lOMoARcPSD|1149022

Samenvatting Algemene Economie

De cursusdienst van de faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen.

Op het Weduc forum vind je een groot aanbod van samenvattingen, examenvragen, voorbeeldexamens en veel meer, bijgehouden door je medestudenten.

www.weduc.be

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK1:WATISECONOMIE?

HETECONOMISCHPROBLEEM

• Schaarste:hetbeperktaanwezigzijnvangoederenendiensten.• Spanningtussenindividueleencollectievebehoeften.Bvgelijkheidó efficiëntie.• Keuzeprobleem:schaarsemiddelenkunnenopverschillendewijzenaangewendworden.

Ermoetenduskeuzesgemaaktwordentussendebeschikbaregoederenendiensten• Allocatieprobleem:optimaletoewijzingproductiefactorenbekomen.Micro• Distributieprobleem:eenjuisteverdelingoverdeeconomischeactoren/bevolking.Micro• Stabilisatieprobleem:strevennaarhetbekomenvandeoptimaleaanwendingdeze

behouden.Macro

hetmakenvankeuzeshangtvaaksamenmetopportuniteitskosten

dezekostenweerspiegelendewerkelijkekosten=dewaardevanhetbestealternatief,opgegevendoordegemaaktekeuze.

BEHOEFTEN

Definitie:eentekortdatjeaanvoeltenhetverlangendittekortwegtewerken

Dittekortkanvantoepassingzijnopverschillendeproducten

• Goederen:stoffelijkeproducten• Economischegoederen:goederendieschaarsaanwezigzijneneennutsfunctievervullen• Publieke/vrijegoederen:productendievooriedereenbeschikbaarzijn

nieuweschaarste:vrijegoederenhebbenookenconsumptielimiet(drinkbaarwater)• Gebruiksgoederen:goederenvoormeervoudiggebruik• Kapitaalgoederen:goederendiedienenomanderegoederenendienstenvoorttebrengen• Verbruiksgoederen:goederendieslechts1xgebruiktkunnenworden,nietduurzaam• Substitueerbaregoederen:goederendiegemakkelijkintewisselenzijnvoorgelijkaardige

goederen• Complementairegoederen:goederenwaarvanhetgebruiksamenhangtmetandere

goederen• Inferieuregoederen:goederenwaarbijdevraagafneemtalshetinkomenstijgt.• Giffengoederen:goederenonderhevigaaneenprijsdalingenreëleinkomensstijging

waardoordevraagzaldalenomdatinkomensstijginghetmeesteffectheeft.• Diensten:onstoffelijkeproducten• …….

despecifiekekeuzevaneenconsumenttussenbepaaldeproductenisafhankelijkvandepreferenties.Preferentieszijnnietteobserveren.Devraagnaargoederen,deprijsenhetbudgetvanconsumentenisechterweltebepalen

Praktijkwerking:menvertrektvanuitdemeetbareinfooverdegeconsumeerdegoederenbundelsenleidtzodepreferentiesvandeconsumentaf.

lOMoARcPSD|1149022

KERNVRAGEN

• WatWelkegoederen(technologisch,basis,kwalitatief,..)gaanweaanbiedeneninwelkehoeveelheid?

• HoeHoegaanweeengegevenhoeveelheidproductierealiserenmeteencombinatievanschaarseproductiefactoren.(Arbeidsintensief,kapitaalintensief?)

• WaarWaarwordtdeproductieenverkoopgevestigd,rekeninghoudendmetglobalisering,concurrentie,marktaandeel,klimaat,wetgeving,loonkost…

• WieNaarwiegaandevoordelenvandeproductie.Klanten,werknemers,aandeelhouders,…enwelkefactorendegroottevandezevoordelen(prijs,productiviteit,winstuitkering,…).Inwelkematemoetdeoverheidingrijpenomtevoordelenteegaliseren?

HETPRODUCTIEPROCES

PRODUCTIEFACTOREN

Bijherleidenvandeproductiefactorenopmacro-economischniveau,onderscheidenwe2categorieën.Hetbeheervandezecategorieënwordttoegewezenaanondernemerschap.

Primaireproductiefactoren

• ArbeidZowelfysischealsintellectuelearbeid.Metenaandehandvanactiviteitsgraad,werkgelegenheidsgraad,productiviteit,…

• GrondstoffenDenatuurlijkerijkdommen.Huneconomischnuthangtsterkafvandeligging,bereikbaarheidenmoeilijkhedenbijhetontginnen.

Afleidbareproductiefactor

• KapitaalBestaatuitdereëlekapitaalgoederen.Goederendieanderegoederenendienstenvoortbrengen.Zedragenindirectbijtotbehoeftebevrediging.Opkortetermijnzalmeerinvesterengepaardgaanmetminderconsumptie,maaroplangetermijnzalomwillevandeinvesteringsmultiplicatorhetaantalgeproduceerdenegeconsumeerdegoederensterkertoenemen.

lOMoARcPSD|1149022

PRODUCTIEFUNCTIE

P(L,K,N)=Q=derelatietussendehoeveelheiddiegeproduceerdwordtendeingezetteproductiefactoren.

Eigenschappen

• NaarmateKenLtoenemen,zaldeproductieooktoenemen• bijeenconstanteK,isereenafnemendmarginaalproductvanarbeid• bijeenconstanteL,isereenafnemendmarginaalproductvankapitaal• omeenzelfdeQtebereiken,zijnermeerdemogelijkecombinatiesvanKenL

• ziecurveproductiemogelijkheden.

CURVE VAN PRODUCTIEMOGELIJKHEDEN

Ziefiguur1.3p25

Defunctievandeproductiemogelijkhedenweerspiegelt2vande3beheerproblemenindeeconomie+keuzeprobleem

• allocatie:hetverdelenvandeproductiefactoren:dehoeveelheidarbeidenkapitaal• stabilisatie:hetbekomenvanoptimaleproductiemetaangewendeproductiefactoren• keuzeprobleem:hoegaanwedebeschikbaremiddelenaanwendenbijeenoptimale

productie.

Eigenschappen

• puntbovendecurveisnietmogelijkmetaanwezigeproductiefactoren• puntonderdecurveisinefficiënt• elkpuntopdecurveweerspiegelteenoptimaleaanwendingvandeproductiefactoren

Concaafverloopweerspiegeltkeuzeprobleem:welkoptimaalpuntopdecurvewordtgekozen?

• Alsmenmeervanhetenegoedwilproduceren,zalmeneendeelvandeandereproductiemoetenafgeven.hetconcaafverlooptweerspiegeltdeopportuniteitskosten.Deopportuniteitskostenvanhetenegoednementoenaarmatemenermeervanproduceert

Verruimingvandeproductiemogelijkheden

Grafisch:verschuivingvandecurve,verdervandeoorsprongVerklaring:

• Doorarbeidsverdeling=>hogerespecialisatieenproductiviteit.• Opleidingenenbijscholingen• Technologischevooruitgang• Wijzigingineconomischeordeningenbeleid

P(L,H,K,T,N)waarbijH=menselijkkapitaalenT=technologie

Doorhetillustrerenvandeverruimingishetmogelijkdeoptimaleproductiecombinatiesweertegevenopverschillendetijdstippen.

lOMoARcPSD|1149022

MARKTMECHANISMEVERSUSCENTRALEPLANNING

CENTRALEPLANNING

Kenmerken

• Debeslissingenwordendoor1centralepartijvastgelegdineenstriktplan• Zoweldeinzetvandeproductiefactorenendehoeveelheidwordtvanbuitenafbepaald• interneconsistentiestaatcentraal• detotalebenodigdehoeveelheidproductiefactorenmagdebeschikbaremiddelennooit

overschrijden

Negatievegevolgen

• administratieveinefficiëntieentekortaanflexibiliteit• gebrekkigemotivatiewerknemersenwerkgevers• gebrekaanconcurrentie• groteenmoeilijkbeheersbareondernemingen

MARKTMECHANISME

Kernmerken

• prijsvormingdoorcontacttussenvragersenaanbieders• drievoudigerolvoorprijsmechanisme:

1. Informatieoverdeschaarsteenhetnut2. Signaal-enprikkelfunctieaanconsument3. Bepalenvandeinkomensvorming:deprimaireinkomensverdelinghangsamenmetde

vergoedingvandeproductiefactoren• Geenenkelcentraalmechanisme,erissprakevaneen“invisiblehand”• Overheidstussenkomstwerktenkelbelemmerend.

Negatievegevolgen

• Testerkeeconomischemachtentastendesignaalfunctievanhetprijsmechanismeaan.Zohebbenmonopolieseengrotemachtopvlakvanprijszetting

• Publiekeencollectievegoederen.Bijdezegoederenisdemeerkostomhetterbeschikkingtezettenvanmeermensengelijkaannul.Enmensenkunnennietuitgeslotenwordenvandeconsumptie:zievrijbuiterprobleem!Ermoeteenoverheidzijnomdezecollectievegoederenaantebiedenentefinancierenviabelastingen

• Zonderoverheidstussenkomstiserbijexterneneveneffecteneenmaatschappelijkeover-ofonderproductie

• Deprimaireinkomensverdeling,gebaseerdopmarktwaardeisnietaltijdsociaalaanvaardbaar.Ermoeteenoverheidzijndieviabelastingenentransfertsstreeftnaareenaanvaardbaresecundaireinkomensverdeling

lOMoARcPSD|1149022

GEMENGDEECONOMIE

Kenmerken

• Marktmechanismewordtaangevuldmetoverheidstussenkomst• Budgetmechanisme:viapolitiekebesluitvormingwordenallerleicollectievegoederen

verdeeldengefinancierd.Voorbepaalgoederenwordthetmarktmechanismeafgezwaktofuitgeschakeld.

• Concurrentiebevorderendevoorwaardecreërenopeenefficiëntewerkingvandemarkt.

METHODOLOGISCHEASPECTEN

HYPOTHESEN

1. MenselijkgedragkangestuurdwordendoorprikkelsPrijs,inkomen,reglementering,werkomstandigheden,…..

2. EconomischeactorenstrevensteedsnaaroptimaliserendgedragMenzalsteedskiezenvoorhetbestealternatief

3. Doorpartiëleanalysekanmenhetverbandtusseneenafhankelijkenonafhankelijkvariabeleonderzoekendoordeanderevariabelenalsconstanttebeschouwen

ONDERZOEKSNEGRIPPEN

positieveanalyse:mengaatalleeconomischegevolgenenimplicatiesanalyseren

normatieveanalyse:mengaatnaofdeimplicatieswelmaatschappelijkaanvaardbaarzijn

statischeanalyse:opeenbepaaldmoment

dynamischeanalyse:evolutie

deductief:uitgaanvanaxioma’s

inductief:uitgaanvanbepaaldeindrukkenenfeitelijkeobservaties

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK2

Prijsmechanismebestaanuit3elementen

• Informatief:overdeschaarseenhetnutvandegoederen• Inkomensfunctie:vormenvanhetprimaireinkomen• Signaalfunctie

=weergevenvandepreferentiesvandeconsumenten,motiverenvandeproductenenhetrantsoenerenvandebeschikbarehoeveelheid

Dedeterminantenvandemarktprijzenzijn:

• Betalingsbereidheidvandeconsumenten• Deproductiekostenvandeproducten

• Hetevenwichttussenbeidenbepaaldhetgeldendeprijsniveau

COMPETITIEVEMARKT

• Volkomenconcurrentie• Homogeneproducten:productenmetdezelfdekarakteristieken• Veelvragersenaanbieders=>individueletransactieszijntekleinomdemarktwerking• tebeïnvloeden

“fallacyofcomposition”:watcorrectisvoorhetgeheelisnietnoodzakelijkcorrectvoordeindividuelespeler.

• erzijnweinigtotgeeneconomischeenwettelijkebeperkingen• Deelnemershebbenallerelevanteinformatieombeslissingentemaken

MARKTVRAAG

=totalevraagnaargoederenendiensten;afhankelijkvanbepaaldedeterminanten

• Prijsinvloed:negatief:hoehogerdeprijs,hoelagerdegevraagdehoeveelheidHoehogerdeprijsvaneencomplementairgoed,HoelagerdevraagnaarhetanderegoedHoehogerdeprijsvaneensubstituut,hoehogerdevraagnaarhetanderegoed.

• Inkomensinvloed:hoehogerhetinkomen,hoehogerdegevraagdehoeveelheid• Goedereninvloedcomplementairegoederen:positiefvraagverband.

Substitueerbaregoederen:negatiefvraagverband• Aantalconsumenten• Verwachtingen

Grafischevoorstellingeninterpretatie(figuur2.2en2.3p.44)

Devraagcurveweerspiegeltdebetalingsbereidheidvoorbijkomendeenhedenbijverschillendehoeveelheden.Hetgeeftdusookinfooverdewaardedieconsumentenhechtenaanbijkomendeeenheden.

Eenverschuivingvandevraagcurvewordtveroorzaakindewijzigingvandeterminanten,uitgezonderddeprijs

Eenverschuivinglangsdevraagcurvekomttotstandalsdeprijswijzigt.

lOMoARcPSD|1149022

MARKTAANBOD

=detotalehoeveelheiddiedeproducentenbereidzijnaantebieden,afhankelijkvanbepaaldedeterminanten

• Prijsinvloed:hoehogerdevergoedingdiedeproducentenontvangen,hoehogerdebereidheidtotaanbiedenvangoederenendiensten

• Inputfactoren:hoehogerdeprijzenvandeinputfactoren,hoelagerdebereidheidtotaanbieden.

• Goedereninvloed:alsdeprijsvaneencomplementstijgt,zalhetaanbodvanhetanderegoedookstijgen.Alsdeprijsvaneensubstituutstijgt,zalhetaanbodvanhetanderegoeddalen.

• Technologie:eenverbeteringvantechnologiezorgtoplangetermijnvooreenefficiënterproductiemetmeeroutputenlagereproductiekosten

• Verwachtingen:alsmenindetoekomstprijsstijgingenverwacht,zalmenopditmomentstockerenomnadienteprofiterenvandehogereprijzen.

Grafischevoorstelling(figuur2.4en2.5p.48)

Positiefverbandtussenprijsenaangebodenhoeveelheid

Deaanbodcurveweerspiegeltookbijverschillendehoeveelhedendeminimaleprijsdieproductenwillenontvangenombijkomendeeenhedenaantebieden.

Bijeenerglageprijs,zijnproducententochnogbereideenbeperktehoeveelheidaantebieden?Bijeengrootaanbodzullendeproductenechterhogereprijzenvragenomeenhogereafzetterealiseren

Eenverschuivingvandeaanbodcurvekomtvoortuiteenwijzigingvandeterminanten,uitgezonderddeprijs.

Eenverschuivinglangsdeaanbodcurvekomtvoortuiteenprijswijziging.

MARKTEVENWICHT

Gevraagdehoeveelheidenaangebodenhoeveelheidzijngelijkbijeenbepaaldeevenwichtsprijs

• Vraagoverschot:meervraagdanaanbod=>prijszalstijgen• Vraagtekort:meeraanboddanvraag=>prijszaldalen• Prijshogerdanevenwichtsprijs=>aanbodoverschot• Prijslagerdanevenwichtsprijs=>aanbodtekort

Figuur2.6en2.7p.50

lOMoARcPSD|1149022

PRIJSELASTICITEIT

Geeftdegevoeligheidvanhetaanbodendevraagweerbijeenkleineveranderingindeprijs.

Grafisch(figuur2.12,2.13,2.14en2.17p.62)

Degevoeligheidwordtweerspiegeltindehellingvandecurven.Hoesteilerdecurven,hoegroterheteffectvaneenprijswijzigingopdegevraagdeenaangebodenhoeveelheid.

Bijhogeprijzenzaldevraagelastischerzijn:bijeendalingvandeprijszullendehuidigeconsumentenmeerkopenenzullenernieuweconsumentenbijkomen.

Bijeenlageprijszaldevraaginelastischerzijn:deinvloedvandeconsumentenisergkleinwanttegenlageprijzenkunnenreedsveleconsumentenhetgoedaanschaffen

Depuntelasticiteitzalstijgennaarmatehetpuntineenvlakkerdeelvandecurveligt.

