RL D RN VN DN HTNPJDP - dbnl · D RN VN DN HTNRJDR RT DL I Ht ln plj bj dn ... dt thn rtbln vn ntl...

CYRIEL BUYSSE

DE ROMAN VAN DENSCHAATSENPIJDEP

DE ROMAN VAN DENSCHAATSENRIJDER

NIEUWE ROMANS

CYRIEL BUYSSE

DE ROMAN VAN DENSCHAATSENRIJDER

MAATSCHAPPIJ VOOR GOEDE EN GOED-KOOPE LECTUUR TE AMSTERDAM 1918

DE ROMANVAN DEN SCHAATSENRIJDER

EERSTE DEEL

I

Het kleine plekje bij den

Lusthof

Ik wil u een en ander vertellen uit hetleven van een schaatsenrijder.

Die schaatsenrijder ben ik.Ik heb zóóveel, in verschillende landen,

op schaatsen gereden, dat het schaatsen-rijden in mijn leven een stuk leven op zichzelf

geworden is.Ik herinner mij nog die jonge, sterke jaren

mijner jeugd, met die lange, saaie wintersbuiten, waar het ijs dan eensklaps, als onderde macht eener tooverroede, kleur en fleuren beweging in bracht.

Het was er ineens, na eindelooze dagenvan grijze eentonigheid; ineens, op een fris-

6 DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

schen, prikkelenden morgen: velden enboomen wit-berijpt, de harde grond klin-kend onder de voetstappen, de neusgatender paarden dampend en de zon die nevelig-oranje aan den blauw-wazigen einder opreesmet korte, gouden stralen, die alom mil-joenen en miljoenen diamanten dedenfonkelen.

Even buiten 't dorp, op korten afstandvan ons huis, lag de Lusthof. Die Lusthofheette te zijn het zomerverblijf van dendorpsnotaris. 'n Zonderlinge fantaisie! Eenvilla-achtig gebouwtje in roode steen metchalet-dak, zoo iets als men ziet afgebeeldop goedkoope chromos en prent-briefkaarten.Het lag aan den voorkant langs den trekwegvan 't kanaal en aan de achterzijde grensdehet aan een stuk weiland, dat gedeeltelijktot lusttuintje was ingericht. Er stondenbanken, er waren priëeltjes, er lag een vijver-tje met roode vischj es en een fonteintje,dat tusschen rotsblokken van sintels opspoot; -

en op een grasveldje prijkte een groote,glazen bol, waarin de gansche omgevingzich wanstaltig en gedrochtelijk weerkaatste..

De dorpsnotaris, die in het dorp zelf, op

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJ DER 7

nog geen tien minuten afstands, een prachtigoud huis, met een heerlijken, uitgestrektentuin bewoonde, kwam 's zomers, op denLusthof, af en toe enkele uren doorbrengen.Een onzinnig idee, een dorpsprotserige aber-ratie, om te kunnen zeggen, dat hij een„binnen" en een „buiten" had. Hij deed erniets; er was ook niets te doen; hij liep eenpaar keer rondom zijn onnoozel tuintje, keeknaar de schaarsche bloemen en deed even hetfonteintje spuiten; en ten slotte ging hijzitten op een bank tegen den achtergevelvan het huis, waar hij dan nurksch bleefvóór zich uit staren, tot hij er eindelijkgenoeg van had en met trage, strammeschreden door de velden naar het dorp terug

-keerde. De villa zelve, voor zoover ik weet,is nooit ook maar één enkelen dag bewoondgeweest.

Wat voor mij en een paar andere jongensvan mijn leeftijd de aantrekkelijkheid vanden Lusthof uitmaakte, was het kleine stukjeweiland dat achter het tuintje lag en geregeld's winters onder .water liep. Dat kwam zooomdat de gekke notaris de eene helft van hetstuk weiland, dat hij in lusttuin had her-

8 DU ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER

schapen, eenigszins had laten ophoogen endaardoor al het water naar het laag-liggendgedeelte had gedreven. Het vormde daareen soort plasje van niet meer dan eenpaar honderd vierkante meters oppervlakteen zóó ondiep, dat het dadelijk bevroor enzonder eenig gevaar kon bereden worden,terwijl er op de grootere wateren nog inde verste verte maar geen sprake was vanschaatsenrijden.

Daar, op dat plekje, heb ik als jonge jongenmijn eerste schaatsenschreden gewaagd. 0,dat eerste komen op het maagdelijk ijs,het donker ijs, donker als water, met hetgras dat er nog groen doorheen schijnt,.als door een schoonen, breeden spiegel! Zalhet reeds dragen, na die slechts een of tweenachten vorst, of zal het kraken en breken,,met modderig-opspattend water, over denmooien, gladden spiegel? Een voet gewaagd.en eens gedrukt. Het kraakt, er komen ster-ren in, maar het schijnt toch te kunnendragen. Jawel, het draagt, het draagt; hetkraakt al minder een eind verder; ik schuifer glijdend overheen; ik voel mijn hartpopelen en mijn oogen stralen; ik keer terug

DU ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER 9

naar den kant en bind met hijgende haastmijn schaatsen aan. Ik ben alweer de eerste,de éérste; ik geef het mooie voorbeeld, datstraks met uitgelaten vreugde door de ver-raste schooljongens nagevolgd zal worden.Ik sta op mijn schaatsen op het maagdelijkdonker ijs, ik rijd er overheen, ik voel mijzweven als een vogel, een dolle blijheidzweept mij op, er bestaat niets meer voormij op de wereld behalve het verrukkelijkgenot van 't schaatsenrijden!

De zachte zon rijst hooger aan den einderen glinstert over de wonderschoone toover-wereld van zilveren rijp en fonkelende dia-manten. Daar ligt het dorpje stil te baden indie heerlijkheid, met de cijfers en de wijzersvan de uurplaat op den kerktoren die tintelenals goud; daar staat de oude, houten molendroomerig op zijn berm, als een sterke, kalmereus, die met gekruiste armen in starendebespiegeling van al zijn vroegere vermoeienisschijnt uit te rusten; daar komen in de vertereeds de schooljongens, die nog niets ver

-moeden, die mij nog niet zien en als eentroepje uitgelaten vogels klepperen en snate-ren, de kragen opgetrokken, de schouders

I0 DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

huiverend, de verkleumde handjes in hundikke, wollen wanten. Maar eensklaps hebbenzij mij ontdekt en zij komen gevlogen; enin een oogwenk is het ijsveldjee vol van hundrukte; en zij rennen, glijden, struikelen,buitelen en vallen, terwijl het alom luidopdreunt van hun dolle, wilde, uitbundigepret.

Maar.... daar komt meteen over het veldeen strenge, stramme, donkere gestalte aan:meneer de dorpsnotaris, bezitter van denLusthof en van 't verdronken stukje wei-land, dat er bij behoort!

De pret verstomt, de jongens dringen stilen schuchter op een hoekje bij elkaar. Ikvoel een groote, gróóte droefheid als 't wareverstijvend over mij neerkomen en rijd nogslechts met - lustelooze slagen door. Wat zalhij zeggen! Zal hij onze vreugd verstoren,ons met ruw gebaar, tyranisch van het heer-lij k ijsveldjee wegjagen ! Daar is hij. Metstramme beenen komt hij uit den hollenlandweg, schrijdt dwars over het weiland,langs den rand van het ijs heen, blijft daareven onbewegelijk staan kijken.

Hij zegt niets, maakt geen gebaar, schreeuwt

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER II

geen bedreiging uit. Ik rijd maar door, endoe mijn uiterste best om kalm en mooi terijden. Wie weet: misschien interesseert hethem, misschien kan dat hem nog vermurwen!Dat duurt zoo enkele minuten, in knellendeonzekerheid. Steeds roerloos staan de jongensop een hoopje, als versteend door mijn durf,zonder zelven nog iets te durven. Dan gaathij eindelijk langzaam heen. Wij verademen,verádemen! Maar nog even staat hij en dade-lijk weer prangt de griezeling. Zal hij nutoch.... op 't laatste oogenblik.... toenalles reeds gered scheen .... ? Neen; wathem daar nog even geboeid houdt is eenmolshoopje, niets anders dan een verschmolshoopje in 't korte gras. Hij trapt hetopen met den voet, en goddank is hij eindelijkweg, weg op zijn schrale, stijve beenen,door zijn hekje, in zijn onnoozel tuintje,waar het spuitfonteintj e nu gestold is, maarwaar de gedrochtelijke glazen bal potsierlijkglinstert in de heerlijk-stralende winter-ochtendzon.

Als een troep jubelende musschen vliegtde knapenbende dadelijk weer joelend over't ijs. Zij rennen en glijden en zwieren daar


nog een poosje rond en dan spoeden zijzich huiswaarts, om algauw wat te gaaneten en daarna terug te komen, met ijs

-sleedj es en schaatsen, voor den ganschen,langen namiddag, want zij hebben vrij dienmiddag, niet omdat er ijs ligt, maar omdathet een donderdag is.

II

De „wal" van 't Armenhuis

Het. kleine ij sveidj e achter den Lusthofvoldeed ons echter slechts zoolang en inzooverre er geen betere gelegenheid te vindenwas. Het was al spoedig „doodgereden" enals het door bleef vriezen wendden onzegretige jongensoogen zich gauw genoeg naareen andere richting.

Op korten afstand van het dorp lag hetArmenhuis, omgeven door een prachtigen„wal." Daar was het heerlijk te rijden, maarhet ijs moest eerst goed sterk zijn, wantde wal was diep en had menige gevaarlijkeplaats. Eiken dag, vóór of na ons sjouwenbij den Lusthof, gingen wij er eens naarkijken en het ijs probeeren, tot het eindelijk

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER 13

als een jubel- en triomfkreet weerklonk:De wal van 't Oarmhuis ligt stirk!

Van dat oogenblik af, was het peuter-veldje achter den Lusthof definitief verlaten.

Wij kwamen met onze schaatsen bij denvijver van het Armenhuis en 't was een heeledurf om er den eersten voet op te zetten.Ik herinner mij meer dan eens daarheengegaan te zijn en ook teruggekomen, zondermijn schaatsen te durven aantrekken. Enik herinner mij ook hoe Guus Boevers, dewaaghalzige zoon der groote boerderij, welkedaar aan den oever lag, ons eens minachtendom onzen angst bespotte en zelf, in dollevermetelheid, de eerste schreden op dendichtgevroren vijver deed. Hij was groot,zwaar, lomp en dik en ik zie hem nog metgeweld op zijn breede klompen over 't ijsloopen, dat zienderoogen onder zijn gewichtinzakte en akelig kraakte, alsof het iederoogenblik zou barsten. Maar het barstte nieten de waaghals kwam behouden terug aanden oever en lachte ons uit en vroeg ons ofwe soms een varkensblaas om onzen halswilden binden, zoodat we niet zouden ver-drinken als we doorzakten. Toen schaamden

I4 DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

wij ons diep en bonden onze schaatsen aan.Dat rijden op den vijver van het Armen-

huis was een emotievol en rijk-afwisselendgenot. Het had iets griezeligs en tevens ietsgezelligs, dat andere ijsbanen niet hadden.'t Was eerst een lange, rechte, tamelijkbreede sloot, dan een bruuske, korte, smallebocht tusschen rechts en links overhangendestruiken, dan de eigenlijke vijverkom, breeden mooi, met een begroeid eilandje en eeneendenhuisje in het midden, dan weer eenbocht, en een vernauwing en eindelijk eentweede rechte lijn met een gewelfde steenenbrug er over, die zich, na een laatste, breedebocht, bij de eerste rechte lijn aansloot. Zoovormde het gansche erf van 't Armenhuis eentamelijk groot eiland, waarop allerlei ge-bouwen stonden: de lange, geelgekalkte, twee-verdiepingen-hooge vertrekken der oude-mannetjes en oude-vrouwtjes, het hospitaal,de keukens, de kerk, de boerderij . Er wasdaar altijd leven en beweging. Hier zag mende oudjes met moeite kuieren, gebogen steun

-nend op hun stokjes, of roerloos zittende ineen lange rij op een bank in de zon langseen muur, de stokjes, waarop hunne handen


leunden, dan gekneld tusschen hun knieën;daar waren 't de weeskinderen, die kakelendonder elkander op een pleintje speelden ofhun les op zegden; nog verder was het debedrijvigheid der boerderij, het op-en-afrijdenvan karren en wagens, 't gekadanseerd geluidvan dorschvlegels in de schuur, 't eentonigzoemen van een wannemolen. De nonnetjesdie het gesticht beheerden liepen geruischloosheen en weer: stille, zwarte verschijningen metwitte borstdoeken en witte kapj es, frisschegezichten en zacht-glimlachende oogen, opeens gansch onverwacht ergens opduikendom een hoekje, opeens gansch onverwachtergens verdwijnend in een deurtje, als vlijtige,nijvere bijtjes, die wel overal tegelijk zoudenmoeten zijn en zich maar nooit een oogen-blikje ontspanning of rust mogen gunnen.

Dat alles reden wij voortdurend langs enwij zagen dat alles. En de gansche vijverhad voor ons een soort van eigen en vaneigenaardig leven, dat medeleefde in afwisse-ling en stemming, met wat langs zijn oeversal gebeurde of met wat er was te zien. Heteerste rechte eind, waar dikwijls langs denmuur de oudjes zaten, was als iets strams en

Z6 DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

stijfs en wel vervelend in zijn onbewogeneentonigheid. 't Had iets inspannends omdaar langs te rij den, alsof de gang verloomdeen geremd werd over het weerbarstig-schrapend ijs. Maar bij het witte kerkje metzijn puntig klokketorentje werd het dadelijkveel lichter. Het was of daar iets zachtsstond te glimlachen en te troosten; en haastaltijd was daar ergens om en bij de silhouetvan 't een of 't ander nonnetje, komend uithet kerkje, gaande naar het kerkje, evennaar ons opkijkend met ingetogen blik endadelijk weer de oogen van ons afwendend,zonder dat men eigenlijk beseffen kon ofhet raadselachtig, stille wezen ons vermaakwel goed dan afkeurde. Even voorbij hetkerkje waren de keukengebouwen en daar-naast het hospitaal. En wat wij ook al deden,een onoverwinnelijk gevoel van displeziermaakte zich daar van ons meester. Het ijslag er steeds onbetrouwbaar en had er eenvuilgele kleur; en juist in de bocht, de be-nauwde, smalle bocht waar takken van hees-ters overheen hingen en waar het hospitaalstond, loosde een vieze goot haast aanhou-dend een grijs straaltje lauwachtig water,


dat daar het ijs totaal bedierf en ons nood-zaakte langs den smallen overkant bijna totin het oevergras te rijden. Wij griezeldenvan dat plekje. Het vergalde ons telkens,bij eiken omrit, voor een poosje 't genotvan den tocht; en wij waren er allen vastvan overtuigd, dat dat akelig, grijs-lauwwater zooiets was als het weeë aftreksel vanal de ziekten en de kwalen, waaraan dieafgeleefde oude mannetjes en vrouwtjes alsinds j aren laboreerden. Gek idee en datzich toch zoo onuitroeibaar-sterk in onsfrisch en gezond kwajongens-gemoed vast-ankerde! Nu nog, na al die jaren, zie ik duide-lijk dat akelig-vies waterstraaltje loopen enword ik er nog wee van als ik er aan denk.

Doch wij kwamen spoedig op den grooten,ronden vijver met het kleine eilandje en,daar was alles wel loutere vreugd en genot.Men kan er ruim in lange, breede slagenzwieren, het ijs was er gezond en sterk enzuiver en de omgeving liefelijk en riant.Daar lag, aan den rechteroever, midden inhaar schoonen, naar den vijver afglooiendenboomgaard, de groote boerderij van Boevers,met roze gebouwen en groen-en-witte ge-De roman van den schaatsenrijder. 2

Ió DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

verfde deuren en luikjes; daar liep eenkronkelende landweg, beplant met hooge,forsche eiken en alom den vijver groeidenheesters, waarin haast altijd fladderendebenden sijsjes hingen, lieve geel-en-bruinevogeltjes die zich te goed deden aan de ver-dorde katjes van de elzestruiken en af entoe met fijne piepstemmetjes jubel-kwetter-den . heel fijn, heel zacht en ingetogen, maarmet verrukkelijke zilverklankj es, die schenente getuigen van al 't mooie dat ze zingenkonden, als ze dat maar, wilden.

Daar hielden wij ons altijd gaarne heellang op. Het kostte moeite om er weg tekomen. Er was voortdurende afwisseling enmen ademde er ruim en vrij. Een van degroote attracties was er het leven op deboerderij van Boevers. Er was daar altijdiets te doen, iets te zien of te hooren en nietzelden kwam de dikke Guus Boevers aanden rand van 't ijs staan en bemoeide zichmet onze bedrijvigheid. Ik kan niet zeggen,dat wij zeer veel van hem hielden. Hij wasons wel wat te spotzuchtig aangelegd enwij voelden steeds een beetje angst voorhem. Maar het was een levendig-opgewekte

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER Iq

kerel, een durver vol verrassingen en datboezemde ons wel belangstelling en ontzagvoor hem in. Hij kon daar zoo meedoogenloosmet ons staan spotten, bewerend dat wijknoeiers waren, dat wij niets van 't schaat-senrijden kenden en hij ging weddenschappenmet ons aan, dat hij, zonder schaatsen, opzijn klompen, vlugger den vijver om zoutoeren dan wij op onze ijzers. En waarachtig,hij deed het; hij kwam met zijn vuile klompenop het ijs, tot onze groote ontstemming energernis het ijs bemorsend; en daar begon dewedren; hij met dreunende reuzenschredenloopend, wij naast hem aanrijdend, metzwoegende armen en beenen; en zóó reuze-sterk en taai was hij , dat hij ons niet zeldenoverwon. Toen juichte hij minachitend enschold ons uit voor luiaards en dreigde onszijn grooten waakhond achterna te zenden,om ons op te porren.

Aan dat beest hadden wij allen een ge-weldigen hekel en Boevers wist dat wel.Het was een groot, sterk dier met gele huiden donkere snoet, die meestal, half in halfuit zijn hok gelegen, ons roerloos, met bloed

-doorloopen oogen lag te beloeren, maar die

20 DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

als razend op ons afgestoven kwam zoodraGuus Boevers hem maar even losliet. Zijnbovenlip stond opgekruld, zijn wreede, wittetanden snauwden, zijn grof geblaf klonk holals uit een ton en hij raasde springend langsden oever met ons mede, getergd en verwoeddoor 't gekras onzer schaatsen, alsof hij onselk - oogenblik zou gaan verscheuren. Hijdurfde zich echter op den vijver niet wagen;telkens probeerde hij met één poot, dien hijdadelijk, bij de eerste kille aanvoeling, weerintrok, of hij lepperde even met zijn zenuw-achtige, roze tong over 't ijs, alsof hij diegeheele breede vlakte hoopte in te slikkenom bij ons te komen; doch daar bleef het bij ,hij durfde niet en wij hadden innerlijke pretin onzen haat en afkeer voor het beest,omdat hij - machteloos was. Maar eens op eenochtend tilde. Guus Boevers, die graag zijnhond tegen ons ophitste, het monster inzijn beide sterke armen op en kwam er zoomee op den vijver.

Gillend vluchtten wij langs alle kantenweg, als een bende verschrikte musschen.Boevers, proestlachend, zette zijn hondmidden op de ijsvlakte neer en schreeuwde:

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER 2I

Ala, Baron, pak ze!Het was een doodsbenauwend oogenblik.

Wij zaten allen op het kleine eenden-eilandj egevlucht en van daaruit keken wij metkloppend hart. Maar onze angst veranderdeal spoedig in wild-uitbundig hoon- en spot-gelach. Nooit heb ik koddiger en belache

-lijker tafereel aanschouwd. De groote hond,doorgaans een en al bloeddorstige verscheu-ringswoede, stond daar als een stramme,gedrochtelijke pop op 't gladde ijs en wat hijook al deed en hoe of hij zich ook inspande,geen stap kwam hij verder. Hij gleed voort-durend uit en struikelde, zijn dikke, grovepooten schoten van onder hem weg, hij vielop zijn achterste, krabbelde met moeite weerovereind, gleed nogmaals en viel opnieuw,als een . onnozel sukkelkind, dat zijn aller-eerste schreden waagt. Hij jankte en pieptevan ellende, hij hijgde amechtig en lepperdeweer af en toe met zijn lange, roze tong overhet ijs, alsof hij het wou opslikken, en zijnwreede oogen loerden gretig naar den veiligenoever, het eenige doel waar al zijn krachtennaar streefden en dat hij machteloos poogdete bereiken.


Wij gilden en sjouwden als wilden op onseilandje. Wij kwamen er al spoedig vandaanen omringden zwermend onzen stumperigenvijand en zijn meester. Guus Boevers glim

-lachte zuur. „Ala, loeder!" schold hij opzijn hond en trapte hem vrij onzacht met zijnklompen vooruit, waarbij de hond telkensweer jankte en struikelde. Eindelijk was hijaan den• kant en liep zich druipstaartend inzijn hok verschuilen.

Een luid hoezeegejouw steeg uit de j ongens-bende op.

Wacht 'n beetsen; 'k zal ulder goan hên!dreigde Guus, weer op ons afkomend.

Wij Waren banger voor Guus dan voorzijn hond op het ijs en haastig zwierdenwij maar eens in volle vaart den vijver rond.

Wat lijkt dat alles nu lang en ver verledenen toch staat het zoo levendig nog in hetgeheugen! Ik herinner mij nog enkele van diejongens en heb ook hun namen onthouden.Er was een Peetse Kins, een B ruuntj e Geelewie,en er waren drie broeders: Dolfken, Mielken enFontje Vervaet. En een drietal jaren geleden,


juist één jaar vóór den oorlog, die zoo schan-delijk ons mooie land verwoest heeft, wasik toevallig 's winters ' weer op 't- -dorp enuit oude herinnering ging ik eens wandelentot aan den „wal van 't Oarmhuis" waarop,naar men mij vertelde, schaats gereden werd.

't Was er nog net precies zooals meerdan dertig jaar geleden, in mijn jongen tijd.Nog steeds kuierden er de oude mannetjesen vrouwtjes op stokjes en krukjes of zatener peinzend uit te rusten in de zon; nog steedsjoelden er spelende kinderen op het pleintjevóór de kerk; en ook de nonnetjes liepen ernog stil en ingetogen heen en weer; en ookhet vieze, grijslauw waterstraaltje stroeldenog, het ijs bedervend, in de smalle bocht;en over den vijver reden jolig op en af dejongens, zooals wij zooveel jaren vroegerzelf hadden gedaan. De groote boerderij vanBoevers stond daar nog altijd met dezelfderoze muren en dezelfde wit-en-groen geverfdedeuren en luikjes; en in het hondenhok lager een waakhond; en in de heesters om denvijver hingen fladderende benden sijsjes,die van de droge katjes uit het elzenhoutgenoten en af en toe heel zacht en liefelijk


kweelden, met zilverstemmetjes in ondertoongehouden.

Ik keek en hoorde dat alles aan metstillen weemoed en emotie. Het was ietsvan mijn eigen, lang vervlogen, jonge jeugd,dat zich daar afspeelde. Hoevelen zouden ernog wel in leven zijn van dezen die daarmet mij rondzwierden, en waar zouden zij welzijn, en hoe zou het hun verder in het levenzijn gegaan? Maar eensklaps bleef ik roerloosstaan en sperden zich mijn oogen open vanverbazing. Wat?.... Wat zag ik daar?' Wasdat niet precies een van mijn vroegerekameraadjes; leek dat niet precies op PeetseKins, .... wàs dat niet Peetse Kins ineigen persoon, die slungelachtige, zestien-j arige knaap, die daar met de anderen rond-'draaide! Het was immers niet mogelijk; hetwas gezichts- en zinsbedrog; en toch: hijleek zóó sprekend, dat ik naar hem toe gingen op den man af vroeg:

Hoe hiet-e gij, manneken?Vreemd keek hij mij aan en een lichte

kleur kwam over zijn geelachtige wangen.Zijn blauwe oogen schuchterden even enkeken naar den grond, net Peetse Kins


wanneer hij geneneerd was. Hij glimlachtebedeesd en aarzelde met zijn antwoord.

Hoe hiet-e gij? drong ik nog eens,vriendelijk-bemoedigend aan.

Beziel Kins!Zij -je gij misschien de zeune van Peetse

Kins?Joaj ik, meniere.

Een stilte. Star keek ik hem aan. Eenwereld van herinneringen golfde door mijngemoed.

En ou voader? beeft hij nog? vroeg ikeindelijk.

Een weeke glimlach zweefde over 's j onge-tjes gelaat.

0, nien hij , meniere, hij es al zeulaaë deud!

Ach! wat trof mij dat pijnlijk! En watwas het vreemd, dat het mij zoo pijnlijktrof! In al die lange jaren had ik zelfs nieteens meer aan Peetse gedacht. Ik was hemtotaal vergeten, ik had hem trouwens nooitanders dan even op het ijs gekend en nuboezemde mij zijn levenslot eensklaps eenzoo diepe belangstelling in.

Wa was ou voader? vroeg ik zacht.

26 DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

Wa blieft er ou, meniere? zei hetknaapje, die mijn vraag niet scheen te vatten.

Wa dat hij was? Wa dat hij dee veurzijn bestoan? lichtte ik toe.

Boereknecht, meniere. Hij es gestorvente gevolge van 'n verhitheid, in den oesttijd.

Om ons heen hadden zich van lieverledede andere bengels in een troepje geschaard,benieuwd om te weten wat die vreemdemeneer aan hun makkertje wel te vertellenhad. En over het ijs kwam ook met trage,stramme schreden een der oud-mannetjes uithet Armenhuis naar ons toe: een klein, bleekventje met grijze oogen, die mij oolij k aan

-keken, terwijl hij stil glimlachte in zijn vollen,grijzen baard. Hij spuwde van zich af eenstraaltje bruin tabakssap, veegde zijn mond,glimlachte inniger en zei:

Da es toch precies zijn voader, e-woar,meniere?

Precies, antwoordde ik met overtuiging,zonder verder veel aandacht aan het oudjete wijden. Maar hij zelf kwam zich opdringen,duwde zijn verschrompeld gezicht onder mijnneus, keek mij strak aan, met zijn lachendegrijze oogen en ging voort:


Weet ge 't nog, meniere, den tijd daw'hier al te goar op de wal reejen en daGuus Boevers mee zijne greuten hond achterons kwam?

Verbaasd keek ik het oudje aan. Hoe wistdie? Hoe kon hij weten wat er destijds ... .Ik keek hem aan met scherper aandachten eensklaps kwam het mij voor alsof ikook dat gezicht reeds vroeger ergens hadgezien. Doch waar, in welke verre oorden,in welke lang vervlogen tijden? Hij glim-lachte, hij bleef maar aldoor glimlachen, zijnoolijke grijze , oogen strak op .mij gevestigd;en eindelijk zei hij :

Meniere, 'k geleuve da ge mij nie'nherkent.

Nien ik, 'k 'n herken on niet, antwoorddeik met volle oprechtheid.

Bruuntje Geelewie, herinnert-e gij ouBruuntje Geelewie nie meer? glimlachte hij .

Bruuntje Geelewie! Ineens ging mij eenhelder licht op! En meteen herleefde ik volinnige emotie, weer in het ver verleden.Bruuntje Geelewie! Mijn tijdgenoot, mijn ijs-makker van vroeger, evenals Peetse Kins,evenals Dolfken, Mielken en Pontje Vervaet,


en zooveel anderen! Was dat Bruuntje Geele-wie, dat sukkelventj e uit 't oud-mannenhuis,dat stakkerdj e, dat menschenwrak! Een gren-zelooze weemoed greep mij aan en 't was als-of ik mijzelf daar zag staan, oud, versleten,gebroken, een ruïne.

0, Bruuntje, zij -de gij Bruuntje! riep ik,haast niet kunnende gelooven.

Zeker, meniere, zeker, herhaalde hetventje, nog meer verbaasd over mijn ont-daanheid dan ik over zijn bedroevende af-takeling. En in korte, stil-geresigneerdewoorden, vertelde hij mij iets van zijn leven.

Hij had zooveel en hard gewerkt. Tè veel,té hard, om maar een hoop geld te verdienen,.zei hij. Hij ging ieder jaar naar Frankrijk,om er den oogst te helpen doen. Hij en deandere Vlamingen, die met hem medegingen,werkten daar om zoo te zeggen dag en nacht;en daar was hij niet sterk genoeg voor, dathad hem geknakt. Hij was er doodziek ge-worden, men had hem naar zijn land terug

-gebracht en zoo zat hij nu in 't Armenhuis,om er zijn leven te eindigen.

Zijn leven te eindigen! Nu reeds! Hoeoud was hij dan wel?


Twie en vijftig, zei hij glimlachend.Twee en vijftig! Hij zag er wel zeventig

uit! En hij was jonger dan ik!Ik had daar wel willen weg zijn; en het

speet mij, dat ik er gekomen was. Ik voeldeineens den afstand, het verleden, al die lange,lange jaren loodzwaar op mijn eigen levendrukken. Het kwam mij voor alsof ik nogde eenig overgeblevene, de eenig levendewas in een oord van afgebeulden en vandooden. Maar ik dacht ook weer aan deanderen uit dien tijd en wilde weten wat erook van hen geworden was.

Guus Boevers? vroeg ik.Deud, meniere; verongelukt mee zijn

peirden.Dolfke Vervoat?Euk deud: deudgedronken!Mielke Vervoat?Noar Amerika.Fontj e Vervoat?Euk noar Amerika.

Ik zweeg. Een pijnlijk heimwee, een stilledroefheid sloop in mij neer, zoo iets gelijkde stille, grijze, kille mist, die alom over hetland ging hangen. 't Begon te avonden en


te nevelen, een bleeke, roze schemering tinttenog vagelijk het westen en in het grijs kerk

-torentj e van 't Armenhuis tampte in kadanseen klokje. Enkele knapen bonden reedshun schaatsen af en de sijsjes in de elze-struiken waren druk onder elkander aan hettjilpen en aan 't piepen, vóór ze zich ergenstot de nachtrust gingen wegschuilen.

Ik haalde iets uit mijn zak en gaf het aanBruuntje. Zijn oogen glommen en hij danktemij vurig. Ik drukte hem de hand totafscheid.

Zilt-e nog ne kier weere komen, meniere?vroeg hij, gretig mij nastarend.

Zeker, Bruuntje, zeker.Maar ik voelde wel, dat ik er niet meer

komen zou.

Wat ben ik in mijn verhaal ver afgedwaald,of, beter gezegd, wat ben ik hard den tijdvooruitgeloopen! Want er ligt nog zooveel inmijn schaatsenrijdersleven tusschen dat ververleden en de gebeurtenissen van den tegen

-woordigen tijd. Ik heb nog niet eens definitiefvan den „wal van 't Oarmhuis" afscheid

DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER 31

genomen en dat behoor ik toch te doenalvorens verder te vertellen.

Welnu, onze pret op den „wal van 'tOarmhuis" duurde tot de dooi inviel, of.totdat Stien Smijters „de bo antj es kwamvermeurden . "

Stien Smijters! .... Ik wed dat nu nog,na zooveel lange jaren, onder de hedendaagsche dorpsjeugd aldaar, een traditievan angst, haat en gruwel tegen den naamen de herinnering van dien afschuwelijkenman bestaat.

Stien Smijters, een voorbestemde naam!Het was, toen ik hem als knaap van vijftienleerde kennen, een oude, stoere, grijze, forschekerel, met een kreefte-rood, als 't ware rood-gekookt gezicht, waarin twee kleine, hard-blauwe varkensoogjes je valsch aanloerden.Nooit heb ik dien vent zien glimlachen oflachen. Dat kon hij niet. Altijd stond zijntronie stug en norsch, alsof hij iedereenverdacht van kwaad en overal vijanden zag.Het was een slecht gezicht.

Hij was zoowat van alles in het Armenhuis.


Toeziener, boer, werkersbaas, ik weet nietwat . al. Hij had geen vaste taak, doch menzag hem overal. Soms reed hij met de paarden,soms stapte hij achter den ploeg, soms stondhij als een sjouwer hout te klooven. Iedereen,oud of jong, man of vrouw, van klein totgroot, was bang voor hem. Het heette, dathij de menschen soms ranselde met zijnzweep en dat zelfs de nonnetjes hem vreesden.Maar zij hadden hem noodig: hij werkte alseen lastdier en waakte als een hond; hij dronkniet, ging nooit uit, eischte niets voor zichzelfen dat alles verwekte een soort eerbied eneen grenzeloos ontzag.

Ondanks zijn gevorderden leeftijd was hijsterk, ellendig sterk. Ik geloof niet dat ereen pootiger, sterker kerel in den omtrekwas te vinden. Wie onder zijn klauwengeraakte mocht beven en sidderen!

Hij zag wel ons spel op het ijs, hoewel hijzich hield alsof hij het niet zag. En ook wijhielden hem scherp-nauwkeurig in de gaten,omdat wij precies wisten wat wij van hemte verwachten en te vreezen hadden. Dathing heelemaal af van den toestand van hetijs. Stien Smijters, die nergers bang voor


was, had een doodsangst om te verdrinken.Er was geen sprake van dat hij zich op denvijver wagen zou zoolang het ijs er nietmuurdik en sterk lag, maar eenmaal als't zóóverre kwam, dan waren wij geen oogen-blik meer veilig.

Hij joeg ons niet weg, schold ons niet uit,sprak geen woord, maar op een of anderenochtend liep de afgrijselijke treurmare vanmond tot mond onder de schooljongens:

Stien Smijters het de boantj es op dewal van 't Oarmhuis vermeurd!

Ik herinner mij nog die droefheid, diewanhoop telkens als dat ellendig nieuws onsbereikte, 't Was om er bij te schreien en demoedeloosheid zonk ons als een onmachtdoor de knieën. Wij wilden 't nog maar nietzoo dadelijk gelooven, er bleef nog een kleinemogelijkheid, een zwak straaltje hoop; maarjawel.... zoodra wij bij den vijver kwamenzagen wij reeds van op een afstand deellendige verwoesting: overal vierkante bijtenmet de bijl gekapt, de uitgebroken stukkenalom over het ijs verspreid en meestal erreeds aan vastgevroren; en, tot toppuntvan ellende, hier en daar asch en sintelsDe roman van den schaatsenrijder. 3

34 DU ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

rondgestrooid, zoodat alle mogelijkheid vanook nog maar eventjes te rijden onher-roepelijk verkeken was.

Het is mij slechts één keer gelukt denlammeling zijn vernielingswerk te zien ver

-richten, want hij deed dat meestal 's avonds,gemeen en verraderlijk, nadat wij vertrokkenwaren. Maar dien keer, dien éénen keerwoonden we 't bij en wij hebben ons ge-wroken, of liever: hij zelf heeft ons gewrokenop een wijze waarin ik mij nu nog kan ver-kneuteren.

Dat was op een zaterdagmiddag, naschooltijd. Wij hadden extra-les gehad (extra-les wanneer er ijs is!) en kwamen haastig enhijgend met onze schaatsen onder den armop den vijver aan, toen het reeds begon teschemeren.

Hij was bezig! .... Reeds op een afstandhadden wij slagen gehoord, als van eenhouthakker die boomen velt. En wij dachtenwerkelijk dat men ergens aan 't boomenomhakken was, toen wij hem eensklapszagen, den zwaren rug naar ons gekeerd,groote gaten slaande met zijn bij l in't schoone,sterke ijs !


Onze woede en emotie waren onbeschrijfe-lijk. Eén wensch steeg als een kreet uit allerhart: „Kon hij nu toch zelf maar door hetijs zakken en verzuipen!" Doch die wenschhielp niets en een van ons, Mielken Vervaet,die meestal niet maisch uitgevallen was,schreeuwde hem razend een scheldwoord toe:

Smeirlap!Tot onze diepe verbazing ging hij kalm

door . mets ijs hakken, zonder in 't minsteenige notitie van de beleediging te nemen.Eerst later vernamen wij, dat hij vrij doofwas en den uitroep niet gehoord had. MaarMielken, en wij allen, nog heviger geprikkelddoor zijn ongestoordheid, holden om denvijver heen, kwamen vlak vóór hem staanen herhaalden daar een tiental keeren, metgebalde vuisten, het beleedigende scheld-woord:

Smeirlap! Smeirlap! Smeirlap!Toen keek hij op en verstond. Een soort

van schok voer door zijn lichaam, hij sprongnaar den oever, met zijn bijl in de hand,klom op den rand, zich aan de takken op-tillend, holde ons achterna.

Wij, natuurlijk, hadden reeds het hazenpad


gekozen. Wij renden uit al onze kracht,heelemaal niet zoo zeker dat wij zoudenontsnappen, want hij zat ons nauw op dehielen, toen wij eensklaps achter ons eendoffen smak en een gil hoorden en, schichtigomkijkend, hem tegen den grond zagenliggen. Hij krabbelde weer op, maar, inplaats van ons verder na te zitten, zagenwij hem stuiptrekkend tegen een boom gaanstaan en daar op zijn hoofd ten vuilenzakdoek drukken, die dadelijk breed-rood ge-kleurd was. Wij hoorden hem een paar keerkreunend zuchten en dan keerde hij zich om,zonder een blik, zonder een woord, zijn bijlonder den arm, als een dolle stier, die dengenadeslag gekregen heeft.

Ik herinner mij niet meer of wij hem danook nog triomfantelijk nagejouwd en uit-gefloten hebben. Het zal wel zoo iets vandien aard geweest zijn. Maar wèl herinnerik mij dat wij ons nooit meer, zoolang hijleefde, en dat heeft nog wel enkele j arengeduurd op den „wal van het Oarmhuis"gewaagd hebben.

Wij hadden ondertusschen andere oefe-ningsvelden ontdekt.


III

De Meylegemsche Meerschen

Even voorbij den Lusthof, achter een soortvan dam waarover, dwars door het weiland,een steenweg liep, strekten zich ver en wijdde Meylegemsche Meerschen uit.

Ik heb steeds een groote liefde gevoeldvoor de Meylegemsche Meerschen. Iets,ik weet niet wat , heeft mij daar altijd,van kinsdbeen af, aangetrokken en trekter mij nu nog aan.

