de  provinciale  doelstelling  van  120  kTon  CO2.    Aanbevelingen  De  projectgroep  adviseert  om:  

Bovenstaande  conclusies  beter  te  onderbouwen  met  praktijkgegevens  uit  verschillende  renovatieprojecten.  

Bij  renovatieprojecten  de  individuele  bewoner  centraal  te  stellen  en  uit  te  gaan  van  de  werkelijke  energieverbruikscijfers  van  bewoners  

Ontwikkeling  van  een  eenvoudiger  energieprestatiemodel  dat  meer  aansluit  bij  de  praktijk  van  renovatie  en  werkelijk  energieverbruik  van  bewoners.    

-­‐  en  CO2-­‐besparing,  zoals  duurzame  opwekking,  gedragsbeïnvloeding,  etc.