Vuistregel

Ep<1=>bijprijsstijgingvan1eenheid,zalhetaanbod/vraagiseenmindermatewijzigen

Ep=1=>bijprijsstijgingvan1eenheid,zalaanbod/vraagindezelfdemateveranderen

Ep>1=>bijprijswijzigingvan1eenheidzalvraag/aanbodsterkerwijzigen

DeterminantenvandeVraagelasticiteit

• BeschikbaarheidvansubstitutenNaarmateermeersubstituten/vervangproductenzijn,zullendeconsumentengevoeligerzijnvoorprijswijzigingenvaneenbepaaldgoedPrijselasticiteitenzijnGEENconstantgegeven

• SoortgoederenBijluxegoederenzaleenprijswijzigingeensterkeinvloedhebbenopdeconsumptie.Bijnoodzakelijkegoederenzullendeconsumentenhunkoopgedragslechtsinbeperktemateaanpassen

• TijdshorizonAlsdeprijsstijgingvankorteduurs,zullendeconsumptiegewoontesweinigwijzigen.Alsdeprijswijzigingenlangaanhouden,zulleneralternatievengezochtwordenenisdevraagelastischer

Determinantenvandeaanbodselasticiteit

• FlexibiliteitvandeproductiefactorenNaarmatedeproductiefactorengemakkelijkaantepassenzijn,zalbijeenprijsstijgingdeaangebodenhoeveelheidsnellertoenemenenduselastischerzijn.

• TijdshorizonOpkortetermijnzalmenhetaanbodnietsterkwijzigen.Oplangetermijnkunnenerechterwelinvesteringengedaanwordendiedeproductiecapaciteitopvoeren.

lOMoARcPSD|1149022

ANDEREELASTICITEITEN

Kruiselingseelasticiteit

Deveranderingvangoed1tenopzichtevandeprijsveranderingvangoed2

• Complementairegoederen:negatiefverband• Substituten:positiefverband

Inkomenselasticiteit

Dewijzigingvandeconsumptievaneengoedtenopzichtevandeinkomenswijziging

• Basisgoederen:negatiefverband• Luxegoederen:positiefverband

OVERHEIDSINTRVENTIES

INDIRECTEPRIJSINTERVENTIES

Indirectebelastingensubsidies(figuur2.18p.76)

• Financierenvancollectievegoederen• Consumptieaanmoedigenofontmoedigen

Bijeenbelastingzaldeaanbodcurvedalen.Deverticaleafstand=degroottevandebelasting

Debelastingenwordengedeeltelijkdoorgerekendaandeconsument,afhankelijkvandeprijselasticiteit.Prijsongevoelig=grotedoorrekeningenveelstaatsopbrengsten.Prijsgevoelig=kleinedoorrekeningenweinigstaatsopbrengsten.

DIRECTEPRIJSINTERVENTIES

Minimum-enmaximumprijzen(figuur2.19en2.20p.78)

• Inflatiebeperken• Consumentenenproducentenbeschermen

Minimumprijs:terbeschermingvandeproducenten.Enkelnuttigalsdeevenwichtsprijslagerligtdanminimumprijs.Hetvraagtekortkanweggewerktwordendooropkopendoordestaatofbijpassingen.

Maximumprijs:terbeschermingvandeconsument.Enkelnuttigalsdezeprijslagerligtdanevenwichtsprijs.Erzaleenaanbodtekortzijn.Deoverheidmoetmaatregelennementegenhetontstaanvanparallelleillegalemarkten.

DIRECTEVRAAG-ENAANBODBEIVLOEDING

Invoerbeperkingenenoverheidsbeleid(figuur2.21en2.22)

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK3

Keuzeprobleem:hoekandeconsumentzijnnutoptimaliseren,rekeninghoudendmeteenbudgetbeperking.=>economischprobleemwantdemiddelenzijnschaarsenerzijndiversemogelijkhedentotaanwending.

Dooraggregatievandemicro-economischeofindividuelevraagfunctie,kandemacro-economischeofgeaggregeerdevraagcurvetotstandkomen.

NUT,MARGINAALNUTENCONSUMPTIE

Nut=devoldoeningdiegehaaldwordtuiteenbepaaldeconsumptie

Waardeparadox:sommigegoederenhebbeneenheelgrotemarktwaardemaareenzeerkleinnut,anderegoederenhebbeneengrootnutmaareenheelkleinemarktwaarde.Hetnutdateenconsumenthaaltuitdeconsumptievaneenbepaaldgoed,endehoeveelheidhiervan,kandusnietberekendwordenaandehandvandemarktwaarde.

WetvanGossen1:denutsfunctievaneengoedkanberekendwordenaandehandvanhetmarginalenut=hetextranutdatjecreëertalsje1eenheidmeerconsumeert.Naarmatejemeervaneengoedzalconsumeren,zalhetmarginaalnutdalen.Hettotalenutzalwelblijvenstijgenmaarsteedsinminderemate.

WetvanGossen2:deconsumentbereikteenoptimaalnutsniveaualshetmarginalenutvanhetenegoed,gelijkisaanhetmarginalenutvanhetanderegoed.Menkanhetenenutnietverhogenzonderhetanderenuttedoendalen.

Marshall:alsnutkardinaalmeetbaarzouzijn,moetmenomnutsoptimalisatietebekomen,hetbudgetzodanigtoewijzendatdelaatsteuitgegeveneurocenthetzelfdemarginaalnutoplevertvoorbeidegoederen.Demarginalekostenmoetengelijkzijnaandemarginalebaten.Hetvoordeelvaneenbijkomendeconsumptiewordtdusweergegevendoormiddelvanhetmarginaalnut

Demarginalekostenvanmeerconsumptie=deopportuniteitskosten,ofdekostenvanhetopgegevenbestealternatief.Naarmatemenmeervanhetenegoedzalconsumeren,zullendemarginalekostenstijgen,endemarginalebatendalen.

• Nutisordinaalmeetbaar:consumentenkunnenenkelalternatievegoederenbundelsrangschikkenvolgensdevoldoeningdiezeeruithalen.

• Metmarginaalnutweerspiegeltdebetalingsbereidheid.Naarmatemenmeerconsumeert,zaldebetalingsbereidheiddalenwantdeopportuniteitskosten,ofdekostenvoorhetopgegevenalternatiefstijgen.

lOMoARcPSD|1149022

PREFERENTIESENINDIFFERENTIECURVES

VERONDERSTELLINGEN

• Volledigheid:consumentenkunnengoederenbundelsvergelijkenenordenenopeenordinalemanier!

• Subjectiviteit:dekeuzevandeconsumentissubjectief,afhankelijkvandeeigenvoorkeur• Transitief:depreferentiesvandeconsumentzijntransitief:menverkieststeedsde

goederenbundelmethethoogstenut• non-saturatie:mengaatervanuitdathetmarginaalnutafneemtmaardathettotalenutwel

stijgt.Deconsumentheeftnooitverzadiging.Altijdlievermeerdanminder=>convexiteit

EIGNESCHAPPENINFIDDERENTIECURVE

Definitie=eenindifferentiecurveiseenverzamelingvanverschillendegoederenbundelswaarbijdeconsumenthetzelfdenutbekomt.Metelkandersnutsniveau,komteenanderecurveovereen

• dalendverloopomwillevanhetnutsbehoud,zalmenbijmeerconsumptievanhetenegoed,ditmoetcompenserenmetminderconsumptievanhetanderegoed.Rekeninghoudendmetniet-verzadiging.Eenconsumentzalaltijdcompenseren!

• ConvexiteitNaarmatemeneengoedminderconsumeert,zalersteedsmeergecompenseerdwordenmethetanderegoed.Hetmarginaalnutvanhetgeminderdegoedzalimmersstijgen.Convexiteitiseenillustratievandebetalingsbereidheid:debetalingsbereidheidzaldalennaarmatemenalveelvaneengoedbezit.Dezeruilverhoudingwordtberekenddoor:-(marginaalnutx1/marginaalnutx2)=debetalingsbereidheidvangoed1,uitgedruktintermenvangoed2.Naarmatehetmarginaalnutvangoed2stijgt,zaldebetalingsbereidheidvoorgoed1dalen.

• OorsprongNaarmatedeindifferentiecurvesverdervandeoorsprongliggen,weerspiegelenzeeenhogernut.

• NietsnijdendIndifferentiecurvenkunnenelkaarnooitsnijdenvooreenzelfdeconusment.Doordezelfdeaanwendingvangoederenkanmengeenverschillendenutsniveaubereiken.Ditgaatintegendetransitiviteit.

TOEPASSINGEN

Indifferentiecurvesbevatteninfooverdepreferentiesvanconsumenten.DezepreferentieskomentotuitdrukkingindeliggingvadeindifferentiecurvenHoesteilerdehelling,hoegroterdebetalingsbereidheidvangoed1,tenopzichtevangoed2

• Substitueerbaregoederen:debetalingsbereidheid=1.Goed1en2zijnevenwaardig• Complementairegoederen:debetalingsbereidheidvoorbeidegoederenis0,menkan

immersnietcompenseren.Erwordtenkeleenhogernutsniveaubereiktalsmenbeidegoederenevensterkconsumeert.

• Badgoods:negatieveMSG:hoeveeldeconsumentwiltopgevenommindervanhetslechtegoedtehebben

lOMoARcPSD|1149022

BUDGETRESTRICTIE

Hetbudgetweerspiegeltdeobjectieveruilverhouding.Dezeisgegeven.Denutsfunctiegevendesubjectieveruilverhoudingmee,dezekunneveranderenenzijnpersoonlijk.

Budgetrechte:geeftallemogelijkecombinatiesvanconsumptie,bijeengegevenbudgetenprijzen

Deobjectieveruilverhouding=-(P1/P2).

EFFECTEN

• Budgetwijziging=>evenwijdigeverschuivingvanbudgetlijn• Prijswijziging=>rotatievandebudgetlijn.

Prijswijzigingenenbudgetwijzigingenzijnechternietaltijdlineair

• Hetautomatischgratisterbeschikkenstellenvaneenbepaaldehoeveelheid=>evenwijdigeverschuiving,maarbudgetrechteraakty-asniet=>ookzonderbudgethebjedezehoeveelheid

• Kortinggeven=>debudgetrechtekrijgteenhorizontalerverloopvanafeenbepaaldehoeveelheid.

OPTIMALEKEUZE

Eenmaximalevoldoening,rekeninghoudendmetdebudgetbeperking.

Deobjectieveruilverhoudingmoetinditgevalgelijkzijnaandesubjectieveruilverhouding

P1/P2=MarginaalnutX1/MarginaalnutX2).

Demarginalesubstitutiegraadweerspiegeltdebetalingsbereidheidvangoed1,uitgedruktintermenvangoed2.Ditisdewaardediemenhechtaangoed1tovgoed1.Derelatieveprijsverhoudinggeeftweerhoeveeldeconsumentwerkelijkmoetopgevenvangoed2omietsmeervangoed1tekunnenconsumeren.

Inhetoptimumzijndemarginalebatendusgelijkaandemarginalekosten

• Alshetmarginaalnutvangoed1groterisdandemarginalekost,danisdehellingvandeindifferentiecurveinditpuntgroterdandebudgetlijn.Menkandekostenverhogendoornogmeervanhetgoed1teconsumereninruilvoorgoed2

• Alshetmarginaalnutvangoed1kleinerisdandemarginalekost,isdehellingvandeindifferentiecurvekleinerdandievanderelatieveprijzen.Menkanhetmarginaalnutdoenstijgendoormindervangoed1teconsumerenenmeervangoed2.

HOEKOPLOSSING

Alsdeconsumentervoorkiesteenbepaaldgoedgewoonnietteconsumerenisdesubjectieveruilverhoudinggelijkaannul(eenrechtehorizontaleindifferentiecurve).Inditgevalisereenoptimumopdex-asofdey-as.Omdatditgeeninterneoplossingis,zaldeobjectieveruilverhoudingnietgelijkzijnaandesubjectieveruilverhoudinginhetoptimum.

lOMoARcPSD|1149022

VERANDERINGENVANHETEVENWICHT

PREFERENTIES

Doorveranderingvanpreferenties,bijvoorbeelddooroverheidscampagnes,ouderworden,slechteervaringen,…zalhetoptimumwijzigenzonderveranderinginbudget(evenwijdigeverschuivingvanbudgetrechteofprijzen(rotatievanbudgetrechte).

Deindifferentiecurveszullenveranderen

BUDGET

Naarmatehetinkomenstijgt,zalmetmeerconsumerenenbekomtmeneenhogernutsniveau.Debudgetrechteverschuiftevenwijdigverdervandeoorsprong.

Metelkanderinkomenkomteenanderoptimumovereen.

ICC:inkomensconsumptiecurve:verbindingvanaldeoptimalepuntenbijeenstijgendinkomendeprijzenblijvenongewijzigd.

Engelcurve:relatietussendeconsumptievaneengoedenhetinkomen.Stijgenderechte

Inkomenselasticiteiteninkomenseffect

• Basisgoederen.Ookalisinkomeno,dantochnogconsumptie.Rechtevertrektopy-as.Dehellingisklein.Naarmatehetinkomentoeneemtzalmensteedsmindervanhetgoedconsumeren..Inkomensinelastischgoed!.Detotaleconsumptieblijftwelstijgen

• Luxegoederen.Pasvanafbepaaldinkomeniserconsumptie.Rechtevertrektopx-as.Inkomenselastisch.Steilerhelling.Naarmateinkomentoeneemt,zalmenmeervanhetgoedgaanconsumeren.

• Inferieuregoederen.Dalendehellingennegatieveinkomenselasticteit.Naarmatehetinkomenstijgt,zaldeconsumptiedalen.Detotaleconsumptiedaalt.

PRIJS

Kruiselingseprijselasticiteitensubstitutie-effecténinkomenseffect!

• Bijeenprijsdalingzalmenmeervanhetenegoedkunnenconsumeren• Doordeprijsdalingisdekoopkrachtgedaaldendusookhetreëleinkomenalzalookde

consumptievanhetanderegoedstijgen.Hetheleconsumptiepakkerwijzigt.• Dematewaarindewijzigingvangoed1engoed2plaatsvindt,hangtafvandekruiselingse

prijselasticiteit.Substituten:positiefverbandComplementairegoederen:negatiefverband.

• Giffengoederen:goederenonderhevigaaneenprijswijzigingenwaarbijhetinkomenseffecthetsterkteistovhetsubstitutie-effect.Dedalingvandeprijszaldegevraagdehoeveelheiddoenafnemen.Naarmatehetinkomenimmersstijgtzalwelmindervandezegoederenconsumeren.Ditiszobijbasisgoedereneninferieuregoederen

lOMoARcPSD|1149022

TOEPASSING:ANDEREINVLOEDEN

INVLOEDVANINDIRECTEBELASTINGEN:ROTATIE

Figuur3.21p121

Eenindirectebelastingwordtgehevenopdeuitgavenvanhetinkomenenkunnendusbetrekkinghebbenopeenbepaaldgoed.BijvoorbeeldverhogenvandeBTW,dezewordtimmersgedragendoordeconsumenten.Dooreenindirectebelastingzaldekoopkrachtnaardeeenbepaaldgoeddusdalenenzalermindervanditgoedgeconsumeerdkunnenwordenmethetgegevenbudget.Dehellingvandebudgetlijnzalstijgen

Ø B°:Budget/Qb.Naarmatebudgetdaalt,zalB°ookkleinerwordenendehellingvenbudgetdusstijgen

Ø A°:Budget/Qa.Naarmatehetbudgetdaaltdoorindirectebelasting,gegevenopgoedA,zalA°dalenendehellingvanbudgetlijnafnemen.

