RENTABILITEITS- EN KOSTPRIJSANALYSE GROENTEN ......3.1 Groene erwten 20 3.2 Groene bonen 24 3.3...

RENTABILITEITS- EN KOSTPRIJSANALYSE

GROENTEN IN OPENLUCHT 2016

Studie

www.vlaanderen.be

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

op basis van het Landbouwmonitoringsnetwerk

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Auteurs: Joeri Deuninck en Dirk Vervloet

RENTABILITEITS- EN KOSTPRIJSANALYSE

GROENTEN IN OPENLUCHT

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 2 van 57

Colofon

Samenstelling

Departement Landbouw en Visserij

Afdeling Monitoring en Studie

Verantwoordelijk uitgever

Jules Van Liefferinge, secretaris-generaal

Depotnummer

D/2016/3241/152

Lay-out

Vlaamse overheid

Voor meer informatie over het rapport kunt u contact opnemen met de auteur(s) van het rapport. Ons

e-mailadres is als volgt samengesteld: [email protected].

U vindt onze rapporten terug op:

WWW.VLAANDEREN.BE/LANDBOUW/STUDIES

Vermenigvuldiging en/of overname van gegevens zijn toegestaan mits de bron expliciet vermeld wordt:

Deuninck J. & Vervloet D. (2016) Rentabiliteits- en kostprijsanalyse groenten in openlucht op basis van het Landbouwmonitoringsnetwerk, Departement Landbouw en Visserij, Brussel.

Graag vernemen we het als u naar dit rapport verwijst in een publicatie. Als u een exemplaar ervan opstuurt, nemen we het op in onze bibliotheek.

Wij doen ons best om alle informatie, webpagina's en downloadbare documenten voor iedereen maximaal toegankelijk te maken. Indien u echter toch problemen ondervindt om bepaalde gegevens te raadplegen, willen wij u hierbij graag helpen. U kunt steeds contact met ons opnemen.

mailto:[email protected]

http://www.vlaanderen.be/landbouw/studies

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 3 van 57

Deze publicatie werd door het Departement Landbouw en Visserij met de meeste zorg en

nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie gegeven omtrent de juistheid of de

volledigheid van de informatie in deze publicatie. De gebruiker van deze publicatie ziet af van elke

klacht tegen het Departement Landbouw en Visserij of zijn ambtenaren, van welke aard ook, met

betrekking tot het gebruik van de via deze publicatie beschikbaar gestelde informatie.

In geen geval zal het Departement Landbouw en Visserij of zijn ambtenaren aansprakelijk gesteld

kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van de via deze

publicatie beschikbaar gestelde informatie.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 4 van 57

INHOUD

Voorwoord ................................................................................................................................................................................................ 5

Samenvatting ........................................................................................................................................................................................... 6

1 Inleiding ......................................................................................................................................................................................... 8

1.1 Schets sector groenten in openlucht 8

1.2 Doelstelling en inhoud rapport 11

2 Methode ....................................................................................................................................................................................... 12

3 Groenten openlucht voor de industrie / handel.............................................................................................. 15

3.1 Groene erwten 20

3.2 Groene bonen 24

3.3 Bloemkool 26

3.4 Spruiten 29

3.5 Spinazie 31

3.6 Wortelen 34

3.7 Schorseneren 36

3.8 Uien (zaai-) 39

4 Groenten openlucht voor de versmarkt ................................................................................................................ 41

4.1 Bloemkool 46

4.2 Prei 48

Figuren ...................................................................................................................................................................................................... 52

Tabellen ..................................................................................................................................................................................................... 53

Bronnen .................................................................................................................................................................................................... 54

Afkortingen ............................................................................................................................................................................................ 54

Bijlage: Definities van gebruikte opbrengsten- en kostenindelingen ................................................................ 55

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 5 van 57

VOORWOORD

De afdeling Monitoring en Studie (AMS) van het Departement Landbouw en Visserij heeft deze studie

uitgevoerd op vraag van de afdeling Voorlichting, Doelgroepenbeleid en Kwaliteit Plant van hetzelfde

departement. De weergegeven resultaten zijn afkomstig uit het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN).

Het LMN is het boekhoudnet dat AMS beheert. Dit rapport is te plaatsen binnen de rentabiliteits- en

kostprijsanalyses die AMS regelmatig uitvoert.

Hierbij wensen wij graag de tuinbouwers te bedanken voor hun ondernemerschap en de deskundigen

voor het verzamelen van de benodigde bedrijfseconomische informatie. Daarnaast een dank-je-wel aan

Joost D’Hooghe voor het verschaffen van veel achtergrondinformatie bij de data. Ook Bart Debussche

van het departement verdient een woord van dank voor de duiding van de resultaten en het

naleeswerk.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 6 van 57

SAMENVATTING

Dit rapport geeft van een aantal groenten in openlucht een rentabiliteits- en kostprijsanalyse voor de

periode 2010-2013. Dat gebeurt op basis van boekhoudgegevens van Vlaamse landen

tuinbouwbedrijven die aangesloten zijn bij het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) van het

Departement Landbouw en Visserij. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen groenten in openlucht

voor de industrie en groenten in openlucht voor de versmarkt. De groenteteelt in openlucht is zeer

divers en telt veel teelten. Het is daarom niet mogelijk om voor alle groenteteelten in openlucht een

analyse te geven. Voor groenten openlucht industrie komen volgende teelten aan bod: groene erwten,

groene bonen, bloemkool, spruiten, spinazie, wortelen, schorseneren en ui. Voor groenten openlucht

versmarkt gaat het om bloemkool en prei.

In 2013 bedraagt de oppervlakte groenten in openlucht 37.453 ha in Vlaanderen. 71,5% of 26.765 ha

daarvan is voor groenten openlucht voor de industrie, 28,5% of 10.687 ha is voor groenten openlucht

voor de versmarkt.

België is een belangrijke netto-exporteur van verwerkte groenten. In 2013 bedroeg de uitvoer 1.465

miljoen euro en de invoer 862 miljoen euro. Er zijn geen aparte statistieken voor Vlaanderen, maar de

cijfers voor België geven een goed beeld van de situatie in Vlaanderen. Vlaanderen heeft een aandeel

van 72,3% van het areaal en 80,4% van de productie van de groenten openlucht in België. De

verwerkende sector bevindt zich bovendien hoofdzakelijk in Vlaanderen Een groot deel van de

productie van groenten openlucht voor de industrie in Wallonië wordt in Vlaanderen verwerkt.