Het waren breed-uitgestrekte weilanden,met verre boomen aan den einder; gelegentusschen den begroeiden berm van het kanaallinks en de opgolvende landouwen rechts,als een wijd en stil-glanzend groen meeronder den schoonen, hoogen hemel. Destrakke lijn langs het kanaal met de even-wijdig van elkaar gespatiëerde boomen, hadgeen bijzondere bekoring, maar de anderezijde, naar de velden toe, was een en alliefelijke poëzie. Daar golfden korenakkers,daar somberden bosschen, daar strekten.zich dreven uit tot ver in 't land; daar warenintieme hoekjes, die steeds zonnelachten,


daar stonden huisjes en boerderijtjes alsgeschilderd: roze, gele, groene, met pittoreskestroodaken en blinkende ruitjes; en er lagentwee kleine dorpen aan den rand: Meylegem-Noord en Meylegem-Zuid, elk met een ouder

-wetsch kerktorentje, het eene grijs, het anderwit, die wijd over de boomen, de landouwenen de weiden heen, als 't ware reikhalzenden een beetje naijverig, van verre naar elkaarstonden te kijken.

Meylegem-Zuid was mij 't liefst. Misschienwel omdat het verst-verwijderd en daardoorvoor mij zeldzamer te bereiken was. Misschienook wel eenvoudig omdat het Meylegem-Zuidheette en dat zuid ons meer aantrekt dannoord. Misschien ook nog, omdat het eenwit kerkje had terwijl het ander grijs wasen dat het witte vriendelijker schitterdetusschen het groen dan't grijze. En misschieneindelijk ook wel om iets dat ik mij zelftoen nog niet kon bewust zijn en dat zicheerst later openbaren zou. Hoe dan ook,Meylegem-Zuid was mij het dierbaarst en.een tocht in de richting van Meylegem-Noordwas voor mij meestal een aanloop om verdertot aan Meylegem-Zuid te geraken.


's Zomers waren die groote weilanden volgrazende koeien, bewaakt door jonge koe

-wachtertj es, die er een uitbundig vrij levenvan kleine wildemannen genoten. Er wasdaar altijd levenspret en luide vroolijkheid;er klonk daar oponhoudend juichgezang enzweepgeklap: er brandden steeds hout

-vuurtj es waarin geslachte kikkers en gestolenaardappelen gebraden werden en dikwijls zagmen gansche benden van die bengels, in deverte klein als kabouters, met schepnettende diepe, stille slooten en de snel-vliedendebeekjes afvisschen en zegevierend naar hetdorp terugkomen met glinsterende vangstensnoeken en baarzen, die nog amechtig-gapendtusschen de slijmerige mazen lagen te spar-telen .

Maar in het najaar werd het er stil enverlaten en met November werden een paarsluizen in 't kanaal geopend en in enkeledagen stroomde die gansche, wijde vlaktevol blond en drassig water. Toen werd hetals een echte zee, zoo ver het oog kon reiken.Een wondere zee, levend het eigen, geheim-zinnig leven van een zee, nu eens doodstilzondereen rimpeltje, dan weer klotsend,


schuimend, bruisend, met echte, woeste gol-ven, maar aldoor eenzaam en verlaten, alsofhet was een oord van ramp en van verdelging.

Behalve voor mij! Ik was intusschen eenpaar jaren ouder geworden en ik bezat eenlicht en elegant roeibootje, waarmee ik's zomers op 't kanaal ging varen. En zoodrade groote Meylegemsche Meerschen goedoverstroomd waren, roeide ik in mijn schuitjeeen eind het kanaal op, nam het er uit,droeg het op mijn sterke schouders over denberm heen en lei het daar op 't blonde waterder verdronken weilanden.

0, ik herinner mij nog zoo goed die heer-lijke, opwekkende tochten, die overigensniet zonder eenig gevaar waren. Ik had mijnschuitje sierlijk opgetooid, er woei eenvlaggetje aan de punt, een wit-en-rood,ik zie het nog, en zoo roeide ik in wittetrui met forsche slagen naar de dorpjes toe,.die daar aan den overkant lagen te schitterenof te droomen. Het water kabbelde en spatte,de kleine boot ging met de korte golfjes open neer gelijk een zeeschuitj e en af en toeraasde het mooie vlaggetje hartstochtelijkin den wind, alsof het zich verzetten wilde

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER 4I

tegen mijn onzinnig-roekelooze onderneming.Soms bleef ik even midden in het breedewater steken. Dan zat ik ergens op een„bank" en ik moest ploeteren om er af tekomen. Soms „voelde" ik als 't ware ondermij den diepen afgrond van een sloot ofbeek, en 't had iets griezeligs terwijl ik mijafvroeg hoe ik mij daar wel redden zouindien mijn bootje juist op die plaats om-sloeg. Maar 't bootje sloeg nooit om en ikkwam eindelijk in kalmer water, langs denverrukkelijken oeverrand, waar al de pitto-reske boerderijtjes en de stille dorpjes lagen.

Wat was het daar aardig en hoe leek hetalles anders dan het toch in werkelijkheidwas! Zoo'n dorpje, zoon boerderijtje, waarmen gewend is als voetwandelaar aante komen en waar men ineens met zijnschuitje komt aanleggen, 't heeft iets on-wezenlijks, iets geks, dat onweerstaanbaardoet glimlachen. En dat deden ook de men-schen van die dorpjes en die boerderijtjes,wanneer zij mij zoo van verre over 't waterzagen aankomen. Zij stonden vóór hunhuisjes of in hun boomgaarden op mij tewachten en 'k viel daar binnen als een vreem-


de, rare vogel, die een wondertocht heeftondernomen. Het was zoo eigenaardig. Delaatste bladeren hingen nog goud-en-bruin-glanzend aan de heesters en de boomen,en die boomen en heesters stonden totdichtbij het water, soms tot in het water,en dat leek op mijn zoo welbekende streekniet meer; het was iets anders, iets feeërisch,iets uit de fantaisie van een droom. En hetdeed mij telkens zoo vreemd aan, dat deboeren en boerinnen die daar heen en weerliepen toch dezelfde menschen waren, dieik al zoo vele j aren kende; en dat zij hungewone taal spraken en hun gewone bezig-heden verrichtten; en dat daar koeien envarkens en kippen over het gras liepen; endat daar stoeiende en spelende kinderenwaren; en dat daar een waakhond vóórzijn hok lag, die hol en schor naar mij blafte,zooals alle waakhonden op alle boerderijendoen.

Eerst nadat ik zelf voet aan wal gezethad en den vasten bodem onder mijn voetenvoelde, kreeg ik het duidelijk besef der wel

-bekende werkelijkheid en meteen verzwondmijn illuzie en onderging ik iets als een


indruk van teleurstelling. Het leek alleszoo gewoon en zoo nuchter; de droom daar,op het breede water, was veel schooner;en ik spoedde mij terug naar mijn aardigrood-en-wit vlaggend, licht schuitje; en alseen vrije, wilde vogel zweefde ik er verdermee weg over de breede oppervlakte, nueens naar den eenen oever en dan weernaar den anderen, telkens weer door nieuweilluziën verrast en aangetrokken; en zookwam ik tot aan 't verste uiteinde der over-strooming, tot aan Meylegem-Zuid, dat reedsvan verre zijn ouderwetsch, zoo liefelijk witkerkje in den kalmen waterspiegel weer-kaatste.

De golfj es kwamen er tot aan den voetvan 't kerkhof uitkabbelen en heel het dorpjevan slechts ettelijke huisjes lag daar aan denrand: witte huisjes, roze huisjes, blauwehuisjes, groengeluikt en kleingeruit, met éénenkel, ietwat ruimer gebouw in het midden:een tamelijk groote, lage, geelgeverfde her-berg, waarop in groote, zwarte letters stondgeschilderd: In het Gemeentehuis.

Daar lei ik vast en zeker altijd aan. Wantdaar was behalve 't pittoreske der omgeving,


iets dat mijn achttienjarig, frisch-en-vurigjongenshart vol romantische illuziën onweer-staanbaar boeide; en dat was Tieldeken, dedochter uit 't Gemeentehuis!

Tieldeken was wel enkele j aren ouder danik, doch wat deed het er toe en hoeveelheele jonge mannen hebben niet hun eersteliefde op oudere meisjes of vrouwen gevestigd!Tieldeken kon zoowat vier of vijf en twintigjaar zijn en 't komt mij voor alsof ik haardaar nu nog levendig en frisch vóór mij ziestaan: de wangen blozend, de oogen stralend,den mond met witte tanden naar mij toelachend en 't bruine haar rechtop gekamden ietwat kroezend om de slapen, het mooistehaar, dat ik mij herinner ooit gezien tehebben. Voor mij was Tieldeken niet alleende bloem van Meylegem-Zuid, maar ook hetschoonste meisje dat ik kende in heel Vlaan-deren. Zij was het levende beeld-zelf derschoonheid van de gansche schoone streek;haar onverwacht verschijnen, de eerste maaltoen ik daar aanlandde, was voor mijgeweest gelijk een openbaring; haar wezenglansde. als 't ware over 't dorpje en degansche streek en toen ik haar gezien had be-

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER 45

greep ik diep en duidelijk waarom Meylegem-Zuid mij zooveel liever was dan Meylegem-Noord en hoe ook het heele landschap metal zijn mooie, intieme, pittoreske poëzie alleenmaar scheen te bestaan omdat Meylegem-Zuid bestond en omdat op Meylegem-ZuidTieldeken woonde.

Ik landde aan en meestal ging de glazenportaaldeur van het Gemeentehuis als vanzelf dadelijk open en daar verscheen Tieldekenop den drempel, stralend, blozend, lachend,met den geijkten groet:

Dag, meniere. Ge zij nog ne keergekomen?

Joaj ik, Tieldeken. Hoe goat 't mee ou?Ha goed, meniere .... En blozend kwam

ze naar mij toe, keek met verrukte oogennaar mijn schuitje, sloeg haar handen inelkaar en zeide:

Ho! 'K'n weet toch niet hoe da ge datdurft, in azeu 'n klein beutsen over diegreute plas!

Dan kreeg ik een kleur; dan voelde ikmij een kleur krijgen. Want wanneer ik zelfzoo van uit Meylegem-Zuid dien grooten plasoverkeek leek ook mij mijn onderneming een


ontzettend waagstuk en kreeg ik den indrukdat Tieldeken wel vermoeden kon, dat mijiets zeer-bizonder boeiends op Meylegem -Zuidmoest aantrekken. Wat dat zeer -bizonderewas wist ik maar al te duidelijk; en, omdatik het zoo duidelijk wist, kwam het mijvoor alsof 't op mijn gezicht te lezen stonden dat maakte mij ontzettend schuchter enbedeesd, terwijl ik mijn bootje aan denoever vastmeerde en haar in de ouderwetscheherberg volgde.

Soms was het er leeg als ik daar binnenkwamen soms waren er klanten. En eigenlijkwist ik nooit precies wat mij wel 't aan-genaamst was: alleen met Tieldeken of ingezelschap van anderen. Met Tieldeken alleenkwam er over mij een gevoel van knellendebenauwdheid; en als er daar bezoekers waren,dikwijls ruwe, lawaaierige kerels, voelde ikmij ook allesbehalve op mijn gemak. MetTieldeken alleen wist ik soms minuten langgeen enkel woord te zeggen, en als daargrove boerenkinkels zaten werd ik voort-durend gehinderd en geërgerd door hunonbeschaamd optreden, door hun smake-looze grappen, door hun ganschen toon en

DE ROMAN VNA DAN SCHAATSENRIJDER 47

gansch hun houding, die kwetsend en als't ware ontheiligend was, tegenover zulk eenmooi, en zacht, en bekoorlijk wezen alsTieldeken. Eigenlijk voelde ik mij daar nooitzooals ik was, of wezen wou. Iets lag altijdtusschen mij en haar: de sociale afstand,de valsche positie waarin ik mij tegenoverhaar bevond; het besef dat zij daar in haarkring was en ik niet en dat maakte haarsterk en mij zwak en verlamde in mij elkemooie gelegenheid die ik had om van hettoevallig alleen-zijn met haar te genieten.Ik kon er eenvoudig niet van profiteerenen 't minst voelde ik mij nog bekneld wan-neer geen vreemde bezoekers, maar wel haarvader of haar moeder in de gelagkamer aan-wezig waren.

Tieldeken's vader was een reeds bejaarde,dikke man met goed gezicht en langzamebewegingen. Men hoorde hem van 'k weetniet hoeverre op zijn klompen aankomen entelkens als ik hem zoo hoorde drong 't besefin mij door hoe gemakkelijk dat zou gaanom Tieldeken even in de zij te knijpen en tezoenen, zonder dat de oude er iets vanmerkte.... als ik het maar had durven


wagen om eventjes Tieldeken te knijpen ente zoenen. Het was zoo gek: als ik metTieldeken alleen was, durfde ik zelfs aan geenknijpen en geen zoenen denken; maar zoodrade vader ergens buiten de gelagkamer lang-zaam op zijn klompen rondliep, kitteldenmijn vingers en jeukten mijn lippen om hetwèl te doen. Maar ik durfde niet, ik durfdeniet! En ik leed verschrikkelijk onder datniet-durven en 't was mij als een pak van't hart wanneer de dikke man eindelijk traagbinnenklompte en daarmee de bevliegingtot zoenen en knijpen onmogelijk maakte.

Tieldeken's moeder was ook al een vrijbejaarde vrouw, met rood gezicht en afhan-gende wangen. Men kon merken dat zijvroeger mooi moest zijn geweest, maar eentandelooze mond ontsierde haar heel ergen daardoor had haar uitspraak iets lispeligsen brabbeligs, dat haar wel eens onver-staanbaar maakte. Zij was ook wat doof endat deed vergissingen ontstaan. Het gebeurdeherhaaldelijk, dat zij b.v. borrels brachtwanneer glazen bier werden besteld en danontsponnen zich soms gekke tooneelen. Methaar lispelenden mond kon zij niet goed


de s uitspreken en als zij „dreupels" wildezeggen, klonk het in haar brabbeltaal alsofzij ,,dreupelfs" zei.

De boeren spotlachten, bootsten haar ver-draaide uitspraak na.

Dreupelfs! We 'n hên gien dreupelfsbesteld. W'hên pinten bier gevroagd.

De vrouw werd nijdig:G'hêt wèl dreupelfs gevroagd!We'n hen gien dreupelfà gevroagd!'t Efs zeker, g'hêt wèl dreupeifs ge

-vroagd!'t Werd een ellendig en bespottelijk gebrab-

bel en gekibbel en ik leed er onder, ter willevan Tieldeken, die dat vernederend gedoemoest bijwonen. Ik had die kinkels wel eenoorveeg willen geven en 't was mij telkensals een gevoel van verlossing wanneer devader traag aangeklompt kwam en doorzijn verzoenende bemiddeling aan het geschileen einde stelde.

0, die boerenkinkels, wat deden ze somsgemeen en familiair met en ten opzichte van't mooie Tieldeken! Wat ik nooit zou gedurfdhebben: eventjes in het voorbijgaan 't mooiemeisje in den arm of de lenden te knijpen,De roman van den schaatsenrijder. 4


dat deden ze maar gewoon alsof het nietswas en wanneer Tieldeken zich ietwat boosmaakte en met klappen dreigde, lachten zijlomp en grof en maakten soms gewaagdetoespelingen, die mij 't rood van schaamteen van toorn naar de wangen joegen.

Zoo was er eens een die mij zei, terwijlTieldeken hem in den kelder een glas bierging halen:

't Es 'n malsch poezeken, e-woar,meniere; moar 't es spijtig da ze krommebienen hêt.

Een golf van bloed steeg naar mijn hoofd.Kromme beenen! Daar had ik nooit ietsvan gemerkt. Hoe wist die kinkel .... !

Hè-j e da nog nie gezien, meniere! lachtehij om mijn verbouwereerdheid. Let-e kierop als ze weere boven komt.

Ik lette op en ja, waarachtig, er was weliets van aan. Je kon het eigenlijk meerraden dan zien; maar toch, er ontbrak ietsaan de mooie, rechte lijn, die bij zulk eenmooi, flink meisje paste. Hoe gek, dat ikhet nooit had opgemerkt! Nu zag ik het weldegelijk, ook aan haar gang, die een ietsjewaggelachtigs had, als van een lief, jong


eendje. Maar tot dusver had ik nooit zoobizonder naar Tieldeken's beenen gekeken.Wat mij in haar boeide was haar frischgezicht, haar stralende oogen, haar mooieglimlachende tanden en ook haar poezeligebuste en haar malsche heupen, waarin ikzoo graag eens had geknepen. Dat vond ikhèt mooie in haar, het ideaal en meteenwerkelijk mooie; en de beenen, ach, datwas dan nog voor mij meer 't alledaagsche,het gewone, het laag-bij -den-gronde.

Die ruwe pummel, helaas, had met zijnlompe opmerking, iets aan de volmaaktheidmijner illuzie verstoord. Wat ik nu ook deed,voortaan zag ik altijd, naast Tieldeken'sfrissche schoonheid, het minder sierlijke harerietwat kromachtige beenen. En dat bedroefdemij, terwijl het mij tevens toch ook een soortvan troost bracht. Want daardoor werd iksoms iets minder smoor-verliefd op Tieldekenen voelde niet zoo sterk meer de schrijningbij het afscheidnemen van mijn tot dus verreabsoluut volkomen en volmaakte ideaal.Er bleef mij trouwens nog ruim voldoendeliefde en illuzie over.

0, dat afscheid van Tieldeken, ik in mijn


licht schuitje en zij aan den oever van hetbreede water! Ik was slechts achttien jaaroud, doch ik kende reeds de legende vanLohengrin en romantisch zong de zwane-zang in mijn verliefde ooren, terwijl ik statigwegroeide en haar gestalte zag verminderen,verminderen, tot het zich in 't grijze van devroege avondnevelen versmolt. En dan lietik verder mijn gedachten met het bootjeop het water gaan, en alles scheen mij zoofrisch en zoo schoon en , zoo zalig; er wasin mij zulk een rijkheid van kracht en vanleven, dat het mij scheen alsof de ganschewereld mij daar toebehoorde. De laatsteteerroze gloed van den zonsondergang doe-zelde zacht-glanzend over het ouderwetscheblank kerktorentje van Meylegem-Zuid inde verte; de kleine ruitjes in de pittoreskeboerderijen tintelden nog even langs denwegdeinenden oever, een klokje tampte eneen wilde-vogelenvlucht streepte hoog metfijn geschreeuw naar 't westen; en over hetsomberend water, dat met vale glanzingentegen den zijkant van mijn schuitje aan-klotste, dreef ik midden in een grootsche een

-zaamheid naar huis terug, mijn gele spanen


lichtend-glijdend, mijn rood-en-witte vaantjeflikkerend en wapperend en mijn gemoed volvan heldhaftige gevoelens, waarin het beeldvan 't schoone Tieldeken oprees gelijk eenvizioen van heerlijkheid, dat met mij mee-dreef en mij tot in de nuchtere realiteitvan het weer vasten voet aan vasten walzetten boeiend bleef begeleiden.

En 's winters, als het lang en sterk genoegbleef vriezen, vroren ook de MeylegemscheMeerschen dicht!

Dat was een der grootste en gewichtigstegebeurtenissen in ons Jonge-schaatsenrijders-leven.

Dat was dan iets waar je van trilde alsvan een wonder, dat bijna niet kon gebeuren.Wij gingen kijken, drie en vier maal daags,wij waagden ons een eindje, maar griezeldenvan al de verraderlijke, diepe slooten en put-ten die vol zwakke plaatsen en bedriegelijkewakken onder de spiegelgladde oppervlakteverborgen lagen, tot het eindelijk als eenheldenmare alom verkondigd werd: „Dieof die boer van Meylegem-Zuid is op


schaatsen over 't ijs tot aan ons dorpgekomen!

Wat 'n emotie! Wij kwamen aan de grootevlakte, wij reden op, zoover als we gewendwaren te durven rijden; en daar waar onzekrassen en kringen eindigden, zagen wij ,over het donkere, maagdelijk ijs, recht vóórons uit, in de richting van Meylegem, voorhet eerst andere krassen, die niet van onzeschaatsen waren!

Het leken als 't ware kabalistische teekens,forsch-gedurfde schreven van een kerel diezijn moed daar in het ijs gebeiteld had; enwij volgden die nauwkeurig met ontzag eneerbied, zooals men volgt de schreden vanden eersten onverschrokken pionier door degevaarlijke woestijn. De breede vlakte strektezich vóór ons uit, als 't ware eindeloos.Wik waren daarin als kleine, donkere, ver-loren stippen. Soms kraakte 't ijs, dat opzijn water viel, alsof er een kanonschot wasgelost en dan stonden wij allen even roerloos,bang en aarzelend. Maar de harde, wittekrassen van den koenen kerel, die ons daarwas voorgegaan, liepen ondanks alles steedsverder en verder door en de gedachte dat


hij daar in zijn eenzaamheid en vóór alleanderen dezelfde gevaren had getrotseerd,staalde onzen moed en dreef ons met hard-nekkigheid naar het verwijderd doel. Wijkwamen aan lage plaatsen, waar het ijs omzoo te zeggen op den grond lag en waarde grassprietjes van 't weiland soms doorheenschoten. Dat gaf ons het gevoel van veilig-heid dat wij op vas ten bodem reden. Maar't oogenblik daarna stonden wij pal vóóreen ijs zoo zwart alsof het open water wasen niemand durfde er over heen. Daar lageen diepe put of sloot en wij zagen tot opden helderen bodem, waar bronskleurigewaterplanten hun gestolde vormen afteeken-den als grijpende handen die ons in degriezelige diepte wilden trekken om ons daarvast te houden. Wij draaiden er omheenen reden op en neer in de hoop van ergenseen minder akelige plek te vinden; dochoveral, dwars door het weiland, was het daardezelfde breede, zwart-heldere diepte, waarinwij soms, onder het ijs, groote, donkerewaterkevers zagen zwemmen, met een zilverigluchtblaasje onderaan hun staart. Zij zwom-men dwars, met pootenkrabbeling, naar den


bodem waar de sinistere, bronskleurige grijp-planten stonden en dat maakte onzen afkeer

nog veel heviger en de wanhoop greep onsaan, omdat wij verder wilden en niet durfden.Maar ook over die plaats van angst en vangevaar, rechtuit, zonder de minste afwijking,streepten de koene, forsche krassen van denonbekenden held die daar voor 't eerst denweg gebaand had en ten slotte volgden wij ookeen vóór een zijn voorbeeld, met kloppendhart, met flauwe beenen, elk oogenblik ver-wachtend door het barstend ijs in 't diepewater neer te plonsen. Eerst toen 't gevaarvoorbij was lachten wij om onzen flauwenangst en van lieverlede schrikte 't onbekendeons niet meer af en steeds verder en verdervolgden wij de sporen van den v errnetelenvoorganger, tot het zoo vurig-verlangde doel,het schoone, blanke, ouderwetsch kerk-torentj e van Meylegem-Zuid eindelijk, alseen zalige veiligheidsbaken, in 't zicht kwam.

4 liefelijk Meylegem-Zuid, nog steeds enmeer .zou ik hymnen ter uwer verheerlijkingwillen zingen! Al de poëzie van mijn gezonde,


frissche jeugd schijnt zich daar in mijnherinneringen te kristallizeeren. Ik ken erelk huisje, elk boompje en de harmonieuzegolvingen van 't landschap er omheen deinennog als 't ware wiegend en zoet-streelend nain mijn geheugen. Want ik heb er mijn eersteliefde gekend en er ook mijn eerste liefde

-smart geleden!0, die dagen, die dagen, die schoone,

rijke dagen! Heel het land lag wit-besneeuwd,maar de Meylegemsche Meerschen wareneerst na den sneeuwval dichtgevroren endat was een feerie midden in een feerie,want van op het heerlijk ijsveld zag ik,onder blauwen hemel en stralende zon, eenVlaanderen dat ik nog niet kende, eendroom-Vlaanderen, een Vlaanderen uit eensprookje.

De kleurige huisjes langs den oever stondenop een zacht-glooiend, glinsterend-blanktapijt, midden in boomgaarden van tintelend-berijpte boomen, die overweelderige bloeiselsvan ongekende lentepracht schenen te dragen.Dat leefde, dat fonkelde en tintelde vanmiljoenen en miljoenen kristalheldere licht-facetten en men snoof met ruime longen


de scherp-prikkelende lucht op, alsof menbedwelmend heerlijke geuren inademde. 'tWas leven, léven en genieten; de wangenbloosden, de oogen straalden en door hetgansche lichaam stroomde een jonge, forschekracht, die onuitputtelijk en onvermoeibaarscheen.

Ik reed en reed en 't woelde en 't duizeldein mij van overweldigende heerlijkheid. Somsreed ik einden lang in vollen gang rechtvóór mij uit, zwierend en deinend, licht alseen vliegende vogel; soms hield ik mij eenheele poos op een mooi, klein plekje op,en trok daar, omringd door een troepjebewonderaars, sierlijke krullen en kringen,als een artiest, die een kunstwerk ciseleert.En zoo kwam ik, als altijd, aan 't heerlijkeMeylegem-Zuid; en daar, vlak vóór Tielde-ken's herberg, was een verrukkelijke plek,uit den wind en glad als - een spiegel, waarik aan mijn wild talent den vollen teugelvieren kon.

Ik was zeer zeker, in al die j aren, deknapste. rijder van de streek geworden. Envoor de kinkels, die daar pijprookend, metde handen in hun broekzakken langs den


oever stonden, maar bovenal voor Tieldeken,die ook kwam kijken als 't daarbinnen inde herberg niet te druk was, vertoonde ikmijn stoutste kunsten en genoot van eentriomf welke de eerste in mijn leven was.

Ha } meniere, gij keun rij j en, zille!klonk het om mij heen. En soms sloegTieldeken haar handen van bewonderendeverbazing in elkaar en riep geestdriftig uit:

Ha moar meniere toch, woar hè-j e gijda geleerd!

Hij rijdt zeu goed as boerke van Meyle-gem! beweerden enkelen.

Hij 'n doet: boerke van Meylegem reenog sticker! hielden anderen vol.

Boerke van Meylegem! Die naam klonkherhaaldelijk en hardnekkig in mijn ooren enik kon maar niet te weten komen, wie boerkevan Meylegem eigenlijk was. Wanneer iker naar vroeg werd mij steeds vaag en ont-wijkend geantwoord. Boerke van Meylegemwas de beste schaatsenrijder uit de streek,dat wisten zij allen; maar als ik informeerdewaar hij woonde, en hoe oud hij was, en ofhij nog wel reed, en of hij reeds dat j aarop 't ijs geweest was, klonken de antwoorden


verward en tegenstrijdig. Jonge knapen be-weerden van j a, en dat zij hem gezien hadden,de week te voren, bij Meylegem-Noord endat hij wonderbaarlijk reed, zoo, met zijneene been in de lucht en zijn eene hand tegenhet ijs. Hij sprong over drie mannen en vierstoelen; hij reed zóó snel, dat geen renpaardhem zou kunnen inhalen; hij vloog als 't wareover 't ijs. Maar oudere mannen zeiden dathet allemaal onzin was, dat boerke vanMeylegem inderdaad wel bestaan had, maarreeds lang gestorven was. Het prikkelde mij,dat ik niet achter de preciese waarheid konkomen; ik had dat vermaarde boerke willenzien; ik had vooral willen weten of hij werke-lijk sterker was dan ik, en in die onzekerheidspande ik mij overweldigend in, haaldekunsten uit waarbij ik hals en been dreigde tebreken, om toch niet, in Tieldeken's oogen,voor dat mysterieus en onuitstaanbaar boerkevan Meylegem te moeten onderdoen.

Eens zag ik hem, bijna! 't Was op eenzondagochtend, na de hoogmis. Ik was daar,evenals tal van andere lui, op schaatsentot aan het oude kerkje gekomen, en hader de mis gehoord. 0, 't was toch zoo eigen-


aardig en poëtisch! Van op het ijs, waar dejeugd dolle pret vierde, zag je, over hetglooiend kerkhofje met half-ingesneeuwdezerken, door het openstaand portaal, in deschemering der kerk, de waskaarsen op hethoogaltaar branden. Je hoorde 't orgel ende plechtige gezangen, het was alsof hetkerkje zelf zijn vrome ziel naar buiten uit

-zong, je zag de wemeling der sombere men-schenmassa en de opstijgende wierookwalmenverspreidden hun aroma's tot in de frissche,prikkelende zonnelucht over het ijsveld. Enterwijl je daarbinnen was, zelfs nadat dedeuren dicht gesloten waren, hoorde je noghet pretgejoel der jeugd door alles heen envoelde je j e beenen jeuken om er weeraan mee te gaan doen. En nauwelijks hadde pastoor het „Ite missa est" gezongen ofdrommen menschen stroomden in de laatstegalmen van het orgel buiten en met hijgendehaast werden opnieuw de schaatsen aan-gebonden.

Ik had de mijne juist aan en zwierde alseen losgelaten vogel door de drukte heen,toen plotseling de kreet klonk in mijnooren:


Boerke van Meylegem! 't Es boerkevan Meylegem!

Mijn hart stond van emotie even stil. Ikzag een zwarte menschenmassa, vlak vóórTieldeken's herberg en vloog er naartoe.Een schaatsenrijder, een gewone boeren-pummel was daar met groote arm-en-been-bewegingen aan 't zwieren, maar vanhet eerste oogenblik bemerkte ik dat hetniets te beteekenen had, dat het in de versteverte geen kunst was, dat het niets was danoverdreven en onsierlijk slingeren en zwaaien,zooals de eerste de beste rijder kon die maarietwat stevig op zijn beenen stond en nietbang voor vallen was.

Boerke van Meylegem! Was dat nu hetberoemde boerke van Meylegem, de dood-doener waarmee men zoo vaak mijn eigen,schoone kunst wilde verkleinen! Mijn teleur-stelling was zóó diep, dat ik eerst geenwoorden vond om mijn gevoelens uit tedrukken; en wat mij griefde, wat mij ergerde,wat mij deed kroppen van minachtende ver-bittering, was dat Tieldeken daar op denoever midden in de foule ook te kijkenstond; te kijken en te bewonderen, met haar


mooie donkere oogen en haar frisch-blozendewangen, te kijken, te bewonderen en tegenieten, alsof ze nu voor 't eerst zag schaat-

senre den en heelemaal vergeten was, datik het toch oneindig veel beter kon.

Es da nou boerke van Meylegem? vroegik eindelijk, met van emotie hikkende stem,aan een oud ventje, dat naast mij stond.

Moar nie nien 't meniere; 't'n es moarneu beslagmoaker; ge keun gij veel scheunderrij j en, meniere, antwoordde 't mannetje metovertuiging.

Dat deed mij goed. 't Was als een balsemop mijn wonde, als een zacht-lavende weeldevan troost, die verkwikkend door mijngansche lichaam stroomde. Ik zei niets,maar glimlachte en stil schoof ik mij door't gedrang in 't open plekje en begon daarook te werken. Nog nooit had ik mij sterker,lichter, veerkrachtiger gevoeld. Ik vloog enzweefde letterlijk over het ijs en 'k zag demenigte, eerst wat verbouwereerd, van liever-lede haar aandacht van den pummel af-wenden en op mij zich vestigen. De pummelzelf, in zijn triomfgenot verstoord, keekmij dadelijk met valsche, vijandige oogen


aan. Hij poogde mij te overtroeven; hij over-dreef nog zijn onsierlijke, niets-beteekenendebewegingen; hij raasde langs mij heen alsofhij mij omver zou rijden en in 't niet doenverzwinden; maar ik voelde mij licht, licht,en vlug en handig, en zoo vast en zekerin mijn kunnen: ik was als van de aardeopgetild en op wieken - gedragen; ik zwierde endreef en zwaaide en zwenkte; ik zag daar Tiel-deken op den oever staan en voelde als 't wareheel mijn leven en mijn toekomst in haar han-den; 't was overwinnen of niet meer bestaanen ik wilde bestaan en ik wilde overwinnen.

Eensklaps een kreet, met wild-opstijgendproestgelach.. Ik hoorde den kreet en zagmeteen wat er gebeurde: de pummel, delompe pummel, midden in een van zijn dolste,gekste prul-bewegingen als een massa op't ijs neergesmakt en daar over zichzelfheenbuitelend en spartelend, met slingerendearmen en beenen, alsof hij letterlijk ont-wricht werd. Zijn dikke pet vloog af en verrevan hem weg en toen hij pijnlijk weer op-krabbelde bleek zijn broek gescheurd, maarzóó, dat het hem niet mogelijk was zichnog verder te vertoonen.


De menigte stoof lachend uit elkaar eneven kraakte 't ijs onder het woest gedrang.Ik hield mij goed; ik hield mij kalm, deftig.Nooit heb ik scherper het heerlijk gevoelvan victorie gesmaakt; nooit heb ik eruiterlijk minder van laten blijken. Ik wisseldeeen blik met Tieldeken, één enkele, en inhaar mooie, geestdriftige oogen las ik volopden glans mijner algeheele, onbetwistbareoverwinning. Dat was mijn heerlijke beloo-ning. De pummel was verdwenen en ik bleefzegevierend op het veld van eer mijn schoon-ste kunsten maken; ik, en ik alleen nu, wasomringd door honderden bewonderaars, enthans galmde weer alom de kreet, die mebij mijn komst op 't ijs zoo diep ontroerd had:

Boerke van Meylegem! 't Es boerkevan Meylegem!

Verbaasd keek ik op. Was hij daar nutoch werkelijk, de ijsheld, de geduchte dood-doener, de sterkste onder de sterken, diealom tegenwoordig scheen te zijn en nergenskon benaderd worden! Ik keek, en zocht,en merkte niets; ik speurde vorschend verover de hoofden heen, maar vruchteloos.En toen begreep ik eindelijk dat ik, ikzelf nu,De roman van den schaatsenrijder. 5


boerke van Meylegem was; en dat boerkevan Meylegem een mythe, een symbool,een legendarische verschijning was: eenpersonage die niet bestond en wellicht nooitbestaan had, maar in wiens abstracte wezenzich, volgens het landelijk bijgeloof, al dekunde, al de opgewekte joligheid en al deroekelooze waaghalzerij van het heerlijkeschaatsenrijden vereenzelvigde.

Nu moet ik eventjes mijn oogen sluitenen denken. Als mijn oogen open zijn staattusschen mijn blik en het heerlijk_ verledente veel gewone, nuchtere, alledaagsche reali-teit. Maar als mijn oogen dicht zijn, zie envoel ik weer alles zooals 't was, zonder datiets mijn verbeelding komt storen of hinderen.Dan ligt er als een doffe, doodsche vlaktetusschen nu en toen en aan den schooneneinder, terwijl niets mijn aandacht afleidt,rijst het beeld dat mij geboeid houdt in alzijn zuivere, heldere, levende en trillendeduidelijkheid op.

't Was op een vroegen avond, een maandag-avond, ik herinner mij nog heel goed den dag.


De volle maan rees blozend als een grootesinaasappel in het lage oosten op en de luchtwas sonoor in de stilte en al de sterrenbloeiden in het eindeloos donkerblauw uit-

-spansel.Ik had den ganschen dag gereden en was

moede. Maar 't was zóó schoon geweest denganschen dag, zoo rijk van kleur en zonen reine winterweelde, dat ik, hoewel moe,niet rusten kon en na mijn avondmail weerbuiten ging, om ook nog van de nachtelijkeschoonheid te genieten. En plotseling ont-stond een plan in mij, een wel zeer over-

reven en zelfs gek verlangen om nu nogeens, ondanks al mijn moeheid, in de maanen in de nachtelijke eenzaamheid tot aanMeylegem-Zuid te rijden..

Ik aarzelde geen oogenblik. Zoo kwam hetplan op; zoo moest het worden uitgevoerd!Ik rende terug naar huis, nam mijn schaatsen,vertelde 'k weet niet wat aan mijn verbaasdeen vrij ontevreden ouders en enkele minutenlater stond ik alweer kant en klaar, vóórde wij d-uitgestrekte. ijsvlakte.

Hooger was de volle maan in den helderenhemel gerezen en zij werd kleiner en lichter

6ó DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

van glans en vertoonde haar oud en wel-bekend gezicht, dat steeds met stillen, mee-lijdenden spot op de wereld daar benedenen het menschelijk gedoe schijnt neer tezien. Het eenzaam ijs glinsterde vaag, metdiaphane, lichtblauwe en violette glanzingen.Bij plaatsen hing een fijne, bleeke nevel diealle contouren verwazigde en dan weer verderwaren 't groote, koele, klare lichtvlakten,als van een uitgestorven wereld, zonderatmosfeer. De oevers droomden in eengrijsachtig, als het ware rook-omneveldonbestemde weg. Een bosch stond zwartgelijk een hoogen muur van bazalt en deglooiende sneeuwvelden tintelden soms, alsofzij met zilveren stuifmeel werden over-poeierd.

Ondanks het reeds gevorderd uur, warenhier en daar nog menschen op het ijs. Knapenstoeiden en ravotten nog, in de buurt vanhuisjes waar weemoedig gele lichtjes pinktenen een enkele schaatser kwam over de wijdevlakte in de sonore stilte aangereden, reedsin de verte hoorbaar lang vóór men hemzag en dan van lieverlede uit de feerischeatmosfeer opdoemend, eerst klein als een

Dg ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER 69

kabouter, met gekke arm-en-been-bewegin-gen, maar langzamerhand groeiend tot eenflinke en krachtige verschijning, tot eensoort van reus-in-eenzaamheid, die als hetware zwom en roeide over een fantastischmeer van dood ' en stilte, waar hij het eenigoverblijvend levend wezen was.

Ik vond het tochtje heerlijk. Het wasnog veel aangrijpender en schooner danik mij had voorgesteld. Alle gevoel vanmoeheid was uit mij verdwenen en ik hadwel zoo den ganschen nacht willen door-zweven !

Reeds vertoonde zich het torentje vanMeylegem-Zuid in de verte. Wat leek hetlieflijk-intiem en poëtisch: de eene kant in't duister, de andere kant gansch tintelend-zilverwit, met den pikzwarten rechthoek, van't klokgat, dat staarde als een oog in denglanzenden nacht. Daaronder een paarzwakke, gele pitjes en even verder, aan denrand van het ijs, dat vagelijk glinsterde, dedrie verlichte ramen der gelagkamer van hetGemeentehuis. Tieldeken was dus nog op;ik zou haar zien en ook nog eens van hààrschoonheid met mijn oogen genieten. Wat


zou ze verbaasd en verrast zijn, mij daarnog zoo laat te zien aankomen!

Als een geboeide vlinder vloog ik over't ijs, recht naar die lichten toe. Zóó sterkwas ik er door geboeid en als 't ware verblind,dat ik een oogenblik niets anders om mijheen meer zag en niet eens merkte tweepersonen, een man en een vrouw die, innigomarmd, recht voor mij uit over het ijswandelden. Ik zag het pas toen ik heeldicht bij hen was en meteen hield ik stil,terwijl . een geweldige emotie mijn knieëndeed knikken en den adem in mijn keelverkropte.