Hetnutbijdezenieuwebudgetcurveligtlagerdandeoorspronkelijkesituatie

INVLOEDVANDIRECTEBELASTINGEN:VERSCHUIVING

Figuur3.22p122

Eendirectebelastingwordtgegevenophetinkomenzelfenbeïnvloedtdusdetotalevraag.Dooreenmagerinkomendaalthetvolledigebudgetenzalerdusmindervanbeidegoederengeconsumeerdkunnenworden

Dehellingvandebudgetcurvewijzigtniet,maardebudgetcurveligtweldichternaardeoorsprong.Hetdichterdebudgetlijntegendeoorsprong,hoekleinerhetbudget.

Hetnutvandezenieuwebudgetcurveligtlagerdandeoorspronkelijkesituatie

Eendirectebelastingwordtverkozenboveneenindirectebelasting.Bijeendirectebelastingzalhetnutnoghogerliggendanbijindirectebelastingomdaterdanenkelmaarhetinkomenseffectmeespeelt.

AFLEIDENVANDEMARKTVRAAG

Doorhorizontalesommatievandeindividuelevraagcurven

OPMERKINGEN

• Interdependentievandenutsfuncties• Nutsfunctieshangenookafvankwaliteitenimago• Nietenkelhetindividustaatinvoordeeconomischekeuze• Deconsumentheeftnooitvolledigperfecteinformatie

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK4

Keuzeprobleemvandeproducten

• Technischeefficiëntie:optimaleinzettingvanbeschikbareproductiefactoren• Economischeefficiëntie:producerentegenzolaagmogelijkekost

• Langetermijn:periodedievolstaatvoordeproducentomalleproductiefactorenoptimaal

aantepassen• Kortetermijn:kapitaalblijftconstant,derestkanaangepastwordenenisvariabel

PRODUCTIEORGANISATIE

VOORDELEN

• TransactiekostenBijcoördinatievolgenseenmarktzijnerhogeretransactiekosten=allekostenompartnersenbenodigdhedentevindenomeentransactietedoenplaatsvinden.Alsverschillendedienstenin1bedrijfgeconcentreerdzijn,zijndetransactiekostenlager.

• SchaalvoordelenDoordeopererenopgroteschaalkanmendeinputsefficiënterinzettenenvoordelenkrijgenbijaankoopvangrondstoffen.Producerenopgroteschaal,verlaagtdekostpereenheid.

• Diversificatieenspecialisatie

Hetintegrerenvanverschillendedienstenisgoedkoperdandanapartabedrijvenervooroptezetten.Ookspecialisatiebinnen1bedrijfzorgtvooroptimalewerkingensynergetussendewerknemersenproductieprocessen

SOORTEN

Probleemvanimperfecteinformatie:hoekaniemandhogerinranggaranderendatdetaken,uitgevoerddooriemandlagerisrang,efficiëntgerealiseerdwordentegenzolaagmogelijkekosten?deopdrachtgeverheeftdusgeenperfecteinfooverdeinspanningendiedeopdrachtvergtenhijheeftnietdetijdomcontinutecontroleren

Principaal-agentprobleem:dedirectecontrolevanopdrachtgeveropuitvoerderistemoeilijken/ofteduur.Menkandeefficiëntiedusnietgaranderen.

Oplossing:systeemvan“opdrachtgeven”aanvullenmetmotivatiesystemenzodatdedoelstellingenvanhetbedrijfwordennagestreefd.

• Deagentmede-eigenaarmaken• Beloningssystemen• Langetermijncontracten

lOMoARcPSD|1149022

PRODUCTIEENKOSTEN

PRODUCTIEFUNCTIE

Deproductiefunctiegeefthetverbandweertussendeverschillendehoeveelhedenvaningezetteproductiefactorenendedaarbijgerealiseerdeoutput.Deproductiefunctieiseentechnischerelatietussendebeperktemogelijkhedenvaneenondernemingendegewenstedoelstellingen

• Langetermijn:zoweldeinputkapitaalalsarbeidinveranderlijk• Kortetermijn:dekapitaalvoorraadisconstant• Uitdelangetermijnproductiefunctie,kanmendekortetermijnproductiefunctieafleiden

doordekapitaalvoorraadconstanttehouden.• Eenvooruitgangintechnologiewordtweergegevendooreenopwaartseverschuivingvande

productiecurve• Allepuntenopdecurvezijntechnischhaalbaarenefficiënt.

PRODUCTIEKOSTEN

Deingezetteinputzijnkostelijk=>demiddelenzijnschaarsenkunnennietmeerelderswordeningezet.

Derelevantekostenbijhetmakenvanproductiebeslissingenzijndeopportuniteitskosten:dewaardevandeinputinhunbestealternatieveaanwending.Deopportuniteitskostenzijndeopbrengstendiedealternatievegoederenzoudenopbrengenalsmendezehadaangewend.

Vastekosten

Nietafhankelijkvandeproductie

VariabelekostenKostendiemeevariërenmetdeproductie

“Sunk”costsGeenopportuniteitskostenwanterisgeenalternatieveaanwending.Eensgemaaktzijndekostennietterecupereren.wordennietinrekeninggebrachtbijbedrijfsbeslissingen

reclame Productspecifiekestempelsopstartkosten

OpportuniteitskostenDekostenzijnterecuperereneneriseenalternatief.DekostenvandeaangewendegoederenwordenuitgedruktindewaardevanhetbestealternatiefWordenwelinrekeninggebrachtbijbedrijfsbeslissingen

Maandelijksehuur Aankoopgrondstoffen

lOMoARcPSD|1149022

OPTIMALISERENDGEDRAG

SUBSTITUEERBAARHEIDVANINPUT

Langetermijn

Eenzelfdeproductieniveaukanbekomenwordendoordeinzetvanverschillendehoeveelhedenarbeidenkapitaal

Allemogelijkecombinatiesvaninputomeenzelfdeoutputtebekomen,wordtweergegevenineenisoquant.

• Hetconvexedeelvandeisoquant,aangegevendoorisoklienen,isefficiënt.• Alsmenmeerinzetvandeeneinput,zalmenmindervandeandereinputnodighebbenom

hetzelfdeproductieniveautebehalen.

Eigenschappen

• Kardinaalmeetbaar• Dalendverloopinefficiëntgedeelde• Isoquantenkunnenelkaarnietsnijden:meteenbepaaldecombinatiekunnegeen

verschillendeproductieniveausovereenkomen• Convexverloop:deopportuniteitskostenzullensteedsgroterwordennaarmatemenmeer

vaneenproductiefactorbezit.Naarmatemenmindervaneeninputgebruikt,zalmensteedsmeermetdeandereinputmoetencompenseren

• Hoeverdervandeoorsprong,hoehogerhetproductieniveau• Desubstitueerbaarheidtussenverschillendeproductiefactorenwordtweergegevendoorde

marginaletechnischesubstitutiegraad:-(MPl/MPk)=>matewaarinarbeidtesubstituerenis,uitgedruktintemenvankapitaal.Naarmatemensteedsmeerarbeidbezit,zaldeomzetbaarheiddalenwantdemeerproductieneemtaf.NaarmatedeMPkdaalt,zalermeerkapitaalzijnenzaldesubstitueerbaarheidnaararbeidstijgen.

Specialevormen

• vasteinputverhoudingen:desubstitueerbaarheidvoorbeidefactorenisnul.Degrafiekheeftdevormvaneenhalvevierkant

• perfectesubstitueerbaarheid:decurveheeftopallemomentendezelfdeMTSG.Defactorenkunnenvrijinelkaaromgezetworden

• meerderproductiemogelijkhedenenvasteverhoudingen:erontstaateengeknikteisoquant.Naarmatehetaantaltechniekentoeneemt,zalmensteedsmeerevoluerennaareenstandaardisoquant

SCHAALOPBRENGSTEN

• constant:bijeengelijkevermeerderingvanalleproductiefactoren,zaldeproductieindezelfdeverhoudingtoenemen

• positief:bijeengelijkevermeerderingvandeproductiefactorenzaldeproductiemeerdanevenredigtoenemen

• negatief:deproductiestijgtmeteenkleinerpercentage

lOMoARcPSD|1149022

Economischerelevantie

deinvloedophetproductievolumehangtsamenmetdegemiddeldeproductiekost.Bijstijgendeschaalopbrengsten,zullendegemiddeldeproductiekostendalen.Constanteschaalopbrengstenimplicerendusconstantegemiddeldekosten.Zehebbeneenbelangrijkeinvloedopdeproductiviteit

Redenenvoortoenemendeschaalopbrengsten

• specialisatievandeinputbijhogereproductievolumes• gebruikvanefficiënteremachinesbijeenhogerproductievolumes=>ondeelbaarheid

vankapitaalgoederen.

Redenenvoorafnemendeschaalopbrengsten

• complexereorganisatiebijhogerproductievolume• verplichtingtotgebruikvanminderefficiënteenkwalitatiefhoogstaandemachinesmeteen

lagereproductiviteit

MINIMALEKOSTEN

Productiekosten=wL+rK

Isokostenlijn:allecombinatiesvanarbeidenkapitaaldiedezelfdekostenveroorzaken,gegevenvasteinputprijzen.Hoeverderdeisokostenlijnvandeoorsprong,hoehogerhettotalekostenniveau

Dewaardevandehelling:-(w/r)

DEOPTIMALEKEUZE

Doel:hoemoetdeproductdeproductiefactoreninzettenomdegewensteproductiehoeveelheidtebekomen,gegeveneenvastbudgeteninputprijzentegendelaagstekosten?

DaarwaardeMTSGgelijkisaandehellingvandeisokostencurvewordthetoptimaalpuntbereikt

(MPl/MPk)=(w/r)

Specialevormen

• perfectesubstitueerbaarheid:delaagstemogelijkstekostbijoptimaleproductiewordtbereiktbijvolledigeinzetopgoedkoopsteinputfactor.

• Vasteinputverhouding:degebruikteinputligtvast,watdeinputprijzenookzijn.Deisokostenlijknraaktindehoekvandehalvevierkant

lOMoARcPSD|1149022

RELATIEOUTPUTENKOSTENOPLANGETERMIJN

Expansiepad:deverbindingvandekostenminimerendeaanwendingvanproductiefactorenbijeenstijgendproductieniveau,aanvasteinputprijzen.

• Dekostenstijgenbijeentoenemendeproductie

TOEPASSINGEN

• LoonverhogingDeisokostenlijnzaleensteilerverloopkennenwaardoorinhetoptimummeerkapitaalenminderarbeidzalwordenaangewend.Alsdeproductieechtertoeneemtendeisoquantverderverschuiftvandeoorsprong,kanereenhogerarbeidsniveaubereiktworden.

• Milieubelasting• Heteffectvandezemaatregelenisafhankelijkvandeonderlingesubstitueerbaarheid.Bij

vasteinputverhoudingisergeeneffect.Bijvolledigesubstitutenisereenheelgrooteffect

PRODUCTIEENKOSTENOPKORTETERMIJN

PRODUCTIEFUNCTIE

Kortetermijnproductiefunctieoftotaleproductcurve:geefthoeveelarbeidermoetwordeningezetbijgegeven,kapitaalvoorraadomeenbepaaldeoutputterealiseren.

Dezefunctiekangrafischrechtsreekswordenafgeleiduitdelangetermijnproductiefunctiedoordekapitaalvoorraadconstanttehouden.

Grafischeinterpretatie

• meerproductiebijcontantekapitaalvoorraadiseerststijgenddandalend.=hellingraaklijn• Gemiddeldeproductieiseerststijgenddandalend=hellingvoerstraal• ZolangMP>GP,zalGPstijgen.AlsMP<GP,zalGPdalen.• AlsMP=O,isdeproductieophetmaximalepunt

KOSTENVERLOOPOPKORTE TERMIJN

TK=TFK+TVKwaarbijdevariabelekostenenkelafhangenvanhetdearbeid

• DeFKhebbeneenhorizontaalverloop.DeGFKhebbeneenmonotoondalendverloop• DeVKverlopeneersttraagstijgend,dansnel• DeTKhebbenhetzelfdeverloopalsdeVK,vermeerdermetdeFK• DeGVKenGKhebbeneenU-verloop• HetminimumvandeGKcorrespondeertmeteenhogeroutputniveaudanhetminimumvan

deGVK• DeafstandtussenGVKenGKwordtsteedskleineromwillevandedalendeGFK• GVK=w/GP=>deGVK=hetloonvandewerknemers.EenstijgingvanGP=DalingGVK• MK=W/MP=>hetoutputniveauwaarvoorhetmarginaalproductoptimaaliskomtovereen

methetoutputniveauwaaromdeMarginalekostenminimaalzijn.=hetuitgekeerdeloonperextrageproduceerdeeenheid.

• ZolangdeMKonderdeGKis,zullendeGKdalen.AlsMKbovenGK,danGKstijgen

lOMoARcPSD|1149022

SPECIALEGEVALLEN

Deproductiefunctieopkortetermijnwordtgekenmerktdoorstijgendemeeropbrengsteninhetbeginenuiteindelijkdalendemeeropbrengsten.Naarmatemenimmersmeerarbeidgaatinzettenbijeenhogerproductieniveauzullendemarginalekostenstijgen.Inhetbeginzalmenechterefficiënterkunnenwerkenenzullendemarginalekostendalen.

• Lineaireproductiefunctie:erisweinigverbandtussenarbeidenkapitaalwaardoordeproductieeenconstantstijgendverloopheeft.DeGKhebbeneendalendverloop,deGVKendeMKzijnconstant.DeGPendeMPisookconstant

SAMENHANGKORTE-ENLANGETERMIJNKOSTEN

Oplangetermijnkunnenalleproductiefactorenaangepastwordenenstreeftmaannaardiecombinatiewaarbijdekostenminimaalzijn.Opkortetermijnligtdekapitaalvoorraadvastenwordtdusautomatischdehoeveelheidarbeidookvastgelegdbijeenbepaaldeproductie.Indezesituatieproduceertmendusniettegenoptimalekosten.DetotalekostenopKTzullengroterzijndandetotalekostenopLT

Eenhogekapitaalinzetbijeenkleineproductieleidttothogevastkosten,maaroplangetermijntoteenlageretotalekost.Alsmenimmersslechtseenbeperktekapitaalinzetzouhebben,zullenerbijproductie-uitbreidingsnelcapaciteitsproblemenoptredendiedekostensterkdienstijgen.

Voorelkproductieniveauzijndelangetermijnkosten,diekostendoeovereenkomenmetdekortetermijnkostenbijdeoptimaalaangewezenkapitaalvoorraad

Delangetermijngemiddeldekostenwordenverkregendoordeminimavandegemiddeldekosten(bijoptimalekapitaalvoorraad)opKortetermijndeverbinden.

GEMIDDELDEKOSTENOPLANGETERMIJN

Economischbelang:hetverloopvandegemiddeldekostencurvebepaaldofdekostenperproductie-eenheidstijgenofdalenbijeengroterproductie

• Positieveschaalopbrengsten:deGKzullendalen• Constanteschaalopbrengsten:deGKzijnconstant• Negatieveschaalopbrengsten:deGKzullenstijgen

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK5

Ondernemingenstrevenernaaroptimaalteproduceren,ditisdeproductiewaarbijdewinstmaximaalis.Hetdoelishetverschiltussendetotaleopbrengstenendetotaleopportuniteitskostentemaximaliseren.Prijsenhoeveelheidmoetenhierbijsamenbekekenwordendegevraagdeprijsbeïnvloedtimmerdehoeveelheiddiedeproducentenzullenkunnenverkopen.

Hetdrukkenvandekosteniseennoodzakelijkemaargaanvoldoendevoorwaardevoorwinstmaximalisatie!

MARKTVORMEN

Volkomen

concurrentiemonopolie oligopolie Monopolistische

concurrentieVragers/aanbieders Veelvragersen

aanbieders1aanbiederenveelvragers

Beperktaanbod,veelvragers

Veelvragersenaanbieders

Product Homogeenproduct

Geensubstituten

Homogeenofheterogeen

Heterogeneproducten

Openheid Open gesloten Gesloten,beperkingenenhogetoetredingskosten

Open

Informatie Perfecteinfo Perfecteinformatie

Perfecteinformatie

Perfecteinformatie

prijs Wetvanvraagenaanbod.Marktatomisme

Afhankelijkvanprijselasticiteit

Afhankelijkvanprijselasticiteitenconcurrenten.

