RUP Rubens - Antwerp€¦ · de 21ste eeuw binnen te loodsen. Niet tegenstaande is de wens groot om...

_SCOPINGNOTA

Scopingnota RUP Rubens – juni 2019 1 / 58

afbee

RUP Rubens Toelichtingsnota | Ontwerp

Maart 2020

Hoe afeelding invoegen: 1. Groen vlak selecteren (ter info: bxh 21 x 25,5) 2. Opmaak ‘hulpmiddelen voor tekenen’ 3. Opvullen van vorm > afbeelding 4. Afbeelding selecteren 5. Opmaak ‘hulpmiddelen voor afbeelding 6. Bijsnijden > pijltje > opvullen of aanpassen 7. Deze tekst verwijderen

Opgelet: opmaak document als ‘boek’

1. Titelblad (kaft) 2. Bladzijden per 2 naast elkaar

Doel is wervend en aantrekkelijk document. Algemeen principe: tekst links, afbeeldingen rechts. Indien foto visueel mooier tussen de tekst staat, kan dit natuurlijk ook (oa ook in bijlage ifv plaatsbesparing!)

3. Achterblad oranje (kaft)

Ontwerp RUP Rubens – maart 2020 2 / 58

nota voorontwerp


COLOFON

Stad Antwerpen Stadsontwikkeling, Omgeving, Ruimte Grote Markt 1, 2000 Antwerpen Tel +32 3 338 23 80 [email protected]

mailto:[email protected]


INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding .......................................................................................................... 7

1.1 Geografische situering .............................................................................. 7 1.2 Aanleiding ............................................................................................... 9 1.3 Relatie met het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA) ...... 11

2 Doelstelling en concepten ............................................................................... 12 2.1 Doelstelling ........................................................................................... 12 2.2 Concept ................................................................................................ 12

3 Toelichting bij de voorschriften ........................................................................ 13 3.1 Afbakening plangebied ........................................................................... 13 3.2 Reikwijdte en detailleringsgraad ............................................................. 13 3.3 Opzet van de voorschriften ..................................................................... 14 3.4 Zonering en opbouw van het RUP ............................................................ 14 3.5 Algemene voorschriften .......................................................................... 14 3.6 Bijzondere voorschriften ......................................................................... 14

3.6.1 Artikel 1. Zone voor Centrumfuncties ................................................... 14 3.6.2 Artikel 2. Zone voor Groen................................................................... 15 3.6.3 Artikel 3. Overdruk – Kolvenierssite ...................................................... 15 3.6.4 Artikel 4. Overdruk – detailhandel ........................................................ 16

3.7 Terminologie ......................................................................................... 16 3.8 Op te heffen voorschriften ...................................................................... 16

4 Verplicht voorgeschreven effectenrapporten ..................................................... 17 4.1 Mer-screening Scopingnota..................................................................... 17

4.1.1 Algemeen .......................................................................................... 17 4.1.2 Conclusies ......................................................................................... 17

5 Gevolgen en acties ter realisatie ...................................................................... 18 5.1 Afstemming categorieën gebiedsaanduidingen Vlaams gewest ................... 18

BIJLAGEN .............................................................................................................. 19 1 Bestaande toestand ........................................................................................ 20

1.1 Beschrijving van het plangebied .............................................................. 20 1.1.1 Historische context ............................................................................ 20 1.1.2 Bestaande functies en morfologie ........................................................ 24 1.1.3 Bestaande ontsluiting en parkeren ...................................................... 30 1.1.4 Wandeling doorheen het gebied .......................................................... 30 1.1.5 Socio-culturele context ....................................................................... 34


2 Alternatievenonderzoek .................................................................................. 36 2.1 Alternatievenonderzoek Ontwerpend Onderzoek ....................................... 36

2.1.1 Locatie 1: Wapper .............................................................................. 38 2.1.2 Locatie 2: Hopland ............................................................................. 38 2.1.3 Locatie 3: Rubenianum ....................................................................... 39 2.1.4 Locatie 4: Aanpalende gebouwen ........................................................ 39

2.2 Alternatievenonderzoek Open oproep ...................................................... 40 2.2.1 Ontwerp Architektenburo Koen van Velson SV ....................................... 40 2.2.2 Ontwerp 6a architects ........................................................................ 41 2.2.3 Ontwerp Bovenbouw Architectuur ....................................................... 42 2.2.4 Robbrecht en Daem Architecten BV ovv CVBA ........................................ 43

2.3 Conclusie .............................................................................................. 46 3 Juridische context .......................................................................................... 47 4 Beleidskader .................................................................................................. 49

4.1 Relatie met de bovenlokale ruimtelijke structuurplannen .......................... 49 4.1.1 Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV) ........................................... 49 4.1.2 Ruimtelijk structuurplan Provincie Antwerpen ...................................... 49

4.2 Relatie met het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA) ...... 49 4.3 Plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen .............................. 50

4.3.1 Ruimtelijk uitvoeringsplan Binnenstad ................................................. 50 4.4 Verordeningen ....................................................................................... 56

4.4.1 Bouwcode ......................................................................................... 56 4.4.2 Gewestelijke verordening hemelwaterputten ........................................ 56

5 Advies dienst Mer ........................................................................................... 57 6 Op te heffen voorschriften .............................................................................. 58

6.1 RUP Binnenstad ..................................................................................... 58


Situering Rubenssite in binnenstad Antwerpen


1 INLEIDING

1.1 Geografische situering

Het RUP Rubens heeft betrekking op de Rubenssite, gelegen in het bouwblok langs de Meir en verder begrensd door de straten Wapper, Hopland en Kolveniersstraat. Het perceel strekt zich uit doorheen het bouwblok en grenst aan de drie laatst vernoemde straten. De Rubenssite bestaat uit het beschermde monument Rubenshuis en –tuin (Wapper 9-15 en Hopland 13) en de belendende Kolvenierssite met het beschermd monument Kolveniershof (Kolveniersstraat 16-20). De volledige site is eigendom van de stad Antwerpen een heeft als kadastrale gegevens:

Rubenshuis en -tuin: afdeling 3, sectie C, perceelnummer 1358 F - perceelopppervlakte 3.280 m²

Rubenianum / Kolveniershof: afdeling 3, sectie C, nummer 1370 E – perceelsoppervlakte 1.112 m²


Inplantingsplan Rubenssite (1) Onthaalpaviljoen (2) Rubenshuis (3) Rubenstuin met (3a) tuinzone Hopland 13 (4) Kolvenierssite (2) + (3) + (4) = Rubenssite


1.2 Aanleiding

De Rubenssite huisvest in hoofdzaak twee gebruikers, die beide ressorteren onder de Stad Antwerpen:

het Rubenshuis als brede museale werking. Dit museum heeft tot doel om het oeuvre van Rubens te tonen en te bewaren binnen Rubens’ woon- en werkcondities. Tegelijk wordt zo ook Rubens’ architecturale creatie in en rondom zijn Antwerpse woning in ere gehouden.

het Rubenianum als internationaal gewaardeerde referentiebibliotheek voor de schilderkunst van Rubens’ periode.

Het Rubenshuis ontvangt jaarlijks tussen de 150.000 en 160.000 bezoekers. Wanneer er een grote tentoonstelling wordt georganiseerd, loopt dat cijfer op tot 200.000 en er wordt verondersteld dat dit aantal in de toekomst nog zal toenemen. Bij de opening van het museum in 1946 was zo’n stroom bezoekers ondenkbaar. Het Rubenshuis mikt niet op een blinde stijging van bezoekcijfers maar wil anticiperen op de te verwachten groei waardoor ook het historische weefsel van het huis beter beschermd wordt. Het toegenomen bezoekersaantal zorgt nu voor circulatieproblemen in het museum waardoor bezoekers erg dicht opeengepakt door smalle doorgangen worden geleid. In zulke omstandigheden zijn trappen, vloeren, doorgangen onderhevig aan intens gebruik en moet de veiligheid van collectiestukken op een zeer strikte manier worden bewaakt. Andere pijnpunten in het ontvangen van de bezoeker zijn de ontbrekende sanitaire voorzieningen en de beperkte andere ondersteunende functies zoals vestiaires. Naast facilitaire gebreken mist het Rubenshuis een plek om een relevante en hedendaagse publiekswerking op poten te zetten. Dit is onontbeerlijk om het museum de 21ste eeuw binnen te loodsen. Niet tegenstaande is de wens groot om het Rubenshuis weer een huis te laten zijn. Momenteel wordt het monument (over-) belast met allerlei backoffice functies die nodig zijn om het huis als museum te laten fungeren. Om de acute noden van het Rubenshuis te beantwoorden, werd reeds in 1999 een ontvangstpaviljoen op de Wapper voorzien. Het is als tijdelijk paviljoen vergund en gebouwd en is zowel bouwfysisch als naar oppervlakte voorbijgestreefd. Ook het Rubenianum is slachtoffer van zijn eigen succes. Het gegeven van de Rubensbibliotheek die gekoppeld is aan Rubens zijn vroegere woonplaats is een uniek en te koesteren gegeven. Rubens voorzag zelf reeds een bibliotheek op de huidige groenzone langs Hopland. Het huidige Rubenianum dateert uit de tweede helft van de 20ste eeuw en is gevestigd aan de Kolveniersstraat. De gebouwinfrastructuur voldoet echter niet meer aan de eisen die een onderzoekcentrum met zo’n wereldwijd bekende collectie de dag van vandaag mag stellen. Het gebouw schiet op vele gebieden jammerlijk tekort. De collectiegroei knabbelt jaar na jaar aan de gebruiksruimte voor de onderzoekers. Zo werd bijvoorbeeld de refter van de werknemers reeds opgeofferd om plaats te maken voor boekenkasten. Grote delen van de ondergrondse boekenopslag zijn onbruikbaar door waterinfiltratie. Daarnaast voldoet het gebouw niet aan de hedendaagse klimatologische eisen noch voor de collectie noch voor de werknemers. Om in de toekomst een kwalitatieve dienstverlening en museale werking te kunnen garanderen, met respect voor het culturele erfgoed op de site, dringt een ruimtelijke uitbreiding en herschikking van beide programma’s zich op. Een locatie-onderzoek werd uitgevoerd om de meest geschikte plaats voor deze uitbreiding te selecteren. De onbebouwde ruimte langs Hopland 13 werd hierbij als meest geschikte locatie