Tabel 1 toont de economische resultaten voor de periode 2010-2013. Het familiaal arbeidsinkomen toont

wat beschikbaar is als vergoeding voor de eigen arbeid van de bedrijfsleider en eventuele meewerkende

familieleden. De kosten voor eigen arbeid zijn dus nog niet in mindering gebracht. Het familiaal

arbeidsinkomen van de verschillende teelten kan daarom niet zomaar vergeleken worden. Zo is

bijvoorbeeld het familiaal arbeidsinkomen hoog voor bloemkool voor de industrie en voor bloemkool en

prei voor de versmarkt. Maar daartegenover staat dat de teelt daarvan arbeidsintensief is en de

vergoeding voor eigen arbeid belangrijk.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 7 van 57

Tabel 1: Economische resultaten groenten openlucht, gemiddelde periode 2010-2013

Hoeveelheid geoogst (kg/ha)

Prijs per eenheid (euro/100 kg)

Totale opbrengsten (euro/ha)

Bruto saldo (euro/ha)

Familiaal arbeidsinkomen (euro/ha)

Groenten openlucht industrie groene erwten 7.410 30,2 2.315,2 1.497,7 812,8 groene bonen 13.119 17,8 2.352,4 1.320,4 640,3

bloemkool 21.707 32,8 7.158,6 4.602,2 2.326,3 spruiten 21.873 35,9 7.929,5 4.281,7 867,1 spinazie 22.063 7,6 1.683,9 718,8 121,4 wortelen 62.866 6,6 4.203,4 2.156,3 1.038,9

schorseneren 25.194 19,1 4.896,2 2.703,1 863,0 uien (zaai-) 44.678 12,7 5.383,5 2.505,2 676,1

Groenten openlucht versmarkt bloemkool 19.695 69,4 13.708,6 9.601,3 4.998,3

prei 34.096 49,6 16.705,7 9.969,0 2.279,5

Bron: LMN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 8 van 57

1 INLEIDING

1.1 SCHETS SECTOR GROENTEN IN OPENLUCHT

In 2013 bedroeg het areaal groenten in openlucht volgens gegevens van de mei-enquête 26.611 ha. Dat is goed voor 96,3% van het totale areaal groenten (tabel 2). In 2013 teelden 3.868 bedrijven groenten in openlucht. Het gemiddelde areaal voor dat jaar kwam daardoor uit op 6,8 ha. De groenten in openlucht hebben een aandeel van 4.3% in het landbouwareaal en 52,7% van het tuinbouwareaal.

Tabel 2: Bestemming van de oppervlakte cultuurgrond, Vlaanderen, 2009-2013, ha

2009 2010 2011* 2012 2013

Areaal (ha)

Groenten 27.637 27.813 27.885 26.327 27.548

openlucht 26.612 26.807 27.008 25.452 26.611

beschut 1.025 1.006 877 875 937

Aantal bedrijven

Groenten 4.851 4.612 3.938 4.201 4.194

openlucht 4.126 3.953 3.536 3.844 3.868

beschut 1.181 1.096 750 717 645

Bronnen: Algemene Directie Statistiek (FOD Economie) en Departement Landbouw en Visserij (** trendbreuk vanaf 2011: wijziging methode, vermindering aantal bedrijven in het register)

De deelsectoren in de tuinbouw hebben over het algemeen een hoge specialisatiegraad. Uitgedrukt volgens het aandeel van de gespecialiseerde bedrijven in de totale oppervlakte van de desbetreffende sector bedraagt dat voor glasgroenten 86,2% en voor fruit 92,5%. De groenten in openlucht daarentegen scoren met 50,4% duidelijk lager. Heel wat groenten in openlucht worden namelijk geteeld in combinatie met andere tuinbouwteelten en op gemengde bedrijven in combinatie met akkerbouw en/of met veeteelt (LARA, 2014).

De mei-enquête is een momentopname en geeft in de praktijk een onderschatting van de oppervlakte groenten in openlucht. De commissie productieramingen groenten en fruit past de cijfers aan voor opeenvolgende rondes en opeenvolgende teelten en voert hier en daar verbeteringen door.

Tabel 3 geeft hun raming van de effectief beteelde oppervlakte groenten in openlucht voor Vlaanderen en België. De oppervlakte in 2013 bedraagt 37.453 ha in Vlaanderen. 71,5% van de oppervlakte groenten in openlucht of 26.765 ha bestaat uit industriegroenten, 10.687 ha of 28,5% is voor groenten voor vers verbruik. Vlaanderen heeft een aandeel van 72,3% in het totaal van groenten openlucht voor België, waarvan 67,1% van het areaal industriegroenten en 92,5% van het areaal groenten voor vers verbruik.

Tabel 4 toont de productie van groenten in openlucht en beschutte groenten voor Vlaanderen en België. Het aandeel van Vlaanderen in de totale productie van groenten (i.e. openlucht + beschut) in België in 2013 bedraagt 84,8%. In 2013 komt 73,0% van de Vlaamse groenteproductievolume uit openlucht, 27% zijn beschutte groenten.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 9 van 57

Tabel 3: Geraamde oppervlakte(*) groenten in openlucht, Vlaanderen en België, 2010-2013, ha

2010 2011 2012 2013

Vlaanderen

Totaal groenten in openlucht 36.274 37.735 36.021 37.453

Industriegroenten 25.458 27.034 25.850 26.765

Groenten voor vers verbruik 10.815 10.701 10.171 10.687

België




* oppervlakte houdt rekening met opeenvolgende teelten: bv. een perceel met 2 ha bloemkool, gevolgd door prei, wordt gezien als 2 ha bloemkool en 2 ha prei. Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van Commissie productieramingen groenten en fruit

Tabel 5 geeft aansluitend het productievolume van groenten in openlucht in Vlaanderen en België onderverdeeld in groenten openlucht voor de industrie en de versmarkt. Het Vlaamse aandeel in het nationale productievolume bedraagt 80,4% in 2013 waarvan 71,7% voor industriegroenten en 87,4% voor groenten voor vers verbruik. Binnen Vlaanderen komt 71,5% van de groenten uit openlucht van de industrie en is 28,5% voor de versmarkt.

Tabel 4: Geraamd productievolume groenten openlucht en beschut, Vlaanderen en België,2010-2013, ton

2010 2011 2012 2013

Vlaanderen

Totaal groenten 1.385 1.398 1.362 1.486

Openlucht 990 1.030 986 1.085

Beschut 395 368 376 401

België

Totaal groenten 1.646 4.664 4.603 1.752

Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van Commissie productieramingen groenten en fruit

Tabel 5: Geraamd productievolume groenten in openlucht, Vlaanderen en België, 2010-2013, ton

2010 2011 2012 2013

Vlaanderen

Totaal groenten in openlucht 990 1.030 986 1.085

Industriegroenten 647 706 676 746

Groenten voor vers verbruik 344 324 310 339

België


Industriegroenten 859 9116 858 960

Groenten voor vers verbruik 389 378 367 388


Tabel 6 toont de in- en uitvoercijfers voor België van groenten. België exporteert in 2013 voor 527 miljoen euro meer groenten dan het importeert. Dat is vooral een gevolg van de uitvoer van verwerkte

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 10 van 57

groenten die 1.465 miljoen euro in 2013 bedraagt, terwijl de import uitkomt op slechts 862 miljoen euro. Voor verse groenten daarentegen is België netto importeur. De cijfers hebben betrekking op zowel groenten in openlucht als beschut. Er zijn geen aparte statistieken voor Vlaanderen, maar de cijfers geven een goed beeld van de situatie in Vlaanderen. 85% van de productie van groenten vindt immers plaats in Vlaanderen. Voor de groenten in openlucht heeft Vlaanderen een aandeel van 72,3% van het areaal en 80,4% van de productie. Bovendien bevinden de veilingen en de verwerkende industrie zich hoofdzakelijk in Vlaanderen. Een groot deel van de productie van groenten openlucht voor de industrie in Wallonië wordt in Vlaanderen verwerkt.