Afhankelijkvanprijselasticiteitenaantalsubstituten

Bilateraalmonopolie=1vrageren1aanbiederenMonopsonie=1vragerenveelaanbieders

WINSTMAXIMERENDGEDRAG

Inallemarktvormenteltvolgenderegel:winstismaximaaló MO=MK

VOLKOMENCONURRENTIE

Deproducentenzijnprijsnemers,zezijngedwongendemarktprijszevolgen.Devraagcurvesvandeindividueleproducentenzijndusoneindigelastisch.Veranderingenindeproductiehebbedusgeengevolgvoordeprijs.Demarktprijsisbepalend.Verkopenbovendemarktprijszounietsopleveren.Verkopenonderdemarktprijsisnietslimwanthetleidttotverliesendeconsumentenhebbeneengroterebetalingsbereidheid.

Ergeldt:MK=MO=GO=P

DewinstisdusNIEToptimaalalsdeGKminimaalzijnofalshetverschiltusseneprijsendeGKmaximaalis.Hetgaatomdemarginalekostendemarginaleopbrengst!

lOMoARcPSD|1149022

AANBODCURVEOPKORTETERMIJN

OmdatP=MO,zaleenwijzigingindemarktprijsookaananderproductieoptimumimpliceren.

Deaanbodcurveopkortetermijn=hetverloopvandeMK-curve,zolangdeMOdeGVKdekt.Inditgevalishetopkortetermijnnognuttigomteblijvenproducerenomdatdevariabelekosteneneendeelvandevastekostennoggedektwordendoordeopbrengst.Alsmennietmeerzouproducerenzouhetverliesnoggroterzijn.AlsechterdeprijsonderdeGVKzakt,wordenookdevariabelekostennietmeergedektenishetbeterdeproductiestilteleggen.Enkelhetverliesvandevastekostenspeeltdannogmee.Alsmennietproduceertishetverlieshetkleinst.

Doorhorizontalesommatievandeindividueleaanbodcurvenkrijgtmendetotaleaanbodcurve

AANBODENEVENWICHTOPLANGETERMIJN

2veranderingen

• Productenzullenhunkapitaalvoorraadaanpassenomdekostentekunnendrukken• Doordewinstgevendheidvandemarktzullenmeerbedrijventoetredenenhetaanbodzal

stijgen.Deprijszaldalenwaardoordewinstevolueertnaarnul.Bijverliesontstaathettegengesteldeeffect.

• Hetlangetermijnevenwichtheeft3kenmerken1. MO=MK2. Evenwichttussenvraagenaanbod3. Winst=0

Zolangereconomischewinstisopeenmarkt(TO>TK)ishetverstandigomtoetetreden.Deingezetteproductiefactorenrenderenerbeterdanopeenanderemarkt.

MONOPOLIE

OORZAKEN

• Kostenvoordeel• Beperkingen• Natuurlijkmonopoliedoorvoordeligstekostenstructuur

OPBRENGST

Eenmonopolistkanondergelijkeomstandighedenslechtsmeerverkopenendeprijszakt.

• Menmoetdusdeoptimalewinstbepalen,rekeninghoudendmetdeprijsendehoeveelheid.Dezecombinatiemoetovereenkomenmetdevraagcurve

• Detotaleopbrengstzaleerststijgenendaarnadalen.Groterehoeveelhedenkunnenslechtsverkochtwordenaanlagereprijzen.Menmoetrekeninghoudenmetdeprijselasticiteitvaandevraag

lOMoARcPSD|1149022

Grafischeinterpretatie

Detotaleopbrengsten:p(x).X.eenomgekeerdeu-vorm.DeGOdalenlineair,endeMOdubbelzosnel.

ZolangMO>0isdevraagprijselastisch.Eendalingindeprijsdoordatdehoeveelheidtoeneemt,zaldevraagsterkerdoentoenemenwaardoorTOstijgt.

AlsMO<0isdevraaginelastischenzalbijeenprijsdaling,doortoegenomenhoeveelheid,devraagminderdanevenredigtoenemenendusdeTOdalen.

Alsdevraagzeerprijsgevoeligismoetmenslechtseenkleineprijsreductiedoorvoerenomgroteopbrengstenterealiseren.Demonopoliemachtisdusbeperkt.Menzaleenprijsvragendiedichterbijdeproductiekostenligt.Bijeenprijsverhogingzaldevraagtesterkafnemen.Enbijeenlageprijsiseraleengrotevraag.(lerner-index)

OLIGOPOLIE

KLASSIEKEOLIGOPOLIEMODELLEN

Eris1dominantbedrijfdatkostenvoordelenheefttenopzichtevananderebedrijven.Hetbedrijfheefthetgrootstemarktaandeel.Hetdominantbedrijfbepaaltdeprijsopdemarkt,deanderebedrijvenmoetendezeprijsbeschouwenalsgegeven.

Devraagcurvevanhetdominantbedrijfwordtgevondendoornategaanbijverschillendeprijzen,welkhetverschilistussendehoeveelheiddiewordtgevraagdenwordtaangebodendoordeanderecompetitievespelers.Dedominantespelergaatdannabijwelkeprijsendeovereenkomstigevraag,deMO=MK

STRATEGISCHGEDRAG

Kartelvormingisverbodenwaardoordeoptimalesituatievoorbeidebedrijvenmetdegrootstewinstdusnietmogelijkis.Mengaatkiezenvoordemeeststabieleenzekersituatie,conformopwatdeanderespelergaatdoen(prisoner’sdilemma)

Nash-evenwicht:Elkespelerzalvoorzichzelfdusdebesteuitkomstkiezen,conditioneelopdebeslissingenvanalleanderedeelnemers.Erisgeenredenomaftewijkenvandeuitkomst.Menmoetdussteedsdeeffectenvandemogelijkebeslissingenvandeanderespelersevaluerentenopzichttevandeeigenbeslissing

SPELTHEORIE

1. Cournot-Nashmodel(homogeneproducten)Voorhomogeneproducteniserslechts1marktprijs.Elkbedrijfmoetbeslissenhoeveelzeproduceren,rekeninghoudendmethetfeitdathettotaleaanboddemarktprijsbeïnvloedt.Allebedrijvenwillenhunwinstmaximeren,gegevenwatdeconcurrentendoen.Erisdusgeenredentothetwijzigenvandeoutput

• Reactiefunctie=druktdeoptimaleoutputuit,gegevenvanhetanderebedrijfproduceert.Bijeenhogeproductiedaaltdeprijsenzaldeoptimaleoutputvoorhetanderebedrijflager

lOMoARcPSD|1149022

liggen.Hetevenwichttussende2reactiefunctiesbepaalthetoptimaalpuntvoorbeidebedrijven

2. CollusieenkartelvormingDoorsamentewerken,zalmensamendehoeveelheidbepalenwaarbijMO=MK.DeoplossingzalvoorbeideproducentenbeterzijndanhetCournot-Nashevenwicht.Doordeonzekerheidenhetwettelijkverbodisdezesituatieechternietmogelijk

3. Leider-volgermodel(homogeneproducten)Eenbedrijfvoertalseersteeenveranderingdoor(leider,grootstemarktaandeel).Hettweedebedrijfzalconditioneelopdebeslissingvandeleider,haateigenoptimaleoutputbepalen.Gegevendehoeveelheidvandeleider,bepaaltdereactiefunctievandevolgermeteendeoptimaleoutput.Deleidermoetzijnwinstmaximerendeoutputechterbepalen,rekeninghoudendmethetfeitdatdevolgerzijnoptimaleoutputhieraanzalaanpassen.

4. Bertrandmodel(prijszetting,heterogeneproducten)Deprijsvoorelkvanegedifferentieerdeproductenwordtdecrucialebeslissingsvariabele.Debedrijvenzulleneenwinstmaximerendeprijsvragen,conditioneelopdeprijszettingvananderebedrijven.

MONOPOLISTISCHECONCURRENTIE

Doorhetaanbiedenvengedifferentieerdeproducteniselkeondernemereenbeetjemonopolistopheteigenmarktsegment.Demachtisechterbeperktomdatdevraagheelprijsgevoeligisdoordeaanwezigheidvansubstituten.

KORTETERMIJNEVENWICHT

• Elkeondernemerzaldekleinemonopoliemachtuitbuiteneneenprijsvragendiehogerligtdandemarginalekost,netzoalsmonopolies

• Naarmateermeerbedrijventoetredenzaldewinstechterevoluerennaarnul,netzoalsopcompetitievemarkten.Devraagzaldalendoordathetaanbodgroterwordtendeeconomischewintvollediguitgeholdwordt.

LANGETERMIJNEVENWICHT

• Eenprijsdienietdemarginalekostenreflecteert,isnietefficiënt• Oplangetermijnliggendegemiddeldekostenhogerdanhetminimumvandegemiddelde

kosten.Denadelenvanproductietegenhogerekosten,wordenafgewogentegendevoordelenvaneengrotevariëteit.Meerproducerenwordttegengehoudendoordeaanwezigheidvandezeergelijksoortigeconcurrenten.Bijminderconcurrentenzoumenwelkunnenproducerentegenlageregemiddeldekosten.Erzijnnogniet-geëxploiteerdeschaalvoordelen.

MARKTUITKOMSTENINDEPRAKTIJK

Omgekeerdverbandtussenrendabiliteitenconcurrentie.Hogerendabiliteit=weinigconcurrentie

Hetconcurrentieproceswordtbeïnvloeddoordeconcentratie,contesteerbaarheid,openheidvandemarkt,desamenwerkingsbereidheidenonzekerheid

Concurrentieverminderendestrategieënenpositieversterkendestrategieën

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK6

WELVAARTSIMPLICATIES

Onderidealeomstandighedenwordteropdevrijemarkteenoptimalewelvaartbekomenvoorconsumentenproducent.Hetsurplusisvoorbeidepartijenetgrootst.

• Consumentensurplus=totalebetalingsbereidheid–werkelijkebetaling.Bijeenprijsverlagingneemthetconsumentensurplustoe.

• Producentensurplus=ontvangenbedrag–minimaleverkoopseis.Bijeenprijsverhogingneemthetproducentensurplustoe

Opeenvrijemarktwordenenkeldieeenhedengeproduceerdwaarvoordebetalingsbereidheidgroterisdandeopportuniteitskosten.

PARETO-EFFICIENTIE

Situatiewaarinhetnutvandeeneeconomischeagentnietverhoogtkanwordenzondereendalingvanhetnutvandeandereeconomischeagent

OnderidealeomstandighedenzaldevrijemarktwerkingaltijdleidentotPareto-efficiënteallocaties.Dehellingenaanderaaklijnenvandeconsumentenzijnevengroot.Demarginalesubstitutiegraadsgelijk.OokhetgedragvancompetitievewinmaximerendebedrijvenleidtertoedatdeproductieefficiëntverlooptendusdeheleeconomiePareto-efficiëntis.

Eennuttigheidfrontlijnwordtbekomendooraandhandvanhetnutvanb,hetoptimalenutvanatebepalenvolgensPareto-efficiëntie.Welkpunterwordtbereikt,hangtafvanhetinkomen,machtsverdeling,….

MARKTFALINGENROLVANOVERHEID

MONOPOLIE

Deprijsishogerdandemarginalekost.Bijeenmonopoliezullendeproducentenduseenhogereprijsvragendanwateropeencompetitievemarktgevraagdzouworden.Dewelvaartisnietoptimaal.Eenmonopolieisenkelwenselijkalshetomeennatuurlijkmonopoliegaat

Welvaarsimplicaties

Bijeenmonopolieisdeafzetkleinerendeprijshoger=>erwordtteweiniggeproduceerdendeconsumentenbetaleneentehogeprijsinvergelijkingmeteencompetitievemarkt.Dezesituatieimpliceertzoweleenverliesaansurplusvoordeproducentenendeconsumenten

DeoverheidkantussenkomendooreenmaximumprijsopteleggendiegelijkisaandeMK,zoheeftdeproducentnogsteedswinst,maarisdemarktwerkinggelijkaandeoptimalewerkingopeenmarktmetvolkomenconcurrentie.

lOMoARcPSD|1149022

Natuurlijkemonopolies

Eenbedrijfbedientdevolledigemarkt,omdatopdezemanierdegemiddeldekostenhetkleinstzijn.Ditiseenwenselijkesituatie.

Doortestrevennaareenallocatiefoptimumbekomtmeneenuitkomstwaarbijdetotalekostengroterzijndandetotaleopbrengsten.Deoverheidkandantussenkomendoormiddelvansubsidiesofweloverstappennaaroverheidsproductie

PUBLIEKEGOEDEREN

Publiekegoederen=goederenwaarvoordeextrakostomhetterbeschikkingtestellenvaneenextrapersoongelijkisaan0

Zuiverpubliekegoederen

• Doordatdeeneconsumentmeergaatconsumeren,daalthetnutvandeandereconsumentniet

• Mensenkunnennietvandeconsumptiewordenuitgesloten

Vrijbuitersprobleem

Mensengaanhunwarepreferentiesenbetalingsbereidheidvoorpubliekegoederenverstoppenomzeeenlagereprijstemoetenbetalen.Doordatmensennietvandeconsumptiekunnenwordenuitgeslotenkanmendewarebetalingsbereidheiddusooknietafleiden.

Devraagcurvekanwordenopgestelddoorverticalesommatievandeindividuelevraagcurven.Dithoudtindatbijeengegevenhoeveelheid,erverschillendebetalingsbereidhedenzijn.Hetevenwichtzalzichindepraktijknietrealiseren

Detechnischeoplossingbestaateruitdepubliekegoederentefinancierenopbasisvanalgemenebelastinginkomsten

EXTERNEEFFECTEN

NEGATIEVEEXTERNEEFFECTEN

Vanuitmaatschappelijkstandpuntiseroverconsumptieenproductie.Uiteconomischpuntiserweleenoptimum.Demotivatietotminderconsumptiemoetkomenvandeoverheid.

Maatregelen:belastingen,reglementeringen,akkoorden,…

POSITIEVEEXTERNEEFFECTEN

Vanuitmaatschappelijkstandpuntwordterteweiniggeconsumeerd.Deoverheidzaldusaanzettentoteengrotereconsumptie

lOMoARcPSD|1149022

IMPERFECTEINFORMATIE

• Asymmetrischeinformatie:deverschillendeeconomischeagentenbeschikkennietallemaaloverdezelfdeinformatie

• Lemons:goederenmeteenverschillendekwaliteitwordentegendezelfdeprijsaangeboden• Averechtseselectie:vooruiteenlopendekwaliteitwordteenzelfdeprijsgevraagd• Moralhazard:menkandekansdateengebeurteniszichvoordoet,zelfbeïnvloeden• Principaalagentprobleem:deagentzoudebelangenvandeprincipaalmoeteninvullen

maarhandeltooknaareigenbelang

PUBLIEKEBESLUITVORMING

Beslissingeninverbandmetfinancieringvanpubliekegoederen,interventiesvoorexterneeffectenenverdelingsaspectenwordengenomenviapolitiekebesluitvorming.

Paradox

• Stemgedragleidtnietaltijdtoteenevenwichtsoplossing• Kiezerspassenhungedragaannaargelangdevastgesteldeprocedure

Mediaankiezer

• Demiddenpositiezalhethalen

OnmogelijkheidstheoremavanArrow

• Erisgeensprakevaneentotalitairregime• Dekeuzewordtnietbeïnvloeddoorirrelevantealternatieven• Geenenkelepolitiekebesluitvormingleidttoteenevenwichtsuitkomst

lOMoARcPSD|1149022

MACRO-ECONOMIE

HOOFDSTUK7

PRODUCTIE,TOEGEVOEGDEWAARDEENFACTORVERGOEDINGEN

ProductiewaardeW

• Somvandetoegevoegdewaarde=factorvergoedingen• Waardevanallegoederenendiensten–intermediairverbruik• Totalewaardevandefinalegoederen(ookvoorraad!)