aangeduid. Deze ruimte is gelegen op de Rubenssite, achter de tuinmuur langs Hopland, tussen twee hogere gebouwen. Via de procedure van Open Oproep door de Vlaams Bouwmeester is een ontwerper aangesteld voor de ontwikkelen van een masterplan voor de Rubenssite. De toekomstige bebouwing op Hopland 13 vormt in dit masterplan de noodzakelijke schakel om de Rubenssite aan te passen aan de actuele vereisten van een museum en onderzoekscentrum, waarbij het historische weefsel op de site beschermd en versterkt wordt. Het RUP Binnenstad duidt de zone ter hoogte van Hopland 13 echter aan als “zone voor groen” waardoor bebouwing niet mogelijk is. Het RUP Rubens zal deze zone herbestemmen tot “zone voor centrumfuncties – publieksgerichte gebouwen (Ce5)” zodat bebouwing mogelijk wordt. Het RUP zal er over waken dat het nieuwe gebouw de aanwezige erfgoedwaarde van zowel de bebouwde als onbebouwde ruimte respecteert en zo mogelijk ook versterkt. Daarnaast streeft het er naar om de gevolgen van de inname van de onbebouwde zone m.b.t. groen en waterinfiltratie zoveel als mogelijk te compenseren op de site zelf. Hoewel het RUP Rubens een gevolg is van het masterplan voor de Rubenssite, dat nog verder wordt verfijnd tijdens de opmaak van het RUP zal er over gewaakt worden dat beide een voldoende onafhankelijk procesverloop kennen. Er moet immers een duidelijke scheiding blijven over welke aspecten op niveau van het RUP worden vastgelegd en welke op niveau van het masterplan en projectniveau worden opgenomen. Om het RUP zo duurzaam mogelijk op te maken, wordt voldoende flexibiliteit beoogd, zonder de rechtszekerheid en de minimale ruimtelijke kwaliteit in het gedrang te brengen. Er dient de nodige aandacht gegeven worden aan de randvoorwaarden die de Rubenssite en de Kolvenierssite als beschermde monumenten opleggen. Het RUP beperkt zich tot het stedenbouwkundige niveau. Uitspraken over architectuur en gebruik worden beperkt tot het stedenbouwkundig niveau.


Zicht vanuit Rubenstuin op Hopland 13

1.3 Relatie met het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA)

De relatie van het RUP Rubens tot het s-RSA is opgenomen in bijlage “beleidskader”.


2 DOELSTELLING EN CONCEPTEN

2.1 Doelstelling

Het RUP Rubens heeft ten eerste tot doel om bebouwing ter hoogte van de groenzone langs Hopland, tussen de bestaande appartementsgebouwen toe te laten. De realisatie van een onthaal en het Rubens Experience Centre op deze plek is immers noodzakelijk om het Rubenshuis en Rubenianum de 21ste eeuw binnen te loodsen. Het nieuwe gebouw maakt het mogelijk om enkele essentiële maar vandaag ontbrekende functies op de site onder te brengen, waaronder sanitaire voorzieningen, onthaalruime, drankgelegenheid, … De selectie van de ruimte langs Hopland 13 als meest geschikte locatie om een uitbreiding te realiseren, is voortgekomen uit een uitgebreid ontwerpend onderzoek (zie: “2. Alternatieven”, p. 36). Dit onderzoek toont aan dat de werking van de Rubenssite zich best organiseert rond de Rubenstuin, waarrond het brede verhaal over Rubens zich kan organiseren. Bebouwing langs Hopland is vanuit dit concept een noodzakelijk schakel waarbij het de historische tuinruimte versterkt. Met de realisatie van een nieuwbouw ontstaat een logische routing doorheen de site. Daarnaast heeft het RUP tot doel om te kunnen garanderen dat de geplande inbreiding en vernieuwing van de gebouwen op de Rubenssite de erfgoedkundige en belevingswaarde ervan en van de ruimere omgeving, niet in het gedrang brengt. De voorschriften binnen het RUP moeten garanderen dat de oppervlakte groen die door de bestemmingswijziging verdwijnt op een zo optimaal mogelijke manier elders op de site gecompenseerd wordt. Groen is immers een schaars goed in de binnenstad maar essentieel voor een leefbare stad. Groen in bouwblokken vormt ecologische stapstenen, draagt bij tot waterberging en zorgt bij hitte voor verkoeling.

2.2 Concept

De uitbreiding en vernieuwing van de site gebeurt hoofdzakelijk via een nieuwbouw ter hoogte van Hopland en een hernieuwbouw in de Kolveniersstraat. Met deze nieuwe toevoegingen kan maximaal ingezet worden op een duurzame ontwikkeling van de site. Het RUP moet compacte bebouwing zoveel mogelijk faciliteren. Dit kan onder meer door kelderverdiepingen toe te laten en door meervoudig ruimtegebruik mogelijk te maken. Dat zorgt ervoor dat de footprint van de gebouwen zo klein mogelijk kan gehouden worden, ten gunste van groen. Het is wenselijk dat de nieuwe volumes op de site zich zo optimaal mogelijk inpassen in de bestaande compositie van waardevolle gebouwen, wat eveneens de aandacht moet afleiden van de bestaande verrommelde achterkanten. De driehoeksverhouding tussen bestaande Rubenshuis, de bebouwing langs Hopland 13 en de bebouwing op de Kolvenierssite moet een sterke identiteit creëren die overleeft tussen alle banale bouwsels van dit binnengebied.


3 TOELICHTING BIJ DE VOORSCHRIFTEN

3.1 Afbakening plangebied

Hoewel slechts een gedeelte van de “zone voor groen” op de Rubenssite door dit RUP wordt herbestemd, wordt de voorkeur gegeven om het plangebied te laten samenvallen met de volledige Rubenssite. Op die manier wordt een samenhangende ontwikkeling van de gehele site gewaarborgd. Het plangebied bestaat uit de percelen met kadastrale gegevens: 11803C1358/00F000 en 11803C1370/00E000.

3.2 Reikwijdte en detailleringsgraad

Het RUP Rubens vervangt een deel van de bestemmingszone “zone voor groen” van het RUP Binnenstad in “zone voor centrumfuncties – publieksgerichte gebouwen (Ce5)”. Dit is dezelfde bestemming als waartoe de bestaande gebouwen op de Rubenssite toe behoren. De bestemmingswijziging moet het mogelijk maken om een gebouw te voorzien langs Hopland die de straatwand verder afbouwt. Met het oog op een uniforme afstemming van de gebouwen op de site wordt het Hoveniershuisje, gelegen in het zuidwesten van de site, dat nu behoort tot “zone voor wonen (Wo2)” eveneens omgevormd tot “zone voor centrumfuncties – publieksgerichte gebouwen (Ce5)”. Gezien de hoge erfgoedwaarde van de site zouden er, in afwijking van het RUP Binnenstad, bijkomende inrichtingsvoorwaarden kunnen opgenomen worden zodat voldoende garanties gegeven worden dat het beoogde concept met haar ruimtelijke kwaliteiten zal gerealiseerd worden. Daarnaast moet het ook mogelijk zijn om in functie van een zo compact mogelijk bovengrondse constructie, functies ook ondergronds, onder de gebouwen mogelijk te maken. Tot slot dienen er in het RUP voldoende


garanties te worden ingebouwd zodat de negatieve effecten op vlak van groen die veroorzaakt worden door het bebouwen van Hopland 13 elders op de site gecompenseerd worden. Dit kan bijvoorbeeld door een bebouwd/onbebouwd index of een minimale onbebouwde oppervlakte op te leggen bij nieuwbouw, intensieve groendaken te verplichten voorzien waar mogelijk, ….

3.3 Opzet van de voorschriften

In het RUP wordt de gewenste bestemming en inrichting gebiedsgericht vastgelegd. De voorschriften hebben een verordenend karakter, dit wil zeggen dat ze de juridische basis vormen voor het verlenen van vergunningen. De stedenbouwkundige krachtlijnen worden doorvertaald in het RUP. Het RUP is een evenwichtsoefening tussen het vastleggen van bepalingen om de kwaliteit te garanderen en het inbouwen van vrijheden om het inspelen op toekomstige noden en behoeften.

3.4 Zonering en opbouw van het RUP

In het RUP zijn algemene voorschriften van toepassing evenals bijzondere gebiedsspecifieke voorschriften voor de bestemmingszones en overdrukken. Onderstaand worden bijkomende verduidelijkingen gegeven bij de stedenbouwkundige voorschriften. Bepaalde artikels zijn vanzelfsprekend en is beperkte toelichting nodig. Binnen de afbakening van voorliggend RUP is één RUP van kracht, zijnde RUP Binnenstad. Dit gedeelte van het RUP Binnenstad wordt door voorliggend RUP opgeheven.

3.5 Algemene voorschriften

De algemene voorschriften zijn van toepassing voor het gehele plangebied.

Afstemming categorieën van gebiedsaanduiding: voor de artikels dient een afstemming te gebeuren op de categorieën van gebiedsaanduiding.

Duurzame stedenbouw: dit voorschrift dekt duurzaamheidsprincipes af en doet uitspraken over: opbouw en afwerking, inplanting, relatie met de omgeving, oriëntatie en opvatting van de gebouwen.

3.6 Bijzondere voorschriften

3.6.1 Artikel 1. Zone voor Centrumfuncties

In deze zone is een mix van functies zoals wonen, detailhandel, kantoren, diensten, reca, vrije tijdsvoorzieningen, gemeenschapsvoorzieningen, hotels mogelijk. Detailhandel kan enkel op het gelijkvloers.


De kantoren, diensten en reca moeten gekoppeld zijn aan de museumfunctie en gerelateerde functies. De openingsuren van de reca zullen samenvallen met de publieke functies van de Rubenssite/Kolvenierssite en de eventueel georganiseerde evenementen, gerelateerd aan deze functies. De inrichtingsvoorschriften hebben betrekking op de voorwaarden voor eventuele ondergrondse constructies. Deze mogen geen hinder veroorzaken voor de waterhuishouding en de doorwortelbare zones voor hoogstammig groen.