Tabel 6: In- en uitvoercijfers voor groenten vers en verwerkt (openlucht + beschut samen), België, 2013, miljoen euro

Frankrijk Nederland Duitsland Rest EU Totaal EU28 Wereld

Invoer Uitvoer Invoer Uitvoer Invoer Uitvoer Invoer Uitvoer Invoer Uitvoer Invoer Uitvoer

Vers 174 242 366 130 47 153 130 116 726 641 778 702

Verwerkt 206 336 172 172 85 332 265 492 728 1.333 862 1.465

Totaal 380 578 538 303 132 485 404 608 1.454 1.974 1.640 2.167

Bron: Eurostat (Comext), Departement Landbouw en Visserij

Bijna twee derde van de totale Belgische groente-export gaat naar de buurlanden. Frankrijk is de belangrijkste afzetmarkt (figuur 1). Voor verse groenten gaat één derde richting Frankrijk. 75% van de groenten voor de versmarkt gaat naar de buurlanden, terwijl dat voor de verwerkte groenten 58% is. De export buiten de Europese Unie bedraagt 9%.

Figuur 1: Aandeel van uitvoerbestemmingen voor groenten, België, 2013, %

Bron: Eurostat (Comext), Departement Landbouw en Visserij

De afzet van groenten en fruit in Vlaanderen kent een lange coöperatieve traditie en gebeurt voor een belangrijk deel door producentenorganisaties. In 1997 kregen alle Vlaamse veilingen op basis van de nieuwe Europese Gemeenschappelijke Marktordening (GMO) groenten en fruit een erkenning als producentenorganisatie (PO). Daarnaast ontstonden nu ook PO’s in de industriegroenten. De GMO heeft dankzij de extra financiële steun een nieuwe impuls gegeven aan PO’s om zich sterk uit te bouwen. Naast het louter regelen van de verkoop bieden PO’s een ruimere dienstverlening aan (bv. planning van de productie, uitbouw verkoopsorgaan, promotie en marketing, kwaliteitsbeleid en traceerbaarheid, producentenbegeleiding, enz.) (Lambrechts, 2013). Meer dan 90% van de groente- en fruittelers in

27% 34%

23%

14%

19%

12%

22%

22%

23%

28% 16%

34%

9% 9% 9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Totaal Vers Verwerkt

Frankrijk Nederland Duitsland Rest EU Rest wereld

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 11 van 57

Vlaanderen is lid van een producentenorganisatie. Begin 2014 zijn er in Vlaanderen dertien producentenorganisaties actief in de groente- en fruitsector.

1.2 DOELSTELLING EN INHOUD RAPPORT

Dit rapport geeft van een aantal groenten in openlucht een rentabiliteits- en kostprijsanalyse voor de periode 2010-2013. Dat gebeurt op basis van boekhoudgegevens van Vlaamse landen tuinbouwbedrijven die aangesloten zijn bij het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN). Er wordt een onderscheid gemaakt tussen groenten voor de verwerkende industrie en de versmarkt. Voor de verwerkende industrie worden volgende teelten geanalyseerd: groene erwten, groene bonen, bloemkool, spruiten, spinazie, wortelen, schorseneren en ui. Voor de versmarkt gaat het om bloemkool en prei.

Het tweede hoofdstuk beschrijft de gehanteerde methode. Het derde hoofdstuk geeft de resultaten weer voor de industrie groenten in openlucht. Het vierde doet dat voor de groenten in openlucht voor de versmarkt.

De groenteteelt in openlucht is zeer divers en telt veel teelten. Het is daarom niet mogelijk om voor alle groenteteelten in openlucht een rentabiliteitsanalyse te geven. Van een aantal teelten in het rapport is het aantal waarnemingen in het LMN eerder beperkt. De verschillen tussen individuele bedrijven kunnen bovendien groot zijn. De resultaten van de teelten met een beperkt aantal waarnemingen tonen daarom een grootteorde en moeten met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 12 van 57

2 METHODE

De analyse gebeurt voor bedrijven met groenten in openlucht die aangesloten zijn bij het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) van het Departement Landbouw en Visserij. Het gaat hierbij zowel om bedrijven gespecialiseerd in groenten in openlucht als om gemengde bedrijven die groenten in openlucht combineren met akkerbouw en / of veeteelt.

De rentabiliteits- en kostprijsanalyse gebeurt op bedrijfstakniveau en niet op bedrijfsniveau. Op een bedrijf kunnen een of meerdere bedrijfstakken groenten voorkomen. Binnen de bedrijfstakken groenten is een onderscheid gemaakt tussen afzet naar industrie / handel of naar de versmarkt. Volgende bedrijfstakken worden besproken:

Verwerkende industrie / handel (Hoofdstuk 3) o Groene erwten o Groene bonen o Bloemkool o Spruiten o Spinazie o Wortelen o Schorseneren o Uien (zaai-)

Versmarkt (Hoofdstuk 4) o Bloemkool o Prei

Preiteelt in Vlaanderen is voor 80% bestemd voor de versmarkt, 20% gaat naar de diepvriesverwerkende industrie. In deze analyse wordt de preiteelt voor de versmarkt meegenomen. Bloemkool wordt opgesplitst in enerzijds teelten die als roosjes ingevroren worden en anderzijds bloemkool die vers geconsumeerd wordt. Wortelen en uien worden ingedeeld bij verwerkende industrie / handel. Een deel van die productie is nochtans bestemd voor de versmarkt, maar het gaat om afzet die niet verloopt via een veiling. De teelt van wortelen en uien die via een veiling afgezet worden, is totaal anders en is bijgevolg dan ook niet meegenomen in de analyse (zie meer uitleg bij de resultaten van de teelten hierna).

De resultatenrekening wordt per bedrijfstak opgezet. Enkel de kosten en opbrengsten van de desbetreffende bedrijfstak groenten in openlucht worden weergegeven. Dat houdt in dat de kosten en opbrengsten gemaakt voor andere bedrijfstakken op een bedrijf niet meegenomen worden. Bij een gemengd groente-akkerbouwbedrijf bijvoorbeeld worden de opbrengsten en kosten voor de akkerbouwteelten niet beschouwd. Kosten die niet rechtstreeks toegewezen kunnen worden aan één specifieke bedrijfstak, worden verdeeld over de verschillende bedrijfstakken met een verdeelsleutel. Subsidies en belasting op de toegevoegde waarde (btw) worden niet meegenomen.

Dit rapport gaat in op de resultaten voor de periode 2010 tot en met 2013. Telkens wordt eveneens een vierjaarlijks gemiddelde weergegeven. Naast een aantal technische en economische kengetallen zoals het aantal bedrijven, de oppervlakte, de geoogste hoeveelheid per ha en de prijs per 100 kg, worden de economische resultaten uitgedrukt in euro per ha weergegeven. Er wordt een beeld gegeven van de opbrengsten, de variabele kosten, het bruto saldo (BS), de vaste kosten en het familiaal arbeidsinkomen (FAI) (figuur 2). Het bruto saldo (BS) is het verschil tussen de opbrengsten en de variabele kosten. Het bruto saldo (BS) min de vaste kosten geeft het familiaal arbeidsinkomen (FAI). Als van het familiaal arbeidsinkomen (FAI) de vergoeding voor de eigen arbeid van de bedrijfsleider en eventuele

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 13 van 57

meewerkende gezinsleden afgetrokken wordt, levert dat het netto bedrijfsresultaat (NBR) op. Daarnaast worden de totale kosten exclusief en inclusief eigen arbeid weergegeven en het aandeel van de verschillende variabele en vaste kosten in de totale kosten exclusief eigen arbeid

Figuur 2: Opbouw van de resultatenrekening

Bron: Departement Landbouw en Visserij

De berekeningen gebeuren op basis van het gewogen gemiddelde. Het gewogen gemiddelde houdt rekening met de grootte van de bedrijfstak. De wegingsfactor is de gebruikte deler. Voor de economische resultaten is dat bijvoorbeeld het aantal ha. Een overzicht van de definities van de gebruikte opbrengsten- en kostenposten is terug te vinden in bijlage. Enkel de relevante posten worden apart weergegeven in de resultatenrekening. Voor de variabele kosten gaat het om kosten voor planten zaaigoed, meststoffen, bestrijdingsmiddelen, energie en werk door derden. Voor de versmarktteelten worden binnen de variabele kosten eveneens de verkoopkosten en seizoensarbeid weergegeven. Seizoensarbeid wordt eveneens apart vermeld voor bloemkool voor de industrie en spruitkool voor de industrie. Voor de vaste kosten gaat het om afschrijvingen, fictieve intresten, pacht, diverse kosten gronden, gebouwen en werktuigen. Voor de versmarktteelten worden binnen de vaste kosten eveneens de betaalde lonen apart getoond.