Droomde ik? Was ik de speelbal eenernachtmerrie, of zag ik een abominabelewerkelijkheid gebeuren? .... Was dat Tielde-ken, omarmd door een man, door.... plotse-ling herkende ik hem.... door den pummel,

het kwasi boerke-van-Meylegem dienik nog pas geleden op het ijs zoo smadelijkoverwonnen had! .... Het schemerde vóórmijn oogen en ik weifelde en twijfelde. Ikwilde twijfelen, ik wilde niet gelooven, ikkon den dood van al mijne illuziën, in dieromantische omgeving, in dien ongeëven-


aard-heerlijken winternacht niet als eenwerkelijkheid aannemen.

Ik sloop hen na, als een dief op de loer.Zij hadden mij niet gezien, niet gehoord; zijschoven verder over 't ijs, teeder omarmd,amoureus-fluisterend; zij kwamen bij denoever aan een boschje, dat zwart en hoekigop het ijsveld uitsprong.

Nog steeds bleef ik twijfelen, wilde iktwijfelen. Het kon niet, het mocht niet, hetzou niet. Ik schudde woest het vreeselijkdenkbeeld van mij af; ik had kunnen huilenen ik had kunnen razen en vloeken vanakeligheid en ellende. Mijn oogen stondenvan afschuw wijd opengespalkt, mijn mondgaapte wijd open om te brullen.

Zij waren in den neveligen maneschijn omden hoek van 't donker boschje blijven staan.Door het gewirwar der naakte twijgen heenzag ik, tegen 't lichte sneeuwveld achterhen, duidelijk hun sombere gestalten afge-teekend. Ik voelde mij als 't ware niet meerleven. Het scheen mij toe alsof mijn ganschewezen aan een draadje hing.

Ik zag, dat hij haar eensklaps met zijnbeide armen omstrengelde en wild tegen zich


aandrukte. En meteen zag ik, dat hij haareen langen plakzoen drukte op den mond!Ik zag dat, en ik wilde schreeuwen, maargeen klank steeg uit mijn keel. Het bloedsuisde in mijn ooren en een seconde slotenzich mijn oogen. Ik voelde mij alsof ik flauwging vallen. Maar 't duurde slechts een oogen-blik. Ik kwam weer bij en toen zag en hoordeik een soort van worsteling, en ik vernamheel duidelijk haar stem, hààr welbekendestem:

Nie nie g'n meug nie, Frans; hier niet,wa peist ge dan!

Ik wist dat zij het was, ik hoorde 't aanhaar stem, dat zij het was, en nog kon ik, nogwilde ik het niet gelooven. Maar hij werdhartstochtelijker opgewonden, hij greep haarbeet en haar rokken, die opwoeien, ont-blootten even haar ietwat scheeve enkels.Ik zag dat, en toen eerst wist ik, toen eerstbegreep ik; en ik slaakte een kreet, eenrauw gegil dat brulde door 't sonore vanden helderen vriesnacht, alsof een beest ver-moord werd!

Ik weet niet meer precies wat er daarnagebeurd is.... Ik herinner mij slechts vage-


lijk haar snerpenden angstgil en zijn razendgevloek en beider struikelende vlucht overhet ijs, naar den nabijen oever toe. Ik meendat hij nog even, toen hij mij ontdekt had,met woeste verwenschingen op mij afkwam,maar spoedig weer terugkeerde, toen hijzag dat ik op schaatsen stond en hem inelk geval de baas zou zijn. En haar, datalthans herinner ik mij duidelijk, haar zagik verder vluchten, vluchten, tot zij deherberg van haar ouders had bereikt, ende deur openrukte en met een rinkelendensmak weer dichtgooide. Het oogenblik daarnawas alle licht daar uit en op het spook-achtig wit-en-zwarte torentje van Meylegemsloeg het langzaam in de nachtelijke stiltetien uur: dat herinner ik mij nog heelgoed, heel duidelijk.

Toen reed ik langzaam heen, gedrukt, endroef, en zwak, en ongelukkig zooals iknog nooit in mijn jong leven was geweest.De koude, strakke ijsvlakte lag daar vóórmij als een vergane en uitgedoofde wereld,waarop geen mensch meer leven kon. 't Wasde totale eenzaamheid, de absolute doodsch-heid en verlatenheid, de wanhoop en ver-


nietiging van alles; en ik snikte, ik sniktehardop in die groote desolatie; ik snikte omook maar voor altijd dood en voor eeuwigvergeten te zijn.

O Meylegem-Zuid en o Tieldeken-schoon,wat is dat alles lang en lang verleden! Watheb ik later dikwijls met mijn wanhoopsmartvan toen gespot en wat heb ik het meer daneens betreurd, dat ik toen nog zoo jong endom was en in mijn nuchtere, sentimenteeleonervarenheid niet guller heb genoten vanwat gij toch wel geven kondet en ook gevenwildet.

Want ik ben toch tot u teruggekomen,weet ge 't nog wel, o Tieldeken; en gij zijt goeden lief geweest voor mij, zooals gij goed enlief waart voor den pummel en voor nog veelanderen (dat, heb ik eerst later geweten,o Tieldeken) maar ik was toen veel te jongom wat ge mij wel wildet geven naar waardete schatten, en daardoor heb ik meer bij ugeleden dan genoten, Tieldeken; doch nu,na al die jaren, blij ft- alleen het goede enlieve in mijn geheugen over en ik denk

DE ROMAN VAN DIEN SCHAATSENRIJDER 75

weer aan u met teederheid en weemoed;en ik zie weer uw mooie oogen die ik dichtzoende, en ik voel nog uw zacht en leniglichaam dat ik zoo hartstochtelijk omhelsde;en zelfs uw beenen zie ik nog, o, Tieldeken:uw beenen die van boven welgevormd maarlangs onder ietwat krom waren, het eenigstewat u een beetje ontsierde en mij uw verlies(ik zal het u thans maar bekennen) toen iku toch eenmaal verliezen moest, niet trooste-loos-ondragelijk maakte.

Waar zijt ge nu, o Tieldeken? Zeeft genog en als ge nog leeft, wat is er van u ge-worden in de afgrijselijke ramp die 't schoonevaderland geteisterd heeft? Zijt gij gevlucht,als zooveel duizenden en duizenden, in nooden armoede, ergens in 't verre onbekende;of zijt ge gebleven waar gij waart, op hetmooie, poëtische Meylegem-Zuid, waar nude vreemde overweldiger, de vij and, heerscht?Zijt gij geworden als uw moeder, een oude,vervallen vrouw, met nog overblijfselen vanvroeger schoonheid, maar met ingevallen,tandeloozen mond, die „dreupelfs" bestelt


en nijdig met de klanten kibbelt; of ligtgij reeds lang in uw graf, ge weet wel, Tielde-ken, daar op 't lieve kerkhofje onder het ouden blank kerktorentje, dicht bij het ouder-'wetsche huis waar gij altijd gewoond hebten waar mijn eerste jongelingsliefde zoovurig voor u heeft gegloeid! 0, Tieldeken,ziet gij nog wel ooit deweidsche, overstroomdeMeylegemsche Meerschen? Komt daar nogwel ooit van verre een schuitje aangevaren,licht als een vogel, met een wapperend enklapperend wit-en-rood vaantje op de scherpepunt; en verschijnt daar 's winters, als allesglinsterend bevroren ligt, nog wel eens eenkunstrij der, die er voor 't oud gemeentehuiskomt ronddraaien, omringd door een opge-togen schaar bewonderaars, welke nog hetlegendarisch en fabelachtig boerke-van-Meylegem meenen te zien?

Wie zal het mij nu zeggen! ... .

IV

Het Land in

Die teedere herinnering aan 't mooieTieldeken en aan het poëtische Meylegem-


Zuid heeft alweer mijne verbeelding en mijnpen op hol gebracht. Ik ben weer veel teverre in mijn verhaal den tijd voorbij

-geloopen en ik moet terug, lange jaren terug,naar alles wat nog tusschen toen en nu ligt.

,,Les fleuves," zei Pascal, „sont des cheminsqui marchent." De ijsvelden, zou ik erdurven aan toevoegen, zijn wegen die trekken.Hoe is het mogelijk thuis te blijven zitten,of zich op een en zelfde plekje op te houden,terwijl men weet dat zich alom de vreugde-wegen uitstrekken, dat kanalen en rivierendichtgevroren zijn en dat men zich maarheeft te laten gaan, om spoedig en gemakke-lijk te komen, waar men anders niet komt,om tafereelen te aanschouwen en gebeurte-nissen bij te wonen, die men anders nietzal zien en niet zal bijwonen!

Zoo ging het ons, in strenge winters,zoodra de groote waters sterk lagen. Ikherinner mij dat dagelijks gaan kijken naar't kanaal, dat hopen en vreezen, dat ruste-loos speuren naar den stroom, die overdagweer afvrat wat de vorst des nachts aan-bakte, tot weldra de open geul versmaldeen versmalde en eindelijk op een ochtend

78 DE ROMAN VAN DAN SCHAAPSENRIJDER

dicht lag, hard-dicht, als één lange donker-glinsterende spiegel, zoover het oog konreiken, tusschen de kaarsrechte, met boomenbeplante oevers van 't kanaal.

Dan kwam in ons een soort van koortsen hoop en vrees stegen ten top. Zou hetblijven vriezen; zou het ijs goed sterk worden;en bovenal zou er niet vóór het goed sterkwas, een sleeper doorheen varen, die allesweer openbrak en al onze hoog-gespannenhoop als ijle rook vervliegen deed?

Somtijds, helaas! helaas! kwam er op 'tallerlaatste oogenblik werkelijk nog eensleeper door. Ik herinner mij een ochtend,een schitterenden vries-ochtend, zoo een vandie bladstille, grijs-lila winter-ochtenden,waarin de zon aan neveligen einder opkomt,gansch rood, gansch rond, als een bol zonderstralen, als een wonder uit een nieuwe, pas -geboren, onbekende wereld. De handen warenverkleumd, de ooren tintelden, de ademdoomde alsof men rookte, maar de oogenstraalden en met mijn schaatsen onder denarm- liep ik naar 't kanaal toe, zoo goed alszeker dat er reeds op gereden werd.

Toen, plotseling, hoorde ik iets dat mijn


beenen . verlamde en den adem in mijn keeldeed stokken: Een geloei, een gebrul, schoren akelig-langgerekt, als een noodkreet vanverwoesting: de stoomfluit van een sleeper!

Hoe was het mogelijk! t Kanaal lag reedsenkele dagen dicht en dien nacht had hetgevroren, gevroren! Ik kon noch wilde hetgelooven en holde naar de vaart toe, ommij te overtuigen dat het slechts een akeligezinsverbijstering van mij was.

Helaas! helaas! drie maal, tien maal,honderd maal helaas! Zoodra ik op den bermkwam zag ik een dikke, zwarte rookpluim enonder die rookpluim de sombere sleeper, dieals een vraatzuchtig beest door 't mooie ijsgeploegd kwam. Ik vloekte en meteen hadik kunnen snikken van ellende. Ik zag diescherpe, zwarte punt door de spiegelgladdeoppelvlakte boren; ik zag het ijs barstenals glas en ik hoorde het als 't wareschreien onder 't kraken; ik zag de vanelkaar gerukte schotsen naar de oeversopkruien en zich daar in de wanhopigsteverwarring boven op elkander stapelen; ikzag het reddeloos . vernietigen van al dieschoone hoop-in-belofte, die bijna reeds

óO DE ROMAN VAN DIN SCHAATSENRIJDER

werkelijkheid was; en zulk een woede greepmij aan, dat ik mijn beide vuisten baldenaar het werk van de vernielers en aan de

zwarte, vuile mannen daar op 't dek toe-schreeuwde, dat ik hen allen met hun rotteschuit naar den kelder wenschte. Zij lachtenmij uit met hun gemeene, koolzwarte troniesen uittartend lieten zij weer hun heeschestoomfluit brullen, oorverdoovend lang enakelig, om te eischen dat men ginds even ver-der in het dorp, de brug voor hen ophaalde.

Dat waren dan de doodende gebeurte-nissen, doch niet elk jaar trof ons zulk eengruwelijke ramp. Er kwamen ook winterswaarop het ijs aan de vernielingszucht dermenschen ontsnapte en dan werden wij detriomfeerende helden van die heerlijkheiden ons genot kende geen grenzen meer.

0, die tochten, die tochten, die uren-en-die-dagenlange tochten over de kanalen enrivieren van het schoone Vlaanderenland!

Het kanaal op zichzelf was slechts eenrechte, vrij eentonige verbindingsweg en daarhet vrij diep lag tusschen zijn oevers was er

DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER óZ

omheen al niet veel te zien; maar aan hetuiteinde van het kanaal was er een sluis;en dan had men de Leie, de mooie, kronke-lende, poëtische Leie, de rivier der dichtersen der schilders, die als het ware plat overhet land heen lag uitgeslingerd met langshaar grillige boorden de schoonste ouder

-wetsche dorpjes, de kleurenrijkste boerderij-tjes en de verrukkelijkste vergezichten welke

een artiesten-ziel zich droomen kan.0, witte kleine kerktorentjes, mooier en

intiemer nog dan het liefelijk Meylegem-Zuid;oude, oude torentjes van nietige dorpjes,zooals gij u daar stond te spiegelen onderboomen, op een heuveltje, bij een lus derrivier, gansch wit en grijs, met zwarteklokgaten-oogen; lieve torentjes van Vlaan-deren, bestaat gij nog? Ik durf aan u haastniet meer denken, zóó zwaar drukken mijheimwee en vrees. Maar zooals ik u tóénzag, in die heerlijke dagen, in die zacht-wazige atmosfeer van wit, en roze, en mauve,teer doorzeefd van tintelend zonnegoud, zoozie ik u nog steeds in mijn geheugen en ver-geet ik u nooit!

Het was een wonder en ontroerend leven.De roman van den schaatsenrijder. 6


Evenals de natuur zelve, schenen de men-schen van aard en karakter veranderd. Datdoet het ijs. Het ijs maakt andere, nieuwewezens van de menschen. Er ontstaat ineenseen ongekende broederlijkheid en vrijheidvan omgang. De mensch vertoont zich,schijnt zich althans te willen vertoonen,zooals hij werkelijk is. En onder den invloedvan het ijs, het schoone ijs der schoonewinterdagen, ontluikt de liefde, de lichte,vroolijke liefde van een dag of van een uur,gelijk een mooie bloem die even geurt enkleurt en fleurt en even gauw verwelkenmag als zij ontstond, zonder wrange spijtnoch wroeging na te laten.

0, wat al vluchtige, korte liefdes in datfrisch en licht, charmant verleden! Nat al

mooie boerinnetjes, wel zoo mooi en zelfs

nog mooier dan het aardige Tieldeken van

Meylegem-Zuid, eventjes in 't voorbij rij dengezien met blozende wangen en stralende

oogen; eventjes aangesproken, en de hand

gedrukt en ook wel eens gezoend en in de'lenden geknepen, maar dan ook zonder spijtweer verder, naar andere bekoringen, naarandere oogen en andere lippen, als een vrije


vogel van tak op tak, als. een lichte en licht-zinnige kapel van bloem tot bloem! Hethad niets ernstigs te beteekenen, het vuldeeen uur of een half uurtje van den vroolijkendag; het was een glimlach en een streeling,een opwekkende , prikkeling der zenuwen,iets als de prikkeling der scherp-gezondelucht, die alles zoo goed en zoo licht enverrukkelijk maakte. Want de grond ende basis van al dat heerlijke genot was enbleef toch steeds het element-zelf waardooren waarop het gebeurde: het ijs en het schaat-senrij den ! En terwijl al die lichte minnarijtjesals het ware om ons heen in de ijle atmosfeerwegwoeien, zweefden wij zelven steeds verderen verder, verslonden wij afstanden en dorpenen kwamen telkens weer in streken waarweer alles nieuw was. Waar wij ook ver-schenen was het een verrassing, een open-baring, en als t ware een verovering. Bijieder dorp, in elke kleine stad vertoondenwij onze kunsten en genoten wij triomfen;en telkens hoorden wij , evenals vroeger teMeylegem-Zuid, uit de bewonderende scharenden kreet opgaan: ,,'t Es boerke van daarof van daar!" want ieder dorp, elk gehucht,


hoe klein en onbeduidend ook, had zoo zijnlegendarisch boerke, zijn ijsheld, dien nie-mand ooitgezien had, maar dien allenkennen wilden en in eiken knappen, vreem-den schaatsenrijder meenden te ontdekken.

Toen dacht ik weer aan Tieldeken vanMeylegem en voelde een soort wroeging enheimwee. Wat had ik haar verwaarloosd,bijna vergeten! En ik reed er weer eens heenen bleef er enkele uren; maar 't was reedsdat niet meer, de vrijheid trok, de onrustkwelde, de groote ijswegen van 't schooneland lokten almachtig en de MeylegemscheMeerschen, hoe ruim en heerlijk ook, warenreeds te klein geworden.

Ik moest weer weg en verder, de wijdewereld in.

V

De groote, deftige ijsliefde

Dat rusteloos rijden en trekken, dat steedsverder en verder willen komen en steedsmeer willen zien en genieten, bracht mijten slotte van uit de schoone eenzaamheidder dorpen en der velden tot in de groote,


drukke stad, waar veel en veel duizendenmenschen leef den . Ik maakte er kennissen,die van lieverlede vrienden werden. Weldraverkeerde ik er op intiemen voet met denGrooten Dichter, den Grooten Schilder, denGrooten Musicus en nog veel anderen, allenhartstochtelijke schaatsenrijders. Wij redener samen gecompliceerde en mooie figurenmidden in een elegante drukte van damesen heeren, die ook reden en ons zeer be-wonderden. En zoo langzaam aan breiddede kring van kennissen zich uit en wij werdenallen mondaine rijders en weldra zag menons zwieren met mooie, geparfumeerdewezentjes, in rijke, bonten mantels en 'twerd een soort gedistingeerde hofmakingvan eiken dag, waaruit, zoo werd gef luis-terd, wel een paar chic-que huwelijkenzouden kunnen voortspruiten.

Huwelijken! .... Ik geloof niet, dat eenvan ons allen daar een oogenblik ernstigaan dacht. Misschien dachten de mama'ser aan, terwijl ze, vaag haar dochterschaperoneerend, met welwillenden glimlachzich in sleedjes lieten voortduwen, en mis

-schien wel dachten de meisjes zelven aan


iets dergelijks, want haar oogen straaldenzoo en zij schenen zoo intens van alles tegenieten; doch wij .... neen.... wij dachtenalleen aan prettig schaatsenrijden en eenbeetje los en aardig flirten.

Maar hoe dan ook, de Groote Dichter reedstellig bij voorkeur met een aardig snoetje,die een mooie, bruine pels en een toque metpaarse viooltjes droeg; de Groote Schilder,die lang en mager was, scheen zijn keuzete hebben gevestigd op een mollig, frischwezentje met appelronde en roze wangen,en de Groote Musicus, vrij kort en dikvan figuur met fladderende krullokken,zooals een musicus betaamt, kleefde vastaan een lang-opgeschoten, mager meisje,zeer elegant, maar ietwat stijf en stroefin haar bewegingen. Ik alleen had nog nietsvasts!

Nog niets bepaalds, maar wel iets in't zl cht ! .. . .

bangs de lange banen die ik volgde omter groote stad te komen, langs de vele ensierlijke lussen en bochten der poëtischerivier, rezen menige villa's, buitens en kastee-len op, die 's zomers allen vroolijk bewoond,


maar bijna zonder uitzondering -'s wintersstug en dicht gesloten waren.

Bijna allen, maar toch niet 'allen! Eenwas er, ongeveer halverwege tusschen mijndorp en de groote stad, dat het gansche jaardoor werd bewoond. 't Was een baron, diedaar vertoefde, burgemeester der gemeente.Ik had wel eens zijn naam hooren noemen,maar hem zelf nooit gezien. Ik wist ook nietdat hij gehuwd was en kinderen had en't kon mij trouwens ook niets schelen.

Het was een_ mooi kasteel, lichtroze engrijs in harmonieuze schakeeringen en hetverhief zich tegen een achtergrond vanstatige boomen, op een zacht-glooiend gras

-veld, bij een bocht van de rivier, die daareen Breeden inham maakte. 's Zomers moestmen er voorzeker van een heerlijk vergezichtgenieten over de stille kronkelingen vanhet water en de alomliggende weiden, bos-schen en landouwen. Maar zelfs in 't barrevan den winter was het er liefelijk en mooien het verwonderde mij niet, dat de f amili eer 't gansche jaar door bleef wonen. Ik keeker telkenmale naar met welgevallen wanneer.ik daar . voorbij reed en alleen verbaasde


't mij dat de menschen die daar leefdenniet de heerlijke gelegenheid te baat namenom er volop van 't ijs te profiteeren. Hoe is't mogelijk! dacht ik telkens in mij zelf .En ik had daar wel willen aan wal stappenen binnen gaan om hen te zeggen: „Maar,menschen, komt nu toch op 't ijs, niemandin den ganschen omtrek heeft zulk eenprachtige gelegenheid, vlak vóór zijn deur!"

't Was of mijn stillen aanroep werkelijkgeuit werd en of zij er gehoor aan gaven.Eens, op een morgen, toen ik daar langskwam, waren zij werkelijk aan 't schaatsen-rijden! Ik kende hen wel niet, maar ik begreepdadelijk en instinctief, dat „zij" het waren.Dat voelt men zoo, dat ziet men, dat hoeftniet gezegd. Met hun vijven waren ze: eenjongeling van zeventien of achttien, tweemeisjes van dertien of veertien, een jufferzonder leeftijd, die er uitzag als een gouver-nante en ten slotte een jonge dame van mis-schien acht en twintig of dertig, een beeld

-schoone vrouw.'k Ben meer dan eens, met alles-ver-

zengenden, plotselingen gloed, verliefd ge-worden op het ijs, maar zóó totaal en over-


weldigend-verliefd als ik daar werd op 'teerste zicht, neen, dat was mij nog nietoverkomen. Ik had maar één plotse afschuwe-lijke, alles-vernietigende vrees: dat zij wel-licht de moeder was der andere kinderenen dat mijn vlam dus in den dop versmachtzou worden; doch op hetzelfde oogenblik datdie gruwelangst door mijn ziel heen ijsde,hoorde ik de jongere meisjes familiair haarnaam „Olga! Olga!" uitroepen en het streek alseen zalvende balsem over mijn gefolterd hart.

Zij was lang en slank van gestalte, maarmet toch mooi-gevulde vormen, en zij hadschoone regelmatige trekken, en prachtig,donker haar, en een gezond, frisch teint,en oogen.... oogen, zooals ik er nog nooitzulke sprekende, bezielde, overweldigend -prachtige gezien had. Haar gansche beeldboeide mij zoo totaal en absoluut, dat ikstaan bleef, als plotseling geremd, als vast-gevroren, om haar te bewonderen. Zij droegeen donkerblauwe japon en daarboven eenwitte jersey en wit-wollen mutsje, en datstond haar, dat mouleerde haar mooi lichaamen sierde haar mooi hoofd, om er ziek vante worden!

90 Dr, ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

Zij reed niet goed. Men kon duidelijkmerken, dat ze zich nog maar weinig hadgeoefend. Haar bewegingen waren stroef enaarzelend, maar hoe gracieus niettemin, hoeheerlijk en ontroerend gracieus, wellicht juistomdat ze ietwat hulpbehoevend waren! Zijreed heen en weer met de jongere meisjes,die ook al vrij gebrekkig reden, evenals degouvernante trouwens, die met moeite krasteen krabbelde, en heelemaal geen elegancehad. De jonge jongen, op een apart plekje,poogde zich te oefenen in 't kunstrijden,maar 't was armzalig, hij kende er nog nietsvan, hij struikelde en gleed uit en dreigdeelk oogenblik te zullen vallen.

Ik stak een sigaretje op, schijnbaar achte-loos, als om even uit te blazen, zwierde eenpaar keer gewoon heen en weer en trok danplotseling, op het geschikte oogenblik, waarze 't goed konden zien, met zegevierendbrio, een van mijn allerprachtigste, aller-gecompliceerde kunstfiguren.

Zij zagen het en stonden eensklaps stil,als 't ware pal van verbazing en bewon-dering.

Olga! Olga! tu as vu, ca! riep een van


de meisjes, in 't Fransch, tot de ontroerendeschoone.

Ik, natuurlijk, deed, alsof ik niets gemerkthad. Maar mijn hart klopte, klopte .... !Ik schudde de asch van mijn sigaret, reedeen eind weg, keerde terug, nam mijn elanen waagde een figuur dat, als het lukte,een van mijn gróót-triomfen was.

Het lukte! Als een vogel zweefde en flad-derde ik over het ijs en achter mij ging weereen kreet op van bewondering, terwijl zezich nu allen in een groepje schaarden enkijkend stonden te wachten wat er nog meerzou gebeuren.

Iets in het diepste van mijn wezen zeimij, dat er nu niets meer mocht gebeuren.De triomf was totaal, compleet, en konslechts meer bedorven worden. Ik had ineens,door mijn smorende liefde overweldigd, tèveel gegeven; ik had meer gegeven dan ikwerkelijk kon en ik hijgde en duizelde vande inspanning. Mijn opgewekte zintuigenwaren tot het uiterste geprikkeld en gescherpten 't zou mij welkom zijn geweest als er nu.plotseling met mij iets was gebeurd; een.flauwte, een inzinking, een klein accident, iets

92 DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER

dat mij alle verder kunstenvertoon onmoge-lijk maakte. En plotseling kreeg ik een genialeingeving: ik begon een kunsttoer, iets - gewel-digs van aanvang, alsof ik nu eens allebekende en onbekende wereldrecords gingslaan; maar meteen zorgde ik er voor dateen van mijn schaatsen even over het ijsschraapte, en haperde, en hobbelde, alsof eriets aan mankeerde of gebroken was. Ikremde midden in mijn wildste zwieren, tildeden voet op, keek naar mijn schaats, schuddebedenkelijk het hoofd en hinkte op éénbeen naar den oever toe. Ik hield het voor-name groepje wel in 't oog, ik merkte duide-lij k een spijtige, teleurgestelde uitdrukkingop de gezichten en hoorde deze mij zoozoet in 't oor klinkende woorden:

Quel dommage! I1 a cassé un de sespatins!

Ik was gaan zitten op den grasrand bijden kant en had mijn rechterschaats los-gemaakt. Ik keek ter sluiks en dacht: „Zoudenze zich niet interesseeren? Zouden ze nietkomen vragen wat scheelt er? " .... Helaas!zij kwamen niet. Ze bleven nog een poosjestaan kijken, wellicht wachtend of ik het


gebrek kon repareeren en weer met mijnkunsten zou beginnen; maar toen ze merktendat er niets van kwam, keerden ze zich weldraom en gingen kalm weer aan 't knoei-rijden.Diep voelde ik mij ontnuchterd en teleur-gesteld. Het was zoo mooi begonnen, 't liepalles zoo prachtig van stapel en nu, j ui s tnu als het tot een triomf moest opbloeien,ging het als een nachtkaars uit! Wat nu!Zou ik weer mijn schaats aantrekken enmij in vertooning geven? Neen: ik voelde,dat ik dat niet doen moest. Nu was er nogals een aureool van slachtoffer om mij heen.Ik moest dien dag slachtoffer blijven. Datstond beter, grooter, verhevener. Nu kondenze nog in hun herinnering bewonderen watze gezien hadden en treuren om wat hunonthouden werd. Zij zouden er nog metelkander over spreken, mij beklagen, hopenmij terug te zien, Ik stond op, met mijnrechterschaats onder den arm en op mijnlinkerbeen alleen, dat 't sterkste van detwee was, zwierde ik over het ijs weg, lichten krachtig nog ondanks mijn ongeval,waardig en zelfs groot, ik voelde het,in den -onverdienden tegenspoed die mij


getroffen had. Even voorbij de bocht keekik eens om en zag, dat ze mij naoogden.Mijn gemoed zwol van trots en ik ademdediep. Ik voelde . dat ik indruk had gemaakt,ja, dat ik overwonnen had. Er was daareen gehucht van kleine huisjes aan den randvan 't water, waaronder een herbergje. Ikwipte aan wal en stapte er binnen. Een dikkevrouw kwam naar mij toe, groette mijvriiendelijk, praatte dadelijk over .'t mooieweer en vroeg mij wat ik wenschte. Ik begreepterstond dat ik met een babbelkous te doenhad, juist wat ik op dit oogenblik ver-langde, bestelde iets en bracht al spoedighet gesprek op de baronsfamilie, die daarbij 't kasteel ook zoo lustig aan het schaatsen-rij den was.

Ha da ès toch wat, e-woar, meniere; enmejonkvreiw Quiline, die doar euk nog aanmee doet! riep de dikke vrouw, de beidehanden op haar heupen zettend.

Mej onkvrouw Quiline! Die mooie naamtrof mij geweldig. Ik voelde dat „zij" hetwas, dat „zij" het wezen moest. Het konniet anders.

Is dat de oudste van die jonge dames!


vroeg ik, mij met inspanning zoo schijnbaarkalm en onbewogen mogelijk houdend.

Joa 't meniere; joa 't meniere, bevestigdede struische waardin. En zij begon mij eengecompliceerd verhaal over mejonkvrouwQuiline, een wees van adel, maar zonderfortuin, die bij haar oom, den baron, in-woonde en zoo lief en zoo aardig was, zoovriendelijk met alle menschen, heelemaalniet trotsch of verwaand, „en zuk 'n scheunvreiwe-meinsch, meniere, as 't 'n boeremeiskewoare dat den helft van 't dorp d'r zot vanzoe leupen!"

Een wees, dacht ik, en geen fortuin, hoewelvan adel, en zoo lief en zoo aardig, en mis

-schien wel tegen haar zin gedwongen daar,als behoeftige bloedverwante, bij haar oomin te wonen! Horizonnen gingen heerlijkzacht-verleidend vóór mij open; horizonnenvan geluk en liefde, van levensblijde zalig-heid in ideale toekomst!

Zoodra ik met het babbelwijf had afge-rekend trok ik weer mijn schaatsen aan enweg was ik, in één adem door, naar de stadtoe. Op het ijs vond ik er dadelijk mijnvrienden: den Grooten Dichter, den Grooten


Schilder, den Grooten Musicus, als naargewoonte druk aan 't zwieren met devriendinnetjes die ze zich uitgekozen hadden;maar zij waren eenigszins ontstemd omdathet ijs zoo slecht werd" in de buurt der stad,zoo doodgereden; en zij vroegen mij of erop mijn lange baan niet een of ander mooien rustig plekje was, waar ze zich beterzouden kunnen oefenen.

Een licht ging vóór mij op. Ineens, metpijlsnelle gevolgtrekking, zag ik de mogelijk-heid in van heel dichtbij mijn ideaal tebenaderen. In mijn eentje, dat voeldeik wel, zou het mij lastig, zooal nietonmogelijk zijn, met haar in aanraking tekomen. Maar in gezelschap van anderen,vooral als er dames bij waren, was er eenzeer besliste kans op. Mijn oogen straaldenen ik voelde mijn wangen een kleur krijgen.

Ik weet een heerlijk plekje, prachtijs,zoowat drie kwartier rij dens hier vandaan,vlak vóór 't kasteel van X. zei ik.

Strak en ietwat aarzelend, keken zij mijeven aan. Drie kwartier rijdens, 't was weleen heeleind. Zou het werkelijk de moeiteloonen? Was het inderdaad zulk mooi ijs


als ik zei en werd er daar nog meer gereden?De familie van den baron rijdt er dage

-lijks: een jonge man en verschillende dames!antwoordde ik met geestdriftige overtuiging,alsof dit op zichzelf wel een voldoende enafdoende argument moest wezen.

Ik vrees wel en ik geloof ook, dat de vurig-heid van mijn betoog op dat oogenblik dewarmte van mijn diepen hartstocht heeftverraden. Zij keken mij allen een beetjeverwonderd aan en de Groote Dichter zeispottend:

Hohóó! En zijn er knappe meisjes onder?Ik kreeg een kleur als vuur. Ik voelde

't bloed onder mijn wangen gloeien en stonddaar even radeloos, zonder te kunnen ant-woorden. Doch wat ik ook al zeggen wou, 'tbleek overbodig, zij hadden mijn geheim opmijn benauwd gezicht gelezen en vierden er dedolste pret om: Zij vroegen mij schertsendhaar naam, haar leeftijd, en hoe zij er uitzagen honderd dingen meer. Ik had wel 'k weetniet wat gegeven als ik daar nooit overbegonnen was; maar 't was te laat, zij raaktenopgewonden over het geval en ondanks mijnhalsstarrige ontkenningen en mijn verwoedeDe roman van den schaatsenrijder. 7


tegenkanting wilden zij nu absoluut daarheen;en er werd af gesp roken, dat zij mij den vol-genden ochtend, om elf uur, op de aangewezen.plek, vóór het kasteel, zouden verwachten.

Ik zal er niet zijn! riep ik razend, vanspijt op mijn onderlip bijtend.. En 'k wasook vast besloten niet te komen. Ik was zóóontstemd, dat ik moeite had om niet tehuilen en te schelden en ik verliet hen dienavond als vijanden, die ik nooit terug zouzien.

Ik sliep niet, dien nacht. Zelden heb ikmij zóó diep ongelukkig gevoeld. 't VerdrietomTieldeken vanMeylegem, was niets daarbijvergeleken. Hoe was het toch mogelijk datik zelf, met slechts een paar onbezonnenwoorden, in een oogwenk, mijn teedereilluzie, mijn schoon ideaal, mijn frisch enjong geluk ontfleurd, geschonden en ver-ni eti gd had!

Half ziek van ellende stond ik op. Gedu-rende mijn woeligen, slapeloozen nacht hadik gewenscht en gehoopt dat het weer zouveranderen, dat het waaien, regenen, dooienzou; maar nog nooit had de winterzon zooheerlijk in rein-stillen hemel gestraald en


gebloeid als dien ochtend en dat verergerdemijn radelooze ontreddering, want nu zoudenzij zeker komen, evenals het vast en zekerwas, dat ook de bewoners van 't kasteelniet zouden nalaten van dit prachtig weerte profiteeren.

Toch was ik vast besloten niet te gaan.Zoo zou ik mij wreken. Mij wreken.... maarzelf meteen folterend lijden. 't Werd negenuur, kwart over negen, half tien. Een ruste-looze gejaagdheid zweepte mij op, dreef mijvoortdurend heen en weer, deed mij elkoogenblik mijn horloge uithalen. Nog eenhalf uur, nog een kwartier, en 't zou te laatworden, ik zou er niet meer kunnen komen!Of zou ik wellicht toch.... al was 't maarop een afstand .... van verre.... ergensmij verschuilen .... kijken, al was 't maarom te weten of ze werkelijk gekomen waren,en hoe ze zich daar hielden .... ? Ik voeldemij krankzinnig worden van onrust en ellende;en plotseling was mijn besluit genomen: ikgreep naar mijn schaatsen, vloog naar dedeur, holde buiten, kwam aan 't kanaal,bond aan en reed weg, alsof mijn levenop het spel stond.

I00 DU ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER

Nog nooit had ik zóó gereden! Nu nog,als ik er aan terug denk, voel ik als 't waredie wilde opzweeping, dat rijden op leven endood, dat hijgen en dat bonzen van mijnhart en de zweetstralen die in de straffewinterzon langs mijn gloeiende wangenstroomden. „Die moet er zijn!" riepen deschaatsenrijders, die mij als een bezetenelangs hen heen zagen razen. Eerst toen ikin de buurt van het kasteel gekomen was,bedaarde ik een weinig. Ik kon ook nietmeer. Ik was letterlijk op. Maar ik ver-ademde in al mijn zwoegen, toen ik merktedat mijn inspanning niet tevergeefsch wasgeweest en de adellijke familie daar rustigop 't gewone plekje aan 't rondrij den was,zonder een van mijn gevaarlijke vriendenin hun nabijheid. Die waren er dus nog niet;ik kon ze tegemoet rijden en eventueel tegen-houden; ik kon althans een soort controleuitoefenen op hun optreden en zorgen, datze geen gekheden uithaalden. Ik ging eenoogenblik op den oever zitten om wat tebekomen en toen reed ik kalm en langzaamverder, in de richting van 't kasteel toe.

Wat lag het daar mooi en deftig en sierlijk,

DU ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER 101

gansch badend in stralende winterzon enblauwen hemel en wat scheen het mij heerlijkdaar te mogen leven! Ik zag er mij reeds,in mijn rijke en vlugge verbeelding, zittendaan een feestdisch naast haar en ik gloeidevan liefde en tranen van geluk en zelf

-verteedering kwamen in mijn oogen. Daarreed ze weer, met haar nichtjes en de jufferen haar neef op het verrukkelijk plekje heenen weer, en zij scheen mij nog veel mooier enbekoorlijker dan al de vorige dagen; en ikfluisterde in mij zelf haar naam, haar zachten,lieflijken naam: Quiline, en in mijn sidde-rende verbeelding omarmde ik haar enzoende haar hartstochtelijk, op de wangen,op de oogen, op de lippen ... .

In zulke ontbrandende stemming reed iklangzaam en schijnbaar kalm, met sierlijkezwaaien voorbij. 0, zoo dacht ik, ze moesteens weten, ze moest eens voelen wat ikop dit oogenblik weet en voel! Zij zagenmij en staakten even hun nog steeds vrijsukkelige oefening om mij na te staren. Ikzwaaide en zwierde als een verliefde jongeGod over het ijs. Ik hoorde hun opmerking:„C'est lui, c'est le même!" en 't zwol in mij


van trots en van ontroering. Wat was ikblij dat ik toch maar gekomen was! En wateen geluk dat ik er toch nog de eerste was ende anderen een eind tegemoet kon rijden! Alsdie nu ook maar kwamen! Zoozeer als ikhun komst eerst gevreesd had, zoo sterkverlangde ik er nu naar. Ik voelde als hetware een triomfstemming in en alom mijheen: een triomf, die eerst volmaakt zouworden, als de anderen er nu getuigen van.werden en er in medewerkten.

Daar waren ze! Ik zag ze komen van verre }

even voorbij het herbergje der babbelkous,waar ik den vorigen dag gepleisterd had.Zij zwaaiden naar mij met hun armen en.op hun verhitte gezichten en in hun stralendeoogen glom reeds bij voorbaat ondeugende-pret.