Factorvergoedingen=Vergoedingenvoordeingezetteproductiefactoren

• Arbeid=loon• Grondstof=pacht• Kapitaal=intrest• Ondernemerschap=winst• SomvanfactorvergoedingenvormthetnationaalinkomenY

W=Y=A-M=A1+V-M=F=F1+winst

BRUTOENNETTO

Netto:bruto–slijtage(depreciatieofafschrijvingen)=W-D=Y-D=A-M-D=F1+winst-F

BBP+(ontvangenbuitenlandsefactorvergoedingen–uitgegevenbuitenlandsefactorvergoedingen)– depreciatie=NNI

IDENTITEITENVOOREENGESLOTENECONOMIEZONDEROVERHEID

W=Y

Y=C+S

W=C+Iepó C+S=C+Iepó S=Iep

IDENTITEITENVOOREENOPENECONOMIEMETOVERHEID

W=C+Iep+G+NX=Y=C+S+T

• AlsW=YdanNX=0.• AlsW>YdanNX>0ó uitvoer>invoer• AlsW<YdanNX<Oofuitvoer<invoer

lOMoARcPSD|1149022

NATIONALEREKENINGEN

Nationalerekeningenbevatteninfooverhetbinnenlandsproduct,debinnenlandsebestedingenenhetnationaalinkomen.Dezeinfowordtop3manierenweergegeven

• OorsprongvanbinnenlandsproductvolgensdeverschillendesectorenDesommatievandetoegevoegdewaardeninallebedrijven

• VerdelingvanbinnenlandsproductoverdeverschillendeproductiefactorenDesommatievandegecreëerdeinkomens

• BestedingdoordeverschillendeeconomischeactorenDesommatievandebestedingenvanhetnationaalinkomen

UITSCHAKELENVANPRIJSINVLOEDENPRIJSINDEX

FormulesPaassche(nieuwejaar)enLaspeyres(basisjaar)

VERGELIJKINGTUSSENLANDEN

LORENZCURVE

Geeftdeinkomensverdelingvaneenlandweer.Welkepercentagevanhetinkomeneenbepaaldpercentage(deciel)vandebevolkingbezit.

BerekendmetGini-coëfficiënt

0=vollediggelijk.1=volledigongelijk

HOOFDSTUK8

DEFINITIEENMAATSTAVEN

G=groeivoetó Yt=Yo*(1+g)^t

• BijeenconstantegroeivoetzallnYtlineairverlopen• BijeenconstantegroeivoetzalYteenexponentieelverloopkennen

Conjunctuuranalyse:Economischegroei:degroeivoetvanhetBBPopkortetermijntegenconstanteprijzen

Degroeitheorie:verklaringenvoordeschommelingenvanhetBBPoplangetermijn.DegemiddeldetoenamevanhetBBPoplangetermijn.

Yc=BBPpercapitaó ∆Yc=∆Y-∆B

• DegroeivoetvanhetBBPpercapitaisbijbenaderinggelijkaandegroeivoetvanhetBBP–degroeivoetvandebevolking

lOMoARcPSD|1149022

LANGEGOLFBEWEGING

THEORIEVANDELANGEGOLVEN-KONDRATIEFF

Gebaseerdopseculairegolven:Versnellingenenvertragingenindetrendmatigegroeioverdecennia.

• Opgaandefase:gunstigeeconomie• Neergaandefase:chronischemalaise• Eenneergaandefaseimpliceertnietnoodzakelijkeendalingvanhetreëlewelvaartspeil.

VERKLARENDEFACTOREN–SCHUMPETER

• Kapitaalvorming:Dynamischerolvandeondernemerdieinnovatiesintroduceert:desuccesvolletoepassingendegoedewinstenzettenanderenaanomookteinnoverentoteenbepaaldpuntCreativedestruction:erisinnovatietoterverzadigingoptreedtendedalendefasebegint.

• Openstellenvannieuwemarktenvoorbestaandeproducten,demografischeverschuivingenenmigraties

• Montaireverschuivingen

GROEIBOEKHOUDING

Groeiboekhouding:HetuitsplitsenvandetoenamevanhetYnaardeverschillendedeterminanten

Eentoenameindeproductiekanwordentoegeschrevenaaneenveranderingenvanarbeidsinzet(MPl),kapitaalvoorraad(MPk)eneenverbeterdetechnologie

G=∆Y/Y=(∆MPl/Y)+(∆MPk/Y)+(Y/T)/Y)

• MPl/Y=deprocentueletoenamevanhetYalsdearbeidmet1eenheidtoeneemt• NaastL,KenTkanmenooknogH,HumanCapital,inbrengenalsvariabele.

• Menbeschrijftdeeconomischegroeiaandehandvanverschillendecomponenten,maar

menbiedtgeenverklaringvoorderesultaten.Zekanmendeeconomischegroeioplangetermijnooknietverklaren

DENEOKLASSIEKEGROEITHEORIE–SOLOW

UITGANGSPUNTEN

• Y=Y(L,K,T)• Constanteschaakopbrengsten• Dalendmarginaalproductvandeproductiefactoren• Gesloteneconomiezonderoverheid• LenTzijnconstant• S=Ió S=sY=I• Nettoinvesteringen=I-Id(depreciatie,vervangingsinvesteringen)

lOMoARcPSD|1149022

Denettoinvesteringenzorgenvooreenstijgingvandekapitaalvoorraad.Enkeldevoorraadinvesteringenenuitbreidingsinvesteringenzorgenvooreengroei.Hierbijgeldt:

∆K=I-§Kwaarbij§K=vervangingsinvesteringen.

AlsS=sY=§Kdanis∆K=0eniserdusgeeneconomischegroei

Steadystate:sY=§K.dekapitaalvoorraadblijftconstantwantalsdespaargeledenwordenaangewendvoordeinvesteringen,kanernietgenoeggeïnvesteerdwordenomdedepreciatiewegtewerken.

Grafischfiguur8.3p.323

• MeteenhogerespaarquotezaleenhogerY*overeenkomen• OokalsdetechnologieverbetertzalereenhogerY*bekomenworden.• Menzalechtersteedsweerevoluerennaareensteadystatewaardoordegroeivoet

steedsweertendeertnaar0• Eenhogerearbeidsinzetleidttoteenhogereproductieeneenhogerespaarquote,erzal

immersmeergespaardwordenvanhetextraverdiendeinkomen.

lOMoARcPSD|1149022

OPMERKINGEN

• Pessimistischetheorie:erisgeenconstantegroeimogelijk• Afnemendmarginaalproductvankapitaalenkapitaalvoorraadtendeertsteedsnaareen

steadystate• Enkeleconomischegroeidoordespaarquoteconstantteverhogen.Ditisnietmogelijkwant

danzoudeconsumptietenderennaarnul• Eencontinuetoenamevanarbeidisooknietmogelijk,ditzoudereëlewelvaartnietten

goedekomen• Enkelalsdestandvandetechnologieconstantverbetert,iserconstantegroeimogelijk• Beperkterolvoordeoverheidentechnologischevooruitgangisexogeenbepaald.• Verklaringvoorverschilininkomensniveau,nietvoorlangetermijngroeivoeten

NIEUWEGROEITHEORIE-LUCAS/ROMER

UITGANGSPUNTEN

• Technologieisendogeen:totstandviaeconomischestimulienwinstmotieven• Technologischeontwikkelingwordtookgestuurddoormenselijkkapitaalwaardoorde

overheidookeenrolspeelt• Investeringenzijnnietaltijdonderhevigaaneendalendmarginaalproductdoormiddelvan

oversijpelingseffecten:betertechnologiekanwordengekopieerdnaaranderesectoren• Spill-overeffectenenkennisoverdrachtkanzoleidentottoenemendeschaalopbrengsten• Inenuitvoervergrootdemogelijkheidtottechnologischegroeienspecialisatie• Inzakeeengoedeinternationalehandelbevordereneninvesteringsklimaatvoorzien,heeft

deoverheidweleengroterol

ECONOMISCHEONTWIKKELINGEN

Naastheteconomische,kwantitatieveeffect,wordterookrekeninggehoudenmethetkwalitatieveluik.

FASENTHEORIE–ROWTOW

Hetontwikkelingsproceskangestandaardiseerdwordendoor5opeenvolgendefasen

1. TraditionelemaatschappijPolitiekemachtbijgrondbezitters,hiërarchischestructuren,…

2. BasisvoorwaardenvoorTake-OffVooruitganginonderwijs,infrastructuur,…

3. TakeOffGroeiwordteenendogeenprocesMeersparenengrotetechnologischeencommerciëledoorbraak

4. Maturiteit5. Massaconsumptie

lOMoARcPSD|1149022

ONTWIKKELINGSLANDEN

• BigPush-Rosenstein-RodanWegensdeondeelbaarheidvankapitaalgoederenisereengrotestoorvereistinontwikkelingslanden,ditallengecoördineerddooreenbekwameadministratieendenodigepubliekevoorzieningen

• ExportgeleidegroeiUitbouwvandeexportsectorleidttotaanzuigeffecten

• GroeipoolstrategieGroeiineenbepaalderegiozalaangrenzendegebiedenookbeïnvloeden.Gevaarvoorgefrustreerdegroeiendualisme

• SelfReliance

HOOFDSTUK9

Productie=inkomen=bestedingenó W=Y=C+I+G+NX

DEAGGREGATIEVEVRAAG

Gehelevraagnaargoederenendiensten(Y)bijeengegevenalgemeenprijsniveau

NEGATIEFVERBAND

VerschuivingLANGSdeAVcurve

• IntrestHoehogerdeintrest,hoemindeconsumptieenhoeminderinvesteringen.

• ReëlevermogenHoehogerhetprijspeil,hoemindenmenzalkunneconsumerenmethetbestaandeactiva.Dewaardevandebestaandeactivadaalt.

• ImportenexportHoehogerhetprijsniveauineigenland,hoemindermenzaluitvoerenwantdeproductenwordenvooranderelandenookduurderendusminderaantrekkelijk

VerschuivingVANdeAV-curve

• Goedewinstvooruitzichten• Productinnovaties• Overheidsinvloedvolgensbudgettaireenmonetairemaatregelen• Autonomefactoren

lOMoARcPSD|1149022

HETAGGREGATIEVEAANBOD

Hetgeheelvanaanbodvangoederenendienstenbijeengegevenalgemeenprijspeil.Belangrijkeindicatorenzijnhierbijdeloonvorming,prijsverwachtingenenprijzenvaninputfactoren.

DeaanbodcurvewordtNIETbekomendoordeoptelsomvandeindividueleproducenten

• hierbijwerdimmersaangenomendatdeprijzenvandeproductiefactorennietwijzigden• deindividueleondernemingkangeeninvloeduitoefenenopdeprijzenvande

productiefactoren• opdeoutputmarktenisereenveelvuldigvoorkomenvanmonopolistischeconcurrentie.

Menkanslechtsvaneenindividueleaanbodcurvesprekenbijvolkomenconcurrentie

LANGETERLMIJN

Hetaggregatieveaanodisafhankelijkvandehoeveelheidbeschikbarearbeid,kapitaalentechnologie.hetalgemaanprijsnoveauoefenthiergeeninvloedop.DeLT-curveinverticaal.

Y(L,H,K,T)isopLTnietafhankelijkvandeprijs!HetY=Y*=natuurlijkoutputniveau

• arbeiddearbeidbijY*=dewerkgelegenheid.Hetnatuurlijkeoutputniveaucorrespondeertdanookmetdenatuurlijkewerkloosheidsgraad.Alshetlange-termijnaanbodwijzigtzaldezewerkloosheidookwijzigen.

• KapitaalInvesteringenverhogendekapitaalgoederenvoorraadenvandaardusookdeproductie-enaanbodmogelijkheden

• NatuurlijkehulpbronnenDematevanontginningsmogelijkhedenspeleneenrolbijdeproductie-enaanbodmogelijkheden.Stijgtechterdeprijsvandezeontginning,dalneemtdezemogelijkheidafenzaldeLTcurvenaarlinksverschuiven

• EconomischeordeningStrijdtegenprotectionisme,monopoliesenfraudeverhogenookdeaanbod-mogelijkheden

lOMoARcPSD|1149022

KORTETERMIJN

Hetaggregatieveaanbodopkortetermijnwordtwelbeïnvloeddoordeveranderingeninhetalgemeenprijspeil.

Y(L,H,K,T)isopKTwelafhankelijkvanprijswijzigingen

• Arbeid–LoonrigiditeitDoormiddelvanvastecontractenenlangeonderhandelingenwordendelonennietmeteenaangepastaandeprijswijzigingen.Bijeenprijsdalingvanzowelinputalsoutput,stijgendereëlelonenwaardoorarbeidduurderwordtnmenminderzalaanbieden.Eenreëleloondalingleidttotmeerproductie

• Kapitaal-NominaleprijsrigiditeitSommigeprijzengaanzichindeeconomieslechtstraagaanpassen.Bijeenprijsstijgingwordendezegoederendanrelatiefgoedkoperenkanermeeringezetwordenenstijgthetaanbod.Menukosten:dekostendiegemaaktwordenbijeenprijswijziging.Bijhogemenukostenzaleendalingvandevraagcurvenietleidentoteenevengroteprijsdalingdiedevraagverminderingopvangt.Devraagdaaltdusnogsterkerwaardoorerminderaangebodenwordt.(vooralbijmonopolie).Bijeenvraagstijgingblijftdeprijslager,waardoorernogmeergevraagdwordtendeoutputstijgtNaarmateermeermonopolistischeconcurrentieis,zullendeprijzensnelleraangepastworden,zalhetaanbodprijsgevoeligerwordenendecurvevlakkerverlopen

• VerwarringtussenalgemeneenrelatieveprijswijzigingenEenalgemeneprijsstijgingwordtdoordeindividueleondernemeraangevoeldalseenstijgingvandeprijsvanzijnaangebodengoed/dienst.Ditiseensignaalvanstijgendevraagendusstimulansommeereproduceren.Bijeencorrecteinterpretatiewordtditnietgezienalseenvraag-enproductiestijging.

• WijzigingeninhetverwachteprijsniveauPealsdenominalelonenstijgenalseengevolgvaneenverwachteprijsstijging,zalhetaanboddalen.Decurveverschuiftnaarlinks

VERBANDLTENKT

DedeterminantenLTenKT:debeschikbaarheidenkwaliteitvandeproductiefactoren.

• OpkortetermijnzaldeprijsinvloedmeespelenYa=Y*+§((P-Pe)/P)• Hetkortetermijnaanbodovertrefthetnatuurlijkoutputniveauenhetverwachteprijsniveau

lagerisdanhetwerkelijkeprijsniveau• Hetkortetermijnaanbodligtonderhetnatuurlijkoutputniveauenhetverwachteprijspeil

groterindanhetwerkelijkeprijspeil.• AlsPe=PdanY*=Ya

lOMoARcPSD|1149022

OVERGANGKT-LT

Indekortetermijnishetverwachteprijsniveaugegeven.Alshetfeitelijkprijsniveaustijgt,zalhetaanbodtoenemen=KT.NaarmateP>Peiseroveraanbod.Doordeloononderhandelingenzullendereëlelonenstijgenwantdenominalelonenstijgenenhetaanbodterugafnementothetnatuurlijkoutputniveau=LTtotPe=P

Optermijnzullendemenukostenvoldoendedoorslaggevendzijnomeenprijsaanpassingtegentehoudenwannerdevraagwijzigingenblijkenaantehouden.

Eenverkeerdeinterpretatievanalgemeneenrelatieveprijsdalingwordtoplangetermijnweggewerkt

• Deverwachtingenomtrenthetprijsniveauzijncruciaal.

MACRO-ECONOMISCHEVENWICHT

Pe=PenY*=Ya=Yv=bestedingsevenwicht

VRAAGSCHOK

• VraagdalingWijziginginconsumptie,autonomeinvesteringen,buitenlandserecessie,…LagerprijsniveauenonderbestedingLonenwordenaangepastwaardoorproductiestijgt.ð Lagerprijsniveauenterugbestedingsevenwicht

• VraagstijgingOpwaartseverschuivingPermanenthogerprijspeil,tijdelijkeoverbesteding

AANBODSCHOK

• aanboddalingLoonschokken,productiviteitschokken,olieschokken,…Aanbodcurvenaarlinksenverhoogdprijsniveauenonderbesteding.Hetverwachteprijsniveauislagerdanhetwerkelijkeprijsniveau.DelonenwordenaangepastwaardoorreëleloonstijgtenaanbodverderdaaltPermanenthogerprijspeilenpermanenteonderbesteding.