3.6.2 Artikel 2. Zone voor Groen

Deze zone is bestemd voor open ruimte en tuinen. Ze omvat de verharde binnenplaats en de Rubenstuin. De zone beschermt de onbebouwde ruimtes op de site. De portiek en het tuinpaviljoen maken deel uit van deze zone. Bijkomende constructies zijn niet toegelaten. Verharding is niet toegelaten. Enkel de verhardingen die nodig zijn voor de toegang tot de gebouwen, en de historische verhardingen in de binnenplaats en de Rubenstuin zijn toegelaten. In deze zone wordt de volle grond beschermd. Water moet maximaal kunnen infiltreren in de bodem en hoogstammige bomen kunnen er groeien. Daarnaast kunnen ondergrondse constructies voor nutsvoorzieningen onder de open ruimte geïnstalleerd worden. Hier wordt geen oppervlaktebeperking opgelegd.

3.6.3 Artikel 3. Overdruk – Kolvenierssite

De overdruk legt extra voorschriften op naast de voorschriften van de bestemmingszone die blijven gelden. Als er tegenstrijdigheden zijn tussen de voorschriften van de bestemmingszone en deze van de overdruk, primeren de voorschriften van de overdruk. In deze zone zijn de volgende functies niet toegelaten: detailhandel, reca en hotel. In het geval van nieuwbouw en herbouw zal een ontpitting op de Kolvenierssite gebeuren. Het is uitgesloten om heel de bestemmingszone te bebouwen. In overeenstemming met het masterplan zal minstens 40% van het maaiveld open ruimte blijven. Deze open ruimte wordt voorzien grenzend aan de bestemmingszone voor Groen. Zo ontstaat een aaneensluitende open ruimte. Deze ruimte wordt zoveel mogelijk als groene ruimte ingericht. Van deze open ruimte kan maximaal een kwart onderbouwd worden. Voor deze ondergrondse constructies worden voorwaarden opgelegd voor de waterhuishouding en de doorwortelbare zones voor hoogstammig groen. Daarnaast kunnen ondergrondse constructies voor nutsvoorzieningen onder de open ruimte geïnstalleerd worden. Hier wordt geen oppervlaktebeperking opgelegd.


Zowel de nieuwbouw en de herbouw als de inrichting van de open ruimte en de afwerking van de tuinmuren moet in harmonie zijn met het historisch karakter van de site.

3.6.4 Artikel 4. Overdruk – detailhandel

De overdruk legt extra voorschriften op naast de voorschriften van de bestemmingszone die blijven gelden. Als er tegenstrijdigheden zijn tussen de voorschriften van de bestemmingszone en deze van de overdruk, primeren de voorschriften van de overdruk. In de overdruk detailhandel wordt naast het gelijkvloers ook detailhandel toegelaten in de kelder en op de eerste verdieping.

3.7 Terminologie

De definitie van de begrippen zijn deze zoals algemeen toegepast door de stad Antwerpen.

3.8 Op te heffen voorschriften

Bij de inwerkingtreding van dit ruimtelijk uitvoeringsplan wordt van het RUP Binnenstad de bestemming van de zone voor wonen (Wo2), zone voor centrumfuncties – publieksgerichte gebouwen (Ce5), zone voor groen (Gr), overdruk detailhandel (dh), overdruk reca (r) en de bijhorende voorschriften opgeheven en vervangen door de voorschriften van het RUP Rubens. De voorschriften vullen de stedenbouwkundige verordeningen van de stad Antwerpen aan. De voorschriften van de verordeningen zijn onverminderd van kracht. Indien er een strijdigheid is met de voorschriften van dit RUP, primeren de voorschriften van het RUP.


4 VERPLICHT VOORGESCHREVEN EFFECTENRAPPORTEN

4.1 Mer-screening Scopingnota

4.1.1 Algemeen

In de scopingnota zijn de te onderzoeken ruimtelijke aspecten en de effectbeoordelingen opgenomen. Bij de opmaak is rekening gehouden met de adviezen en het resultaat van de participatie. De scopingnota is op 14 maart 2019 naar de dienst Mer verstuurd met de vraag tot ontheffing van de plan-MER-plicht.

4.1.2 Conclusies

Op 9 januari 2020 besliste de dienst MER Vlaanderen (Vlaams gewest, departement Leefmilieu, Natuur en Energie) dat het voorgenomen plan geen aanleiding geeft tot aanzienlijke negatieve milieugevolgen en dat de opmaak van een plan-MER niet nodig is.


5 GEVOLGEN EN ACTIES TER REALISATIE

5.1 Afstemming categorieën gebiedsaanduidingen Vlaams gewest

In artikel 2.2.3, §2 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, goedgekeurd bij besluit van de Vlaamse Regering op 15 mei 2009, wordt opgelegd dat een stedenbouwkundig voorschrift ten allen tijden sorteert onder een categorie of subcategorie van gebiedsaanduiding. In de volgende tabel wordt aangegeven in welke categorie elke bestemmingszone uit voorliggend RUP valt. Categorieën Vlaams Gewest Bestemmingszones RUP Rubens [1°] Wonen, [a] woongebied Artikel 1. Zone voor centrumfuncties (Ce)

Artikel 2. Zone voor groen (Gr) Artikel 3. Overdruk - Kolvenierssite (K) Artikel 4. Overdruk – detailhandel (dh)


BIJLAGEN


1 BESTAANDE TOESTAND

1.1 Beschrijving van het plangebied

1.1.1 Historische context1

Ontstaan Rubenshuis en Kolveniershof De Kolveniersgilde is opgericht in 1490 als de jongste van de zes Antwerpse schuttersgilden. Aanvankelijk werkten de schutters als enigen met vuurwapens en aan het vroegste vuurwapen, de clovers, ontleende ze haar naam. De gilden fungeerden als een soort veiligheidsfirma’s en genoten heel wat aanzien. De Kolveniers hadden hun gildenhuis in de Halve Maan in de Gildekamersstraat, maar vanaf de vroege zestiende eeuw beschikten ze over een schuttershof met doelen, aan de rand van de stad, langsheen de Wapper. Dit hof met grote bomen liep door tot aan de Schuttershofstraat en had aan de straatkant een eenvoudig huis. In 1610, wanneer Rubens - twee jaar na zijn terugkeer uit Italië - en zijn vrouw Isabella Brant een huis met grond kopen aan de Wapper, krijgen de Kolveniers een befaamde buurman. Het duurt dan ook niet lang voor ze een schilderij bestellen bij de grootmeester: de beroemde ‘Triptiek met de Kruisafneming’ voor boven hun altaar in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, opgeleverd rond 1615. Een deel van de betaling gebeurde in natura: de Kolveniers lieten op hun kosten een hoge tuinmuur bouwen tussen het schuttershof en de (renaissance)tuin van Rubens. In de daaropvolgende jaren werd Rubens’ woning naar eigen ontwerp uitgebreid met een halfronde beeldengalerij, een groot atelier en een portiek, die in de late jaren 1610 waren voltooid. Het nieuwe deel was de belichaming van Rubens’ artistieke idealen: de Grieks-Romeinse oudheid en de kunst van de Italiaanse renaissance. Het gebouw met zijn rijke en antiek geïnspireerde decoraties kende zijn gelijke niet in het toenmalige Antwerpen. Rubens’ architecturale ingrepen – het halfronde ‘Pantheon’, het atelier, de portiek en tuinaanleg – verleenden het huis de uitstraling van een Italiaans ‘palazzo’. Ook de Kolveniers waren in 1631 gestart met een nieuwbouw met zeven halfronde boogvensters tegen het bestaande gebouw. In 1635 werd dit Kolveniershof opgeleverd. De blauwe hardsteen van de bogenrij van het Kolveniershof is geleverd door dezelfde Henegouwse steenkapper die ook de blauwe hardsteen van de Rubensportiek geleverd heeft. In 1660, twintig jaar na de dood van Rubens, werd het huis verkocht. Vanaf de tweede helft van de achttiende eeuw ondergaat het Rubenshuis verschillende verbouwingen en geraakt het enigszins in de vergetelheid, terwijl het Kolveniershof de grote ruimte kon verhuren voor evenementen, zoals banketten, toneelvoorstellingen, concerten, bals en kunstveilingen. Na verkoop onder de Franse bezetter raakte ook dit erfgoed vergeten, al bleven de grote zalen in gebruik voor recreatie en opslag.

Inrichting Rubensmuseum en Rubenianum In de loop van de 19de eeuw groeit opnieuw het besef om de woning van Rubens als monument in te richten. Wanneer de stad Antwerpen het complex in 1937, een jaar na de bescherming als monument, kan verwerven, wordt – o.l.v. stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke – een grondige restauratie en reconversie doorgevoerd. In 1946 wordt deze reconstructie van de voormalige woning van Rubens geopend als museum. De portiek en het tuinpaviljoen zijn vandaag de meest authentieke restanten van het zeventiende-eeuwse complex zoals Rubens het kende. 1 Gebaseerd op: MACLOT, P., Bouwhistorisch onderzoek, analyse en waardenstelling van de Rubenssite, 2016.


Het Kolveniershof werd in diezelfde periode (1941) ‘herontdekt’ en als tijdsgenoot en buur onmiddellijk geapprecieerd als geschikte locatie voor het nog op te richten Rubenianum. In 1971 werd het een beschermd monument, in 1975 vond de eerste steenlegging plaats van de kantoornieuwbouw, ontworpen door arch. Jos Gabriëls (1920 – 1979, Brasschaat), maar het duurde tot 1981 voor het Kolveniershof met nieuwbouw de thuis werd van het Rubenianum. Naar aanleiding van het Van Dyck-jaar in 1999 ontwerpt architect Stéphane Beel een functioneel paviljoen op de Wapper vóór de kunstenaarswoning. Dankzij deze nieuwe ruimte zijn ondersteunende museale functies zoals onthaal en museumshop uit het museum gehaald. Deze ingreep vermindert de druk op de ‘woning’ wat het parcours en de collectie ten goede komt.

