Routine Outcome Monitoring: Achtergrond, ervaringen en nieuwe ontwikkelingen

NOSMO Studiemiddag - Utrecht, 1 maart 2013

Dr. Marc J. Noom

Hoofdonderzoeker

Viersprong Institute for Studies on Personality Disorders (VISPD)

NOSMO 20132

Meten is weten?

NOSMO 20133

Wie ben ik?

• Ontwikkelingspsycholoog

• Viersprong Institute for Studies on Personality Disorders–Efficacy en effectiveness studies

• Universiteit van Amsterdam, afdeling klinische psychologie–Veranderingsprocessen in een behandelcontext

• Relatie met ROM:–Hoofdonderzoeker geweest van het Leiden Institute for the

Advancement and Integration of Routine Outcome Monitoring (LIAIROM)

–Lid van de werkgroep ROM van GGZ NL

NOSMO 20134

Overzicht van de presentatie

• Achtergrond ROM• Ervaringen met ROM• Nieuwe ontwikkelingen in ROM

NOSMO 20135

Achtergrond van ROM

NOSMO 20136

Wat is ROM?

• Routine outcome monitoring heeft de volgende kenmerken:

–Er worden structureel en regelmatig gegevens verzameld: aan het begin, tijdens en aan het einde van de behandeling, en soms follow-up metingen na afloop (routine)

–De gegevens hebben betrekking op: de stoornis, de cliënt en de behandeling (outcome)

–Op basis van deze gegevens krijgt men een beeld van de resultaten van een behandeling (monitoring)

NOSMO 20137

Welke doelen dient ROM?

• Ondersteunen van praktijk – (microniveau: behandelaar-patiënt)

• Inzicht in individuele problematiek, risico- en beschermingsfactoren• Inzicht in de voortgang van een individuele behandeling

• Ondersteunen van beleid/management – (mesoniveau: afdeling)

• Inzicht in kenmerken van de eigen cliëntenpopulatie• Inzicht in behandelresultaten van de groep

• Ondersteunen van onderzoek – (macroniveau: instelling, regio/(inter)nationaal)

• Inzicht in oorzaken en achtergronden van stoornissen• Inzicht in effectiviteit van behandelingen

NOSMO 20138

ROM als bindmiddel tussen praktijk, management en onderzoek?

• Als de drie partijen zich baseren op dezelfde gegevens (zij het op verschillende niveaus van aggregatie), dan biedt ROM een platform om met elkaar in gesprek te gaan

–Gezamenlijk doel: • Inzicht krijgen in de effecten van een behandeling

NOSMO 20139

Wat zijn de voorwaarden voor een zorgvuldige toepassing van ROM?

• Het is belangrijk om te realiseren dat een zorgvuldige toepassing van ROM (in praktijk, management en onderzoek) afhankelijk is van de kwaliteit van de ROM-gegevens:

–Groot aantal cases • (veel gegevens, weinig nonrespons)

–Zoveel mogelijk complete cases • (weinig missings)

–Zo representatief mogelijk • (geen selectieve uitval)

–Hoge interne validiteit • (betrouwbare instrumenten)

–Hoge externe validiteit • (instrumenten meten wat ze moeten meten)

NOSMO 201310

Wat zijn de voorwaarden voor een zorgvuldige toepassing van ROM?

• DO:• Als de ROM goed geborgd wordt in het primaire proces van de

behandeling, dan profiteren alle partijen:– Patiënt en behandelaar zijn gemotiveerd– Daarmee een grotere kans op respons en betrouwbare data– Daarvan profiteren ook het management en de onderzoeker

• DON’T:• Het is niet verstandig de ROM te presenteren als vooral nodig voor

benchmarking en onderzoek:– Patiënt en behandelaar zijn niet gemotiveerd– Daarmee een grotere kans op nonrespons en slechte data– Daar heeft iedereen last van, ook de patiënt en de behandelaar

NOSMO 201311

Ervaringen met ROM

NOSMO 201312

Hoe ziet de ROM er uit binnen de Viersprong?

• Binnen de Viersprong loopt bij alle programma’s een ROM–Afname:

• Regelmatige afname (elke 2-6 maanden)– Instrumenten:

• Betrouwbare en gevalideerde instrumenten• Zoveel mogelijk toe te passen zowel in de praktijk als voor

onderzoek• Keuze van instrumenten toegespitst op doelgroep en

interventie

NOSMO 201313

Hoe ziet de ROM er uit binnen de Viersprong?

• Inzet van de gegevens:–Terugkoppeling naar de individuele patiënt / behandelaar voor

een beoordeling van de voortgang–Overzicht naar de teamleider / unitmanager van de

behandelresultaten van een team / afdeling–Aggregatie van alle gegevens ten behoeve van onderzoek

naar effect van behandelingen en moderatoren van behandeleffecten

NOSMO 201314

Hoe ziet de ROM er uit binnen de Viersprong?

• Aandachtspunten:–Cliënten en clinici moeten goed getraind / voorbereid worden

voor het “lezen” van de gegevens –Respons bij aanvang is goed (ongeveer 80%), respons bij

vervolg- en eindmetingen is zwak (40-60%)• Probleem: hoe en wanneer wordt een behandeling

afgesloten?–Veel van de instrumenten zijn generieke instrumenten, terwijl

voor het zorgvuldig in kaart brengen van behandelresultaten vooral specifieke instrumenten nodig zijn

–De metingen zijn vooral gericht op probleemkenmerken, en te weinig gericht op het in kaart brengen van wat er precies in de behandeling gebeurt (“black box”)

NOSMO 201315

Nieuwe ontwikkelingen in ROM

NOSMO 201316

Clinical Support Tools

• Systematisch verzamelde gegevens kunnen de clinicus informatie verschaffen en daarmee het beslissingsproces ondersteunen

• In een clinical support tool (CST) kunnen suggesties/voorspellingen gedaan worden op basis van kenmerken van de problematiek, de cliënt en de behandeling

NOSMO 201317

Developmental Trajectories

• Door de beschikbaarheid van meerdere metingen is het mogelijk om veranderingsprocessen in kaart te brengen

• Zowel vanuit klinisch perspectief, als vanuit wetenschappelijk perspectief is het interessant om te kijken naar veranderingsprocessen in een klinische setting

• Daarbij is het vooral interessant om te kijken naar verschillende patronen, die cliënten kunnen laten zien

NOSMO 201318

Developmental Trajectories

T 1 T 2 T 30

5

10

15

20

25

30

Non respondersSlow respondersQuick responders

NOSMO 201319

Stellingen

NOSMO 201320

Stellingen

• Er zijn veel uitdagingen op het gebied van de kwaliteit van ROM-data, om een zorgvuldige toepassing van ROM-data mogelijk te maken. De prioriteit moet liggen bij het waarborgen van valide metingen in het primaire proces. Dan hebben vervolgens ook de manager en de onderzoeker daar profijt van.

• ROM moet in de komende jaren organisch groeien. Er zijn heel veel ROM-data nodig om op empirische basis antwoorden te kunnen geven op bovengenoemde uitdagingen.

• Benchmarking is pas zinvol, als clinici, management en onderzoekers voldoende vertrouwen hebben in de validiteit van ROM-metingen en in de wijze waarop verandering is gemeten.

NOSMO 201321

De toekomst?

NOSMO 201322

Bedankt voor uw aandacht!

Vragen of opmerkingen: marc.noom@deviersprong.nl