RUP Zorgcampus Diest...Katelijne Schoofs (dienst MER) Opdrachtnemer Atelier Romain bvba...

RUP Zorgcampus Diest

STARTNOTA

februari 2019

In opdracht van de stad Diest

2

COLOFON

Opdracht

Opmaak van een gemeentelijk RUP Zorgcampus Diest

Opdrachtgever

Stad Diest

Grote Markt 1

3290 Diest

Contactpersoon

Kathleen Berx – Stad Diest

[email protected]

Datum en status

februari 2019 – versie 1

Planteam

Kathleen Berx (stad Diest, diensthoofd Ruimtelijke Ordening)

Johan Smets (stad Diest, diensthoofd Openbare Werken)

Boris Huyghebaert (Atelier Romain)

Sally Lierman (Atelier Romain)

Katelijne Schoofs (dienst MER)

Opdrachtnemer

Atelier Romain bvba

Dendermondsesteenweg 50

9000 Gent

[email protected]

www.atelierromain.be

Opmaak Plan-MER

BOVA ENVIRO+ NV

Wellingstraat 102

9070 Destelbergen

Mobiliteit

SUUNTA

Zwartzustersstraat 16/0101

3000 Leuven

mailto:[email protected]


http://www.atelierromain.be/

3

Inhoud Inhoud ............................................................................................................................................................. 3

1. Aanleiding tot de opmaak van het RUP .................................................................................................... 6

1.1. Nood aan één regionale stadscampus ................................................................................................... 6

1.2. Zorg in de stad ........................................................................................................................................ 6

1.3. Detailleringsgraad van het RUP .............................................................................................................. 7

1.4. Situering plangebied .............................................................................................................................. 8

1.4.1. Situering .................................................................................................................................. 8

1.4.2. Afbakening van het plangebied ............................................................................................... 8

2. Mogelijke alternatieven ......................................................................................................................... 11

2.1. Locatiealternatieven ............................................................................................................................ 11

2.1.1. Conclusie locatieonderzoek .................................................................................................. 14

2.2. Inrichtingsalternatieven ....................................................................................................................... 14

3. Feitelijke toestand ................................................................................................................................. 15

3.1. Geschiedenis ........................................................................................................................................ 15

3.2. Huidig ruimtegebruik ........................................................................................................................... 16

3.3. Bebouwde ruimte ................................................................................................................................ 17

3.4. Open ruimte - landschap ...................................................................................................................... 18

3.5. Mobiliteit en ontsluiting ....................................................................................................................... 20

4. Juridische toestand ................................................................................................................................ 24

4.1. Gewestplan .......................................................................................................................................... 24

4.2. Bestaande BPA’s en RUP’s ................................................................................................................... 24

4.2.1. Provinciaal RUP ‘Afbakening kleinstedelijk gebied Diest’ ..................................................... 24

4.2.2. BPA de Demer ....................................................................................................................... 26

4.2.3. RUP Centrum 1 projectzones ................................................................................................ 27

4.3. Europese vogelrichtlijn- en habitatrichtlijngebieden ........................................................................... 32

4.4. Beschermingsbesluiten Onroerend erfgoed ........................................................................................ 32

4.5. Goedgekeurde, niet vervallen verkavelingen ...................................................................................... 35

5. Planningscontext – beleidsmatige context ............................................................................................. 36

5.1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen ................................................................................................... 36

5.2. Strategische visie 2050 - Beleidsplan Ruimte Vlaanderen ................................................................... 36

5.3. Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Vlaams-Brabant ......................................................................... 36

5.4. Visienota Ruimte Vlaams-Brabant ....................................................................................................... 37

5.5. Gemeentelijk Structuurplan Diest ........................................................................................................ 38

5.6. Mobiliteitsplan, verkeerscirculatieplan en parkeerbeleid Diest .......................................................... 40

6. Afwijking GRS - motivatie ...................................................................................................................... 42

7. Gewenste ontwikkeling ......................................................................................................................... 44

7.1. Ruimtelijke concepten ......................................................................................................................... 44

4

7.1.1. Landschappelijke integratie .................................................................................................. 44

7.1.2. Minerale verbinding .............................................................................................................. 44

7.1.3. Maximaal doorwaadbaar ...................................................................................................... 45

7.1.4. Vlotte afwikkeling auto ......................................................................................................... 45

7.1.5. Binding met de stad .............................................................................................................. 46

7.1.6. Kleinschalige stedelijke korrel ............................................................................................... 46

7.1.7. Randvoorwaarden ................................................................................................................. 47

7.2. Inrichtingsvoorstel ............................................................................................................................... 48

7.2.1. Programma ............................................................................................................................ 48

7.2.2. Toegankelijkheid en ontsluiting ............................................................................................ 51

7.2.3. Parkeren ................................................................................................................................ 53

7.2.4. Mogelijke fasering ................................................................................................................. 54

7.3. Referentiebeelden ............................................................................................................................... 55

7.3.1. Helsingborg Hospital – Schmidt Hammer Lassen Architects (2013) ..................................... 55

7.3.2. New Hvidovre Hospital – Schmidt Hammer Lassen Architects (2013) .................................. 56

8. Te onderzoeken effecten en inhoudelijke aanpak van de effectbeschrijving en -beoordeling ................ 57

8.1. Toetsing aan de plan-m.e.r.-plicht ....................................................................................................... 57

8.2. Situering van de m.e.r.-procedure ....................................................................................................... 58

8.3. Algemene aanpak ................................................................................................................................. 59

8.3.1. Opstellers van het plan-MER ................................................................................................. 59

8.3.2. Algemene methodologische aspecten .................................................................................. 61

8.3.3. Ontwikkelingsscenario’s ........................................................................................................ 66

8.4. Mens – mobiliteit ................................................................................................................................. 67

8.4.1. Afbakening studiegebied ....................................................................................................... 67

8.4.2. Referentiesituatie .................................................................................................................. 68

8.4.3. Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling ................................................................ 72

8.5. Lucht .................................................................................................................................................. 75




8.6. Geluid en trillingen ............................................................................................................................... 82




8.7. Mens – ruimtelijke aspecten en gezondheid/hinder ........................................................................... 88




5

8.7.1. Effectbeschrijving en -beoordeling ....................................................................................... 89

8.8. Bodem en grondwater ......................................................................................................................... 91




8.8.1. Effectbeschrijving en -beoordeling ....................................................................................... 93

8.9. Oppervlaktewater ................................................................................................................................ 95




8.10. Biodiversiteit ................................................................................................................................... 99



8.10.3. Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling .............................................................. 101

8.11. Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ......................................................................... 103

8.11.1. Afbakening studiegebied ..................................................................................................... 103

8.11.2. Referentiesituatie ................................................................................................................ 103

8.11.1. Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling .............................................................. 107

8.11.2. Effectbeschrijving en -beoordeling ..................................................................................... 107

6

1. Aanleiding tot de opmaak van het RUP

1.1. Nood aan één regionale stadscampus

Het Algemeen Ziekenhuis (AZ) van Diest ligt tot op heden ruimtelijk en functioneel verspreid over twee locaties in Diest. Het AZ is in 1988 ontstaan vanuit een fusie van het voormalig OCMW-ziekenhuis (Hasseltsestraat) en het Sint-Jozefziekenhuis. Dit verklaart de twee locaties van het ziekenhuis. Een deel van de campus situeert zich tussen de Michel Theysstraat en de Statiestraat. Vroeger bevond de hoofdtoegang zich aan de Michel Theysstraat. Op heden is de hoofdtoegang gewijzigd naar de Statiestraat. De andere campus is gelegen in het zuiden van Diest langsheen de Hasseltsestraat. De gebouwen zijn sterk verouderd en kunnen geen antwoord meer bieden op recente evoluties in de gezondheidszorg. De urgente vraag naar meer aandacht voor een kwaliteitsvolle werking, comfort en duurzaamheid dringt zich op.

Het algemeen ziekenhuis wenst te evolueren tot één regionale zorgcampus. Dit vormt de gelegenheid om de werking van beide campussen te herzien, het zorgaanbod beter op elkaar af te stemmen en zich efficiënter te organiseren.

1.2. Zorg in de stad

Door de noodzakelijke hervorming van de ziekenhuizen wordt de zorg tot op vandaag veelal onttrokken aan de stad. Grootschalige voorzieningen worden ontworpen aan de rand van de stad en snijden hiermee bijkomende open ruimte aan. Met dit RUP wenst de stad de ambitie van Vlaanderen en de provincie Vlaams-Brabant te onderschrijven door met de bouw van deze regionale zorgcampus geen nieuwe open ruimte aan te snijden, maar maximaal rendement te halen uit de reeds ingenomen ruimte in de binnenstad.1 Door de integratie van de zorgcampus in de stedelijk weefsel wordt de zorg verankerd in de maatschappij. Dit RUP wil aantonen dat behoud van zorg in de stad, mits duidelijke randvoorwaarden, mogelijk is en net een absolute meerwaarde kan betekenen in de groei naar een duurzame stad en een kwalitatieve leefomgeving.

De zorgcampus brengt ongetwijfeld heel wat leven en dynamiek naar het stadscentrum. De campus genereert heel wat bezoekers en patiënten die omwille van de onmiddellijke nabijheid deels doorstromen naar het stadscentrum. Dit betekent een boost voor de economische dynamiek van andere nabijgelegen stedelijke voorzieningen zoals de handel en horeca.

De nabijheid en interactie met de stad zorgt ervoor dat de zorgcampus open, laagdrempelig en toegankelijk is voor iedereen en dit via diverse vervoersmodi.

1 Beleidsplan Ruimte Vlaanderen en Visienota Ruimte Vlaams-Brabant.

7

Diest is reeds vanouds een belangrijk zorgcentrum met regionale uitstraling. De historische link van

het ziekenhuis met het centrum van Diest is groot. Het ziekenhuis vormt voor de stad een belangrijke

bron van tewerkstelling. Om het zorgcentrum in Diest te behouden heeft de stad samen met het AZ

Diest afgelopen jaren gezocht naar een geschikte locatie om beide campussen te bundelen tot één

efficiënte en duurzame zorgcampus.

Het terrein ter hoogte van de Verversgracht, naast de huidige campus in de Statiestraat, biedt de opportuniteit om deze nieuwe duurzame zorgcampus uit te bouwen. De strategische ligging langs de noordelijke invalsweg en binnen de stadsring wordt tot op heden niet optimaal benut. Op de site is een braakliggend terrein en een grote verharde parking gelegen. Door deze parking compact en ondergronds te positioneren ontstaan nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden die een meerwaarde kunnen betekenen voor de stad en haar bewoners. De huidige campus Statiestraat bevindt zich op het zuidelijk gedeelte van de site wat mogelijkheden biedt om een gefaseerde ontwikkeling te voorzien. Zo kan het ziekenhuis ook tijdens het bouwen van de nieuwe zorgcampus blijven functioneren. De nabijheid van het trein- en busstation op wandelafstand biedt heel wat mogelijkheden voor het stimuleren van duurzame vervoersmodi.

1.3. Detailleringsgraad van het RUP

Om de realisatie van de zorgcampus op deze locatie waar te maken is een herziening nodig van de huidige planningscontext. Voorliggend RUP heeft de intentie om de deelgebieden SO2 en SO4 van het RUP Centrum 1 projectzones en delen van het van kracht zijnde BPA De Demer te herzien en deze gebieden een nieuwe aangepaste bestemming te geven. De ontwikkelingsmogelijkheden van het RUP zijn vandaag immers beperkt tot woonontwikkelingen. Op het zuidelijk gedeelte van de site is het BPA De Demer nog van kracht. Het BPA voorziet in een vrij stringente regelgeving. Het RUP zal ook hier voorzien in een bestemmingswijziging. Per zone worden voorschriften opgesteld dat het voorgesteld programma mogelijk maken en voldoende flexibel zijn om mogelijke evoluties in de toekomst op te vangen. Deze voorschriften worden opgesteld naar de ruimtelijke principes en randvoorwaarden vooropgesteld in de gewenste ontwikkeling (zie 6.1. Ruimtelijke concepten en randvoorwaarden).

8

1.4. Situering plangebied

1.4.1. Situering

Het plangebied bevindt zich in het noorden op de rand van de historische binnenstad. Ze is zeer

strategisch gelegen. Enerzijds met zijn ligging nabij de noordelijke invalsweg en binnen de stadsring.

Anderzijds tussen het historisch centrum ten zuiden en het noordelijk gelegen station van Diest dat

zich bevindt op slechts 500 meter wandelafstand. Door zijn situering op de as van het station naar het

kernwinkelgebied vormt de site een belangrijke schakel als poort tot de stad. Op de site waar

voorheen de voormalige gemeentewerkhuizen en de brandweerkazerne huisvesten is nu een

braakliggend terrein en een grootschalige parking gelegen. Haar strategische ligging wordt tot op

heden onderbenut. In het zuidelijk gedeelte bevindt zich de huidige campus Statiestraat van het AZ

Diest.

1.4.2. Afbakening van het plangebied

Het plangebied van het RUP omvat het binnengebied gelegen tussen de Statiestraat, de Ferdinand

Allenstraat en de Michel Theysstraat. Aan oostelijke zijde grenst het heraangelegde tracé van de

Demervallei. Het terrein varieert in breedte tussen ongeveer 80 en 120 meter en heeft een lengte van

ongeveer 330m. In totaal omvat het plangebied 4,2 hectare.

De voormalige Belgacomsite, nu Proximus, plant zijn activiteiten in de nabije toekomst uit te doven.

De site is belangrijk om mee te nemen binnen dit RUP enerzijds om het benodigde programma voor

het ziekenhuis te kunnen realiseren en ruimte te geven aan de noodzakelijke mobiliteitsstromen die

het ziekenhuis genereert. Anderzijds is de site van Proximus strategisch zeer belangrijk in kader van

9

zichtbaarheid. Ze vormt de ideale locatie, als kop van de site om als zorgfunctie de nodige

herkenning en aantrekkingskracht te genereren vanaf het Weerstandsplein als aanrijroute. Zo kan de

zorgcampus de nodige identiteit en uitstraling verwerven tot zelfs buiten het stadscentrum.

Door de herlokalisatie van de huidige campus Statiestraat komt op deze site ruimte voor nieuwe

ontwikkelingen. Voor deze site is het oude BPA De Demer van kracht. Ook het herzien van dit BPA

voor deze locatie en een nieuwe visie is gewenst om ook hier een bruisend en vitaal

stadshernieuwingsproject te kunnen realiseren met een meerwaarde voor de bewoners van de stad.

11

2. Mogelijke alternatieven

2.1. Locatiealternatieven

De voorbije jaren is intens onderzoek gevoerd naar mogelijke locaties voor het regionaal ziekenhuis binnen of in onmiddellijke aansluiting met het centrum van de stad Diest. De voorgestelde locatie is afgewogen ten opzichte van alternatieve zoeklocaties rekening houdende met de ambitie om de zorg in de stad te behouden. Afgelopen jaren is op verschillende locaties heel wat ontwerpend onderzoek gevoerd met aandacht voor de ruimtelijke en financiële haalbaarheid van het project.

Enige tijd terug werd de piste om een ziekenhuis op de Citadel (1) uit te werken onderzocht. De Citadel vormt een historische baken voor de stad. Ze omvat een voormalig militair domein in onmiddellijke aansluiting met het stadscentrum. Door middel van ontwerpend onderzoek werd grondig afgetoetst of de bouw van de regionale campus op deze site mogelijk was. De effectieve bouw en verhuis van de diensten naar de Citadel brengt echter praktische problemen met zich mee. Omwille van de voornaamste aspecten ‘fasering’ en ‘financiering’ werd een ontwikkeling van een ziekenhuis op deze site niet haalbaar bevonden. Zo zijn omwille van de steile helling de mogelijkheden voor zowel openbaar vervoer (De Lijn en de trambus Regionet) als het genereren van een veilige ontsluiting voor bezoekers, patiënten, spoed en leveringen technisch en/of financieel niet haalbaar bevonden. In 1996 werd de Citadel bovendien beschermd als monument om zijn

12

historische waarde. De mogelijkheden op de site zijn omwille van zijn specifieke context te beperkt om een gefaseerd en flexibel, aanpasbaar ontwerp voor een ziekenhuis mogelijk te maken.

Bijgevolg werden alternatieve locaties onderzocht. De Verversgracht (2) komt als meest geschikte locatie uit het onderzoek naar voor. De site biedt een totaaloplossing die zorg garandeert dichtbij de mensen, rekening houdt met optimale toegankelijkheid, behoud van werkgelegenheid en met de evoluties in de zorgsector omtrent financiering, innovatie en flexibiliteit van ziekenhuizen. Hieronder volgt een beknopt overzicht van de onderzochte locaties.

Locatie Ligging Oppervlakte

Verversgracht (2) centrum 4,2 ha

Nijverheidslaan (3) centrum 2,9 ha

Kluisbergstraat (4) centrum 2,6 ha

Citadellaan (5) grenzend aan centrum

9,2 ha

De afweging is gebeurd aan de hand van volgende criteria:

- Terrein – beschikbare oppervlakte

- Nabijheid – ligging ten opzichte van het stadscentrum (ambitie Zorg in de stad)

- Bereikbaarheid

Een goede aansluiting met duurzame vervoersmodi is gewenst. Een vlotte afwikkeling op het

hoger verkeersnetwerk.

- Zichtbaarheid en uitstraling

- Technische haalbaarheid

- Financiële haalbaarheid

Realiseerbaar op korte termijn wegens urgente opgave

- Gefaseerde ontwikkeling

Gezien de sterke evolutie in de gezondheidszorg, de vraag naar continue aanpasbaarheid en de

vraag om het financieel risico te beperken wordt een gefaseerde ontwikkeling van het ziekenhuis

vooropgesteld.

VERVERSGRACHT (2)

De site is gelegen in het noorden van het centrum van Diest en sluit aan op een aantal grootschalige

functies, zoals de huidige ziekenhuiscampus en de scholengroep De Prins. Het braakliggend terrein

biedt heel wat opportuniteiten om een duurzame zorgcampus uit te bouwen. De site is gelegen op

wandelafstand van het station Diest en sluit aan op het kernwinkelgebied. Op de site, waar voorheen

de voormalige gemeentewerkhuizen en de brandweerkazerne huisvesten, is nu een braakliggend

terrein en een grote verharde parking gelegen. Deze parking wordt vandaag gebruikt door personeel

en bezoekers van zowel ziekenhuis als stad. Door deze parking compact en ondergronds te

positioneren ontstaan nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden die een meerwaarde kunnen betekenen

voor de stad en haar bewoners. De huidige campus Statiestraat bevindt zich op het zuidelijk gedeelte

van de site wat mogelijkheden biedt om een gefaseerde ontwikkeling van de nieuwbouw te voorzien.

Zo kan het ziekenhuis ook tijdens het bouwen van de nieuwe zorgcampus blijven functioneren.

Het gebied is optimaal bereikbaar met duurzame vervoersmodi. Het gebied ligt op wandelafstand van

het station Diest en twee bushaltes liggen op ongeveer 50 tot 150m wandelafstand van de site. De

recent heraangelegde Demer met wandel- en fietsvoorziening doorkruist de gehele site. Het

plangebied sluit bovendien aan op het rondpunt aan het Weerstandsplein en biedt zo voor het

gemotoriseerd verkeer vrijwel onmiddellijke aansluiting op de stadsring.

13

De percelen zijn grotendeels in eigendom van de stad en het AZ wat de financiële haalbaarheid en de

uitvoering op korte termijn ten goede komt. Om tot snelle realisatie over te gaan van deze urgente

opgave is het reeds in handen hebben van grond een belangrijke factor.

Herontwikkeling van deze site biedt bovendien opportuniteiten om een kwalitatieve en geïntegreerde

visie voor het gebied te ontwikkelen. Een zorgcampus genereert heel wat bezoekers wat een boost

kan betekenen voor het nabijgelegen kernwinkelgebied.

NIJVERHEIDSLAAN (3)

Op het terrein geldt het oude BPA Tussen de Waters (MB 17.01.1989). Het BPA bestemd het gebied als zone voor dienstverlening en ambachtelijke ondernemingen. Het meest oostelijk gedeelte van de site is opgenomen in het BPA als zone voor scholen in functie van uitbreiding. Voorts zijn op de site nog heel wat bedrijven actief en zijn nieuwe functies gepland zoals een gebundelde tandartsenpraktijk aan de westelijke zijde.

De site is goed ontsloten. Via de Boudewijnvest/ Nijverheidslaan heeft het gebied vrijwel onmiddellijke aansluiting op de ring van Diest. Indien de nieuwe voetgangers- en fietsersbrug wordt gerealiseerd zoals voorzien in het PRUP voor de stationsomgeving, dan ligt de site op wandelafstand van het station. Er zijn tot op vandaag geen bussen die het gebied rechtstreeks bedienen.

Langs het terrein loopt een hoogspanningslijn van Elia (zie grijze streepjeslijn). De hoogspanningslijn kan een invloed hebben op de nauwkeurigheid van ziekenhuisapparatuur waardoor een goede werking niet gegarandeerd kan worden. Bovendien is door de aanwezigheid van de hoogspanningslijn de bouwhoogte van het ziekenhuis beperkt. Het gebied betreft een zeer nat gebied, hetgeen eveneens het voorzien van ondergrondse ruimtes bemoeilijkt.

De zone heeft een complexe en sterk versnipperde eigendomsstructuur. Dit bemoeilijkt de voortgang van het proces en de financiële haalbaarheid van het project.

De zone werd niet weerhouden onder meer omwille van zijn complexe eigendomsstructuur en de aanwezigheid van de hoogspanningslijn.

KLUISBERGSTRAAT (4)

Door de aanwezigheid van o.a. het bezinkingsbekken van Aquafin en het talud van de Citadellaan is

de bebouwbare oppervlakte van het terrein zeer beperkt. Hierdoor leent de site zich technisch

gezien minder voor het realiseren van voldoende oppervlakte voor het nieuwe ziekenhuis.

De site is echter zeer goed zichtbaar vanop de ring van Diest, waardoor de inplanting van een

markant gebouw tot de mogelijkheden behoort. De inplanting van een ziekenhuis op deze locatie

sluit aan bij de verschillende zones van verkeersgenererende en grootschalige functies. Het terrein

sluit niet onmiddellijk aan op de ring, maar kan per auto via de Kluisbergstraat worden ontsloten

richting Nijverheidslaan die vervolgens aansluiting heeft met de ring. Verder bemoeilijken een aantal

éénrichtingsstraten de vlotte bereikbaarheid voor de auto richting centrum.

De site is echter niet goed aangesloten op het openbaar vervoersnet. Ze ligt op ruim één kilometer

van het station van Diest en wordt op vandaag niet ontsloten door De Lijn. Een bijkomende buslijn

kan wel aangelegd worden om zowel ziekenhuis, recreatieve functies en scholen te ontsluiten.

Wel bevindt de site zich via de recent aangelegde Demervallei, met bijhorend fiets- en wandelpad,

op korte afstand van het centrum van Diest. Het fietsknooppuntennetwerk loopt parallel aan de

zuidelijke zijde van de site.

De aanwezigheid van de ondergrondse infrastructuur van Aquafin, alsook het zeer natte gebied kan

heel wat beperkingen met zich meebrengen zoals de aanleg van ondergrondse ruimtes.

14

CITADELLAAN (5)

Het terrein is groot genoeg om te voldoen aan de vraag van het ziekenhuis. Bovendien is door de regelmatige vorm van de site een optimale organisatie mogelijk. Het terrein ligt echter op een sterke helling en wordt doorsneden door de Zichemseweg. De aanleg van een ziekenhuis op een sterk hellend terrein brengt een aantal bijkomende technische problemen met zich mee. Omwille van de omvang van de site is het hier echter wel mogelijk om het nieuwe ziekenhuis volledig ten zuiden van de weg in te passen. Het gebied sluit rechtstreeks aan op de ring van Diest, maar dit vormt ook zijn enige ontsluitingsweg.

De site is eveneens zeer goed zichtbaar vanop de ring van Diest, waardoor de inplanting van een markant gebouw tot de mogelijkheden behoort.

De site is gelegen net buiten het centrum en heeft weinig voeling met het stadscentrum. Het gebied is ook zeer slecht ontsloten door het openbaar vervoer. Er zou een buslijn en/of trambuslijn aangelegd kunnen worden, maar die sluit nauwelijks aan bij andere functies. De site is dus zeer autogericht.

Over het terrein lopen twee hoogspanningslijnen van Elia (zie grijze streepjeslijn figuur). De hoogspanningslijnen kunnen een invloed hebben op de nauwkeurigheid van ziekenhuisapparatuur waardoor een goede werking niet gegarandeerd kan worden. Bovendien is door de aanwezigheid van de hoogspanningslijnen de bouwhoogte van het ziekenhuis beperkt.

Het gebied is onderdeel van de Hagelandse Heuvels. De bouw van een ziekenhuis heeft hier een enorme impact op de open ruimte en het waardevol landschap.

2.1.1. Conclusie locatieonderzoek

Na toetsing aan de gedefinieerde uitsluitingscriteria blijft slechts één alternatief overeind, met name de locatie Verversgracht. De site biedt een totaaloplossing die zorg garandeert dichtbij de mensen, rekening houdt met optimale toegankelijkheid, behoud van werkgelegenheid en met de evoluties in de zorgsector omtrent financiering, innovatie en flexibiliteit van ziekenhuizen. Door de nabijheid van de campus Statiestraat is het mogelijk om het ziekenhuis gefaseerd te ontwikkelen. Dit is noodzakelijk omwille van enerzijds de financiële haalbaarheid, anderzijds de huidige sterke evoluties in de gezondheidszorg. Deze site wordt bijgevolg weerhouden voor verdere uitwerking in het RUP.

2.2. Inrichtingsalternatieven

Hoe de site concreet moet worden ingericht, staat in deze eerste fase van het RUP nog niet vast. Onder hoofdstuk 7 worden de hoofdprincipes van het masterplan beschreven, die zullen worden aangehouden.