Rubenstuin De tuinruimte zoals vandaag afgebakend in het RUP Binnenstad als “zone voor groen” bevat enerzijds de tuin ten tijde van Rubens zijn leven in Antwerpen en anderzijds na de oorlog vergroot met de zogenoemde Ganzenweide. Deze groenzone is ontstaan na het slopen van het hoge appartementsgebouw tussen de eenheidsbebouwing Hopland nr. 1-11 (hoek Wapper) en 13-23 (hoek Kolveniersstraat). Dit appartementsgebouw verving in 1911, op zijn beurt, de veel lagere 16de-eeuwse bebouwing en de uitgang naar Hopland. De tuinaanleg dateert volledig uit de restauratiefase, naar ontwerp van tuinarchitect Georges Wachtelaer uit 1942, en evoceert een wat in die tijd beschouwd werd als een 17de-eeuwse tuin. Bepaalde elementen werden mede geïnspireerd op details uit schilderijen van Rubens. De basisstructuur is bepaald door een hoofdas, aangevuld met drie andere assen. De hoofdas is gelegen tussen de inkompoort, de centrale doorgang van de portiek en het tuinpaviljoen. De eerste, bijkomende as is bepaald door de poort met gang naast het werkhuis, in het verlengde waarvan een loofgang geplaatst is en vormgegeven naar laat-16de-eeuwse model. De andere is geaxeerd op het later gecreëerde terrein tussen Rubens’ tuin en Hopland. De groenzone langs Hopland is aangelegd als een grasveld (ter vervanging van de eerder aangelegde, maar „mislukte‟ boomgaard) en in de Rubenstuin zelf is in de as met de loofgang een fontein geplaatst. Een derde bijkomende as is gecreëerd dwars op de hoofdas, door de plaatsing van een monumentale stenen zitbank midden tegen de noordwand van de tuin. Deze gestructureerde aanleg van de centrale tuin, zorgt voor een rustpunt temidden van de in aard, volume, materialen, kleuren en architecturale kwaliteit sterk variërende omringende bebouwing.


Toegangspoort met zicht op de centrale as vanuit Wapper Foto: Tim Van de Velde


Bescherming van de site Het Rubenshuis en -tuin op Wapper 9–13 en Hopland 13 werd beschermd als monument bij KB 06/02/1936 met objectnummer 4.01/11002/154.1 / OA000230. (Wapper 15 of de lichtstraat / vroegere inkom tussen Rubenshuis en Rubens Inn is niet beschermd.) Het Kolveniershof in de Kolveniersstraat 16 werd om zijn historische en artistieke waarde beschermd als monument bij KB 08/09/1971 met objectnummer 4.01/11002/342.1 / OA001021.

Pand Kadaster Afd. 3, sectie C

Bouwjaar Renovatie Eigendom stad Antwerpen sinds

Beschermingsbesluit Objectnummer

Rubenshuis en –tuin, Wapper 9-13

Perceelnr. 1358 F < 1610 - 1620 1940-46 1937 KB 06/02/1936 4.01/11002/154.1/ OA000230

Rubenshuis en –tuin, Wapper 9-13

Perceelnr. 1358 F < 1610 - 1620 1940-46 1937 KB 06/02/1936 4.01/11002/154.1/OA000230

Rubenshuis en –tuin, Hopland 13

Perceelnr. 1358 F < 1610 - 1620 1940-46 1937 KB 06/02/1936 4.01/11002/154.1/OA000230

Kolveniershof, Kolveniersstraat 16

Perceelnr. 1370E 1635 1738 1948 KB 08/09/1971 4.01/11002/342.1/OA001021

Rubenianum, Kolveniersstraat 18-20

Perceelnr. 1370E 1975 - 1980 n.v.t. 1948 n.v.t. n.v.t.


1.1.2 Bestaande functies en morfologie

(a) Vlaamse vleugel met inkom; (b) Italiaanse vleugel; (c) Portiek en binnenkoer; (d) Tuin; (e) Hoveniershuisje; (f) Onthaalpaviljoen; (g) Kolveniershof;(h) Rubenianum; (i) Binnenkoer Kolvenierssite (a) – (e) = Rubenshuis en -tuin (g) – (i) = Kolvenierssite (a) – (i) = Rubenssite


Rubenshuis en –tuin a. Vlaamse vleugel (Wapper 9) met inkom (Wapper 11) Zestiende-eeuwse woning, door P. P. Rubens aangekocht in 1610 en uitgebreid met een halfronde beeldengalerij. In belangrijke mate een reconstructie door Emiel Van Averbeke in periode van WO II (1939-1946). Gelijkvloers en eerste verdieping in gebruik als museum: evocatie van de woning van Rubens en collectiestukken. Zolder in gebruik voor ondersteunende functies (opslag, vergaderruimte, logistiek, kantoor). b. Italiaanse vleugel of palazzo (Wapper 13) met lichtstraat (Wapper 15) Schildershuys door Rubens gebouwd als atelier en uitbreiding, naar renaissancevoorbeeld van een palazzo. Reconstructie door Emiel Van Averbeke in periode van WO II (1939-1946). Gelijkvloers in gebruik als museum (‘groot atelier’ en ‘loggia’), verdieping als tijdelijke tentoonstellingsruimte (‘privé-atelier’, ‘overloop’ en ‘leerlingenatelier’), zolder benut voor de installatie voor klimaatbeheersing (en opslag). De oorspronkelijke doorgang naar de tuin wordt gebruikt als bijkomende tentoonstellingsruimte. c. Portiek en binnenkoer Met kasseien geplaveide open ruimte achter de hoofdingang (W), begrensd door de Vlaamse (N) en de Italiaanse vleugel (Z) en de portiek (O). De portiek is het originele - door Rubens ontworpen en gebouwde - sluitstuk van de palazzo-architectuur rond de binnenkoer. Het is renaissance vormentaal, geïnspireerd door triomfbogen uit de Zuid-Europese oudheid, die loodrecht staat op de centrale as van de site en een architecturaal perspectief biedt op de tuin en het tuinpaviljoen.

Zicht vanuit binnenkoer op portiek en Rubenstuin


d. Tuin met tuinpaviljoen, prieeltjes, pergola, fontein, Ganzenweide (Wapper 9-15, Hopland 13) De tuinruimte zoals vandaag afgebakend in het RUP Binnenstad als “zone voor groen” komt overeen met de tuin ten tijde van Rubens zijn leven in Antwerpen en na de oorlog vergroot met de zogenoemde Ganzenweide. Deze bijkomende groenzone is ontstaan na het slopen van het hoge appartementsgebouw tussen de eenheidsbebouwing Hopland nr. 1-11 (hoek Wapper) en 13-23 (hoek Kolveniersstraat). Dit appartementsgebouw verving in 1911, op zijn beurt, de veel lagere 16de-eeuwse bebouwing en de uitgang naar Hopland. De tuinaanleg dateert volledig uit de restauratiefase, naar ontwerp van tuinarchitect Wachtelaer uit 1942, en evoceert een wat in die tijd beschouwd werd als een 17de-eeuwse tuin. Bepaalde elementen werden mede geïnspireerd op details uit schilderijen van Rubens. De basisstructuur is bepaald door een hoofdas, aangevuld met drie andere assen. De hoofdas is gelegen tussen de inkompoort, de centrale doorgang van de portiek en het tuinpaviljoen. De eerste, bijkomende as is bepaald door de poort met gang naast het werkhuis, in het verlengde waarvan een loofgang geplaatst is en vormgegeven naar laat-16de-eeuwse model. De andere is geaxeerd op het later gecreëerde terrein tussen Rubens’ tuin en Hopland. De groenzone langs Hopland is aangelegd als een grasveld (ter vervanging van de eerder aangelegde, maar “mislukte” boomgaard) en in de Rubenstuin zelf is in de as met de loofgang een fontein geplaatst. Een derde bijkomende as is gecreëerd dwars op de hoofdas, door de plaatsing van een monumentale stenen zitbank midden tegen de noordwand van de tuin. Deze gestructureerde aanleg van de centrale tuin, zorgt voor een rustpunt temidden van de in aard, volume, materialen, kleuren en architecturale kwaliteit sterk variërende omringende bebouwing. e. Hoveniershuisje Klein pandje in de hoek van de tuin naast Rubens Inn is een toevoeging naar ontwerp van Emiel Van Averbeke in periode van WO II (1939-1946). Gelijkvloers en verdieping is gebruik als personeelsruimte. Kleine kelder en zolder aanwezig, alsook een buitentoilet. f. Onthaalpaviljoen (Wapper/ buiten plangebied) Om de verwachte grote bezoekersaantallen tijdens het Van Dijckjaar in 1999 op te vangen, werd architect Stéphane Beel gevraagd een onthaalpaviljoen te ontwerpen met ticketbalie, vestiaire en infocentrum. Het was bedoeld als een tijdelijk paviljoen maar staat er anno 2019 nog omwille van een nijpende ruimtebehoefte.


Zicht op Wapper met onthaalpaviljoen en Rubenshuis Foto: Tim Van de Velde

Rubenstuin met zicht op pergola en tuinpaviljoen (toestand 2014). Momenteel is de pergola ontmanteld en wacht ze op restauratie en herstel.


Kolvenierssite g. Kolveniershof (Kolveniersstraat 16) Het Kolveniershof is een gebouw met zeven halfronde boogvensters dat in 1635 opgetrokken is tegen het bestaande gebouw van het schuttershof of de schietstand van de schutters die hun gildenhuis hadden in de Gildenkamerstraat. Na de brand van 1737 werd een renovatie uitgevoerd o.l.v. Jan Pieter Van Baurscheit. In de jaren 1970 is een uitvoerige restauratie doorgevoerd. Het Kolveniershof bevat de representatieve ruimten van het Rubenianum: polyvalente zaal op het gelijkvloers, auditorium op de verdieping en vergaderruimte op de zolder. h. Rubenianum (Kolveniersstraat 18-20) De eerste steenlegging van het kantoorgebouw met vijf bouwlagen vond plaats in 1975, de ingebruikname dateert van 1981. Sindsdien zijn er geen wezenlijke veranderingen gebeurd, maar beantwoordt het gebouw ook niet meer aan hedendaagse normen. Het wordt ervaren als een niet-waardevol gebouw dat te klein en te inadequaat is voor de 21ste eeuwse vereisten van het kenniscentrum. i. Binnenkoer met kelder De binnenkoer achter de beschermde tuinmuur, die de Rubenssite en de Kolvenierssite van elkaar scheidt, wordt geflankeerd door de voornaamste gevel van het Kolveniershof en is daarom een belangrijke buitenruimte. De kelder onder de koer voldoet niet meer aan hedendaagse normen en is onbruikbaar door lekkages.