Voor een aantal bedrijfstakken wordt er een uitsplitsing gemaakt tussen reguliere pacht en seizoenpacht. Voor andere bedrijfstakken wordt enkel de totale pacht weergegeven. De reguliere pacht omvat zowel de gangbare langlopende betaalde pacht als de fictieve pacht. De fictieve pacht is een

=

=

=

=

=

+

- Totale opbrengst (excl. subsidies)

Bruto Saldo

(BS)

Familiaal Arbeidsinkomen

(FAI)

Netto Bedrijfsresultaat

(NBR)

-

-

Eigen arbeid

Vaste kosten (excl. eigen arbeid)

Variabele kosten

+

Eigen arbeid

Vaste kosten (excl. eigen arbeid)

Totale kosten excl. eigen arbeid

Totale kosten incl. eigen arbeid

1. Arbeidsinkomen / Netto Bedrijfsresultaat

2. Kostprijs

Bruto Saldo

(BS)

Familiaal arbeidsinkomen (FAI)

Totale kosten excl. eigen arbeid

Variabele kosten

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 14 van 57

berekende fictieve pacht die wordt berekend voor de grond in eigendom. De waarde van de pacht is een gemiddelde van alle gronden voor alle bedrijven in de steekproef. Dat houdt bijvoorbeeld in dat als van het totaal van 100 ha pacht voor een teelt er 10 ha seizoenpacht is en 90 ha gewone pacht, de waarde van de 10 ha seizoenpacht verdeeld wordt over het totaal van 100 ha en de waarde van de 90 ha gewone pacht verdeeld wordt over de 100 ha. De waarde van de post seizoenpacht in de resultatenrekening is bijgevolg niet gelijk aan het bedrag dat een landbouwer moet betalen voor 1 ha in seizoenpacht.

De vergoeding voor eigen arbeid is een weergave van de (niet-betaalde) familiale arbeid die verricht wordt door de landbouwer en eventuele meewerkende gezinsleden. Die wordt berekend door de arbeidsuren opgegeven door de landbouwer te vermenigvuldigen met een vaste arbeidsvergoeding per uur (i.e. een uurloon). Het uurloon wordt bepaald op basis van de minimumlonen vastgesteld door het Nationaal Paritair Comité voor de landen tuinbouw, verhoogd met de sociale lasten. In 2013 was dat 16,42 euro/uur.

Voor de verschillende bedrijfstakken groenten in openlucht gaat het om een eerder beperkt aantal waarnemingen. Een gangbare statistische outlieranalyse (+- 4 keer de standaardafwijking) is dan moeilijker. Daardoor is een meer diepgaande en kwalitatieve kwaliteitscontrole en outlieranalyse toegepast voor de belangrijkste posten. Zo zijn bijvoorbeeld mislukte teelten (i.e. groot deel of volledig niet geoogst) niet meegenomen.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 15 van 57

3 GROENTEN OPENLUCHT VOOR DE INDUSTRIE / HANDEL

Verwerkte groenten voor de industrie zijn een belangrijk exportproduct. België is wereldwijd de grootste producent van diepvriesgroenten. Die sterke positie dankt België aan de gehanteerde scherpe prijzen, de gunstige ligging (klimaat, dicht bij de grootste verbruikers) en de aanwezige kennis (Platteau et al., 2012).

De voedingsindustrie koopt voor haar productie grondstoffen aan bij landbouwers of andere voedingsbedrijven. Vervolgens verwerkt en verpakt ze die grondstoffen en brengt ze haar producten via de distributiesector op de markt. Bedrijven uit de groenteverwerkende industrie sluiten productiecontracten af met landen tuinbouwers om zich te verzekeren van voldoende kwalitatieve grondstoffen. In die contracten verbindt het groenteverwerkende bedrijf niet alleen om de vooraf bepaalde gewassen tegen een bepaalde prijs af te nemen, maar legt het ook een aantal aspecten vast in verband met teelt en teeltproces. De telers dienen een overeengekomen lastenboek te volgen (Platteau et al., 2012).

Voor de industrieteelten bestaan er nu ook producentenorganisaties: Vegras, BND en Ingro. Vegras zit onder de koepel Unigrow met naast Vegras een Franse en Waalse tak. Vegras in West-Vlaanderen en BND in Limburg hebben een sterke band met één bepaald verwerkend voedingsbedrijf, respectievelijk Ardo en Noliko. Het West-Vlaamse Ingro daarentegen levert aan meerdere verwerkende voedingsbedrijven en is lid van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT). De producentenorganisaties hebben eveneens een aantal buitenlandse (Franse en Nederlandse) en Waalse leden. Vanuit het buitenland en Wallonië is er aanvoer naar de Vlaamse verwerkende industrie. In het geval van uien en wortelen gaat een deel naar de versmarkt via de handel (en niet de veiling). Wortelen en uien die verhandeld worden via de veiling zijn niet meegenomen in de analyse. De afzet in dit hoofdstuk gaat bijgevolg om afzet naar de industrie (al of niet via een producentenorganisatie) en afzet via de handel.

Die sterke Vlaamse verwerkte groentesector toont zich ook in de beteelde oppervlakte. 71,5% van de oppervlakte voor groenten in openlucht is voor de industriële verwerking (tabel 7 en figuur 3). Groene bonen zijn met 18,6% de belangrijkste teelt in oppervlakte in 2013, gevolgd door bloemkool (13,9%), spinazie (11,1%), wortelen (10,4%) en groene erwten (9,9%).

Tabel 7: Geraamde* oppervlakte groenten openlucht voor de industrie, Vlaanderen, 2010-2013, ha

2010 2011 2012 2013

Groenten openlucht 25.458 27.034 25.850 26.765


Groene erwten 2.413 2.461 2.202 2.637

Groene bonen 5.079 5.248 4.077 4.973

Wortelen 2.504 2.644 2.983 2.784

Spinazie 3.573 3.863 3.280 2.966

Uien 1.296 1.397 1.384 1.464

Bloemkool 3.785 4.159 4.132 3.732

Prei 716 795 713 839

Andere industriegroenten 6.092 6.468 7.080 7.369

* oppervlakte houdt rekening met het aantal rondes, bv: een perceel met 2 ha bloemkool, gevolgd door prei, wordt gezien als 2 ha bloemkool en 2 ha prei. Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van Commissie productieramingen groenten en fruit

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 16 van 57

Figuur 3: Geraamde oppervlakte groenten openlucht voor de industrie, aandeel (%), Vlaanderen, 2013


Tabel 8 laat zien dat naar productievolume wortelen het grootst zijn met 16,2% van het totaal. Daarna volgen bloemkool (7,6%), spinazie (6,8%), uien (6,1%) en groene bonen (5,5%). 68,8% van het productievolume van groenten in openlucht komt op rekening van industriegroenten.