• AanbodstijgingLagerprijzenenoverbesteding.Lonendalenwaardoornogmeerproductie.Permanentlagerprijsniveauenpermanenteoverbesteding

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK10

Hypothese

• Gesloteneconomie• Geenoverheid• Investeringen=Iea• W=C+Iea=Y=C+Só S=Iea• Constantprijspeildusaanbod=horizontaal.

EenveranderingenindevraagleidtenkeltoteenveranderinginY

CONSUMPTIEFUNCITE–KEYNES

C=Co+cY

ð Deconsumptiefunctieislineairð Hoehogerhetinkomen,hoelagerdegemiddeldeconsumptiequote,eenconstante

marginaleconsumptiequoteð Naarmatemenmeerverdientzalmensteedsminderconsumerenenmeersparen

GCQ=(Co/Y)+c=hellingvandevoerstraal

ð GCQ>1ó consumptieisgroterdaninkomendussparen=negatiefð GCQ=1ó consumptie=inkomendussparen=0ð GCQ<1ó consumptieiskleinerdaninkomendusSparenispositief.

GCQ+GSQ=1

MCQ=c=hellingvanderaaklijn.

ð MCQ+MSQ=1

SPAARFUNCTIE

S=Y-C=Y-Co-cYó S=-Co+(1-c)Y=-Co+sY

ð Despaarfunctieislineairð Hoehogerhetinkomen,hoemeerergespaardwordt

GSQ=(-Co/Y)+s

ð GSQ<0ó consumptieisgroterdaninkomenð GSQ=0ó consumptie=inkomenð GSQ>0ó consumptieiskleinerdaninkomen

MSQ=s

lOMoARcPSD|1149022

BEPALENDEFACTOREN

• Hetvermogenhoegroterhetvermogen,hoegroterdeconsumptie

• IntrestvoetHoegroterinintrestvoet,hoemeersparenenhoeminderconsumeren

• HoudingenverwachtingenMenverwachtprijsstijgingen,dannuveelconsumeren

• Demografischefactoren• Voorraadvanduurzameconsumptiegoederen• Beschikbaarheidvannieuweproducten• Verdelingvanhetinkomenoverdegezinnen:hogeMCQvoorarmemenseneneenHoge

MSQvoorrijkegezinnen

lOMoARcPSD|1149022

INVESTERINGSFUNCTIE

ROLVANDERENTEVOET

Essentielevragenbijeeninvestering

• Toekomstigeopbrengst/rendement• Dekostendiehiermeegepaardgaan

Rendement=deactualisatievoetwaartegendeactuelewaardevandetoekomstigestroomvanopbrengstengelijkisaandekostprijsvanhetkapitaalgoed

Rentevoetweerspiegelddewaardevanhetbestealternatief,deopportuniteitskostvandeinvestering.Alshetrendementlagerligtdanderentevoet,zaldeondernemerdeinvesteringnietaangaan.dekostenzijngroterdandeopbrengsten.Deopbrengstenvanhetalternatiefzijngroter.bijeenhogerentevoetzullenerdusminderinvesteringenaangegaanworden.

Demarginaleefficiëntievandeinvesteringenfunctiekenteendalendverloop.Naarmatemenalveelgeïnvesteerdheeft,zaldemeeropbrengstvaneenbijkomendeinvesteringsteedsdalen.

Iea=Io–bi

• .b=(∆Iea/∆i)=degevoeligheidvandegeplandeinvesteringenvoorwijzigingeninrentevoet

ROLVANDEAFZET–ACCELERATOR

Deacceleratorα=deverhoudingtussendewaardevanhetkapitaalendewaardevanafzet.dezekapitaal-outputratioisgroterdan1.Omeconomischegoederenteproducereniseroplangetermijneengrotereinzetvanarbeidenkapitaalnodig.Oplangetermijnwordendeinvesteringendusbepaalddoordeafzet

K=αYó α=K/Y

∆K=α∆Yó Iea=Io+α∆Y

• Dekapitaal-outputratioiseenconstante.Hieruitvolgtdatjegewenstenetto-investeringensteedseenveelvoudzijnvandeveranderingvandeoutput

ð Indiendeoutputnietwijzigtzijndeinvesteringengelijkaadevervangingsinvesteringenð Indiendeoutputconstantstijgt,zullendenetto-investeringenookeenconstente(grotere)

stijgingkennenð Indiendeoutputsterkertoeneemt,zullendeinvesteringenooksterkertoenemenð Indiendeoutputdaalt,terwijlernogweleconomischegroeiis,geeftditookaanleidingtot

eendalingvandeinvesteringen

MULTIPLICATORMECHANISME

I=sYó (1/s)=investeringsmultiplicator=k

• DeveranderingenvanYtenopzichtevanveranderingeningewensteinvesteringen• EentoenameindeinvesteringenzorgtvooreenveelvuldigetoenamevanY• HoekleinerdeMSQ,hoegroterdeinvesteringsmultiplicator.

lOMoARcPSD|1149022

MULTIPLICATOR-ACCELERATOR

Deaggregatievevraagisonderhevigaanschommelingenindetijd.Fluctuatiesindegewensteinvesteringenzullenzichversterktdoorzettenindegeheleaggregatievevraag=Multiplicator

Daarnaastkunnendegewensteuitbreidingsinvesteringenookzelfbeïnvloedtwordendoordeoutput=accelerator

ð WisselwerkingtussenbeidecomponentenYt=Ct+ItCt=Co+cY(t-1)It=Io+α∆Y(t-1)It=Io+α(Y(t-1)-Y(t-2))

ð Yt=Co+Io+(c+α)Y(t-1)-αY(t-2)

Ineengesloteneconomiezonderoverheidzalhetnationaalinkomeneerststerktoenemen,danvertragen,uiteindelijkdalenennegatiefworden

NaarboventoezaldeYvertragendooreentekortaandeproductiefactorarbeid.Demultiplicatormechanismevaltuit.Naarbenedentoezaldeacceleratorwegvallenomdatzebeschikbarekapitaalvoorraadnietvolledigbenutwordt.

lOMoARcPSD|1149022

MACRO-ECONOMISCHEVENWICHT

algebraïsch

Y=Co+cY+I*ó Ye=Co+I*/(1-c)

Grafisch

HetevenwichtsinkomenishetniveauwaarbijaggregatievevraaggelijkIsaanhetbinnenlandsproduct

Bijeenlagerinkomensniveauisdeaggregatievevraaggroterdandeoutput.Eriseenvraagoverschotdusdeprijzenzullenstijgen.Rechtisdeoutputgroterdandevraagwaardoordeprijzenzullendalen.Bijevenwichtgeldtdatdevraaggelijkiseendeoutput.

lOMoARcPSD|1149022

HOOFSTUK11:BUDGETTAIRE POLITIEK

Distributieprobleem:deoverheidmoettussenkomenomeenmaatschappelijkaanvaardbareinkomensverdelingtebekomen

Allocatieprobleem:zonderoverheidstussenkomstzullendebeschikbaremiddelnietefficiëntwordenaangewend,rekeninghoudendmetnegatieveenpositieveexterneeffecten

Stabilisatie:deoverheidmoetdeeconomiestimulerenomdateenevenwichtssituatienietaltijdvanzelftendeertnaarhetnatuurlijkeoutputniveau.Hetstabilisatiebeleidiseropgerechthetfeitelijkoutputniveauzosnelmogelijkovereentestemmenmethetnatuurlijkoutputniveau

BETEKENISVANDEOVERHEID

Overheidsontvangsten=directe,indirectebelastingenenbijdragenaanRSZ

ð Fiscaleenparafiscaleontvangstenð Nietfiscaleenparafiscaleontvangsten

Overheidsuitgaven=overheidsbestedingen(consumptieeninvesteringen)entransferts

ð Lopendeuitgavenð Rentelastenð kapitaaluitgaven

Primairsaldo=saldoverminderdmetjaarlijkseintrestlastenopoverheidsschuld.

BESCHIKBAARINKOMEN

Yb=Y-T=Y-(Td-Tid)

• T=nettobelastingen.Deindirectebelastingendienenvoordeherverdelingsuitgavenvandeoverheidenbeïnvloedenhetbeschikbaarinkomendusopeenpositievemanier.

EVENWICHTSVOORWAARDEN

Y=C+S+TenW=C+Iea+Gó S+T=Iea+G

• AlsG>Tdanisereenoverheidstekort• AlsG<Tdanisereenoverheidsoverschot

Deevenwichtsvoorwaardevereistdatdelekker(S+T)teruggeïnjecteerdwordenindeeconomischekringloopvolgens(Iea+G).inditgevalisergeentendensomhetnationaalproductuittebreidenoftedoenkrimpen.

lOMoARcPSD|1149022

EVENWICHTSINKOMEN

• Autonomebelastingen=forfaitairebelastingen• Vasteinvesteringenenoverheidsuitgaven

Y=Co+cYb+I*+G*ó Ye=Co+c(Y-T)+I*+G*

Ineenmacro-economischevenwichtmoetendelekkenSenTgelijkzijnaandeinjectiefGenIea.Eenmacro-economischevenwichtmoetdusnietgepaardgaanmeteenbudgettairevenwichtvandeoverheid

DISCRETIONAIRACTIEFBELEID

Eeneconomieinevenwichtheeftvolgendeeigenschap:

Delekkenindeeconomiemoetengelijkzijnaandeinjectiefó (S+T)=(Iea+G)ó hetspaarlekenhetbelastingslekmoetengecompenseerdwordenmetdeinvesteringenendeoverheidsbestedingen.

Belangrijkoptemerkenisdatominevenwichttezijn,ernietnoodzakelijkeenbestedingsevenwichtmoetzijnvandeoverheid.Bekijkhierbijvolgendefiguur

Hetisduidelijkdakhetoverheidsuitgaveninditvoorbeeldgroterzijndandebelastinginkomsten.

Steldaterweleenevenwichtbereiktwordtmeerdatditnogsteedslagerligtdanhetnatuurlijkeevenwichtsinkomen.deoverheidkanditstimulerendooreenexpansiefbeleidtevoeren.

Jekanhierbijookziendat,alsdeoverheidhaarbestedingenvergroot,ereenmultiplicatorwerkingoptreedt.EenkleinestijginginG,zaleengroterestijginginYveroorzaken.EendalinginTheeftechtergeenmultiplicatorwerking.KijkhiervoornaarhetHaavelmo-effect.

DooreenzelfdewijziginginGenT,zalhetinkomentochnogstijgen

lOMoARcPSD|1149022

EXPANSIEFBUDGETAIRBELEID

Hetevenwichtsinkomenligtlagerdanhetnatuurlijkevenwichtsinkomen

• Vergrotenvandeoverheidsbestedingen• Minderbelastingenvragen• Meertransfertsuitvoeren• Combinaties

CONTRACTIEF BELEID

Hetevenwichtsinkomenligtlagerdanhetnatuurlijkevenwichtsinkomen

• Verminderenvanoverheidsuitgaven• Meerbelastingen• Mindertransferts• Combinaties

HAAVELMO-EFFECT

Deeconomiekangestimuleerdwordenzonderdathetoverheidsbudgethierbijwijzigt.Debestedingenzijn.Als∆T=∆Gisertochnogeenexpansiefeffectdoordemultiplicatorwerkingbijdeoverheidsbestedingen.

Voorwaardenzijnwel:forfaitairebelastingenengesloteneconomieenMCQvooriedereengelijk.

AUTOMATISCHESTABIMISATOREN

Forfaitairebelasting Lineairebelasting ProgressievebelastingT* T=To+tY Hoehogerinkomensschijf,hoe

hogerdeaanslagvoetYe=Co+I*-cT*+G*/(1-c) Ye=Co-cTo+I*+G*/(1-c+ct) /Autonoombepaald Afhankelijkvaninkomen AfhankelijkvandraagkrachtDemultiplicatorenwerkenoptimaal

Marginaleaanslagvoettzaldewerkingvandemultiplicatorenafzwakken

Heteffectvandemultiplicatorenwordthetsterkstafgezwakt

S+T=-Co+cT*+(1-c)Y S+T=-Co+cTo+(1-c+ct)Y

Werking

• OpgaandeconjunctuurMinderoverheidsuitgavenenmeerbelastingen

ð Toenamevandenettobelastingentempertdestijgingvandenationaalinkomen• Neergaandeconjunctuur

Meeroverheidstransfertsminderbelastingenð Minderbelastingentempertdedalingvanhetnationaalinkomen

Hetexpansiefbeleidishetsterkstbijautonomebelastingenenhetzwakstbijprogressievebelastingen.

lOMoARcPSD|1149022

OVERHEIDSTEKORT

Hetisbelangrijkoptemerkendateentoenamevandeoverheidsuitgaven,meteenzelfdebelastinginkomst,ervoorzalzorgendathetoverheidstekortstijgt.Demeervoudigetoenameinhetinkomenendushogerebelasting,zalnietevengrootzijnalsdeoverheidsuitgaven.

Volgendeformuleszijnhierbijrelevant

∆Y=(1/1-c+ct)*∆G

∆T=t∆Y=t/(1-c+ct)*∆G

DEF=∆G-(t/(1-c+ct)*∆G)=>DEF=((1-c)(1-t)/(1-c+ct))*∆G

Hetrechterlidissteedspositiefaangeziendeaanslagvoetsteedskleinerisdan100%

Deoverheidzaldeaggregatievevraagbeïnvloedenomtekomentothetnatuurlijkinkomensniveaudoorhaaruitgavendewijzigen

DEF=G-Tó ∆DEF=∆G-∆T

ð Eenexpansiefbeleidzalhetoverheidstekortdoentoenemen.Eenrestrictiefbeleidzalhetoverheidstekortdoenkrimpen.

ð Bijgrotetekortenzalmenveelmoetenlenenwaardoordeoverheidsschuldentoenemen.Hierdoorzullennogmeerbelastingengevraagdworden,eenvicieuzecirkel

lOMoARcPSD|1149022

OVERHEIDSSCHULD

Schuldratio=verhoudingvanoverheidsschuldtenopzichtevanBBP

Beoordeling

• Eendeelvandeintrestlastengaannaardeeigenburgers=>herverdelingvanloontrekkendennaarrentenierswelsociaalaanvaardbaar?

• Watgebeurtermetdegeleendebedragen,aanwending?• Overheidsschuldwordtproblematischalsdehaalbarebelastingsvoetoverschredenwordt.

Menmoetmeergeldinomloopbrengenwatleidttotinflatie• Sneeuwbaleffect:eenhogeschuldratiometeenhogerentevoetenkleineeconomiedoetde

schuldratioenderentevoetstijgen.

OVERHEIDSTEKORTENBUDGETTAIREPOLITIEK

DEF=G-T=G-To-tY

DEFbeïnvloedtdoor

ð GenToentInvloedvandebudgettairepolitiek

ð YWijzigingeninhetnationaalinkomenleidentot

hogeretekortenbijrecessiesenbijkleineretekortenbijhoogconjunctuurzonderinvloedvandebudgettairepolitiek

DEF*=G-(To+tY*)

ð Menberekentdebelastingenentransfertsdiegedaanmoetenwordenopdathetnatuurlijkinkomensamenvaltmethetnatuurlijkinkomen.