Is ze daar! riep de Groote Dichter mijtoe. En de Groote Schilder zond kushandendoor de lucht, terwijl de Groote Musicuspathetisch galmde: „Oh bel ange, ma Lucie!"De jonge dames giegelden en lachten.

Rouen jullie toch wat stil! zei ik bezorgd.en onrustig mijn wenkbrauwen fronsend.

Maar zij waren nu eenmaal dol opge-

DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER I03

wonden, zooals meer gebeurt met stads-menschen, wanneer ze buiten komen; en die

opgewondenheid uitte zich in vrij smake-looze uitbundigheden. Omdat een haan luidkraaide op een boerderijtje langs den oever,begonnen zij ook allen schril te kraaien.Omdat een waakhond blafte gingen zij ookaan 't blaffen en omdat de babbelkous van't herbergje met onbehouden nieuwsgierig

-heid naar hun rumoerigen optocht kwamkijken, zetten zij ook allen groote oogenvan overdreven verbaasdheid op en riepen't wijf in het Fransch gekke dingen toewaarvan ze geen woord kon verstaan.

Asjeblief doe dat niet! smeekte ik diepongelukkig, met het ellendig gevoel dat mijngansche triomf als sneeuw vóór de zon gingversmelten.

Zij bedaarden een weinig. Zij reden kalmernaast mij door en toen zij weldra in 't zichtvan het mooie kasteel kwamen dat daargansch glinsterend roze in zonneglans tebaden stond en de deftige familie zagen,die zich bij den inham in het schaatsenrijdenverlustigde, scheen het wel eenigen indrukop hen te maken. De Groote Dichter had


woorden van waardeering en vooral de GrooteSchilder jubelde, terwijl de Groote Musicuseven zijn pet afnam en zijn manen van voorhet voorhoofd wegschudde om beter te zien.De vrouwen waren typisch. Zij keken alniet veel naar het kasteel en zijn mooieomgeving, maar zagen dadelijk de schaatsen-rijdende meisjes; en een gepinceerde uit-drukking kwam om haar lippen, terwijl zescherp-critisch het viertal opnamen.

Dewelke is het nu? vroeg spotachtigde Groote Dichter.

Zal ik het je zeggen! riep levendig hetaardig snoetje, dat altijd met hem reed: degrootste is het: die met haar blauwen rok enwitte trui!

Maar 't is al een oude! giegelden detwee anderen.

Ik voelde 't bloed naar mijn wangen stijgen.Ik had wel onder het ijs willen wegzinken.!

Praat toch zoo hard niet! zuchtte ikwanhopig.

De deftige familie had ons opgemerkt.Verwonderd door onze onverwachte ver-schijning, stonden zij daar even op eenrijtje, roerloos, met belangstelling ons op-

DU ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER I05

nemend. Zij wisselden enkele woorden,glimlachten, en gingen dan weer kalm door-rijden. Er was ik weet niet welke vage stem-ming van stille, onverklaarbare hostiliteit.

Hoe oud is ze? kwam de Groote Dichtermet schijnbaar-ernstige belangstelling naarmij toe.

Weet ik het! klonk mijn ongeduldig,gesarde antwoord.

Het ijs is hier mooi, laten we maarwat figuren rijden, zei het meisje van denGrooten Dichter, die dadelijk gemerkt had,dat de deftige familie slechts een troepjeknoeirijders was.

En zij begon sierlijk te zweven.De anderen volgden haar voorbeeld. En

dadelijk werden op het mooie plekje eenigekunstfiguren getrokken, zooals het ijs erdaar wellicht nog nooit ontvangen had.

Het scheen diepen indruk te maken. Weerstond de deftige familie roerloos op een hoekjete kijken en van lieverlede, zonder het haastte merken, namen wij meer en meer de plaatsin, waar zij zich tot dusver geoefend hadden.Ik zag het eensklaps met schrik en zei:

baten we liever een eindje meer naar

ioô DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

't midden der rivier gaan, ik vrees dat we hierhinderen.

Maar de meisjes protesteerden luide:Waarom? Het ijs is hier uitstekend en

de rivier is toch geen privé eigendom?Ik zweeg, geconsterneerd. Hoe durfden

ze zoo onbescheiden op te treden! Die stads-lui, eenmaal buiten, hadden toch geengreintje beschaving of tact meer! En weerspeet het mij geweldig, en had ik kunnenschreien van spijt en ellende, dat ik hendaar gebracht had. Het verlamde mij totaal,al mijn pleizier was ineens weer weg, ikreed geen steek meer, ik stond daar roerloosen benauwd te kijken, in voortdurendenangst dat er iets vreeselijks gebeuren zou.

De deftige familie, een enkel oogenblikgeboeid, nam reeds geen notitie meer vanons. Zij bleven in hun hoekje, dat steedskleiner werd en sukkelden daar knoeierigheen en weer en de stemming van stillehostiliteit, die ik al van 't begin gevoeld had,scheen zich te accentueeren, uit te breiden!'t Was ook te gek, zooals die steedschemeisjes zich daar aanstelden. Omdat ze ietof wat konden kunstrij den, deden zij alsot

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER I07

ze heldinnen waren in de sport en kekenmet onverholen minachting en spot naar't gewurm der anderen. „Niet fameus, hetrijden van je belle," riep een van haar mijin 't voorbijzwierenen toe, luid genoeg dat defreule het wellicht hooren kon. Ik had haarwel kunnen omvergooien van woede , en 'tschaamterood steeg als een golf naar mijnwangen.

Ik blijf hier niet; ik ga weg! riepik eensklaps met luider stem, in opstandkomend.

Met verbazing keken zij mij aan; en . ookde deftige familie, die blijkbaar mijn uitroepgehoord had, bleef even staan en drong opeen kluitje samen.

Wat heb je toch! Word je gek! vroegspottend de Groote Dichter.

Eensklaps verliet de jongeling, die metde deftige famlie reed, het ijs en op zijnschaatsen, met breede, onbehendige schreden,als een die iets heel dringends mee te deelenheeft, liep hij dwars over het glooiend gras-veld naar 't kasteel toe. Ik zag hem doorde glazen vestibule-deur verdwijnen en voeldeinstinktmatig dat er iets heel gewichtigs,

Io8 DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

wellicht iets vreeselijks gebeuren ging. DeGroote Schilder en de Groote Musicusmerkten het ook en schertsten:

Hij gaat ons een glas port halen!Mijn hart klopte en mijn knieën knikten.

Nog nooit had ik mij zoo grenzeloos-onge-lukkig gevoeld. „Asj eblief, schei toch uit,"smeekte ik, terwijl er tranen in mijn oogenkwamen. Maar zij_ lachten en spotten nogveel, harder- toen ze dat zagen en vooraldie ellendige stadsjuffers hadden gemeene,onmeedoogende pret.

In 't kasteel was de vestibule-deur weeropengegaan en langzaam, met een soortaarzeling, kwam een huisknecht buiten enstapte dwars over het gras naar de riviertoe. Hij was blootshoofds, droeg een zwartepantalon en een roze-en-wit-gestreept buisjeen had een groote witte schort aan, als eenvrouw. Naast hem kwam ook de jongelingweer buiten, die met groote, wijde waggel-schreden, als een eend op 't droge, naar deanderen terugliep.

De knecht was bij den rand van 't ijs ge-komen. Hij scheen een oogenblik te weifelen,maar waagde zich toch eindelijk en kwam,


voorzichtig en stram schuivend, naar denGrooten Dichter toe.

Pardon, mossieu, begon hij in gebrekkigFransch, mossieu le baron demande Si voulezpatiner un peu plus loin; ga est ici pour lafamille.

Qu' est-ce que vous me chantez là! riepbrutaal de Groote Dichter, spottend wenk

-brauwfronsend.Vous Bites, mossieu? vroeg de knecht

bedeesd en niet begrijpend.Er was een oogenblik verbaasde, weder

-zijdsche stilte. Als een bende ijsvogelskwamen de Groote Schilder, de GrooteMusicus en de drie dames om den huis-knecht heen gezwermd. Ik, roerloos opeen afstand, wist niet waar te kruipenvan ellende en schaamte. Dicht bij denoever, op een kluitje, stond, insgelijks roer-loos en in stomme afwachting, de deftigefamilie.

Ca n'est pas ma faute, est-ce pas,mossieu! Moi faire ce qu'on me commande,est-ce pas? zei de man schuchter-glimlachend,op een toon van spijt en verontschuldiging.En hij wenkte met het hoofd achter zich


om naar het kasteel, om te beduiden dathet bevel daar vandaan kwam.

Machinaal volgde mijn blik de richting, diehij aanwees en daar zag ik, achter een derramen, een streng gezicht met witte bakke-baarden. Onder mijn star-geboeiden blikweek het gezicht van voor het raam enversmolt zich vagelijk in den schemerigenachtergrond der kamer, als van een stillen,bleeken visch, die zich in de diepte van eensloot laat zinken.

Alle drie de Groote Artiesten en de meisjeswaren hevig opgewonden. Zij protesteerdenluide en met heftige gebaren dat de rivier aanniemand toebehoorde en dat zij ook voorniemand zouden wijken..

Verstoa-je gij Vloamsch, mijne vriend!riep eensklaps de Groote Musicus heftigzijn manen schuddend, en, zijn bol gezichtonder den neus des huisknechts wringend.

Joa joajik, meniere, antwoordde dezeargeloos en opgelucht dat hij zijn natuurlijkdialect mocht spreken.

Hawèl, mijne vriend, zeg gij aan ouenbaron dat hij .... en in zijn verontwaardigdeopgewondenheid liet de Groote Musicus iets

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJHER III

los dat de meisjes deed gillen en mijzelfals een oorveeg in 't gezicht trog.

Ploert! schreeuwde ik hem woedend toeDe huisknecht zei geen woord meer. Hij

keerde zich om en verliet het ijs en aan hetandere eind van den inham wipte ook dedeftige familie op den oever en liep ijlingsop haar schaatsen naar 't kasteel terug.Achter het raam verschenen even geagiteerdde grijze bakkebaarden, en drongen dadelijkweer in de schemerdiepte terug en op het ijsstonden wij daar met ons zessen alleen,zegevierend maar toch vernederd, in eenpijnlijk bewustzijn, dat wij ons als schoeljesgedragen hadden. Het kookte zóó hevig inmij van ergernis en woede, dat ik recht opden Grooten Musicus afreed, hem met vlam-mende oogen uitschold voor ik weet nietmeer wat en hem op staanden voet in duelprovoceerde. Ik had mij wel nooit in dewapens geoefend, doch dat deed er niet toe,ik provoceerde maar raak en stelde zelfs vooronverwijld het geschil op het ijs uit te vechten.

De pret van den dag was absoluut be-dorven. De Groote Musicus haalde zijnschouders op, schudde zijn manen en staarde

II2 DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

mij sprakeloos met de diepste minachtingaan, de Groote Schilder en de Groote Dichterwerden ineens ernstig en de jonge dameswaren bang en hadden tranen in haar oogen.

Nou, ik geloof dat we maar beter terugzullen gaan, zei stil de Groote Dichter.

Dat geloof ik ook! antwoordde ik luid,op uitdagenden toon. En in een instinctiefgebaar nam ik mijn pet af, groette kort enstijf, met belachelijk en overdreven forma-lisme, en recht als een pijl reed ik weg,in stugge, woeste vijandschap.

Toen zakte 't eensklaps neer in mij, en'k voelde mij ellendig slap en mat en droevig.Het kostte mij groote moeite om niet alseen klein kind te schreien.

Op zwakke beenen reed ik verder, tot inde eerste bocht waar men mij niet meerzien kon en daar ging ik uitgeput en trooste-loos op den oever zitten, in de zachtstralendewinterzon.

Ik voelde mijn jongelingsleed als eengrievend onrecht, als een onverdiendensmaad, welken het onmeedoogend noodlo t

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER I13

op mij neerwierp. Ik dacht aan de schoonejonkvrouw, aan de goddelijke Quiline, dienu onherroepelijk voor mij verloren was enin de liefdestobberijen van mijn jeugdig,ruim-beminnend hart, dacht ik meteen aanfret bekoorlijk Tieldeken van Meylegem, dieik de laatste tijden zoo verwaarloosd haden die ik daarom ook totaal voor mij ver-loren voelde. Mijn trouwe ijsvrienden, Quiline,Tieldeken, nu had ik eensklaps niemandmeer en nu eerst voelde ik recht wrang enhard hoe koud en hoe verlaten het ijs iszonder liefde. De schoone, tintelende vlaktestrekte zich voor mij uit als een dorre,troostelooze, doodsche woestijn. Ik was daargansch alleen nu op die wijde uitgestrektheiden 't werd mij in wanhoop te moede alsof ikook alleen en van allen verlaten op eenuitgestorven wereld achterbleef.

Ik nam mijn hoofd tusschen mijn handenen snikte ...

Nu nog herinner ik mij hoe dat snikkenen schreien mij goed deed. Het suste stilen lenigde en laafde mijn diepe smart. IkDe roman van den schaatsenrijder. 8

I14 DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER

schreide goed en diep uit, daar in de stilteen de eenzaamheid; en toen het eindelijkluwde was ik zachtjes opgelucht en voeldeik een soort weldadige matheid door mijngansche lichaam soezen, terwijl mijn hongerigemaag naar sterkend voedsel vroeg. Ach ja, ikwas jong en vermoeid en ik had honger.'t Verlies van Tieldeken knaagde wel bitter,'t verlies van Quiline knaagde nog bitterder;maar het bitterst van al knaagde en klaagdemijn holle maag en toen ik aan het naast-gelegen dorpje kwam, waar een ouderwetscheherberg bij de brug stond, stapte ik zonderaarzelen aan wal en ging er binnen.

Drie gebakken eieren met ham, heerlijkbruin brood en echte boter zonder margarine(die was Goddank toen nog niet uitgevonden)een goed glas bier, een kopje koffie, eenglaasje likeur en een sigaar, .... 't begonme reeds beter te gaan en de zware droefheidversmolt al ietwat in het vage. De zon streeldeweldadig mijn wangen en mijn handen; endoor het raam genoot ik van een prachtig


vergezicht: de bevroren rivier kronkelenden slingerend door tintelende weiden, eenhouten molentje op een aardig begroeidenheuvel, het dorp met glinsterend-wit kerkjein de diepte, bosschen, landouwen en boerde

-rij en rechts en links in het besneeuwd ver-schiet en over dat alles heen de eindeloozekoepel van den blauwen hemel, waarin degroote zon langzaam naar 't Westen neeg,oranje-rood, omsluierd met grijze en purpe-ren nevelen, als in een atmosfeer van heilig-stille en grootsche feerie.

Slechts hier en daar een eenzaam schaat-senrijder meer over de verre uitgestrektheid.Het leken op donkere vogels die huiverendvoor den komenden nacht naar hun myste-rieuze nest terugvlogen: en alles was zooruim, zoo plechtig en zoo grootsch, dat voorafzonderlijk klein-menschelij k leed geen plaatsmeer scheen in zooveel weidsche rust enheerlijkheid.

Toen ik eindelijk opstond en vertrok wasmijn droefheid gansch geweken. Wat had ikmij belachelijk aangesteld! Wat een malledroom, mijn dolle liefde voor die freule van't kasteel, tienmaal gekker nog dan mijn

I16 DE ROMNA VAN DEN SCHAATSENRIJDER

sentimenteele opwinding voor Tieldeken vanMeylegem! Bespottelijk: de eene was welvijf of zes, de andere misschien wel tienjaar ouder dan ik! Als een kleine jongen,als een kwá j ongen beschouwden ze mij ,allebei! Ik mocht me schamen.

Ik reed terug, in rustig tempo, en voeldemij als 't ware een nieuw en ander menschworden. Ik had tweemaal wanhopig-zwaargeleden, zQoals alleen de eerste jeugd doorliefde lijden kan, maar de smart had mijgesterkt en 'k was een man geworden. Ikreed terug naar huis en 't was of ik eengansche nieuwe toekomst tegemoet ging. Hetnog maar pas gebeurde en geledene doezeldereeds in wazige verschieten weg en nieuwehorizonnen gingen in de verte voor mijopen, vol onbekende levenslust, vol lokkendehartstochten en avonturen.

't Begon stilaan te duisteren. De scherpevrieslucht prikte in de ooren en deed devingertoppen tintelen. De meer en meerverlaten ijsvlakte glom hier en daar metharde, als het ware stalen glanzingen enhet stille sneeuwveld langs de oevers kleurdezich met doffe, violette tinten, terwijl de


gansche westenhemel roze werd, van eenegaal en zachtkens tanend roze, dat lang-zaam aan, tegen den lagen einder, in lei-kleurige schemeringen uitstierf. Soms kraaktehet ijs zonder merkbare oorzaak en langeecho's dreunden na tot in de verte, alsdoffe kanonsschoten; en een vlucht van wildeganzen teekende haar scherpen driehoek inde ijle lucht, heel hoog, héél hoog, zoodatmen nauwelijks het fijn gekrij sch kon hooren,als van klagende kinderstemmetjes. Deeerste sterren twinkelden mirakuleus ...

Dien nacht werd ik midden in mijn slaapdoor vage onrust wakker. De maan scheenin mijn kamer door de ijsbloemen der ramentusschen de gordijnen en 't kwam mij voorof er geluiden gonsden door de stilte, zooalsik er in weken niet meer had gehoord.Huiverend stond ik op, schoof de gordijnenweg, wreef over 't ijs der ruiten en staardeeven in den lichten hemel.

Met verbazing zag ik de kale boomkruinenin den tuin heen en weer schommelen en

II8 DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

uit het westen kwamen donkere wolkenaangedreven, die even het gelaat der maanomsluierden en dan weer openrafelden.

De dooi! zei ik halfluid, met een soortschrik. En het was mij te moede alsof lucht

-kasteelen in elkander stortten.De dooi! herhaalde ik; en peinzend,

en mij merend en huiverend kroop ik weerin mijn bed; en over de onberekenbaregevolgen van den dooi lag ik onder hettoenemend loeien van den wind te tob-ben en te zeuren, en te twijfelen tot deslaap en de vermoeiheid weer mijn oogensloten.

Toen ik 's ochtends wakker werd en mijngordijn optrok zag ik een vuilen motregenuit donkergrijzen hemel sijpelen. Moest datnu 't droevig einde zijn van zooveel op-windende, hartstochtelijk-genoten dagenen de vernietiging van nog zooveel rijkei.11uzies in 't verschiet? .... Weldra vielde regen met stroomen. Het regende enregende, en het woei en het beide, en dedagen volgden de dagen in troostelooze,grijze en grauwe matheid op; en. van al hetschoone en rijke en sterke en frissche bleef

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER IIq

niets dan akelige slijk en vuile weekheidover.

En 't was of in den dooi van 't schoone,sterke ijs ook al de frissche liefde, die in mijop 't ijs en door het ijs geboren was, in dedébácle werd meegesleept. Meylegem-Noorden Meylegem-Zuid, de breede overstroomdeweiden, de poëtische witte kerktorentjes,de pittorekse boerderijtjes, het lijnrechtkanaal, de lieve, kronkelende I,eie, en 'tmooie Tieldeken, en de schoone freule, er.de vrienden uit de stad, alles wazigde ensmolt weg, alles verdween alsof 't niet meerbestond en wellicht nooit bestaan had. Enwat nog wel het wonderbaarste was: ikvoelde geen weemoed, geen spijt, ik lei mijdadelijk getroost bij 't onvermijdelijke neeren 't gaf mij een gevoel van groote rust,wellicht omdat ik wist dat het zoo wezenmoest en dat het ijs, ondanks zijn schijnbaresterkte, iets was van brozen en verganke-lijken aard, zoo broos en zoo vergankelijkals de vele liefdes, die er in een oogwenkop ontvlamden en even gauw als zij ont-vlamd waren, onder de eerste regenbuiweer uitdoofden.


En ook en bovenal, omdat ik jong wasen dat er voor mij nog zooveel mooie ijs-velden in het verschiet der toekomst lagen.

De echte „happy hunting grounds," zooalsde Indiaan zijn Paradijzen noemt, warennog niet door mij betreden.

TWEEDE DEEL

Maud

I

Ik herinner mij nog goed die eerste reisnaar Amerika.

Ik herinner mij die aankomst in NewYork op een stralenden Septemberdag, ondereen heilig-blauwen, sereen -stillen hemel, zóóschoon, zóó rijk, dat ik nooit had kunnendenken, dat zoo iets prachtigs op de wereldkon bestaan.

Dat was het begin van wat de Amerikanen,,Fall" of „Indian Summer" noemen.

Ik bleef slechts enkele dagen in NewYork, dat mij overdonderde en benauwde.Ik nam de eerste de beste gelegenheid waarom die overweldigende stad te verlaten enlangs de bekoorlijke Hudson-River, met eender pleizierbooten, naar Albany op te stoomen.

Nooit heb ik dit eenig schouwspel vannatuurpracht kunnen vergeten. Het is nujaren en jaren geleden, maar het beeld staat

I22 DU ROMAN VAN DIN SCHAATSENRIJDER

als 't ware nog te leven, te trillen en teglanzen vóór mijn geest.

Ik zie nog in mijn verbeelding enkeleboompjes langs de rotsachtige hellingen deroevers, gansch rood als vuur tegen de grijzerots, of fonkelend-oranje tegen 't hardehemelsblauw; of wel teergroen, bijna geel-groen als van een allereerste, weeke lente;of donkerpaars en bijna zwart als blad vanartificieele rouwkransen. Ik zie hardroodeslingerplanten, als strepen en beken vanvloeiend bloed langs de grijze rots tot inde diepte kronkelen; en op de boot zie ikdames, in witte zomerkleeren, die tuilenvan bladeren geplukt hebben, zooals menbij ons tuilen van bloemen plukt; en op eenvan die tuilen komt even een prachtige,groote, bruinroode vlinder zitten, met lang-zaam op en neer knippende vleugels, alsin zwaar-hijgend ademhalen.

Ik ken niets rijkers en niets schoonersop de wereld dan die gansche Ooststreek vanAmerika onder stralende zon en diep-helder-blauwen hemel, in haar Indian-Summer-

naj aarspracht.


Zóó heb ik ook voor het eerst Niagara-Falls gezien. Wellicht was mijn verbeeldings-kracht, door romantische verhalen gevoed,tot een te hooge verwachting opgevoerd.Ik herinner mij, dat het eerste zicht eenteleurstelling was. Vlak over de bruisendeen schuimende en stuivende watervallenstond een ellendige fabriek met een rood-steenen schoorsteenpijp en dat bedierf denindruk zoo totaal, dat men instinctmatigde handen vóór de oogen hield om diemonsterachtigheid niet meer te zien. Maarals men zijn rug naar het gedrocht toekeerdeen stoomopwaarts liep, met inspanningploeterend langs den oever en van rotsblokop rotsblok tusschen 't ziedend water sprin-gend, dan was het tafereel van een over-weldigende grootschheid. Het gansche meer,tusschen de steile oevers gekneld, kwam,als van een berg, met alles-vernielende krachtop je aanstormen en je voelde de rots onderje voeten dreunen, terwijl het om je heenschuimde, en bruisde, en suisde, en kolkte,om er duizelig van te worden. Losgeruktetakken en soms gansche ontwortelde boomenkwamen in dien wilden chaos neergesleept,

I24 DU ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

en dat brak dan op de rotsen dat men 'thoorde kraken en dat men de witte splintersuit elkaar zag barsten als van geradbraaktearmen en beenen, terwijl de roode . en oran j ebladerkruinen zich wrongen en kantelden enwentelden en tegen den stroom schenen tevechten, als vlammende en glinsterendehaardossen parelnat van telkens overzwal-pende en geeselende golfslagen.

Van de groote watervallen zelven, daarwaar de gansche rivier met één plons vanvijftig meter in de diepte stort, hield ikminder. Dat heeft nooit op mij den over-weldigenden indruk kunnen maken, dienmen, volgens de beschrijvingen der reis-gidsen, op die plek dient te ondergaan.Het is mij daar te watermolenachtig, te veelin 't groot wat wij gewend zijn in het kleinte zien. Dat komt ook al weer door dieafschuwelijke fabrieken daar in de buurt:door die brouwerij, of die houtzagerij, ofdie electrische centrale, of wat het ook alwezen mag. Maar even verder stroomafwaartsuit het zicht der vallen, in de „WhirlpoolRapids" krijgt het schouwspel weer zijngansche oerwilde wdestheid en daar heb ik


meer dan eens uren aan den rand gezeten,in strak-geboeide contemplatie.

0, die vuurroode oevers van glanzendeen stralende naj aarspracht, met den woe-denden stroom in het midden en den diep-azuren hemel breed er overheen gewelfd!'t Was of het schuimend water uit de dieptevan de aarde zelf opstormde en kolkte.'t Was iets als uit een andere, nog. onge-vormde wereld en in verbeelding liet ik mijgaan en zag mij in mijn schuitje op den wildenchaos dansen, zooals ik eertijds roeide op deoverstroomde vlakte van de MeylegemscheMeersehen, naar het schoone Tieldeken toe.

Tieldeken! Ja, ik dacht aan Tieldekenvan Meylegem, daar bij de wilde draaikolkenvan den Niagara, op zooveel duizend mijlenafstands! Ik liet mij gaan op mijn gedachten,en een eindeloos gevoel van eenzaamheiden heimwee kwam mij kwellen en ik cijferdede onoverkomelijke ruimte weg en ik zag mijweer bij Tieldeken, in de ouderwetscheherberg, bij het ouderwetsch, poëtisch kerkje.Ik zag haar blozend-frisch gezicht, haarstralende oogen, haar mooi, bruin, krullendhaar, haar vriendelijken glimlach. Ik hoorde

126 DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRI J D ER

haar beminnelijke stem, en ik hoorde ookden loggen klompstap van haar vader ende brabbelstem harer moeder, die achter deschenktafel „dreup elf s" ging halen. Ik zagen hoorde alles; al het aardige en lieflijkeen ook het tergende en kwellende: haarontrouw, haar akelig gescharrel met denboerenpummèl en nog anderen; en ik zatdaar stil over te mijmeren en te peinzen,dààr, in die Amerikaansche wildernis, zooverre van haar weg, en uit dat alles groeidein mij een gevoel van onuitsprekelijketeederheid, voor haar, voor het verleden,en voor het gansche lieve, schoone Vlaan-deren. Want in Amerika waren geen Tielde-kens van Meylegem. Het was daar alleshard, en stug, en positief, en droog, zondergevoeligheid noch poëzie. De dollar was erheerscher van het leven en dat herinnerdemij nuchter-weg, dat ik er eigenlijk ook nietvoor mijn genoegen, maar wel voor de ver-overing van den dollar heengekomen was.

II

Ik wrocht er dus voor den dollar en ikwrocht er lange en vele dagen. Het was

DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER I27

een harde, dorre, onbehagelijke strijd. Wantde Amerikaan is hard en dor en stug op stukvan zaken. Hij kent geen tegemoetkomingnoch medelijden voor een zwak en onervarenmededinger. Zaken zijn zaken in den droog-sten zin van 't woord voor hem en nietsis hem aangenamer dan een concurrent,vooral een buitenlander, te kunnen fnuiken.Ik had er den indruk alsof het heele landvan meer dan tachtig milj oen inwoners tegenmij samenspande en of de gansche samen-leving er op was ingericht alleen om mij tenonder te brengen.

's Zondags, en in mijn vrije uren, ging iker veel naar buiten wandelen en in mijnheimweeïge verlatenheid en eenzaamheid,filosofeerde ik zonder eind over den materia-listischen struggle for life en over de gansche,volgens mijn meening ongerijmde levens-opvatting van al die rijke Amerikanen.

Wat hadden ze wel aan hun rijkdommenen aan hun leven? Meer dan eens, in een barof restauratie, had men mij zoo, met eensoort eerbied, een of ander man gewezenen gezegd: „Kijk eens, zie je daar dien man.Hij is zonder een duit in 't land gekomen


en nu is hij vijftig miljoen dollar waard."Vijftig miljoen dollar waard! herhaalde ik

in mezelf, en keek, en mijmerde. Zoo'n manvan vijftig miljoen dollar waard zat meestalop een hooge kruk bij een schenktafel enslikte schrokkig een bord eten in. 't Wasof hij achterna gezeten werd door onzichtbarevijanden, die hem zijn voedsel zouden roovenals hij zich niet haastte; hij had geen tijd,geen tijd; hij moest in allerijl weer naar zijn„office" om nog maar steeds meer -geld teverdienen en met dat geld dan eindelijk vanhet leven te genieten .... ? Wel neen: hijhad immers geen tijd daarvoor, en dat wasook zijn doel niet. Zijn doel was alleen maarom boven zijn concurrenten te komen, omde eerste en de grootste te zijn, de eersteen de grootste van wat? en om de kleinere,zooals ik was, te fnuiken en van de marktte verdrijven. Zoo'n man werd niet oud.Zoo'n man werd zenuwlijder, door zijn onver-poosd en overspannen werken, of kreeg eenmaagkwaal, door zijn haastig, schrokkigeten; en dan lagen daar de vijftig miljoendollarswaarde, heusch te veel om de slootenmelk en mineraalwater, de eenige weelde


die hij zich voortaan mocht veroorloven,mede te betalen.

Veel en veel heb ik in Amerika gefiloso-feerd. En dat heeft mij altijd in mijn talloozebeproevingen gesterkt en nooit heb ik ge-wenscht een Yankee van vijftig miljoendollar waard te zijn. Integendeel: in Amerika,het land van 't geld, heb ik het geld leerenminachten en mij rijk gevoeld in betrekkelijkearmoede.

Want ik droeg de levensrijkheid in mij zelf !„fie trésor de 1'humble!"

Zoo ging ik vele dagen wandelen en be-wonderde de wilde schoonheid der ietwatverwaarloosde, Amerikaansche natuur. Denatuur op zichzelve verwaarloost niets, isharmonieus en volmaakt in haar eigenessentie. Alleen de wijze waarop de menschvan de natuur gebruik maakt, de manierwaarop hij er zich neerzet en vestigt, kandie harmonieuze schoonheid diep verstoren.

Een oerwoud, met alles wat er in leeften ook met alles wat er in is doodgegaan,blijft een prachtig harmonisch geheel opDe roman van den schaatsenrijder. 9

130 DE ROMAN VAN DIN SCHAATSENRIJDER

zichzelf. Een akker met gouden, golvendkoren, daar waar eens het oerwoud heeftbestaan, kan ook zijn eigen, rijk-harmonieuzeschoonheid hebben. Maar onharmonischleelijk is een stuk grond, waarop de eenmeter boven den grond afgezaagde boom-stammen zijn blijven staan en tusschenwier zwarte, verdorde en verminkte stronken ,koren is gezaaid. Zoo zijn er vele landerijen,gansche gewesten in Amerika. De eerstepioniers, welke daar aankwamen hadden geentijd, geen tijd, evenals nu de beursen handels-lui , en zij zaagden maar de bosschen af,en ruimdeiÁ slordig op, en ploegden en zaaidentusschen de geraamten van de stronken door,zoo goed en zoo kwaad als het ging, om tochmaar zoo gauw mogelijk den oogst vandollars in te halen.

Dat geeft aan 't land dikwijls een uitzichtvan verwoesting. Het lijkt wel of ' er eeninvasie van.... Barbaren is doorheen getrok-ken; 't is of er oorlog heeft gewoed.

Maar ach! er is nog zoo oneindig veelnatuurschoon in Amerika bewaard gebleven.En hier denk ik niet alleen aan de alombekende wereldwonderen, maar aan veel


intieme plekjes, die in geen toeristengidsvermeld staan en toch een onuitwischbarenindruk in mijn geheugen hebben nagelaten.

Zoo zie ik nog in mijn verbeelding de metfruitboomen beplante wegen van den staatIndiana. Blonde, rechte, meestal verwaar-loosde wegen, met breeden rand van dicht,kort gras; en daarop de fruitboomen: deappelboomen en de pereboomen, tot in 'toneindige. De verschijning van een mensche=lijk wezen was toen een zeldzaamheid indie streken. Je ging, je wandelde, uren enuren en je zag mensch noch huis, je zagalleen de fruitboomen, eindeloos, eindeloos,in de laat-stralende naj aarszon, onder denstillen, magnifieken, vlekkeloos- azuren hemel.Wie had die boomen daar geplant en wiekwam er de weelde van hun vruchtenplukken? De appels bloosden rood als vuurtusschen het bruin en geel der bladeren; demooie peren schitterden als goud; en ondereiken stam lag het kortgroen gras er meebezaaid, alsof bij ieder boompje speelschekinderen daar hun volle mandjes haddenomgekeerd. Maar er waren ook geen kinderen;er was alleen de grootsche eenzaamheid


onder den diepen blauwen hemel; en je gingneerliggen op 't gras, en je at van de heer

-lijke vruchten, en je vulde je zakken er mee.Het was er plechtig van verlatenheid enstilte. Je hoorde niets dan 't houterig gesjirpder krekels en j e zag niets bewegen dan afen tore een klein kapelletje, sterk-oranje metzwartbruine randen, dat schitterde als eenzonnespatje waar het fladderde, of wel opeen verdord bruin blaadje leek, als het metdichtgeknepen vleugels op een halmpje ofeen sprietje zat. Er was daar ook een meertje,stil en omringd door bosschen, dat lag teslapen in de zon. Riet en biezen schotener bij plaatsen woekerend uit op. En afen toe, wanneer een visch even naar bovenwipte, hoorde men een plons die weerklonkals een snik in de stilte, terwijl het waterervan borrelde en rimpelde en leefde, endan weer in vlakke doodschheid tegen zijnverlaten oevers ging uitdeinen.

III

Wat ben ik alweer verre afgedwaald! Ikben immers de Schaatsenrijder en zou van


schaatsenrijden, ook in Amerika, vertellen.Iaat ik het dus - probeeren.Na de onvergelijkelijke en onvergetelijke

pracht van 't najaar viel de winter plotse-ling in met scherpe kou en sneeuw.

Dat was.geen sneeuw zooals'wij die gewendwaren te zien. Er dwarrelden geen zachte,witte vlokken als donzige watjes door de lucht:wat er viel was een soort grijsachtig stuifmeel,ijs-en-ijs-koud, en voortgezwiept door eenwind, die je den adem afsneed. Dat was dewelbekende, Amerikaansche „blizzard."

Ik geloofde niet, dat zulke fijne sneeuwook maar een enkelen dag zou blijven liggenen nog minder verwachtte ik, dat ze zichtot eenige hoogte kon ophoopen. Dat sneeu-wen, echter, hield tweemaal vier en twintiguren ononderbroken aan, waarna het gingvriezen onder indigo-blauwen hemel enstralende zon; en toen ik op mijn eerst-volgende wandeling zoo verre mogelijk hetland in liep, woonde ik daar wonderen bij.

De „blizzard" had als 't ware met desneeuw gespeeld. Op sommige plaatsenhadden zich echte heuvels opgehoopt. Huis-j es en villa's, waar ik dikwijls omheen wan-


delde, lagen half onder de sneeuw bedolven,niet meer te bereiken. In de tuinen schenende boomen klein geworden, als 't ware inden grond gedrukt; en op de rails van eenspoorweg, die tusschen twee steile bermenin een diepte lag, stond een lange reizigers-trein ingesneeuwd en verlaten, de vuren uit-gedoofd, de portieren open, de locomotief,met onzichtbare wielen, tot halverhoogtebedolven en begraven in de sneeuw. 't Wasof ik in een nieuwe wereld wandelde. Ik her-kende de dingen en de landschappen nietmeer.

Maar de hemel was blauw als safier en dezon straalde zoo heerlijk en warm en in dieongerepte heerlijkheid liep ik steeds verderen verder, wadend tot over de enkels dooral die glinsterende witheid, als in de open-baringsweelde van steeds nieuw geschapentooveroorden. Ik kwam weldra aan een plek,waar ik reeds meerdere malen, gedurende deglanzend-schoone naj aarsdagen was geweest,een landelijk hotelletje op een kleinen heuvel,omgeven door een mooi, groot bosch, waarineen vijver lag.

Wat was het daar nu prachtig in die onge-


repte blankheid! Het hotelletje, dat anderstoch wit was, zag er nu bijna goor en grijsuit in al die omgevende glinstering en 't uit-gestrekte eikenbosch droeg nog de rijkeschoonheid van zijn laten herfsttooi: ganschrood alsof het vonkte en brandde, rood alsgeronnen en gestold donker bloed op 'tblanke kleed der wereld, onder de eindeloozeazuren hemeltent.

De breede weg welke er dwars doorheenliep golfde flink op en neer en toen ik ophet hoogste punt gekomen was vond ik daareensklaps en gansch onverwacht een heeltroepje kinderen en jonge menschen, diezich vermaakten met sleedj es den weg afte glijden. In razende vaart gingen zij, deeene helling af en een heel eind de andereop, en ook van af het hotelletje werd er integenovergestelde richting gegleden, zoodatde twee partijen ieder een kant van den weghielden en elkaar zoo vlug als sneltreinenpasseerden, wel niet zonder eenig gevaarvoor botsing, maar in dolle, uitgelaten pret.Rechts en links van den weg stonden .oudereen bedaarder personen, glimlachend enbelangstellend te kijken.


Er zaten niet alleen kinderen en jongemannen, er zaten ook jonge meisjes op som-mige - van die sleedjes. En ik had er dadelijkeen opgemerkt, een die ik bewonderde endie mij boeide, en voor wie alleen ik daarmet koude voeten in de sneeuw bleef staan.

Wat is dan ook wel natuurlijker, dan dathet schoone aantrekt en boeit! En mooi wasze, om er van te duizelen, vooral wanneer jezoowat vijf en twintig jaren oud bent ensinds langen tijd met geen mooi meisje bentin aanraking geweest.

Eerst dacht ik, dat ik mij wellicht dooreen illuzie, door een soort „mirage" liegontroeren. Zij zag er wel buitengewoon frischen knap uit, met blozende wangen en stra.lende oogen in de opwinding van het pleizier,maar wie weet hoe of ze zijn zou in 't gewonedoen: wellicht te klein, geen mooi figuur,geen elegance, wie kon het zeggen, wie kondaarover oordeelen in de dolle vaart van't sleedje? Zoo dacht ik, om mijn eigengevoel en meteen de spijt over het waar-schijnlijk voor mij onbereikbare te onder-drukken, toen ze plotseling, vlak vóór mijnvoeten, met haar sleedje omkantelde en


hals over kop in de dikke, fijne, als eenlichte wolk opstuivende sneeuw neerplofte.

Alsof het van gisteren was herinner ikmij nog helder-duidelijk wat ik op datoogenblik als in een weerlicht zag en watik daarbij instinctmatig deed en zei.