Tabel 8: Evolutie van het productievolume groenten, Vlaanderen, 2010-2013, 1.000 ton

2010 2011 2012 2013

Industriegroenten 646,6 706,4 675,5 745,6

Groene erwten 15,7 17,2 16,1 20,6

Groene bonen 55,9 57,7 42,8 59,7

Wortelen 157,8 166,5 187,9 175,4

Spinazie 78,6 85,0 65,6 74,2

Uien 64,8 62,9 62,3 65,9

Bloemkool 68,1 83,2 82,6 82,1

Prei 33,7 37,3 32,1 42,0

Andere industriegroenten 172,1 196,5 186,1 225,8


De buitenlandse handel in diepgevroren groenten is over de periode 2005-2013 gestaag toegenomen (tabel 9). De export bedraagt 1,25 miljard ton (+29,5%) en 1,06 miljard euro (+53,3%) in 2013. De import in 2013 is gelijk aan 0,37 miljard ton (+46,5%) en 0,3 miljard euro (+58,5%). Er is een positief saldo in 2013 van 0,87 miljard ton (+23,4%) en 0,75 miljard euro (+51,3%). De statistieken zijn voor België maar de productie van diepvriesgroenten vindt hoofdzakelijk plaats in Vlaanderen zodat de cijfers een goed beeld geven van de situatie in Vlaanderen.

groene erwten 10%

groene bonen 19%

wortelen 10%

spinazie 11%

uien 5%

bloemkool 14%

prei 3%

spruitkolen 8%

andere 20%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 17 van 57

Tabel 9: Buitenlandse handel van diepgevroren groenten, België, 2005-2013

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

In ton:

- Export 962.980 1.024.952 1.026.887 1.040.728 1.046.086 1.096.838 1.140.561 1.198.809 1.246.681

- Import 253.737 286.916 320.765 350.799 340.924 326.235 398.528 398.401 371.699

- Saldo 709.243 738.035 706.122 689.930 705.162 770.603 742.033 800.409 874.982

In 1..000 euro:

- Export 693.704 754.662 811.522 866.017 867.917 888.936 940.860 1.023.935 1.063.564

- Import 197.662 231.452 260.037 288.537 280.194 270.983 326.328 328.349 313.274

- Saldo 496.042 523.209 551.485 577.480 587.724 617.953 614.532 695.586 750.289

Bron: Eurostat + bewerkingen VLAM

Duitsland is in 2013 met 24,0% de belangrijkste afzetmarkt voor Belgische diepgevroren groenten, gevolgd door Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland (

figuur 4). Samen zijn ze goed voor twee derde van de export. Het aandeel van derde landen is tussen 2005 en 2013 verdubbeld tot 10,3%.

Figuur 4: Export van diepgevroren groenten, België, 2013, %


Tabel 10 toont aan dat we in 2013 meer groenteconserven importeren dan exporteren. In 2005 hielden export en import elkaar nog min of meer in balans. De handel in groenteconserven maakt in 2013 slechts 12,1% uit van de export van verwerkte groenten (diepgevroren + conserven).

Duitsland 24%

Frankrijk 23%

VK 14%

Nederland 6%

Italië 6%

overige EU-15 landen

13%

nieuwe EU-lidstaten 4%

3de landen 10%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 18 van 57

Tabel 10: Buitenlandse handel van groenteconserven, België, 2005-2013

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

In ton:

- Export 247.576 189.245 184.886 204.823 208.655 195.394 190.821 171.691 171.738

- Import 246.402 210.850 201.811 214.184 214.261 221.599 248.512 234.932 242.836

- Saldo 1.174 -21.606 -16.926 -9.361 -5.606 -26.205 -57.691 -63.241 -71.098

In 1.000 euro:

- Export 195.317 188.697 196.329 232.354 244.686 241.371 257.089 228.402 230.591

- Import 226.132 229.281 233.984 270.454 288.449 294.154 315.635 315.014 325.504

- Saldo -30.815 -40.584 -37.655 -38.100 -43.764 -52.784 -58.546 -86.613 -94.912


De Belgische groenteconserven worden in 2013 voornamelijk naar de aangrenzende buurlanden geëxporteerd (78%). Duitsland alleen neemt een derde van de export voor zijn rekening. Nederland en Frankrijk volgen met 24% en 22%. Daarnaast gaat 7% naar het Verenigd Koninkrijk. Slechts 4% gaat naar niet-EU-landen.

Figuur 5: Exportvolume (ton) van groenteconserven, België, 2013, %


Duitsland 32%

Nederland 24%

Frankrijk 22%

VK 7%

overige landen EU-15

10%

nieuwe lidstaten 1%

3de landen 4%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 19 van 57

Hierna worden de economische resultaten van groenten in openlucht voor de industrie weergegeven. De grootte van een aantal posten en de evolutie daarvan hangt (deels) af van de manier waarop producentenorganisaties (INGRO, BND en VEGRAS) en / of diepvriesbedrijven factureren aan de landbouwers. Dat kan verschillen. Dit is vooral het geval voor de kostenpost werk door derden en zaad- en plantgoed. Werk door derden voor het oogsten kan bijvoorbeeld verrekend zitten in de opbrengsten waardoor er geen aparte factuur ingeboekt wordt en de kost voor werk door derden voor die bedrijven lager is. Daarnaast kan het voorkomen dat forfaitaire bedragen voor werk door derden voor oogsten / zaaien en voor zaad- en plantgoed aangerekend worden. Die bedragen geven niet altijd exact de reële kosten aan en kunnen van jaar tot jaar aangepast worden. De grootte van een aantal posten en de evolutie kan met andere woorden afhangen van aanpassingen aan de facturatie en van het aantal bedrijven in de steekproef die aangesloten zijn en / of leveren aan die producentenorganisatie / dat diepvriesbedrijf.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 20 van 57

3.1 GROENE ERWTEN

Tabel 11 toont een overzicht van de economische resultaten voor groene erwten voor de periode 2010-2013. De gemiddelde oppervlakte groene erwten van de bedrijven bedraagt 6,7 ha. De productie over de periode 2010-2013 is gelijk aan 7,4 ton per ha tegen een gemiddelde prijs van 30,2 euro per 100 kg. Dat levert een opbrengst op van 2.315 euro per ha. De gemiddelde variabele kosten komen uit op 895 euro per ha. Dat geeft een bruto saldo van 1.420 euro per ha. De vaste kosten bedragen 607 euro per ha en dat leidt tot een familiaal arbeidsinkomen van 813 euro per ha. De steekproef omvat vooral bedrijven uit West-Vlaanderen en Limburg. De evolutie van een aantal posten hangt deels af van de manier van factureren, met name de sprong in planten zaadgoed in 2011 en 2013 en werk door derden in 2011 (zie hierna bij bespreking resultaten diepvrieserwten en conservenerwten).

De totale kosten exclusief eigen arbeid zijn gelijk aan 1.502 euro per ha. Inclusief eigen arbeid is dat 1.658 euro per ha. De totale variabele kosten hebben daarin een aandeel van 54%, de vaste kosten 37% en de eigen arbeid 9 % (figuur 6). Figuur 7 toont de belangrijkste variabele en vaste kostenposten. De belangrijkste variabele kosten zijn werk door derden (18%), planten zaaigoed (17%) en bestrijdingsmiddelen (15%). De belangrijkste vaste kosten zijn de pacht (21%), afschrijvingen (8%) en fictieve intresten (5%).