Zicht op Kolveniershof vanuit binnenkoer, rechts Rubenianum Foto: Tim van de Velde

Rubenianum Foto: Tim Van de Velde


1.1.3 Bestaande ontsluiting en parkeren

Toegang tot de Rubenssite Het Rubenshuis en het Rubenianum worden elk afzonderlijk ontsloten via respectievelijk de Wapper en de Kolveniersstraat. Leveringen van kunstwerken en archiefstukken gebeuren via de Kolverniersstraat en via Wapper.

Mobiliteit en parkeren De site ligt in de historische binnenstad van Antwerpen. Ze is gelegen langsheen de Via Sinjoor die een voetgangersas vormt van het Centraal Station tot de Schelde. De Rubenssite ligt op wandelafstand van het Centraal Station en is daarmee via het openbaar vervoer (trein, tram, bus en metro) goed bereikbaar voor toeristen uit binnen- en buitenland. In de omgeving zijn enkele parkeergebouwen gelegen (o.a. Shopping Meir, Van Dyck, Inno, Hopland, Horta) zodat bezoek ook met de wagen mogelijk is. Op de Wapper is tevens een Velostation aanwezig en fietsparkeerplaatsen. Het Rubenshuis en Rubenianum bieden zelf geen autoparkeerfaciliteiten aan maar gelegen in de commerciële binnenstad zijn tal van mogelijkheden met openbaar vervoer voorhanden.

1.1.4 Wandeling doorheen het gebied

Wapper Het totale ensemble van de Wapper als langwerpig plein met een gevelordonantie die de allure heeft van een aaneenschakeling van werkelijke of vermeende stadspaleizen is een uniek decorum in de stad dat bij heraanleg zeker in de verf moet gezet worden. In dit ensemble is het Rubenshuis het oudste en meest imposante en heeft de grootste binnentuin. Het Paleis-op-de-Meir of "vorstelycke" woning in 1745-50 is als particulier hotel opgetrokken door koopman Johan Alexander Van Susteren, heer van 's-Gravenwezel (1719-64), naar ontwerp van de succesrijke Antwerpse architect Jan Pieter Van Baurscheit de Jonge (1699-1768), die eveneens de interieurs grotendeels ontwierp en bemeubelde. Dit paleis heeft een publiekstoegankelijke en doorwaadbare binnentuin. Daarnaast bevindt zich een classicistische stadsvilla met vijf traveeën en drie bouwlagen, uitgewerkt risaliet onder een groot fronton. Momenteel huist hier en in het belendende gebouw met vlakke, egale gevels dat de hoek van de Jodenstraat uitmaakt, een financiële instelling. De andere hoek van Meir en Wapper is gevormd door het voormalig stadspaleis ‘Den Swerten Arend’, in de 16de eeuw in bezit van burgemeester Van De Werve en onder de Fransen gebruikt als kazerne en verwoest. Het is opnieuw opgetrokken in het vierde kwart van de 18de eeuw in een sobere en strakke Louis XVI-stijl. In het verlengde hiervan vormen de vroegere aanhorigheden van Den Swerten Arend een zeer brede gevel van twaalf traveeën en twee bouwlagen onder een afgewolfd zadeldak. Daarnaast is een geheel van herenhuis en aanpalende burgerhuizen in Louis-Philippestijl bewaard. Het herenhuis heeft zeven traveeën en drie bouwlagen, met een neoclassicistische bepleisterde gevel onder schilddak, daterend van ca. 1860. Het geheel heeft een statig voorkomen met het karakter van een stadspaleis. Aan de andere kant van het Rubenshuis staat een geheel van drie burgerhuizen in neoclassicistische stijl (thans Rubens Inn). Het is een dubbelhuis met drie traveeën en drie bouwlagen, met laat-classicistische bepleisterde lijstgevels uit de 19de eeuw. Tussen Jodenstraat en Schuttershofstraat bevindt zich nog de architectenwoning van Henri Smits, een vrije reconstructie van twee breedhuizen, samen vijf traveeën, met getrapte gevel in traditionele baken zandsteenstijl, waarschijnlijk daterend van 1880-1890.


Wapper 9-15, Rubenshuis met onthaalpaviljoen, Italiaanse vleugel en Rubens Inn met terras


Hopland Aan Hopland bevindt zich om de hoek eenheidsbebouwing van zes winkel huizen in neoclassicistische stijl, daterend uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Op de hoek van Hopland en de Kolvenierstraat situeert zich een monumentaal hoekcomplex met winkels en kantoren in beaux-artsstijl, daterend uit het eerste kwart van de 20ste eeuw. Op de benedenverdieping zijn hoge vensters met rondboogvormige roedeverdeling aanwezig.

Hopland Foto: Tim Van de Velde

Kolveniersstraat Het Kolveniershof is het enige monument in de Kolveniersstraat. Met uitzondering van de panden met perceelsnummer 8, 22 en 24 zijn de panden langs de zijde van het Rubenianum opgenomen op de lijst van bouwkundig erfgoed. De gebouwen aan de andere zijde van de straat behoren niet tot het bouwkundige erfgoed. Het gaat veelal over kantoren, handel en appartementen. Op de hoek met de Meir bevindt zich het beeldbepalende C&A gebouw naar ontwerp van Steynen. De smalle Kolveniersstraat wordt sterk gedomineerd door de laad- en loskade van de nabijgelegen Stadsfeestzaal, inclusief de supermarkt Delhaize.


Kolveniersstraat met aan linkse zijde toeleveringszone Stadsfeestzaal en rechts Rubenianum, inkom en deel van Kolveniershof Foto: Tim Van de Velde

Omringende bouwvolumes Tijdens de laatste decennia zijn binnen het gezichtsveld van de Rubenssite meerdere gebouwen en uitbreidingen van gebouwen gerealiseerd met een lage beeldkwaliteit. Ze worden door hun gebrek aan harmonie met de omgeving (hoogte, vorm, materiaalgebruik, inplanting, …) als storend ervaren. Het betreft zowel de rechtstreeks aangrenzende gebouwen binnen het bouwblok zelf, als de bebouwing aan de overzijde van Hopland en de Kolveniersstraat. Door hun opmerkelijk volume en hoogte hebben ze een bijzondere impact op de Rubenssite. Bij het verlenen van bouwvergunningen is schijnbaar nooit rekening gehouden met de 50m radius rond wettelijke beschermde monumenten en stadsgezichten. Niet enkel vanuit de tuin hypothekeren de meest recent vergunde gebouwen de kwaliteit van de Rubenssite, ook vanuit de verdiepingen van het Rubenshuis, het Kolveniershof en het Rubenshuis ogen deze toevoegingen wegens hun bijzondere volumes, materialen en kleuren zeer storend in het stedelijke landschap. Het betreft volgende gebouwen:

De hoogbouw, opgericht op de westhoek van de Meir met de Kolveniersstraat (1925), was een voor die tijd in de binnenstad zeer zeldzaam gebouw. Het betreft een appartementsgebouw met hoektoren.

De hoek van Hopland (13-23) bestaat eveneens voor die tijd (1911) een zeer hoog appartementsgebouw, met aan de achterzijde het opvallende parement in gele baksteen, die duidelijk zichtbaar is vanaf de Rubenssite


In 1964 is de Antwerpse vestiging van het Nederlandse kledingketen C&A opgericht op de oosthoek van Meir en Kolveniersstraat, naar ontwerp van architecten Leon Stynen en Paul De Meyer.

Het nieuwe KNS-gebouw, aan de overkant van Hopland, dateert uit 1967, naar ontwerp van architect-urbanist Appel & C°. De volumetrie en materiaalgebruik zijn bijzonder storend.

Aan het eind van de 20ste eeuw is aan Hopland een gebouw toegevoegd dat het storende volume en de zijgevel van de KNS aan het gezicht moest onttrekken. Met zijn lichtblauwe dak vormt het echter op zijn beurt een vrij dominant beeld voor de Rubenssite.

In het bouwblok zelf, grenzend aan de site, is in 1995 het voormalige gebouw van de Gazmaatschappij herbestemd tot Antwerpse vestiging van de Spaanse kledingketen Zara met appartementen, en is het achterste gedeelte verhoogd met een iets terugliggend dakappartement met terras uitgevend op de Rubenssite. Dit betreft een volume dat qua vormgeving in schrale postmodernistische stijl, opvallende gele kleur en beplanting duidelijk aanwezig is op de site.

1.1.5 Socio-culturele context

De stad heeft een lange toeristische traditie. Antwerpen is een regionaal, Vlaams en internationaal knooppunt voor toerisme, handel en industrie. Vele reizigers passeren Antwerpen of treffen elkaar daar. Naast zakelijke en commerciële motieven bestaan er ook culturele en recreatieve motieven om Antwerpen te bezoeken. Antwerpen trok in 2014 ruim 1 miljoen toeristen, van wie 70% uit het buitenland kwam. Eén van de belangrijkste toeristische uithangborden van de stad is Rubens. Het Rubenshuis trok in 2014 in zijn eentje 140.000 bezoekers, waarvan bijna 80% buitenlandse toeristen waren. De Wapper maakt deel uit van de bovenlokale horecakern Theaterbuurt, waartoe ook de Graanmarkt, het Theaterplein, de Oudevaartstraat en het Mechelseplein behoren. De helft van de commerciële panden zijn horecazaken (café’s, snackbars, restaurants, hotels). De Theaterbuurt is daarmee de vijfde belangrijkste horecakern van de stad, na de historische binnenstad, het centraal station, het Zuid en het Eilandje. De aantrekkingskracht van de strategische horecakern is bovendien bovenlokaal en gelegen in het toeristisch centrum. De site is gelegen in het winkelgebied Meir-as tussen Leien en Groenplaats: Meir – GB Shopping Centre – Stadsfeestzaal met aangrenzende zijstraten. Het is de prioritaire winkelkern in het centrum, met een hoog aantal ketenfilialen.