Ik zag een donkerblauwe opwuivende roken daaronder iets van 't fijnste witte linnen-goed en kantwerk; ik zag fijn-elegante,zwart-glimmende laarzen en dof-zwartekousen; ik zag heel even, als een lichtrozebloem, iets van een knie....

Ik sprong toe, tilde haar op, vroeg haar,met bevende stem, of ze zich niet bezeerdhad.

Zij lachte .... Zij lachte met de mooistewitte tanden die ik ooit gezien heb en streekde losgeraakte haartjes weg van over hareroze wangen. Zij dankte mij met schoone,lichtstralende oogen, zei dat ze niet de minstepijn had, klopte de sneeuw van haar donkerenpelsmantel, haalde, met het touw, het sleedjeweer bij. Om haar heen, in de prikkelendeatmosfeer en de zon, zweefde een subtiele,heerlijke lucht van viooltjes.

Daar stond ik. Had ik nu niets meer te


doen? Niets meer te zeggen? Dommerik!Daar stond ik! Zij keek mij aan met eenlieven glimlach, alsof zij nog wel iets van mijverwachtte; maar daar stond ik, daar stondik, stom en dom als een paal èn ik vondniets anders in mijn nuchtere domheid daneen diepe buiging, ridicuul, met mijn hoedin de hand en plechtig als een lijkbidder.Een paar menschen kwamen naar haar toe,waaronder een ouder dametje met verleptgezicht en felle oogen, die zij „Auntie"noemde; en meteen was ik vergeten, ostommerik die ik was! en met de anderenging zij langzaam mede, haar sleedje na zichslepend, in de met haar wegzwevende, heer-lij ke lucht van viooltj es. ..

Ik liep achter haar aan. Instinctmatig,als meegetrokken, als meegezogen, volgdeik haar en de groep die haar vergezelde,met de laffe, onderdanige gedweeheid vaneen hond. Ik was alweer verliefd, ineensen smoorlijk; ik liep bedwelmd, als dronken,haar sierlijke gestalte en den ontroerendengeur van de viooltjes na.

Zij gingen naar 't hotelletje en als eenautomaat ging ik, op eerbiedigen afstand,


mede. Zij namen er plaats aan een tafeltjebij een breed raam, met prachtig uitzichtop het wit-besneeuwde veld en op het roodebosch; en in - mijn eentje nam ik plaats bijeen ander tafeltje, vanwaar ik haar heelgoed kon zien. Zij bestelden thee met cake;en ook ik bestelde thee met cake.

Er was met haar, behalve 't kleine, verleptedametje met radde tong en felle oogenwelke zij „Auntie" noemde, nog een damemet voornaam uiterlijk en grijs haar en eenoudere heer met rood gezicht en grijzenbaard; en zonder er iets van te weten,maakte ik voor mij zelf uit, dat dit haarouders waren.

Ik vond haar, nu ik haar zoo goed kon zien,van een volmaakte en absolute schoonheid.Haar teint was van een frischheid, haaroogen hadden een glans, en al haar bewe-gingen waren van een lenigheid en gratie,zooals ik er nog nooit gezien had. Ik zaghaar aan alsof zij een goddelijk kind wasop aarde en het verbaasde mij, dat zijdaar zoo alleen zat met die oudere menschenen er niet een schaar aanbidders om haarheen zweefde en zwermde. Ik dacht even


aan Tieldeke van Meylegem en aan jonk-vrouw Quiline van 't kasteel en voelde als't ware 't rood der schaamte naar mijnwangen stijgen. Wat waren die met dezeschoonheid vergeleken! Hoe kon ik ooit ophaar verliefd geworden zijn, terwijl dit vol

-maakt-schoone wezen op aarde bestond! Watleek dat alles verre, en doodsch, en kleurloos,naast deze alles-overweldigende pracht! Ikschaamde mij, ja, ik schaamde mij voormijn vroegere liefden.

De zon ging langzaam onder en zond haarstillen luister over 't indrukwekkend tafereel.De golvende sneeuwvelden werden wazig-lichtmauve en het roode Bosch bruinde ensomberde, alsof het van graniet werd. Debevroren vijver vóór het hotelletje versmoltzich met de sneeuwvlakte; er was alleennog maar een open plekje bij den kant,dat zwart en rood zag in den avondgloeden waarin eendjes duikelden en fladderden,zoodat je rilde van kou als je er alleenmaar naar keek. Heel in de verte gonsdeenorm en dof het macho g geluid van NewYork met af en toe de zware stemmen vande stoombootfluiten, die naar elkaar schenen


te roepen, als monsters en reuzen in nood.In de dalende schemering der restauratie-zaal begon de vulkachel rood te gloeien.

Waar zou ze wonen? dacht ik bij mezelf:hier, op een der villa's in de buurt, of inden maalstroom van het groote New York?De thee was reeds geruimen tijd genut, deoude heer had een sigaar opgestoken,„Auntie" met haar verlept gezicht en felleoogen babbelde en ratelde, de voornamedame met de grijze haren luisterde en glim-lachte en 't jonge meisje zat in haar ravis-sante schoonheid tegen 't raam, zonder dateen van allen toebereidselen tot opstaanscheen te maken. Andere bezoekers kwamenopgewonden en met gloeiende wangen binnen,de kellners hadden 't druk met bedienenen het werd langzaam aan mijn tijd om heente gaan, zonder dat ik er toe besluiten kon,toen de familie eindelijk opstond en vertrok.

Zij schreed rakelings langs mij heen enonze oogen wisselden een snellen, vluchtigenblik. Ik rees half op van mijn stoel en groettebuigend. Zij groette licht terug met nauwe-lijks merkbaren glimlach. Het geurde heerlijknaar viooltjes. Auntie keek mij in 't voorbij-


gaan aan met scherpen blik en terwijl zede deur uitging hoorde ik haar tegen 'tnichtje iets zeggen dat ik niet verstond,doch daarbij noemde ze den naam van 'tmeisje en zoo wist ik, dat. ze Maud heette.

Maud! Ik vond dien naam zóó prachtig,zoo volmaakt bij haar passend, dat het mijvoorkwam alsof ze onmogelijk anders hadkunnen heeten. Maud! het was haar ganschetype, haar uiterlijk en haar innerlijk wezen,haar schoonheid en haar ziel! Maud! het washaar gestalte, het waren haar oogen; hetwas haar glimlach en haar gratie; het washaar kleur en haar parfum, die heerlijkeviooltjes-geur die met haar meeging! Heeleven dacht ik weer aan het verleden: aanTieldeke van Meylegem en aan jonkvrouwQuiline van het kasteel, welke ook namendroegen die ik eertijds zoo bizonder mooien passend vond. Maar ach! het leek me nuof ik lompe boerinnen zag naast een prinses!Ik volgde haar met geboeide oogen doorhet raam; en toen ik oordeelde dat ze verregenoeg waren om geen schijn te geven vanhinderlijk volgen, stond ik sidderend open verliet op mijn beurt het hotelletje.


Daar zag ik haar gaan, donkere, elegantesilhouet op lichte sneeuw, als een jongegodin naast die drie andere, gewone men-schen. Het sleedje, dat ze nog steeds aaneen touwtje achter zich aan sleepte, was alseen hondje, dat trouw met haar meehuppelde.Waar zou ze nu toch wonen: hier, in dierustige buurt, in een van die mooie villa's,of in het roezemoezige, geweldige New York?Ik zou het wel te weten komen. Woonde zehier in de buurt, dan kon ik haar ten allentijde gemakkelijk terugvinden. Woonde zein New York, dan zou ik haar volgen, haarblijven volgen, tot ik wist waar het was.

Er waren drie gelegenheden om naarNew York terug te keeren: de West ShoreRailroad, de Electrische, de Ferry. Deaanlegplaats der booten waren ze reedsvoorbij. Dus niet over het water. Zij nader-den het station van de West Shore en ikdacht al dat ze links zouden inslaan, toenik ze eensklaps naar rechts zag wenden eneen stijgenden zijweg inslaan. Ik verademde!Ik verademde alsof ik van een zware drei gingwerd bevrijd. Het gaf mij plotseling eengevoel van diepe rust te weten dat zij daar


ergens woonde, in de vreedzame natuur,en niet in de drukke, gevaarvolle stad.0! dat ik nu niet met haar mee mochtgaan, dat ik haar nu alleen moestzien vertrekken met die oudere menschen,die haar toch niet konden boeien, zoo dachtik, die veel te oud en veel te saai waren,voor haar frissche, mooie, levenslustigejeugd! Het liefdes-ongeduld van mijn vijfen twintigjarigen leeftijd bruisde in mij alseen oproer. Was het niet onuitstaanbaar datde domme, maatschappelijke conventie mijbelette te doen wat de gevoelens van hethart mij ingaven? Was het niet gek en ver

-draaid zooals de wereld in elkaar zat? Watwas er wel natuurlijker dan dat ik zoo maarineens, zonder de minste notitie van diebelemmerende oude lui te nemen, naar haartoe zou gaan, en mijn verliefde armen omhaar middel slaan, en haar zoenen op denmond, .... en een klap van haar hand in't gezicht te krijgen, dacht ik er dadelijkbij en moest in mezelf lachen omdat ik mijzoo wild op mijn oer-instinkt had latendoordraven .... Maar het verlangen en deliefde bleven in mij woelen, en half achter


een boom verscholen stond ik haar hals-starrig na te kijken, tot zij boven op denheuvel was, daar even als een uitgeknipteschim zich scherp tegen het avondroodafteekende, en dan, langzaam wegzinkend,aan mijn blik verdween.

Maud.... Maud.... murmelde ik inmezelf. En mijn wenkbrauwen fronstenzich, en mijn tanden klemden op elkaar,in den hardnekkigen strijd, die nu zou komen.Maar ik was er niet bang voor, ik voelde inmij de kracht der overwinning en 't zongin mij, van - hoop en schoonheid.

Het lag op mijn weg om per electrischentrein naar New York terug te keeren; maardat leek mij nu zoo alledaagsch, zoo triviaalna al het ideëel genotene; ik had behoefteaan poëzie, aan eenzaamheid, aan bespie-geling en ik keerde een heel eind op mijnweg terug, om liefst de boot te nemen..

'K was in een heerlijk-opgewonden stem-ming: opgewonden en toch zacht. Hetjubelde in mij, hartstochtelijk, en 'k glim-lachte, heel teer, heel zacht.

Ik stond van voren op de boot en voeldede koude niet, die anders scherp genoegDe roman van den schaatsenrijder. 10

146 DM ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

prikte. Het schouwspel was indrukwekkend,grootsch. Achter de steile West-Shore, diereeds bijna zwart was en doorprikt van velelichtjes, ontvouwde zich, immens, de heerlijkeoranje-gele hemel, met een dun en bleeksikkeltje maan, dat daar eenzaam en ver-loren scheen te zwemmen, als een_ zilver

-vischj e in een zee van goud. De breederivier glom dof en vaal, alsof zij was vanlog-vloeibare zeep; en aan de oosterzijdevingen de villa's en de huizen, in de wittesneeuw die van lieverlede grijs en mauvewerd, den laatsten glans van het uitstervenddaglicht op, met roode bibberingen in hunruiten, als van brand en bloed.

De raderen van de stoomboot deden hetwater opbruisen en schuimen en maakteneen machtig en plechtig geluid. Men vo eld eer iets in van de grootschheid der mensche-lijke krachten, die de elementen overwinnen.Andere booten kwamen de onze tegemoet,groot en imposant als drijvende kasteelenen zij hadden vele kleine lichtjes en tweegroote: een rood en een groen, die leken alsde twee symbolen van het leven zelf; harts-tocht en smart!


Hartstocht! .... Mijn enthousiaste, jeug-dige oogen zagen alleen het roode licht. Datwas de liefde, het vuur, de strijd, de over-winning. Dat was Maud, de beeldschooneMaud, die daar nu ergens, op dien donkerenoever bij de gezelligheid van 't haardvuur,in een mooie villa zat, en die ik moesttrachten te benaderen, te veroveren, zooalsde Graalridder, door den vuurkring heen,de Walküre veroverde. Het groene licht,dat was de weemoed, het verleden. Datwas Tieldeke van Meylegem, dat was jonk-vrouw Quiline, dat was het mooie, groeneVlaanderen, wel zacht, wel lief, wel boeienden wel diep-ontroerend, maar verre, o zooverre, en zoo verbleekt en verwazigd, ver-geten bijna naast het rood en den gloedvan den nieuwen hartstocht.

De wereld stond voor mij open. Het wasalsof de machtige boot, die met zijn scherpenpunt door de klotsende, vale golven van denHudson ploegde, voor mij alleen de groote,wijde wereld ter verovering opende. Daarzag ik reeds, heel in de verte, de twinke-lende lichten van de reusachtige wereldstad.Een grootsche, somberblauwe smook hing


er als een titanensluier overheen en daarinblonken de lichten met duizenden en duizen-den, als voor een eindeloos triomffeest, alsvoor een bovenaardsche feerie. Er waren ergroote en kleine; er waren er die op hun vasteplaats stonden te twinkelen en andere dieheen en weer zweefden; er waren er van allekleuren: roode, gele, groene, oranje, blauween violette; en hoog in den hemel schitterdener ook heele risten, in vierkante of langwerpig-vierkante vakken, regelmatige gloeipuntenin den donkeren nachthemel, als vuur

-dobbelsteenen van een reusachtig domino-spel. Dat waren dan de verlichte hooge ramender geweldige ,,skyscrapers."

De boot naderde zijn aanlegplaats. Hijscheen er recht op aan te varen, alsof hijzoo meteen tot in de drukte en 't gewoelder straten door zou dringen. Maar er drevenreeds geweldige ijsschotsen langs den oeveren de boot had te ploegen en te zwoegenen het ijs kraakte en barstte en kruide,als in een machtig geluid van woesten strijd.En nogmaals overwon het menschelijk geniede woede der vijandige elementen en nog-maals ook was 't mij te moede alsof die


strijd mijn eigen strijd was tot veroveringder schoone Maud.

In de woeling der groote stad nam mijnopgewonden stemming geenszins in heftig-heid af. Na al mijn geweldige emoties vanden afgeloopen dag voelde ik een soortbehoefte om mij in den diepen maal-stroom des levens te werpen. Ik hadbehoefte aan brillante en drukke omgeving,aan een lekkeren maaltijd, aan het zien vanmooie en elegante vrouwen, aan het hoorenvan melodieuze, meeslepende muziek. En,ofschoon ik daar niet precies op gekleedwas, en het ook al niet zoo buitengewoonconvenieerde met den financieelen toestandvan mijn beurs, toog ik maar onversaagd,in mijn eentje, maar vol genoeg van gedach-ten en gewaarwordingen voor tien, naarMartin's en liet mij daar royaal bedienen.

Ik was alleen en niet alleen: ik was methaar in mijn gedachten! Ik was met haar,zij zat rechtover mij aan 't tafeltje; en samengenoten wij van de fijne gerechten, van demooie toiletten, van de licht-bedwelmende,geen-inspanning-vergende restaurant-muziek,gespeeld op een podium, door zwartharige,


olijfkleurige kerels met roode buisjes. Ikrookte sigaret op sigaret, mijn blikkendroomden verreweg, namen mijn gedachtenmede naar 't verleden, naar 't vaderland,naar het geliefde Vlaanderen.

Hoe zou het daar nu zijn? Vroor het daarnu ook en werd er schaatsgereden? WasBoerke van Meylegem op 't ijs en voerdehij zijn minderwaardige kunsten uit, vlakvóór de herberg van het mooie Tieldeken,ten aanschouwe van een bende gapendepummels en van Tieldeken zelve? Warenmijn vroegere vrienden: de Groote- Dichter,de Groote Schilder, de Groote Musicus ookweer aan 't schaatsenrijden en hadden zijnieuwe ijsvriendinnetjes opgescharreld? Enjonkvrouw Quiline, was die nog steeds aan't knoeien zonder vooruitgang te maken,met de andere knoei-rijders van 't Kasteel?Ik zag dat alles weer, zoo duidelijk, zoohelder, en een groot en innig heimwee kroopin mij. Ach, wat was ik ontrouw aan al datfrisch en schoon verleden! Hoe voelde ikTieldeken verwijtend treuren en hoe zag ikde freule met minachting, als naar eenrenegaat, op mij neerkijken! Het golfde in

DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER I5I

mij op en tranen kwamen in mijn oogen.Die muziek speelde ook zoo bedwelmend,zoo verlammend. Ik bestelde een tweedepousje en stak een groote sigaar op. Zookon ik nog wat blijven zitten, en peinzen,en droomen. Zou ik het nu heusch doen?Zou ik haar ten huwelijk vragen en mij hiervoor goed in het vreemde land vestigen?Hoe zou dat alles moeten gaan? Naderekennis zien te maken met haar familie,vertellen wie ik was, wat ik deed, hoe onzetoekomst wezen zou. Dat alles kon wel,behoorde tot de mogelijkheden, ja, tot dewaarschijnlijkheden, als ik inderdaad genoegvolharding had en een onverwoestbare, allebezwaren en hinderpalen trotseerende liefdevoor haar voelde. Voelde ik nu werkelijkeen onverwoestbare, alle bezwaren en hinder-palen trotseerende liefde voor haar? Mijnopwinding was eenigszins geluwd, de digestiewerkte vernuchterend, de restauratie lieplangzaam aan leeg, de muziek verslapte, dekoele werkelijkheid kwam sluiperig aan-grijnzen . Ik wist niet zoo precies meer watik voelde en verlangde; er bekroop mij eenpijnlijke twijfel. De garcon bracht mij de


rekening, dubbel toegevouwen, als een ver-trouwelijk document, op een bord. Ik houd

niet veel van dubbel-toegevouwen restau-ratie-nota's op een bord, vooral niet in eenluxe-restauratie. En hier bleek nogmaals,dat mijn instinctieve weerzin niet ongegrondwas. Ik schrikte letterlijk van het bedragen een waas weifelde vóór mijn oogen.0, die dollars, die dollars! En dat men die tochhebben moest, en veel, om daar te kunnenleven! Droomde ik? Had ik in mijn eentjevoor zulk een bedrag gebruikt, of had Maudtoch werkelijk mede met mij aangezeten?Ik staalde mijn gezicht en opende mijn beursen in mij drong weer de hardnekkig-stuggewil, niet alleen meer om Maud, maar omook den onontbeerlijken dollar te veroveren.Ja, ik wilde, ik zou! Weg, alle verslappende,verlammende schimbeelden uit 't verleden!Maud en de dollar, .... ik zag ze beidenvoor mij, in voelbare bekoorlijkheid; en ikrees op en vertrok in den nacht, alleen,maar sterk als duizend, met het hypnoti-seerend, te bereiken doel vóór mijn jonge,geestdriftige, halsstarrig-stralende oogen.


III

Ja, zeker meneer, had de baas van hethotelletje geantwoord op mijn vraag, of erdaar ook 's winters op den vijver schaats-gereden werd. Zeker, zoodra het ijs sterkgenoeg is wordt de sneeuw opgeruimd enis het hier een lustig leventje, meneer,van den ochtend tot den avond. De heerenhebben meestal in de week niet veel tijd,maar we krijgen des te meer dames en kinde-ren; en die houden er ook wel de vroolijk-heid in, wees dat maar zeker.

De woorden brandden mij op de tong omhem iets over de mooie Maud en haar familiete vragen; maar de liefde maakte mij schuch-ter.; het was of mijn gevoelens op mijn aan-gezicht zouden te lezen staan, en 'k durfde

niet.Maar ondertusschen het vroor .... het

vroor .... mijn ramen stonden iederenochtend vol van de sierlijkste ijsbloemen eneen stralende, oranje-roode zon tinteldedaarin als een gouden stralenbol in kanten-zilverweefsel. Was het niet vreeselijk enafschuwelijk op zulke dagen, ter verovering

154. DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

van den ellendigen dollar op de kantoor-kruk te moeten zitten, in plaats van vrijals een vogel over het ijs te zweven en vande schoonheid en de liefde te genieten?Ik voelde mij half gek worden van zenuw-achtigheid en ongeduld; en op een middag,stralender en glanzender dan alle andere,hield ik het niet meer uit; ik liet den boelin den steek, ik holde naar de West Shoretrein, om er gauw genoeg te zijn en twintigminuten later stapte ik uit te X. en rendemet mijn schaatsen onder den arm naar hethotelletje toe.

Ik merkte, of, beter gezegd, ik „voelde, "zoodra ik buiten het stationnetje kwam, dater schaats gereden werd. Menschen spoeddenzich, met sleedjes en schaatsen, in de richtingwaar ik zelf heen wou en ik hoorde een paarstraatjongens elkander toeroepen:

The ball is up!The ball is up! ik wist wat dat beteekende.

Overal, zoodra er kon gereden worden, werdeen groote, roode bal, rood en groot gelijkeen winterzon, aan een paal opgeheschen ende liefhebbers wisten alom wat dat beduidenwilde.

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER 1 55

The ball is up! Ik haastte mij, ik hijgdeen zwoegde door de glinsterende sneeuw;ik dacht en vreesde: als 't maar geen valschbericht is! Mijn oogen priemden in 't ver

-schiet tusschen de villa's en de boomen heen;en eensklaps zag ik hem: ik zag hem glanzendhangen in de verte, zoo heerlijk rond en grooten rood vlak naast het hotelletje; en meteenzag ik den schoongeveegden vijver en op denvijver een bonte krioeling van menschen,die daar heen en weer en door elkanderzwierden!

Mijn hart ging op; mijn hart ging open!Je moet schaatsenrijder zijn en anderen zienrij den, om dat te kunnen voelen! Het isalsof er geen ijs meer zou over zijn tegendat je zelf op 't ijs gaat komen. Het kitteltin je beenen; het maakt je dol en bijnakribbig. Het nevelde vóór mijn oogen, ikvloog af op een bank waar nog een openplekje was, ik maakte mijn schaatsen vast,

met bevende vingers. Ik stond op, ademdediep, gleed over 't ijs en zwierde ...

Ik reed eerst een paar keer den ganschenvijver rond. 't Genot was exclusief en abso-luut. Ik zag niets anders, voelde niets anders,


dacht aan niets anders. 't Was als een soortvan dronkenheid. Ik trok en paar fijne, gecom-pliceerde figuren, voelde mij dadelijk zoo flinken stevig op mijn schaatsen, alsof ik in wekenniets anders gedaan had. Mijn wangen gloei-den en mijn oogen tintelden.

Er waren weinig heeren, tamelijk veeldames, heel veel kinderen. Ik merkte dade-lijk, dat zich daar geen buitengewone kunst-rijders oefenden. Ik had het prettig gevoel,dat ik daar een van de besten zou zijn.Enkelen waren aan 't probeeren met figuren,doch 't ging maar heel, heel matigjes enook het rijden van de dames leek mij al nietveel bizonders: het was probeeren, sukkelen,en nog al knoeien. Toch was 't gezelschapwel elegant; ik merkte hier en daar . eenaardig gezichtje en er was veel uitgelatenvroolijkheid en vrijheid, zooals dat altijd isop 't ijs.

Toen zag ik haar, haar, eensklaps!Ik zag haar heel op 't uiterst eindje van

den vijver, in al haar schoonheid en haarelegance, bedaard heen en weer rijdend meteen jong meisje dat het blonde haar nog losover de schouders droeg en dat zij, eenigszins


beschermend, begeleidend bij de hand hield.Het gaf mij een plotselinge emotie, alsof

ik een bons in mijn maag kreeg. Ik wildedadelijk, als onweerstaanbaar aangetrokken,naar haar toe, doch verroerde niet, als metlamheid geslagen. Even werd het heel zwakin mijn beenen en het duizelde vóór mijnoogen, alsof ik in zwijm zou gaan vallen.Dat duurde wel ettelijke minuten. Toenbegon ik stilaan te bekomen en reed lang-zaam in haar richting toe.

Ik wist het zoo te schikken, dat ik haarzou tegenkomen als zij met het kleine meisjevan het eene eind naar het andere terug-keerde. Dat lukte precies. Het had trouwensook wel niet anders gekund. Ik zag haarkomen, maar zonder haar in het gezichtte durven aankijken. Ik zag alleen tot evenboven haar knieën, waar de donkerblauwerok gracieus iets van de vormen harer beenenliet raden; en ik zag natuurlijk ook haarvoeten, die fijntjes op de schaatsen stonden;en haar enkels, die zoo volmaakt warenals enkels kunnen zijn. Eerst toen ze vlakbij mij was, keek ik, als bij louter toeval op,deed even of ik aarzelde, herkende haar,


glimlachte, nam diep mijn hoed af. Ik zaghaar insgelijks . glimlachen, vriendelijk terug-groeten, verder met het kleine meisje door-rij den. Een lichte balsem van vioolij esgeuromzweefde als een goddelijke hulde devluchtige ontmoeting. Ik stel mij voor datik . heel bleek moet zijn geworden op datoogenblik, want ik had het gevoel, dat hetbloed eensklaps langs alle kanten uit mijwegtrok, om zich 'k weet niet waar te gaanverzamelen. Ik kreeg even 't wanhopig gevoelof nu plotseling alle kracht uit mij wasweggevloden en ik niet meer in staat zouzijn nog de minste prestatie te leveren. Ikreed een eindje, struikelde ellendig, vielbijna, als een gewone knoei-leerling. Ik hadwel kunnen schreien van droefheid en ver-nedering.

Even moest ik aan den oever op een bankgaan zitten. Ik kon niet meer. 0, liefde,bloem des levens, dacht ik smeekend, inmezelf, verleen mij op dit beslissend oogen-blik toch kracht in plaats van zwakheid!Het werd iets beter. Het leek wel of mijnvrome bede aanhoord was. Ik stond op,waagde mij weer op 't ijs. Ik trok enkele

DU ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER I59

krullen. Het ging wel, maar onbewust als't ware, machinaal, buiten mij om. Het wasalsof een ander werkte, met mijn beenen.Ik voelde mijn beenen haast niet. Ik scheente rijden met beenen, die niet de mijne waren,die niet bij 't overige van mijn physiekwezen pasten.

Daar kwam ze weer terug, met 't kleinemeisje. Ze reed wel elegant, maar dat ge-beurde als van zelf, , niet omdat ze ietsbizonders kon, maar omdat ze van zichzelvezoo elegant en mooi was. De beenen dieonder mij werkten gingen daarop ook weervanzelven aan den gang en zij trokkenwaarlijk heel mooie figuren, lastige dingen,die mij zelf ten zeerste verbaasden. Enkeleschaatsenrijders bleven staan en keken goed-keurend, j a, bewonderend er naar. De beenenwerkten verder door. Zij maakten nog mooieren gecompliceerder figuren en eensklaps zagik ook haar in den kring der toeschouwersstaan,, naast het meisje met de blonde haren.Als verlamd staakten de beenen plotselingelke beweging.

Very lovely, indeed! klonk een vrouwen-stem achter mij op.

I6o DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

Fluks keek ik om en zag twee levendigeoogen glimlachend op mij gevestigd. En ik her-kende 't bij -de-hand gezicht van „Auntie," diemij vriendelijk toeknikte. Zij zat op een bankin de zon; en naast haar zaten ook de ouderedame met grijze haren en de oude meneer,die ik als de ouders van Maud beschouwde.

Ik nam Mijn hoedje af en groette. Ikgroette en glimlachte; en de beenen die ondermij werkten brachten mij als van zelf naarden rand van het ijs toe, vlak vóór de bank,waar „Auntie" zich met haar familieledenin 't heerlijk zonnetje zat te koesteren.

„Autie" stond dadelijk levendig op envroeg mij waar ik zulke mooie dingen welgeleerd had.

Ik antwoordde dat dat gebeurd was inde „old country," in België, waar ik altijdheel veel met mijn vrienden had gereden.

België.... is dat in „Germany?" vroeg„Auntie" met haar intelligente, levendig-schitterende oogen.

Wel neen, antwoordde de oude heerin mijn plaats. België is een apart koninkrijk,dat niets met „Germany" te maken heeft.

Ik glimlachte en knikte, bevestigde dat

DU ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER I6I

inderdaad België niets met „Germany" temaken had. „Auntie" vond dat wel eenigs-zins vreemd, maar de oude heer herhaaldehet nog eens met nadruk en ook de oude,deftige dame met grijze haren knikte lang-zaam met het hoofd, om te bevestigen dathaar man gelijk had.

Maud en 't kleine meisje waren intusschendichter bij gekomen. Ik zag haar wel naderen,maar deed alsof ik het niet zag. Eerst toenze heel dichtbij waren keerde ik mij half omen groette weer, heel diep.

Maud glimlachte. Zij glimlachte heel eigen-aardig en fluisterde iets tot 't kleine meisje,dat, als beschaamd of bedeesd, zich om haarheen draaide en kronkelde. Toen keek deschoone Maud mij met haar prachtige oogenaan en sprak, ook lichtelijk gegeneerd, terwijlzij naar het kleintje wees:

Zij bewondert zóó uw kunsten en wouzoo graag dat u nog eens iets deed.

Heusch? Wou je dat ook zoo graagleeren? vroeg ik op gemaakt-lossen toon,mij tot het kleintje wendend.

Zij draaide zich om Maud en knikte methet hoofd.De roman van den schaatsenrijder. 11


Nou dan, zei ik.Ik keerde mij om en de beenen kwamen

in beweging. Ik voelde ze niet meer. Ik kanhier de absolute en stellige verzekering geven,dat ik mij machinaal voortbewoog op tweevoorwerpen, die volstrekt niet meer tot mijnlichaam schenen te behooren en waaroverik niet de minste controle meer had. Ik geloofdat men er in had kunnen snijden of prikken,zonder dat ik het voelde. Ik was ook zeerkortademig en onder mijn hoed voelde ikhet zweet in dikke droppels op mijn voor-hoofd parelen. Ik voerde 'k weet niet welkekunsten en figuren uit.

How lovely! Splendid! hoorde ik achtermij, als in een droom.

Ik hield op, kon niet meer. Ik nam evenmijn hoed af en veegde mijn voorhoofddroog.

Het kleine meisje jubelde; en ook Maudkeek mij met stille bewondering aan. Zij vroegmij iets, hoe ik een bepaald figuur maakte;en ik gaf haar met gehorte stem de uit-legging, en deed het haar nog eens voor.Zij probeerde 't, struikelde, strekte een handuit, diê in mijn bevende hand terecht kwam.


Het kleine meisje jubelde, wilde het ookprobeeren. Met jonge kinderen lukt dat gauw.Ik hield haar vast, zij maakte de krul, riepjuichend naar de bank toe:

Oom, Tante, ik kan het! ik kan het!Ik nam haar beide handen en stelde haar

voor eens met mij rond te rijden. Het gingbuiten alle verwachting goed. Het kind wasom dol te worden van blijdschap. Al haarbedeesdheid was eensklaps over; zij klistezich aan mij vast, wou mij niet meer loslaten.

Violet, j e mag meneer niet lastig vallen,zei „Auntie."

Ik gaf „Auntie" en de verdere familie destellige verzekering, dat Violet mij in hetminst niet lastig viel. En nog eens toerde ikmet 't opgetogen kleintje rond.

Maar Maud was ook aan het studeeren;en toen ik met Violet bij de bank kwam,vroeg ze mij of ik haar nog eens wijzen wouhoe die krul gemaakt moest worden.

Voor de tweede maal deed ik het haarvoor en volgde met gespannen aandachthaar beweging, terwijl ze zich oefende.

Neen, pardon, zoo niet, het linkerbeennaar achter, professeerde ik.


Zij herbegon, maar het ging nog niet.„Auntie" mengde zich in de les, riep, vanop de bank: „naar achter, naar achter, hetlinkerbeen naar achter."

Ach! ik zal het nooit kunnen leeren!kreet Maud wanhopig.

Mag ik u soms even vasthouden?'vroeg ik.

Graag, antwoordde zij.Ik hield haar vast! Met beide handen hield

ik haar zacht en stevig vast! En de beenendie onder mij werkten werden eensklapsweer de mijne; zij stonden forsch en kloekop het ijs, vertrouwbaar als pilaren die hetgansche gebouw mijner vurige liefde be-schermend stutten en droegen.

Zoo.... zoo.... zoo.... duwde ikhaar zacht naar rechts. Zoo.... zoo....zoo.... trok ik haar weer naar links. Enhet ging.... wij zweefden zacht en zwierdenen een heerlijke viooltjes-lucht dreef als eenwierook met ons mee. Haar wangen bloosden,haar mond glimlachte en haar oogen schit-terden: zij genoot, zij was tevreden engelukkig.... gelukkig door mij!


Ik weet niet meer hoe lang we zoo geredenhebben. De tijd hield geen rekening meer.Ik herinner mij slechts, dat de sneeuw rondomden vijver van lieverlede mauve tintenkreeg, dat de droge bladerkruinen van hetroode eikenbosch gansch purper werden endat de ramen van het hotelletje tintelendvuur weerkaatsten. Het aantal schaatsen-rijders op den vijver nam zienderoogen af;op de bank waar zij nog steeds zaten, schenenMand's familieleden sinds een poos een stilconciliabuul te houden; en eensklaps stondde oude heer stram overeind, wenkte mijtot zich en vroeg of ik soms zin had, met hemen zijn familie thee te gaan gebruiken.

Ik kreeg den indruk alsof de goede manmij zijn mooie dochter ten huwelijk aanbood.Ik had een spontane beweging, alsof ik zougaan zeggen: „O, 't is te veel, meneer; 't isheusch te schitterend wat u mij daar voor-stelt!" Ik zei evenwel iets anders, wat weetik niet meer; doch, het resultaat was het-zelfde: ik bond mijn schaatsen af, hielp Mauden Violet de hare afbinden en enkele minutenlater zaten wij allen gezellig om een tafeltjein 't lekkerwarm restaurant, bij een der


groote, heldere ramen, waarachter wij deschoone, roode winterzon glanzend in hetwesten zagen ondergaan.

Ik had een gevoel alsof mijn lot en mijn toe-komst nu reeds onherroepelijk beslist waren.Ik zat daar zoo goed, zoo vast, zoo rustig,,zoo veilig, dat het mij haast.onmogelijk leek,dat daar nog eenige verandering in zoudekunnen komen. Dat was nu eenmaal zoo, endat bleef zoo, ik had mij verder maar vanzelfte laten leven. De Amerikaan is gastvrijvan aard, maar ook nieuwsgierig. Hij wilheel graag, en liefst zonder veel uitstel,zooveel mogelijk van de menschen wetenwaarmee hij omgaat; en op de weinig be-wimpelde vragen van mijn gasten verteldeik wie ik was, en wat mij naar Amerika hadgebracht, en wat mijn naaste toekomst

-plannen waren. De oude heer keurde datgoed, knikte welwillend met het hoofd,deelde mij mede dat hij, hoewel niet direktmeer in zaken betrokken, toch nog geregeld,uit oude gewoonte en uit onverwoestbarebelangstelling, drie en vier maal in de weekop zijn vroeger kantoor in New York kwam,dat thans in andere handen was overgegaan..


Zijn „line"line" was de houthandel geweest, zeihij; hij was heel klein begonnen, had prach-tige zaken gemaakt en zou er zeker ook nogin gebleven zijn als zijn vrouw er maar nietherhaaldelijk op had aangedrongen, „thathe should sell out his business" om rustigbuiten te gaan leven.

Mevrouw, die anders weinig sprak, mengdezich in 't gesprek.

Ik had niets meer aan mijn man; hijzat van 's ochtends tot 's avonds op kantoor,beweerde zij. We gingen nooit eens naartheater, nooit op reis. En de kinderen werdengroot; we moesten hen toch in „society"brengen.

Tegenstrijdige gevoelens bestormden mijn,ontvankelijk gemoed. De oude heer was een„self-made man," dat zei hij zelf, en mis

-schien wel een tikje van een parvenu, datliet hij doorschemeren. Dit schrikte mij nietaf, boezemde mij geen weerzin in; integendeel:het bracht mij nader en gemakkelijker tothet voorwerp mijner vurige liefde. Maarwel schrikten mij af de woorden van demoeder: „dat zij de kinderen in „society"moest brengen. Society! .... dat waren


diners, soupers, bals, visites, concerten,theater! Society, dat was.... j a, hoe moetik het anders noemen, dat was de liefdes-markt, de huwelijksbeurs; en hoe zou ik,arme, eenzame, onbekende vreemdeling opdie geduchte markt tegen de met het terreinbekende en flink tot den strijd toegerusteAmerikanen kunnen concurreeren? GingMaud nu reeds in „society" uit; en sindswanneer? Het brandde op mijn lippen omhet te vragen, maar ik durfde niet. Ik voeldemij opeens zoo vreeselijk bedeesd, zoo droef,zoo machteloos!

Maar de oude heer sprong mij hulpvaardigbij . Society, zei hij , niet zonder eenige min-achting, lijkt me, voor een flinken, jongenAmerikaan een vrij overbodige luxe. Datmoest eigenlijk onder vrouwen blijven. Hethoudt den jongen man van zijn ernstigebezigheden af; het compromitteert meer dan.eens zijn toekomst. Een man moet eengentleman zijn, dat geef ik toe. Maar als hijnetjes gekleed gaat en net-gepoetste laarzendraagt, dan is hij ook een gentleman. Meerhoeft hij aan „society-life" niet te besteden..

0, vader! vader! riepen de dames ver-


bolgen. Het kwam mij voor dat Maud eenlichte kleur kreeg en 't kleintje kronkeldezich lachend op den schoot van „Auntie,"gansch opgewonden door de prikkelendediscussie.

Ik hield mij stil en zat benauwd te glim-lachen. Ik had reeds meenen op te merkendat Papa niet bijzonder geraffineerd was inzijn manieren. Hij slurpte aan zijn kop , endronk terwijl hij at. 't Is 'n proleet, dachtik in mezelf en nogmaals was mij die gedachtetroostend en welkom, omdat ik voelde dat't mij nader en gemakkelijker bracht tot hetprachtig voorwerp mijner dolle liefde. Ikvoelde mijzelf, in de oogen der dames, inwaarde stijgen, naarmate Papa, door zijnuitvallen, blijkbaar in maatschappelijkewaarde daalde. Mama vroeg mij, hoe desociety-toestanden in de „old country"waren. „Pas nu op! dacht ik in mezelf;pas nu in Godsnaam toch goed op! Spaarde Papa, maar denk ook aan de Mama."Ik keek, als geïnspireerd, door 't breederaam, waarachter de roode winterzon zooschitterend onder ging, nam even een moede,bijna geblaseerde houding aan en zei:


Ach, wij, in Europa, zijn zoo oud, ver-geleken met u. Er heerschen daar zooveeltradities, welke hier, in dit krachtige, frissche,nieuwe land niet meer gangbaar zouden zijn.Wij zijn dikwijls verfijnd, maar wel moe.Wij hebben schoone monumenten en prach-tige artisten, maar in het praktische levenstaan wij zeker wel ten achter. Misschienzou het goed zijn voor Amerika als het ietsvan Europa's artistiek-verfijnde beschavingkon overnemen; en zeker zou het heilzaamzijn voor ons als wij wat meer van Amerika'sfut, en durf, en voortgang, en ondernemings-geest bezaten."