15

3. Feitelijke toestand

3.1. Geschiedenis

Het plangebied behoort tot de lager gelegen delen van de stad en is bijgevolg één van de laatst ontwikkelde gebieden binnen de 16de eeuwse stadsomwalling. Omdat het gebied gelegen is in de Demervallei, één van de laagste gelegen gebieden van de stad, was ze geologisch minder interessant voor stadsontwikkeling. Het stadsweefsel wordt tot op vandaag gekenmerkt door een bijzondere percelering dwars op de Demer. In diezelfde ritmering zijn de bouwblokken aan de oostzijde onderbroken door smalle doorsteken. Dit zijn de nog aanwezige historische brandgangen.2

De site kent een industrieel verleden. De nabijheid van de Demer verklaart de aanwezigheid van de textielnijverheid in de 16de eeuw. Het water werd in die tijd gebruikt om textiel te verven en te spoelen.3 Nadat er een einde kwam aan de welvarende lakenhandel richt de stad zich steeds meer op het brouwen van bier. Tijdens de 19de eeuw kende de biernijverheid in Diest een sterke groei. In die periode waren er zo’n 43 brouwerijen in de stad gevestigd, waaronder brouwerij Cerckel gesitueerd ten zuidwesten van het plangebied. Rond 1980 sloot deze brouwerij de deuren. Het herenhuis van de voormalige brouwerij is in 1998 beschermd als monument. De familie Cerckel legde in die tijd een siertuin aan, nu gekend als Park Cerckel. Het plangebied zelf, de site Verversgracht, werd na wereldoorlog II ingenomen door de stedelijke werkplaatsen en later de brandweerkazerne. De schoorsteen in het noorden vormt een stille getuige van dit industrieel verleden.

In 1968 trad de Demer regelmatig uit zijn oevers en werd de Demer omwille van geuroverlast gedempt. De Demer werd verlegd en zou voortaan omheen de stad lopen. In 2007 nam de VMM samen met de stad het initiatief om de oude Demerbedding weer open te leggen. Vandaag stroomt de Demer weer doorheen het stadscentrum en schakelt ze op een aangename wijze de verschillende stadsdelen aan elkaar. Ze komt binnen aan de Ezeldijk, loopt via de site van het ziekenhuis en het Park Cerckel richting Demerstraat verder het centrum in. Het heropenen van deze waterloop brengt de historische link met het rijke verleden van de stad terug naar boven en zorgt voor een nieuwe dynamiek.

2 Zie doc input 529a.verversgracht_dummy DO220411.pdf

3 Heraanleg Demer door Diest. Rivier doet de stad herademen. VMM, 2016.

16

3.2. Huidig ruimtegebruik

Op de site waar voorheen onder andere de voormalige gemeentewerkhuizen en de brandweerkazerne (1) huisvesten is nu een grootschalige parking (1) gelegen. Dwars doorheen de site bevindt zich een informele weg, de Verversgracht, welke het plangebied opsplitst in twee delen. Ten zuiden van de Verversgracht bevindt zich een braakliggend terrein (3). Dit heeft in het verleden nog dienst gedaan als stadsparking (in aansluiting met het ziekenhuis). De grootschalige parking (1), ten noorden van deze weg, fungeert als centrumparking en voor de bezoekers, de patiënten en het personeel van het ziekenhuis. Ze omvat een 300-tal parkeerplaatsen. Deze parking is vandaag per auto toegankelijk via de Statiestraat.

In het noordwesten, op de kop van de site, is een gebouw en loods van het voormalige Belgacom, nu Proximus (2), gelegen. Heden is het gebouw nog actief, maar Proximus zal op korte termijn zijn activiteiten op de site uitdoven. De site is toegankelijk via de Ferdinand Allenstraat.

In het zuiden van de gebied, nabij het historisch centrum, situeert zich de huidige campus (6) van het ziekenhuis. De hoofdtoegang tot de campus bevindt zich in de elleboog van de Statiestraat. Aansluitend is een bezoekersparking (4) voorzien met een 50-tal plaatsen. Ook het spoed operationaliseert via deze weg. De toegang voor gemotoriseerd verkeer via de M. Theysstraat is enkel gericht naar artsen en personeel. Daar bevinden zich vandaag een 50-tal parkeerplaatsen. Ten noorden van deze campus is een historische Engelse tuin (5) gelegen.

17

3.3. Bebouwde ruimte

Ten noorden van het plangebied bevindt zich een belangrijke scholencluster. Deze wordt gekenmerkt door een vrij grote stedelijke korrelmaat. Sinds maart 2015 wordt de Ferdinand Allenstraat, ten noorden van de site, bij het einde van de lessen omgevormd tot schoolstraat om de veiligheid voor schoolgaande kinderen te verhogen. De campus De Prins telt vandaag zo’n 850 lln.

Het plangebied is opgespannen tussen het station van Diest en het kernwinkelgebied met aansluiting op publieke gebouwen en/of stadsdiensten. In het westen wordt de site begrensd door eerder kleinschalige aaneengesloten bebouwing, nl. de cluster aan werkmanshuizen langsheen de Statiestraat en hun respectievelijke achterkanten. Parallel met de oostelijke grens van de site loopt het Demertrace. Aan de overzijde van deze waterloop sluit de site aan op de langwerpige tuinen (gemiddeld 80m diep) van de rijhuizen gelegen aan de Michel Theysstraat.

18

3.4. Open ruimte - landschap

De Demer (1)

De laatste jaren is enorm veel geïnvesteerd in het terug openleggen van de oude Demerbedding en het aantrekkelijk maken van het openbaar domein doorheen het centrum van Diest. Ook het plangebied maakt hier deel van uit. Via de oostelijke zijde vloeit de Demer de site binnen. Deze heraangelegde Demer vormt voor de site een waardevolle landschappelijke structuur met parallel een fiets- en wandelpad. De Demer meandert vervolgens zoals vanouds doorheen de oude Engelse tuin om ten slotte in het westen de site te verlaten richting park Cerckel. Het niveau van de Demer wordt vandaag op peil gehouden. Dit zorgt ervoor dat de waterloop het regenwater uit de stad kan opvangen en overstromingen kunnen worden vermeden. Ter hoogte van het plangebied is de Demer aangelegd met natuurlijke groene oevers.

Jardin à l’anglaise – tuin van het Algemeen Ziekenhuis (2)

Deze kleinschalige tuin is in een vroege landschappelijke stijl met serpentinevijver en een uitbundig kronkelende waterpartij aangelegd in het begin van de 19de eeuw. De tuin behoorde oorspronkelijk bij een huis in de Statiestraat, eigendom van toenmalig burgemeester van Diest in de periode 1826-1830.4 De tuin bevindt zich vandaag in een sterk gedegradeerde omgeving. Slechts een gedeelte van de tuin, enkele waardevolle bomen5 en de vijver zijn tot op vandaag bewaard gebleven.

4 DENEEF, R., 2007. Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant. Hageland-Noordoosten van

Vlaams-Brabant. p.126

5 een hangende zilverlinde, gewone plantaan, witte paardenkastanje en drie bruine beuken waarvan één met 432 cm

stamomtrek, maar onherroepelijk aangetast door de reuzenzwam. Bron:

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/134475.

19

Park Cerckel (3)

Deze brouwerstuin van ongeveer 1,3 hectare werd aangelegd in landschappelijke stijl rond 1880 op de terreinen van het voormalige Minderbroedersklooster. Het klooster werd in 1798 afgebroken, maar enkele overblijfselen zoals de infirmerie en de rondboogpoort aan de Refugiestraat zijn tot op heden bewaard. De helft van deze kloostertuin werd opgekocht en aangelegd als ‘lusttuin’. De oude kloosterinfirmerie werd verbouwd tot ‘lusthuis’. In het verlengde daarvan werd een orangerie (halve serre) gebouwd met centraal een hoog ingangspaviljoen. Enkel restanten zijn hiervan nog aanwezig.6 In 1990 kocht de stad Diest het park aan. In 2011 werd het park in ere hersteld en geopend voor het publiek.

6 DENEEF, R., 2007. Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant. Hageland-Noordoosten van

Vlaams-Brabant. p.128-131

20

3.5. Mobiliteit en ontsluiting

Fiets- en voetgangersnetwerk

De heraanleg van de Demer als groenblauw netwerk doorheen de binnenstad vormt een sterkte troef

voor Diest. Het netwerk rijgt voor het zachte verkeer heel wat groene ruimtes van de stad aaneen. Zo

kent de stad, mede vanuit de geschiedenis, reeds een uitgebreid netwerk aan kleine steegjes.

Ook heel wat fietspaden zijn de laatste jaren aangelegd. Er zijn echter nog heel wat potenties in het

netwerk aanwezig om het bestaande verbindingen te versterken. Het plangebied wordt vandaag van

oost naar west doorsneden door de Verversgracht. Deze doorsteek over de Demer is niet toegankelijk

voor gemotoriseerd verkeer. Het fiets- en wandeltracé langsheen de Demer ten oosten van de site

doorkruist het gebied van noord naar zuid.

Het gebied sluit in het noorden vrijwel onmiddellijk aan op de geplande fietssnelweg dat een vlotte

verbinding zou voorzien langsheen de spoorweg richting Zichem - Tienen. Deze fietssnelweg (F26) is

nog niet volledig gerealiseerd (stippellijn). De Michel Theysstraat en de Ferdinand Allenstraat maken

deel uit van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk dat een vlotte aansluiting geeft naar de

(rand)gemeenten.

Figuur 1 – Analyse functioneel fietsnetwerk macro (AR)

21

In functie van het

Demerproject wordt de Oude

Tramweg gezien als een

fietsverbinding omdat het

vlonderpad langsheen de

Demer niet toegankelijk is

voor fietsers.

Figuur 3 - steegje achterzijde woningen Statiestraat (twee links), steegje Keizerinnestraat (rechts

Figuur 2 - Analyse kleinschalig fiets- en wandelnetwerk (AR)

22

Openbaar vervoer

Het station is gelegen op slechts 500 meter wandelafstand van de site. Het Weerstandsplein dat

verbinding biedt met het station heeft een zeer breed profiel en is ingericht als verblijfsruimte voor de

schoolgaande jeugd. Voor de stationsomgeving staat de komende jaren heel wat op stapel. Het

station is een dagelijkse uitvalbasis voor ongeveer 2500 treinreizigers. Er zijn rechtstreekse

verbindingen met Leuven, Brussel, Antwerpen, Hasselt, Tongeren en Luik. Doel van de provincie, de

stad en de andere betrokken partners is om het gebied nieuw leven in te blazen en te evolueren naar

een hoogwaardige woon- en werklocatie met aantrekkelijke voorzieningen. Het busstation wordt

vernieuwd en het stationsplein verkeersvrij aangelegd. Voorts wordt vanaf het station over de Demer

een nieuwe voetgangersbrug (stippellijn) aangelegd en worden overdekte voorzieningen voor fietsers

geïntegreerd in het ontwerp van het stationsplein. Deze toekomstige ontwikkelingen en vernieuwde

faciliteiten gaan ongetwijfeld ook bezoekers en personeel van het ziekenhuis stimuleren om de auto

te vermijden.

Het projectgebied is minder goed ontsloten door buslijnen. Doorheen het centrum van Diest lopen

geen vaste buslijnen. Palend aan het grensgebied aan de Michel Theysstraat ligt wel een halte voor de

belbus. In noordelijke richting zijn op wandelafstand twee bushaltes gelegen aan het Sint-Jacobsplein

en aan het Weerstandsplein. Bij de komst van een regionale zorgcampus op de site ontstaan in

samenwerking met de nabijgelegen scholen heel wat potentie om nieuwe buslijnen en/of - haltes te

introduceren.

Figuur 4- Openbaar vervoer nabij plangebied (AR)

23

Auto

De site biedt in het noorden vrijwel onmiddellijk aansluiting op de ring van Diest (R26). Via de

Statiestraat en de rotonde aan het Weerstandsplein bereikt men vlot het hoger netwerk. Ook de

Michel Theysstraat geeft een redelijk vlotte verbinding naar de ring van Diest via de Schaffensestraat.

Diest kent een ruim aanbod aan parkeren. Het centrum is tot op heden zeer autogericht.

Verschillende parkeerterreinen (vb. Verversgracht) zijn vaak onderbenut, terwijl dan weer veel

gebruik wordt gemaakt van straatparkeren. De stad wenst hier in de toekomst verandering in te

brengen. Zo is de ambitie om bijvoorbeeld in de Michel Theysstraat de auto geleidelijk aan uit het

straatbeeld te laten verdwijnen en van de M. Theysstraat een woonstraat te maken met in de

heraanleg een verwijzing naar de voormalige aanwezigheid van een oude Demerarm.

Figuur 5 - detail openbaar vervoer (links) detail bereikbaarheid gemotoriseerd verkeer (rechts)

24

4. Juridische toestand

4.1. Gewestplan

Het gewestplan is niet langer van kracht. Het RUP ‘Centrum 1 projectzones’ en een gedeelte van het BPA De Demer zijn gebiedsdekkend van toepassing voor het plangebied. Het RUP Centrum 1 projectzones overschrijft het noordelijk gedeelte van het BPA. Het BPA is nog geldig voor het gebied grenzend aan de Michel Theysstraat.

4.2. Bestaande BPA’s en RUP’s

4.2.1. Provinciaal RUP ‘Afbakening kleinstedelijk gebied Diest’

Het provinciaal RUP is definitief vastgesteld door de Provincieraad op 19 juni 2012. Bij MB van 18 januari 2016 werden de deelplannen (afbakeningslijn, …) van het PRUP op grond van de rechtsherstelprocedure, opnieuw goedgekeurd.

De afbakening van het stedelijk gebied Diest vloeit voort uit de ambitie van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen om het verder uitdeinen van de stad te beperken en de open ruimte buiten en tussen de steden te bewaren. De verdere versterking van Diest als een compacte stad staat voorop in de visie op het toekomstige stedelijkgebiedbeleid. Nieuwe stedelijke ontwikkelingen worden gelokaliseerd in en aansluitend bij het stedelijk weefsel. Zo zal een nieuwe locatie voor het ziekenhuis moeten gezocht worden in of aansluitend bij het stedelijk weefsel, zodat de stad zijn voorzieningsfunctie kan blijven vervullen. Het stedelijk gebied wordt niet als uniform geheel benaderd. Zo worden groene elementen in het stedelijk gebied gevrijwaard, bijvoorbeeld cultuurhistorische sites in de stadskern, groene en blauwe insteken vanuit de open rand tot in de compacte stad. 7

7 Afbakening kleinstedelijk gebied Diest, Visie en krachtlijnen voor kleinstedelijk gebied Diest, p. 75-76

Figuur 6 - Hypothese van gewenste ruimtelijke structuur kleinstedelijk gebied Diest (SumResearch)

25

Zo richt het plan zich op onderbenutte mogelijkheden op verschillende plaatsen in de stad door het lanceren van strategische projecten zoals de stationsomgeving van Diest, het parkgebied Verversgracht en het openleggen van de Demer. Het strategisch project ‘parkgebied Verversgracht’ strekt zich uit over het plangebied van voorliggend RUP. Volgende doelstellingen worden geformuleerd:

- een aantal belangrijke historische sites van Diest samenbrengen en publiek toegankelijk maken;

- de landschappelijke kwaliteit van de Demer herstellen; - ontwikkelen van hoogwaardig en dicht stedelijk wonen in een park gecombineerd met

stedelijke voorzieningen; - de ruimtelijke kwaliteit in de buurt van de Schaffensestraat vergroten.

Uitgangspunten voor de gewenste woon- en leefstructuur zijn:

- werken aan een nieuw stedelijk woonimago - aandacht voor de aangrenzende en verder afgelegen groene omgeving - het wonen laten aansluiten bij de verzorgingsstructuur - verweving van verschillende functies om leefbare buurten te creëren - gedifferentieerd huisvestingsbeleid naar bevolkingsgroepen en woningtypologie - verbeterde relatie tussen de stationsomgeving en het stadscentrum - nieuwe woonontwikkelingen enten op het openbaar vervoersnet en het fietsroutenet

Versterken kernhandelscentrum

De stationsomgeving wordt als multimodale poort opgeladen met personeelsintensieve bedrijvigheid, voorzieningen en wonen met bijzondere aandacht voor de verbindingen met de kernstad. De leesbaarheid van de verbinding tussen station en kernstad moet verhoogd worden. De huidige ziekenhuissite, de brandweersite bieden een mogelijkheid om de verbinding te herzien. Daarbij zal ook de openlegging van de oude Demer een waardevol element zijn.8

Bouw van nieuwe kliniek

Het plan voorziet de bouw van een nieuw ziekenhuis ter hoogte van de Kluisbergstraat9. Hoewel het BPA Tussen de Waters op die plaats een ziekenhuis toelaat, zal het alsnog noodzakelijk zijn omwille van te strikte voorschriften om het BPA te wijzigen. De bijhorende parking kan ook dienen als randparking.10

8 Afbakening kleinstedelijk gebied Diest, Visie en krachtlijnen voor kleinstedelijk gebied Diest, p.80

9 Zie ook hoofdstuk Locatieonderzoek, nr. 4 op de kaart.

10 Afbakening kleinstedelijk gebied Diest, Visie en krachtlijnen voor kleinstedelijk gebied Diest, p.97

26

4.2.2. BPA de Demer

Het BPA de Demer werd goedgekeurd bij MB dd. 10.03.1995. Het RUP Centrum 1 projectzones heeft reeds een gedeelte van het BPA herzien. Voor het plangebied is tot op heden nog een deel van het BPA van kracht aan de zijde van de Michel Theysstraat. Dit gedeelte omvat een groot deel van de gebouwen van de ‘campus Statiestraat’, gelegen in de zone voor openbaar nut (ON). Aan de zijde Michel Theysstraat ligt een parking voor de dokters binnen een multifunctionele strook (MF). In het zuiden verwijst de volle zwarte pijl naar het voorzien van een voetgangersverbinding tussen de Michel Theysstraat en de Statiestraat.

27

4.2.3. RUP Centrum 1 projectzones

Het RUP ‘Centrum 1 projectzones’ werd goedgekeurd door de deputatie van Vlaams-Brabant dd. 19.12.2013. Het RUP is opgemaakt ter uitvoering van het GRS Diest en behelst een gedeeltelijke herziening van o.a. het BPA De Demer. Doelstelling van het RUP is om zones aan te duiden waarbinnen een grotere stedelijke dichtheid kan gerealiseerd worden, omdat het cultuurhistorisch erfgoed er minder dominant aanwezig is terwijl er voldoende aanbod aan groen en publiek domein is. De projectzones Verversgrachtsite (SO2) en de voormalige Belgacomsite (SO4) maken deel uit van het plangebied van voorliggend RUP. De voormalige papierfabriek Wolfs (SO6) en het woonontwikkelingsgebied aan de Michel Theysstraat (SO5) grenzen aan het plangebied.

De meest recente vleugel van de campus Statiestraat (met o.a. de nieuwe hoofdingang) ligt binnen dit RUP, opgenomen in de projectzone SO2 bestemd voor wonen. De historische Engelse tuin, gelegen ten noorden van de campus, hetgeen samen met de Demer de site in twee delen verdeeld, is bestendigd binnen dit RUP als zone voor groen en water. Deze zone is bestemd voor de instandhouding, het herstel en de ontwikkeling van een open groene ruimte ter ondersteuning van de woonfunctie. In deze zone is in functie van flexibiliteit zeer beperkt bebouwing toegelaten (max. bebouwbare oppervlakte van 200m²). Een aantal indicatieve voetgangers- en fietsverbindingen dwarsen het gebied. Zo zijn de verbindingen van het stadscentrum richting station en het wandelpad langsheen de Demer belangrijk. De lokale ontsluiting van het plangebied bevindt zich aan de noordzijde op de Fernand Allenstraat en via de huidige toegang aan de Statiestraat.

Figuur 7 - detail van het grafisch plan RUP Centrum 1 projectzones

28

Gewenste ruimtelijke structuur

Visie

Het RUP moet de voorwaarden aanreiken opdat de stad haar kwaliteiten als kleinschalige en historische omgeving vrijwaart en de condities creëren om nieuwe aangename, eigentijdse en sterk herkenbare ontwikkelingen te stimuleren en te sturen.

Het RUP verhoogt de woondichtheid en biedt garanties voor de woonkwaliteit en een verscheidenheid aan woningen en woonomgevingen. Het RUP biedt ruimte voor ondernemen, handel en diensten. Het cultureel erfgoed wordt gewaardeerd en beschermd. De natuurlijke structuur wordt versterkt en meer publiek toegankelijk. Het fijnmazig netwerk van voetpaden wordt versterkt en er wordt ruimte gecreëerd voor parkerende verblijven.

Doelstellingen voor de ontwikkeling van de binnenstad

Voor de verschillende deelgebieden worden volgende algemene ruimtelijke doelstellingen geformuleerd:

- kleinschaligheid beklemtonen

- woonomgevingen beschermen

- ontwikkeling kernwinkelgebied steunen en stimuleren

- duurzaamheid implementeren

Nevenstaande figuur bundelt de conceptelementen:

- ontwikkelen van projectgebieden

- herwaarderen van de Demer

- behoud waardevolle gebouwen

- verzekeren van grote doorloopbaarheid

- versterken van kernwinkelgebied

- ordenen van parkeervoorzieningen

- waarborgen van de woonkwaliteit

29

Woonontwikkeling Verversgracht en Belgacomsite

Het RUP omschrijft een gewenste ruimtelijke invulling van o.a. het woonontwikkelingsproject Verversgracht en de aansluitende site van Belgacom.

Visie en strategie:

De ontwikkeling van het studiegebied moet ruimte bieden voor het herwaarderen van de Demer. Deze Demer speelt een belangrijke rol als groenblauwe ader met focus op zichtbaarheid en doorgankelijkheid van het gebied. Om de bebouwing van het binnengebied te betrekken tot de stad is het belangrijk zijn markante positie morfologisch tot uitdrukking te brengen. Cultuurhistorische elementen definiëren de identiteit van deze plek. Hieruit wordt inspiratie geput om de nieuwe identiteit voor de site te creëren: verwijzen naar oude gebruiken, interpreteren van cultuurhistorische structuren/elementen en het integreren van interessante restanten uit het verleden. Verder wordt de vallei beschouwd als een ‘steppingstone’ binnen het stedelijke landschap. Op die manier kan het

vogelrichtlijngebied van de groene verdedigingsgordel rond de stad worden verdergezet.

Het bouwblok aan de Michel Theysstraat kan deels afgebouwd worden. Nieuwe woningen kunnen

enkel dan toegelaten worden wanneer dit leidt tot een herwaardering van de binnengebieden en de waardevolle tuinen behouden blijven. Ten noorden van de Demer is ruimte voor een omvangrijk wooninbreidingsproject welk gefaseerd ontwikkeld kan worden. De ontwikkeling spiegelt zich aan de korrelgrootte van de historische bouwlokken in de binnenstad. De ontwikkeling moet een variatie aan woonvormen aanbieden met een tevens een aanbod aan grondgebonden woningen. De nieuwe stedelijke ontwikkeling moet een antwoord bieden op de uitdagingen van de stedelijke mobiliteit:

- Een dicht netwerk van trage wegen stimuleert niet gemotoriseerd verkeer; - De nieuwe woningen moeten een voldoende aantal parkeervoorzieningen aanbieden

waardoor het openbaar domein niet als autostalling fungeert; - De ruimte is gelegen nabij het historische centrum en kernwinkelgebied. Het is daarom

bijzonder aantrekkelijk om ook openbare parkeervoorzieningen in te richten. Dergelijke ontwikkeling kan tevens een belangrijke hefboom zijn voor het kernwinkelgebied.

Figuur 8 - strategie: morfologie - cultuurhistorische structuren - openbare ruimte en groen

30

Bovenstaande visie wordt vertaald in volgende ruimtelijke concepten:

MORFOLOGIE

Een kader van een groene identiteit – afwerken van achterkanten tot nieuwe voorkanten

CULTUURHISTORIEK

Demer als belangrijke structuur – een

verscheidenheid aan sferen en identiteiten op het

Demertraject is de noemer voor stedelijke kwaliteit

Stedelijke accenten – kop van gebied ontwikkelen als

poort tot de stad en strategische accenten in

binnengebied richting stadscentrum

Het industrieel verleden opwaarderen – foodprint

textielfabriek, schoorsteen en tolhuisje opnemen als

relicten van het industrieel verleden

Wonen in een gedifferentieerd stadslandschap –

mix van typologieën Organische percelering en oude brandgangen

verder zetten – noordzuidelijke structuur

31

OPENBARE RUIMTE EN GROENSTRUCTUUR

Woongaard als groene entiteit in Demervallei – de rol van de Demer binnen deze subentiteit

MOBILITEIT

Ondergronds parkeren met natuurlijke lichtinval

Doorgankelijkheid versus openbare ruimte – voeling

met rivier, aandacht voor zichtlijnen en perspectieven

naar de Demer

Toegankelijkheid – ontsluiting op verschillende

niveaus (voetganger, fietser, auto) die zowel

ruimtelijk als in materiaalgebruik onderscheiden

worden

Behoud van waardevolle bomen en andere bijzondere

groenstructuren (vb. historische parken)

Downgraden wegenis – Verversgracht downgraden

tot fietsersverbinding

32

4.3. Europese vogelrichtlijn- en habitatrichtlijngebieden

De Europese Richtlijn 79/409/EEG van 2 april 1979 verbindt de lidstaten ertoe een aantal “bijzonder te beschermen vogels” te beschermen door onder meer het instellen van beschermingszones. Bij besluit van de Vlaamse Executieve van 17 oktober 1988 werden voor Vlaanderen 23 gebieden aangewezen als vogelrichtlijngebieden (SBZ-V). Het vogelrichtlijngebied ‘de Demervallei’ is gelegen nabij de westzijde van het plangebied. Enkel het alluviaal gebied tussen Diest en Aarschot is in het vogelrichtlijngebied opgenomen. In de binnenstad en de nabije omgeving van Diest zijn er geen habitatrichtlijngebieden.

4.4. Beschermingsbesluiten Onroerend erfgoed

In Diest zijn er heel wat beschermde stadsgezichten en monumenten terug te vinden. Hierna volgend

de beschermde stadsgezichten in of grenzend aan het plangebied.