Zicht vanuit Rubenstuin met op achtergrond recente optopping van gebouw volgens postmodernistische stijl. Foto: Tim Van de Velde

Zicht vanuit Rubenstuin met op achtergrond golvend dak van grand café Horta en het KNS-gebouw. Foto: Tim Van de Velde


2 ALTERNATIEVENONDERZOEK

In aanloop van het masterplan Rubenshuis, waarvan dit RUP een verdere uitvoering is, is een uitvoerige alternatievenonderzoek gebeurd om de beste locatie te bepalen voor de noodzakelijke uitbreiding van het Rubenshuis en het Rubenianum. Het alternatievenonderzoek gebeurde in twee stappen. Het eerste ontwerpend onderzoek gebeurde in de aanloop van de Open Oproep, door de stad Antwerpen. De Open Oproep kan in dezen eveneens beschouwd worden als een alternatievenonderzoek aangezien de ontwerpers de mogelijkheid kregen om uit verschillende locaties te beslissen welk de beste was om het programma op te realiseren. Meer nog, het maakte deel uit van de wedstrijd om de beste en meest haalbare locatie te onderzoeken en motiveren, gekaderd binnen een masterplan voor de totale site. De verschillende alternatievenonderzoeken worden hierna beknopt besproken.

2.1 Alternatievenonderzoek Ontwerpend Onderzoek

Het team Ontwerpend Onderzoek van de dienst Stadsontwikkeling van stad Antwerpen heeft een eerste verkenning gemaakt van de ruimtelijke randvoorwaarden voor mogelijke bebouwing op en rond de Rubenssite. Deze verkenning vertrekt vanuit de site zelf en de omgeving en is gebaseerd op het programma van eisen, zoals vastgelegd uit een behoeftestudie van het Rubenshuis en het Rubenianum. Binnen deze ruimtelijke verkenning werden drie zoekzones bepaald omwille van hun raakvlak met het openbaar domein en ze bijgevolg bepalend zijn voor de routing van het museumbezoek.

Locatie 1: Wapper

Locatie 2: Hopland

Locatie 3: Rubenianum

Locatie 4: Aanpalende gebouwen


Locatie 1: Wapper

Locatie 2: Hopland 13

Locatie 3: Kolvenierssite

Locatie 4: Aanpalende gebouwen


2.1.1 Locatie 1: Wapper

Het bestaande infopaviljoen op de Wapper wordt vervangen door een nieuw volume.

Voordelen:

Geeft aanleiding om de verrommelde Wapper heraan te leggen.

Geeft Rubenssite een nieuw gezicht naar de gehele stad (landmark).

Nadelen:

Bebouwing op de Wapper zorgt voor knip in route tussen Meir en Theaterplein.

De openbare ruimte rondom het nieuw volume wordt herleid tot doorgangsruimte, wat strijdig is met de visie uit het s-RSA om de openbare ruimte zoveel mogelijk als publieke ruimte in te richten.

Bouwplaats is niet vergunbaar volgens huidige bestemming in RUP Binnenstad.

2.1.2 Locatie 2: Hopland

De onbebouwde ruimte langs Hopland wordt bebouwd.

Voordelen:

Herstellen van het historische weefsel.

Betrekken van het nieuw programma bij de tuin waardoor de tuin integraal onderdeel wordt van museale ervaring.

Nieuwe toegang mogelijk vanuit Hopland.

Nadelen:

Afname oppervlakte bestaande, groene ruimte.



2.1.3 Locatie 3: Rubenianum

Renovatie en uitbreiding van het Rubenianum.

Voordelen:

Herontwikkeling meer in harmonie met omgeving

Synergie tussen Rubenianum en nieuw programma mogelijk

Nieuwe toegang mogelijk vanuit Kolveniersstraat

Nadelen:

Kolveniersstraat kent geen ondersteunende publieksfuncties en de straat doet momenteel dienst als beleveringsstraat voor de omliggende commerciële functies. Het nieuwe programma komt daardoor achterin te liggen.

2.1.4 Locatie 4: Aanpalende gebouwen

Dit scenario is enkel mogelijk wanneer een aanpalend gebouw door de stad kan aangekocht worden volgens een aanvaardbare kostprijs. Onteigenen behoort niet tot de optie.

Scenario 1: Wapper 7 (links van Rubenshuis), 192 m²: Medio 2015 zijn reeds contacten geweest tussen stad en makelaarkantoor, naar aanleiding van het te huur staan van dit gebouw. Omwille van de integratie van het gebouw in de Rubenssite is een verwerving van het gebouw essentieel. Het gebouw werd geschat op 9 000 000 euro, wat geen aanvaardbare aankoopwaarde is. Daarenboven is een rechtstreekse ontsluiting van de Rubenssite enkel mogelijk via/door het Rubenshuis.

Scenario 2: Wapper 17-21 (rechts van Rubenshuis), 251 m² Er is geen interesse van de eigenaar om het gebouw te verkopen.

Scenario 3: Panden in aangrenzende Hopland De vastgoedwaarde van deze panden zijn te hoog. Een aankoop behoort omwille van financiële beperkingen dan ook niet tot de mogelijkheden.


2.2 Alternatievenonderzoek Open oproep

De alternatieven zoals beschreven in hoofdstuk 2.1 “Alternatievenonderzoek Ontwerpend Onderzoek” (p. 36) zijn verder ontwerpmatig onderzocht door vier onafhankelijke ontwerpbureaus via de Open Oproepprocedure van de Vlaams Bouwmeester. De ontwerpbureaus kregen de opdracht om een globale, strategische visie uit te werken met inbegrip van ontwikkelingsmogelijkheden op de site zelf of grenzend hieraan. Van de vier inschrijvers opteerden drie voor bebouwing aan Hopland. Eén inschrijver werkte nog een bijkomend alternatief uit: een ondergronds gebouw onder de Rubenstuin. Deze locatie behoorde niet tot één van de zoeklocaties. De ontwerpen worden hieronder geïllustreerd en kort besproken.

2.2.1 Ontwerp Architektenburo Koen van Velson SV

De ruimtebehoefte wordt voorzien onder de Rubenstuin. Deze ondergrondse ruimte verknoopt alle functies van de Rubenssite met elkaar. De bestaande grootte en aanzicht van de tuin blijft hierdoor onaangetast. De toegang tot het ondergrondse foyer en onthaal wordt voorzien onder de historische pergola. Deze ondergrondse constructie geeft dan wel een pragmatisch antwoord op de functionele eisen maar heeft weinig stedenbouwkundige en architecturale kwaliteiten. Daarnaast kunnen ook vragen gesteld worden over de gevolgen op archeologisch en ecologisch vlak die deze ingreep op de Rubenstuin kan hebben.

Impressie van toegang onder de pergola tot het ondergrondse centrum volgens ontwerp van Architektenburo Koen van Velson SV


2.2.2 Ontwerp 6a architects

De ontwerpers voorzien een onthaalgebouw op Hopland en het nieuwe Rubenianum aan de Kolverniersstraat. Beide gebouwen worden opgevat als nieuwe Palazzi voor Rubens die verder bouwen aan het Italianiserend ideaal. Het ontwerp zorgt ook voor een meerwaarde op stedenbouwkundige schaal. Het omarmt het standpunt van het Weiterbauen': ook eigentijdse interventies hebben het recht zichtbaar te zijn en verder te borduren op een in het verleden ingezette lijn. Vanuit de uitgangshouding van de grote waarde van de historische tuin, wordt de beleving van de tuin versterkt door de architectuur en tegelijk evoceert het een groene en visueel meer terugtredende omgeving. De beleving van de tuin, die als het scharnier van de site wordt beschouwd, wordt door de nieuwe gebouwen versterkt. De jury van de Open Oproep oordeelde echter dat de nieuwbouwvolumes een grote omvang hebben en het evenwicht tussen oud en nieuw daardoor onder druk zetten.

Vogelvluchtperspectief van het ontwerp van 6a Architects


2.2.3 Ontwerp Bovenbouw Architectuur

De jury oordeelde dat de planontwikkeling en de ruimtelijke kwaliteit van het nieuwe gebouw langs Hopland een sterke bijdrage levert aan de tuin, de Rubenssite en de ruimere omgeving. De architecturale uitwerking van het nieuwe gebouw werd minder gunstig geëvalueerd.

Zicht vanuit de Rubenstuin op het nieuwe gebouw aan Hopland 13, volgens ontwerp Bovenbouw Architectuur


2.2.4 Robbrecht en Daem Architecten BV ovv CVBA

Het ontwerpvoorstel van Robbrecht en Daem Architecten wordt door de jury van de Open Oproep voorgedragen als het beste voorstel. De jury kiest daarmee voor een cultureel sterke, maar architecturaal terughoudende en qua omvang eerder bescheiden eerste fase voor het nieuwe onthaalpaviljoen en een interessante strategie en visie op een lange termijn voor de hele site. Het winnende masterplan voorzien dan wel een nieuwbouw langs de Kolveniersstraat, tegelijk maakt deze nieuwbouw een grotere, groene ruimte op de Kolvenierssite mogelijk.

Centraal perspectief vanuit Wapper met inpassing nieuw gebouw aan Hopland 13 en ontpitting van Kolvenierssite FASE I Een 21ste eeuws onthaal en belevingscentrum op Hopland Het bezoekersonthaal met belevingscentrum vormt de eerste stap naar de modernisering van de Rubenssite. Om de identiteit van de Rubenssite rondom haar binnentuinen te versterken, is het situeren van het nieuwe bezoekersonthaal op de vrije site op Hopland de logische keuze. Deze keuze heeft bovendien vergunningstechnisch en wat beroering van de publieke opinie betreft de minste impact.

FASE II Een 21ste eeuwse bibliotheek & back office op Hopland Een evidente volgende stap is de realisatie van de bovenbouw van het bezoekersonthaal met belevingscentrum. Deze moet de internationaal gewaardeerde bibliotheek Rubenianum en de back office administratieve functies van het Rubenshuis een nieuw 21ste eeuws onderkomen geven.


FASE III Een 21ste eeuwse museumuitbreiding op Kolveniershof Een derde stap bestaat erin het huidige ‘70 gebouw op het Kolveniershof af te breken en te vervangen door een tweede nieuw Galleria-gebouw dat het perspectief van Rubens’ zichtas moet afwerken.