Ziedaar! Het was gezegd! Voor wie nu deinnige beteekenis der woorden begreep,moest het duidelijk zijn dat het toekomst-geluk der wereld verborgen lag in nauwereaaneensluiting der beide rassen. Meer aaneen

-sluiting tusschen de staten; en meer aaneen-sluiting tusschen de individuen! Om kort tegaan en duidelijk te zijn, en met een afzonder-lijk voorbeeld de waarde van een ganschestelling te bekrachtigen, een huwelijk b.v.tusschen een Europeaan en een Ameri-kaansche zou het ideaal benaderen. Dit


zeide ik natuurlijk niet in zulke klare woor-den, maar zoo was wel de zin en de be-teekenis van mijn betoog.

Papa strekte zijn beide dikke handen uit,alsof hij volkomen mijn woorden beaamdeen Mama en „Auntie" jubelden, terwijl eenzachte gloed van geestdrift even in Maud'sprachtige oogen schitterde. Het gesprek werdintiemer, ,,Auntie" had het nog eens overBelgië en stelde voor de tweede maal de vraagof dat land dan toch werkelijk niet - in„Germany" lag. Papa werd bijna giftig enzei dat zulke halsstarrige hardnekkigheidin de dwaling inderdaad aan krankzinnigheidgrensde. Maar „Auntie" liet zich dat maarzoo niet zeggen. Zij keek mij strak met haarlevendige, intelligente oogen aan en vroegmij met nadruk of ik er wel heel, héél zekervan was, dat België niet in „Germany" lag.Het werd een lastig dilemma voor mij. Durfdeik beweren dat België wèl in „Germany"lag, dan was ik voorgoed verloren in de oogenvan Papa en met Papa verloor ik waar

-schijnlijk ook Maud; durfde ik beweren datBelgië niet in „Germany" lag, dan verbeurdeik de sympathie van „Auntie," en, dit voelde


ik héél sterk en instinctmatig, „Auntie" methaar bij -de-handheid, kon mij , Of veel goed,Of veel kwaad doen bij Maud. De liefdemaakt laf, en slap, en zwak; en, in plaatsvan rond voor de waarheid uit te komen,draaide ik schipperend om de pot, zei datik mij best kon voorstellen, dat Amerikanen,gewend aan zulke groote landen als het hunnewas, een nietig strookje als België op dewereldkaart niet zoo gemakkelijk ontdekten,en dat het niet de eerste maal was dat België'sbestaan als eigen koninkrijk in twijfel werdgetrokken, en dat zulks nog wel meer ge-beuren zou, .... enfin, de lafheid zelve,zoodat ik mij schaamde om mijn woordenen het als een goddelijke zegening aanvaarddetoen de kleine Violet, door een wispelturiggebaar, haar kopje omgooide en mij van deheup tot de knie met warme thee besproeide.

Dat gaf een afleiding en Violet kreegeen standje; en, ik zou mij niet meer kunnenherinneren naar - aanleiding van wat, maartoen werd er, zonder overgang, over kunstgesproken. Ik vertelde met vuur van onzeschrijvers en beeldhouwers en schilders.Papa viel mij dadelijk in de rede en zei,


genoegelijk en voldaan glimlachend, dathij zich ook zeer voor schilderkunst interes-seerde en mij, met gelegenheid, eenige mooiedoeken in zijn huis zou laten zien. Mijn hartstond even van emotie stil. Hoezoo! Warenwe reeds zooverre gevorderd dat ik bij hemaan huis zou mogen komen! Ik betuigdemet geestdrift mijn bereidheid om die won-deren te aanschouwen.

U zal dan meteen ook het werk vanmijn dochter kunnen zien, glimlachte Papamet vaderlijken trots.

Als door een veer bewogen keerde ik naijtot de mooie Maud om.

0, werkelijk! Schildert u! jubelde ik.Ach! het heeft niets te beteekenen,

antwoordde zij blozend; en richtte gegeneerdhaar prachtige oogen ten gronde.

Er werd een afspraak gemaakt. Denvolgenden dag was de familie verhinderd(society, dacht ik bij mezelf met diepebitterheid) maar den dag daarop, als iktijd had, zouden ze mij op het ijs ontmoetenen mij dan na het rij den naar hun villameenemen.

Of ik ook tijd had! In werkelijkheid had

174 DE ROMAN VAN DIN SCHAATSENRIJDER

ik geen tijd, moest er mijn ernstige zakenvoor verwaarloozen, maar of ik ook tijdmaken zou! Papa bromde wel, dat menmij niet van mijn „business" mocht af-houden, daar ik een flink „American"moest zien te worden; maar ik stelde Papagerust, gaf hem de stellige verzekering, datik juist heel toevallig dien dag absoluutniets uit te voeren had.

De zon was onder, haar roode na-gloedkleurde nog het gansche westen, als vooreen schimmenspel van reuzen, en de ver-laten vijver kreeg vale metaalglanzen, terwijlhet eikenbosch langzamerhand tot zwartennacht versomberde tegen het strakke witder sneeuw.

Papa stond op en gaf het sein tot denaftocht.

Gaat u soms een eind met ons mee?vroeg hij .

Wat hij mij vroeg was net wat ik ver-langde en met mijn schaatsen in de hand

stapte ik naast de familie heen.De scherpe avondkoude prikte. Het zou

nog eens flink vriezen, dien nacht. Wat zaler van mij worden, dacht ik meteen, als


het eens niet meer vriest? Ik moest maarhopen, dat de dooi niet al te gauw zou in-vallen; dat hij niet komen zou alvorensmijn liefde, alvorens onze liefde vast aanelkaar geklonken was.

Ik liep een pas of tien vooruit, met Mauden „Auntie." De boomen van den weg welf-den hun naakte kruinen als een hoogentunnel over ons heen. Links in den donker-blauwen hemel blonk reeds een ster, heelzuiver, heel helder, als een eenzaam, fijnjuweel; rechts, in 't rood der ondergeganezon, hing een fijn schilfertje maan, als eenantiek sieraad. Een bende wintervogelswiekte hoog, met fijne, schrille kreten hetglanzend westen in.

Wij keuvelden over diverse dingen. „Aun-tie," Aun-tie," die nog steeds veel belang in de „oldcountry" stelde, wilde o. a. weten hoe dewelgestelde menschen aldaar 's zomers leef-den . Ik vertelde haar van de buitenverblij ven,van de bergen, van de luxe-badplaatsen.

Vrijwel hetzelfde als bij ons, meende„Auntie." En zij deelde mij mede dat zij's zomers meestal voor een poosje naarNewport gingen, en dan naar Saratoga

I76 DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

in de bergen en in den herfst naar Lennox,allemaal plaatsen waar het heel aardigen „smart" was.

„Society" sidderde ik in mijzelf.. En weerdacht ik: „Als we nu maar stevig genoegaan elkaar geankerd zijn alvorens de dooiinvalt!"

Bij een kruispunt van den weg blevenzij staan. Daar moesten zij de laan op naarhun villa en wachtten even op Papa enMama, die met Violet aangekuierd kwamen.

Ik nam mijn hoed af en begon handdruk-ken te wisselen. Al de handdrukken die ikwisselde waren, zooals van zelf spreekt,slechts aanleidingen tot den afscheid shand-druk, dien ik met Maud zou wisselen.

Ik voelde al mijn zintuigen tot het uiterstegespannen en gescherpt. Ik keek haar aanmet mijn enthousiaste oogen en 't kwammij voor of in haar afscheidsblik een on-gewone teederheid van streeling en vanzachtheid lag. Ik drukte haar . de hand enhield die eventjes, héél eventjes langer danstrikt-noodig was in de mijne en 't kwammij voor alsof zij deze drukking ook heeleventjes met een extra-drukkingj e beant-


woordde, alvorens mijn vingers los te laten.Het stroomde door mijn heele lichaamheen als een electrische trilling; zoo ietsdat langs mijn armen naar mijn schoudersopklom, daar even mij doorrilde en danlangs mijn rug en langs mijn beenen in dengrond verdween.

Het stoomde als 't ware in mijn hoofdvan woelende en gloeiende gewaarwordingenen gedachten. Het was alsof ik grooterwas geworden en of mijn lichaam, evenalsmijn geest, tot aan de ideale sterren reikte.Ik liep met veerkrachtigen tred recht vóórmij uit, heuvel op, heuvel af en toen ik ietwattot bezinning kwam merkte ik, dat ik ènde aanlegplaats der „ferry's" èn het stationvan de West Shore Railroad reeds langvoorbij was. Never mind! Ik was niet ineen stemming om ergens te gaan zitten ofte wachten; ik had behoefte aan beweging;ik moest loopen, lóópen, en denken, enplannen maken, en hardop praten in denachtelijke eenzaamheid: en ik liep maarsteeds verder, gesticuleerend onder de so m-bere boomen; ik liep te voet naar New Yorkterug, niet meetellend mijn moeheid en denDe roman van den schaatsenrijder. 12


afstand, ik liep als een gek, al het anderevergetend in de wilde opbruising van mijnhartstochtelijke liefde.

Af en toe bleef ik plotseling staan. Danrees opeens, als een spook, het beeld vanhet verleden vóór mij op. Wat! Zou ik wer

-kelijk den moed hebben mij voor altijd inhet vreemde land te vestigen? Zou ik nooitmeer in 't lieve Vlaanderen gaan leven?Zou ik nooit meer de bekoorlijke dorpjesMeylegem-Noord en Meylegem-Zuid, en demooie, kronkelende I,eie en Tieldeken, ende freule van 't kasteel, en mijn oude vrien-den: de Groote Dichter, de Groote Schilderen zelfs de eenmaal diep-gehate GrooteMusicus terugzien! Het suisde en woeldepijnlijk in mijn overspannen hoofd; ik voeldemijn ziedende hersenpan als een soort gist-kuip waarin, onder mysterieuze en folterendewerking, mijn toekomst werd geb rouwen .Maar wie weet? Misschien zou zij zelve welin Vlaanderen willen komen leven? Als ikdat kon bereiken, dan was mijn overwinningtotaal! Hoe trotsch zou ik zijn, met haar, inal haar bloeiende, overweldigende schoon-heid, ginds, in mijn land, bij al wie mij


kende! Wat een triomf om met haar overde Leie te gaan schaatsenrijden en daareven op te houden in de bocht vóór hetkasteel, het trotsch kasteel, en haar schoon-heid en de kunsten die ik haar geleerd zouhebben te vertoonen voor de hoogmoedigefreule, en voor den verwaanden baron metzijn grijze bakkebaarden, en voor al delui die ons daar destijds zoo smadelijk ge-negeerd of bejegend hadden! Dat moest ikzien te bewerken en, te bereiken; dat wasmijn taak, mijn levenstaak, ik voelde hetineens met alles-overweldigenden aandrang,en ik liep maar steeds verder en verder;luid-pratend en gesticuleerend langs denwit-besneeuwden, eenzamen weg onder destralende tinteling van den sterrennachtheen, tot ik eindelijk in 't verschiet de eerstelichtjes der geweldige wereldstad zag flik-keren .

Daar begon, of, beter gezegd, daar ein-digde de electrische tramlijn; en niets is

meer ontnuchterend en werkelijker danhet begin of het eind van een electrischetramlijn. Daar gaat een matter-of-fact-stemming van uit, die alle romantisme


en ideaal terstond op 't tweede plan ver-schuift. Ik zuchtte zwaar en mijn schooneilluzies zakten op den geheimsten bodemmijns harten neer. De buurt was vuil enbanaal-leelijk, zooals elke buurt waar eenelectrische tramlijn begint of eindigt; maarop den hoek was er toch nog een „bar"van niet gansch onoogelijk uiterlijk en alsvanzelf trad ik er binnen en bestelde ereen cocktail. Ik vroeg den „barkeeper"of hij mij wel een Manhattan-cocktail zoukunnen toebereiden.

Cèrtainly, sir, antwoordde de man,met nadruk op de eerste lettergreep, alsofhet immers vanzelf sprak, dat in zulk eenmerkwaardige gelegenheid als de zijne, defijnste „drinks" werden klaargemaakt. Eninderdaad, het ding smaakte heerlijk, mis-schien ook wel omdat ik zulken dorst haden zoo flink geloopen had.

Ik stak een sigaret op en in den blauwenrook liet ik mijn droomen gaan. Wat washet leven toch heerlijk en wat stond de schoo-ne wereld glanzend-wijd vóór mij open!Ik bestelde een tweeden cocktail. Een zaligemoeheid zonk loom in mijn beenen. Had


ik nu maar een mooi rijtuig met een vlugspan paarden om mij thuis te brengen, dachtik. Thuis! Ik had daar immers geen thuis!Mijn huis was verre, verre, in het mooieVlaanderen. Even schroefde een heimweeïgeemotie mij de keel toe en ik kreeg tranenin mijn starre oogen. Neen, ik bezat hiergeen thuis; ik was hier de vreemdeling,bijna de banneling; maar zij had wèl eenthuis, een heerlijk home dat ik weldra zoumogen zien; en ik droomde dat dat heerlijkhome nu ook mijn home was en dat haarrijtuig met de mooie schimmels vóór dedeur van 't kroegje stond, om mij bij haar,in haar schoone armen, naar huis te voeren.Voor de deur van 't kroegje stond inderdaadeen rijtuig; maar 't was de zeer prozaïscheelectrische tram, waarvan de wattman ende conducteur den beugel omsloegen.

Ik betaalde, stond op, en vertrok metde electrische tram.

IV

De dag, de groote dag, de dag van mijnbezoek bij Maud's familie, was aangebroken.

't Was stralend mooi weer, nog mooier


dan al de vorige dagen. De winterzon glansdeheerlijk en de stille, in het verschiet licht-grijs- en blauwwazige lucht was prikkelendzuiver en sonoor van geluiden op den hard-bevroren grond. 't Was als een winter-feestdag in de reine lucht.

Al van in den vroegen ochtend had ikmij aandachtig in den spiegel bekeken enbestudeerd welk pak en welke das mij hetbest zouden staan. Dit is volstrekt geengeringe of onbeduidende zaak. Wij, mannen,hebben ook zoo bitter weinig wat ons eenigs-zins kan opsieren. Mijn teint was door dezon reeds flink gebruind; ik moest dus ietsvinden dat daarbij paste. Ik probeerde't eerst met een donkergrijs pak en een steen

-roode das. Het stond mij niet kwaad, maar't maakte mij wat dik; 't voldeed mij niet.

Ik trok een zwart pak aan, met blauwedas. Afschuwelijk! Afschuwelijk! 'k Zager net uit als een burgerman op zijn zon-dagsch. Ik wist niet hoe gauw ik dat uittrok.Toen paste ik gewoon een donkerblauwpak aan met zwarte das en hield mij daarmeetevreden. Het stond wat streng, wat dor,maar 't miste niet een zekere, sobere dis-


tinctie. Een paarlen speld fleurde het trou-wens nog al op. Ik voelde mij daarin wel nietsals een veroveraar, maar ik viel me toch nogal mee wanneer ik mij in den spiegel bekeek.

Om twaalf uur was het een heele kwestiewat ik wel eten zou. Er stond Irish Stewop 't menu en daar hield ik heel veel van,maar ik dacht er niet aan, vanwege de uien.Misschien zou het zelfs beter zijn als ikmaar heelemaal niets gebruikte. Dat maaktlichter, ideëeler, spiritueeler. Een menschdie stevig gegeten heeft is dikwijls log enloom en zwaar; een mensch, die een enkelenmaaltijd laat voorbij gaan, krijgt iets voor-namers, iets superieurs. Maar.... de maagbestond ook nog, en die is zeer materialis-tisch aangelegd, zoodat ik eindelijk beslootte transigeeren: mijn inferieur wezen zou„iets" krijgen en mijn superieur wezen ookiets; en dat loste zich op voor 't eerste ineen zeer fijne, maar heelemaal niet over-vloedige „lobster-salad" en voor het tweedein een glas spuitwater in plaats van bier.Daarmee trok ik op.

De familie was reeds druk aan 't schaatsen-rijden, toen ik op het ijs aankwam. Maud


was met inspanning de krul aan 't instu-deeren, die ik haar twee dagen tc' vorengeleerd had, en 't kleintje, Violet, kwamnaar mij toegevlogen van zooverre zij mijzag en riep jubelend dat zij het kunstjekende, terwijl haar tante Maud nog steedsaan 't knoeien en aan 't zwoegen was. Zijdeed het mij voor, werkelijk heel aardig;en toen beleefde ik een van mijn grootstetriomfen: ik merkte met den eersten oog

-opslag wat er nog aan 't werk van Maudontbrak: een kleinigheid, een niets, maardat gedaan moest worden om 't figuur tekunnen maken. Ik wees het haar, vroeg ofik haar even bij de hand mocht nemen;en daar ging het ineens: zij snapte 't, zijwas er, zij maakte zonder moeite het figuurdrie en vier maal na elkaar; en zij keek mijmet zulk een stralende dankbaarheid, metzulk een glans, j a, met zulk een hartstochten met zulk een liefde in haar mooie oogenaan, dat ik er als bedwelmd onder werden even van emotie naast Papa en Mamaen „Auntie" op de bank moest gaan zitten.

Het was een gelukkige, een diep -gelukkigemiddag! Er komen zoo van die dagen, waar


alles meewerkt, evenals er andere dagen zijn,waarop alles tegenvalt. Er hing als 't waregeluk en voorspoed in de atmosfeer; alleswas licht, alles was vroolijk, alles ging ge-makkelijk en als van zelf. Maud genoot;zij genoot als een frisch, jong kind in juvenielgeluk van 't kunstje dat ik haar geleerdhad; zij was blij en dankbaar en beschouwdemij als een soort redder en een held, als eendie voor haar ongekende hemelen van genoten van geluk geopend had.

Wij reden en kringelden tot wij moe,doodmoe waren; wij reden ieder op zichzelfen wij reden samen; en als wij samen redenwas het, voor mij althans, een zaligheidwaarvoor geen woorden zijn te vinden;wij reden en wij bleven rij den; en ik weetniet wanneer wij er wel mee zouden uit-gescheiden zijn, als niet de zon achter denheuvel was verdwenen, wat voor onmiddellijkgevolg had, dat Papa en Mama en „Auntie"eensklaps een ijzige koude voelden in hunrug, en meteen van de bank opstonden,en verklaarden dat het tijd, hoog tijd wasom nu naar huis thee te gaan drinken, zooalsafgesproken was.


Wij bonden af en waren klaar. Dezelfdeschoone avondzon die al die laatste dagenmijn geluk beschenen had, ging met onsmee langs den besneeuwden weg, verlichttemet haar laatste, oranje-gouden stralenhet weeldepad van al mijn zaligheid. Maudwas zóó verrukkelijk schoon in dien langzaamaan tanenden glans, dat zij mij weer voor-kwam als een soort godin, bij vergissingop de aarde neergedaald. Ik had haar, alskrankzinnig van hartstocht willen omhelzen;en ik had ook voor haar in de sneeuw willenneerknielen, en haar aanbidden, en tranenvan geluk schreien aan haar voeten.

Bij het kruispunt van den weg sloegenwij rechtsaf en stapten den heuvel op. Waarzou het zijn? Waar zou het zijn? dacht ikbij elke villa, die wij langs kwamen. Maar't liep een heel eind verre: het liep tot bovenop den heuvel, tot op een punt waar heelalleen een laatste, groote villa stond die,ik voelde 't instinctmatig, hààr „home"wezen moest.

Zoo was het ook. Papa keerde zich om,keek mij, met ietwat ijdelen glimlach aanen zei:


We zijn er.Hij duwde een hekje open en wij betraden

het erf, dat dik onder de sneeuw lag. Deboomen en de heesters droegen witte watten;een pad was tot de stoep gebaand, die toe-gang gaf tot een veranda, welke rondom't huis liep.

Het zicht van daar uit, was onvergelijkelijkgrootsch en schoon. Ik juichte, ik jubelde,ik vroeg of ik eens rond mocht loopen, omdat te bewonderen. Zij vergezelden mij,om van mijn verrukking mede te genieten.

In 't Westen brandde de zon haar laatste,roode stralen weg over een wijde uitgestrekt-heid van stilte en verlatenheid. De sneeuwwas roze en violet, een enkel huisje hieren daar stond als vergeten kinderspeelgoedin de wijde ruimte; een bosch donkerde,dicht en zwart, als een rouwkleed op 'tglinsterend wit van een verderen heuvel.Een paar fabrieksschoorsteenen staken hunrechte pijpen in de hoogte, zonder de schoonerustige harmonie van het landschap testoren.

Naar de oosterkim was 't schouwspelgansch verschillend. Daar lag in de diepte

I88 DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

de prachtige Hudson met zijn vaalgroenwater tusschen 't wit van de besneeuwdeoevers. Kleine dingetjes dreven er in schuin-sche vaart dwars overheen, wij d-uitloopende,witte strepen achter zich naar de kantenstuwend; en die kleine dingetjes waren degroote, machtige „ferries" die heen en weervan en naar New York voeren. De huizentintelden van lichtjes aan de overzijde; engansch aan 't einde van den horizont, naar't Zuiden toe, was 't of daar ergens een vul-kaan in werking was: lichtschichten flikker-den, rookkolken somberden en een machtig-zware stem kwam in doffen ondertoon tothier verre aangewaaid: de grootsche stemvan New York met al zijn duizenden, enduizenden door elkander warrelende gelui-den, waar af en toe, als een noodkreet, desnerpende gil van een locomotief, of hetlanggerekt, klagend geloei van een stoom-boot-sirene, aangrijpend uit opklonk.

Ik stond daar, en 'k had er uren kunnenblijven om te zien en te genieten. Ik had erwillen staan alleen met hààr en ons beidenvan die geweldige poëzie laten doordringen:een poëzie, grootsch en machtig als de over-

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER I8q

weldigende, bijna vernietigende liefde, diein mijn boezem voor haar bruisde. Maar„Auntie" kreeg het . koud, „Auntie" wasbang voor „chills" en huiverde; en Papaopende met een fijn sleuteltje de zwaar-bewerkte, eikenhouten voordeur en wijtraden binnen.

Hij draaide aan een knopje en in de „hall"ging electrisch licht op. Het licht glom kleur

-rijk en gedempt in een hanglamp van groen,rood en oranje glas en ik kreeg dadelijkeen plechtigen en weelderigen indruk, alsin een oostersch paleis of in een kerk. Zwarekasten stonden tegen de wanden, rijke tapij -ten hingen aan de muren; een donkerroodelooper liep langs een monumentale trapnaar boven. Links hing een groot schilderij,zwaar, somber, onduidelijk. Ik ging er rechtop af, om alvast te bewonderen; maar Papahield mij tegen, zei dat ik daar maar nietmoest naar kijken, wijl het niet veel te be-teekenen had. Hij hielp mij mijn jas uittrek

-ken en haakte die aan een gewei dat totkapstok diende; en nog eens aan een knopjedraaiend duwde hij een zijdeur open en ver-zocht mij binnen te gaan.


Ik liet de dames voor en trad in een salon,door Papa gevolgd.

Door breede, heldere ramen zag ik denlaatsten, rooden zonnegloed in 't Westen,over het wijd-ingesneeuwde, eenzaam veld.'t Was heerlijk-schoon, gelijk een vizievan apotheose. 't Was om er naar te blijvenstaren en te droomen. De zachte warmtevan een gedempt -gloeiende vulkachel vulde't vertrek met een egale, koesterende luw -heid en men had den indruk van veiligin een serre, of in een lente-atmosfeer testaan, gezellig genietend met de oogenvan al 't schoone dat daarbuiten lag, zonderde onaangename scherpheid van de koudete voelen.

0! hoe prachtig! Hoe prachtig! jubeldeik.

Maar Papa deed zenuwachtig en als 'tware eenigszins gehinderd. Iaat ons degordijnen dichthalen en licht aanstekenzei hij; anders kunnen wij de schilderijenniet goed zien.

De schilderijen! 't Was .waar ook! Ik wasdaar immers gekomen om zijn schilderijente bewonderen! Ik had het reeds vergeten,

DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRI J D ER 191

zoo diep had mij het mooie vergezicht doorde ramen geboeid.

Mama drukte op een schelknop en Papastak alvast een lamp met roze kap op, diezacht op een onyxen tafeltje gloeide. Eenhupsch dienstmeisje kwam binnen en haarwerd bevolen de gordijnen dicht te trekkenen theewater te brengen.

Een voor een werden de schoone, weidschetafereelen als 't ware uitgewischt. 't Wasof een groote, ruwe, schennende hand zemet doodkleur oververfde. Het was alsoflicht en ruimte uit de wereld verdwenen.Toen dat gedaan was stak Papa nog eenpaar lichten op; en, zich met iets kinderlijk

-triomfants tot mij omkeerend:Look now! zei hij.

Ik keek ...Wat er ook gebeuren kon en wat ik ook

te zien mocht krijgen, vast had ik mijvoorgenomen in ieder geval te bewonderen.Ik was op alles voorbereid, ook op het ergste;maar wat ik zag leek mij op 't eerste gezichtnog erger, dan het ergste dat ik mij hadvoorgesteld.

Het waren in de eerste plaats portretten;


en ik herkende Papa en Mama en „Auntie"en ook, o gruwel, Maud! Zij waren geschil

-derd als door een dolle neger, iets zóó gewel-dig onartistieks en leelijks, dat ik de woordenop mijn tong voelde verstijven. Het warenals gekleurde poppen uit een panopticumof kermis-kraam, van die dingen welkede handen doen kittelen om er met ballennaar te gooien en waar men 's nachts vandroomt, in nachtmerrie-benauwing. Zij wa-ren gef igeerd, dood, gedrochtelijk. 't Wasiets zóó overweldigend-affreus, dat ikterstond besefte zelfs geen middenweg inmijn appreciatie te kunnen gebruiken: ikmoest ofwel mijn afkeer uitgillen, ofwelblindelings en onvoorwaardelijk goedkeurenen bewonderen; en ik deed het laatste,met een ignobele valschheid en lafheid,met de kruiperige lafheid van den smoor-verliefde: een daad, een wandaad, waar ikmij nu nog over schaam.

Papa zette 'n hooge borst op, kuchte,kreunde als 't ware van trotsch genoegen,terwijl Auntie's felle oogen flikkerden enMama met eenigszins bescheidener genoegenhoofdknikte en beaamde:


Oh yes, they are very lovely, indeed.Maud, met een zachte kleur over haar

wangen, stond in stilte te genieten.Opgetogen leidde Papa mij verder rond.

Ik zag een knoeierig „sous-bois" konter-feitsel uit een niet-bestaande streek, vuilplagiaat van Courbet; een marine als vangegolfd karton waarop papieren schuitjesdobberden, een berglandschap met sneeuw-toppen, als geklopte room op chocolade.Maar glunderend bracht Papa mij bij 'nkleiner schilderijtje in een hoek en zei,terwijl zijn stem even van emotie hikte:

En dit is 't fijnste wat ik heb.Het was een ijsgezicht uit Volendam,

met de kleine poppenhuisjes langs den dijk,met de witte kapjes en de witte klompjes,met de visschers en de visschersvrouwen,die in hun nationale kleederdracht . op schaat-sen reden. Het ding was akelig netjes enbanaal geschilderd als een chromo; 't waseigenlijk om bij te huilen en te snikken;maar ik jubelde alweer met laffe uitbundig-heid; ik zei dat het precies zoo was in wer

-kelijkheid en daarop omringden zij mijallen en deden mij vertellen, en vroegenDe roman van den schaatsenrijder. 13

194 DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

naar allerlei bijzonderheden uit die streeken zeiden dat zij 't vaste voornemen haddeneen of anderen dag dat verrukkelijke landte gaan bezoeken.

Horizonnen van zaligheid gingen in mijnverbeelding voor mij open. 0, zou ze tochwerkelijk .... . in de „old country", zooheel dichtbij mijn eigen land eens komen!En, als ze daar eenmaal was, wie weet ofzij er niet zou willen blijven, met mij ... .met mij .... als mijn beminde, als mijnvrouw! Het duizelde in mijn geest; het wastè schoon, tè heerlijk, ik mocht mij nietzoo in vervoering laten meeslepen. Verderliep ik rond, zag nog meer monsterdingen,bleef eindelijk voor den vleugel staan, waaropeen heele rij fotografieën prijkten. En daarzag ik weer Papa, en Mama, en „Aun-tie" en ook Maud, doch nu in al hare ver

-rukkelijke schoonheid, in baljapon en laaggedecolleteerd, als de prinses uit een sprook-j e. Ik werd er plotseling j aloersch van, wild-j aloersch omdat anderen vóór mij haarzoo hadden mogen zien en ik voelde 't heetebloed naar mijn wangen opgolven, terwijleen zwoele hartstochtsnevel vóór mijn oogen


schemerde. Meer andere, meestal knappeportretten stonden naast het hare en Papavertelde mij van wie die waren: Isabel,zijn oudste dochter en Violet's moeder,die in California woonde; Basil, zijn zoon,die in Philadelphia getrouwd was en verdernog enkele familieleden en goede vrienden.Achter Maud's portret stond dat van eenjongmensch met banaal-knap gezicht endonkere snor, die mij voorkwam eenigszinsop haar te lijken. „Is dat ook een zoonvan u?" vroeg ik aan Papa. „No, a friend,"antwoordde hij, een vriend, die in NewYork woonde, maar voor 't oogenblik eenlange reis maakte voor handelszaken inAustralia.

Op een schrijftafeltje bij 't raam stondeen kleine aquarel en ik voelde (je kuntzoo van die voorgevoelens hebben) dat ditiets was, dat Maud geschilderd had. Ikging er naar toe, boog er mij over heen,bekeek het met aandacht; en, mij weeroprichtende, kalm, met ernstige, als 't warebeheerschte bewondering:

Dit is 'n aardig dingetje, zei ik.Ik zag het vuur over Maud's wangen


komen en 'k dacht dat Papa van overmoedging omvallen.

Weet u van wie dat is! riep hij, ... .En hij verklapte 't, zwellend van vaderlijkentrots.

Ik hield mij heel, héél kalm en ernstig,alsof mij een gebeurtenis werd meegedeeldvan zulk een overweldigend gewicht, dathet besef ervan eerst in mij moest bezinken.Ik ging weer naar het tafeltje toe, bekeekde aquarel met uiterst ingespannen aan-dacht, richtte mij op, staarde, alsof ik geenwoorden vond om mij n - gevoelens uit tedrukken, het jong meisje aan.

- 't Is buitengewoon knap! kon ik einde-lijk uitspreken.

Papa jubelde:En zeggen dat ze er zoo met dozijnen

heeft, boven, op haar boudoir! Iaat zemeneer toch eens zien, Maud.

Zou het u heusch interesseeren? vroegzij blozend.

Ik zou mij niet meer kunnen herinneren watik op die ontroerende woorden antwoordde.Ik herinner mij enkel dat ik de felle, op mijgerichte oogen van „Auntie" even met een

DU ROMAN VAN DUN* SCHAATSENRIJDER I97

eigenaardige uitdrukking zag flikkeren endat Mama mij vroeg of ik niet eerst eveneen kop thee wilde drinken.

Ik weet ook niet, of ik voor dan na 'tbezoek op het boudoir die kop gedronkenheb. Dikwijls heb ik daar met spanningover nagedacht en ben het nooit met mijzelfeens kunnen worden. Ik weet alleen datik een kop gedronken heb, vóór of na 'tbezoek op het boudoir.

Maar wel weet ik nog dat de salondeuropenging, dat ik met_ haar in de „hall"kwam, in het mysterieuze gedempte lichtder Moorsche hanglamp van groen, rood enoranje glas, en dat ik over den donker

-rooden looper met haar de trap op ging.'t Was als een bruidsmarsch naar boven,

als een nuptiale gang. Ik had geen de minstemoeite om mij in te denken in 't geval datik met haar getrouwd was en dat wij samen,als man en vrouw, naar onze slaapkamergingen. Op 't eerste trapportaal duwde zijeen witte deur open, draaide licht aan,verzocht mij binnen te treden.

Alles was er van een lichte kleur, amandel-bloesemachtig-teer en 't geurde er bedwel-


mend naar fijne viooltjes. Er waren gemakke-lijke, lichtkleurige fauteuils; er was een groote,lichte divan, breed als een bed.

Hier nu te blijven, -dacht ik, en nooit meerweg te gaan! En even sloot ik mijn bedwel-mende oogen. Hier te blijven, haar in mijnarmen te nemen, haar te omhelzen en tezoenen, als in een hemel op aarde. En'k wachtte, roerloos, strak, alsof het nukomen zou, alsof het vanzelf zou gebeuren,omdat het werkelijk, zooals in mijn ver-beelding, niet anders kon.

Zij ging naar den divan toe en haalde vanachter de rugleuning een lijvig album tevoorschijn. Zij lei die op den divan open,schoof twee stoelen bij en verzocht mij tegaan zitten.

Ik nam plaats, machinaal, als in een droom.Ik hoorde haar lieve, zachte stem en be-

greep niet wat zij zei. Ik zag haar langzaam,een voor een, de bladen van het album om-keeren en had niet het minste benul vanwat ik zag. Ik uitte klanken, die van mijnbewondering moesten getuigen, maar kendegeen verschil tusschen een landschap en eenzeegezicht. Ik ging op kleuren af, op felle

DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER 1 99

vlakken, die nog eenigszins mijn elementair-geworden waarnemings-vermogen troffen. Enaldoor waande ik mij in een wonderoord,in een hemelschen tuin, in een Paradijs,waar het heerlijk naar viooltjes geurde.

Ik weet niet door welke kracht of welkevrees ik aan de verleiding heb weerstaanmijn arm om haar middel te slaan en inwilden hartstocht haar blanken hals tezoenen. Het had best kunnen gebeuren ennu nog begrijp ik niet, dat het niet gebeurdis. Maar het is niet gebeurd. Toen ik allesgoed gezien had en bewonderd, deed zij hetalbum dicht, stond op en ging het weer opzijn plaats, achter de rugleuning van dendivan, schuiven. Daarmee was mijn bezoekop haar kamer afgeloopen. Daarmee mochtik heengaan, bevredigd of onbevredigd, ikweet het zelf - niet meer. Ik weet alleen datplotseling een groote kilheid in mij doordrongen dat ik huiverde, als van scherpe kou.Het was ,alsof ik van een reuzen-inspanningverlost werd. Ik had het gevoel dat iktusschen twee uitersten had gestaan: eenformidabele ramp en een onuitsprekelijkgeluk; en dat ik veilig aan de vreeselijke


ramp ontkomen was, zonder echter hethemelsche geluk te proeven. Ik werd ineensheel kalm. De wilde crisis was over; ik kongewoon weer als een gewoon mensch voelenen denken. Ik beefde nog een weinig toen ikmet haar naar beneden kwam en ontweekmachinaal den fel-vorschenden blik van„Auntie;" maar ik kon althans spreken; ikkon in woorden mijn waardeering en be-wondering uiten en die zelfs met eenigeconsequentie en welsprekendheid motiveeren.Zij luisterde met _ernst naar mij; zij keek mijaan, met dankbaarheid en sympathie.

Toen dronk ik thee. Het zal me steedseen kwelling blijven mij niet meer te kunnenherinneren, of ik, al dan niet, ook theedronk vóór ik met haar naar boven ging,maar dat ik thee dronk toen ik weer benedenwas, ja, dat herinner ik mij nog heel duide-lijk. Ik dronk thee en nam met bevendevingers een paar koekjes. En ik bleef niette lang voor dat eerste bezoek; ik wist heelgoed mijn tijd te kiezen; ik vertrok in hetbewustzijn dat ik een gunstige impressieachterliet.

Bij 't afscheidnemen drukten wij elkaar

DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER 20I

de hand. Onze oogen keken elkander sprekendaan en ik hield haar vingers in de mijne,misschien een halve seconde langer, dan vol-strekt noodig was. Trok zij instinctmatighare hand terug, of liet ik die instinctmatiglos? Ik weet het niet meer. Maar die halveseconde voelde ik in mij, als een duizeling-wekkende overwinning. Ik liep bedwelmdnaar de deur, door Papa begeleid; en 'toogenblik daarna stond ik, in den scherpenvriesavond, op de schemerwitte sneeuw vanden eenzamen weg.

Ik liep in snellen pas een honderd metersen bleef dan even staan. Al de miljoenensterren van den schoonen donkerblauwenhemel schenen voor mij alleen te tintelenen te bloeien. Wat was de wereld groot enmooi! Wat was het leven zalig! Ik stak eensigaret op en voelde mijn oogen glinsterenin den nacht. En eensklaps had ik het besefdat mijn bestaan heel waardevol en dierbaarwas geworden en dat ik heel goed er voorzorgen moest. Ik voelde mij ineens moe,doodmoe en uitgeput, maar toch zalig-moeen uitgeput. Ik had genoeg gedaan, diendag; ik had het maximum bereikt van wat


ik kon verwerken; en in plaats van nu nogverre te gaan loopen, zooals ik eerst vanplan was, trok ik huiverig den kraag vanmijn jas op en ging doodstil en kalm in dewachtkamer van de West Shore op mijntrein zitten wachten.

De gansche wereld woelde als 't ware inmij om en de menschen liepen langs mij heenals in een droom. Ik was het centrum van't bestaan geworden. Even sprak ik hardopin 't stille van de wachtkamer en merkteniet eens dat de overige reizigers mij vreemdaankeken. Toen de trein voorkwam stapte iker machinaal in en toen hij een half uurlater in het Pennsylvania Depot stilhield,stapte ik er machinaal uit, zonder beseftte hebben dat ik er mee gereisd had.

't Was etenstijd en ik had honger, en tochzou ik niet eten. Mijn maag pijnigde en mijnslokdarm was als dichtgeschroefd. Ik kochteen krant, keek er in, gooide hem dadelijkweg. Ik nam hem weer op en keek metinspanning naar de huwelijks-aankondigin-gen . Was ik nu heelemaal overstuur engek ?

Ik trad een „bar" binnen. Ik was er


nauwelijks of reeds speet het mij dat iker was. Ik liep er weer uit zonder iets tegebruiken. Ik hoorde een kort hoongelachvan den barkeeper.