33

Beschermde stadsgezichten:

- De tuin van de Onze-Lieve-Vrouwpastorie gelegen langsheen de Michel Theysstraat is

beschermd als stadsgezicht (ID 313):

De tuin is beschermd omwille van zijn historische waarde: “Gedeelte van de oorspronkelijk

veel grotere pastorietuin, als dusdanig intrinsiek met de pastorie verbonden. Op het moment

van bescherming bestaat ze uit een voortuin, door middel van een ijzeren hekwerk van de

Michel Theysstraat afgesloten, en een achtertuin met grote bomen, begrensd door de

Verversgracht. Getuige van de oorspronkelijke site en als groene zone aan de rand van de

stedelijke bebouwing sterk beeldbepalend decorum, niet alleen voor de als monument

voorgestelde pastorie, maar tevens ook voor de Michel Theysstraat en de Verversgracht.”11

Beschermde monumenten:

- De pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwparochie is beschermd als monument (ID 312)

omwille van zijn (architectuur)historische waarde. Grenzend aan de Michel Theysstraat en

de Verversgracht, en gelegen aan het einde van een diepe voortuin, door middel van een

hekwerk afgesloten, is de voormalige pastorie een sterk beeldbepalend getuige van de

18de-eeuwse bebouwing in de straat.12

- De voormalige site van het Minderbroedersklooster, heringericht rond 1860-1880 tot een

stadstuin, heden gekend als Park Cerckel, is beschermd als monument (ID 142):

De site is beschermd omwille van zijn historische en zijn sociaal-culturele waarde:

11 https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/313

12 https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/312, geraadpleegd op 15 december 2018.

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/312

34

“Oudste kloostersite van Diest die, binnen de begrenzing van een 18de eeuwse poort met

portierswoning, oude muurfragmenten en een Demerarm, qua omvang vrijwel intact

bewaard bleef. De herinrichting circa 1860-1880 tot privétuin resulteerde in een uniek

voorbeeld van een romantisch geïnspireerde tuin met vijver- en rotspartij, gietijzeren

boogbrug en serre, waarin de monumentale kloosterrelicten op een exemplarische wijze

werden geïntegreerd.”13

- Het voormalige refugiehuis van de abdij van Rothem is beschermd als monument (ID 151):

Het pand is beschermd omwille van zijn historische waarde. “Typologisch vormt dit pand een

merkwaardig voorbeeld van een eind 16de eeuwse bakstenen breedhuis met overkragende

(lemen) verdieping op houten korbelen, in 1649 uitgebreid met een korte dwarsvleugel in

traditionele baken zandsteenstijl en onderling verbonden met een vierkante traptoren in de

oksel.” 14





35

- Het herenhuis (ID 299, M. Theysstraat 38) en het aanpalende neoclassicistisch herenhuis

(IDD 302, M. Theysstraat 40) beschermd als monument omwille van zijn (architectuur)

historische waarde. Beide panden zijn niet alleen beeldbepalend maar tevens een

belangrijke getuige van de oorspronkelijke bebouwing aan de voormalige Verversgracht, de

voor de lakennijverheid kunstmatig aangelegde Demerarm. Het neoclassicistisch herenhuis

werd in de tweede helft van de 19de eeuw bewoond door burgemeester Michel Theys.15

4.5. Goedgekeurde, niet vervallen verkavelingen

In het plangebied zijn geen goedgekeurde, niet vervallen verkavelingen gelegen.

15 https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/299 en

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/aanduidingsobjecten/302, geraadpleegd op 15 december 2018.



36

5. Planningscontext – beleidsmatige context

5.1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) werd definitief vastgesteld op 23 september 1997 en (gedeeltelijk) herzien in 2003 en 2010. Voor de gemeenten en provincies is dit plan richtinggevend. Het plan maakt in het kader van de gewenste ruimtelijke structuur een onderscheid tussen vier structuurbepalende componenten: stedelijke gebieden, buitengebied, gebied voor economische activiteiten en lijninfrastructuur.

Diest is geselecteerd als structuurondersteunend kleinstedelijk gebied. In deze gebieden zal het ruimtelijk beleid gericht zijn op het consolideren en versterken van de stedelijke kern en het stedelijk functioneren door het creëren van een bijkomend aanbod aan woningbouw, stedelijke voorzieningen en economische activiteiten. Dit aanbod kan worden ingeplant op plaatsen binnen het stedelijk gebied die vandaag nog weinig stedelijkheid bezitten.

5.2. Strategische visie 2050 - Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

De Vlaamse Regering keurde op 20 juli 2018 de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen goed. Ze omvat een toekomstbeeld en een overzicht van voorname beleidsopties op lange termijn, de strategische doelstellingen.

De visie schuift drie strategische doelstellingen naar voor:

- terugdringen van het bijkomend ruimtebeslag en de open ruimte maximaal vrijwaren

- transformeren vanuit maatschappelijke ambitie: vb. wonen en werken nabij huidige en toekomstige collectieve vervoersknopen en voorzieningen, robuuste open ruimte, netwerk van groenblauwe aders

- geïntegreerde gebiedsontwikkeling als motor voor samenwerking

Dit vloeit voort in volgende ruimtelijke ontwikkelingsprincipes, relevant voor dit RUP:

- meer doen met minder ruimte:

o ruimtelijk rendement verhogen

o multifunctioneel ruimtegebruik en verweving

- ontwikkeling vanuit samenhang: dit heeft als doel de multimodale toegankelijkheid en nabijheid van werkplekken en voorzieningen te bevorderen en zo de ruimtelijke randvoorwaarden te scheppen voor mobiliteitsbeheersing en basisbereikbaarheid, emissiereductie en logistieke en energie-efficiëntie.

o samenhang steden en dorpen: vb. ontwikkelen op huidige en toekomstige knooppunten van collectieve vervoersstromen en fietsinfrastructuur

o samenhang vanuit energie

o samenhangende veerkrachtige (open) ruimte: behouden en versterken van samenhangende structuur van open ruimte en groenblauwe aders

5.3. Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Vlaams-Brabant

Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Vlaams-Brabant werd op 7 oktober 2004 bekrachtigd door de Vlaamse regering is op 1 december 2004 in werking getreden. In 2012 volgt een gedeeltelijke herziening gebundeld in een ‘addendum’ en goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 6 november 2012.

37

Diest is in het RSV geselecteerd als structuurondersteunend kleinstedelijk gebied. De provincie werkt dit beleid verder uit:

- In deze gebieden wordt een beleid gevoerd met ontwikkeling, concentratie en verdichting als uitgangspunten. De overheid zal initiatieven nemen om het wonen en andere centrumfuncties te ontwikkelen of de ontwikkeling te stimuleren. Binnen het stedelijk gebied dient belangrijke aandacht te gaan naar de kwaliteit en het aanbod van groene en open ruimte elementen.

- Lokale en bovenlokale voorzieningen dienen optimaal te worden gestimuleerd. Er dient gestreefd te worden naar een maximale verweving van de economische activiteiten.

- Het multimodale en bovenlokale karakter moet maximaal worden uitgebouwd.

De provinciaal structuurplan onderscheidt vier deelruimten. Diest bevindt zich in de deelruimte Demernetwerk dat de schakel vormt met de provincies Limburg en Antwerpen en de overgang tussen de Kempen en het Hageland. Zowel landschappelijk, economisch als ruimtelijk en functioneel vormt de regio een scharnierpunt in het netwerk.

- De Demer heeft een sterk structurerende rol in het relatief versnipperd gebied. De heraanleg van de Demer betekent een meerwaarde voor de kernstad Diest. In het bijzonder moet aandacht besteed worden aan de wijze waarop de verbinding met de open ruimte langs de Demervallei gerealiseerd kan worden.

- Diest wordt samen met Aarschot beschouwd als complementaire stedelijke gebieden. Ze dienen een sterke positie te verwerven en hun rol als beeldbepalende ontwikkelingspool binnen het Demernetwerk te versterken. Dit betekent dat zij het uithangbord van de regio vormen en sterk bijdragen aan de identiteits- en beeldvorming van de regio.

- Het compacte stadsmodel van Diest moet in de toekomst zoveel mogelijk behouden te blijven. Een aantal plekken in het centrum van Diest hebben nood aan een opknapbeurt en bieden plaats voor inbreidingsgerichte projecten.

- De provincie wenst de uitbouw van de stationsomgeving te ondersteunen en prioritair te ontwikkelen. Personeelsintensieve functies (kantoren en kleinschalige productiebedrijven) en woonfuncties kunnen hier een optimaal onderkomen vinden. Deze functies dienen steeds gemengd voor te komen met andere functies en de schaal ervan dient in overeenstemming te zijn met deze van de stad. De ontsluitingsproblematiek in de omgeving van het station wordt als aandachtspunt aangehaald. Daarnaast wordt, door de pendelfunctie van het station, de stad geconfronteerd met ‘wildparkeren’.

- Diest heeft een rijk cultuurhistorisch patrimonium en is daarom geselecteerd als een toeristisch-recreatief knooppunt. Verschillende toeristisch-recreatieve trekpleisters zijn van provinciaal niveau: het provinciedomein Halve Maan, het militair domein in Schaffen, de oude vestingwerken, het centrum met toeristische rondleidingen, de culturele infrastructuur.

5.4. Visienota Ruimte Vlaams-Brabant

In februari 2018 werd de Kernnota van de Visienota Ruimte Vlaams-Brabant goedgekeurd door de raad van de provincie Vlaams-Brabant.

De kernnota hanteert drie fundamentele basisprincipes:

- efficiënt ruimtegebruik:

minder inname van extra ruimte om de open ruimte te vrijwaren

compact bouwen door woningen en andere functies te stapelen en te schakelen

verweving van verschillende functies of meervoudig ruimtegebruik

tijdelijk ruimtegebruik en ruimtelijke transformatie

38

- Nabijheid en bereikbaarheid sturen ruimtelijke ontwikkelingen : ruimtelijke ontwikkelingen bundelen in goed bereikbare kernen zodat de verplaatsingsbehoefte afneemt en er geen verdere versnippering van de open ruimte is.

- Fysisch systeem als basis, een geïntegreerde benadering van de ruimte

De visienota formuleert volgende strategieën relevant binnen dit RUP:

- hoogdynamische corridors, harde ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling

- robuust open ruimte netwerk, zachte ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkelingen

- netwerk van levendige kernen : kernen langs vervoerscorridors kunnen aanzienlijk deel van de bevolkingsgroei opvangen. Meer woningen zorgt voor meer kwaliteitsvolle voorzieningen.

- Ruimte voor energie: vraag naar energie verkleinen door nabijheid te stimuleren. Een verplaatsing te voet of per fiets kan zo een waardig alternatief bieden voor privaat autogebruik. Afstemmen van energieproductie en – consumptie en meer energie halen uit hernieuwbare bronnen.

Vertaling naar beleidslijnen voor relevante thema’s mbt voorliggend RUP:

- Mobiliteit > streven naar een duurzame mobiliteit moet de verkeersdrukte, autoafhankelijkheid, … verminderen.

minder verplaatsingen door een locatiebeleid waarbij het juiste programma op de juiste plaats wordt voorzien;

infrastructuur voor fietsers en voetgangers; …

- Voorzieningen: dagelijke voorzieningen zoals ‘zorg’ moeten te voet of per fiets bereikbaar zijn, periodieke voorzieningen met collectief vervoer. Door ze te clusteren bij woningen wordt hun draagvlak ondersteund. Bij nieuwe projecten moet de locatie kritisch geëvalueerd worden, maar het ruimtelijk beleid richt zich in eerste instantie vooral op consolidatie van bestaande voorzieningen.

Clusteren van voorzieningen in steden vanwege het groot gebruikerspotentieel op loop- en fietsafstand;

Complementair voorzieningenaanbod in hoogdynamische corridors; …

- Economie: de nabijheid van tewerkstelling bepaalt mee de leefkwaliteit van steden

- Open ruimte: is een kostbaar goed dat we moeten beschermen.

- Energie:

o minder energiebehoefte door nabijheid en bereikbaarheid;

o ruimte voor hernieuwbare energieproductie; …

5.5. Gemeentelijk Structuurplan Diest

Het gemeentelijk ruimtelijk Structuurplan Diest werd goedgekeurd op 12 maart 2009.

Het parkgebied Verversgracht is in het bindend gedeelte van het GRS geselecteerd als strategisch project. Ontwerpend onderzoek moet inzicht geven in toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden. De Demervallei is opgenomen als groene verankering van de nederzettingsstructuur in de open ruimte.

Volgende ontwikkelingsperspectieven voor het centrum worden meegegeven in het richtinggevend gedeelte:

Gemeenschapsvoorzieningen De ligging van (gemeenschapsvoorzieningen) in de binnenstad is zeer positief: het betekent een verlevendiging van de verschillende buurten en geeft ze zelfs een eigen karakter. … Enerzijds brengt

39

zo’n grote stedelijke voorziening onvermijdelijk bezoekers naar de stad wat positieve effecten heeft voor andere stedelijke voorzieningen zoals horeca en handel. Anderzijds (zijn deze voorzieningen) in de binnenstad bereikbaar met verschillende vervoersmiddelen. Belangrijke randvoorwaarde hierbij is echter dat de ontsluiting voor autoverkeer goed ingeschakeld wordt in het globale mobiliteitsplan van de stad en afgestemd wordt op het totale aanbod aan parkeervoorzieningen. Het is dan ook onontbeerlijk om alle overige publieksgerichte diensten en voorzieningen van Diest zoveel mogelijk in de binnenstad onder te brengen of te behouden: bibliotheek, kliniek, gemeentediensten, stadsarchief, OCMW, banken. Strategische ontwikkelingen Twee strategische ontwikkelingen situeren zich in de binnenstad langs het oude tracé van de Demer: het parkgebied Verversgracht en de Ezeldijk-site. De grote krachtlijnen van de ontwikkelingen (van deze sites) zijn:

- wonen, onder meerdere vormen, met zorgzame aandacht voor relaties, tracés en parkeren; - werken, mits in bescheiden en passende mate, met daarbij aansluitend de ‘werkende’

functies die in de socioculturele sfeer hangen of er een passend verlengde van zijn; - vorm geven aan goede ontsluitingen en aan doorsteken; - inspelen op en voortzetten van het historisch decorum in groen én steen.

Het gebied dat zich tussen de Michel Theysstraat en Statiestraat uitstrekt van de Demerstraat tot aan de Schaffensestraat is nu nog een aaneenschakeling van disparate fragmenten: de tuinen van de refugiehuizen en van brouwerij Cerckel, het parkeerterrein van het ziekenhuis, de terreinen rond de oude brandweerkazerne. … - Op deze plaats wordt een strategisch project ontwikkeld met volgende doelstellingen:


- de landschappelijke kwaliteit van de Demer herstellen; - ontwikkelen van hoogwaardig en dicht stedelijk wonen in een park gecombineerd met

stedelijke voorzieningen; - de ruimtelijke kwaliteit in de buurt van de Schaffensestraat vergroten.

Parkeren

Het aanbod aan parkeermogelijkheden zal gediversifieerd worden in functie van de verschillende gebruikers:

- stadsrandparkings ontvangen bezoekers die langere tijd in de stad vertoeven; - voor dagelijkse boodschappen is kortparkeren mogelijk in de binnenstad; - voor bewoners wordt een aangepast parkeerbeleid uitgewerkt;

In sommige buurten komen ook gegroepeerde garages voor van slechte kwaliteit: gebouwen opgetrokken in minderwaardige materialen, slordig aangelegde gemeenschappelijke ruimte. De stad zal op verschillende fronten werken aan deze problematiek door:

- het stimuleren van gemeenschappelijke, bij voorkeur ondergrondse, parkeeroplossingen bij iets grotere projecten;

- eigenaars van bestaande groepen van garages gericht te sensibiliseren om de kwaliteit van de inrichting te verbeteren

Kernwinkelgebied

Het bestuur is van oordeel dat de toegankelijkheid van de handelskern voor auto’s een belangrijk aandachtspunt is. Gezien het winkelaanbod en het cliënteel is het wenselijk om steeds de mogelijkheid van uiterst kort parkeren te bieden. Op die manier blijft er ook beweging in de stad na sluitingstijd van de winkels. Deze beleidskeuze wordt ondersteund met de ontwikkeling van parkeerclusters in de onmiddellijke nabijheid van de handelskern, en met een veralgemeende zone 30 in heel de binnenstad.

40

5.6. Mobiliteitsplan, verkeerscirculatieplan en parkeerbeleid Diest

Het mobiliteitsplan van de gemeente Diest is definitief goedgekeurd op 20 november 2001. De visie

opgenomen in het plan is bijgevolg sterk verouderd en nog beperkt van toepassing op de huidige

trends en ontwikkelingen in de stad.

In 2011 werd een verkeerscirculatieplan voor de binnenstad opgemaakt en in praktijk uitgezet. Het

plan beoogt het verkeersluw maken van de binnenstad. Hierbij wil men doorgaand verkeer weren uit

het centrum en het bestemmingsverkeer beter begeleiden. Vier verkeerslussen werden hiervoor

ingevoerd. De verkeerslus Michel Theysstraat – Koning Albertstraat is van toepassing voor het

plangebied (zie figuur). Door het verkeersluw maken van de binnenstad wordt het centrum beter

leefbaar en veiliger, maar het blijft tegelijkertijd goed bereikbaar.

(Bron: https://www.diest.be/_uploads/www.diest.be/Openbare_werken/downloads/Michel_Theysstraat.pdf)

Samen met het verkeersluw maken van de binnenstad werd er een parkeersysteem ingevoerd dat bestaat uit 2 betalende parkeerzones. In de winkelstraten kan men enkel kort parkeren, in de overige straten kan men middellang parkeren.

- Kort parkeren (max. 2u) in de winkelstraten hanteert het progressief betalen.

- Middellang parkeren (max. 4u) is geldig in de omliggende straten en kent een lineair betalingssysteem.

- Lang parkeren kan gratis op één van de randparkings (Citadel, Halve Maan, Boudewijnvest, Station) buiten de binnenstad.

https://www.diest.be/_uploads/www.diest.be/Openbare_werken/downloads/Michel_Theysstraat.pdf

41

In de blauwe zone kan men gratis parkeren voor max. 2u mits het plaatsen van de blauwe parkeerschijf. De bewonerskaarten blijven overal geldig en ook de werknemerskaarten blijven bestaan.

Bron: https://www.diest.be/_uploads/www.diest.be/Wegen_en_riolering/downloads/2018_Folder_Streeteo.pdf

42

6. Afwijking GRS - motivatie

In artikel 2.1.2 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening wordt er gesteld dat ruimtelijke uitvoeringsplannen niet kunnen afwijken van de beleidskaders van het niveau in kwestie, behalve in geval van:

- onvoorziene ontwikkelingen van de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten;

- dringende sociale, economische of budgettaire redenen.

Als er met toepassing van de redenen, vermeld in het eerste lid, wordt afgeweken van een beleidskader, wordt dat uitdrukkelijk gemotiveerd. Daarbij wordt aangetoond dat het plan, de verordening, het besluit of de vergunningsaanvraag het nastreven van de strategische visie van het niveau in kwestie niet hypothekeert.

Voorliggend RUP zal mogelijk licht afwijken van het richtinggevend gedeelte van het GRS. Het beleidskader omschrijft voor de ontwikkeling van het strategisch project Verversgracht volgende doelstellingen:


- de landschappelijke kwaliteit van de Demer herstellen;

- ontwikkelen van hoogwaardig en dicht stedelijk wonen in een park gecombineerd met stedelijke

voorzieningen;

- de ruimtelijke kwaliteit in de buurt van de Schaffensestraat vergroten.

In het bindend gedeelte formuleert de stad de vraag naar ontwerpend stedenbouwkundig onderzoek

om in samenspraak met de eigenaars en stedelijke dienstverleners een precieze

opdrachtomschrijving voor het strategisch gebied op te stellen dat onder meer volgende elementen

omschrijft:

- de ambities van de stad voor het gebied;

- de inbedding van de globale visie verwoord in het ruimtelijk structuurplan;

- de gewenste programmatorische invulling.

In de eerste plaats leveren de ontwerpend onderzoeken wervende beelden op voor beide

toekomstige projectontwikkelingen. In tweede instantie leiden ze tot een omschrijving van de

stedenbouwkundige randvoorwaarden die in de ruimtelijke uitvoeringsplannen zullen worden

opgenomen worden als juridische omkadering van de projecten.

Voorliggend RUP zal enkel programmatorisch afwijken van het richtinggevend gedeelte van het

GRS. Het gaat meerbepaald om een verschuiving van functies. In het GRS wordt de Nijverheidslaan

als mogelijke locatie voor het organiseren van grote stedelijke functies naar voor geschoven. Zoals

het locatieonderzoek16 aangeeft is deze site echter niet geschikt voor de realisatie van een

ziekenhuis. De transitie in de zorgsector en de prangende vraag naar een duurzame en efficiënte

zorgcampus maken de vraag naar herlokalisatie van beide sterk verouderde campussen vandaag

zeer urgent. De Verversgracht komt uit het locatieonderzoek naar voor als technisch en financieel

haalbare oplossing.

Dit RUP voorziet de ontwikkeling van een duurzame en maximaal toegankelijke zorgcampus op de

site van de Verversgracht. Deze actie kadert binnen de visie van het GRS over het stimuleren van

een vitale binnenstad.17 Diest is reeds vanouds een belangrijk zorgcentrum met regionale

uitstraling. De historische link van het ziekenhuis met het centrum van Diest is groot. De rol van het

16 Zie hoofdstuk Locatieonderzoek

17 Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Diest, Richtinggevend gedeelte p. 106-107.

43

Algemeen Ziekenhuis binnen het ziekenhuisnetwerk van Oost-Vlaams Brabant is zeer cruciaal.

Tevens vormt het ziekenhuis voor de stad een belangrijke bron van tewerkstelling. Om beide

redenen heeft de stad absoluut de ambitie om deze zorgcampus in de stad te behouden.

Door de noodzakelijke hervorming van de ziekenhuizen wordt de zorg tot op vandaag veelal onttrokken aan de stad. Grootschalige voorzieningen worden ontworpen aan de rand van de stad en snijden hiermee bijkomende open ruimte aan. Met dit RUP wenst de stad de ambitie van op Vlaams niveau te onderschrijven door met de bouw van deze regionale zorgcampus geen nieuwe open ruimte aan te snijden, maar maximaal rendement te halen uit de reeds ingenomen ruimte in de binnenstad. Door de integratie van de zorgcampus in de stedelijk weefsel wordt de zorg verankerd in de maatschappij. Dit RUP wil aantonen dat behoud van zorg in de stad, mits duidelijke randvoorwaarden, mogelijk is en net een absolute meerwaarde kan betekenen in de groei naar een duurzame stad en een kwalitatieve leefomgeving.

De zorgcampus brengt ongetwijfeld heel wat leven en dynamiek naar het stadscentrum. De campus genereert heel wat bezoekers en patiënten die omwille van de onmiddellijke nabijheid deels doorstromen naar het stadscentrum. Dit betekent een boost voor de economische dynamiek van andere nabijgelegen stedelijke voorzieningen zoals de handel en horeca.

De nabijheid en interactie met de stad zorgt ervoor dat de zorgcampus open, laagdrempelig en toegankelijk is voor iedereen en dit via diverse vervoersmodi. De nieuwe zorgcampus ingebed tussen het station en het centrum van de stad kan de verbinding tussen het station en de binnenstad optimaliseren en opladen tot een aantrekkelijke en levendige route met diverse functies.

Door het bundelen van de twee bestaande campussen tot één regionale campus komt heel wat

ruimte vrij voor nieuwe woonontwikkeling of andere stedelijke functies op te nemen. Zo kan de

huidige site aan de Michel Theysstraat bijvoorbeeld een deel van de woonontwikkelingen, voorzien

in het GRS op de Verversgracht, opvangen. In Diest zijn echter de laatste jaren heel wat woningen18

gerealiseerd. Het ontwikkelen van de Verversgracht tot een grootschalig woonproject zou vandaag

een overaanbod genereren.

De ruimtelijke concepten beoogd voor het woonontwikkelingsproject op de Verversgrachtsite

worden maximaal meegenomen in voorliggende ontwikkelingsvisie.

18 Woonontwikkeling Stationsomgeving (ong. 300-tal woningen en op korte termijn bijkomend 100-tal woningen),

Ezeldijksite (recente ontwikkeling van een 150-tal wooneenheden, 95 zorgkamers en 47 assistentiewoningen), Site

Hasseltsestraat (handel met daarboven 30-tal woningen en in tweede fase ontwikkeling van 80-tal extra wooneenheden),

voormalige Slachthuissite Koeveld + project De Beel (15 GGB wooneenheden en 87 appartementen).

44

7. Gewenste ontwikkeling

7.1. Ruimtelijke concepten

7.1.1. Landschappelijke integratie

De site takt aan op het ruimer netwerk van de Demervallei. De recent heraangelegde Demer meandert doorheen het plangebied met groene, natuurlijke oevers. Deze landschappelijke omgeving biedt een sterke troef voor de zorgsector. Een groene omgeving heeft namelijk een helende werking.

Centraal op de site meandert de Demer in de historische Engelse tuin. De herlocalisatie van de huidige campus biedt de opportuniteit om deze stadstuin in ere te herstellen, te versterken en de site nog sterker te verbinden met het achterliggende park de Cerckel.

Door het positioneren en de vorm van de gebouwdelen van de zorgcampus ontstaan nieuwe buitenruimtes. De ontwikkeling van het terrein voegt zo nieuwe beleefbare schakels toe aan het netwerk van de Demervallei. Deze nieuwe schakels vormen een opeenvolging van verschillende sferen die het Demertraject opladen tot een boeiende route.

7.1.2. Minerale verbinding

Het plangebied vormt een scharnierpunt tussen het station en de kernstad. De ontwikkeling van het gebied geeft de opportuniteit om deze wandeling van station naar het centrum op te laden tot een aantrekkelijke route.