Als derde focuspunt in de driehoeksrelatie omheen de tuinen wordt dit Galleria- gebouw de nieuwe thuis van een state of the art tentoonstellingsruimte en 21ste eeuwse back office museale faciliteiten.

Het gebouw staat als een verticaal paviljoen in wat een echte nieuwe tuin wordt, een herdenking van het voormalige Kolveniershof. De bestaande kelders worden verwijderd zodat we met hoogstammige bomen kunnen werken. Door het verwijderen van de bestaande kelder kan de voorgevel van het Kolveniershof opnieuw met zijn colonnade tot op het vlakke maaiveld staan.

Ruimtelijke situering van de interventies binnen de drie faseringen


Zicht vanuit Rubenstuin op Hopland 13


2.3 Conclusie

Dit onderzoek toonde aan dat de werking van de Rubenssite zich best organiseert rond de Rubenstuin, waarrond het brede verhaal rond Rubens zich kan organiseren. Bebouwing langs Hopland is vanuit dit concept een noodzakelijk schakel en versterkt de tuin als unieke groenzone. Op die manier ontstaat een logische routing doorheen de site. Het nieuwe gebouw maakt het mogelijk om enkele essentiële maar vandaag ontbrekende functies op de site onder te brengen, waaronder sanitaire voorzieningen, onthaalruimte, drankgelegenheid, …

Voordelen:

Historisch weefsel wordt stedenbouwkundig hersteld door de afwerking van de straatwand.

Rubenianum wordt op de plaats gebouwd van de oorspronkelijke plaats van bibliotheek Rubens (zie ook: § 2.2 “Concept”)

De originele figuur van de Rubenstuin wordt in ere hersteld door het sluiten van het bouwblok aan de zijde van Hopland.

De tuin wordt de spil binnen de museale ervaring. Hier krijgt de bezoeker een overzicht van het geheel van de Rubenssite waarbij bezoekers a la carte hun Rubensbeleving op en rond de site vrijelijker en ongedwongener kunnen samenstellen.

De ruimte kan geoptimaliseerd worden. Zo is versmelting van administratie Rubenshuis en Rubenianum mogelijk.

Doordat het programma volledig op de site kan verwezenlijkt worden, kan het tijdelijk paviljoen op de Wapper ontmanteld worden en omgevormd worden tot een publieke shelter, die zo toegankelijk wordt voor passanten, in plaats van geprivatiseerd wordt voor de bezoekers van het Rubenshuis.

Nadelen:


Tuin wordt kleiner. Inname groene, onbebouwde ruimte.


3 JURIDISCHE CONTEXT

plangebied omgeving plangebied

Gewestplan n.v.t. Woongebied

Plannen van aanleg n.v.t. n.v.t.

Ruimtelijke uitvoeringsplannen

RUP Binnenstad RUP Binnenstad

Overstromings-gevoelige gebieden

n.v.t. dichtstbijzijnde mogelijk overstromingsgebied (stadspark) op 400 meter

Beschermde monumenten Rubenshuis (aanduidingsID 5661) – Beschermd monument – besluit 06/02/1936

Kolveniershof (aanduidingsID : 4633) –Beschermd Monument –besluit 08/09/1971

Verschillende gebouwen langs Meir

Beschermde landschappen n.v.t. Dichtstbijzijnde is “het landschap Leysstraat” op 190 meter

Beschermde stad- en dorpsgezichten

n.v.t. Dichtstbijzijnde is “het stadsgezicht Binnenplaats van het Sint-Barbara godshuis / Hotel Dubois De Vroyande” te Lange Nieuwstraat 97 op 190 meter

Inventaris bouwkundig erfgoed

Rubenshuis, Wapper 9-15

Kolveniershof

Zes burgerhuizen in eenheidsbebouwing met houten winkelpuien, Hopland 1-11

Appartementsgebouw in beaux-artsstijl, Hopland 15-23 en Kolveniersstraat 26-28

Burgerhuis, Wapper 17-19


Burgerhuis, Wapper 21

Ankerplaats n.v.t. Dichtstbijzijnde is Rivierenhof op 2.900 meter

Habitatrichtlijngebied n.v.t. Dichtstbijzijnde is “Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent”, op 1.400 meter

Vogelrichtlijngebied n.v.t. Dichtstbijzijnde is “de Kuifeend en de Blokkersdijk”, op 4.000 meter

VEN-gebied n.v.t. Dichtstbijzijnde is “Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent”, op 1.400 meter

VHA-waterlopen n.v.t. Zeeschelde (bevaarbaar) op 1.000 meter

Atlas der Buurt- voetwegen n.v.t. n.v.t.

Verkaveling n.v.t. n.v.t.

Seveso n.v.t.


4 BELEIDSKADER

4.1 Relatie met de bovenlokale ruimtelijke structuurplannen

4.1.1 Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV)

De bestaande ruimtelijke structuur van Vlaanderen, in het bijzonder van de stedelijke structuur, en de ruimtelijke principes voor de gewenste ruimtelijke structuur vormen de basis voor het toekomstig stedelijk beleid. Vanuit deze beleidsmatige benadering kan het principe van de gedeconcentreerde bundeling worden waargemaakt en de druk op het buitengebied worden verminderd. In het RSV (goedgekeurd door Vlaamse Regering d.d. 23/09/1997 en later gewijzigd) wordt Antwerpen aangeduid als grootstedelijk gebied gelegen in de Vlaamse Ruit (stedelijk netwerk van internationaal niveau). De uitgangspunten voor stedelijke gebieden zijn ontwikkeling, concentratie en verdichting. Dit betekent o.m. het versterken van het stedelijk functioneren aan de hand van een mix van functies (diensten, gemeenschapsvoorzieningen, stedelijke voorzieningen,…). Het plangebied ligt in het grootstedelijk gebied Antwerpen waar de herwaardering van een historisch stuk stedelijk weefsel wordt nagestreefd door een invulling van gemeenschapsvoorzieningen in een bouwblok waar ook nog andere functies zoals commerciële diensten met bovenliggend, woningen zodat vermenging gegarandeerd blijft. De uitgangspunten en doelstellingen van dit RUP zoals beschreven in hoofdstuk 3 zijn conform aan de principes van het RSV.

4.1.2 Ruimtelijk structuurplan Provincie Antwerpen

Het RSPA werd goedgekeurd bij ministerieel besluit d.d. 10/07/2001 en later gewijzigd. In het kader van RSPA behoort het plangebied tot de hoofdruimte ‘Antwerpse fragmenten’. Dit is het deel van de Vlaamse ruit dat op grondgebied van de provincie Antwerpen gelegen is. Karakteristiek voor de hoofdruimte is de sterke verwevenheid van functies en activiteiten en de ambitie om te streven naar een stedelijke vernieuwing. De hoofdruimte ‘Antwerpse fragmenten’ wordt nog verder uitgewerkt in zeven deelruimten. In de hoofdruimte Antwerpse fragmenten cirkelen de verschillende deelruimten rond het grootstedelijke gebied Antwerpen. Het plangebied is gelegen in de deelruimte ‘Grootstedelijk Gebied Antwerpen’. De deelruimte ‘Grootstedelijk Antwerpen’ behoudt een centrale rol en biedt ruimte aan de meest hoogwaardige functies. Dat geldt voor wonen, bedrijvigheid, dienstverlening, grootschalige voorzieningen, (bv cultuur, gezondheidszorg, recreatie,..), distributie of verkeer. De doelstellingen “vernieuwen van het grootstedelijk gebied” en “uitbouwen en inrichten van grootstedelijke assen” zijn in het RSPA geformuleerd met betrekking tot het Grootstedelijk Gebied Antwerpen. Het RUP Rubens draagt bij tot de uitvoering van deze doelstellingen.

4.2 Relatie met het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA)

De binnenstad, waarin de Rubenssite gelegen is, bevindt zich volledig in de strategische ruimte van de harde ruggengraat. Dit is de ruimte van het metropolitaans gebied, de ‘Stad aan de Stroom’. Hieronder worden de meest relevante punten uit het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen met betrekking tot de uitdagingen van de Rubenssite


opgesomd. Sommige punten kunnen letterlijk opgenomen worden als een doelstelling van het RUP zelf, andere punten vragen een meer actief beleid en zullen op een andere manier behandeld worden:

Opvullen holtes in straatwand

De straat profileren als voorkeurslocatie

Nieuwe porositeit

Cultureel historisch erfgoed en markante gebouwen: een duurzaam omgaan met historisch of archeologisch waardevolle gebouwen of structuren vormt een speerpunt zodat de identiteit van de Binnenstad wordt gevrijwaard

Voorzieningen op wijk- en grootstedelijk niveau

Beeldkwaliteit moet ingevoegd worden in stedelijke Ruimtelijke Uitvoeringsplannen

In de binnenstad staat verwevenheid van functies centraal

Handelsactiviteiten, wonen en werken moet beter geïntegreerd worden in elkaars nabijheid

Enkel bestemmingsverkeer toelaten in de binnenstad, doorgaand verkeer moet via de Leien omgeleid worden

4.3 Plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen

4.3.1 Ruimtelijk uitvoeringsplan Binnenstad

Drie doelstellingen vormen de basis van RUP Binnenstad (goedgekeurd in 2012). Deze doelstellingen komen vanuit een analyse van het gebied zelf, maar ook vanuit de visie die geformuleerd is in het strategisch ruimtelijk structuurplan Antwerpen en de structuurschets van de binnenstad, die opgesteld is in de jaren ‘70. Deze laatste vormde de basis voor het BPA Binnenstad. De doelstellingen zijn:

Wonen stimuleren in de ganse binnenstad

Mix tussen verschillende functies behouden

De identiteit en de schaal van de binnenstad behouden De gebouwen van het Rubenshuis en de Kolvenierssite behoren tot “zone voor centrumfuncties – publieksgerichte gebouwen (Ce5)”, met uitzondering van het Hoveniershuisje dat tot de “zone voor wonen (Wo2)” behoort. De Rubenstuin, inclusief de onbebouwde zone langs Hopland, ligt in “zone voor groen”. De omliggende panden aan Hopland liggen alle in “zone voor wonen (Wo2)”. De percelen die aan de noordzijde van de site grenzen, zijn aangeduid als “zone voor centrumfuncties – stedelijke functies (Ce6)” Alle panden op Hopland (incl. de Rubens tuinmuur) en de Wapper hebben een overdruk voor detailhandel, waarbij de gebouwen op Wapper een extra overdruk hebben voor Reca.