Toen begreep ik dat alles ontheiligingwas, wat mij ook maar eventj es aan degedachte van haar kon onttrekken en zondernog naar iets te kijken of te zoeken liep ikrecht naar mijn ongezellige pension-kamertoe en sloot er mij met mijn ziedende gevoe-lens en gewaarwordingen op.

Ik dronk veel water en rookte sigaretten,mijn strak-starende oogen in het onbestemdevóór mij heen gevestigd.

Ik had vizioenen waarin mijn ganscheleven en verleden vóór mij heen zweefde.Ik dacht aan mijn tehuis, aan 't schooneVlaanderen, aan mijn vrienden, aan Ti.elde-ken van Meylegem, en aan de freule van't Kasteel. Er kwamen tranen in mijn oogen,die langzaam over mijn wangen vloeiden ...

Zoo overviel mij eindelijk de slaap. Rillendvan de koude werd ik wakker, gooide nij nkleeren uit, kroop in mijn bed.

De torenklok van de Pennsylvania sloegtwaalf uur.


Ik kroop tot mijn hoofd onder de dekensen droomde van Paradijzen..

V

Kunst is een heerlijk iets. Kunst loutertde ziel van den mensch en verheft hemhoog en nohel boven de kleinzielige sleurvan 't alledaagsche leven. Kunst is de bloemdes levens. En kunst is liefde, liefde inden schoonsten en den ruimsten zin van 'twoord.

Dit mocht ik met volzaligheid ervarengedurende de vele dagen en de lange weken,die op mijn eerste bezoek aan Maud's oudersvolgden.

Het ijs is niet eeuwig, tenzij aan de Noord-pool en omgeving, en ook wel, 't spreektvan zelf, aan de Zuidpool en omgeving;en met angst zag ik de dagen langer wordenen voelde ik de zon luwer en warmer schijnen,terwijl het ijs op den vijver steeds zachterwerd en de sneeuw die er omheen lag ziender-oogen wegsmolt.

De lastige en gecompliceerde kringen welkeonze schaatsen trokken over de gladdeoppervlakte lieten er, schrijnende em-


blemen van alle vergankelijkheid, nognauwelijks -zichtbaar hun sporen na; en't werd mij meer en meer en o zoo droevigduidelijk hoe al die schoone kunst voor goedverloren ging. Maar het lot waakte als eentrouwe beschermengel over mij en naarmatede ijskunst in het niet verzwond, ontwaakteen leefde steeds intenser in mij, en inons beiden: in Maud en mij, de koesterendeheerlijkheid van den breederen, blijvenden,algemeenen kunstzin op.

Dat was aldus gekomen door 't bezichtigenvan die monster- schilderijen in Papa's huisen vooral door 't bezoek op Maud's bou-doirtj e en het bewonderen van haar aquarel

-len-album.Vast en zeker geloof ik, dat het ontstaan

en 't zich ontwikkelen van het kunstgevoelin 't algemeen, van dien ontroerenden tijdin mijn leven dagteekent. Ik moet haarin die dagen dingen hebben gezegd,wat al weet ik niet meer, dingen, diehet geloof in haar levendig maakten, datzij een groot talent als schilderes bezat,terwijl ze van mij den indruk - moestkrijgen, dat ik, ondanks al mijn verre-


gaande bescheidenheid, over een buiten-gewoon ontwikkelden en scherpen critischenkunstzin beschikte.

Hoe dan ook: toen het ijsvermaak diènwinter onherroepelijk onder den alles nivel-leerenden en verwaterenden dooi verlorenen verdronken was geraakt, hielden onze ge-zellige relaties daarmee niet op. Wel integen-deel. Ik vertelde haar van mijn voornameartistieke vrienden uit de „old country;"van den Grooten Schilder, van den GrootenDichter en zelfs van den Grooten Musicus;en die verhalen boeiden haar bovenmatig;haar wangen kleurden en haar oogen tintel-den; zij had ze willen kennen; zij snaktenaar een meer artistiek en intellectueelmilieu; en zij bekende mij met treurnis dathaar gewone leven en omgeving in Amerikahaar dikwijls zoo banaal en zoo prozaïschscheen. Zij had de wereld willen zien, deartistieke wereld: Parijs, Londen, Rome; zijstelde zich wonderen voor van 't heerlijkleven der artisten in die groote steden enzij vroeg mij of ik daar niet dikwijls heentoog,en er weken en maanden verbleef, om mijop te frisschen, om mij als het ware aan


die bron van louter heerlijkheid te lavenen te herdoopen.

Ik loog er maar wat raak op los. Ik ver-telde . van mijn bezoeken in Parijs, welkezich in dien tijd feitelijk tot één enkel bezoekbepaalden en van mijn herhaalde verblijvenin schilders-milieux, welke zich ook al beperk-ten tot één enkel milieu: dat van een Belgischschilder, die toentertijd in Frankrijk's hoof d-stad woonde en mij eens op zijn atelierontvangen had. Inderdaad had ik haar meerpikants kunnen vertellen over mijn vroegereverhouding tot het mooie Tieldeken vanMeylegem en tot de mooie freule van 'tKasteel; maar, vreemd genoeg, daar dachtik op dat oogenblik niet aan.

Met dat al werd onze kennismaking gaande-weg intiemer en het duurde niet lang of zijinviteerde mij om af en toe eens, als ik tijd had,een uurtje bij haar te komen doorbrengen.

Tijd of geen tijd, ik maakte tijd, natuurlijk;en zoo kwam het als van zelf, dat ik daarook wel eens bleef lunchen en dineeren, tothet ten slotte een vaste regel werd, dat iker elken Zondag kwam en er geregeld hetmiddagmaal gebruikte.


Ik verscheen zoowat tegen vier uur engebruikte thee met de gansche familie. Datwas als de inleiding, als de inwijding tot hetgroot geluk dat volgen zou. Zij zat daar,mijn aangebeden schoone, in den banalenhuiskring en zij deed mee als ik in het banaalgesprek over banale dingen; maar onze oogenspraken tot elkaar een intiemere taal, waarinheerlijke werelden van geluk zich soms inéén enkelen zwijgenden blik openbaarden.Ons lichamelijk wezen was daar, maar onzegeest, onze ziel, ons ideaal leefden, en trilden,en jubelden hoog en verre daarboven endaarbuiten; en zoodra het behoorlijk konstond zij op en noodde zij mij om verdermet haar alleen te gaan keuvelen.

Met haar alleen! Telkens weer bracht hetmijn gansche wezen als in duizeling. Het wassteeds weer voor mij van zulk een overweldigend geluk, alsof een schoone hemelgenadig voor mij openging. Ik volgde haar,bij slecht weer op haar kamertje, bij mooiweer naar buiten, in het lenteveld, waar nude eerste bloemen fleurden; en het warenofwel bespiegelingen zonder eind in de gepar-f umeerde gezelligheid van 't lichte boudoirtje,

DU ROMAN VAN DUN SCHAATSEI\TRIJDER 209

ofwel lange wandelingen door de velden ende bosschen, in die mooie maar verwaarloosdeAmerikaansche natuur, die, zelfs tot in deonmiddellijke nabijheid der groote stedeniets oerruws en wilds behouden heeft.

Ik kon het voor mijzelf nooit precies uit-maken wat ik wel prefereerde: thuis bij haarte zijn of met haar te gaan wandelen. Eneigenlijk was het net eender, want waar ikook met haar was, slechts één gedachtebezielde en vervulde mij geheel en al: mijnvurige liefde en hoe ik haar die eindelijkverklaren zou.

Want dat dit moest en zou gebeuren zatzoo vast als een spijker in mijn brein. Hetzou en moest gebeuren, het kon niet anders;maar wanneer, maar hoe: dat was de grootevraag!

Booze plannen spookten in mijn geest,die mij tot een spoedige, ja, tot een gebrus-keerde beslissing stuwden. Een stem riep inmij, geweldig-dringend: sla nu toch een-voudig je arm om haar middel en geefhaar een zoen! En ik voelde werkelijk mijnarm, die naar haar toe wilde en pijn deed,omdat ik hem tegenhield. Doe dat niet, houDe roman van den schaatsenrijder. 14

2I0 DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

je stil, waarschuwde een andere stem inmij; en die nuchtere, koele stem des ver-stands verstijfde mij, deed mij ijzen. En danwas er ook nog een derde stem, een raadsel-achtige, die nooit iets duidelijks zei, maaraldoor glimlachte en spotte. Die heimelijkestem deed mij telkens denken aan 't gezichtvan „Auntie" met haar felle spot-oogen; en'k was er banger voor dan voor de ernstig-waarschuwende stem, want ofschoon ze nietsduidelijks zei, dacht ik toch altijd weer tehooren: „En vooral, maak je niet belachelijk!"

Zoo was het dan ook wel een soort vanverlichting voor mij als het boudoir-uurtjeof de wandeling in 't veld was afgeloopen.Dan was de twij f elstrij d althans geëindigd enin 't gezelschap der gansche familie voeldeik weer de geheime verstandhouding tusschenhaar en mij, die ons daar beiden op een aparten als 't ware superieur plan stelde. Danzeiden weer de oogen wat de mond nog niethad durven uitdrukken. Dan voelde ik haarheel, heel dicht bij mij, veel dichter danwanneer we werkelijk alleen waren. Dan, ...j a, ..... dan had ik misschien wel, als hetmogelijk was geweest, mijn arm om haar

DE ROMAN VAN DUN SCHAATSENRIJDER 2II

middel durven slaan en op haar frisschewang een zoen geven. Dan voelde ik mij vrij enonbevangen; en alleen de oogen van „Auntie,"die ik altijd, altijd raadselachtig om mij heenzag loeren, hielden het bewustzijn in mijlevendig, dat ik eigenlijk in het geheel nietvrij noch onbevangen was.

Het diner was dikwijls iets heel eigen-aardigs. Mijn Europeesche smaak had zichvan lieverlede wel wat aangepast aan deAmerikaansche toebereiding der spijzen; maartoch kwamen nog telkens van die verras-singen voor, waarop ik in het geheel nietgeprepareerd was en die mijn innerlijk

-materieele wezen in plotselingen opstanddeden steigeren. Zoo werd ik eens vergastop „oystersoup." Dat waren uit hun schaalgehaalde en in melk gekookte oesters. - Alsverschrompelde stukjes caoutchouc of alsdoode slakken lagen zij daarin te zwemmen;en het gerecht, dat sterk gepeperd en ge

-kruid en met beschuit bestrooid was, lagvol met groote, dikke, witte vellen.

Ik dacht te zullen sterven. Ik had hetgevoel, nog vóór ik één lepel proefde, datmijn keel als met een muur was dichtgemet-

2I2 DE ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

seid en dat het alles langs mijn neus zou uit-komen.

Houdt u er niet van! riep Papa met degrootste verbazing.

Jawel zeker, antwoordde ik machinaal,maar ik ben er niet aan gewend. En ik proefdeeen lepel, met draaiende oogen.

Iaat u 't maar staan, zei goedig Mama,die wel merkte dat ik niet kon.

Neemt u 't mij niet kwalijk? smeekteik en lei mijn lepel neer.

De anderen smulden er lustig op los, ookMaud. Zij vonden 't allen even heerlijk.Papa slurpte van genoegen en Auntie'soogen flikkerden bijna uitdagend, zóó felgenoot ze. Zij hadden allen het diepste mee

-lijden met mij en zeiden, met een soort vanspijt, dat ik toch heusch nog geen Amerikaanwas. De kleine Violet keek over haar lepelnaar mij op en kreeg een lach-crisis. Zijvond het zoo „funny" die groote meneer,die nog geen „oystersoup" kon eten!

Na den eten nam Papa mij dan naar zijnwerkkamer mee om een likeurtje te drinkenen een sigaar te rooken. Ook d'at was weleen zware dobber. Papa strekte zich met de


sigaar tusschen de lippen in een gemakke-lijken stoel uit alsof hij doodmoe was enbegon over „business" te praten. Aldoor,en nog, en uitsluitend, praatte hij over„business." Het woord „dollar" klonk aan-houdend als een hardnekkig leitmotiv inzijn gesprek door en de reusachtige fortuinenschenen zich als 't ware in tastbare vormenom hem heen te stapelen, terwijl zijn koonenbloosden van al de weelde die hij in en omzich heen droeg. Telkens weer herhaalde hijhoe hij met niets begonnen was, hoe hijgewerkt en gezwoegd had, hoe hij er eindelijkgekomen was. Hij lag daar als de heldere,integrale parvenu die het hoogste heeftbereikt wat een ordentelijk mensch kon wen-sehen te bereiken, en die nu mag genieten,die nu móét genieten, vetgemest in een geluk,dat slechts door ziekte of door 't einde vanhet leven meer verstoord kon worden. Hijkreunde in zichzelf van wellustig genieten,hij aanbad zichzelf, hij keerde zich somshalf om op zijn fauteuil en sloot even zijnoogen, om nog inniger en warmer te genieten.En hij gaf mij goeden raad, hij ondervroegmij over mijn eigen zaken met welwillende


genadigheid; hij achtte het niet uitgesloten,dat ik er wellicht ook zou komen.

In dit land, orakelde hij, is plaats enrijkdom voor een ieder; maar men moetwillen. In Europa, voegde hij er met mee-lijdende geringschatting aan toe, is alles teoud, te versleten; daar is niets meer tebeginnen. Er bestaat slechts één land opde wereld: Amerika.

Daarmee was de sigaar doorgaans opge-rookt en het likeurtje gelepperd en wij gin-gen terug naar het salon, waar wij de damesvonden. Zij ontvingen er ons met vriende-lijken glimlach in een zachte atmosfeer vangedempt licht en 't was voor mij als 't komenin een mooien tuin met frissche bloemenna de barre rotswoestijn van Papa's gebusi-ness en gedollar. Mand's oogen hadden danmeestal een lief lij ken, vredigen glans in hetgetemperd schijnsel van de lampen en Mama'sgrijze haren golfden sierlijk en deftig om haarfrisch gebleven gezicht, terwijl Auntie'swezen in de halve schemering waar zij bijvoorkeur zitten ging, zich eenigszins ver

-schrompelde en vertroebelde, met minderfellen glans van oogen, alsof zoo bij het


einde van den dag een waas van droefheidkwam over haar toch eigenlijk mislukte oude

-vrijstersleven. Dan voelde ik nog sterker,door 't kontrast, al de frissche jeugd enschoonheid van 't jong meisje; en 't zongin mij, o, 't zong zoo heerlijk van intiemgeluk en opwellende groote illuzies; en ikvoelde mijn jeugd en haar jeugd daar regeerenen alle mogelijke rampen trotseeren en allemogelijke hinderpalen overwinnen.

Maar Papa, moe van al zijn dollar-gepraat-en-geluk, strekte zich alweer op een leun

-stoel lang uit en Violet begon aan haar oogjeste wrijven en zich, lichtzeurderig, tegen haargrootmoeder aan te vleien. 't Werd tijd voormij om heen te gaan en langzaam stond ikop. Het moment van afscheidnemen wastelkens als een geweldige en angstwekkendegebeurtenis voor mij. Van de wijze waaropze mij aankeek en een hand gaf, hing hetgeluk van den dag en van de gansche,daarop volgende week af. „Auntie" herleefdeeven uit de schemering weer op en haaroogen flikkerden om dat waar te nemen.

Soms keek Maud mij bij het afscheidnemen„gewoon" aan en gaf ze mij „gewoon" de


hand. Dan werd het koud in mij, alsof ikvan binnen verkilde en 't was alsof er diepesnikken naar mijn keel opbonsden. Maarsoms lachte zij met stralende oogen endrukte mijn hand iets warmer en langer danstrikt . noodig was; en dan kon ik niet gauwgenoeg weg zijn om met die laatste volzaligeimpressie te vertrekken; dan liep ik als eengek, bijna luid-jubelend, het hoofd stoomendvan liefde, den weg af; en in den trein diemij terug naar New York voerde zat ik glim

-lachend als een kind naar mijn geluk testaren.

VI

Maar dat moest eindigen en op een ofandere wijze tot een beslissing komen. Delente bloeide nu volop over het land en erhing alom als een blijde, lichte feeststemmingin de atmosfeer. De wereld herleefde na denlangen, guren winter, er heerschte drukteoveral, men voelde als 't ware toekomst

-plannen in ieder mensch dien men ontmoette.Ook Maud en haar ouders spraken reeds

over wat ze dien zomer zouden doen. Behalve't gewone verblijf aan zee en te Saratoga


gedurende de heete maanden en de najaars-vacantie in het mooie Lennox, stond ook nogeen reisje in de Adirondacks voor Mei of Juniop 't programma. En 't was reeds half April.

Even was er sprake van geweest, of iksoms met hen mee zou gaan. Maar Papawas dadelijk verontwaardigd opgevlogen,niet dat hij mijn gezelschap ongewenschtachtte, maar wijl het immers vanzelf sprak,dat een jonge man die zijn positie makenmoest, niet zijn zaken in den steek kon laten.Als Papa slechts had kunnen vermoeden hoegraag ik wèl mijn zaken op dat oogenblikhad in den steek gelaten, wat zou hij metverbazing opgekeken hebben! Maar met datalles was de kans voor mij verbeurd en ikputte mij vruchteloos uit in gedachten hoeik haar vóór dat vertrek naar 't geduchte„society-leven" vast aan mij verbinden zou.

Het toeval kwam mij te hulp. Eens,terwijl ik op een glanzend-mooien namiddag,na kantoortijd door Fifth Avenue slenterdezag ik, langs het trottoir, twee gestaltenvóór mij uit loopen, die ik in 't gewemelvan de elegante wandelaars terstond her-kende: Maud en „Auntie!"

2I8 DE ROMAN VAN DAN SCHAATSENRIJDER

Mijn hart stond even stil, en ook mijnbeenen stonden stil. Ik had op mijn verhaalte komen, om te beramen wat ik doen zou:haar ongemerkt blijven volgen; of naar haartoe gaan en haar aanspreken!

Terwijl ik, jagend van ontroering, twij-felde, bleven zij op haar beurt stilstaan,geboeid door de uitstalling aan het raamvan een luxe-winkel. Zij keken met de groot-ste aandacht, heelemaal in beslag genomendoor iets wat ik niet zien kon; en, na eenkorte aarzeling, trokken zij den winkelbinnen.

Ik had 't gevoel van iemand, die eenprooi beloert, welke niet mag ontsnappen.Ik moest en wilde en zou haar zien, water nu ook gebeurde; en schijnbaar kalniging ik naar den winkel toe, kalm en slen-terend, als een wandelaar die nu eenmaalgoed den tijd heeft om alles op te nemenwat hem ook maar eenigszins interesseerenkan. Ik zag een roomkleurige rez-de-chausséeomlijst met goud en aan beide kanten vande deur twee groote spiegelramen. Op eenvan die ramen stond in sierlijke goudenletters slechts de voornaam „Véroni que"


geschilderd en op het andere raam hetwoord „Modes."

Met een bonzend hart en quasi-geboeidebelangstelling keek ik naar de uitstalling.Die was gauw genoeg gezien. Op een ge-distingeerd fond van lichtmauve fluweelverrees, tusschen crême kantgordijnen, eenebbenhouten pin, en boven op die pin, eendameshoed: één enkele. Dat was alles;verder niets! Achter het tweede raam precieshetzelfde schouwspel: één enkele hoed opéén enkele ebbenhouten pin, met daaronder,tusschen de crême kantgordijnen, de gedis-tingeerde kale vlakte van het lichtmauvefluweelen fond. Ik besefte dat ik daar on-mogelijk lang kon blijven staan en reedsbewoog ik mij, met een zucht van teleur-stelling, verder op, toen plotseling de deurgeopend werd en een schelle stem, Auntie'sopgewekte stem, mijn naam uitriep, terwijl„Auntie" -zelf, met een levendig gebaar derrechterhand, mij tot zich wenkte.

Ik veinsde de grootste en aangenaamsteverrassing. Wel, wel, wat 'n chance „Auntie"daar zoo gansch onverwacht te ontmoeten!Maar Auntie liet mij den tijd niet aan mijn


gevoelens van verbazing lucht te geven;zij vertelde mij, op gejaagden toon, datMaud daarbinnen was om zich een zomer

-hoed te koopen; maar dat het gesprek metdie Fransche modiste, die slechts gebrokenEngelsch kon, niet vlotte; en dat ze mij juistvoorbij het raam zag passeeren en mij ver-zocht als tolk te willen dienen.

Dat is de eerste maal van mijn levengeweest, dat ik als tolk heb gefungeerden nog voel ik er, na zooveel lange j aren,de emotie en den trots van na.

Maud stond daar, met de modiste, inden luxe-winkel en met een kleur van dank-baarheid kwam ze naar mij toe en druktemij, in een soort van hartstochtelijke blijd-schap, de hand. Dat staalde mij, dat ridderdemij als 't ware in 't harnas en met hoogvoorhoofd en vastberaden blik stapte ikop de toonbank toe, waarachter madameVéronique in al haar glorie troonde.

Madame Véronique scheen daar te re-geeren, als een hoogepriesteres in haartempel van de godheid Mode. Zij stond,groot en zwaar, in glimmend-zwarte zijde,als gepantserd in haar ongenaakbaarheid

DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER 22I

en zij zag mij tot haar naderen met eenkoelen, kouden blik van geheime, - stillehostiliteit. Blijkbaar verkocht zij haar hoe-den als gunsten; en zij verwaardigde zicheenige meesterstukken van haar kunst, dieachter haar in glazen kasten prijkten, tevertoonen, en vermelde telkens daarbij,met nauwelijks bewegende lippen, de dui-zelingwekkende hoedanigheden van het won-der en noemde even prijzen, die mij, infiguurlijken zin, gewoon in zwijm dedenvallen. Ik herinner mij o. a. een zoogezegd„matelotj e" met een of andere pomponof prul er op, waarvoor ze „tirty dollar"zooals ze 't in haar eigenaardig taaltjeuitdrukte, rekende.

Maud glimlachte, genietend; Maud wasgelukkig. Welke jonge mooie vrouw is nietgelukkig in een mode-winkel? Zelfs de ver

-schrompelde „Auntie" was gelukkig enhaar felle oogen flikkerden van genot. Demooie Maud paste een voor een de durehoeden op haar hoofd en bekeek zich daarbijwelgevallig in de spiegels. Al haar bewegingenwaren van een uitnemende gratie en wanneerze zoo een kunststuk met beide opgeheven


armen boven op haar kapsel zette kreeg iktelkens den bedwelmenden indruk, alsofdie mooie armen streelend om mijn hoofdheen gingen, om mij te omhelzen.

Het was als een voortdurende gedaante -wisseling, die telkens weer andere gevoelensin mijn zwaar-verliefde ziel omwoelde. Somszag zij er uit als een aanbiddelijke jongebruid en het was mij te moede of ik in dekerk het orgel hoorde spelen, terwijl wijsamen statig tot het altaar naderden. Eenander tooisel stond haar veel te wuft endeed mij pijn; een derde, dat te rijk was ente deftig, verwijderde haar van mij.

De keuze was lastig. Voor de ramenstonden slechts de twee hoeden op hun ebben-houten pinnen, dat was gewilde eenvoud,ter wille van de deftige distinctie, maardaarbinnen waren er genoeg; en er warener nog meer, want toen Maud bijna alleshad gepast wat achter de glazen kastenschitterde, drukte madame Véronique opeen schelknop en een binnendeur schoofplechtig open, en boven op een trapje vandrie treden verscheen een mooi jong meisjemet blond haar en sierlijk-volle buste, aan


wie de hoogepriesteres een kort bevel gaf.Ik keek in een zaal, een soort van troon-

zaal met hooge, lichte ramen, waar nogmeer knappe, jonge meisjes over fijn werkgebogen zaten. Men hadde gezegd, de in-getogen suivantes eener onzichtbare feeën-prinses in gewijde aandacht bezig aan deschoonste wondermaaksels. En 't mooie,blonde meisje bracht nog meer hoeden tevoorschijn: hoeden die op haar blank vuistjedoor de lucht schenen te zweven met sierlijk-wegdrijvende kantensluiers; met bloemendie men meende te ruiken en met glinste-rende vogels die men dacht te zien vliegen;zij bracht er nog en nog, van alle vormenen van alle kleuren, tot het oog er duizeligvan werd en de knieën van vermoeidheidknikten.

Toen maakte Maud ten slotte een keuze:iets dat Papa wel met een chèque zou be-talen; en als toetje nam zij er ook nog 'tmatelotje bij: dat van , ,Tirty dollar."

Madame Véronique neeg, genadig. Metmindere minachting en hostiliteit keek zijmij aan en eventjes schemerde zelfs in haaroog iets leuk-ondeugends als van heimelijke


verstandhouding. Plechtig werden de deurenvan de troonzaal weer dichtgeschoven; en't blonde meisje begeleidde ons tot aan dedeur, terwijl madame Véronique weer biëra-tisch-strak achter haar toonbank stond,als de onverstoorbare godin, die het hoog-heilige van haar altaar nooit verlaten mag.

Ik ademde luid toen we weer buiten inde vroolijke drukte van Fifth Avenue warenen de beide dames moesten hartelijk lachenen vonden, dat ik een buitengewoon-geschik-te tolk was geweest. Zij verkeerden in eenopgewekte stemming; er was ook iets aan

-stekelijks-opwindends in de zachte lente-atmosfeer, die als een rooskleurig waasover de deftige hooge huizen en het jeugdiggroen der boomen tooverde; en, daar wijin de buurt van „Sherry's" kwamen, steldenzij mij voor in die chicque gelegenheid methaar thee te gaan drinken, wat ik natuurlijkzonder aarzelen aannam.

Het was er ,,chic," het was er ,,smart,"nog meer dan ik wel dacht. Het zat er vooralvol met elegante en overvloedig bejuweeldedames die gewinkeld hadden en een sym-phonie van parfums steeg je van op den


drempel, niet zonder eenige benauwing,naar het hoofd.

Hier heb je nu een stuk „society," zoodacht ik, met een vagen weemoed in mezelf;een proef, als 't ware, van wat deze, die ikzoo vurig bemin, weldra, verre van mijweg, gaat opzoeken en genieten. Zij wasdaar reeds in haar milieu, zij werd gegroet,van rechts en links en groette terug, metden lieven glimlach van haar mooie oogei:;en het was mij te moede alsof ze reeds mijlenen mijlen van mij was verwijderd, alsof zelangzaam aan werd opgenomen en verlorenraakte in een kring, waar ik haar nooit meerzou kunnen bereiken.

U kent hier zeker weinig menschen?vroeg „Auntie" die blijkbaar met haar scher-pen zin mijn bevreemding opmerkte.

Niemand, bekende ik, ietwat gegeneerden vaag verdrietig.

Er komen hier veel lui, die wij ook's zomers in Newport, Saratoga en Lennoxontmoeten, deelde „Auntie" mij mee. "t Isnogal aardig, begrijpt u; het wordt zoo'nbeetje als één groote familie.

Een dikke, hoewel nog betrekkelijk jongeDe roman van den schaatsenrijder. 15

226 D£ ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER

meneer kwam voorbij, bizonder elegantgekleed, met lakschoenen en witte slob-kousen, die buigend groette en even stil-hield, alsof hij naar ons toe zou komen,om de dames aan te spreken, maar die tochverder doorging, nadat hij een vluchtigenen, naar het mij voorkwam, ietwat ver-wonderden en bijna geringschattenden blikop mij had neergeworpen.

Mister Bunk, fluisterden gelijktijdigMaud en „Auntie," alsof 't een heel bizonderepersonage gold. En met geboeide oogenzagen zij hem verder gaan en nog aan veletafeltjes groeten en handdrukken wisselen.

Dat is de beroemde mister Bunk,de groote valseur, die al de elegante cotillonsin Saratoga leidt, vertelde mij „Auntie," opeen toon van bewonderingsvolle vertrouwe-lijkheid.

Ik voelde mij als door een wesp gestoken.Zonder eenige reden kreeg ik plotselingeen hekel aan dien poen; en het ontsnaptemid:

'n Valseur! Maar die man is veel tedik om te dansen!

Dat zou u niet zeggen als u hem walsen


zag! antwoordde „Auntie" snibbig. En Maudbeaamde, door een zwijgend hoofdgeknik,haar tante's woorden.

Ik werd zenuwachtig. Ik voelde instinkt-matig iets van gevaar, iets als een te duchtenvijand in dien man. Hij was daar in zijnatmosfeer, in zijn milieu; en ik stond erbuiten. Het prikkelde en ergerde mij, datik er buiten stond. Dat was nu eenmaalde „society," haar „society," waar ik nietthuis bij hoorde; en ik wilde er bij behooren,om harentwille!

Er steeg een plotselinge vlam van waanen hoogmoed naar mijn hoofd. Waaromzou ik ook niet eens groot en chic doen,zooals al die lui welke daar zaten of rond-liepen en die met het geld, dat trouwenshun eenige beteekenis uitmaakte, kondengooien alsof het heelemaal geen waardehad? Ik keek Maud en „Auntie" met strak-geïnspireerde oogen aan en vroeg:

Zou u mij niet het genoegen willendoen, en zouden ook uw ouders mij niethet genoegen willen doen, eens met mijte komen dineeren, vóór het vertrek naaruw zomervacantie-oord?


Verrast en eenigszins verwonderd kekenMaud en „Auntie" mij , en daarna ook elk-ander aan.

Gaarne .... ik toch wel.... en ookmijn ouders, denk ik, antwoordde langzaamMaud, een lichte kleur krijgend.

Ik vind het dol, dol! jubelde „Auntie"met stralende oogen. Niets wat ik liever doedan eens in een fijn restaurant te gaan dineeren.Waar zou het zijn? vroeg ze mij op den manaf, , mij met haar felle oogen aankijkend.

Delmonico? stelde ik voor. Delmonico,of Martin's, als u 't verkiest, of WaldorfAstoria, 't is mij eender.

Delmonico! Delmonico! Ik ben verzotop Delmonico! juichte „Auntie."

Ook Maud vond dat een heel geschikte,aardige gelegenheid. Het werd ineens be-paald en de datum voorloopig vastgesteld.Wij lachten en jubelden alle drie en ik voeldemij trotsch als een prins. Mijn vluchtigegedruktheid was heelemaal overwonnen;ik stond ineens als 't ware midden in háárkring, in de „society" en de verwaandepoen van daar straks kon mij geen ziermeer schelen. Ik zag hem nog een oogenblik,

DU ROMAN VAN DEN SCHAATSENRIJDER 229

terwijl wij opstonden om Sherry's te ver-laten; ik zag hem, gebogen steunend metzijn beide, zwaarberingde handen op eentafeltje, waaraan elegante dames zaten,die met schitterenden tanden-glimlach enlevendige oogen tot hem neigden; en 't deedmij goed dat ik hem eventjes moest storenom voorbij te kunnen: hij zette met zijnte dikke lijf de smalle ruimte af waar wijdoorheen moesten; en onder het wijkengooide hij een halfvol kopje om, wat hemeven met verbolgen blik naar mij deed om-zien, iets dat ik mij alweer in het geheelniet diende aan te trekken, want het ge-beurde was zijn schuld en niet de mijne.

In de zachtroze lenteschemering, die't drukke New York als met een uitstralingvan apotheose-licht overgoot, begeleiddeik Maud en „Auntie" tot aan de West Shoreferry-boat; en, na nog eens de afspraakherhaald te hebben, zag ik de zware bootmet haar naar den anderen oever wegvaren,terwijl de frischheid van den avond neerzeeg,en aan den westerhemel, die groenachtigetinten van limpiditeit had, een groote mooiezilveren ster reeds hing te schitteren.


VII

Papa en Mama hadden, evenals Mauden „Auntie," mijn invitatie aangenomen; endaags vóór den gestelden datum toog ikeven naar den restaurant Delmonico, omer met den baas, of een der chefs, het menuop te maken.

Ik werd er ongeveer ontvangen, zooalsMaud bij madame Véronique onthaald wasgeweest. 't Was in de stille uren; de garconswaren langzaam en zorgvuldig bezig inde ruime zaal met rood tapijt de tafeltjeste dekken; en een dikke meneer in rok,met glimmend-wit plastronhemd en zwartedas kwam statig naar mij toe, nam mijeven vlug op met één blik, die gansch zijnoordeel over mij vast scheen te vestigen,en vroeg mij , met een vette stem, in 'tFransch, wat ik verlangde.

Ik zei hem wat ik voor den volgenden dagzoo al wenschte.

Zakelijk ging hij in zijn binnenzak, haaldeeen gedrukte spijskaart te voorschijn, nameen potlood en begon voor te dragen.

Cinq potages bisque? vroeg hij .


Ik knikte.Du saumon à la Chambord?

Ik knikte.Une entrée: longe de veau; entrecôte

Béarnaise; seile d'agneau!Ik aarzelde, er kwam in mij een spanning.

Longe de veau? herhaalde hij, mijmet een greintje van meelijdende gering-schatting aankijkend.

Plutót entrecôte Béarnaise, zei ikeindelijk.

Comme légume? ging hij voort, op-teekenend. En, daar ik weer aarzelde, mijhelpend:

Tonrates farcies, artichauts, céleri àla moëlle.

Céleri à la moëlle, echode ik machinaalComme roti? ging het verder.

Gaat hij er niet haast mee uitscheiden!,dacht ik bij mezelf. 't Was warm daar-binnen en ik voelde mijn wangen gloeien.

Sarcelle; canard sauvage; dinde Maison?ging hij onverdroten voort.

Dinde Maison, echode ik nog eens,heelemaal onder zijn invloed en machinaal.reageerend op zijn laatste klanken.


Et comme dessert une omelette Sibé-rienne et une macédoine de fruits? besloothij, mij te nauwernood nog raadplegend.

Ik knikte.Hij teekende op en er was een stilte. De

garcons dekten rustig verder hun tafeltjesen daarbuiten, achter de hooge, breederamen, stroomde het druk-mondaine levenvan New York voorbij .

Hoeveel wordt dat dan samen? vroegik eindelijk, met inspanning en matte stem.

Eh Bien, comme nous avons dit, n'est-cepas? En hij begon nog eens op te sommen:Potage Bisque, Saumon a la Chambord,entrecôte Béarnaise.

Ja maar .... de prijs .... te zamen ... .stamelde ik met het rood der schaamteop mijn wangen.

Oo .... zei hij, alsof ik iets heel bizondergeks gevraagd had; en een bijna onnaspeur-lijke glimlach kwam even op zijn lippen.

Hij zette vlug wat cijfers onder elkaar,telde samen, zette er nog iets bij, telde weersamen en noemde mij eindelijk een getal,waar ik, evenals enkele dagen te vorenbij madame Véronique, in figuurlijken zin


van omviel. Ik meende verkeerd begrepente hebben, vroeg hem om nog eens 't cijferte herhalen, viel er nog eens, in figuurlijkenzin, van om.

't Is goed, zei ik klankloos, terwijlde gansche ruime zaal, met al haar tafeltjesen stoelen, vóór mijn bedwelmde oogenscheen te dansen en te schemeren.

Ik koos het tafeltje, of, beter gezegd,nam het tafeltje dat hij mij aanwees; sprakaf voor den volgenden dag om acht uur;en 't oogenblik daarna stond ik buiten op't trottoir, met het gevoel alsof een schurk

-sche goochelaar de laatste centen uit mijnportemonnaie had weggemold.

Ik nam een heldhaftig besluit. Ik zoudien dag alvast niets meer eten, mitsgadersde drie eerste weken die op het diner zoudenvolgen, één dagelijksche maaltijd derven.Zoo zou de wreede bres toch eenigszinsgestopt worden.

VIII

Even vóór acht uur stond ik zenuwachtig-wachtend in Delmonico's ontvang-salonnetj e.Over den rooden looper van den marmeren


gang passeerden af en toe heeren in rok enwitte das en gedecolleteerde dames in ruischen-de sleep] aponnen, die glinsterden van sieradenen juweelen. Zij verdwenen in de grooterestauratie-zaal en telkens golfde van daaruiteen bouffee van muziek: voluptueus-kweelen-de violen bespeeld door bruine kerels metdonkere oogen en donkere snorren, exotisch-opvallend in hun roode buisjes met goudenborduursels.

Een oude hollandsche klok met speelwerksloeg in zilverklank acht ure. En eensklapswaren ze daar, zonder dat ik hen in mijnagitatie had zien komen: Mama voorop,het witte kapsel als een sneeuwdos op haarfrisch gezicht, de oogen vriendelijk lachenden de valsche tanden schitterend; „Auntie"een en al pittige levens -uitstraling en voor -waar buitengewoon knap dien avond inhaar bescheiden décolleté; en Maud eenbloem, de schoonste bloem der wereld,in 't wit, met iets van groen en roze roosjes,om van te duizelen. Papa volgde, proletigin zijn avondpak, alsof hij de portier was,die de deur zal opendoen.

Onze intrede verwekte eenige sensatie.


Sommige gasten aan de tafeltjes keerdenzich om; en ook de bruine kerels in hun roodejasjes keken onder het violeren, met langou-reuze oogen. Twee bedienden stonden eer-biedig bij ons tafeltje te wachten. Zij schovende stoelen bij - en een derde bracht een tuilmet rozen aan. Een maitre d'hôtel kwamnaar mij toe en bood mij stil de wijnkaartaan. Ik bestelde Mumm Cordon Vert enook Vichy water met ijs, omdat Mama daarnaar vroeg. De „bisque" werd opgediend.

De zaal was vol en geanimeerd en gonsdevan opgewekte beweging en vroolijke ge-luiden. Er waren „beauty's" en schitterendetoiletten, die zich in de spiegelwandenreflecteerden. De violen kweelden en zwollenhun tonen tot een soort wellust aan. Menvoelde lust om zich gemakkelijk in weeldeuit te strekken of om stil op het rythmemee te neuriën of zacht-heupwiegend tedansen.

Maud keek mij aan met geestdriftigeoogen. Zij had een heel licht veegje rougeop haar wangen gelegd en dat gaf aan haarteint, dat toch al zacht en frisch was, ietswarms en bloeiends dat onweerstaanbaar


bekoorde. Het bloeide boven haar gedecol-leteerden hals, die van een roomige blank-heid was; en de mooie armen en de zacht-golvende buste verwekten droomen diebedwelmden. Ik sloeg even mijn oogen neer,als verblind door. te veel en te diep-ontroeren-de schoonheid.