ð AlsmenvergelijkttussenYoenY1,isernauwelijkseenwijziginginhettekortenkanmetnietafleidendandepolitiekrestrictiefgerichtis

ð Doordevergelijkingmethetnatuurlijkoutputniveaukanmenwelziendatbijeendalingvandeoverheidsuitgavenhettekortafneemtenereenrestrictiefbeleidgevoerdwordt

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK12:MONETAIREPOLITIEK

Functiesvangeld

ð Algemeenaanvaardruilmiddelð Behouddewaardeenkoopkrachtð Indicatorenwaardemeter

GELDHOEVEELHEID

M1 Chartaal:inhandenvanpubliek

Giraal:opzichtrekeningvanpubliekM2 M1+kortetermijndeposito’senspaarrekeningM3 M2+langetermijndeposito’s

GELDAANBOD

BeperkingtotengegeldhoeveelheidM1

• Chartaalgeld:aangebodendoorECB• Giraalgeld:aangebodendoorcommerciëlebanken

Basisgeld=allebiljettenuitgegevendoorECBendedeposito’svancommerciëlebankenbijdeECB

AANBODVANBASISGELD

AllebiljettenuitgegevendoorECB.Opgesplitstinchartaalgeldendebankreserves.

Actief Passief

Internationalereserves Bankbiljetten:Overheidsschuld:secundairemarkt! -Bijhetpubliek:chartaalgeldKredietverleningaanbanken:lenderoflastresort -Bijdebanken:bankreserves³

• Activiteitentussenactiefenpassiefhebbenbetrekkingtotdehoeveelheidbasisgeldineeneconomie

AANBODVANGIRAALGELD

Dezichtdeposito’sgecreëerddoordebanken

• Vermeerderenenverminderendoorgeldsubstitutie• Vermeerderenofverminderendoorkredietverleningenwettelijkereserves

lOMoARcPSD|1149022

Ms=D+MpbenMb=Mbb+Mpb

• Chartalegeldvoorkeur=Mpb/D=k• Reservecoëfficiënt=Mbb/D=Þ• Ms=µMbwaarbijµ=(k+1)/(k+Þ)en0<P<1

doorkredietverstrekkingisdetotalegeldhoeveelheideenveelvoudvandebiljetten,uitgegevendoordeECBBijeenstijgingvandereservecoëfficiëntzaldegeldhoeveelheiddalen.Eentoenamevankdoetµdalen

GELDVRAAG

Md(Y,i)=Dehoeveelheidgelddiedeeconomischesubjectenwensenaantehouden.

INVLOEDINKOMEN

Inkomenverwijstnaardefunctievangeldalsalgemeenaanvaardruilmiddel.NaarmateYstijgt,zijnermeertransactiesenisermeernoodaangeldbezit

• Hetvolumevandetransactiesiseenveelvoudvanhetnationaalinkomen• Debenodigdegeldhoeveelheidomeentransactieteverrichteniskleinerdandeomvangvan

dezetransacties.Hetzelfdegeldwordtimmersmeermaalsaangewend

EentoenamevanhetinkomengaatgepaardmeteenverschuivingvandeMdvraagcurve

INVLOEDVANDERENTE

Rentealsdeterminantverwijstnaardefunctievangeldalsbewaardervandekoopkracht.Hoehogerdeintrestvoet,hoeaantrekkelijkereenobligatiewaardoordegevraagdegeldhoeveelheiddaalt

EenwijzigingindeintrestgaatgepaardmeteenverschuivinglangsdeMdcurve

Begrip

Symbool

Oppervlakte in fig. 12.2

Basisgeld M b abc

Chartaal geld p

M b

adfebc

Bankreserves* b

M b

def

Giraal geld D ghf

Totale geldhoeveelheid M s ghebcad

lOMoARcPSD|1149022

EVENWICHT

• Mswordtautonoombepaaldenisnietafhankelijkvandeintrest

• Ms=Ms*=Md• Md=Md(Y,i)

eenstijgingvanhetaanbod,leidttoteenrentedaling

eentoenamevanhetnationaalinkomenleidttoteenrentestijging:meteenhogernationaalinkomenstemteenhogeregeldvraagovereen.Bijeenongewijzigdaanbodzullenermeerobligatiesopdesecundairemarktverkochtewordenwaardoornieuweobligatiesslechtsverkochtkunnenwordentegeneenhogererentevoet.

MONETAIREPOLITIEK

Hetgeldaanbodwordtbepaalddoor

• Dehoeveelheidbasisgeldvandecentralebank• Dereservecoëfficiëntvandebanken.

Wanneerdecommerciëlebankenkredietenopnemenbijdecentralebank,neemthetbasisgeldtoe.

• Dechartalegeldvoorkeurvanhetpubliek

Monetaireinstrumenten

• BasisherfinancieringsrenteDerentewaartegendeECBkredietenverstrektaandecommerciëlebanken

• OpenmarktverrichtingenAankoopenverkoopvaoverheidspapier

lOMoARcPSD|1149022

IS-LMMODEL

Wegaanhetverbandnatussendegoederenmarktendegeldmarkt

• Alshetgeldaanbodstijgt,zalderentedalen.Eendalenderentezalervoorzorgendatermeergeïnvesteerdwordt.Doormeerinvesteringenzalhetinkomenstijgen.Eenstijgendinkomenkomtovereenmeteenrentestijgingwaardoordeoorspronkelijkedalingwordtafgeremd.

• Bijeenhogerinkomeneneenstijgendevraagnaargeld,zalderentetoenemen.Eentoenamevanderentezalzorgenvoorminderinvesteringen.Minderinvesteringenzorgenervoordatdeoorspronkelijketoenamevanhetinkomenendusdestijgingvanderentewordtafgeremd

• HetIS-LMmodelgaatnabijwelkerentedegoederenmarktendegeldmarktinevenwichtzijn.

Wegaaneerstderelatietussendenrente,hetinkomenendegeldmarktna.DegemdmarktisinevenwichtalsMs=Md.Bijeenhogerinkomen,zalereenhogererentecorresponderen.Degeldmarktheeftduseenpositiefverloop

Voordegoederenmarktgeldtdateenhogererenteminderinvesteringenimpliceertenduseendalingvanhetinkomen.Decurvevandegoederenmarktheefteendalendverloop.

DeLMlijngeeftinditgevalbijelkehoogtevanhetnationaalinkomendecorresponderendeintrestvoetwaarvoordegekdmarktinevenwichtis.

lOMoARcPSD|1149022

BEIVLOEDINGOVERHEIDIS-LMMODEL

DeIS-curvegeeftinhetgevaldegoederenmarktmee.hoehogerdeintrest,hoeminderinvesteringenendushoelagerhetinkomen.Merkopdateendalinginderente,eenstijgingindeinvesteringenteweegbrengtenduseenmeervoudigestijginginhetnationaalinkomen=>multiplicatorwerking

AlsweLMenISsamenvoegenbekomtmeneenbepaaldevenwichtsinkomenbijeenbepaalderentevoet.Demarktenzijninevenwicht.

Degoederenmarktkanwordenbeinvloedtdooreenexpansiefofdegressiefbudgettairbeleidvandeoverheid.DoorstijgingvandeuitgavenendalingvandebelastingezaldeIS-curvenaarbovenverschuiven.

Degeldmarktkanbeinvloedwordendoorhetmonetairbeleid.Dooreenvergrotingvandegeldbasis,zalhetgeldaanbodstijgenenverschuiftdeLMcurvenaaronder.Eenstijgendgeldaanbodkomtovereenmeteenlagerintrest.Ditkanjenuookafleiden.

Belangrijkisoptemerkendatalsmendeintrestwiltbehouden,maarhetinkomenwiltdoenstijgen,menzoweleenbudgettairalseenmonetairbeleidmoetvoeren.

Dewisselwerkingkannogalsvolgtwordenuitgelegd

• Eenstijgingvanhetgeldaanbodzalderentedoendalen.Eendalenderentezprgtvoormeerinvesteringenenduseenhogerinkomen.

• Eendalingvanhetgeldaanbodzorgtvooreenrentestijging.Minderinvesteringenzorgenvooreendalingvanhetinkomen.

• Eentoenamedeoverheidsbestedingenzalleidentoteenhogernationaalinkomen.EenhogeregeldvraagzalleidentoteenrentestijgingEendalingvandeoverheidsinvesteringenzalleidentoteendalingvanhetinkomen.Eenlagerinkomenleidttoteendalendengeldvraagwaardoorderentedaalt.

lOMoARcPSD|1149022

AFLEIDENVANDEAV-CURVE

Wegaannietlangeruitvaneenconstantprijspeil

Eenstijgingvanhetprijspeilzorgtbijeenconstantgeldaanboddatdereëleheldhoeveelheiddaalt.MetelkprijsniveaukomtduseenandereLMcurveovereen.EenhogerprijsniveauleidttoteendalingvandeLMcurve,eenverschuivingnaarlinks.Bijeenverschuivingnaarlinks,komtereenandersnijpuntmetdeIS-curveovereen

Metelkprijsniveaukomtduseenbepaaldevenwichtsinkomenovereen.DitleidttoteennegatiefverbandtussenPenY=deaggregatievevraagcurve!

• Hogerprijspeil=dalingvandeLMcurveduseenverschuivingnaarlinks.Hetnieuweevenwichtsinkomenligtlagerenkomtovereenmeteenhogererentevoet.eenhogereintrestvoetdoetdeinvesteringendanookdalen,wathetlangerinkomenverklaart

• EenlagerprijspeildoetdeLM-curvenaarrechtsverschuiven.Eenhogerinkomenmeteenlagereintrestvoet

HetnegatiefverbandtussenP,AVenisookteverklarendoordalingvanreëlevermogenendeconcurrentiekrachtnaarhetbuitenlandtoe

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK13:WERKLOOSHEIDENINFLATIE

WERKLOOSHEID

=deonderbenuttingvandeproductiefactorarbeid.

Berekeningen

u,werkloosheidsgraad=U/L+U

l,werkgelegenheidsgraad=L/Bal

Bal=Bevolking–18-,65+,….

Activiteitsgraad=(L+U)/Bal

Actieven=L+U

NATUURLIJKEWERKLOOSHEID

Werkloosheiddienietstemakenheeftmeteenwijzigingindeaggregatievevraag.Bijvoorbeeldstructurelewerkloosheid,seizoenswerkloosheid,frictionelewerkloosheid,ennatuurlijkewerkloosheid

Natuurlijkwerkloosheidisdewerkloosheiddieaanwezigisalsmethetnatuurlijkeevenwichtsinkomenbereikt,waarbijdenatuurlijkewerkgelegenheidsgraadookbereiktwordt.Denatuurlijkewerkloosheidsgraad=deactievebevolking-natuurlijkewerkgelegenheid.Bijvolgendebesprekingwordtdeactievebevolkingalsconstantbeschouwd.

Omdewerkloosheidteverklaren,metmendearbeidsmarktanalyseren.Dearbeidsmarktkomttotstandtussendewerknemers,vertegenwoordigtdoordewerknemersorganisatiesenerzijdsendoordewerkgevers.

DewerknemersvormendeLOC-curve.Erishierbijeenpositiefverbandtussendewerkgelegenheidendereëleloon.Hoemeerwerkgelegenheid,hoesterkerdeonderhandelingspositievandewerknemersenhoehogerhetreëleloonzalzijn.

DewerkgeversvormendePZC-curve.Naarmateerminderwerkgelegenheidis,zaldemeerproductieperarbeidergroterzijnenzullendewerkgeversbereidzijnmeertebetalen,erisduseenhogerreëleloon.Naarmateermeerwerkgelegenheidis,wijstditopeengrotevraag.Dooreengrotevraagkunnendewerkgeverseengrotemark-updoorrekenenwaardoordeprijzenstijgenenhetreëleloondaalt.Naarmatedeelasticiteitkleineris,zaldemarktupgroterzijnenhetreëleloondalen.Naarmatedemeerpodutiegroteris,isdevergoedinggroterenzalreëleloonstijgen

Relevanteformules:W=Pe(L,z)enP=W/MP(l+m)

lOMoARcPSD|1149022

Invloedvanactueleenverwachteprijsniveau

• Bijeenstijgingvanhetprijsniveau,zullendereëlelonendalenenzalermeergeproduceerdworden.Dewerkloosheiddaalt.Naarmatehethuidigeprijsniveauwordtaangepast,zaldeproductieterugdalenenbekomtmenterugdenatuurlijkewerkloosheid.

• Bijeendalingvanhetprijsniveau,zalhetreëleloonstijgenenzalermindergeproduceerdworden.Dewerkloosheidstijgt.Bijaanpassingvanhetprijsniveau,zalerterugmeergeproduceerdwordenenbekomtmenterugdenatuurlijkewerkloosheid

• Prijsaanpassingenzorgenervoordathetevenwichtbewaardblijft.ErisevenwichtalsPe=P,Y*=Y,U=U*

EenwijzigingindeLOC.

Steldatdeonderhandelingspositieverbetert.Hetreëleloonstijgtwaardoorproductieduurderwordt.Werkgeverszullenarbeidersontslaan,erwordtmindergeproduceerdenendeaanbodoplangetermijnneemtop.Eronstaateennieuwevenwichtsinkomenmeteennieuwenatuurlijkewerkloosheid.Deuitgekeerdereëleloonishogerendenatuurlijkewerkloosheidligthoger.Dereëleloonishogerdooreentoenamevanelasticiteitbijdevraag(menkanminderdoorrekenenenerzijnminderarbeidersmeteenhogeproductiviteit.

Denatuurlijkewerkloosheidisdusgéénvastgegeven.

lOMoARcPSD|1149022

Anderefactoren

CONJUCTURELEWERKLOOSHEID

Werkloosheiddoorwijzigingenindeaggregatievevraag

Vraagschokkenveroorzakeneenverschiltussenwerkelijkewerkloosheidennatuurlijkewerkloosheid.

• Eenpositievevraagschokleidttoteenprijsstijgingwaardoordeproducentenmeerzullenproducerenomdatopkortetermijndereëlelonenzijngedaald.Dewerkloosheiddaalt.Oplangetermijnzullendeprijzenechterwordenaangepastwaardoorerterugmindergeproduceerdwordt.Enkelhetalgemeenprijsniveauenhetnominaleloonzijngewijzigd.Oplangetermijnzijnerenkelprijseffecten!!!!!!

• Bijeennegatievevraagschokzaldeprijsdalen.Erzalminderaangebodenwordenendewerkloosheiddaalt.Optermijnwordtallesterugaangepastwaardoorerterugmeerwordtaangebodenendewerkloosheidterugtotnatuurlijkniveaukomt.Erisgeenoverheidsinmengingnodig!Erisenkeleenprijseffect!

Vorigestellingwordtdoordekeynesianenbetwist.Vooralbijeennegatievevraagschokzalmennietterugkomennaarhetoorspronkelijkeevenwicht.Doordelangeloon-enprijsrigiditeit,zaldeaanpassinglangopzichwachten.Eriseengrootverliesaanmenselijkkapitaal.Ditverstevigtdepositievandewerkendemensen,dieeenhogerloonkunnenvragen,waardoordewerkloosheidnogmeerdaalt.Ditiseenhysteresis

lOMoARcPSD|1149022

INFLATIE

Aanhoudendestijgingvanhetalgemeenprijspeil

Negatief

• Ondermijningvansignaalfunctie,bewaarfunctie• Slechtvoorconcurrentie(ruilmiddel)• Dalingreëlevermogen• Dalingvanreëleloon,…..

MONETAIREVERKLARING

• VraaginflatieEenvraagschokzaloplangetermijnvolledigresulterenineenprijswijziging,zievorighoofdstuk!

Doorprijsstijgingendaaltdereëlegeldhoeveelheidalzalhetderentetoenemen.Ominflatietegentegaanishetbelangrijkdatdegeldhoeveelheidstijgt.Eentoenamevandegeldhoeveelheidzorgtvooreendalingvanderente.

Kwantiteitstheorie=>MV=PT

Degeldhoeveelheidligtaandebasisvandeprijsstijgingen.Alsdegeldhoeveelheidtoeneemt,daaltderentewaardoorermeergevraagdwordt.Dooreenstijgendevraagzaleroplangetermijnenkeleenprijsstijgingzijn.

• Kosteninflatie

Doorstijgingvandekostenzalmenminderproduceren.Eendalingvanhetaanbodzaloplangetermijnleidentoteenstijgingvandeprijs,éneenlageroutputniveau,ditnoemtmeneenstagflatie.Doorprijsstijgingzaloplangetermijndelonenwordenaangepast,waardoorhetterugduurderwordtomteproduceren.