De site wordt niet één hoofdtoegang toebedeeld, maar zal een centrale ruggengraat vormen met meerdere toegangen. Het project beoogt bewoners en bezoekers naar binnen te trekken op de site en zich zo ruimtelijk en functioneel te verweven met zijn omgeving.

45

7.1.3. Maximaal doorwaadbaar

Een maximale doorwaadbaarheid van de site staat voorop. Door het stadsvernieuwingsproject biedt zich opportuniteit om het gebied open en toegankelijk te maken. Het gebied vormt immers een binding tussen het kerngebied en de stationsomgeving enerzijds en het Demertracé en de vestenstructuur anderzijds. De wandeling langs en doorheen de zorgcampus vormt een aaneenschakeling van sferen en ondersteunende functies. Voetgangers- en fietsverbindingen sluiten hierbij maximaal aan op bestaande verbindingen aanwezig in het netwerk zoals de Verversgracht en het Demertracé. Duurzame vervoersmodi worden gestimuleerd. Zo moeten bijvoorbeeld voldoende fietsparkeerplaatsen op kwalitatieve wijze vorm krijgen.

De huidige noord-zuidverbinding, van station naar het stadscentrum, wordt vandaag al intensief gebruikt maar ontbreekt tot op heden aan kwaliteit. Het ontwerp zal deze verbinding maximaal benutten en opladen met functies die een meerwaarde genereren voor de gebruiker.

7.1.4. Vlotte afwikkeling auto

Het plangebied wordt opgevat als een autovrij gebied. De

hoofdontsluiting voor auto’s wordt aan de huidige toegang

via de Statiestraat voorzien. Op deze manier kunnen de

verkeersstromen efficiënt en vlot worden afgewikkeld op

het hoger verkeersnetwerk. De bezoeker verdwijnt er met

zijn wagen vrijwel onmiddellijk ondergronds of heeft

aansluiting op een compact kiss & ride systeem. Dit zorgt

ervoor dat het gemotoriseerd verkeer zoveel als mogelijk

gescheiden blijft van de prioritaire verbindingen voor

langzaam verkeer.

De parkeerbehoefte wordt maximaal opgevangen in een ondergrondse parking. In het kader van een duurzaam parkeerbeleid wordt gezocht naar synergiën met omliggende functies. De parking kan bijvoorbeeld dienst doen voor zowel patiënten, personeel en bezoekers van het ziekenhuis als bijvoorbeeld personeel en bezoekers van de stad.

46

7.1.5. Binding met de stad

Het nieuwe stadsdeel zal zich optimaal integreren in het bestaande stadsweefsel. Het omliggende weefsel wordt gekenmerkt door een percelering dwars op de Demer met enkele overgebleven historische brandgangen. We wensen dit historisch DNA te erkennen en te versterken door op deze plaatsen in te zetten op visuele en/of fysieke linken tussen het nieuwe stadsdeel en het bestaande stedelijk weefsel. Doorheen het ontwerp wordt ingezet op wisselende zichten en perspectieven richting de Demer en het stadscentrum.

7.1.6. Kleinschalige stedelijke korrel

In het noorden wordt de site omringd door een vrij grootschalige korrel gevormd door de scholencluster van Diest. Ten zuiden sluit de site aan op middelgrote gebouwen voornamelijk publieke functies en stadsdiensten. Het woonweefsel grenzend aan oostelijke en westelijke zijde omvat daarentegen een eerder kleinschalige korrel. Zorgfuncties zoals ziekenhuizen worden tot op vandaag vaak vrij klassiek gekenmerkt door een grote massa. Toch opteren we om binnen het plangebied in te zetten op een eerder kleinschalige korrel dat zich maximaal inpast in het stedelijk weefsel. Recente evoluties in de zorgsector pleiten net voor een toegankelijke en laagdrempelige zorg ingebed in het stedelijk weefsel.

47

7.1.7. Randvoorwaarden

Het tracé van de Demerbedding moet worden gevrijwaard. Binnen een zone van tien meter aan beide zijden van de Demer is een landschappelijke inpassing prioritair.

Op de site zijn een aantal bijzondere elementen aanwezig zoals het tolhuisje aan de Ferdinand Allenstraat, de schoorsteen langsheen de Demer als relict van het industrieel verleden en de infirmerie en orangerie grenzend met het park De Cerckel. Wenselijkheid van behoud staat hier voorop. Deze bijzondere elementen worden maximaal ingebed in het ontwerp.

Vrij recent werd door de betrokken stadsdiensten en hun samenwerking met de Merode voorgesteld om het tolhuisje op te nemen op de lijst Inventaris onroerend erfgoed. De historische waardebepaling is nog in opmaak.

Aan de Michel Theysstraat is het voormalig refugiehuis van de abdij van Rothem beschermd als monument.

48

7.2. Inrichtingsvoorstel

Gezien het zeer specifiek programma wensen de stad en partners reeds een ontwerpvoorstel te formuleren om meer ruimtelijk inzicht te geven in een mogelijke ontwikkeling van de volledige site. In nauwe samenwerking met de stad Diest, de architecten en AZ Diest werd een eerste inrichtingsvoorstel uitgetekend.

7.2.1. Programma

Het RUP voorziet in de ontwikkeling van een maximaal toegankelijke zorgcampus op het noordelijk gedeelte van de Verversgracht. Het ontwerpteam ging afgelopen maanden op zoek naar een volume dat zich maximaal inpast in deze stedelijke context.

Het AZ Diest raamt de noodzakelijke vloeroppervlakte (excl. parking) voor de bouw van de zorgcampus op ongeveer 45.000m2.19 Om een goede en efficiënte werking van de zorgcampus na te streven is een relatief laag bouwvolume van maximaal vier à vijf bouwlagen optimaal. De zorgcampus verankert zich hiermee in het eerder kleinschalig stedelijk weefsel van Diest. Het ontwerpvoorstel streeft naar een maximale inpassing door voor zijn vormgeving op zoek te gaan naar de kleinste korrelmaat die een ziekenhuis in functie van zijn specifieke noden en programma kan aannemen. Zo vraagt een efficiënte consultatieafdeling bijvoorbeeld naar grote vloeren die met elkaar verbonden zijn en ruimtes die men flexibel kan indelen naargelang de evolutie in de gezondheidszorg. Ook een doordachte schakeling van de verschillende verpleegafdelingen is cruciaal om de nood aan flexibiliteit op te vangen.

Het Algemeen Ziekenhuis van Diest is vragende partij naar ongeveer 500 parkeerplaatsen op de site om zowel patiënten, bezoekers als personeel op te vangen. Ook de stad is vragende partij om een centrumparking (200 parkeerplaatsen) op de site te organiseren voor de bezoeker aan de stad. De parkeervraag wordt maximaal ondergronds voorzien. Zowel de stad Diest als het AZ Diest zien echter synergiën mogelijk in het gebruik van de ondergrondse parking, welke aanleiding geeft om de vraag naar parkeerplaatsen op de site te beperken tot max. 600 parkeerplaatsen in totaal.

Het volume dat de woningen gelegen aan de Statiestraat omarmt is voorzien voor nevenfuncties langsheen de minerale as. Aan de zijde van de stadswoningen wordt het volume beperkt tot maximaal twee bouwlagen. Aan de zijde van de minerale as kan het volume tot drie bouwlagen hoog (vb. één teruggetrokken bouwlaag) zijn.

Door de verhuis van de verouderde campus Statiestraat komt heel wat ruimte vrij voor toekomstige ontwikkelingen. Dit zuidelijk deel van de site kan zowel zuiver residentieel als zorg gerelateerde functies (vb. zorghotel, zorgwonen, kinesist, Wit-Gele kruis, …) omvatten. Naargelang het gekozen programma kan een renovatie van de huidige betonstructuur of het oud kloostergebouw palend aan het park Cerckel tot de mogelijkheden behoren. Zoniet dan is op deze locatie een nieuwbouw mogelijk met maximaal een gelijkaardige hoogte. Deze nieuwbouw moet zich zorgvuldig inpassen in de waardevolle omgeving van het omliggende park. Nieuwe gebouwen aan de zijde van de Michel Theysstraat moeten maximaal aansluiten op het gabarit van de aanpalende gebouwen.

19 De berekening van de noodzakelijke vloeroppervlakte steunt op een tweeledige benadering: wat is nodig conform de eisen

van het VIPA (het VIPA subsidieert de realisatie van duurzame, toegankelijke en betaalbare zorginfrastructuur) en wat zijn de

specifieke noden vanuit de zorgcampus Diest (waar te krap/waar te ruim/toekomstvisie, …).

50

Figuur 10 - snede A

Figuur 9- snede B

51

7.2.2. Toegankelijkheid en ontsluiting

Minerale as – ruimte voor ontmoeting

Doorheen het ontwerp is een minerale verbinding voorzien dat het station en de scholencampus met het centrum van de stad verbindt. De as is opgeladen met diverse functies en ontmoetingsplaatsen en vormt zo een levendige en kwalitatieve verbinding met de stad. Centraal op de site bevindt zich de hoofdtoegang tot het ziekenhuis. Door zijn centrale ligging is de toegang vlot bereikbaar vanuit alle richtingen.

Groenas Demer – aaneenschakeling van groene stapstenen

Het ontwerp laadt het Demertracé op met tal van kleinschalige groene stapstenen. Deze kleinstedelijke groene kamers betekenen een meerwaarde voor zowel de zorgcampus als voor de bewoners en bezoekers van de stad. De oude Engelse tuin wordt uitgebreid en versterkt.

Deze sterke verweving van de zorgcampus met zijn groene omgeving en het netwerk van de Demer komt de zorg ten goede.

52

Secundaire zachte verbindingen

Naast de twee hoofdverbindingen, de minerale as en de groenas Demer, zijn secundaire verbindingen voorzien die het ontwerp maximaal doorwaadbaar maken. Zo wordt de verbinding van de Verversgracht meegenomen en is het park De Cerckel bereikbaar via een doorsteek aan het binnenplein op de huidige site van het ziekenhuis. Ook de Oude Tramweg wordt gezien als belangrijke fietsverbinding.

Langsheen die zachte verbindingen zijn op doordachte locaties kwalitatieve en overdekte fietsparkeerplaatsen voorzien.

Gemotoriseerd verkeer

Door alles in één campus te organiseren en daarmee gepaard een efficiëntere werking worden reeds heel wat mobiliteitsstromen gereduceerd (vb. ziekenvervoer, logistiek en vrachtverkeer tussen beide campussen).

De logistieke stromen van een zorgcampus vragen bijzondere aandacht. De diverse stromen zoals spoed, leveringen, personeel, patiënten en bezoekers vragen om een voorzichtige en soms gescheiden benadering. De bediening van de spoedafdeling en de logistiek van de zorgcampus gebeurt via een ventweg op eigen terrein parallel aan de Ferdinand Allenstraat. Tussen de school en de parallelweg wordt de reeds aanwezige groene buffer versterkt.

De hoofdroute voor de bezoekers en patiënten om de zorgcampus te bereiken gaat via de toegang aan de Statiestraat. Het autoverkeer wordt op deze manier zo snel mogelijk afgewikkeld naar een ondergrondse parking. Patiënten kunnen vlot worden afgezet aan een ondergronds- of bovengronds kiss & ride systeem.

53

7.2.3. Parkeren

De nieuwe zorgcampus voorziet de parkeerruimte maximaal ondergronds. Ook de stad is vragende partij om een centrumparking op de site te organiseren voor de bezoeker aan de stad. Zowel de stad Diest als het AZ Diest zien synergiën mogelijk in het gebruik van deze ondergrondse parking, welke aanleiding geeft om de vraag naar parkeerplaatsen op de site te beperken. Zo zal de parking voornamelijk op weekdagen overdag worden benut door bezoekers of patiënten van het ziekenhuis, in het weekend zijn dit bijvoorbeeld eerder bezoekers van het kernwinkelgebied.

Parkeren – Alternatief scenario

Indien de toekomst uitwijst dat er alsnog parkeerplaatsen te kort zijn of een tweede ondergrondse bouwlaag technisch en/of financieel niet haalbaar blijkt, dan kan op het zuidelijk gedeelte van de site een kleinschalige parkeertoren worden voorzien om deze parkeervraag op te vangen. Deze parkeertoren is bereikbaar via de Michel Theysstraat (zie alternatief ontwerpvoorstel hiernaast). De parkeertoren kan in dat geval bijvoorbeeld instaan voor het personeel van het ziekenhuis en het personeel van de stad. De parkeertoren beperkt zich tot ongeveer vier bouwlagen en bevindt zich ter hoogte van de huidige betonstructuur.

54

7.2.4. Mogelijke fasering

Gezien de sterke evolutie in de gezondheidszorg, de vraag naar continue aanpasbaarheid en de vraag om het financieel risico te beperken is een gefaseerde ontwikkeling van het ziekenhuis noodzakelijk. Door de aanwezigheid van de huidige campus op het zuidelijk gedeelte van de site is op deze locatie een gefaseerde ontwikkeling mogelijk. Bovendien kan het ziekenhuis op deze manier ook tijdens het bouwen van de nieuwe zorgcampus blijven functioneren.

In een eerste fase zou de ‘campus Hasseltsestraat’ ruimtelijk en functioneel worden overgebracht naar de nieuwbouw op de site Verversgracht, aansluitend op de ‘campus Statiestraat’. Om de werking van het ziekenhuis te garanderen en mogelijk te maken, conform de eisen gesteld in de gezondheidszorg, wordt een verbinding gemaakt tussen de campus Statiestraat en de nieuwe zorgcampus. Deze eerste fase van de nieuwbouw omvat planbare en laagvariabele zorg die past binnen de evolutie op de gezondheidszorg, zoals ruimte voor raadpleging, planbare zorg, materniteit, pediatrie en neonato en revalidatie.

In een tweede fase wordt het nieuwbouwvolume in noordelijke richting uitgebreid tot een volwaardige zorgcampus. De verouderde campus van de Statiestraat kan vervolgens zijn afdelingen verhuizen naar de nieuwe zorgcampus. Op dat moment ontstaan ook nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden voor de huidige site van de campus Statiestraat, gelegen aan de Michel Theysstraat.

Fase 1 Fase 2

55

7.3. Referentiebeelden

Hierna volgen een aantal referentiebeelden van ziekenhuizen met een gelijkaardige schaal ingebed in het stedelijk weefsel.

7.3.1. Helsingborg Hospital – Schmidt Hammer Lassen Architects (2013)

Het gebouw is een flexibel ontwerp dat zich eenvoudig kan aanpassen aan de steeds evoluerende noden van het ziekenhuis. Het heeft een uniforme en sculpturale vormgeving dat zich aanpast aan de verschillende functionele behoeften van het ziekenhuis, maar zich ook optimaal inpast in de schaal van de omliggende bebouwing. De in- en uitspringende gevels creëren afwisselende dynamische ruimtes en zorgen voor een menselijke schaal in het stedelijk landschap.

56

7.3.2. New Hvidovre Hospital – Schmidt Hammer Lassen Architects (2013)

Duidelijkheid, flexibiliteit, voldoende groene kleinschalige buitenruimtes en ruimtelijke variatie zijn belangrijke kenmerken van dit ontwerp. De groene buitenruimtes fungeren als herkenningspunten doorheen het ziekenhuis. Ze verbinden alle verdiepingen en brengen daglicht tot diep in het gebouw. De ondergrondse parking is open en toegankelijk en vloeit via een zachte helling over in de hoofdtoegang van het ziekenhuis.

57

8. Te onderzoeken effecten en inhoudelijke aanpak

van de effectbeschrijving en -beoordeling

8.1. Toetsing aan de plan-m.e.r.-plicht

Om na te gaan of het voorgenomen plan onder de toepassing van de plan-m.e.r.-plicht valt, moeten drie

vragen stapsgewijs beantwoord worden, namelijk:

1) Valt het plan onder de definitie van een plan of programma zoals gedefinieerd in (titel IV van het

Decreet houdende Algemene Bepalingen inzake Milieubeleid (DABM))?

Ja - Een ruimtelijk uitvoeringsplan betreft een plan dat door een overheidsinstantie (hier

overgenomen door stad Diest) wordt opgesteld om middels een wetgevingsprocedure door de

Vlaamse Regering te worden vastgesteld. Dit maakt dat een ruimtelijk uitvoeringsplan onder de

definitie valt van een plan of programma zoals gedefinieerd in het DABM. Zie artikel 4.1.1. §1 van titel

IV van het DABM.

2) Valt het plan onder het toepassingsgebied van het DABM?

Ja - Het plan vormt het kader voor de latere toekenning van een vergunning voor een project, zodat

het plan onder het toepassingsgebied van het DABM valt. Zie artikel 4.2.1 van titel IV van het DABM.

3) Valt het plan onder de plan-m.e.r.-plicht?

Ja - Het plan of programma heeft betrekking op landbouw, bosbouw, visserij, energie, industrie,

vervoer, afvalstoffenbeheer, waterbeheer, telecommunicatie, toerisme, ruimtelijke ordening of

grondgebruik, en vormt het kader voor de toekenning van een vergunning voor een project

opgesomd in bijlagen I, II en III van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004

houdende vaststelling van categorieën van projecten onderworpen aan milieu-effectrapportage; Zie

artikel 4.2.3. §2 van titel IV van het DABM. De volgende rubriek van bijlage II is van toepassing: rubriek

10b): stadsontwikkelingsprojecten, met inbegrip van de bouw van winkelcentra en parkeerterreinen,

met een brutovloeroppervlakte van 5.000 m² handelsruimte of meer”. Daarnaast betreft voorliggend

plan een grootschaliger gebied op lokaal niveau. Het RUP heeft hierbij betrekking op o.m. ruimtelijke

ordening.

Ingevolge het voorgaande is het voorliggend plan plan-m.e.r.-plichtig.

58

8.2. Situering van de m.e.r.-procedure

In onderstaande figuur wordt een globaal overzicht weergegeven van de procedurestappen van de nieuwe

geïntegreerde plan-m.e.r.-RUP-procedure weergegeven:

Het is de bedoeling dat in de startnota nagegaan wordt of het plan aanleiding kan geven tot aanzienlijke

milieueffecten. Indien dit het geval is, is de opmaak van een plan-MER noodzakelijk. In § 3.1.1 wordt meer in

detail de plan van aanpak bij voorliggende opdracht voorgesteld/toegelicht.

In de fase van de scopingnota wordt duidelijk indien een plan-MER dient opgesteld te worden. Hierbij

dienen enkel de disciplines waaruit blijkt dat het plan aanleiding kan geven tot aanzienlijk negatieve

effecten, verder uitgewerkt te worden.

Inzake het ontwerp-plan-MER stellen de MER-deskundigen hun disciplines op conform de start- en

scopingnota. De MER-coördinator bundelt de verschillende teksten en koppelt intern terug met de

deskundigen teneinde de verschillende deelrapporten op elkaar af te stemmen en tot een finaal

conceptrapport te komen. Uiteindelijk zal een samenvattende eindsynthese met beschrijving van de

mogelijke milderende maatregelen opgemaakt worden en zal aangegeven worden op welke manier deze

ruimtelijk kunnen vertaald worden ter opmaak van het toekomstige RUP of andere instrumenten. Bij het

ontwerp-plan-MER is het de bedoeling dat 1 plan wordt beoordeeld, nl. het plan dat volgt uit de keuze van

het voorontwerp-RUP.

Van zodra het ontwerp-RUP is vastgesteld, wordt een openbaar onderzoek gehouden, waarbij de plan-MER

mee gaat in openbaar onderzoek. De adviezen, opmerkingen en bezwaren worden door de GECORO

verwerkt. Het RUP en de effectenbeoordeling worden daarna afgewerkt (n.a.v. de ingediende adviezen,

opmerkingen en bezwaren) tot een definitief RUP en definitieve effectenbeoordelingen. Indien het

ontwerp plan-MER of ontwerp RUP naar aanleiding van opmerkingen of bezwaren uit het openbaar

onderzoek wordt aangepast, dient de vraag gesteld te worden of er een nieuw openbaar onderzoek vereist

is.

Voor een plan-MER worden hierbij volgende vuistregels gehanteerd:

- De opmerking uit het openbaar onderzoek leidt niet tot een aanpassing van het

effectenonderzoek. In het definitief vastgesteld RUP wordt gemotiveerd waarom de opmerking

niet leidt tot een aanpassing van het onderzoek.

- De opmerking leidt tot een aanpassing van het effectenonderzoek, maar de conclusies van het

effectenonderzoek wijzigen niet of niet significant. Het RUP wordt hier bijgevolg niet voor

59

aangepast. In dat geval wordt het aangepaste effectenonderzoek bijgevoegd bij het RUP en is in

principe geen nieuw openbaar onderzoek nodig.

- De opmerking leidt tot een aanpassing van het effectenonderzoek en de conclusies van het

effectenonderzoek wijzigen significant (met wel of niet een aangepast RUP tot gevolg). In dat

geval zal het planteam nagaan of een proceslus wel (bijvoorbeeld als de rechten van de burgers op

inspraak geschaad worden) of niet noodzakelijk is.

- Indien er aanpassingen gebeuren buiten de scope van het plan, dient de scopingnota aangepast en

moet de voorlopige vaststelling opnieuw gebeuren, wat een nieuw openbaar onderzoek met zich

meebrengt (een zogenaamde proceslus).

- Team Mer zal in de scopingsnota de richtlijnen voor het MER integreren en zal voor de definitieve

vaststelling van het RUP een kwaliteitsbeoordeling doen op het plan-MER.

8.3. Algemene aanpak

Bij de opmaak van dit RUP zal een volwaardige plan-MER uitgewerkt worden, waarbij alle mogelijk

milieueffecten onderzocht worden. In dit hoofdstuk wordt de methodologie toegelicht, alsook een

overzicht gegeven van de te onderzoeken disciplines.

8.3.1. Opstellers van het plan-MER

BOVA ENVIRO+ NV staat in voor de opmaak van het plan-MER.

Bova Enviro+ Wellingstraat 102

9070 Destelbergen

Tel.: 09 210 28 60

Email: [email protected]

www.bovaenviroplus.be

Volgende disciplines zullen worden behandeld door een MER-deskundige:

Lucht

Oppervlakte- en afvalwater

Bodem en grondwater

Biodiversiteit

Mens-mobiliteit

Geluid en trillingen


http://www.bovaenviroplus.be/

60

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende deskundigen.

Tabel 1 Team van deskundigen

Deskundige Discipline(s)

Geldigheidsdatum

erkenning

EDA-nummer

Ellen Thibo MER-coördinator

water (deeldomein

oppervlakte- en

afvalwater)

lucht (deeldomein

luchtverontreiniging)

Onbepaalde duur

EDA-807

Erna Goossens Bodem (deeldomein

pedologie en

geologie)

Water (deeldomein

geohydrologie)

Onbepaalde duur

415-V1

Enid Zwerts (Suunta ) mens-mobiliteit Onbepaalde duur

EDA-761

Chris Busschots

(Acoustical Engineering)

Geluid en trillingen Onbepaalde duur

EDA-371-V4

Tamara Braeckman biodiversiteit Onbepaalde duur

2017/00007

Tabel 2 Andere medewerkers

Medewerker Taak

Geert Bogaert (Bova Enviro+) Assistentie strategische coördinatie

Charlotte Moerkerke Mens-gezondheid, mede MER-coördinator

Evelien Van Buyten (Bova Enviro+) Projectmedewerker MER-coördinatie, water

Sil Lanckriet Projectmedewerker landschap, bouwkundig erfgoed, archeologie

61

8.3.2. Algemene methodologische aspecten

Ingreep-effectenanalyse

Per discipline worden de effecten ten gevolge van de werkzaamheden en de effecten ten gevolge van

het plan/project toegelicht. In dit deel wordt een algemeen ingreep-effectschema voor de globale

verkenning van de potentiële milieueffecten gegeven. In onderstaande tabel worden de globale

effecten van de belangrijkste hoofdingrepen vermeld en dit zowel op tijdelijke als permanente basis

en zowel op plan- als projectniveau. Ze vormen het referentiekader waarbinnen de effecten in het

MER zullen geëvalueerd worden.

Er wordt opgemerkt dat in de ingreep-effectentabel de te verwachten milieueffecten binnen een

bepaalde discipline worden aangegeven. Er wordt in deze algemene matrix geen onderscheid

gemaakt in relevantie op plan- en/of projectniveau.

Hiernaast kan opgemerkt worden dat de impact van een bestemmingswijziging op het milieu zich

vaak op drie vlakken situeert:

- Een bestemmingswijziging impliceert mogelijk een zeker direct ruimtebeslag. Dit ruimtebeslag brengt

een aantal milieueffecten met zich mee zoals het verlies van functies. Deze milieueffecten zijn

doorgaans definitief (gezien het ruimtebeslag doorgaans definitief is) en on- afhankelijk van het

gebruik. Het ruimtebeslag ontstaat reeds tijdens de werken (= realisatie van de aanwezigheid van de

infrastructuur).

- De aanwezigheid van nieuwe bestemmingen (en hiermee samenhangende infrastructuur) heeft een

invloed op de ruimtelijke samenhang van een gebied op diverse vlakken (ecologisch, landschappelijk,

verkeerskundig, …). Hierbij kan enerzijds een barrière ontstaan ten aanzien van aanwezige structuren,

anderzijds kan de realisatie van een nieuwe bestemming een versterking betekenen van bestaande

structuren of een nieuwe verbinding realiseren. Deze effecten worden ook wel netwerkeffecten

genoemd.

- Het gebruik van nieuwe infrastructuur of de aanwezigheid van nieuwe activiteiten brengt verstoring

van de omgeving met zich mee. Deze verstoring is onder meer gerelateerd met emissies (geluid, lucht,

licht, trillingen) van voertuigen, gebruik van installaties, … en is daardoor in belangrijke mate

afhankelijk van de intensiteit waarmee infrastructuur wordt gebruikt. Daarnaast is ook verstoring

mogelijk tijdens de aanlegfase (door de gebruikte werk- tuigen en uitvoeringstechnieken). De

milieueffecten ingevolge de aanlegfase worden normalerwijze niet op planniveau besproken, voor

zover het geen irreversibele effecten betreffen. Echter dient opgemerkt te worden dat in onderhavig

MER weldegelijk de milieueffecten ingevolge de aanlegfase in deelgebied 2 wel worden behandeld

gezien het reeds gekende detailniveau.

