9TW 42 Zorg & Techniek

TU D

elf

T

Ba

rT

van

Ove

rB

ee

ke

‘Robots kunnen positieve bijdrage leveren aan de zorg’basis van psychologische en sociaal-weten-schappelijke theorieën een computermodel ontwikkeld van hoe mensen zich sociaal-emo-tioneel gedragen. Door dit model als een soort van hersenen in de robot te integreren, kun-nen we caredroids ontwikkelen die patiënten motiveren of gezelschap houden’, vertelt Pon-tier. Alice, een robotmeisje van een halve meter hoog met blauw haar, wordt momenteel verscheept vanuit de Verenigde Staten. Na integratie van de software volgen de komende periode uitgebreide tests. Volgens Pontier werkt de robot kostenbespa-rend doordat zij het welzijn van patiënten kan bevorderen, waardoor minder zorg vereist is. Daarnaast kan zij taken van de verzorger over-nemen, waar momenteel geen tijd en geld beschikbaar voor is. Pontier: ‘Een zorgverle-ner heeft geen tijd om een demente bejaarde telkens hetzelfde te vertellen of te motiveren, terwijl dat wel belangrijk is om iemands gedrag te veranderen.’ Het bijzondere aan Alice is, dat zij moreel kan redeneren en ook kan leren van de gebruiker. ‘Naast de fysieke robot, kunnen we de software in de toekomst ook integreren in een app voor de smartphone of tablet’, aldus Pontier.

Zorgrobots in ‘slimme woning’ Alice is niet de eerste zorgrobot die ouderen gezelschap houdt en aanspoort tot actie. De bekendste zorgrobot op dit moment is de alom geaccepteerde robotzeehond Paro van het Japanse bedrijf AIST. Paro reageert op die-gene die met hem knuffelt, lokt actief reacties uit en zoekt oogcontact.

Verder werkt Stichting Smart Homes aan de zorgrobots CompanionAble en Mobiserv, die zich in de testfase bevinden. De testomgeving in Eindhoven, waarin allerlei concepten voor zorg aan huis worden beproefd, draagt de naam ‘de Slimste Woning van Nederland’. Mobiserv is een zorgrobot die zich richt op de lichamelijke, sociale en geestelijke gezond-heid en is geschikt voor meerdere doelgroe-pen. CompanionAble daarentegen is bedoeld voor mensen met beginnende geheugenpro-blemen – waaronder ook de eerste fase van dementie – die voor zelfstandig thuis wonen afhankelijk zijn van mantelzorg. Binnen dit project, dat onlangs is afgerond, verbleven mensen met dementie samen met hun part-ner twee volle dagen in de slimste woning. Daarbij werden zij ondersteund door ‘robot-maatje’ Hektor, zoals de eerste Companion-Able-robot is gedoopt. ‘Nu het einde van de gebruikersonderzoeken nadert (het Mobiserv-project loopt tot begin 2013, red.) is het tijd om een stapje verder te gaan’, vertelt Claire Huijnen, projectleider op het gebied van robotica bij Stichting Smart Homes. Vanuit verschillende zorginstellingen en eindgebruikers komt nu al regelmatig de vraag waar en wanneer zij deze zorgrobots kunnen aanschaffen. Huijnen: ‘Dit is toch wel een hoopgevend signaal. Ook de zorgin-stellingen zien de mogelijkheid voor onder-steuning en het ontlasten van mantelzorgers. Bovendien laat het merendeel van de deelne-mers ons weten dat het ook erg leuk kan zijn om samen te leven met deze nieuwe “huis-vriend”.’ De zorgrobots, die volgens Huijnen

en deelnemers van het project beter kunnen worden aangeduid als ‘maatje’, werken samen met een ‘slimme woning’. Het gebruik van Mobiserv of CompanionAble gaat dus in combinatie met het aanpassen van een woning. ‘Dit klinkt heel wat, maar in de prin-cipe valt dit best mee. Basisaanpassingen, zoals valdetectiesensoren, hoeven niet zoveel te kosten en vragen slechts beperkte aanpas-singen in je woning. Je kan zelf bepalen hoe ver je wilt gaan in deze aanpassingen’, aldus Huijnen.

Fetch and carry Waar zorgrobots als Alice, Mobiserv en Com-panionAble vooral bedoeld zijn voor sociale interactie, doen andere robots juist kleine taken. ‘Wij hebben de taken van Eva geba-seerd op die van een hulphond’, vertelt Bram van der Veen, student Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft. Samen met vijf andere stu-denten startte hij vorig jaar, binnen de multi-disciplinaire minor robotica, aan de bouw van een thuiszorgrobot. Met Eva als resul-taat. ‘Ze is in staat om mensen te volgen, te com-municeren en een fetch and carry task uit te voeren’, zegt Van der Veen. Na het afronden van de minor besloten de zes studenten ver-der te werken aan de robot. ‘Ze kan inmid-dels al meer dan na die eerste zes maanden’, aldus Van der Veen. Volgens de student is nu tijd om verder te kijken. De TU Delft blijkt interesse te hebben in verder onderzoek, maar of dit met het hui-dige prototype gaat gebeuren is nog niet

bekend. Van der Veen: ‘Misschien bouwen we wel een compleet nieuwe robot gebaseerd op Eva.’ De student ziet Eva niet snel op de markt komen. ‘Je wilt natuurlijk wel een pro-duct ontwikkelen dat het goed doet, maar over vermarkten is nog niks besloten.’ In tegenstelling tot de TUD is de TU/e al een aantal jaar bezig met de ontwikkeling van zorgrobots. In 2010 startte de universiteit samen met vijf andere onderzoeksinstellin-gen het project RoboEarth voor een database, waarmee robots in de zorg en industrie van elkaar kunnen leren. Zorgrobot Amigo (Auto-nomous Mate for IntelliGent Operations) van Tech United kan zelfstandig contact maken met deze database om de benodigde instruc-ties te downloaden. ‘Amigo is bedoeld zware klussen in de zorg over te nemen, zodat de verzorger de handen vrij heeft om zich op de patiënt te richten’, vertelt Fieke ’t Hoen, student sustainable innovation die is betrokken bij Tech United. Of en wanneer Amigo daadwerkelijk in de zorg aan de slag kan, is nog niet bekend. ’t Hoen: ‘Amigo is autonoom in zijn leerproces, dus het duurt nog wel een tijd voordat hij volledig inzetbaar is in de zorg.’ Een andere zorgrobot van de TU/e die wel binnen korte tijd op de markt moet verschij-nen is thuiszorgrobot Rose; in mei dit jaar eindigde het onderzoeksproject met deze robot. Kees van Hee, hoogleraar architectuur van informatiesystemen aan de TU/e en geestelijk vader van Rose, werkt momenteel samen met een aantal andere partijen aan de start van Rose bv.

van links naar rechts: de robots Companionable en Mobiserve in de ‘slimste woning van nederland’, de zelflerende robot amigo en de Delftse thuiszorgrobot eva