Figuur 6: Groene erwten: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %

Bron: Departement Landbouw en Visserij – afdeling Monitoring en Studie

Zoals hiervoor vermeld hangt de grootte van een aantal posten en de evolutie daarvan voor de groene erwten deels af van de manier van facturatie van verschillende producentenorganisaties / diepvriesbedrijven en aanpassingen aan die facturatie. De bedrijven met erwten bestaan in feite uit twee groepen: diepvrieserwten (regio West- en Oost-Vlaanderen) en erwten voor conserven (regio Limburg en Vlaams-Brabant). Tabel 12 toont de resultatenrekening tot op het niveau van het bruto saldo voor diepvrieserwten, tabel 13 voor conservenerwten.

Totale variabele kosten 54% Totale vaste kosten

37%

Vergoeding eigen arbeid

9%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 21 van 57

Tabel 11: Resultatenrekening groene erwten voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.

Aantal bedrijven 9 9 12 12 10,5

Oppervlakte / bedrijf (ha) 5,9 6,5 6,6 7,7 6,7

Hoeveelheid geoogst (kg) per ha 5.698,0 6.904,3 8.126,2 8.913,2 7.410,4

Prijs per eenheid (euro / 100 kg) 27,5 31,5 30,4 31,5 30,2

Totale opbrengsten 1.609,0 2.236,8 2.535,6 2.879,3 2.315,2

Verkoop gewassen 1.567,7 2.174,4 2.473,2 2.804,3 2.254,9

Overige opbrengsten 41,3 62,5 62,4 75,0 60,3

Totale variabele kosten -798,5 -848,5 -930,0 -1.004,9 -895,5

Plant- en zaaigoed -226,8 -245,1* -252,5 -294,1* -254,6

Meststoffen -95,1 -45,9 -77,3 -100,4 -79,7

Bestrijdingsmiddelen -232,6 -182,3 -199,2 -264,4 -219,6

Energie -20,1 -25,7 -32,5 -52,6 -32,7

Werk door derden -196,6 -316,4* -280,2 -274,6 -267,0

Overige variabele kosten -27,2 -33,1 -88,2 -18,9 -41,8

Bruto saldo 810,5 1.388,3 1.605,7 1.874,4 1.419,7

Totale vaste kosten -493,6 -536,7 -586,5 -811,1 -607,0

Afschrijvingen -85,7 -101,5 -147,7 -171,1 -126,5

Gebouwen -12,2 -10,7 -28,3 -31,8 -20,7

Werktuigen en installaties -71,6 -86,2 -104,1 -126,5 -97,1

Overige afschrijvingen -1,9 -4,6 -15,3 -12,8 -8,7

Fictieve intresten -48,8 -61,2 -85,6 -98,1 -73,4

Gebouwen -4,2 -5,1 -21,4 -24,9 -13,9


Omlopend kapitaal -26,3 -25,1 -27,4 -31,5 -27,6

Overige intresten -1,4 -3,4 -9,4 -9,8 -6,0

Diverse kosten gronden en gebouwen -9,2 -13,0 -23,8 -35,7 -20,4

Diverse kosten werktuigen -28,7 -30,4 -43,4 -38,6 -35,3

Totale pacht -281,1 -289,1 -252,2 -433,1 -313,9

Reguliere pacht -207,7 -198,7 -218,9 -196,7 -205,5

Seizoenspacht -73,4 -90,4 -33,3 -236,4 -108,4

Overige vaste kosten -40,1 -41,3 -33,8 -34,5 -37,4

Familiaal arbeidsinkomen 316,9 851,6 1.019,2 1.063,3 812,8

Vergoeding eigen arbeid -198,1 -112,3 -145,2 -164,8 -155,1

Netto bedrijfsresultaat 118,8 739,3 874,0 898,6 657,7

Totale kosten excl. eigen arbeid -1.292,1 -1.385,2 -1.516,4 -1.816,0 -1.502,4

Totale kosten incl. eigen arbeid -1.490,2 -1.497,5 -1.661,6 -1.980,7 -1.657,5

* aanpassing facturatie producentenorganisatie / industrie


////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 22 van 57

Figuur 7: Groene erwten: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Tabel 12: Resultatenrekening groene erwten voor de industrie – diepvries, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.

Aantal bedrijven 5 4 6 6 5.3

Oppervlakte / bedrijf (ha) 4.7 5.7 5.7 8.0 6.0

Hoeveelheid geoogst (kg) per ha 6122.8 7339.4 8900.5 9756.6 8029.8

Prijs per eenheid (euro/ 100 kg) 24.6 27.9 24.2 26.2 25.7

Totale opbrengsten 1593.6 2205.2 2243.9 2700.0 2185.7

Verkoop gewassen 1506.4 2044.7 2150.5 2556.7 2064.5

Overige opbrengsten 87.3 160.5 93.5 143.3 121.1

Totale variabele kosten -801.0 -905.8 -886.6 -959.9 -888.3

Plant- en zaaigoed -352.6 -396.9 -389.4 -402.8 -385.4

Meststoffen -112.7 -60.4 -89.1 -104.7 -91.7

Bestrijdingsmiddelen -183.8 -218.5 -203.6 -241.4 -211.8

Energie -22.5 -37.3 -49.2 -56.9 -41.5

Werk door derden -110.2 -177.1 -125.5 -145.4 -139.6

Overige variabele kosten -19.2 -15.6 -29.8 -8.8 -18.4

Bruto saldo 792.6 1299.3 1357.3 1740.1 1297.3


Plant- en zaaigoed 17%

Meststoffen 5%

Bestrijdings-middelen

15%

Energie 2%

Werk door derden 18%

Overige variabele kosten

3%

Afschrijvingen 8%

Fictieve intresten 5%

Diverse kosten gronden en gebouwen

1%

Diverse kosten werktuigen

2%

Totale pacht 21%

Overige vaste kosten

3%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 23 van 57

De geoogste hoeveelheden van de diepvrieserwten zijn hoger dan voor conservenerwten: gemiddeld 8.030 kg per ha tegenover 6.875 kg per ha voor de periode 2010-2013. De prijs per eenheid daarentegen ligt hoger bij conservenerwten: gemiddeld 34,7 euro per 100 kg tegenover 25,7 euro per 100 kg voor de periode 2010-2013. Het gaat om twee verschillende types erwten met een verschillende vergoeding voor de opbrengst. Daarnaast is een (beperkt) deel van het prijsverschil een gevolg van het rechtstreeks verrekenen van werk door derden voor het oogsten voor diepvrieserwten in de prijs (geen aparte factuur voor oogsten). Dat resulteert vooral in lagere kosten voor werk door derden voor diepvrieserwten: gemiddeld 140 euro per ha tegenover 372 euro per ha voor conservenerwten. De kosten voor planten zaaigoed en werk voor derden voor het zaaien en oogsten zijn een afgesproken forfaitair bedrag voor conservenerwten. Aanpassingen in de facturatie veroorzaken evoluties in die kostenposten (zie sprong in 2011 voor werk door derden en voor planten zaaigoed in 2011 en 2013). De forfaitaire kosten voor planten zaaigoed voor conservenerwten liggen lager dan de kosten voor planten zaaigoed voor diepvrieserwten: gemiddeld 149 euro per ha tegenover 385 euro per ha voor de periode 2010-2013.