62

Tabel 3 Ingreep-effectenschema

Fase / Deelingreep Directe effecten Indirecte effecten Relevante milieudisciplines

Uitvoering plan/werken (projectniveau)

Verwijderen vegetatie Ecotoopverlies Wijziging beelden belevingswaarde Biodiversiteit, Mens

Vergraving Wijziging bodemprofiel Bodemerosie Aantasting ongekend bodemerfgoed

Bodem, Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

Inzetten machines / werfverkeer Verkeersafwikkeling, verkeersveiligheid, verkeersleefbaarheid Geluidsemissies Luchtemissies Wijziging beelden belevingswaarde

Hinder - geluidsverstoring Bodemverdichting

Mobiliteit, Geluid en trillingen, Lucht, Mens, Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie, Bodem, Biodiversiteit

Bemaling (eventueel) Wijziging grondwaterhuishouding: verdroging/vernatting

Wijziging oppervlaktewaterhuishouding (lozing bemalingswater) Ecotoopwijziging Bodemzetting

Grondwater, Oppervlaktewater, Biodiversiteit, Bodem, Mens

Ruimtebeslag (planniveau en projectniveau)

Wijziging in functies Versnippering en barrièrewerking Wijziging landschapsstructuur en ruimtelijke samenhang

Mens, Biodiversiteit, Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

Wijziging grondwaterhuishouding (infiltratiemogelijkheden, grondwaterstroming) Wijziging oppervlaktewaterkwantiteit

Biotoopverlies Bodemzetting

Grondwater, Oppervlaktewater, Biodiversiteit, Bodem

Profielvernietiging Bodem

Wijziging perceptie Wijziging landschapsstructuur Impact op onroerend erfgoed

Wijziging visuele beleving Bodem, Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie, Mens

63

Fase / Deelingreep Directe effecten Indirecte effecten Relevante milieudisciplines

Ingebruikname plan/projectgebied (planniveau en projectniveau)

Wijziging verkeersbelasting, verkeersveiligheid, parkeren, verkeersleefbaarheid

Hinder m.b.t. geluid en lucht - geluidsverstoring Gezondheid

Mobiliteit, Geluid en trillingen, Lucht, Mens, Biodiversiteit

Wijziging geluidsklimaat Wijziging belevingswaarde, hinder, leefkwaliteit, geluidsverstoring

Geluid en trillingen, Mens, Biodiversiteit

Wijziging luchtklimaat Wijziging belevingswaarde, hinder, leefkwaliteit

Lucht, Mens

Impact m.b.t. afvalwater – capaciteit rioleringsnet

Oppervlaktewater

Bodemkwaliteit Waterkwaliteit (grondwater en oppervlaktewater)

Ecotoopwijziging Bodem, Water, Biodiversiteit

Ecotoopwijziging (groengebied) Visuele beleving Landschapsstructuur, beeldwaarde

Biodiversiteit, Mens, Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

64

Overzicht van de te onderzoeken disciplines

De bedoeling van het plan-MER is een beschrijving te geven van de effecten van het plan op het

milieu en een onderzoek te doen naar eventuele milieuverzachtende maatregelen die de negatieve

impact op het milieu trachten te beperken of te voorkomen.

Gezien de karakteristieken van het gebied, de aard van het plan en bovenstaande ingreep-

effectenschema worden in de MER door de respectievelijke erkende MER-deskundigen volgende

aspecten diepgaand behandeld:

- Bodem en grondwater

- Oppervlakte- en afvalwater

- Mens- mobiliteit

- Lucht

- Geluid en trillingen

- Biodiversiteit

- Mens –gezondheid

De discipline klimaat zal bij de relevante disciplines door de desbetreffende MER-deskundigen

behandeld worden, meer bepaald binnen de discipline oppervlaktewater (waterkwantiteit) en

discipline lucht (emissies).

De disciplines landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie en mens – ruimtelijke aspecten

worden behandeld door de MER-coördinator.

De uitvoering en opstelling van de disciplines zullen gebeuren conform de richtlijnen die door de

Dienst Mer zijn opgesteld en uitgevaardigd. Grosso modo zullen per discipline volgende punten

worden onderzocht:

- Afbakening studiegebied

- Beschrijving referentiesituatie

- Effectbeschrijving en –beoordeling

- Milderende maatregelen

Naast de bespreking per discipline zullen de disciplines in de hoofdstukken:

- Synthese

- Leemten in de kennis

- Monitoring en postevaluatie

- Niet-technische samenvatting

eveneens besproken worden door de MER-coördinator.

Opbouw per discipline

Afbakening van het studiegebied

Het plangebied is het gebied waarbinnen de eigenlijke bestemmingswijziging wordt voorzien. Het

plangebied is dus het gebied dat het voorwerp uitmaakt van het toekomstige RUP. De effecten

veroorzaakt door het beschreven plan, manifesteren zich doorgaans in een groter gebied dan het

eigenlijke plangebied. Dit wordt het studiegebied genoemd.

De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door het invloedsgebied waarbinnen effecten

optreden. Dit kan verschillend zijn per discipline en zelfs per effect. Het studiegebied wordt met

andere woorden globaal gedefinieerd als het plangebied met inbegrip van het invloedsgebied en

wordt dan ook per discipline bepaald.

65

Beschrijving referentiesituatie

Voor de voorspelling van effecten is het van belang vooraf aan te geven naar welke toestand van het

studiegebied zal gerefereerd worden (d.i. referentiesituatie). Bij de beschrijving van deze

referentiesituatie dient gebruik gemaakt te worden van de meest recent bestaande documenten,

veldwaarnemingen, kaartmateriaal, e.d. De bestaande toestand wordt geëvalueerd en kwetsbare

gebieden worden afgebakend met het oog op de effectvoorspelling.

De referentiesituatie wordt, waar nodig, aangevuld met de ontwikkelingsscenario’s (zie Hoofdstuk

Ontwikkelingsscenario’s). Ontwikkelingsscenario’s beschrijven de evolutie van het studiegebied in

de toekomst, rekening houdend met de autonome evolutie van het gebied en met de evolutie onder

invloed van plannen en beleidsopties (gestuurde ontwikkeling). De ontwikkelingsscenario’s zijn een

aanvulling op de referentiesituatie en het nulalternatief en houden dus rekening met

toekomstprojecties.

Effectbeschrijving en –beoordeling

Het plan-MER bepaalt de randvoorwaarden waarbinnen de voorliggende bestemmingswijzigingen

aanvaardbaar zijn qua milieueffecten. In het kader van het RUP gebeurt de vertaling van deze

randvoorwaarden naar ruimtelijke inrichting en dit onder meer door middel van stedenbouwkundige

voorschriften.

Belangrijk is dat de onderbouwing van de resultaten transparant is. Dit betekent dat de

toetsingscriteria duidelijk gedefinieerd zijn en dat de evaluatie van de effecten gebaseerd is op een

duidelijk omschreven waardering. Hierbij worden de effecten van het plan vergeleken met de

effecten van de referentiesituaties.

Niet alle effecten kunnen reeds in het kader van het plan-MER ten gronde worden beoordeeld.

Algemeen gezien zullen de tijdelijke effecten die optreden tijdens de uitvoering van de werken in het

plan-MER niet aan bod komen, behalve voor wat betreft de bemaling.

Bij de beoordeling van de effecten zal onderstaande zevenwaardige schaal gehanteerd worden.

Tabel 4 Zevenwaardige schaal voor effectbeoordeling

Beoordeling effect Waardering

Aanzienlijk negatief -3

Negatief -2

Beperkt negatief -1

Geen of verwaarloosbaar effect 0

Beperkt positief +1

Positief +2

Aanzienlijk positief +3

Per discipline worden de beoordelingscriteria aangegeven en wordt telkens zo goed mogelijk de

significantie gemotiveerd. Deze motivering is waar mogelijk kwantitatief onderbouwd. Hierbij duidt

een positieve score op een gewenst effect (verhoging, een ondersteuning of een versterking van de

betrokken eigenschap). Een negatieve score wijst op een ongewenst effect (het verdwijnen, een

verlaging of een aantasting van een bepaalde eigenschap). Per besproken effect van elke discipline

wordt het significatieniveau toegelicht.

Voor de disciplines mens-ruimtelijke aspecten en landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

wordt de effectbeschrijving en -beoordeling reeds toegevoegd in de startnota.

Milderende maatregelen

Het luik ‘milderende maatregelen’ omvat een opgave van alle relevante maatregelen ter voorkoming

of ter vermindering van negatieve effecten. Deze milderende maatregelen zijn aanbevelingen om de

66

milieu-impact te minimaliseren door een aangepaste concretisering van het plan. Een aantal

milderende maatregelen zullen vertaald worden in het RUP (stedenbouwkundige voorschriften). Het

MER zal in de mate van het mogelijke aangeven welke elementen dienen vertaald te worden in het

RUP en welke milderende maatregelen op een andere manier dienen te worden geconcretiseerd.

Hierbij dienen minimaal de uiteindelijke negatieve scores vanuit de zevenwaardige schaal als volgt

gekoppeld te worden aan milderende maatregelen:

Tabel 5 Koppeling milderende maatregelen aan negatieve effectbeoordeling

Waardering Milderende maatregel

-1 Milderende maatregelen kunnen wenselijk zijn, maar worden niet noodzakelijk geacht

-2 Milderende maatregelen zijn wenselijk maar niet noodzakelijk voor de uitvoering van het plan

-3 Milderende maatregelen zijn noodzakelijk. Zonder implementatie van deze maatregelen

wordt uitvoering van het plan niet acceptabel geacht

8.3.3. Ontwikkelingsscenario’s

Hierna worden een aantal ontwikkelingsscenario’s relevant voor het studiegebied vermeld. Een

ontwikkelingsscenario wordt enkel besproken in een discipline indien zou blijken dat de toekomstige

situatie zou afwijken van de huidige situatie door de ontwikkelingen. De toetsing van de

milieueffecten ten opzichte van een ontwikkelingsscenario zal functie zijn van de graad van

concreetheid waarmee dit ontwikkelingsscenario beschreven kan worden.

Ontwikkeling stationsomgeving

In de stationsomgeving van Diest staan er de komende jaren heel wat projecten gepland. In een

samenwerkingsverband tussen de provincie, de stad Diest en de NMBS Holding en in overleg met de

Lijn en het Vlaams gewest wordt er gestreefd om een hoogwaardige woon- en werklocatie met

aantrekkelijke voorzieningen te creëren. In dit project staan ook de bouw van een parkeergarage

gepland, een nieuw busstation, een verkeersvrij stationsplein en het vervolledigen van de

fietssnelweg F26.

De stationsomgeving ligt in de onmiddellijke omgeving van het projectgebied, maar de directe

invloed zal beperkt zijn. Dit ontwikkelingsscenario wordt meegenomen in de discipline mobiliteit. Als

er secundaire effecten te verwachten zijn gaan die in de positieve richting. Door het realiseren van

aangenamere wandelverbindingen van en naar het station verhoogt de subjectieve beleving van de

bereikbaarheid van het station wat mensen zal aanzetten om trein of bus te gebruiken, het

vervolledigen van de F26 zal meer personeelsleden aanzetten om de fiets te gebruiken, …

Herwaardering Grote Steunbeer

De Vlaamse Milieumaatschappij wil het kunstwerk bekend onder de naam “Grote Steunbeer”

herwaarderen, zodat dit opnieuw een regelbare sluisconstructie wordt. Het sluizencomplex maakt

deel uit van de als monument beschermde 19de eeuwse verdedigingsgordel rond Diest.

Bedoeling is om een betere sturing van het debiet op de Demer mogelijk te maken en een extra

voeding voor de opengelegde Demer doorheen het stadscentrum van Diest te voorzien. De veiligheid

van de stad Diest tegen overstromingen is hierbij uiteraard essentieel. Verder moet er in het kader

van de restauratie van het sluizencomplex een oplossing voor het vismigratieknelpunt gezocht

worden.

De bouwhistorische studie van dit monument, de diagnosenota betreffende de bouwfysische

toestand ervan en het vastleggen van randvoorwaarden voor mogelijke toekomstige

ontwikkelingsscenario’s en restauratieopties dienen als voorbereiding voor het later op te maken

bouwtechnisch (restauratie) ontwerp.

Dit ontwikkelingsscenario wordt meegenomen in de discipline oppervlaktewater.

67

8.4. Mens – mobiliteit

8.4.1. Afbakening studiegebied

Het projectgebied is de zone of het plangebied waarover het project zich uitstrekt. Dit wordt

weergegeven op onderstaande figuur. Het projectgebied wordt omsloten door de Ferdinand

Allenstraat in het noorden en de Michel Theysstraat in het zuiden. In het oosten wordt het ingesloten

door de Oude Demer en bestaande bebouwing. In het westen vormt Park Cerkel de grens van het

projectgebied. In het projectgebied ligt op dit moment al de ziekenhuiscampus ‘Algemeen Ziekenhuis

Diest campus Statiestraat’ met in het noorden van het projectgebied de parking Verversgracht.

Het onderzoeksgebied is het gebied waarin men verwacht dat er zich verkeers- en mobiliteitseffecten

zullen voordoen. De afbakening van het onderzoeksgebied is dus ruimer dan het projectgebied.

Anderzijds is het onhaalbaar om het onderzoeksgebied zo uitgestrekt te maken dat élk effect, hoe

klein ook, wordt meegenomen en onderzocht.

Omwille van die reden wordt er gekeken naar de directe invloedssfeer en de directe omgeving. Hier

zal dan ook de grootste impact aanwezig zijn. De grootste effecten zullen meetbaar zijn in de buurt

van het station, de R26 en de toegangswegen naar het centrum in de buurt van het RUP-gebied.

Figuur 11: Onderzoeksgebied mobiliteit RUP AZ Diest

68

8.4.2. Referentiesituatie

De referentiesituatie wordt bepaald aan de hand van tellingen die werden uitgevoerd aan de rotonde Weerstandsplein x Valleilaan x Statiestraat x F. Allenstraat en aan het kruispunt R26 x Schaffensestraat. Afhankelijk van het inrichtingsalternatief zal een deel van de bijkomende verkeersgeneratie ontsluiten via het kruispunt R26 x Schaffensestraat.

Rotonde Weerstandsplein x Valleilaan x Statiestraat x F. Allenstraat

Figuur 12: Stromendiagram ochtendspits (8u-9u) rotonde Weerstandsplein x Valleilaan x Statiestraat x F. Allenstraat

Figuur 13: Stromendiagram avondspits (16u45-17u45) rotonde Weerstandsplein x Valleilaan x Statiestraat x F. Allenstraat

De rotonde aan het Weerstandsplein x Valleilaan x Statiestraat x F. Allenstraat fungeert als centraal

verdeelpunt voor het rechtstreekse gemotoriseerde verkeer naar het bestaande ziekenhuis.

N

W O

Z

Statiestraat

Weerstandsplein

Valleilaan Ferdinand Allenstraat

V(in

aant

alle

n):

F(in

aant

alle

n):

F(in

aant

alle

n):

V(in

aant

alle

n):

0 2

63

36

0

520

?

61

457 687

368 28

172

0

<

!

>

1397

:

$

52

96

F(in aantallen):

F(in aantallen):

V(in aantallen):

#

77

0

0

0

9

V(in aantallen):

265

154 2

;#

42

65

126

110

580

481 =

"

TAK 2

TAK 1 TAK 3

TAK 4

69

Tijdens de ochtend- en avondspits is deze rotonde niet verzadigd. Verkeer wikkelt zich vlot af en er

ontstaan geen problemen. De drukte in het centrum en op het netwerk in het centrum wordt ook laag

verwacht aangezien de verzadigingsgraad op toerit Statiestraat in beide gevallen zeer laag ligt. De

drukte op de hogere orde wegen, zoals de ringweg, ligt dan weer hoger. Dit aangezien de toerit aan

het weerstandsplein drukker is. Echter worden er hier nog steeds geen problemen gevonden. Het

verkeernetwerk wordt goed gebruikt in Diest maar is niet problematisch. De afwikkeling verloopt nog

vlot.

Figuur 14: Verzadigingsgraden rotonde Weerstandsplein ochtendspits

Figuur 15: Verzadigingsgraden rotonde Weerstandsplein avondspits

V erzadigings-

graad toerit

V erzadigings-

graad

rotonde

éénstrooksrotonde

W eerstandsplein 48% 56%

V alleilaan 43% 56%

Statiestraat 14% 43%

F. A llenstraat 12% 39%

V erzadigings-

graad toerit

V erzadigings-

graad

rotonde

éénstrooksrotonde


V alleilaan 45% 53%



70

Kruispunt R26 x Schaffensestraat

Figuur 16: Stromendiagram ochtendspits (8u-9u) kruispunt R26 x Schaffensestraat (motorvoertuigen in PAE)

De capaciteitsbeoordeling van dit kruispunt werd uitgevoerd met de methode van Webster. Het V-

plan van dit kruispunt was niet beschikbaar. We zijn daarom uitgegaan van een cyclusduur van 30

seconden in twee fasenregeling.

Figuur 17: Capaciteitsbeoordeling ochtendspits kruispunt R26 x Schaffensestraat

% %

R RD L R RD L

R 26 w est 17% 65% 0% 0% 81% 0%

Schaffensestraat 29% 0% 81% 29% 0% 81%

R 26 oost 0% 52% 20% 0% 72% 0%

V erzadigingsgraad per rijstrookV erzadigingsgraad per rijrichting

71

Figuur 18: Stromendiagram avondspits (8u-9u) kruispunt R26 x Schaffensestraat (motorvoertuigen in PAE)

Figuur 19: Capaciteitsbeoordeling avondspits kruispunt R26 x Schaffensestraat

Zowel in de ochtendspits als in de avondspits wikkelt het kruispunt goed af en zijn er geen

theoretische capaciteitsproblemen.

% %

R RD L R RD L

R 26 w est 14% 69% 0% 0% 84% 0%


R 26 oost 0% 55% 12% 0% 67% 0%


72

8.4.3. Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling

In eerste instantie wordt de bijkomende verkeersgeneratie bepaald voor de beide inrichtingsalternatieven. Verkeersgeneratie wordt daarbij de eerste effectgroep.

Vervolgens worden

Op basis van de effectgroep verkeersgeneratie worden de andere effectgroepen beoordeeld:

- functioneren verkeerssystemen – personenvervoer:

Voetgangers

Fietsers

Openbaar vervoer

Autoverkeer

- functioneren verkeerssystemen – goederenvervoer:

Wegtransport

- mobiliteitsaspecten verkeersleefbaarheid:

Impact op de leefomgeving

Aspecten verkeersleefbaarheid

- Oversteekbaarheid

- Verkeersveiligheid

- Parkeerdruk

De verschillende effectgroepen worden beoordeeld aan de hand van het eendimensionaal absoluut of relatief significantiekader en het generiek tweedimensionaal significantiekader.

Figuur 20: Generiek eendimensionaal absoluut significantiekader

Figuur 21: Generiek eendimensionaal relatief significantiekader

73

De bijkomende verkeersgeneratie werd bepaald voor beide inrichtingsalternatieven.

Inrichtingsalternatief 1

In inrichtingsalternatief 1 wordt er uitsluitend ontsloten via de Statiestraat en de rotonde aan het Weerstandsplein.

Figuur 23: Capaciteitsbeoordeling rotonde toekomst ochtendspits

Figuur 24: Capaciteitsbeoordeling rotonde toekomst avondspits

V erzadigings-

graad toerit

V erzadigings-

graad

rotonde

éénstrooksrotonde


V alleilaan 51% 64%



V erzadigings-

graad toerit

V erzadigings-

graad

rotonde

éénstrooksrotonde


V alleilaan 50% 59%



Figuur 22: Generiek tweedimensionaal significantiekader

74

Inrichtingsalternatief 2

In inrichtingsalternatief 2 wordt een bijkomend parkeergebouw van 250 parkeerplaatsen voor het personeel voorzien. Hierdoor wordt de bijkomende verkeersgeneratie gesplitst over de Statiestraat – rotonde Weerstandsplein en de Schaffensestraat. Personeelsverplaatsingen van een ziekenhuis situeren zich vooral buiten de traditionele spitsmomenten. Om die reden verwachten we weinig wijzigingen aan het toegedeelde bijkomende verkeer van het eerste inrichtingsalternatief. Om een beoordeling te maken voor het tweede inrichtingsalternatief hanteren we 125 in- en 125 uitrijders in het drukste getelde uur (shiftwissel in een uur tijd). Dit levert een overschatting op van de situatie op het kruispunt van de R26 x Schaffensestraat.

Een beoordeling met een cyclusduur van 30 seconden (tweefasenregeling) leverde duidelijk problemen op. Als de cyclusduur verhoogd wordt naar 40 seconden resulteert dit in onderstaande capaciteitsbeoordelingen.

De toename van de verzadigingsgraden blijft bij de lage verzadigingsgraden van de referentiesituatie binnen de marges van een verwaarloosbaar effect (maximale belasting in inrichtingsalternatief 1) of een beperkt negatief effect in inrichtingsalternatief 2.

% %

R RD L R RD L

R 26 w est 26% 61% 0% 0% 87% 0%


R 26 oost 0% 49% 34% 0% 83% 0%


Figuur 25: Capaciteitsbeoordeling ochtendspits kruispunt R26 x Schaffensestraat toekomst

% %

R RD L R RD L

R 26 w est 25% 64% 0% 0% 89% 0%


R 26 oost 0% 51% 25% 0% 76% 0%


Figuur 26: Capaciteitsbeoordeling avondspits kruispunt R26 x Schaffensestraat toekomst

75

8.5. Lucht


Het studiegebied voor lucht wordt afgebakend tot die zone waarin de huidige en toekomstige

emissies een aantoonbare invloed op de luchtkwaliteit hebben.

Het studiegebied wordt, gezien de emissies voornamelijk verkeersemissies betreffen, mede bepaald

door de discipline mens-mobiliteit. Gezien de impact langs de toegangswegen zich sterk ruimtelijk

beperkt, wordt hierbij een zone afgebakend van enkele honderden meters afstand tot deze

toegangswegen. De impact op de luchtkwaliteit zal op lokaal niveau bestudeerd worden.


Er zijn geen representatieve meetstations van VMM in de omgeving van het plangebied (geen

meetstations in Diest). Voor de beschrijving van de referentiesituatie worden de VMM-modelkaarten

geraadpleegd. De recentste modelkaart is deze van 2017.

In het studiegebied bedraagt het NO2-jaargemiddelde 11-20 µg/m³ ter hoogte van het projectgebied.

Ter hoogte van de Statiestraat en Schaffensestraat komen hogere concentraties voor met

respectievelijk maximaal 31-35 µg/m³ in de Statiestraat en maximaal 36-40 µg/m³ in de

Schaffensestraat. Ter hoogte van het Weerstandsplein is de verhoging beperkt, maximaal 20-25

µg/m³. In de Michel Theysstraat zijn de concentraties 11-15 µg/m³.

Inzake het jaargemiddelde PM10 bedraagt deze ter hoogte van het studiegebied overal 16-20 µg/m³.

Het PM2,5-jaargemiddelde is ter hoogte van het studiegebied gemiddeld 11-12 µg/m³ met enkel aan

de Statiestraat en Schaffensestraat gemiddeld 13-15 µg/m³.

Het jaargemiddelde voor black carbon (BC) bedraagt 0,51 – 1 µg/m³ ter hoogte van het studiegebied.

Ter hoogte van de Statiestraat en Schaffensestraat komen hogere concentraties voor met lokaal

maximaal 1,76 - 2 µg/m³. Ter hoogte van het Weerstandsplein bedraagt het maximum 1,26-1,5 µg/m³

en in de Michel Theysstraat maximaal 0,51 – 1 µg/m³.

76

Figuur 27 Jaargemiddelde NO2-concentratie in 2017 (bron: VMM) Figuur 28 Jaargemiddelde PM10-concentratie in 2017 (bron: VMM)

77

Figuur 29 Jaargemiddelde PM2,5-concentratie in 2017 (bron: VMM) Figuur 30 Jaargemiddelde BC-concentratie (black carbon) in 2017

(bron: VMM)


Zoals reeds vermeld wordt de impact van het plan m.b.t. de discipline lucht voornamelijk bepaald

door wijzigingen in de verkeersemissie. De bijdrage tot de verkeersemissie zal m.b.v.

modelberekeningen zo kwantitatief mogelijk worden beoordeeld. Daarnaast kunnen ten gevolge van

de exploitatie zelf ook bepaalde emissies optreden bv. verwarmingsemissies. Deze emissies worden

kwalitatief behandeld. Indien deze toch relevant blijken te zijn, zullen deze stationaire bronnen

gemodelleerd worden m.b.v. het IMPACT-model.

Verkeersemissies worden in kaart gebracht via het luchtkwaliteitsmodel CAR Vlaanderen. CAR-

Vlaanderen wordt gehanteerd bij wegen waar bebouwing aanwezig is op een afstand van minder dan

30 m van de wegas. Dit is voor de verschillende wegen binnen het studiegebied het geval. De

benodigde verkeersintensiteiten worden aangeleverd uit de discipline mens-mobiliteit.

Via CAR Vlaanderen kunnen immissieconcentraties worden berekend voor de parameters NO2,

PM10, PM2,5 en elementaire koolstof (EC). Elementaire koolstof (EC) is de schadelijkste fractie van de

PM- en UFP-emissies. Ook al bestaan er geen aparte normen, toch is dit nuttige informatie om

afwegingen te kunnen maken. Zowel voor de referentiesituaties als voor de geplande toestand

worden de immissieconcentraties bepaald.