Inditgevaliseroverheidsinterventienodig.doordalingvanhetaanbod,zalereengroterewerkloosheidzijn.

PHILLIPS-CURVE

P=Pe+µ(U*-U)

InevenwichtstoestandisPe=P,U*=U

Decurvesteltdatereenafruilistusseninflatieenwerkloosheid.Alsdeprijsstijgt,zaldewerkloosheiddalen.U<U*.alsdeverwachteinflatiekleinerisdandewerkelijkeinflatie,zaldewerkloosheidtoenemen.AlsdeverwachteinflatiegelijkiseendewerkelijkedangeldU=U*

OplangetermijnsteldemenPe=O,ineencontextvanprijsstabiliteit.

lOMoARcPSD|1149022

accelartinnistischevisie:Doordeprijsaanpassingenzaldewerkloosheidzichoplangetermijnsteedsterugbegevennaardenatuurlijkewerkloosheid.Erisduseencontinueprijsstijgingnodigomdewerklosheidonderdenatuurlijkewerkloosheidtehouden

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK14:INTERNATIONALEHANDELopeneconomie

• Internationalehandel:reëlezijdevandeinternationaleeconomie• Monetairaspecten

HETBELANGVANINTERNATIONALEHANDELimportenexportbeïnvloedendeaggregatievevraag.

• Graadvanopenheid=gemiddeldevannationalein-enuitvoerin%tenopzichtevanBBP• Belangwereldniveau=nationaleexporttenopzichtevantotaleuitvoergeïndustrialiseerde

landenBelgiëiseenkleineopeneconomie.DeinvoerenuitvoergebeurtvoornamelijkmetdebuurlandenFrankrijk,DuitslandenNederlands.Dehandelbestaatvoornamelijkuitfabricaten,machinesenchemicaliën.DeVSiseengrotegesloteneconomie.Zeweegtzwaardooropwereldvlakmaardein-enuitvoertenopzichtevanhetBBPisrelatiefklein.

DEINTERNATIONALEHANDELENDEAGGREGATIEVEVRAAGYv=C+Iea+G+NX.OFZ=Zc+Zg+ZeaDUSYv=(C-Zc)+(I-Zi)+(G-Zg)+XENYv=C+Iea+G+(X-Z)

NX=nettoexport=exportX-importZ

ImportZisafhankelijkvandebinnenlandsproductenkangeschrevenwordenalsenfunctie

Z=Zo+zYwaarbij0<z<1.Kleinezishierbijdemarginaleinvoerquote.ZoweerspiegeltdeanderedeterminantenvaninvoerZExportwordtalsgegevenexogeenbeschouwd.Dezeisimmersafhankelijkvandebuitenlandsevraag.

Yv=Co+c(Y-T*)+Iea+G+X-(Zo+zY)

Y-cY+zY=Co+cT+Iea+G+X-Zo

Y=(Co-cT+Iea+G+X-Zo)/(1-c+z)

Vanvolgendeformulekanmendeverschillendemultiplicatorsafleiden.Hieruitkanmenbesluitendatbijoverheidsstimulusheteffectzaldalenaangezieneendeelvandestimulusnaarhetbuitenlandwegvloeit.Kx=(1/1-c+z).ditgeldookvoordeinvesteringsmultiplicator.

C+S+T+Z=C+Iea+G+X.delekkenineeneconomiezijnsteedsgelijkaandeinjecties.

lOMoARcPSD|1149022

VERKLARINGVOORINTERNATIONALEHANDELspecialisatieeninternationalehandelvoornamelijkveroorzaaktdoorkostenverschillen.Absoluutencomparatief.Specialisatiedoormiddelvancomparatievevoordelenverhoogtdewelvaartvandedeelnemers.Hetisbelangrijkdeopportuniteitskostentevergelijken.Daarwaarteopportuniteitskostenhetlaagstzijn,zalspecialisatieplaatsvinden.Indiendeopportuniteitskostenbijinternationalehandelhogerzijndanbijeengesloteneconomie,zullenergeentransactiesplaatsvinden.Belangrijkisderuilvoetinrekeningtebrengen.Indienruilvoetduslagerisdandeopportuniteitskosten,zalergeenhandelplaatsvinden.

Deruilvoet:verhoudingvandeexportprijzen/deimportprijzen.Indienexportprijzenstijgen,zalderuilvoetstijgen.Menzalmeermiddelenontvangenomgoederenteimporterenwaardoordewelvaartstijgt.

RuilvoetPx/Pz=index.Dezeindextoontdusdeevolutievandekoopkracht

Oorzakenvancomparatievekostenverschillen• Relatievefactorbegunstiging(Heckscher/Olin)

Eenlanddatrelatiefveelkapitaalheeft,zalzichspecialisereneenkapitaalintensieveproductieenuitvoer.Deinvoerbestaatvooraluitarbeidsintensievegoederen.

Input/outputanalyse van Leontief: VS voert veel kapitaalintensieve goederen in en veelarbeidsintensievegoederenuit.Ditistegenstrijdigmethetfeitdarerrelatiefveelkapitaalaanwezigis.DezeparadoxisteverklarendoordatAmerikavoornamelijkveelhooggekwalificeerdearbeid/humanCapitalbezit

• VergoedingproductiefactorenElk land specialiseert zich een productie van goederen die veel gebruik maken van derelatiefveelaanwezigeproductiefactoren.Een landmetveel laaggeschooldearbeiders, zalvooral arbeidsintensieve goederen produceren. De vraag naar deze productiefactor stijgtwaardoordevergoedingookzaltoenemen.Internationalehandelzalerdusvoorzorgendatde relatief overvloedige factor begunstigd wordt, en de relatief schaars aanwezige factorbenadeeldwordt.

VRIJHANDELENPROTECTIEinternationalehandelvindtplaatsindienderuilvoetgunstigerligtdanderuilvoetbijzelfvoorziening.Deprijsvanbuitenlandsegoederenligtlagerdandebinnenlandse.Ditiseengoedeffectvandeconsument.Maarditheeftnegatieveeffectenvoordebinnenlandseproducent.Detotalewelvaartstijgtweldoordathetconsumentensurpluseengroteretoenamekentdandeafnameinhetproducentensurplus

lOMoARcPSD|1149022

POLITIEKEECONOMIEVANPROTECTIEpubliekebesluitvormingalsgrondslagvanprotectionistischemaatregelendieintotaaldewelvaartverlagen.

Devraagnaarprotectionismegaatuitvanbelangengroepen.Hetaanbodkomtvanpolitici.Deeerstegroepwilhetnutverhogen,detweedegroepwilvooralzoveelmogelijkstemmen.Dezestemmenkunnenbehaaldwordendoorintegaanopdeeisenvandebelangengroepen.Denegatievegevolgenwordengedragendooreengrotegroepvanonmondigeofslechtgeïnformeerdekiezer.Erzalvoornamelijkveeloverheidstussenkomtzijninsectorenwaardebelangengroepengoedgeorganiseerdzijnerveelnuthalenuitprotectionisme.

Vormenvanprotectie• Contingenteringeneninvoerquota.

Deintevoerenhoeveelheidwordtbeperkt• Invoerheffingendouanetarieven

Atvaloremrecht=eenpercentageopdeingevoerdewaarde.Specifiekinvoerrecht=pereenheid

• Deviezenrecht• Non-tarifairebelemmeringen• Subsidiesaanproducenten• Exportsubsidies• …..

Argumentenvoorprotectie• Behoudessentiëleactiviteiten• Bepaaldegroepenbeschermen• Jongeindustrieënbeschermen• Optimale-tariefargument• Evenwichtoplopenderekeningvanbetalingsbalans

ORGANISMENVANINTERNATIONALEECONOMISCHESAMENWERKINGVoordelen

• Welvaartsstijgingopwereldniveau• Lagerekostenenlagereprijzen• Meerkeuze• Beterekwaliteit• Efficiëntergebruikproductiefactoren

lOMoARcPSD|1149022

AFK Organisatie BelangenGATT GeneralagreementonTariffs

andTradeDoorteonderhandelenwilmendebelemmeringenvanIHafschaffen,voornamelijkkwantitatievebelemmeringen

WTO WorldTradeOrganization VerdereontwikkelingvanGATTUNCTAD UnitedNationsConferenceon

TradeanddevelopmentGATTaanvullendoornadrukteleggenopontwikkelingslanden.Voornamelijkprijssteun,specialeontheffingenvandouanetarieven,ensamenhangtusseneconomischeontwikkelingenIH

OEES OrganisatievoorEuropeseeconomischesamenwerking

RichtzochtvooralopEuropeselandenmethetdoeldenaoorlogseMarshall-hulpvandeVSteverdelen

OESO Organisatievooreconomischesamenwerkingenontwikkeling

Hoofdzakelijkstudiewerkinverbandmeteconomischetoestandenontwikkelingen+aanbevelingen

Benelux België,Nederland,Luxemburg Evolutievandouane-unienaareconomischeunie.Harmonisatievanindustrieelensociaal-economischbeleid

EGKS Europesegemeenschapvoorkolenenstaal

Herstructurerenvankool-enstaalindustrie.Vrijmakenvanonderlingebelemmeringen.Vooralominternationaleconflictentevoorkomen(Duitsland-Frankrijk)

EEG Europeseeconomischegemeenschap

Benelux+Fr+It+Du.Vrijverkeervangoederen,diensten,productiefactorenenpersonen.Coördinatievanfiscaal,sociaaleneconomischebeleid.EvolutietoteeneconomischegemeenschapEG

EU EconomischeUnie Supranationaalorganismemeteigengezag.EMU Economischemonetaireunie Gemeenschappelijkmuntbeleid

lOMoARcPSD|1149022

HOOFDSTUK15:HETINTERNATIONAALMONETAIRSTELSEL

betalingsbalans=geeftinzichtindeomvangvandeverschillendetransactiesmethetbuitenland.Dehandelsbalansiseenonderdeelvandebetalingsbalans.Debetalingsbalansregistreertallebetalingenvanresidenten(overheid,consumenten,bedrijven)vaneenlandmethetbuitenland.Debetalingsbalansomvat3rubrieken

• LopenderekeningenGoederenverkeerDienstenverkeerFactorvergoedingenInternationaleoverdrachten

• KapitaalrekeningenDirecteinvesteringenPortefeuillebeleggingenoverige

• Vergissingenenweglatingen

Indienermetvastewisselkoersengewerktwordt,zullendereservestoenemenindienermeervraagisvanuithetbuitenland.Indienermeerwordtingevoerddanuitgevoerd,zullentereservesdalenopdatdebalansinevenwichtis.Bijeensysteemmetvlottewisselkoersen,komtdecentralebankinprincipeniettussen.Dekoersenzullenappreciërenendepreciërenwaardoorvraagenaanbodopelkaarwordtafgestemd.

VLOTTENDEWISSELKOERSENdemuntenfluctuerenvrijtenopzichtevanelkaar.Afhankelijkvanvraagenaanbodzullendemuntenappreciëren(meerwaardworden)ofdepreciëren(minderwaardworden)

VASTEWISSELKOERSENErisweloverheidsinterventie.Erwordteenspilkoersvastgelegdmetbepaaldeafwijkingen.Deoverheidkanverschillendemaatregelennemenomdekoersenbinnendegrenzendehouden

• InterestvoetenDoorhogereinterestaantebieden,zaldevraagstijgen

• ReservesDoorreservesaantespreken,zalaanbodstijgenenkoersdalen

Bijeenpermanentenwijzigingzalmenovergaantoteendevaluatieofrevaluatiewaarbijdespilkoersgewijzigdwordt.

ERMII:wisselkoersmechanismedatstabiliteitcreëerttusseneuroendelidstatenvandeEUdienoggeeneurogebruiken.

lOMoARcPSD|1149022

INTERNATIONAALMONETAIRSTELSELhetgeheelvanconventies,regels,procedureseninstellingendiefinanciëletransactiesbeheersen.Volgendonderdeelstaatookuitgelegdinhethandboek

degoudstandaard(1880-1914)essentiëlekenmerken

• Dewaardevaneenmuntwordtvastgesteldintermenvangoud.Eriseenindividuele

pariteitvoorgoudeneenbilateralepariteittussendemuntenonderling.• In-enuitvoervangoudkanvolledigvrijenonbeperktgeschiedentussenlanden.

Marktkoersenwijkennietafvanspilkoersen• Eriseendirectverbandtussendegoudreservesvandecentralebankenhetdoorhaar

uitgegevenbasisgeld.DitzorgtvooreenstriktedisciplineinzakegeldexpansieTussenoorlogsmonetairsysteem1918-1939Stelselvanvlottendewisselkoersen

Erontstondenverschillendemuntzonesdieonderlingvastepariteitenhaddenmaaralsblokzweefdentegenoveranderemunten(Sterlingblok,Dollarblok,Goudblok,…).DegevolgenzijnmonetairechaosencompetitievedevaluatiesenveelgebruikvanprotectionistischemaatregelenditallesbelemmerdedeIH.

BrettonWoods1946-1971/1973Nieuwinternationaalmuntstelsel

• IMF:internationaalmonetairfonds

Internationalesamenwerkingbevorderenenstabiliteittussenwisselkoersenonderhouden.ElkelandheeftvastepariteittenopzichtevanUSDofGoud.Defluctuatiezonebedraagt1%

• WereldbankFinancieringnaoorlogsewederopbouweneconomischeontwikkelingderdewereldlanden

Ditstelselonderscheidtzichvandegoudstandaardomdatdepariteitennietvastliggen.ZekunnenwordenaangepastnagoedkeuringvanIFMalserproblemenzijnopbetalingsbalans.HetBrettonWoodssysteemiseensysteemmetvaste,maaraanpasbare,muntpariteiten.

Goedspeeltnogsteedseensleutelrolmeteenvasteconvertibiliteitmetdedollar.Dedollarwordtdesleutelvalutaaangezienlandenverplichtzijnhunmuntenomtewisseleningoudconvertibelemunten,namelijkdedollar.

Hetsysteemkenteeneindedoordathetaanbodvandollarveelsnellergroeitdandegoudvoorraadwaardoordewaardevandedollarinhetgedrangkomt.Doordezenegatieveberichtenontstaatereenvluchtuitdedollarenbeslootmendemuntenterugtelatenzweven

lOMoARcPSD|1149022

Systeemna1973Groteflexibiliteitinzakewisselkoersen

• Demuntenvandebelangrijksteindustriëlelandenvlottentenopzichtevanelkaar.Hetis

eenquasi-vlottendsysteemaangeziendecentralebankenkunnentussenkomenindienerstabilisatievereistis.Anderelandenpasseneencrawling-pegregimedoe.Ditiseensysteemwaarbijdewisselkoersenwordenaangepastnaargelangdeevolutievaneenandereeconomischeindicator

DEECONOMISCHEENMONETAIREUNIEINEUROPA• EMS

Deelnemendelandenhebbenvastewisselkoerspariteitenmetbeperkteschommelingsmarges.Dewisselpariteitenkunnenwelherzienworden.DepariteitenwordennietvastgesteldtenopzichtevandedollarmaartenopzichtevaneengemeenschappelijkekorfEuropesemunten(ECU).Afwijkingszonevan2.25%

• EMUNationalemuntenwordenvervangendooreengemeenschappelijkemunt,metbepaaldetoetredingscriteria1. Inflatiemagnietmaardan1.5%hogerdangemiddeldevandedriebestpresterende

landenvanEU2. Overheidstekortnietgroterdan3%BBP,tenzijuitzonderlijkomstandigheden,ofsterke

dalingvorigjaar3. Uitstaandeschuldniethogerdan60%,tenzijvorigjaarsterkedaling4. Demuntmoetminstens2jaarvoorevaluatiebinnendeschommelingsmargesvanEMS

geblevenzijn.5. Degemiddeldenominalelangetermijnrentemagnietmeerdan2%hogerdan

gemiddeldevan3EU-landenmetlaagsteinflatieOprichtingECBenESCB(ECBennationalebankvaneurozone).Doelisprijsstabiliteitopmiddellangetermijn.