Tabel 13: Resultatenrekening groene erwten voor de industrie – conserven, 2010-2013, bedragen in euro ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.

Aantal bedrijven 4 5 6 6 5.3

Oppervlakte / bedrijf (ha) 7.4 7.2 7.4 7.3 7.3

Hoeveelheid geoogst (kg) per ha 5359.2 6628.3 7523.9 7987.3 6874.7

Prijs per eenheid (euro/ 100 kg) 30.2 34.0 36.2 38.5 34.7

Totale opbrengsten 1621.3 2256.9 2762.6 3076.2 2429.2

Verkoop gewassen 1616.5 2256.6 2724.3 3076.1 2418.4

Overige opbrengsten 4.7 0.3 38.3 0.0 10.8

Totale variabele kosten -796.4 -812.2 -963.7 -1054.3 -906.7

Plant- en zaaigoed -126.5 -148.9* -145.9 -174.7* -149.0

Meststoffen -81.0 -36.7 -68.2 -95.6 -70.4

Bestrijdingsmiddelen -271.6 -159.3 -195.9 -289.7 -229.1

Energie -18.3 -18.3 -19.5 -47.9 -26.0

Werk door derden -265.6 -404.8* -400.6 -416.5 -371.9

Overige variabele kosten 1621.3 2256.9 2762.6 3076.2 2429.2

Bruto saldo 824.9 1444.8 1798.8 2021.8 1522.6



////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 24 van 57

3.2 GROENE BONEN

Tabel 14 geeft de resultatenrekening van groene bonen voor de periode 2010-2013. De gemiddelde oppervlakte is ongeveer 6,6 ha. De productie over de periode 2010-2013 is gelijk aan 13,1 ton per ha. Tegen een gemiddelde prijs van 17,8 euro per 100 kg levert dat een opbrengst op van 2.352 euro per ha. De gemiddelde variabele kosten bedragen 1.032 euro per ha. Het bruto saldo komt daarmee uit op 1.320 euro per ha. De vaste kosten bedragen 680 euro per ha en het familiaal arbeidsinkomen 640 euro per ha. De hoge prijs per eenheid (+6% tegenover het vierjaarlijks gemiddelde), maar vooral de hogere gewasopbrengsten (+18%) zorgen in 2013 voor een duidelijk hoger familiaal arbeidsinkomen.

De steekproef omvat vooral bedrijven uit West-Vlaanderen, op afstand gevolgd door Oost-Vlaanderen. Het aantal bedrijven uit Limburg is beperkt en neemt af. De situatie is vergelijkbaar met die voor groene erwten, zij het minder uitgesproken. De boontjes in Limburg zijn voor conserven (andere rassen + een ander product). Het werk door derden voor het oogsten voor bedrijven in West- en Oost-Vlaanderen zit verrekend in de prijs (geen aparte factuur). Voor bedrijven uit Limburg is er een aparte factuur (forfaitair) voor werk door derden voor het oogsten. De kosten voor werk door derden op die bedrijven zijn daardoor groter. De kosten voor planten zaaigoed (forfaitair) liggen iets lager in Limburg.

De totale kosten exclusief eigen arbeid zijn gelijk aan 1.712 euro per ha en inclusief eigen arbeid gelijk aan 1.969 euro per ha. De totale variabele kosten maken daarvan 52% uit, de totale vaste kosten 35% en de eigen arbeid 13% (figuur 8).

Figuur 8: Groene bonen: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Totale variabele kosten 52%

Totale vaste kosten 35%

Vergoeding eigen arbeid 13%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 25 van 57

Tabel 14: Resultatenrekening groene bonen voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.








Totale variabele kosten -987,8 -1.059,1 -1.055,3 -1.025,7 -1.032,0

Plant- en zaaigoed -379,9 -402,4 -396,3 -403,8 -395,6

Meststoffen -66,6 -59,1 -87,7 -79,5 -73,2


Energie -43,5 -38,6 -47,7 -49,7 -44,9

Werk door derden -169,7 -189,1 -183,3 -168,7 -177,7


Bruto saldo 1.159,0 1.169,4 1.166,3 1.787,0 1.320,4


Afschrijvingen -151,3 -120,4 -166,9 -156,2 -148,7

Gebouwen -38,9 -21,6 -19,5 -18,9 -24,7




Gebouwen -21,6 -13,9 -14,6 -10,9 -15,2






Totale pacht -343,9 -417,8 -280,6 -400,5 -360,7

Reguliere pacht -230,9 -251,4 -223,5 -186,6 -223,1

Seizoenspacht -113,0 -166,4 -57,1 -213,9 -137,6


Familiaal arbeidsinkomen 485,5 475,4 545,5 1.055,0 640,3


Netto bedrijfsresultaat 222,2 233,6 266,8 810,8 383,3




////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 26 van 57

De belangrijkste variabele en vaste kostenposten zijn terug te vinden in figuur 9. De belangrijkste variabele kosten zijn planten zaaigoed (23%), bestrijdingsmiddelen (18) en werk door derden (10%). De belangrijkste vaste kosten zijn de pacht (21%), afschrijvingen (9%) en fictieve intresten (5%).

Figuur 9: Groene bonen: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


3.3 BLOEMKOOL

De economische resultaten voor bloemkool voor de industrie zijn weergegeven in tabel 15. Voor de periode 2010-2013 hebben de steekproefbedrijven een gemiddelde oppervlakte van 6,5 ha. De gemiddelde oogst is 21,7 ton per ha met een gemiddelde prijs van 32,8 euro per 100 kg. De gemiddelde totale opbrengst komt zo neer op 7.159 euro per ha. Dee variabele kosten bedragen 2.556 euro per ha, zodat het bruto saldo gelijk is aan 4.602 euro per ha. De vaste kosten liggen op 2.276 euro per ha. Dat geeft een familiaal arbeidsinkomen van 2.326 per ha. De prijzen zijn stabiel over de jaren heen bekeken.

De steekproef omvat bijna uitsluitend bedrijven uit West-Vlaanderen. Ongeveer de helft van de bedrijven heeft in één jaar twee teelten bloemkool. De teelt van bloemkool kent algemeen een 1e vrucht (geoogst half juni – 3e week van juli) en een 2e vrucht (geoogst eind september – november). Deze twee teelten bloemkool zijn samengenomen voor de bespreking van de resultaten. De kosten voor werk door derden liggen laag. De landbouwer doet het planten, het spuiten en het oogsten over het algemeen zelf. De kosten voor seizoensarbeid zijn een aparte kostenpost en bedragen gemiddeld 312 euro per ha voor de periode 2010-2013. De vergoeding voor eigen arbeid is belangrijk. De teelt van bloemkool is arbeidsintensief.


Meststoffen 4%


18%

Energie 3% Werk door derden

10%


2%

Afschrijvingen 9%



2%


2%

Totale pacht 21%


1%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 27 van 57

Tabel 15: Resultatenrekening bloemkool voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.