De immissiebijdrages worden berekend voor volgende wegen (o.b.v. gegevens discipline mobiliteit):

o inrichtingsalternatief 1: Statiestraat (1) F. Allenstraat (2) Valleilaan (3) Weerstandsplein (4)

o inrichtingsalternatief 2: Statiestraat (1) F. Allenstraat (2) Valleilaan (3) Weerstandsplein (4) Schaffensestraat (5) Michel Theysstraat (6)

79

Figuur 31: Situering relevante wegen doorgerekend in het luchtkwaliteitsmodel CAR Vlaanderen

De verkeersintensiteiten werden aangeleverd door de MER-deskundige mens-mobiliteit. De

etmaalintensiteiten zijn gebaseerd op ochtendspits- en avondspitsintensiteiten. Dit is een worstcase

benadering. . Voor de modellering wordt telkens rekening gehouden met het maximum van

ochtendspits of avondspits.

nummer Straten licht zwaar totaal

1 Statiestraat 4103 149 4252

2 F. Allenstraat 1421 14 1435

3 Valleilaan 11941 541 12482

4 weerstandsplein 12977 568 13545

5 Schaffensestraat 6523 68 6591 Tabel 6: Bestaande etmaalintensiteiten op basis van tellingen


licht - verschil (%)

zwaar - verschil (%)

Totaal - verschil (%)

1 Statiestraat 6290 149 6439 53% 0% 51%

2 F. Allenstraat 1421 14 1435 0% 0% 0%

3 Valleilaan 13018 541 13559 9% 0% 9%

4 weerstandsplein 14249 568 14817 10% 0% 9%

80

Tabel 7: Etmaalintensiteiten voor inrichtingsalternatief 1


licht - verschil (%)

zwaar - verschil (%)

Totaal - verschil (%)

1 Statiestraat 6290 149 6439 53% 0% 51%

2 F. Allenstraat 1421 14 1435 0% 0% 0%

3 Valleilaan 13018 541 13559 9% 0% 9%

4 weerstandsplein 14249 568 14817 10% 0% 9%

5 Schaffensestraat 9595 68 9663 47% 0% 47% Tabel 8: Etmaalintensiteiten voor inrichtingsalternatief 2

In de Michel Theysstraat werden geen tellingen uitgevoerd. De wijzigingen in de verkeersintensiteit

zullen ingeschat worden door de deskundige mobiliteit.

In inrichtingsalternatief 2 zal het personeel gebruik kunnen maken van de ingang aan de Michel

Theysstraat. De bijdrage van het personeel bevindt zich echter voornamelijk buiten de ochtend- en

avondspits. Aangezien de etmaalintensiteiten gebaseerd zijn op de ochtend- en avondspits, is de

afname van het verkeer in de straten richting de ingang in de Statiestraat niet zichtbaar. Er zal

immers geen invloed zijn op het verkeer in de ochtend- en avondspits. Bij de effectbeoordeling wordt

hier rekening mee gehouden.

Het overzicht van de etmaalintensiteiten (Tabel 7) geeft aan dat er in de geplande situatie bij

uitvoering van inrichtingsalternatief 1, een sterke toename van het verkeer wordt verwacht in de

Statiestraat (+50%). De Statiestraat is bovendien een echte ‘streetcanyon’ (zie verder). Bij

inrichtingsalternatief 2 wordt een sterke toename verwacht in de Schaffensestraat.

CAR Vlaanderen werkt met meerdere parameters, nl.: wegtype, snelheidstype en afstand

immissiepunt (gevel bebouwing) tot de wegas:

Wegtype: de volgende wegtypen worden in CAR Vlaanderen onderscheiden:

- 2: basistype weg (alle wegen anders dan type 3a, 3b of 4);

- 3a: bebouwing aan beide zijden van de weg, afstand wegas – gevel is kleiner dan 3x de hoogte

van de bebouwing, maar groter dan 1,5x de hoogte van de bebouwing

- 3b: bebouwing aan beide zijden van de weg, afstand wegas – gevel is kleiner dan 1,5x de

hoogte van de bebouwing (streetcanyon)

- 4: eenzijdige bebouwing, weg met aan één zijde min of meer aaneengesloten op een afstand

van minder dan 3 maal de hoogte van de bebouwing.

Snelheidstype:

- Va: snelweg: gemiddelde rijsnelheid is 100 km/u

- Vb: buitenweg: weg met een snelheidslimiet van maximaal 80 km/u

- Ve: doorstromend stadsverkeer: doorstromend verkeer binnen de bebouwde kom, stadsstraat

(gemiddelde 26 km/u)

- Vc: normaal stadsverkeer: gemiddelde snelheid 19 km/u

- Vd: stagnerend verkeer: de verkeersdoorstroming wordt belemmerd (gemiddeld 13 km/u).

Bomenfactor: de mate van voorkomen van bomen langsheen de weg met in CAR Vlaanderen volgende mogelijke waarden:

- 1: hier en daar bomen of in het geheel niet

- 1,25: één of meer rijen bomen met onderlinge afstand < 15m met openingen tussen de kronen

- 1,5: kronen raken elkaar en overspannen minstens 1/3 gedeelte straatbreedte.

81

De parameters die in het model CAR Vlaanderen voor de relevante wegen worden ingegeven, zijn

terug te vinden in onderstaande tabel. Uit het MOBER blijkt geen stagnatie op te treden ter hoogte

van de geëvalueerde wegen.

Tabel 9: Inputparameters stratenbestand CAR Vlaanderen III

Nr Straatnaam X Y

fractie middel-zwaar

fractie zwaar

fractie autobus

Snelheids-type

Weg-type

Bomen-factor

afstand tot de wegas

fractie verkeers-stagnatie

1 Statiestraat 197910 186755 0.02 0.02 0 c 3b 1 5 0

2

Ferdinand

Allenstraat 198076 186840 0.005 0.005 0 c 3b 1 5 0

3 Valleilaan 197870 186816 0.02 0.02 0 c 3a 1 8 0

4 Weerstandsplein 197939 186876 0.02 0.02 0 e 3a 1 20 0

5 Schaffensestraat 189255 186736 0.005 0.005 0 c 3b 1 5 0

6 Michel Theysstraat 198144 186613 0 c 3a 1 8 0

Met CAR Vlaanderen worden vervolgens volgende immissiewaarden in 2020 ter hoogte van de

relevante wegen berekend . Er wordt gerekend met prognosejaar 2020, gezien het gehele

plan/project in/na 2020 zal gerealiseerd worden en de impact zo op een gelijkwaardig niveau kan

beoordeeld worden.

De gemodelleerde immissiewaarden worden in eerste instantie getoetst aan de Vlarem-normen om

eventuele overschrijdingen na te gaan. Daarnaast wordt de geplande toestand vergeleken met de

referentiesituaties om de bijdrage van het plan aan de lokale luchtimmissiewaarden in te schatten.

Deze immissiebijdrages worden getoetst aan het toetsingskader uit het Richtlijnenboek Lucht (2012).

Het toetsingskader wordt in volgende tabel weergegeven met de koppeling aan de noodzaak / wens

om milderende maatregelen te zoeken / voor te stellen.

Tabel 10 Toetsingskader discipline lucht

Procentuele bijdrage plan

Significantie Score Link milderende maatregelen

< 1% van MKN Verwaarloosbaar 0 /

1 – 3 % van MKN Beperkt negatief -1 Onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend – tenzij de MKN in de referentiesituatie voor 80 % is ingenomen. Indien de onderzoekssturende randvoorwaarden aangeven dat er zich een probleem kan stellen, dan stelt de deskundige milderende maatregelen voor.

3 – 10 % van MKN Negatief -2 Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen, eventueel te koppelen aan langere termijn

> 10 % MKN Aanzienlijk negatief -3 Milderende maatregelen zijn essentieel


Indien blijkt dat milderende maatregelen noodzakelijk zijn, zal in het MER de (potentiële) impact van

deze milderende maatregelen worden ingeschat, de technische haalbaarheid worden geduid en

aangegeven worden in welk instrument (RUP, vergunningenniveau, flankerend, …) deze milderende

maatregelen kunnen opgenomen worden.

82

8.6. Geluid en trillingen


Het studiegebied wordt beschouwd als zijnde het plangebied, inclusief de omgeving waar de invloed

van geluids- en trillingsbronnen te verwachten zijn naar de geluidsgevoelige receptoren. Onder

geluidsgevoelige receptoren in de omgeving wordt verstaan; de dichtstbijzijnde

woningen/woonkernen, kantoorgebouwen (tijdens de dagperiode) waardevolle natuurgebieden (incl.

vogel- en habitatrichtlijngebieden) en andere faunistisch waardevolle gebieden en overige kwetsbare

gebieden/gebouwen (bv. scholen, ziekenhuizen, rustoorden, recreatiezones, ….).

Het studiegebied wordt gekozen rekening houdende met de bepalingen uit Vlarem II. Gezien de

omgeving wordt vooral de eerste lijnsbebouwing beschouwd (binnen de zone van 200 meter tot de

rand van de terreingrens zoals door Vlarem vereist). Verder wordt rekening gehouden met

verkeersgeluid. Hiervoor komt het studiegebied overeen met dat van de discipline mens – verkeer.


Voor de beschrijving van het oorspronkelijke omgevingsgeluid (huidige geluidskwaliteit) wordt

gebruik gemaakt van de geluidsbelastingskaarten voor de belangrijkste wegen, spoorwegen,

luchthavens en agglomeraties in Vlaanderen. De kaarten, die worden opgemaakt volgens de

Europese richtlijn omgevingslawaai, zijn het resultaat van een modelberekening en geven inzicht in

de lokale blootstelling aan geluid.

Een aandachtspunt is het verkeersgeluid afkomstig van de Antwerpsestraat en de spoorbaan, alsook

dat van de wegen aansluitend aan het plangebied. Volgens de geluidsbelastingskaarten Lden van het

spoorwegverkeer met referentiejaar 2016, beïnvloedt dit type verkeer een zone op ca. 120 m afstand

ten Noorden van het plangebied (55-60 dB). Op basis van de Lden kaarten voor het wegverkeer (2016)

bevindt de invloedssfeer zich op ca. 60m afstand ten Noorden van het plangebied (55-60dB).

Figuur. Geluidsbelasting wegverkeer Lden 2016. Legende: geel = 55-60 dB, donkergeel = 60-65 dB, oranje = 65-69 dB, rood = 70-75 dB, donkerrood = ≥ 75 dB.

83

Figuur. Geluidsbelasting spoorverkeer Lden 2016. Legende: geel = 55-60 dB, donkergeel = 60-65 dB, oranje = 65-69

dB, rood = 70-75 dB, donkerrood = ≥ 75 dB.

De strategische geluidbelastingkaarten geven enkel de geluidsimpact weer van de belangrijkste

(spoor)wegen. Het valt dus niet uit te sluiten dat het verkeer op andere wegen in de omgeving van het

plangebied, zoals bijv. de Statiestraat en de Ferdinand Allenstraat, mogelijks een vergelijkbare

invloed kan hebben.

Ten Noorden van Diest bevindt zich de militaire luchthaven Staffen. De geluidsimpact van militaire

domeinen is niet opgenomen in de algemene kaarten m.b.t. luchtverkeer.

Er werden in 2017 metingen uitgevoerd t.h.v. de Statiestraat 47 (op ca. 120 meter van de

koelinstallatie) (rapport AE.17-144/r01 dd. 12/05/2017). Het wordt dan ook niet noodzakelijk geacht

om nieuwe geluidsmetingen uit te voeren. Met deze geluidsmetingen en de uitgevoerde

bronanalyses kan een correct beeld gevormd worden van de geluidssituatie in de bestaande toestand.

Tussen vrijdag 05 mei en maandag 08 mei 2017 werden geluidsmetingen uitgevoerd in 1 meetpunt in

de omgeving. Het meetpunt in de omgeving werd genomen op het eigen terrein van AZ Diest op de

parking van de woning orthopedische praktijk aan de Statiestraat 47. Zodoende was het meetpunt

representatief voor de dichtstbij gelegen woning op ca. 120 meter van de koelinstallatie van het AZ.

Volgens het gewestplan is het meetpunt gelegen in woongebied op minder dan 500 meter van

industriegebied.

Figuur 1. Gewestplan met aanduiding van het meetpunt en het AZ (bron Geopunt Vlaanderen)

AZ

MP

84

Figuur 2. Luchtfoto met aanduiding van het meetpunt en het AZ (bron Geopunt Vlaanderen)

De metingen en hun analyse werden uitgevoerd met behulp van aangepaste apparatuur met

ingebouwde mogelijkheid tot een statistische en frequentie analyse van de optredende

geluidsdrukken:

Norsonic analyser type 140 (SN1404223),

Norsonic microfoon type N1225 (SN118610),

Norsonic ijkbron type 1251 (SN32245).

Alle toestellen voldoen aan de eisen uit de wetgeving.

Voor en na de meting werd de meetketen met behulp van een ijkbron geijkt zoals voorgeschreven in

het kwaliteitshandboek van Acoustical Engineering.

De metingen houden in dat in het meetpunt het optredende geluidsniveau continu en simultaan werd

opgemeten en gemiddeld over een periode van 1 uur. De metingen werden uitgevoerd tussen vrijdag

05 mei en maandag 08 mei 2017.

Tijdens de metingen werden de waarden van volgende grootheden bepaald; het betreft hier

voornamelijk de grootheden LAeq,1uur (equivalent geluidsdrukniveau) en LAN,1uur (met N = 5, 50, en

95).

LAeq,1s het constante A gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende de meettijd (1 seconde)

dezelfde geluidsenergie bezit als het werkelijk fluctuerende signaal,

LAeq,1uur het constante A gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende de meettijd

(1uur) dezelfde geluidsenergie bezit als het werkelijk fluctuerende signaal,

LAN,1uur het A gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende N % van de meettijd

(1uur) overschreden wordt.

In onderstaande tabel zijn de meetresultaten (LA95,1h en LAeq1h) opgenomen voor het meetpunt in

de omgeving.

Vr 05/05/17 Za 06/05/17 Zo 07/05/17 Ma 08/05/17

tijd LA95,1h LAeq,1h LA95,1h LAeq,1h LA95,1h LAeq,1h LA95,1h LAeq,1h

0:00 37,9 45,3 34,3 38,3 33,5 38,4

1:00 37,0 40,8 33,1 36,4 32,5 40,2

2:00 36,9 41,6 34,1 39,8 32,7 37,6

MP

AZ

85

3:00 35,6 42,2 33,6 39,5 32,7 40,2

4:00 35,6 43,7 33,4 41,2 32,9 39,4

5:00 37,8 51,3 35,7 50,2 37,7 52,6

6:00 40,2 47,9 37,3 44,6 38,7 44,4

7:00 40,7 48,5 37,6 43,8 40,3 46,7

8:00 42,1 47,5 37,9 44,3 42,4 47,0

9:00 41,7 48,2 41,7 46,8 37,7 43,5 39,8 46,7

10:00 41,7 46,1 41,9 46,7 38,2 45,3 40,7 46,6

11:00 42,4 49,8 41,6 46,2 38,1 43,8 39,3 46,3

12:00 40,8 46,7 42,2 54,8 38,8 45,2 40,3 46,5

13:00 41,2 47,8 41,9 48,1 39,3 44,0 40,5 46,1

14:00 42,3 48,8 40,9 46,8 39,0 45,5 40,6 46,7

15:00 41,4 48,0 40,6 50,9 39,8 44,0

16:00 40,4 46,6 40,8 45,8 40,1 45,5

17:00 41,1 47,0 42,0 49,2 40,4 46,1

18:00 41,3 46,0 41,8 47,6 39,9 47,9

19:00 41,3 45,9 41,3 53,6 39,7 45,6

20:00 40,7 48,0 38,3 49,0 38,4 46,9

21:00 40,1 48,0 36,5 43,4 36,9 44,9

22:00 39,9 46,5 34,9 39,9 34,8 39,8

23:00 39,3 44,7 35,6 41,3 34,6 43,2

Vlarem II gemiddelden

dag 41 42 39 40

avond 41 39 38

nacht 36 34 33

Tabel 1. Verloop van LA95,1h ,LAeq,1h en Vlarem II-gemiddelden in meetpunt (waarden in dB(A))

Uit de metingen bleek duidelijk dat het geluidsdrukniveau (LA95-waarden) geleidelijk toenam met de

opkomst van de ochtendspits; van ca. 34 dB(A) om 04.00 uur naar ca. 41 dB(A) 08.00 uur. Vanaf 20.00

uur ‘s avonds nam het geluidsdrukniveau terug geleidelijk af. De invloed van het wegverkeer en het

stadslawaai zijn bepalend voor het geluidsbeeld.

De waarden van LAeq,1h lagen gemiddeld ca 7 dB(A) hoger dan de waarden van LA95,1h tijdens de

dag- en avondperiode. Tijdens de nacht bedroeg het verschil ca. 6 dB(A).

In onderstaande tabel worden de resultaten van de geluidsmetingen ter hoogte van de parking achter

de orthopedische praktijk weergegeven. In de eerste kolom wordt het meetpunt weergegeven. In de

tweede kolom wordt de ligging volgens het gewestplan gegeven. In de derde kolom wordt de periode

gegeven. In kolom vier wordt de waarde van het omgevingsgeluid gegeven en in de laatste kolom de

milieukwaliteitsdoelstellingen.

Punt Ligging volgens gewestplan Periode Lsp RW

86

Woongebied op Dag 41 50

Mp <500m van Avond 39 45

industriegebied Nacht 35 45

Tabel 2: Evaluatie van het omgevingsgeluid

Uit deze tabel blijkt dat het omgevingsgeluid conform de milieukwaliteitdoelstellingen is tijdens alle

periode van het etmaal en dit ter hoogte van de dichtst bijzijnde woning.

Als gevolg hiervan zal het specifieke geluid van nieuwe installaties dienen beperkt te worden tot de

milieukwaliteitsdoelstellingen verminderd met 5 dB(A).


De meetresultaten worden getoetst aan de richtwaarden uit Vlarem II in functie van de ligging van de

meetpunten volgens het gewestplan en geeft aan in hoeverre de huidige geluidsbelasting hieraan

conform is en laat tevens toe de grootte te bepalen van het specifieke geluid dat door het plan mag

geproduceerd worden.

Volgende punten worden hier geëvalueerd:

Het risico van geluidshinder ter hoogte van de bewoning en andere zones,

Geluid afkomstig van het verkeer in relatie met de gebruikte wegbedekking,

Geluid afkomstig van technische installaties (ventilatiesysteem, koelgroepen, …).

De effecten van de voorstellen zullen voornamelijk worden veroorzaakt door de wijziging in

verkeerssituatie en anderzijds door eventuele technische installaties.

Aangezien er weinig gegevens bekend zijn met betrekking tot de toekomstige vaste geluidsbronnen,

wordt voor de evaluatie de omgekeerde weg gevolgd. Er wordt bepaald welk het maximaal

geluidsvermogenniveau is dat de nieuwe installaties mogen hebben, teneinde conform de

grenswaarden uit het Vlarem II te blijven. Het concreet vastleggen van Lsp is niet éénduidig. Wel kan

gesteld worden dat er een aantal relevante geluidsbronnen zijn: koelinstallaties,

verwarmingsinstallaties, … . Van deze installaties zijn echter nog geen plannen met exacte locaties

bekend. Ook hier dient gesteld dat de technische installaties dienen te voldoen aan de bepalingen uit

Vlarem II voor nieuwe inrichting. Ook eventuele horeca moet voldoen aan de bepalingen uit VLAREM.

Een opdeling kan gemaakt worden rekening houdend met de ontworpen structuren.

Naast de vaste bronnen zal vooral aandacht besteed aan de impact van het verkeer van en naar het

plangebied en dit op de voornaamste ontsluitingswegen.

De gegevens m.b.t. de te verwachten verkeersstromen worden overgenomen uit de discipline

mobiliteit. Het wegverkeerslawaai zal berekend worden op basis van de verkeersgegevens van de

deskundige verkeer.

Het overzicht van de etmaalintensiteiten geeft aan dat er in de geplande situatie een sterke toename

van het verkeer wordt verwacht in de Statiestraat (+51%) en de Schaffensestraat (+47%). Vanaf een

verkeerstoename met meer dan 25% is het aangewezen de discipline geluid diepgaand te

behandelen.

De geluidsdeskundige is van mening dat een beperkte geluidsmodellering noodzakelijk zal zijn. De

modellering zal beperkt blijven tot de belangrijkste ontsluitingswegen. Ten gevolge van het plan kan

de verkeersintensiteit op de ontsluitingswegen wijzigen, en daarmee ook het verkeersgeluid.

87

Het model bestaat uit een vereenvoudigde doorsnede van de weg, met een aantal rijlijnen

(overeenstemmend met de baanvakken). De waarneempunten bevinden zich op vaste afstanden tot

de as van de weg en op verschillende hoogten.

Uitgaande van dit model wordt de invloed van volgende parameters onderzocht:

wijziging in de absolute verkeersintensiteit,

wijziging van de snelheid,

wijziging van het percentage zwaar verkeer,

aard van het wegdek,

Verder wordt de effectbeoordeling gebaseerd op de verschillen in verkeersintensiteit en –

samenstelling (% zwaar verkeer) op de relevante wegsegmenten tussen de geplande en de

referentietoestand volgens de verkeersmodellering. De ingeschatte toe- of afname van het

geluidsniveau kan vervolgens gerelateerd worden aan de referentiesituatie (waargenomen via

ambulante metingen en/of gemodelleerd in de geluidsbelastingskaart van LNE), en getoetst worden

aan het significantiekader geluid.

Aangezien er geen (exacte) gegevens beschikbaar zijn met betrekking tot het aantal en de aard van

de vaste installaties tijdens de exploitatie, kan er enkel geëist worden dat deze aan de grenswaarden

uit Vlarem II dienen te voldoen.


In het kader van een plan-MER is het onmogelijk om gedetailleerde maatregelen voor te stellen. Wel

kunnen zones aangegeven worden waar mogelijks milderende maatregelen genomen zouden kunnen

worden zoals enerzijds maatregelen aan de bron, anderzijds maatregelen in de overdrachtsweg (bvb.

geluidsschermen, taluds,…) en bij de ontvanger (akoestische beglazing, ...). Het goedgekeurde

actieplan voor wegverkeer kan samen met het rapport “onderzoek naar maatregelen

omgevingslawaai” (referentie LNE/LHRMG/OL200600061 - hierin is onder andere een voorstel tot

toetsingskader voor de inplanting van nieuwe woonzones opgenomen) een nuttige leidraad vormen.

88

8.7. Mens – ruimtelijke aspecten en gezondheid/hinder


Het studiegebied voor de discipline mens ruimtelijke aspecten bestaat uit het plangebied, uitgebreid

met de ruimere omgeving waarbinnen mogelijke functionele en ruimtelijke wijzigingen kunnen

optreden.

De afbakening van het studiegebied met betrekking tot gezondheid/hinder wordt in eerste instantie

overgenomen uit de afbakening die gemaakt is binnen de disciplines geluid en trillingen en lucht.


Op de site waar voorheen de voormalige gemeentewerkhuizen en de brandweerkazerne huisvesten is

nu een braakliggend terrein en een grootschalige parking gelegen. Tussen beiden is een informele

weg gelegen, de Verversgracht, welke de site opsplitst in twee delen. De parking, ten noorden van

deze weg, fungeert als centrumparking en voor de bezoekers, de patiënten en het personeel van het

ziekenhuis. Ze omvat een 280-tal parkeerplaatsen. Deze parking is vandaag per auto toegankelijk via

de Statiestraat.

In het noordwesten, op de kop van de site, is een gebouw en loods van Belgacom gelegen. Heden is

het gebouw nog actief, maar Belgacom zal op korte termijn zijn activiteiten op de site uitdoven. De

site is toegankelijk via de Ferdinand Allenstraat.

In het zuiden van de gebied, nabij het historisch centrum, situeert zich de huidige campus van het

ziekenhuis. De hoofdtoegang tot de campus bevindt zich in de elleboog van de Statiestraat.

Aansluitend is een bezoekersparking voorzien met een 50-tal plaatsen. Ook het spoed

operationaliseert via deze weg. De toegang via de M. Theysstraat is enkel gericht naar artsen en

personeel. Daar bevinden zich vandaag een 50-tal parkeerplaatsen. Ten noorden van deze campus is

een historische Engelse tuin gelegen.

Er bevinden zich geen seveso-inrichtingen in de ruime omgeving rond het plangebied (dichtstbijzijnde

in Tessenderlo op 8 km van Diest).

Het plangebied bevindt zich in de stadskern van Diest. Ten noordwesten van het plangebied bevindt

zich een belangrijke scholencluster.


Mens – gezondheid/hinder

Op het eerste zicht blijken de discipline lucht (verkeersemissies), geluid en visuele hinder de meest

relevante milieustressoren.

Relevante milieustressoren m.b.t. het plan worden aldus afgeleid uit de disciplines mens-mobiliteit,

lucht, geluid en landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie.

Een blootstelling via lucht dient verder onderzocht te worden indien:

- De bestaande achtergrondimmissie boven 80% van de advieswaarde ligt; of

- Indien de bijdrage van de beschouwde activiteit meer dan 1% van de norm/advieswaarde, of

t.o.v. de huidige toestand; of

- Indien er lokale bezorgdheid aanwezig is of reeds bestaande klachten zijn.

- Bij agentia waarvoor niet altijd advieswaarden beschikbaar zijn, wordt de stressor belangrijk

geacht als er hinder, verstoring in gedrag/activiteit of gezondheidseffecten te verwachten zijn

en/of als er bestaande gegronde en structurele klachten zijn.

89

Inzake de luchtkwaliteit zijn de parameters fijn stof en NO2 de relevante parameters inzake

verkeersemissies. De luchtkwaliteit t.g.v. het plan zal namelijk voornamelijk beïnvloed worden ten

gevolge van verkeersemissies.

Met betrekking tot de hinderaspecten wordt input aangeleverd door de disciplines geluid en lucht.

Binnen de discipline mens wordt hierbij de nadruk gelegd op de gezondheidseffecten, waarbij een

kwantitatieve afweging van de immissieniveaus zal uitgevoerd worden.

Inzake de visuele hinder wordt verder gebouwd op de aspecten die binnen de discipline landschap,

bouwkundig erfgoed en archeologie werden besproken. De beoordeling van deze parameter gebeurt

o.b.v. expert judgement.