De bestemmingszones op deze site zijn een vertaling van de bestemmingen uit het BPA Binnenstad en het gewestplan, dat door het RUP Binnenstad zijn opgeheven.

Grafisch plan RUP Binnenstad met aanduiding van Rubenssite in witte stippellijn Wo2: zone voor wonen Ce5: zone voor centrumfuncties – publieksgerichte gebouwen Ce6: zone voor centrumfuncties – stedelijke functies Gr: zone voor groen Pu: zone voor publiek domein Blauwe lijn: overdruk detailhandel Gele lijn: overdruk reca


Stedenbouwkundige voorschriften van toepassing op de Rubenssite Artikel 2: Zone voor wonen - (Wo2) 2.1 BESTEMMING De volgende functies zijn toegelaten:

Wonen is toegelaten

Detailhandel is op het gelijkvloers toegelaten

Reca is op het gelijkvloers toegelaten met een maximale netto handelsoppervlakte van 200m²

Kantoren en diensten zijn toegelaten met een maximale bruto vloeroppervlakte van 500m²

Vrije tijdsvoorzieningen zijn op het gelijkvloers toegelaten

Gemeenschapsvoorzieningen zijn toegelaten

Hotels zijn toegelaten, mits volgende beperking: Bij nieuwbouw en verbouwing met volume-uitbreiding geldt de harmonieregel zoals beschreven in punt 2.1.2 voor de bepaling van de gevelbreedte en dus voor de grootte van het hotel en het aantal kamers. Bij verbouwing zonder volumewijziging is het de schaal van het bestaande gebouw dat de grootte van het hotel en het aantal kamers bepaalt. De grootte van het hotel en het aantal kamers kan echter enkel worden toegestaan voor zover ze verenigbaar is met de omgeving zoals beschreven in punt 2.2.1.

Groothandel en bedrijvigheid zijn niet toegelaten

Industrie, logistiek en opslag zijn niet toegelaten Minimum de helft van de bruto vloeroppervlakte moet per gebouw een woonfunctie, gemeenschapsvoorziening of een hotelfunctie hebben. 2.2 INRICHTING De algemene bouwvoorschriften (2.1) en de algemene stedenbouwkundige voorschriften (2.2) gelden bij de inrichting van deze bestemmingszone. Artikel 5: Zone voor centrumfuncties - Publieksgerichte gebouwen (Ce5) Terwijl in de woonzones het stimuleren van woningen centraal staat, is de mix van functies belangrijk in de centrumzones. Dat wil zeggen dat gemeenschapsfuncties, kantoren, vrije tijdsvoorzieningen, hotels en dergelijke toegelaten kunnen worden, net zoals wonen. De centrumzone Ce5 is een zone die gebaseerd is op een typologie van publieke gebouwen.


5.1 BESTEMMING De volgende functies zijn toegelaten:

Wonen is toegelaten

Detailhandel is op het gelijkvloers toegelaten

Reca is op het gelijkvloers toegelaten

Kantoren en diensten zijn toegelaten met een maximale bruto vloeroppervlakte van 1500m²

Vrije tijdsvoorzieningen zijn toegelaten

Gemeenschapsvoorzieningen zijn toegelaten

Hotels zijn toegelaten

Groothandel en bedrijvigheid zijn niet toegelaten

Industrie, logistiek en opslag zijn niet toegelaten Deze gebouwen vormen een baken in de stad. Er kunnen aangepaste voorwaarden opgelegd worden op de doorwaadbaarheid en de publieke toegankelijkheid van het gelijkvloers van deze gebouwen. 5.2 INRICHTING De algemene bouwvoorschriften en de algemene stedenbouwkundige voorschriften gelden bij de inrichting van deze bestemmingszone. Artikel 7: Zone voor groen - (Gr) Deze zone beschermt de onbebouwde, niet-overdekte ruimtes in de binnenstad. Bovengrondse en ondergrondse constructies zijn niet toegelaten. Verharding is niet toegelaten, enkel de minimale verharding nodig voor de toegang van de gebouwen, of de minimale verharding nodig voor de speeltuigen. In deze zone wordt de volle grond beschermd, een kwaliteit die zeldzaam wordt in de binnenstad. Op deze plekken wordt de mogelijkheid open gehouden om maximaal water te laten infiltreren in de bodem en ongeremd hoogstammige bomen te laten groeien. De sociale functie van deze groene ruimte zijn belangrijk en daarom zijn zitbanken en speeltuigen met een natuurlijk karakter ook toegelaten. 7.1 BESTEMMING De volgende functies zijn toegelaten:

Open ruimte

Tuinen

Zitbanken

Speeltuigen met een natuurlijk karakter


7.2 INRICHTING Integraal te bewaren open en groene ruimte. Bovengrondse en ondergrondse constructies zijn niet toegelaten in deze zone, behalve zitbanken en speeltuigen met een natuurlijk karakter. Er zijn geen verhardingen toegelaten, behalve de minimale verhardingen nodig voor de toegangen van de gebouwen en het gebruik van de speelinrichting. Deze minimale verhardingen worden uitgevoerd in waterdoorlatende materialen. Er wordt geen afdak en opslagplaats toegelaten, behalve de bestaande afdaken en opslagplaatsen die een waardevol karakter hebben en om bouwhistorische redenen bewaard dienen te blijven. Artikel 9: Overdruk - Detailhandel (dh) De overdruk detailhandel maakt het mogelijk dat meer ruimte kan ingenomen worden door detailhandel dan voorzien in de zone waartoe het perceel behoort. 9.1 BESTEMMING _VOORSCHRIFTEN Bovenop de functies die toegelaten zijn in de specifieke bestemmingszones geldt:

Detailhandel is toegelaten op het gelijkvloers, in de kelder en op de eerste verdieping

Indien de overdruk detailhandel en de zone voor centrumfuncties - stedelijke functies (Ce6) samenvallen, is detailhandel toegelaten in heel het gebouw.

9.2 INRICHTING De detailhandelszaak en haar etalages dienen op de verdiepingen gericht te worden naar de kant van de winkelstraat (de kant van de overdruk). Artikel 10: Overdruk - Reca (r) In de overdruk reca worden restaurants en cafés ook toegelaten in de kelder en op de eerste verdieping. In deze zone voor reca worden ook feestzalen en dansgelegenheden toegelaten met een netto handelsoppervlakte van maximaal 750m². Buiten deze zones zijn nergens feestzalen en dansgelegenheden toegelaten. 10.1 BESTEMMING Bovenop de functies die toegelaten zijn in de specifieke bestemmingszones geldt:

Reca is toegelaten op het gelijkvloers, in de kelder en op de eerste verdieping

Feestzalen en lokalen met dansgelegenheden zijn toegelaten met een maximum van 750m² netto handelsoppervlakte indien de overdruk reca en de zone voor centrumfuncties - stedelijke functies (Ce6) samenvallen, is reca toegelaten in heel het gebouw


Hopland 13 met zicht op tuinmuur met poort


4.4 Verordeningen

4.4.1 Bouwcode

De gemeentelijke stedenbouwkundige verordening ‘Bouwcode’ is van kracht vanaf 4 april 2011. De bouwcode is een verzameling van regels die bepalen hoe in de stad Antwerpen gebouwd of verbouwd mag worden. Bouwplannen moeten aan deze voorschriften voldoen om een stedenbouwkundige vergunning te krijgen. De voorschriften van het RUP Rubens primeren boven deze van de Bouwcode.

4.4.2 Gewestelijke verordening hemelwaterputten

Deze gewestelijke stedenbouwkundige verordening bevat minimale voorschriften voor de lozing van niet verontreinigd hemelwater, afkomstig van verharde oppervlakten. Het algemene uitgangsprincipe hierbij is dat zoveel mogelijk herbruikt wordt. In tweede instantie moet het resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of gebufferd, zodat in laatste instantie slechts een beperkt debiet vertraagd wordt afgevoerd naar de riolering.


5 ADVIES DIENST MER


6 OP TE HEFFEN VOORSCHRIFTEN

6.1 RUP Binnenstad

Na de inwerkingtreding van dit RUP, worden de voorschriften van het RUP Binnenstad, die binnen de begrenzing van dit RUP liggen volledig opgeheven en vervangen door de voorschriften van het RUP.

Artikel 2: Zone voor wonen - (Wo2)

Artikel 5: Zone voor centrumfuncties - Publieksgerichte gebouwen (Ce5)

Artikel 7: Zone voor groen - (Gr)

Artikel 9: Overdruk - Detailhandel (dh)

Artikel 10: Overdruk - Reca (r)

_TOELICHTINGSNOTA

Ontwerp RUP Rubens – maart 2020

RUP Rubens Toelichtingsnota | ontwerp

Opgemaakt door de afdeling Omgeving Antwerpen,

Filip Smits regisseur stadsprojecten

Gezien en voorlopig vastgesteld door de gemeenteraad in zitting van 27 april 2020 Voor de algemeen directeur Voor de burgemeester bij machtiging van 11 januari 2019 bij machtiging van 7 januari 2019 de bestuurscoördinator de afgevaardigde schepen

Katlijn Van der Veken Annick De Ridder

Het college van burgemeester en schepenen bevestigt dat dit plan ter inzage van het publiek op het gemeentehuis wordt neergelegd van 13 mei 2020 tot en met 11 juli 2020 Voor de algemeen directeur Voor de burgemeester bij machtiging van 11 januari 2019 bij machtiging van 7 januari 2019 de bestuurscoördinator de afgevaardigde schepen

Katlijn Van der Veken Annick De Ridder

_TOELICHTINGSNOTA

Ontwerp RUP Rubens – maart 2020

RUP Rubens - Antwerp€¦ · de 21ste eeuw binnen te loodsen. Niet tegenstaande is de wens groot om...

Documents

Transcript of RUP Rubens - Antwerp€¦ · de 21ste eeuw binnen te loodsen. Niet tegenstaande is de wens groot om...