Papa at smakelijk en nogal luidruchtig;Mama gebruikte meer haar face à main danvork en mes; en „Auntie" zat van genoegenop haar stoel te wippen en te trillen, alseen eekhoorntje dat nootjes kraakt. Afen toe keek zij mij aan, fiks en strak, methaar felle oogen, en 't kwam mij voor alsofdaar nu iets ongewoons in schitterde, ietsdat mij opzweepte en tevens verontrustte.7ij c oeg mij b ijkba á r gad e, zij sloeg mijnoogen gade; en telkens wanneer deze zich,in onweerstaanbare aantrekkingskracht opde ontroerend-schoone Maud gingen vesti-gen, voelde ik Auntie's oogen op mij gepriemden zag ik haar glimlach, die iets raadsel-achtigs en bijna spottends had. Wat waser toch? Wat wilde ze van mij!

Na de entrecote Béarnaise scheen Papazich reeds wat verzadigd te voelen; hij


strekte zich in een gemakkelijke houdinguit en begon nu ook eens rond te kijkenin de zaal, of hij daar ook menschen kende.De dames hadden reeds herhaaldelijk, metlieven glimlach naar mij totaal onbekendegasten gegroet, wat mij telkens heimelijkeen beetje hinderde; en nu ging ook Papaaan 't groeten, met korte, harde, familiairehoofdknikjes, en noemde daarbij namen,waarbij de dames omkeken, en ook nog eensgroetten. Er ontstond daar als 't ware eensoort van verbroedering waar ik, als vreem-deling, buiten gesloten bleef en 't maaktemij verdrietig en chagrijnig; ik was er nietverre van af te gaan denken, dat het eenigs-zins ontactvol van hen was, terwijl ze tochmijn gasten waren. En, eigenaardig genoeg:niet de dames, maar Papa, die anders nietzoo buitengewoon fijn-besnaard was, scheendat te voelen. Hij keek mij welwillend aan,glimlachte en zei:

U is hier natuurlijk nog een beetj evreemd, maar ik zal u wat op de hoogtebrengen. Ziet u die oude man, daar, metgrijze snor, naast die jonge dame in 't mauvemet haar prachtige parels en brilj anten!


Dat is een spoorwegkoning, meer dan vijftigmiljoen dollars waard. Hij is op meer danzeventigj aren leeftijd hertrouwd met eenheel jong meisje zonder fortuin uit Nebraska,deze die nu naast hem zit. Zij draagt voormeer dan honderd duizend dollars waardeaan parels en juweelen.

De violen kweelden, af en toe knaldedof een champagne-kurk en de -animatiewerd steeds vroolijker en levendiger, enPapa liet mij nog meer beteekenisvollemannen zien, telkens daarbij vermeldendhoeveel ze „waard waren;" en Mama en„Auntie" en ook Maud waren ten diepstemee geïnteresseerd, genietend van die weelde

-in-cijfers zooals alleen echte Amerikanendat kunnen. Toen slaákte „Auntie" plotselingr - a

een soort verrassingskreet en zei:0! en mister Bunk zit daar ook, daar,

bij dat raam! Kijk eens; kijk eens: hij gebruiktnog steeds zijn toast met eieren, net als inSaratoga!

Het was een emotie! Allen keken omen zagen mister Bunk zijn eieren eten. Hijmerkte hun opvallende belangstelling, her-kende hen, groette, ernstig, plechtig bijna,


met een volmaakt-correcte buiging. De dameskregen een lichte kleur, groetten terug,namen weer haar gewone houding aan.Mij had hij heel even, met een koel-strakkenblik opgenomen.

Die man, meende Papa mij te moeteninlichten, is 'n aardig aantal miljoen dollars„waard" en gaat door als de „arbitre desélégances" in New York en eigenlijk ookwel in de „society" van heel Amerika.Sinds jaren, waar hij ook komt, gebruikthij voor zijn diner nooit iets anders dandrie gekookte eieren, met toast en thee.Maar lastig als hij is op de kwaliteit vandie eieren, daar hebt u gewoon geen ideevan! Hij wil ze maar alleen gebruiken alsze afkomstig zijn van een speciale „farm"daar ergens in de Catskill's Mountains, vanboeren die hij kent. In Newport, in Saratoga,in Lennox, onverschillig waar hij verblijft,steeds komen zijn eiren uit diezelfde „farm."En ook hier, in New York, moet Delmonico,waar hij geregeld eet als hij niet op zijnclubs of bij families dineert, hem kunnengarandeeren, dat ze daar vandaan komen.En wilt u nu eens weten wat hij voor zoo'n


diner van drie eieren met toast en een kopthee betaalt? ... .

Glimlachend naar mij toe gebogen staardePapa mij aan, als om bij voorbaat van mijnbewonderende verbazing te genieten. Entoen liet hij 't cijfer los:

Vijf dollar, meneer! Vijf dollar en 'ndollar fooi aan den garcon: samen zes dollarvoor 'n maaltijd die zoowat een zestig centwaard is!

De dames knikten, met een soort ingehou-den admiratie, om te betuigen dat, Papade zuivere waarheid sprak.

Zwijgend keek ik den kerel aan, terwijlhij met een van zijn eieren bezig was. Wat'n sinistere vlegel! Wat 'n sombere bruut!Wat 'n boeventronie! dacht ik in mezelf.En ik leed er onder, ik leed 'harde, vlij mendepijnen, dat Maud zulk een aanstellerigwanschepsel kon bewonderen. Hoe was hetmogelijk! Hoe zag ze toch niet, hoe begreepze toch niet wat voor een abominabelepoen die kerel wezen moest! Het vergaldemijn avond, die vent wierp door zijn enkeletegenwoordigheid een akelige schaduw overal mijn vreugde.


Eensklaps had ik een geweldige emotie.Hij was klaar, had afgerekend en stond op;en ik zag, ik vóélde, dat hij naar ons tafeltjetoe kwam! Zou hij heusch durven? Werkelijk!Daar was hij! Daar stond hij!

Hij stond daar in rok en witte das, metzijn drie eieren en zijn toast in zijn te dikkelichaam en hij boog groetend, met een ake-ligen glimlach op de lippen, naar Mamaen kuste haar de hand.

In onwillekeurig walgen keerde ik evenmachinaalhet hoofd om. Hij groette „Auntie,"hij groette Maud, hij groette Papa, en danweer tot Mand zich wendend hoorde ikhem vragen:

Goed nieuws van Reggy?Heel goed, dank u, hoorde ik Maud

antwoorden.Wanneer verwacht u hem terug? vroeg

nog de vlegel.Waarschijnlijk tegen het eind der

volgende maand, antwoordde Maud, eenlichte kleur krijgend .

Hij glimlachte, fatterig voldaan, boogweer en vertrok, zonder met een woordof een blik van mij notitie te hebben. genomen.De roman van den schaatsenrijder. 15


Even keek ik naar „Auntie" op. Haar oogeenstonden strak op mij gepriemd en haarlippen hadden een soort glimlach, die totin 't diepste van mijn ziel drong.

Ik keek naar Maud. Er lag eensklaps ietsvreemds en ernstigs over haar gezicht.Zij leek mij plotseling zoo koud als ijs. Watwas er toch gebeurd? En wie was die Reggy,waar de vlegel naar gevraagd had? Was datMaud's gehuwde broer, die in Philadelphiawoonde? Of.

Opnieuw keek ik naar „Auntie" en 't werdkil in mij . Er was ineens 'n soort van gêneover ons gekomen; en even heerschte ereen stilte, die de muziek gelukkigerwijzedoor een meeslepende wals eenigszins aan-vulde. Ik voelde mijn hart jagen en kloppen,alsof het barsten ging.

't Diner was afgeloopen. De klok weeskwart over tien en Papa oordeelde dat hettijd werd om de boot te halen.

Met een bescheiden gebaar wenkte iknaar den maitre d'hôtel om af te rekenen.Hij knikte; en 't oogenblik daarna brachthij mij, met innemenden glimlach, de notadichtgevouwen op een zilveren plateau,


als een vertrouwelijk document van zeergewichtige beteekenis.

Ik ontplooide die even en las een bedragwaar ik, nu voor de derde maal in die enkeledagen, in figuurlijken zin van omviel. Maarik hield mij goed. Ik ging in mijn portefeuille,haalde er, onder den vorm van bankpapier,een klein fortuintje uit, schoof het onderde rekening, op de schaal.

Mama was opgestaan. Met den vrien-delijksten glimlach van al haar valschetanden reikte zij mij de hand en bedanktemij zeer, zéér hartelijk. „Auntie" deed hetzelfde, met oogen die flikkerden, en ookMand kwam mij danken, heel zacht en liefen vriendelijk, met een langen, warmenhanddruk en een uitdiukking van grootesympathie in haar sprekenden blik. Papa,op zijn beurt, schudde mij krachtig beidehanden en voorspelde mij dat ik een prachti-ge carrière zou maken in Amerika, ja, datik er millionnair zou worden. Hoe en waaromhij juist op dat idee kwam terwijl hij menagenoeg heel mijn beurs had zien ledigen,was mij niet duidelijk en is het mij nu nogniet, maar zoo zei hij toch.


Langzaam en statig laveerden wij tusschende reeds half verlaten tafeltjes heen. Erwerd nog hier en daar geknikt en gegroeten de bruine kerels met hun roode jassenen fluweeligen oogen speelden en kekennog hartstochtelijker dan bij onze aan-komst, en ik kreeg den gekken indruk,dat ze met hun opgewonden gedoe de laatstecenten uit mijn beurs wegspeelden.

Mantels en overj assen werden aangetrok-ken en wij kwamen aan den ingang. Eenlange file rijtuigen stond langs 't trottoir.Papa wenkte er een, een bediende inlivrei opende het portier en de familiestapte in.

Glimlachend stond ik nog even, in denzachten lentenacht, onder de electrischebooglampen te groeten en te wuiven. Eneen laatste maal zag ik haar, háár alleen,in al haar betooverende schoonheid, metwit bont om den goddelijken hals en metgansch haar ziel in den glinsterenden af-scheidsgroet van haar prachtige oogen. Toenreed het rijtuig heen ...


IX

Dien nacht lag ik rusteloos te woelenin mijn bed zonder den slaap te kunnenvinden. Ik voelde, dat het tot een puntvan heftige crisis in mijn leven was gekomen.Ik draaide en keerde mij om en mijn hartklopte gejaagd, als met korte, harde hamer-slagen.

Hoe was de avond nu eindelijk geweest:een succes, of een ,,failure?" Was ik eenstap verder gekomen in het leven en hethart van Maud, of bleef dat nog steeds't zelfde: onzeker, raadselachtig, twijfel-achtig? Ik wist het zelf niet; heusch, ikwist het niet! Ik voelde weer haar handdrukbij het afscheidnemen en zag de stralingharer prachtige oogen, welke mij van liefdededen sidderen; maar ik herinnerde mijook weer haar plotselinge koelheid en hetsoort gêne dat over haar kwam, toen diekerel, die vent, die abominabele fat, diewalgelijke mister Bunk haar aan ons tafeltjekwam vragen, of zij goed nieuws van Reggyhad.

Reggy! .... Reggy! .... Wie was die


Reggy? .... Was dat de oudste zoon, diein Philadelphia woonde? Heette hij werkelijkzoo? Had ik hem niet een paar keer andershooren noemen, terwijl ze mij zijn portretop de piano toonden? .... Eensklaps kreegik als een bons in 't hart, terwijl ik mij heelduidelijk herinnerde. Basil, heette hij, Basil!Ik zag Papa nog naar de foto wijzen en hoorde't herd nog zeggen! Reggy was dus een ander;maar dan toch een die de familie kende,en goed kende, aangézien ze nieuws vanhem ontvingen. Wie was het dan wel en hoekwam het dat ze nooit met mij een enkelwoord over hem gesproken hadden?

Ik gooide mijn dekens van mij af, bliesalsof ik stikte, sprong uit mijn bed, haaldede gordiinen van miin ramen op. Ik konV J J A.

het niet langer meer uithouden in de be-nauwde eenzaamheid; ik had kunnen snikkenvan ellende en ik trok een van mijn vensterswijd open, haalde diep adem en staardewijd over de grootsche, nachtelijke eenzaam-heid van New York.

De lucht was zacht en zwoel en vol myste-rieuze leven. De nachtelijke lentehemelschemerde wazig-blauw doorprikt met vele


stille lichten. De stilte was indrukwekkend-grootsch en toch gonzend van diep-trillend

leven. Men voelde als 't ware de levenderust der geweldige stad. Er droomde eenzware rythmus in. En af en toe was hetalsof de slapende reus even ontwaakte:de fluit van een locomotief gilde, als eenschrille noodkreet; de stoomhoorn van eensteamer brulde, in langgerekt en schorgeloei; en de roode en groene lichten aanden oever gulpten in het kabbelend waterneer, als brekende stralen van zwavel enbloed.

Wat deed ze nu, op 't zelfde oogenblik,dat ik hier aan mijn open venster stond testaren en te lijden? Zij sliep natuurlijk,in zalige, onbezorgde rust; of zij droomde,maar niet van mij: zij droomde van eenander, van dien mij onbekende, van dienReggy, waarnaar de walgelijke poen aanons tafeltje was komen informeeren. 0,die vlegel, hoe haatte ik hem! Wat had ikhem graag tegen het te dikke lijf willenaanvliegen en hem in het zelfvoldane gezichtwillen schreeuwen: Ploert! Bruut! Vraagexcuus, smeek om genade, of 'k sla je den


dikken kop in! Mijn vuisten knelden inelkaar, mijn tanden knarsten; ik had hemlevend kunnen villen, hem verscheuren!

Mijn hart joeg en klopte, rusteloos. Aanslapen was geen denken meer. Wanhopigstaarde ik in den nacht, over de oneindigheidvan New York en ik reikhalsde naar 'tdonkergrijze westen, in de richting waarzij woonde, alsof het mogelijk was, dat ikhaar zien kon. Haar zien! Haar zien! Alde verlangens van mijn ziel, al de zintuigenvan mijn overspannen lichaam waren totdat doel gericht. Om haar nu nog eventjeste zien en met haar te mogen spreken, hadik jaren van mijn leven willen afstaan. Hetscheen mij toe of alles weer terecht zoukomen, of alles weer heel goed en zacht zouzijn, als ik haar ook maar even zag en methaar sprak. Wie weet, .... wie weet! ... .Misschien toch was ook zij niet tevreden;misschien lag ook zij nu rusteloos en slape-loos op haar eenzame kamer! .... Als ikmij nu aankleedde en met den electrischentram die, ik wist het, ook 's nachts nog omhet half uur reed.... Ik kon toch niet sla-pen; wie weet .... wie weet .... of ik aan


haar raam geen licht zou zien, of ze nietzou voelen dat ik komen moest, of ze mijniet wachtte .... ?

Met jagende haast, zonder verder na tedenken of te aarzelen, rukte ik mijn kleerenaan. Ik keek op mijn horloge. Kwart overtwee. Als ik mij repte kon ik de electrischevan half drie nog halen. Ik stopte de vetersin mijn laarzen zonder die aan te rijgen,nam hoed, stok en jas, rende, in de duisternis,de trappen af. Het oogenblik daarna liepik door de stille straten in den lenteluwennacht.

Het licht van de electrische flikkerdein de verte en ik holde er naartoe in stormpasom toch op 't uiterst oogenblik nog niette laat te komen.

Plenty of time; plenty of time, zei mijkalmeerend een bediende, toen hij mijbuiten adem aan zag rukken.

Gaat hij nog niet? vroeg ik wanhopig.In 't schijnsel van een lamp haalde de

man zijn horloge uit.Over zeven minuten; de andere moet

nog eerst arriveeren, berichtte hij .Ik ging in een hoek de veters van mijn


laarzen aanrijgen en keek naar de vanbinnen verlichte, wachtende tram.

Er zaten een tiental menschen in: enkeleslaperige arbeiders met hun gereedschap;een paar jongelui die lachend pret maaktenen wat dronken schenen; een man eenzaamin een hoekje, met donkere snor en pein-zende oogen.

De huizen daaromheen sliepen in duister-nis, met dichte luiken. Mijn scherp -gespitstewaarnemingsvermogen merkte de dingenop; de gedachte drong in mij dat de huizen,evenals de menschen, een eigen leven leefdenen dat zij, na 't volbrengen van hun dagtaak,moesten rusten en slapen. Ik voelde sterkdat alles rust en slaap behoefde om normaalte zijn en dat het abnormaal was als eentram zoo laat nog reed en abnormaal ookwie daar nu mee reisde. Die menschen warenuit hun natuurlijk leven, uit hun evenwichtgeslagen, en zoo was ik ook, ik die nu, doormijn zenuwen opgezweept, in dit vreemdeoord, het onbekende en het leege van dennacht instormde, om een hersenschim nate jagen. Ik gaf mij zeer goed rekenschapvan 't gekke mijner daad, maar deed die toch.


De telegraafdraden langs den spoorwegzongen mysterieus naar de donkere verte,alsof zij geheimzinnig spraken en de elec-trische draadleiding begon te triller, meteen geluid van zink. Toen kwam een bleekeschemergloed ginds aan den einder bovenop den heuvel klimmen en weldra zag ikeen helder lichtpunt, dat zienderoogen groo-ter werd en flikkerend naderde.

Instappen! berichtte de conducteur;en de wattman kwam uit een donker houtenhuisje en nam zijn plaats in op het voor

-balcon. Zacht en snel reed de electrische weg.Het hamerde en klopte in mij, en droog

hikte mijn keel, met korte tusschenpoozen.Ik voelde mij heel week en zwak. Ik benijddede kalmte van mijn medereizigers: de sla-perige moeheid van de werklieden, de zoi-gelooze jool der ietwat aangeschoten jon-gelui, de starende rust van den man in denhoek met de donkere snor en de peinzendeoogen.

De tram hield op. Ik schrikte, machinaal.De conducteur riep een naam en de vroolijkejongelui stapten licht-waggelend uit. Evenverder stopte hij weer; en op hun beurt


verlieten de slaperige arbeiders den wagen,met hun nacht-sj ouwersgereedschap overden rug. Toen reed de tram weer een heeleind, met alleen den donkeren man en mijop de banken. Er waren geen huizen meer;het licht scheen flikkerend op de langs denweg geplante boomen en maaide ze telkens,met een zwiep, als 't ware . in de duisternisom. De beugels trilden op den leiddraad,met een geluid van zink.

De tram hield stil. Hij was aan zijn ter-minus gekomen, en een andere die gereedstond, reed weer af.

Ik stapte uit, door den peinzenden mangevolgd. Ik zag een oogenblik zijn donkeresilhouet naast mij; en dan verdween hij,als door de duisternis opgezogen.

Al spoedig was ik voorbij de enkeleslapende huizen die daar stonden. Ik kendemijn weg en wende aan de duisternis, dielichter scheen te worden. De villa's schemer-den achter de boomen en veel schoonesterren blonken in den stillen hemel.

Bij den kruisweg nam ik links, den heuvelop. Ik zag den weg, grijsachtig-blond, tus-schen de donkerder velden. Er waren daar


geen boomen meer en de gansche hemel -ko epel met al zijn sterren welfde er ontzaglij k-grootsch over het slapend land. De lucht washeerlijk frisch en zuiver en drong mij alseen milde balsem in de longen. Zachterklopte en hamerde het hart.

Even bleef ik staan. Wat kwam ik daarnu eigenlijk doen? Ik kon geen redelijk ant-woord vinden. Een soort van nuchterheidzonk stilaan in mij neer, ontgoochelend,maar meteen stillend, bedarend. 't Wasmij te moede alsof ik reeds mijn doel bereikthad en nu terug mocht keeren. Heel duidelijkbesefte ik nu het nuttelooze en onzinnigevan mijn daad, midden in die grootschestilte, midden in die heilige rust der ganschestreek. Ik schaamde mij als 't ware; voeldeden diepen wanklank met de rustige om-geving.

Schoorvoetend toog ik verder. Daar sche-merde reeds, op korten afstand, eenzaamop den heuvel, haar villa onder de sterren.En dat leek alweer iets zoo gewoons, ietszoo natuurlijks, dat ik mijn geest moestinspannen om te begrijpen hoe ongewoonen onnatuurlijk ik daar liep. Al mijn gekke


illuzies dat zij mij wachtte, dat ik haar zienzou, dat ik met haar spreken zou en datmijn verder levenslot dien nacht beslistzou worden, verdwenen als ijle rook bijhet aanschouwen der werkelijkheid uit mijnontspannen hoofd; en ik stond eindelijkvóór haar villa, en draaide er langzaamomheen en stelde, bijna met een soort ge-noegen, vast, dat ook daar, evenals overalelders, alles stil en rustig was, en dat nergenseen lichtj e door de luiken pinkte en dat zijmij niet wachtte om de eenvoudige redendat zij sliep, zooals alle andere menschen inden omtrek op dat uur van den nacht sliepen.

Ik glimlachte. Ik glimlachte in mijzelfen om mijzelf waar ik daar roerloos stondte staren. En ik voelde hoe vreemd de wereldis, terwijl ik overpeinsde, hoe . ik, slechtsenkele uren geleden, tegenover haar zat, aanden feestdisch van een luxe-restauratie, in eender meest-mondaine wereldsteden, en daar nuliep te zwerven als een landlooper in 't hollevan den nacht, opgezweept door de onzinnigeilluzie haar nog eventjes terug te zien.

Stil droop ik af. Het was opeens heelkalm in mij geworden. Het zonk en zeeg


alles in mij neer, als frissche dauw op droog-geschroeide loovers. Maar iets stond vastin mij: muur- en rotsvast: ik wilde en zouweten! .... Ik zou haar schrijven, morgenaan den dag; ik zou haar schrijven mijnliefde, mijn hoop en mijn lij den, .... ikzou uit al die folterende onzekerheid ge-raken en eindelijk weten wat het leven voormij in bewaring hield: onverdeeld geluk,of onafzienbare smart.

Ik kwam terug aan de tramhalte, waar in denachtelijke stilte en eenzaamheid, de telegrafische draden geheimzinnig zongen. Watzongen zij: geluk of lijden? Het kwam er nietop aan: over enkele dagen zou ik wéten ... .

Daar naderde de tram uit New Yorkreeds in de verte. Ik was de eenige reizigervoor den terugtocht. De beugel zong opzinken snaren en ik stapte in.

Aan 't oosten schemerde heel zacht heteerste ochtendlicht. Een vogel piepte energens in de buurt kraaide een haan.

De silhouetten van conducteur en wattmannamen wezenlijker vormen aan.

De dag, de groote dag was aan-gebroken.


Ik schreef mijn brief in zachte spanning.Ik schreef hem, schreef hem over, schreefhem nog eens.

Mijn ziel zong erin en klaagde; en haarverrukkelijk-schoon beeld stond aanhoudendvóór mijn geest en in verbeelding - vóórmijn oogen. Ik schreide en ik glimlachte.Ik jubelde en twijfelde; ik was vol hoop,vol angst en vol van sterken hartstocht.Ik voelde in mij de kracht om werelden teveroveren.

Toen de brief geschreven was en in zijnomslag dicht gezegeld, liet ik hem liggenen ging wandelen. Ik had te werken, maarik werkte niet. Ik ging wandelen. Nooit heb ikduidelijker gevoeld, dat er plichten zijn welkenog sterker dringen dan het drukste werk.

Ik wandelde den ganschen middag; ikluierde en slenterde door parken en doorstraten; en er was in mij een soort vanweerzin en van angst om op mijn kamer,waar de brief te wachten lag, terug te keeren.Ik dacht den ganschen dag door aan dienbrief, en of het zoo wel goed was, en of ik


niets essentieels vergeten had, en of hetnog niet beter, mooier, aangrijpender enontroerender _ kon. Zou het niet goed zijnals ik hem nog eens openmaakte en hemoverlas? Zou ik in elk geval niet wachtentot den volgenden ochtend, er nog eenseen nacht laten overheen gaan, alvorenshem te verzenden?

Langzaam, en twijfelend, keerde ik naarmijn kamer terug. Ik was moe van denvorigen dag, zou nu maar gauw gaan slapen.Morgen zou ik weer frisch zijn.

Loom stapte ik de trappen op, opendemijn kamerdeur, draaide het licht aan.

Het eerste wat mij trof was 'n brief opmijn tafel. Geen handelsbrief, zooals ermeer kwamen; een „mondaine" brief, alsik het zoo mag uitdrukken, een fijne enve-loppe, met de hand van een vrouw.

Zenuwachtig scheurde ik die open, keeken las.

Het schemerde even vóór mijn oogen;ik zag niet goed, begreep niet goed.

Ik streek de hand over mijn voorhoofd,lei den brief neer, nam hem weer op, enlas, en spelde, woord voor woord.De roman van den schaatsenrijder. 17


Toen begreep ik en een ontzettendeemotie vol tegenstrijdige gewaarwordingenstroomde als een heete gloed door ganschmijn wezen.Het was een brief van . „Auntie."„Auntie" vroeg mij of ik haar den volgenden

dag, om vier uur, in New York, bij Sherry's,wilde komen spreken! „Auntie" schreef mij,dat ze zeer verlangend was mij daar te zien,om mij iets mee te deelen, dat zij als eenplicht beschouwde en hoopte wel, dat nietsmij zou verhinderen om er te komen.

Kort was het briefje, maar heel vien-delijk van toon; en in zijn kort bestek om-vatte het voor mij als 't ware de beschikkingover mijn gansche verder leven.

Voor de tweede maal lei ik het brief jeeneer en keek mij in den spiegel aan. Ik zagzoo wit als 't velletje papier waarop de ont-zettende woorden neergeschreven stondenen mijn voorhoofd was klam van transpi-ratie. Mijn beenen voelden eensklaps zóózwak, dat ik even moest gaan zitten.

Ik dronk een glas water en stak een sigaretop.

Toen las ik nog eens, voor de derde maal. .


Het leed geen twijfel: „Auntie" wou mijover Maud spreken! Dat voelde ik zoo vasten zeker als de vier strakke muren, diemijn kamer omsloten; maar wat ze mijover Mand mee te deelen had, dat was hetraadsel, het onbekende, op welks openbaringik bijna nog vier en twintig uren had tewachten.

Iets onvriendelijks kon het niet zijn.Daar was geen reden voor, daar had ik geenaanleiding toe gegeven. De laatste blikdien Maud met mij gewisseld had, toen zereeds, vóór Delmonico's, met haar oudersin het rijtuig zat, was er een geweest vansympathie, van uitstralende sympathie, ja,bijna van liefde.

Van liefde ..._ . ! Dat woord hield mijvast, prangde mij, als een klauw, om hethart. Van liefde .... ! Zou ze werkelijkliefde voor mij voelen, en zou ze „Auntie"bezigen als afgezant, om .... ja, waaromdan eigenlijk ... , om mij te doen zeggendat ze mij liefhad en haar leven aan hetmijne wenschte te verbinden....?

Het leek mij vreemd; het leek mij gek;en toch.... wat anders? Ik had haar immers


nog niets gevraagd, nog niets gezegd dathaar kon doen vermoeden, dat ik van planwas haar ten huwelijk te vragen. Mijn briefwas niet weg, gelukkig! gelukkig! Ik zaghem daar nog op mijn tafel vóór mij liggenen ik strekte er de hand naar uit met zwak-bevende vingers en stopte hem behoedzaamin mijn binnenzak, als vreesde ik, dat hijvanzelf zou kunnen wegvliegen.

't Was vreemd, 't was gek; en toch: hetkon bijna niet anders: „Auntie" zou mij overliefde spreken, over de liefde van Mauden. mij!

Mijn rijke verbeelding maakte een sprongen ik zag mij vóór het feit gesteld, dat mijlevenslang aan haar verbond. Was ik nuniet gelukkig, over-en-overgelukkig! Hadik nu niet bereikt waar ik al maanden langnaar snakte? 't Was vreemd, o, 't was zoovreemd, maar een soort twijfel, een soortheimwee drong stilaan in mij. Ik dachtalweer aan het verleden, aan mijn familieen mijn vrienden, aan 't zachte, blonde,lieve Vlaanderen! Ik dacht aan de wittekerktorentjes der vriendelijke dorpjes, aanMeylegem-Noord en aan Meylegem-Zuid,


aan de kalme lussen van de kronkelendeLeie, waarin zich, op het groen der wei-landen de pittoreske roze en witte hoevetjesweerspiegelden. Ik dacht aan Tieldekenen aan de jonkvrouw van 't kasteel; ik dachtaan alles wat ik daar gelaten had en hoopteweer te zien en voelde de diepste wortelsen de geheimste vezels van mijn wezenmij nu pijnlijk weer daarheen trekken,zooals de wortels en de vezels trekken vaneen boom, dien men uit zijn oergrond loswil rukken. Zou ik het waarlijk doen envoor altijd de banden van het zoet verledenafsnijden? Hield ik werkelijk genoeg vanhaar? Was mijn leven zóó in 't hare op-gegaan, dat ik zonder haar niet meer bestond?Was zij de zusterziel, de eenige die voor mijop aarde bestond en die ik wellicht vroegerin een ander leven had ontmoet? Ik weifelde;ik twijfelde. Ik verlangde naar haar met denvurigsten hartstocht, en ik aarzelde tezelfder-td; ik vreesde haast om dat zoo zeer be-geerde voor altijd in mijn bezit te krijgen.Ik had hààr gewild; en ook het andere.En ik wist wel dat zulks niet mogelijk was,dat er een keuze móést geschieden; en dat


die keuze, hoe ze ook uitviel, mij of het een,of het andere zou doen betreuren. Ik leed,zooals men lijdt wanneer men nog geenvijf en twintig is en in zich de kracht gevoeltom gansch de wereld te bezitten. Ik leedzooals men lijdt wanneer men nog niet wer-kelijk geleden heeft.

Het hart klopte alweer en hamerde on-stuimig. En voor de tweede maal ging ikden nacht in vol kwellende onzekerheiden vol gejaagde woeling.

XI

Even vóór vier uur stond ik bij Sherry'singang. Ik zou daar „Auntie" opwachten.De zenuwachtige overspanning was in mijten top gestegen en ik voelde, dat ik geenseconde rustig zitten zou daarbinnen . I j s-beerend liep ik langs het breede trottoirheen en weer tusschen de elegante menigte,met scherpe aandacht de gezichten opnemend.Mijn keel hikte droog en spasmodisch; elkoogenblik keek ik op mijn horloge.

Toen ik zoowat voor de tiende maal weerbij den ingang even stilhield ging achter


mij de glazen draaideur rond en een bediendein wit buisje met vergulde knoopen kwamnaar mij toe en deelde mij mede dat daar-binnen een dame op mij zat te wachten.

Ik schrikte hevig, keerde mij om, bonsdetegen de draaideur, strompelde binnen.Was „Auntie" dan toch binnen gekomenzonder dat ik het bemerkt had?

Er waren nog maar weinig menschenen ik zag haar dadelijk, .... ik zag haarfelle oogen, in een hoekje, heelemaal achterin de ruime, ietwat somberige zaal. Zijwenkte mij en ik spoedde mij naar haar toe.Zij zat alvast met thee en gebakjes. Ikmaakte mijn diepste excuses, dat ik haaronwillekeurig laten wachten had.

Ik had u reeds gezien, vóór 't raamen dacht dat u zoudt binnenkomen, glim-lachte zij. Toen ik merkte dat u heen enweer bleef loopen, heb ik u maar laten roepen.

Zij wees mij een rieten leunstoel en ver-zocht mij te gaan zitten. Thee? vroeg zenog; en schonk mij alvast in.

Ik nam plaats, lei mijn hoed naast mij,en keek haar even aan. Er was iets onge-woons in het gezicht van „Auntie" : iets straks,


bijna getrokkens. Het was alsof ook zijdien nacht niet had geslapen. Alleen deoogen blonken, met hun gewone, onver-woestbare felheid.

Ik heb hier dit eenzaam plaatsje uit-gekozen, om rustig te kunnen praten, begonze. Ik heb u iets te zeggen. Ik beschouwhet als mijn plicht u een gewichtige mede

-deeling te doen.... voor het misschiente laat zou zijn, voegde zij er na eenige aar-zeling aan toe.

Ik luister, zei ik, zenuwachtig hikkend.Wellicht moet ik u pijn doen, sprak

ze met gedempte stem, en eensklaps heeldiep-ernstige en werkelijk bedroefde oogen.

Wal is er? Wat is er toch? schrikte ik.En 't was alsof eensklaps al mijn schooneluchtkasteelen voor mijn voeten in gruze-lementen neerstortten.

0, schrik niet, voer ze voort; 't isbeter nu dan later. Ik moet u over Maudspreken.

Ik knikte, zwijgend, onbekwaam eenenkel woord te uiten.

Ik vrees, zei ze.... ik vrees.... datheb ik althans meenen op te merken


dat Maud u niet gansch onverschillig laaten dat u wellicht ernstig aan haar zoudtkunnen denken.

Kan dat niet? Mag dat niet? ontsnapte't mij in plotse, ontembare wanhoop.

Het mag wel, maar het kan niet, ant-woordde ,.Auntie" droevig.

Waarom? kreet ik dof.„Auntie" zuchtte, aarzelde.

Waarom! herhaalde ik dringender.Omdat ze reeds verloofd is!!

Het werd eensklaps heel stil in mij. Hetwerd doodstil, alsof mijn leven meteenophield te bestaan. Ik staarde „Auntie" roer

-loos aan, met strakke oogen en mijn lippengingen van elkaar, zonder een klank teuiten. Ik zat als dood op mijn stoel.

Drink even van uw thee, zei „Auntie"bezorgd.

Ik dronk, machinaal, zonder te proeven.Herinnert u zich, dat mister Bunk

eergisteren aan ons tafeltje kwam vragenof wij goede berichten hadden van ...

Van die Reggy? kreet ik.Juist, van Reggy. Reggy Clarke,

die op reis is in Australië voor handelszaken


en de volgende maand naar New York terugzal keeren, is de intieme vriend van misterBunk en sinds twee jaar met Maud verloofd.

„Auntie" zweeg. Zij zag een weinig bleeken haar sterke oogen hadden een ernstigeuitdrukking. In mij gonsde en bruisde hetals een orkaan die niet tot uitbarsting kankomen. Met een pijnlijk-scherpe perceptiezag en hoorde ik alles wat om mij heengebeurde: , ,Auntie," die zenuwachtig methaar lepel in het kopje roerde; de draaideurbij den ingang, die voortdurend rondtoldeen aldoor menschen in en uitliet; de be-dienden in witte buisjes met vergulde knoo-pen, die bedrijvig heen en weer liepen. Endezelfde folterende helderheid, die mij aldie onbeduidende details zoo nauwkeurigdeed opmerken, leefde en trilde ook, niet-tegenstaande alle stormen en emoties, inmijn diepste binnenste. Ik kon mijzelf als't ware objectief ontleden, mij exteriorisee-ren in de gedaante van een ander, die zouvoelen en zou lijden wat ik op dat oogenblikvoelde en leed. Ik wist en hoorde wat dieander in mijn plaats zou moeten antwoordenom zijn figuur te redden: antwoorden, met


zelfbeheersching, dat hij „Auntie" danktevoor haar vertrouwelijke med edeeling, maardat hij nooit ernstig aan zulke dingen hadgedacht, dat hij er nooit aan zoude hebbendurven denken, dat hij alleen de warmstesympathie en de grootste bewondering voorMaud gevoeld had; en dat hij wel begreep,ofschoon met diepe spijt en droefheid, dat't nu uit moest wezen tusschen hen....Zoo voelde ik te moeten antwoorden, nietwaardigheid en ernst; maar ik kon niet,ik kon niet! .... de smart en de teleurstel-ling waren te overweldigend-groot, mijnverwrongen gezicht verried mijn gevoelensen ik vond slechts een kreet, een droevennoodkreet:

Waarom heeft nooit iemand daarover gesproken? Waarom heeft, zij vooral,dat zoolang voor mij geheim gehouden!

Dat heb ik haar ook verweten; en zijzelve, trouwens, verwijt het zich ook! viel„Auntie" levendig in. 0, zij lijdt er onder,weet u, want zij houdt van u. Den halvennacht heeft ze gehuild, na het diner bijDelmonico. Tot twee uur ben ik bij haarop haar kamer gebleven!


Wat zegt u daar! kreet ik.Jawel, antwoordde „Auntie" eenigszins

verwonderd. Verbaast u dat zoo zeer?Tranen kwamen in mijn oogen. De emotie

overweldigde mij, plotseling. En ik bekendehaar, week en zwak, hoe ik daar ook dien-zelfden nacht, bijna op 't zelfde uur, rondhun villa gedoold had.

„Auntie" was diep aangedaan. Zij drukteeven mijn hand en haar harde oogen kwa-men eensklaps vol zachtheid.

Hoe jammer, hoe vreeselijk jammerdat het niet kan, maar het kan niet,zuchtte zij .

Wij waren uitgesproken en een droevestilte kwam in ons. Wat wij nu nog verderzouden zeggen kon niets meer wezen daneen matte naklank van hetgeen reedswas gezegd. Misschien, wie weet, zou ernog later iets te zeggen zijn. Nu was erniets meer te zeggen.

Langzaam rees ,,Auntie" opIs het nu uit? Zal ik nu niemand van

u allen ooit meer zien, of nog iets van uhooren? vroeg ik diep-neerslachtig.

Ik zal u schrijven, u op de hoogte


houden als u 't wenscht, beloofde „Auntie"plechtig.

Ik wou haar nog eenige laatste woordentoevertrouwen voor Mand; ik zocht naardie woorden in mijn overvol gemoed, en vondze niet.

Adieu,. ... adieu .... kon ik enkelsnikken; en drukte een kus op haar hand.

Ik zag haar door de draaideur tollen envlug voorbij het raam passeeren. En ganschalleen, met al mijn zware droefheid, stondik in 't groote New York.

Nooit meer heb ik iets van hen gehoord.Is Maud getrouwd? Heeft „Auntie" ooit ge-schreven en raakte soms haar brief verloren?Ik weet het niet. Nog lang heb ik wachtendgehoopt, maar stilaan is dat alles wegge

-taand, zooals alles eens wegtaant: vreugde,droefheid, smart....

't Was als een droom geweest; en droomenzijn slechts droomen ...

Nu denk ik er somtijds nog aan , maarzonder bitterheid en zonder leed.


Het is toch mooi geweest; het waren schoo-ne dagen.... En het was jong en frisch,naïef en onbezonnen! 't Was een illuzie,een roman: de roman van een Schaatsen-rijder!

Nu is er slechts tragedie op de wereld ... .

RL D RN VN DN HTNPJDP - dbnl · D RN VN DN HTNRJDR RT DL I Ht ln plj bj dn ... dt thn rtbln vn ntl...

Documents

Transcript of RL D RN VN DN HTNPJDP - dbnl · D RN VN DN HTNRJDR RT DL I Ht ln plj bj dn ... dt thn rtbln vn ntl...