In het kader van het plan gaat de aandacht vooral uit naar de effecten die geluid (lawaai), toxische

parameters in de lucht, kunnen genereren bij omwonenden maar ook bij specifiekere doelgroepen als

jongeren, bejaarden… in de omgeving, waarbij specifieke aandacht wordt gegeven aan de bezoekers,

patiënten, e.d.m. van het ziekenhuis AZ Diest.

Mens – ruimtelijke aspecten

Binnen de discipline mens-ruimtelijke aspecten worden drie effectgroepen onderscheiden:

Ruimtelijke structuur en de wisselwerking met de ruimtelijke context

Ruimtegebruik en gebruikskwaliteit

Ruimtebeleving

De beoordeling gebeurt op basis van expert judgement waarbij de zevendelige schaal wordt

gehanteerd.


Indien uit de bespreking van de effecten blijkt dat er significant negatieve effecten te verwachten

vallen, dan zullen de gepaste milderende maatregelen worden geformuleerd.

8.7.1. Effectbeschrijving en -beoordeling

Mens - gezondheid/hinder

Uit de disciplines lucht en geluid is gebleken dat diepgaand onderzoek nodig is. Aangezien de

discipline mens-gezondheid zijn informatie ontvangt vanuit deze disciplines, zal ook deze discipline

verder uitgewerkt worden op basis van de bijkomende info.

Mens – ruimtelijke aspecten

Ruimtelijke structuur en de wisselwerking met de ruimtelijke context

Ter beoordeling van de ruimtelijke structuur en de wisselwerking met de ruimtelijke context wordt

vermeld dat het plangebied zich op een scharnierpunt tussen het station en de kernstad bevindt. Een

maximale doorwaadbaarheid van de site staat voorop. De huidige noord-zuidverbinding, van station

naar het stadscentrum, wordt vandaag al intensief gebruikt maar ontbreekt tot op heden aan

kwaliteit. De strategische ligging langs de noordelijke invalsweg en binnen de stadsring wordt tot op

heden niet optimaal benut. De nabijheid van het trein- en busstation op wandelafstand biedt heel wat

mogelijkheden voor het stimuleren van duurzame vervoersmodi.

90

Het ontwerp op deze locatie speelt in op deze strategische ligging en zal de verbindingsfunctie

maximaal benutten. Bovendien zal de zorgcampus heel wat leven en dynamiek naar het

stadscentrum brengen. De campus genereert heel wat bezoekers en patiënten die omwille van de

onmiddellijke nabijheid deels doorstromen naar het stadscentrum.

De zorg wordt op vandaag veelal onttrokken aan de stad. De stad Diest wenst met dit RUP de ambitie

van Vlaanderen en de provincie Vlaams-Brabant te onderschrijven door met de bouw van deze

regionale zorgcampus geen nieuwe open ruimte aan te snijden, maar maximaal rendement te halen

uit de reeds ingenomen ruimte in de binnenstad. Door de integratie van de zorgcampus in het

stedelijk weefsel wordt de zorg verankerd in de maatschappij. Dit RUP wil aantonen dat behoud van

zorg in de stad, mits duidelijke randvoorwaarden, mogelijk is en net een absolute meerwaarde kan

betekenen in de groei naar een duurzame stad en een kwalitatieve leefomgeving.

De wisselwerking tussen het plan en zijn ruimtelijke omgeving wordt positief beoordeeld (+2).

Ruimtegebruik en gebruikskwaliteit

Het algemeen ziekenhuis wenst te evolueren tot één regionale zorgcampus. Beide campussen op één

site samenbrengen zal ervoor zorgen dat het zorgaanbod beter op elkaar is afgestemd en zal zorgen

voor een efficiëntere organisatie. Dit zal de ruimtelijke functionele samenhang en de gebruikswaarde

van het gebied ten goede komen (+2). Door de herlokalisatie van de huidige campus Statiestraat

komt op deze site bovendien ruimte voor nieuwe ontwikkelingen.

De percelen zijn grotendeels in eigendom van de stad en het AZ wat de financiële haalbaarheid en de

uitvoering op korte termijn ten goede komt.

Ruimtebeleving

De site is momenteel grotendeels braakliggend terrein en een grootschalige parking. De

herontwikkeling van de site zal de visuele beleving van de site ten goede komen.

Zorgfuncties zoals ziekenhuizen worden tot op vandaag vaak vrij klassiek gekenmerkt door een grote

massa. Toch wordt geopteerd om binnen het plangebied in te zetten op een eerder kleinschalige

korrel die zich maximaal inpast in het stedelijk weefsel. Recente evoluties in de zorgsector pleiten net

voor een toegankelijke en laagdrempelige zorg ingebed in het stedelijk weefsel.

Het tracé van de Demerbedding wordt gevrijwaard. Doorheen het ontwerp wordt ingezet op

wisselende zichten en perspectieven richting de Demer en het stadscentrum.

De site van Proximus, op de kop van de site, zal zorgen voor de nodige herkenning en

aantrekkingskracht vanaf het Weerstandsplein als aanrijroute.

De effectgroep ‘ruimtebeleving’ wordt beperkt positief beoordeeld (+1).

Aanbevelingen op planniveau

Geen

Aanbevelingen voor doorvertaling naar projectniveau

Geen

91

8.8. Bodem en grondwater


De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door de effecten die verwacht worden zowel

direct als indirect op de bodem en het grondwater. De horizontale afbakening van het studiegebied

wordt voor onderhavig MER bepaald door de invloedsfeer van eventuele grondwaterstandsverlaging

en het stelsel van waterlopen waarin het bemalingswater wordt geloosd.


Het plangebied is gelegen in de Demervallei en is een van de laagste gebieden van de stad. Uit de

bodemkaart blijkt de bodem van het plangebied volledig te bestaan uit een antropogene bodem

(OB).

Volgens de kwetsbaarheidskaart voor het grondwater ligt het plangebied in zeer kwetsbaar gebied

(code Ca1). Het gebied wordt gekenmerkt als zeer gevoelig voor grondwaterstroming (type 1). De

grondwatertafel bevindt zich op 1,0 à 2,0 m-mv (op basis van gegevens uit het OBO met OVAM nr.

OVAM nr. 34586) .

In het studiegebied komt het freatisch grondwaterlichaam CKS_0250_GWL_1, met name

Diestiaangeul, voor. Dit grondwaterlichaam is zeer homogeen samengesteld met voornamelijk

zandige lagen van Tertiaire of Quartaire oorsprong. De bovengrens van het grondwaterlichaam is het

maaiveld. Dit grondwaterlichaam bestaat bovenaan uit vrij homogeen zand en zandige leem die

behoren tot de Quartaire Aquifersystemen (HCOV 0150). De horizontale doorlatendheid voor het hele

aquifersysteem HCOV 0100 varieert tussen 1 en 10 m/dag. Daaronder bevindt zich het Zand van Diest

behorend tot het Miocene Aquifersysteem (HCOV 0252). Het zijn groengrijze tot limonietbruine

glauconiethoudende grove zanden met klei- en micarijke zones en limonietversteningen. Deze

overwegend grove zanden zijn goed doorlatend, met een horizontale doorlatendheid die varieert

tussen 0,2 en 35 m/d, met een gemiddelde van 12 m/d. De ondergrens van het freatisch

grondwaterlichaam wordt gevormd door de Boomse Aquitard, welke hier ongeveer op een diepte van

ca. 40m-mv voorkomt. Het grondwaterlichaam wordt voornamelijk gevoed door hemelwater.

Het plangebied en omgeving bevindt zich niet in een grondwaterwingebied of beschermingszones

ervan. Er zijn geen grondwaterwinningen in het plangebied, noch binnen een straal van 500m rondom

het plangebied. De dichtstbijzijnde grondwaterwinning bevindt zich op ca. 650m ten noordwesten

van het plangebied, doch bevindt zich in een dieper grondwaterlichaam, met name het

Krijtaquifersysteem.

Volgens het geoloket van OVAM zijn er ter hoogte van en in de onmiddellijke omgeving van het

plangebied een aantal bodemonderzoeken bij OVAM gekend. De ligging van deze

bodemonderzoeken, inclusief hun karakteristieke nummering, zijn aangeduid op onderstaande

figuur.

92

Figuur 32: Bodemonderzoeken plangebied raadpleging januari 2019, bron: geoloket OVAM

Op de percelen A1338w en A1324n binnen het plangebied werd een beschrijvend bodemonderzoek

opgesteld in december 2012 (OVAM nr. 34586). Op basis van de resultaten van het beschrijvend

bodemonderzoek verklaarde OVAM dat geen bodemsanering nodig is. Uit het beschrijvend

bodemonderzoek blijkt dat er een gemengd overwegend historische verontreiniging aanwezig is. In

het grondwater werd een verontreiniging van ammonium, chloriden, kalium, magnesium, natrium,

nitraat en sulfaat vastgesteld ter hoogte van de voormalige strooizoutopslag. Als gevolg van de

aanwezigheid van ionen is de geleidbaarheid van het grondwater verhoogd. Perceel 1338w is het

bronperceel en perceel 1324n het verspreidingsperceel.

Op de percelen A1338x en A1415k binnen het plangebied werd een oriënterend bodemonderzoek

uitgevoerd waarbij geen beschrijvend bodemonderzoek noodzakelijk bleek te zijn (OVAM nr. 17266).

Er werd een historische bodemverontreiniging vastgesteld die geen ernstige bedreiging vormt.

Op het perceel A1324n binnen het plangebied werd een beschrijvend bodemonderzoek opgemaakt in

november 2002 (OVAM nr. 17098). Hieruit blijkt dat er geen sprake is van een gemengde

bodemverontreiniging, die de bodemsaneringsnormen overschrijdt of die een ernstige bedreiging

vormt. Er zijn geen verdere maatregelen noodzakelijk.


Het wijzigen van het bodemgebruik kan een rechtstreekse uitloging van bepaalde parameters naar

het grondwater tot gevolg hebben, waardoor de grondwaterkwaliteit kan veranderen. Anderzijds kan

het gewijzigde bodemgebruik tevens het afwateringspatroon wijzigen; de gewijzigde situatie van de

insijpeling van regenwater kan immers een invloed hebben op de (grond)waterhuishouding.

Daarnaast kan verdroging/vernatting optreden door het aanbrengen van verhardingen, waarbij de

afwateringssituatie wordt gewijzigd. De impact wordt op een kwalitatieve manier besproken o.b.v. de

infiltratie- en buffermogelijkheden.

17266

93

Daarnaast kan een ondergrondse constructie een wijziging in grondwaterstroming veroorzaken.

Aangezien de grondwatertafel zich zeer ondiep bevindt (op 1,0 à 2,0 m-mv) , zal voor de

ondergrondse bouwlaag een bemaling noodzakelijk zijn. Bemaling kan verdroging veroorzaken, wat

een invloed kan hebben op oa het bodemvochtregime en aldus ook op de aanwezige flora. De

mogelijke impact van bemaling wordt in de eerste plaats op een semi-kwantitatieve manier

beoordeeld. Indien op basis van deze eerste inschatting effecten niet kunnen worden uitgesloten,

zullen bijkomende simulaties uitgevoerd worden. Dit zal gebeuren aan de hand van een

grondwaterstromingsmodel type MODFLOW.

De impact op de grondwaterkwantiteit en –huishouding is significant als de infiltratietoestand

zodanig wijzigt dat de problematiek niet binnen het terrein kan opgelost worden of dat de toestand

van de bodem en het vochtregime zodanig worden beïnvloed dat er een permanente impact op de

bodemstructuur en flora ontstaat.

De impact op de grondwaterstroming ten gevolge van ondergrondse constructies wordt bepaald

o.b.v. de diepte van de grondwatertafel, de diepte van de infrastructuur/bouwput en de geologische

gelaagdheid. De impact wordt als significant beschouwd wanneer de grondwaterstroming door de

ondergrondse constructie wordt afgesneden of er een opstuwing/verlaging wordt veroorzaakt met

een relevante impact op de gebouwen (stabiliteit) of vegetatie.

Een wijziging van grondwaterkwaliteit kan optreden t.g.v. afstromend hemelwater, verspreiding van

verontreinigingen t.g.v. bemaling of calamiteiten. De impact van verspreiding van de verontreiniging

ten gevolge van bemaling zal hier via expert judgment besproken worden.


Indien in het kader van het MER blijkt dat t.g.v. de negatieve effecten relevante milderende

maatregelen bij de mogelijke invulling van het gebied naar voor zouden komen op het vlak van

grondwater, dan zal er een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen planniveau (en dus

vertaalbaar in het RUP) en projectniveau.


De mogelijke impact van bemaling werd reeds op een semi-kwantitatieve manier beoordeeld, waarbij

een worst case situatie werd genomen. Aan de hand van empirische formules werd een

bemalingsstraal berekend. Deze inschatting gebeurt om eventuele permanente effecten op vegetatie

en bodemkwaliteit te kunnen inschatten.

Om de invloedstraal van een bemaling rond een pompput in te schatten, wordt algemeen gebruik

gemaakt van een empirische formule, zoals de formule van Sichardt:

R = 3000 D met:

D = gewenste grondwaterstandsverlaging (in m)

k = doorlatendheidscoëfficiënt (in m/s)

R = invloedstraal van de bemaling (in m)

Zoals hierboven aangeduid varieert de horizontale doorlatendheid Kh van de aquifer hier tussen 0,2

en 35m/d. Voor de bepaling van de gewenste grondwaterstandsverlaging wordt uitgegaan van een

minimale uitgraving van 4 m per ondergrondse bouwlaag. De zgn. grondwaterstandsdaling (dit is de

diepte waarover het grondwaterpeil moet verlaagd worden om de bouwput droog te houden) is gelijk

aan het verschil tussen de onderkant van de ondergrondse constructie en het grondwaterpeil,

94

vermeerderd met een noodzakelijke marge van 0,5m. De worstcase grondwaterstand bedraagt 1,0m-

mv. De gewenste grondwaterstandsdaling bedraagt dus voor 1 ondergrondse bouwlaag ca. 3,5m (4m

– 1m + 0,5m).

In onderstaande tabel wordt per bouwlaag de invloedstraal van een mogelijke grondwaterbemaling

weergegeven voor de twee uiterste doorlatendheden. De uiteindelijke invloedstraal zal er zich ergens

tussenin bevinden.

Tabel 11 Mogelijke invloedstralen bij bemaling t.b.v. ondergrondse constructies

Bodemtype van de Pleistocene afzetting

Invloedstraal R (m) bij grondwaterstandsdaling van 3,5m (worstcase)

voor één ondergrondse bouwlaag

Kh = 0,2m/d 16m

Kh = 35m/d 211m

voor 2 ondergrondse bouwlagen

Kh = 0,2m/d 34m

Kh = 35m/d 453m

Bovenstaande eerste ruwe inschatting leidt tot volgende bevindingen:

De Oude Demer bevindt zich binnen de invloedstraal van de bemaling, ook bij één

ondergrondse bouwlaag

Het stadspark De Warande (op ca. 350 m) bevindt zich niet binnen de invloedstraal bij één

ondergrondse bouwlaag, mogelijks wel bij twee ondergrondse bouwlagen

Gelet op bovenstaande kunnen potentieel aanzienlijke effecten ten gevolge van de bemaling niet

uitgesloten worden. Het gebied wordt bovendien aangeduid als zeer gevoelig voor

grondwaterstroming (type 1) en het grondwater wordt als zeer kwetsbaar (Ca 1) geklasseerd.

Verder onderzoek ter bepaling van de randvoorwaarden voor de bemaling zal aldus noodzakelijk zijn

teneinde negatieve milieueffecten (zowel kwalitatief als kwantitatief) te kunnen uitsluiten. Dit zal

gebeuren aan de hand van een grondwaterstromingsmodel type MODFLOW.

Randvoorwaarden kunnen zijn het beperken van de invloedstraal van de bemaling door het beperken

van de ondergrondse bouwdiepte of door het toepassen van retourbemaling.

Daarnaast zal het aanwezig zijn van een ondergrondse constructie een opstuwing van het grondwater

aan de stroomopwaartse zijde van de constructie teweeg brengen. Gezien de reeds hoge

grondwaterstand (ca. 1m-mv worstcase), de grondwaterstromingsgevoeligheid van het terrein, de

nabijheid van een effectief overstromingsgevoelig gebied (zie discipline oppervlaktewater), lijkt

verder onderzoek t.g.v. de ondergrondse constructie inzake de grondwaterhuishouding noodzakelijk.

Om het effect van de bemaling op het afvoergedrag van de Oude Demer te kunnen beoordelen zijn

gegevens nodig i.v.m. het bemalingsdebiet en het debiet van de Oude Demer.

Indien er in type 1-gebied een ondergrondse constructie gebouwd wordt met een diepte van meer

dan 3m of een horizontale lengte van meer dan 50m dient advies aangevraagd te worden bij de

bevoegde adviesinstantie.

95

8.9. Oppervlaktewater


De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door de effecten die verwacht worden zowel

direct als indirect op het oppervlaktewater. Met betrekking tot het oppervlaktewater worden de

waterlopen beschouwd die in de onmiddellijke nabijheid van het plangebied stromen, evenals het

stroomafwaartse deel van de waterlopen waarop een (kwalitatief en kwantitatief) effect wordt

verwacht. Binnen het studiegebied behoort de Oude Demer, Begijnebeek en Demer.


Het plangebied bevindt zich in lagergelegen gebied van de stad Diest, meer specifiek in de

Demervallei.

Door het plangebied loopt de “Oude Demer”, een onbevaarbare waterloop van cat. 1 (bron:

www.geoloket.vmm.be). Deze staat in verbinding met de “Verversgracht” en watert af in het

“Demerbekken”. De “Verversgracht” is op 300m ten oosten en 100m ten zuiden van het terrein

gelegen, achter een open gracht op de zuidoostelijke perceelgrens. Ten noorden van het terrein is de

“Demer” gelegen, op een afstand van 230m.

De recent opengelegde Demer (2012-2016) heeft in Diest voor meer open ruimte, natuurontwikkeling

en beleving gezorgd. De zichtbaarheid van een aantal historische gebouwen en monumenten werd

verhoogd, en ook de groenblauwe ader tussen de historische parken werd hersteld. De Oude Demer

werd t.h.v. het plangebied aangelegd met groen begroeide oevers, waarbij stortstenen gebruikt

werden ter versteviging. In andere delen werden betonwanden geplaatst en zorgen uitsparingen in

de bodem voor de uitwisseling met het grondwater. De vroegere Serpentinevijver van het AZ Diest

maakt sinds de heraanleg ook deel uit van de Demer.

Met het Demerproject heeft de VMM ook extra bescherming tegen overstroming gecreëerd. Bij de

heraanleg van de Zichemsepoort en de inlaat, waar de nieuwe Demer de stad instroomt, werd een

schuivenconstructie geplaatst om het water steeds op het gewenste peil te houden. Bij zware

regenval kunnen de schuiven omhooggetrokken worden, zodat het water vlot kan worden afgevoerd

naar de omgelegde Demer rond de stad. Indien nodig kan de Demer in de binnenstad volledig van de

omgeving worden afgesloten. Samen met de voorziene wachtbekkens zou zo het risico op

overstromingen ingeperkt worden. Doch kan door deze heraanleg elk overstromingsrisico niet

uitgesloten worden. Bij pieken in regenval zou de rivier nog steeds kunnen overlopen ter hoogte van

het lager gelegen park Cerckel. Diest ligt immers in de historische winterbedding van de Demer, die in

‘natuurlijke’ omstandigheden elk jaar zou overstromen. Daarom blijft een gecontroleerde afwatering

van de Demer en haar zijwaterlopen een aandachtspunt voor de VMM.

Het decreet van 18 juli 2003 betreffende het algemeen waterbeleid (BS 14 november 2003) legt in

hoofdstuk III, afdeling I, bepaalde verplichtingen op, die de watertoets worden genoemd. Er werden

watertoetskaarten opgemaakt die dienen ter evaluatie van de effecten van vergunningsplichtige

ingrepen of van plannen of programma’s waarbij het bodemgebruik op een bepaalde locatie of voor

een bepaald gebied wordt gewijzigd.

Sinds het Uitvoeringsbesluit van 1/03/2011 is de kaart van overstromingsgevoeligheid (2017) verplicht

te raadplegen. De andere watertoetskaarten zijn niet meer verplicht te raadplegen in het kader van

de watertoets, maar kunnen eventueel wel nuttige informatie opleveren.

96

Op basis van de betreffende watertoetskaart versie 2017 blijkt het grootste deel van het plangebied in

mogelijk overstromingsgevoelig gebied te liggen. Aan zuidwestelijke kant grenst het plangebied aan

een effectief overstromingsgevoelige zone.

Figuur. Watertoets (2017) – effectief en mogelijk overstromingsgevoelig gebied met aanduiding van het plangebied en de waterloop Oude Demer. Legende: effectief overstromingsgevoelig = donkerblauw, mogelijk overstromingsgevoelig = wit, waterloop aan oppervlakte = lichtblauw, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

Uit de andere geconsulteerde kaarten werd de volgende informatie afgeleid:

De meest recente overstroming van het aangrenzende effectieve overstromingsgevoelige gebied dateert van september 1998.

Het gehele plangebied omvat een niet-infiltratiegevoelige bodem.

Het plangebied is niet erosiegevoelig.

Figuur. Watertoets – grondwaterstromingsgevoeligheid van het plangebied. Legende: type 1 = bruin, type 2 = lichtgroen , type 3 = groen, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

Het afvalwaterbeleid wordt gestuurd via de gemeentelijke zoneringsplannen, die afbakenen in welke

zones riolering of IBA’s moeten komen (al dan niet collectief beheerd). In de betreffende RUP valt het

volledige plangebied binnen “centraal gebied”.

De huidige kwaliteit van de Oude Demer is niet gekend, er zijn geen analyseresultaten beschikbaar

specifiek voor dit nieuwe stukje Demer. De Oude Demer wordt gevoed vanuit de Begijnebeek, en

ontvangt stroomafwaarts uitsluitend gronden regenwater. Het water in de Begijnebeek moet

voldoen aan de basismilieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater, zie rubriek 2.3.1.2.3) van het

97

Vlarem II bijlage 2. Op basis van de analyseresultaten van meetpunt 417000 blijkt dat de

waterkwaliteit van deze grote beek niet goed is. De oppervlaktewaterkwaliteit in de Oude Demer zal

vergelijkbaar zijn met deze van de Begijnebeek.


De oppervlaktewaterhuishouding zal beïnvloed worden door het gewijzigde bodemgebruik, de

wijziging in verharding, e.d.m. De infiltratiemogelijkheid van het hemelwater kan hierdoor wijzigen.

In de effectbespreking worden de mogelijkheden tot infiltratie en de wijziging ervan geëvalueerd.

Ook kan de hemelwaterafvoer (run-off) wijzigen, waarbij aandacht uitgaat naar het

overstromingsgevoelig gebied in Park Cerckel. Indien de overstromingsgevoeligheid hierbij wijzigt, is

de impact significant te beschouwen. De overstromingsgevoeligheid is zeer kwetsbaar indien er

geloosd wordt op een waterloop die effectief overstromingsgevoelig is, zonder dat de nodige

maatregelen worden getroffen. De inname van ruimte voor overstromingswater wordt als significant

beoordeeld indien er bergingsruimte wordt ingenomen zonder dat deze wordt gecompenseerd.

Het RUP dient steeds te beantwoorden aan de vigerende normen van het besluit van de Vlaamse

regering van 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige

verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden

lozing van afvalwater en hemelwater. Deze verordening bevat minimale voorschriften voor de lozing

van niet verontreinigd hemelwater, afkomstig van verharde oppervlakken. Het algemeen

uitgangsprincipe hierbij is dat hemelwater in eerste instantie zoveel mogelijk gebruikt wordt. In

tweede instantie moet het resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of

gebufferd, zodat in laatste instantie slechts een beperkt debiet vertraagd wordt afgevoerd. De

opvang en afvoer van hemelwater afkomstig van de gebouwen dient in overeenstemming met deze

verordening opgevangen worden op het terrein zelf, waardoor er geen effecten te verwachten zijn op

de waterhuishouding.

Volgens de gewestelijke stedenbouwkundige verordening dient het buffervolume van een

infiltratievoorziening in verhouding te staan tot het gerealiseerde infiltratiedebiet. Het buffervolume

van de infiltratievoorziening dient minimaal 300 liter per begonnen 20 vierkante meter

referentieoppervlakte van de verharding te bedragen. De oppervlakte van de infiltratievoorziening

dient minimaal 2 vierkante meter per begonnen 100 vierkante meter referentieoppervlakte van de

verharding te bedragen. Van deze afmetingen kan slechts afgeweken worden indien de aanvrager

aantoont dat de door hem voorgestelde oplossing een afdoende buffer- en infiltratiecapaciteit heeft.

Het plan dient de nodige garanties te bieden dat de overstromingsrisico’s niet toenemen.

Uit de discipline bodem en grondwater is gebleken dat negatieve effecten m.b.t. de bemaling nog

niet uitgesloten kunnen worden. Verder onderzoek ter bepaling van de randvoorwaarden voor de

bemaling zal noodzakelijk zijn teneinde negatieve milieueffecten (zowel kwalitatief als kwantitatief)

te kunnen uitsluiten.

Vanuit de discipline bodem en grondwater is gebleken dat het bemalingswater potentieel

verontreinigd is. Dit bemalingswater kan geloosd worden op het oppervlaktewater of op de riolering.

Ten gevolge van de lozing van vervuild bemalingswater op oppervlaktewater kan de

oppervlaktewaterkwaliteit wijzigen. De mogelijke impact ten gevolge van de lozing op riolering

(zowel kwantitatief als kwalitatief t.o.v. de RWZI) wordt eveneens beoordeeld. Daarnaast kan de

oppervlaktewaterkwaliteit eveneens wijzigen ten gevolge van de instroming van vervuild run-off

water en de lozing van afvalwater. De impact zal op een kwalitatieve manier beoordeeld worden,

rekening houdend met de vigerende wetgeving.

In het programma wordt een zone van 10 m t.o.v. de as van de Oude Demer gevrijwaard. De Oude

Demer is een recent aangelegde constructie. De impact op de structuurkwaliteit van de Oude Demer

98

wordt niet verder behandeld, gezien het plan niet zal ingrijpen op de Oude Demer en gezien de

beperkte aanwezige kwaliteit.

De klimaatreflex wordt geïntegreerd in de discipline oppervlaktewater, m.b.t. de waterhuishouding in

het gebied.

Het ontwikkelingsscenario ‘herwaardering Grote Steunbeer’ wordt meegenomen. Dit project zal

wellicht gelijktijdig uitgevoerd worden met de ontwikkeling van het ziekenhuis.


Indien er een negatief effect op het oppervlaktewater verwacht wordt, worden milderende

maatregelen in de mate van het mogelijke onderzocht.

99

8.10. Biodiversiteit


Als studiegebied wordt een zone van ruim 500m rond het plangebied beschouwd, waarbinnen

effecten door het plan kunnen optreden ten aanzien van het biotisch milieu. Er wordt bij de

afbakening rekening gehouden met de invloedzone van de abiotische disciplines (in het bijzonder met

grondwater). Voor de algemene situering van het plangebied wordt een ruimer gebied binnen een

contour van 1,5 km rond het plangebied besproken.


In het plangebied bevinden zich een aantal relevante groenstructuren:

De Oude Demer

De tuin van het Algemeen Ziekenhuis

Bodemrij met een 10-tal bomen

De Oude Demer werd recent opnieuw opengelegd (zie discipline oppervlaktewater). Doorheen het

plangebied werd hij aangelegd met groen begroeide oevers.

De tuin van het algemeen ziekenhuis is opgenomen in het wetenschappelijke inventaris voor

historische tuinen en parken (zie discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie). De tuin

bevat een serpentinevijver die aangesloten werd op de Oude Demer en enkele waardevolle bomen.

De tuin van het Algemeen Ziekenhuis wordt op de Biologische Waarderingskaart versie 2 (BWK2)

aangeduid als een complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen.

Langsheen het braakliggend terrein bevinden zich tenslotte nog een 10-tal bomen. De bomenrij is

niet aangeduid op de BWK-kaart.

Rondom het plangebied , bevinden zich een aantal zones die op de BWK-kaart aangeduid zijn als een

complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen. Ter hoogte van de

zuidwestelijke-kant wordt het plangebied begrensd door park Cerckel, ten oosten bevindt zich een

klein bosje, waarlangs de Oude Demer ook werd opengelegd.

Op ca. 350 ten zuidoosten van het plangebied bevindt zich het stadspark De Warande aangeduid als

habitattype 9120 (Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de

ondergroei).

100

Figuur. Biologische waarderingskaart – versie 2. Legende: BWK2 zone = groen, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

In de ruimere omgeving rond het plangebied bevinden zich eveneens een aantal speciale

beschermingszones en VEN-gebieden.

Speciale beschermingszones zijn gebieden die binnen de Europese Unie zijn aangeduid in het kader

van de vogel- en habitatrichtijn, en samen het Natura 2000-netwerk vormen. Binnen deze zones

moeten maatregelen getroffen worden om de natuurlijke habitats en/of fauna in stand te houden of

te herstellen.

Het plangebied wordt aan westelijke en (noord)oostelijke zijde omgeven door vogelrichtlijngebied

“De Demervallei”. Deze zone bevindt zich op een afstand van 128m ten opzichte van het meest

noordelijke punt van het plangebied. Omwille van deze nabijheid moet in principe een passende

beoordeling opgesteld worden.

Er komen geen habitatrichtlijngebieden voor binnen of in de directe nabijheid van het plangebied.

Het dichtstbijzijnde habitatrichtlijngebied “Demervallei” bevindt zich op meer dan 2 km afstand.

Figuur. Vogelrichtlijngebied “De Demervallei” in de directe omgeving van het plangebied. Legende: vogelrichtlijngebied = blauw, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

De kaarten met gebieden van het VEN en het IVON geven aan dat het plangebied wordt omgeven

door grote eenheden natuur, nl. “Het Rot- , Gorenbroek en Diesters Broek” op ca. 800m aan

oostelijke zijde en de “Demervallei ten oosten van Aarschot” op ca. 900m aan westelijke zijde. Gezien

101

de afstand en tussenliggende infrastructuren dient er geen verscherpte natuurtoets te worden

opgesteld.

Figuur. Gebieden van het VEN en het IVON. Legende: grote eenheid natuur = paars, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

Er komen geen (Vlaamse) erkende natuurreservaten voor binnen of in de directe nabijheid van het

plangebied. Het dichtstbijzijnde erkende natuurreservaat “Dassenaarde” ligt op een afstand van Ca.

1600m ten noorden van het plangebied.


Volgende effectgroepen worden onderzocht:

Biotoop- en habitatverlies door ruimtebeslag en biotoopwinst

Biotoopwijziging door wijziging in waterhuishouding

Versnippering, ontsnippering en barrièrewerking

Rustverstoring (geluid, lichthinder, menselijke aanwezigheid)

Biotoopwijziging door vermesting/eutrofiëring

Volgend significantiekader zal worden toegepast:

Tabel Significantiekader discipline biodiversiteit

Effect Score

- volledige of gedeeltelijke vernietiging/permanente verdwijning van waardevol/zeer waardevol ecotoop, habitat of populaties door ruimtebeslag of door wijziging in bodem en/of waterhuishouding of ten gevolge van schaduwwerking

- ruimtelijk belangrijke of permanente rustverstoring in kwetsbare zones - sterke versnippering of ontstaan van nieuwe, belangrijke barrières

-3

- wijziging/gedeeltelijke verdwijning of aantasting van waardevol of zeer waardevol ecotoop, habitat of populaties door ruimtebeslag of door wijziging in bodem en/of waterhuishouding of ten gevolge van schaduwwerking

- ruimtelijk algemene rustverstoring in kwetsbare of matig kwetsbare zones - matige versnippering of versterking van bestaande barrières

-2

- tijdelijke wijziging/beperkte verdwijning of aantasting van waardevol ecotoop, habitat of populaties door ruimtebeslag of door wijziging in bodem en/of waterhuishouding of ten gevolge van schaduwwerking

- ruimtelijk beperkte of tijdelijke rustverstoring in matig kwetsbare zones - beperkte versnippering of tijdelijke barrièrewerking

-1

- verwaarloosbare effecten 0

- tijdelijke verbetering, versterking of toename van waardevol ecotoop of habitat door biotoopontwikkeling

- tijdelijk wegvallen van rustverstoring

+1

102

Effect Score

- tijdelijke ontsnippering of wegvallen van bestaande barrière

- verbetering, versterking of toename van waardevol ecotoop of habitat door biotoopontwikkeling

- permanente verbetering geluidsniveau of verminderde rustverstoring - ontsnippering of wegvallen van bestaande barrière

+2

- permanente belangrijke verbetering of sterke toename van zeer waardevol of waardevol ecotoop of habitat door biotoopontwikkeling of belangrijke toename van populaties van waardevolle dier- of plantensoorten

- wegvallen omgevingslawaai of sterke afname rustverstoring - volledige ontsnippering of wegvallen van belangrijke barrière

+3


Milderende maatregelen worden voorgesteld waar noodzakelijk of mogelijk, om de negatieve

effecten van bepaalde ingrepen van het voorgenomen plan te voorkomen, te verminderen of te

herstellen.

Passende beoordeling

Ondanks de ligging nabij het Vogelrichtlijngebied wordt niet verwacht dat de planontwikkeling de beschermde soorten zal bedreigen. Dit omwille van:

de relatief beperkte schaal;

de ligging in de bebouwde binnenstad:

de bestaande stadswallen die de scheiding vormen tussen stedelijke en natuurlijke gebieden.

Gelet op de nabijheid van een vogelrichtlijngebied dient advies gevraagd te worden aan het

Agentschap voor Natuur en Bos m.b.t. het opstellen van een passende beoordeling.

In het kader van het RUP Centrum 1 projectzones m.b.t. hetzelfde plangebied werd een plan-mer-

screening opgemaakt. Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft toen bij brief van 15 maart 2010

bevestigt dat een passende beoordeling voor de mogelijke impact van dit RUP op dit

vogelrichtlijngebied niet moet worden opgesteld. “Gelet op het feit dat het plangebied de bebouwde

binnenstad betreft is het Agentschap voor Natuur en Bos van oordeel dat het voorgenomen RUP

geen significante aantasting van de natuurlijke kenmerken van het vogelrichtlijngebied met zich mee

zal brengen. ANB bevestigt hierbij dan ook het eerder ingenomen standpunt dat er geen passende

beoordeling dient opgemaakt te worden.” Dezelfde redenen zijn ook van toepassing op het

voorliggende plan.

Er wordt daarom aan het ANB een vrijstelling gevraagd voor de opmaak van een passende

beoordeling.

103

8.11. Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie


Het studiegebied omvat het plangebied, waarbinnen landschappelijke structuren, elementen en

landschapsecologische relaties kunnen gaan wijzigen en een zone van ongeveer 1.000m à 1.500m

rondom het plangebied waarbinnen het plangebied visueel waarneembaar kan zijn.


Landschapsatlas

In de “Landschapsatlas” worden de traditionele landschappen afgebakend en worden ankerplaatsen,

relictzones, puntrelicten en lijnrelicten geselecteerd. Het geheel vormt een historische

momentopname van de Vlaamse landschappen op het eind van de 20e eeuw, met een

gedetailleerde inventaris van ruimtelijke zones waar gave en herkenbare relicten van de traditionele

landschappen nog voorkomen.

Op basis van de landschapsatlas omvat het plangebied geen traditionele landschappen en ligt het

volledig in de categorie ‘Stedelijke gebieden en havengebieden’. In de onmiddellijke nabijheid (<

500m) bevinden zich wel enkele relictzones, m.n. de “Negentiende-eeuwse verdedigingsgordel van

Diest” en “Demervallei Vlaams-Brabant”, en het lijnrelict “Demer + afgesneden meanders”. Binnen

een straal van 1 km werden ook de volgende puntrelicten teruggevonden: “Molen van Mierenberg”

en “O.L.V. van Bijstandkapel”. Ankerplaatsen werden binnen deze radius niet teruggevonden.

Figuur. Landschapsatlas Legende: relictzone = bruine lijn, lijnrelict = grijze lijn, puntrelict = oranje ster, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

Beschermd en waardevol bouwkundig erfgoed

Het plangebied omvat, t.h.v. de Statiestraat, de tuin van het algemeen ziekenhuis die opgenomen is

in het wetenschappelijke inventaris voor historische tuinen en parken (ID 134475). Het is een

overblijfsel in een sterk gedegradeerde omgeving van een vroeg landschappelijke 19de-eeuwse tuin

met serpentinevijver, een “jardin à l’anglaise”, waarvan de vijver en enkele oude bomen bewaard zijn

gebleven. (www.inventaris.onroerenderfgoed.be)

Er liggen beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten in of net naast het plangebied:

104

Het refugiehuis van de abdij van Rothem is gelokaliseerd in het plangebied t.h.v. de huidige Campus Statiestraat. Dit beschermde monument (ID 151) is het voormalige refugiehuis van de vrouwenabdij van Rothem bij Halen, en vormt een merkwaardig voorbeeld van een eind 16de-eeuws bakstenen breedhuis met overkragende (lemen) verdieping op houten korbelen. In 1649 werd het uitgebreid met een korte dwarsvleugel in traditionele baken zandsteenstijl. Het is opgenomen in het wetenschappelijk inventaris voor bouwkundig erfgoed als relict (www.inventaris.onroerenderfgoed.be).

De Minderbroedersklooster site begrenst het plangebied aan zuidwestelijke kant (ID 142). Dit beschermde monument is de oudste kloostersite (circa 1230-1797) van Diest die, binnen de begrenzing van een 18de-eeuwse poort met portierswoning, oude muurfragmenten en een Demerarm, qua omvang vrijwel intact bleef bewaard. De herinrichting tot privétuin (circa 1860-1880) resulteerde in een uniek voorbeeld van een romantisch geïnspireerde tuin met vijver- en rotspartij, gietijzeren boogbrug en serre, waarin de monumentale kloosterrelicten op een exemplarische wijze werden geïntegreerd. Op deze site is ook de oude brouwerswoning Cerckel (ID 148) gelegen. Deze brouwerswoning is samen met het minderbroedersklooster opgenomen als relict in het wetenschappelijk inventaris voor bouwkundig erfgoed (www.inventaris.onroerenderfgoed.be).

Het goed bewaarde neoclassicistisch herenhuis aan de Michel Theysstraat (ID 299) is eveneens een beschermd monument dat net naast het plangebied ligt. Het pand is niet alleen sterk beeldbepalend, maar tevens een belangrijke getuige van de oorspronkelijke bebouwing aan de voormalige Verversgracht, de voor de lakennijverheid kunstmatig aangelegde Demerarm. Het herenhuis is eveneens als bouwkundig erfgoed (relict) geïnventariseerd (www.inventaris.onroerenderfgoed.be).

De tuin van de pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwparochie (ID 313) te Diest, is beschermd als stadsgezicht en begrenst het plangebied aan noordoostelijke zijde. Het is een gedeelte van de oorspronkelijk veel grotere pastorietuin en als groene zone aan de rand van de stedelijke bebouwing is het een sterk beeldbepalend element. De tuin omringt de Pastorie Onze-Lieve-Vrouwparochie (ID 312), een beschermd monument dat opgenomen is als bouwkundig erfgoed (relict) (www.inventaris.onroerenderfgoed.be).

Figuur. Beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten. Legende: monumenten = rood, stads- en dorpsgezichten = blauw, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

In het plangebied bevinden zich daarnaast nog een aantal relicten die verwijzen naar het industriële verleden van de site, nl. een schoorsteen en een voormalig tolhuisje. Beiden zijn niet opgenomen in een inventaris. Vrij recent werd door de betrokken stadsdiensten en hun samenwerking met de Merode voorgesteld om het tolhuisje op te nemen op de lijst Inventaris onroerend erfgoed. De historische waardebepaling is nog in opmaak. In het RUP Centrum 1 projectzones wordt de schoorsteen vermeld als te behouden.

Binnen een straal van 200m tot het plangebied bevinden zich ook volgende beschermde monumenten:

Antwerpsestraat 36: 19de-eeuwse verdedigingsgordel (ID 102)

105

Schaffensestraat 54: eclectisch herenhuis met tuin (ID 326)

Schaffensestraat 59: Afspanning In de Laatsten Stuiver (ID 159)

Michel Theysstraat 15: Herenhuis de Bloempot: tuin (ID 315)

Michel Theysstraat 39: Brouwerij De Drie Kronen (ID 929)

Refugiestraat 8: Refugiehuis abdij van Averbode met kapel (ID 967)

Refugiestraat 25: Woning Het Spijker (ID 940)

Koning Albertstraat 10: Woning De Helle (ID 923)

Koning Albertstraat 16: Sint-Elisabethgasthuis (ID 8779)

Koning Albertstraat 52: Postkantoor (ID 317)

Cleynaertsstraat 6: Herenhuis met empiregevel (ID 256)

Cleynaertsstraat 16: Proosdij met ommuurde tuin (ID 260)

Demerstraat 30: Herenhuis met bijgebouwen en tuin (ID 268)

Scholenstraat 5: Lakenhal (ID 818)

Grote Markt 1: Stadhuis Diest (ID 822)

Grote Markt 2: Parochiekerk Sint-Sulpitius en Sint-Dionysius (ID 832)

Grote Markt 3: Stadswoning (ID 880)

Grote Markt 6: Woning In Den Zoeten Inval (ID 885)

Ezeldijk 12: Watermolen Ezeldijkmolen (ID 327)

Weerstandsplein 3: Oorlogsgedenkteken (ID 556)

Overstraat 2 - 8: Neoclassicistische stadswoning (ID 318, 321, 323, 325)

En volgende beschermde stads- en dorpsgezichten:

Ezeldijk 3: Watermolen Ezeldijkmolen: omgeving (ID 329)

Refugiestraat 8: Ensemble Demerstraat en Refugiestraat (ID 297)

Keizerinnestraat 9: Sint-Elisabethgasthuis met omgeving (ID 1046)

Cleynaertsstraat 12: Grote Markt en omgeving (ID 182)

Binnen een straal van 200m van het plangebied ligt volgend bewaard bouwkundig erfgoed dat als relict is opgenomen in het wetenschappelijk inventaris:

Michel Theysstraat 5: Burgerhuis (ID 41721)

Michel Theysstraat 7: Hospice Vervoort van 1871 (ID 41777)

Michel Theysstraat 56: Stadswoning van 1666 (ID 41783)

Verversgracht 2: Burgerhuis De Wereld (ID 41785)

Schaffensestraat 33: Stadswoning uit 1779 (ID 41765)

Demerstraat 26: Versteende vakwerkwoning (ID 41696)

Koning Albertstraat 15: Stadswoning (ID 41732)



Koning Albertstraat 46: Brouwerij (ID 41737)

Koning Albertstraat 64: Cellebroedersklooster (ID 200254)

Koning Albertstraat 76B: Brouwerswoning In de Palmboom (ID 41740)

Koning Albertstraat 96: Hoekhuis (ID 41741)

Grote Markt 6: Burgerhuis met winkelpui (ID 41651)

Suikerpotstraat 1: Stadswoning (ID 41729)

Overstraat 9: Burgerhuis (ID 41748)

Overstraat 15-19: Stadswoningen (ID 41749)

Overstraat 23: Herenhuis (ID 41750)

Overstraat 25: Herenhuis (ID 41751)

106

Overstraat 34: Herenhuis in empirestijl (ID 41752)

Overstraat 40: Stadswoning (ID 41753)

Tot deze lijst behoren ook de hierboven vermelde beschermde monumenten, met uitzondering van

de 19de-eeuwse verdedigingsgordel die niet als relict in het inventaris is opgenomen.

Figuur. Wetenschappelijk inventaris voor bouwkundig en landschappelijk erfgoed. Legende: bouwkundig erfgoed (gehelen) = bruine lijn, bouwkundig erfgoed (relicten) = rode driehoek, historische tuinen en parken = paars, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

Archeologie

Het plangebied ligt in de Historische stadskern van Diest. Deze immense en complexe archeologische zone is het resultaat van een eeuwenlange intense bewoning binnen de stedelijke grenzen, meestal een omwalling (bron: www.inventaris.onroerenderfgoed.be). De vaststelling als archeologische zone verzekert het uitvoeren van een archeologisch vooronderzoek bij toekomstige aanvragen van omgevingsvergunningen voor stedenbouwkundige handelingen zodra de ingreep in de bodem een minimale oppervlakte van 100 m² beslaat of voor het verkavelen van gronden.

Figuur. Wetenschappelijk inventaris archeologisch erfgoed. Legende: archeologisch erfgoed = lichtgroen, plangebied = rood. (bron: www.geopunt.be)

107


De impact van het voorgenomen plan op het landschap wordt geëvalueerd en getoetst aan de referentiesituatie. De aandacht gaat voornamelijk naar volgende effecten:

verlies of aantasting van waardevolle landschapselementen of –structuren door ruimtebeslag en wijziging of verbreking van landschapsecologische relaties

wijziging of potentiële aantasting van archeologische erfgoedwaarden en landschappelijk erfgoed en verstoring van bouwkundig erfgoed;

wijziging van de perceptieve kenmerken (visuele impact en wijziging van het landschapsbeeld en de landschapsbelevingswaarde).

Door het plan zullen bestaande landschapsstructuren en landschapselementen gaan verdwijnen door ruimtebeslag of versterkt worden. De aanzienlijkheid is afhankelijk van de graad van verandering, de mate van samenhang en de mate van versnippering. De impact op erfgoedwaarde betreft de impact op het landschap, onroerend, historisch en bouwkundig erfgoed. De inschatting van de effecten gebeurt voornamelijk op een kwalitatieve wijze. Onderstaand significantiekader zal worden toegepast: Tabel Significantiekader discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

Effect Score

- volledige vernietiging/permanente verdwijning van karakteristieke landschapselementen of structuren, elementen uit de landschapsatlas, beschermde elementen en/of archeologisch erfgoed

- sterke verstoring visuele kenmerken en belevingswaarde, verstoring van grote omvang (op bovenlokaal niveau)

-3

- wijziging/gedeeltelijke verdwijning of aantasting van karakteristieke landschapselementen of -structuren, elementen uit de landschapsatlas, beschermde elementen of bouwkundig waardevolle elementen en/of archeologisch erfgoed

- tijdelijke of permanente verstoring visuele kenmerken en belevingswaarde van matige omvang (op lokaal niveau)

-2

- tijdelijke wijziging/beperkte verdwijning of aantasting van karakteristieke landschapselementen of -structuren, elementen uit de landschapsatlas, beschermde of bouwkundig waardevolle elementen en/of archeologisch erfgoed

- tijdelijke verstoring visuele kenmerken en belevingswaarde of geringe verstoring van beperkte omvang

-1

- verwaarloosbare effecten 0

- tijdelijk wegvallen van storende landschapselementen of -structuren - conservatie en vrijwaren van archeologische zones - tijdelijke verbetering visuele kenmerken of verbetering van beperkte omvang

+1

- inbreng nieuwe karakteristieke landschapselementen, wegvallen van storende landschapselementen of -structuren

- verbetering context erfgoedwaarden - gedeeltelijke documentatie en conservatie van archeologische sites - verbetering visuele kenmerken van beperkte omvang

+2

- inbreng nieuwe karakteristieke landschapselementen, versterking landschapsstructuur, permanent wegvallen van zeer storende landschapselementen of -structuren

- belangrijke verbetering context erfgoedwaarden - documentatie en conservatie van archeologische sites - permanente belangrijke verbetering visuele kenmerken van grote omvang

+2/+3


Het plangebied bevindt zich in een sterk verstedelijkte omgeving, de clustering van beide

ziekenhuiscampussen op één site zal de landschappelijke samenhang ten goede komen.

De landschapsstructuur zal aldus een (meer) geïntegreerd geheel vormen (+1).

108

Het RUP doet geen afbreuk aan de verplichtingen voortvloeiend uit de wetgeving met betrekking tot

de bescherming van monumenten en archeologisch erfgoed.

Er wordt geen bouwkundig erfgoed vernietigd aangezien het beschermde gedeelte van het

refugiehuis van de abdij van Rothem behouden blijft. Door de verhuis van de campus Statiestraat

naar de nieuwbouw komt ruimte vrij voor toekomstige ontwikkelingen. Dit zuidelijk deel van de site

kan zowel zuiver residentieel als zorg gerelateerde functies (vb. zorghotel, zorgwonen, kinesist, Wit-

Gele kruis, …) omvatten. Naargelang het gekozen programma kan een renovatie van de huidige

betonstructuur of het oud kloostergebouw palend aan het park Cerckel tot de mogelijkheden

behoren. Zoniet dan is op deze locatie een nieuwbouw mogelijk met maximaal een gelijkaardige

hoogte. Deze nieuwbouw moet zich zorgvuldig inpassen in de waardevolle omgeving van het

omliggende park. Nieuwe gebouwen aan de zijde van de Michel Theysstraat moeten maximaal

aansluiten op het gabarit van de aanpalende gebouwen.

Rekening houdend met de gestelde randvoorwaarden zal de wijziging van de ruimtelijke context niet

leiden tot een betekenisvolle aantasting van de erfgoedwaarden (effect 0).

Ook het tolhuisje en de schoorsteen (momenteel (nog) geen bouwkundig erfgoed), worden

gevrijwaard. Beiden worden geïntegreerd in de groenstructuren. De schoorsteen blijft behouden als

relict van het industrieel verleden.

Het aspect archeologisch erfgoed valt onder het ‘decreet bescherming van het archeologisch erfgoed’

(nu geïntegreerd in het onroerend erfgoeddecreet). Bij een stedenbouwkundige

vergunningsaanvraag sinds 1 juni 2016 dient een archeologienota (vanaf een bepaalde oppervlakte)

de kansen in te schatten op mogelijke vondsten, waarna een archeologisch vervolgonderzoek kan

volgen indien er voldoende aanwijzingen zijn van een vermoedelijk bodemarchief. De resultaten van

het onderzoek worden gerapporteerd aan het Agentschap Onroerend Erfgoed. Gelet op de ligging

van het gebied in archeologische zone, zal een archeologienota vereist zijn.

Er zijn geen aanzienlijke milieueffecten te verwachten mits naleving van de wettelijke voorschriften

m.b.t. de bescherming van monumenten en archeologisch erfgoed (0).

Een belangrijk deel van het plangebied wordt momenteel ingenomen door parking en een braakliggend terrein. Zowel ten oosten als ten zuidwesten t.o.v. het plangebied zijn bestaande groenstructuren aanwezig. De intekening van het bouwveld zal de zichtvelden vanop het fietspad over het tracé van de Demer enigszins beperken en zorgt voor enige visuele verstoring, anderzijds komt het verdwijnen van de bovengrondse parking de visuele beleving ten goede. De Oude Demer blijft behouden als groene verbinding via verschillende kleinschalige groene stapstenen. De oude Engelse tuin wordt uitgebreid en versterkt. De effecten op de belevingswaarden en de visuele impact worden neutraal beoordeeld (0).

Aanbevelingen op planniveau

Indien men het tolhuisje en de schoorsteen wenst te vrijwaren, moet dit bestendigd worden via de

stedenbouwkundige voorschriften aangezien ze tot op heden nog geen vastgestelde erfgoedwaarde

hebben.

Aanbevelingen voor doorvertaling naar projectniveau

Gezien de ligging binnen een archeologische zone zal een archeologienota opgemaakt moeten

worden die aan de omgevingsvergunningsaanvraag wordt toegevoegd, conform de bepalingen van

het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013.

109

Atelier Romain bvba

Dendermondsesteenweg 50

9000 Gent

[email protected]

stad Diest

Grote Markt 1

3290 Diest


RUP Zorgcampus Diest...Katelijne Schoofs (dienst MER) Opdrachtnemer Atelier Romain bvba...

Documents

Transcript of RUP Zorgcampus Diest...Katelijne Schoofs (dienst MER) Opdrachtnemer Atelier Romain bvba...