Prijs per eenheid (euro/ 100 kg) 31,3 33,9 33,7 32,2 32,8




Totale variabele kosten -2.574,4 -2.532,8 -2.435,5 -2.682,7 -2.556,4

Plant- en zaaigoed -1.083,4 -1.098,0 -1.083,0 -1.146,3 -1.102,7

Meststoffen -266,4 -323,4 -307,4 -337,9 -308,8


Energie -356,7 -433,6 -421,8 -396,3 -402,1

Werk door derden -12,3 -49,0 -22,9 -13,9 -24,5

Seizoensarbeid -443,4 -214,1 -261,8 -327,9 -311,8


Bruto saldo 3.664,4 5.519,4 4.635,1 4.589,8 4.602,2

Totale vaste kosten -2.410,4 -2.326,0 -2.186,0 -2.181,2 -2.275,9

Afschrijvingen -981,6 -907,6 -789,1 -858,1 -884,1

Gebouwen -151,5 -152,3 -154,8 -155,3 -153,5




Gebouwen -119,5 -117,0 -118,1 -109,2 -115,9






Totale pacht -338,9 -320,6 -407,7 -292,4 -339,9

Reguliere pacht -190,5 -197,0 -166,4 -169,3 -180,8

Seizoenspacht -148,4 -123,6 -241,2 -123,0 -159,1


Familiaal arbeidsinkomen 1.253,9 3.193,4 2.449,1 2.408,7 2.326,3

Vergoeding eigen arbeid -3.543,0 -3.269,1 -3.710,5 -3.625,6 -3.537,0

Netto bedrijfsresultaat -2.289,1 -75,7 -1.261,3 -1.216,9 -1.210,7




////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 28 van 57

De totale kosten exclusief eigen arbeid bedragen gemiddeld 4.832 euro per ha, de totale kosten inclusief eigen arbeid 8.369 euro per ha. De vergoeding voor eigen arbeid is met 42% de belangrijkste kostenpost. De variabele kosten zijn goed voor 31% en de vaste kosten voor 27% (figuur 10). De belangrijkste variabele kosten zijn planten zaaigoed (23%), energie (8%) en bestrijdingsmiddelen (7%) (figuur 11). De belangrijkste vaste kosten zijn afschrijvingen (18%), fictieve intresten (10%) en de pacht (7%).

Figuur 10: Bloemkool: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Figuur 11: Bloemkool: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Totale variabele kosten

31%




Meststoffen 6%


7%

Energie 8%

Werk door derden 1%

Seizoensarbeid 6%


2%

Afschrijvingen 18%



3%


6%

Totale pacht 7%


3%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 29 van 57

3.4 SPRUITEN

Uit tabel 16 blijkt dat de gemiddelde opbrengst van spruiten voor de industrie 7.930 euro per ha bedraagt voor de periode 2010-2013. Dat resultaat is gehaald op een gemiddelde oppervlakte van 18,2 ha met een oogstopbrengst van 21,9 ton per ha en tegen een gemiddelde prijs van 36 euro per 100 kg. De variabele kosten komen uit op 3.649 euro per ha. Het bruto saldo is gemiddeld 4.282 euro per ha. De vaste kosten bedragen in totaal 3.415 euro per ha. Het gemiddelde familiaal arbeidsinkomen voor de periode 2010-2013 is gelijk aan 867 euro per ha. Maar dat schommelt zeer sterk, van -55 euro in 2011 tot 2.394 in 2013.

Het gaat hier om een klein aantal waarnemingen. De resultaten dienen daardoor met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. Bij spruiten wordt soms een deel(tje) uitgesorteerd en aan de versmarkt verkocht. Een tweetal bedrijven verkoopt een (beperkt) deel aan de versmarkt. De totale pacht ligt hoog. Dat is een gevolg van het groot aandeel seizoenspacht in de totale pacht.

De totale kosten exclusief eigen arbeid komen gemiddeld uit op 7.062 euro per ha. Inclusief eigen arbeid is dat 9.656 euro per ha. De totale variabele kosten hebben daarin een aandeel van 38%, de vaste kosten 35% en de eigen arbeid 27% (figuur 12).

Figuur 12: Spruiten: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %





////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 30 van 57

Tabel 16: Resultatenrekening spruiten voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.










Meststoffen -364,6 -484,1 -489,2 -524,7 -465,6

Bestrijdingsmiddelen -1.099,1 -953,8 -1.071,7 -979,2 -1.025,9

Energie -377,3 -521,1 -508,6 -470,8 -469,5

Werk door derden -79,7 -142,4 -156,0 -60,2 -109,6

Seizoensarbeid -295,8 -405,1 -222,7 -360,1 -320,9


Bruto saldo 3.852,3 3.593,4 4.094,0 5.587,2 4.281,7


Afschrijvingen -1.441,5 -1.532,3 -1.243,6 -1.104,7 -1.330,5

Gebouwen -181,7 -200,5 -160,2 -132,6 -168,8

Werktuigen en installaties -1.235,2 -1.303,0 -1.054,5 -937,5 -1.132,6



Gebouwen -114,3 -124,5 -95,1 -72,2 -101,5






Totale pacht -792,1 -736,4 -817,8 -919,1 -816,4

Reguliere pacht -244,6 -278,8 -194,5 -185,0 -225,7

Seizoenspacht -547,5 -457,5 -623,3 -734,2 -590,6


Familiaal arbeidsinkomen 318,7 -54,7 810,6 2.393,9 867,1


Netto bedrijfsresultaat -2.114,5 -2.676,9 -1.787,3 -328,8 -1.726,9




////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 31 van 57

De belangrijkste variabele kosten zijn volgens figuur 13 planten zaaigoed (15%), bestrijdingsmiddelen (14%) en energie (6%). De belangrijkste vaste kosten zijn afschrijvingen (17%), fictieve intresten (15%) en de pacht (11%).

Figuur 13: Spruiten: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


3.5 SPINAZIE

Volgens de resultatenrekening van spinazie is het bruto saldo voor de periode 2010-2013 719 euro per ha (tabel 17). De totale opbrengsten komen voor die periode uit op 1.684 euro per ha. De gemiddelde prijs is 7,6 euro per 100 kg, de gemiddelde productie 22,0 ton per ha en de gemiddelde oppervlakte 6,0 ha. De variabele kosten komen uit op 965 euro per ha en de vaste kosten op 597 euro per ha. Het gemiddelde familiaal arbeidsinkomen bedraagt 121 euro per ha.

De steekproef omvat vooral bedrijven uit West-Vlaanderen. Daarnaast zijn er een beperkt aantal bedrijven uit Limburg en Oost-Vlaanderen. Spinazie heeft verschillende teeltperiodes. De verschillende teelten zijn samengenomen in de analyse. Werk door derden is algemeen lager in West- en Oost-Vlaanderen en is verrekend in de opbrengsten. In 2011 is er een stijging van werk door derden (forfaitair) in Limburg. Zaad- en pootgoed in Limburg en Antwerpen (forfaitair) ligt, vanaf 2011, lager dan in West- en Oost-Vlaanderen. De situatie is gelijkaardig aan die voor groene erwten en bonen, zij het minder uitgesproken. De toename van de vaste kosten (afschrijvingen, fictieve intresten en pacht) in 2013 is een gevolg van nieuwe grote bedrijven in de steekproef.


Meststoffen 6%


14% Energie

6% Werk door derden 1%

Seizoensarbeid 4% Overige variabele

kosten 2%

Afschrijvingen 17%



2%


5%

Totale pacht 11%


2%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 32 van 57

Tabel 17: Resultatenrekening spinazie voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.








Totale variabele kosten -847,4 -1.058,9 -980,0 -974,0 -965,1


Meststoffen -146,8 -272,9 -115,0 -178,8 -178,4


Energie -70,6 -98,9 -109,5 -141,8 -105,2

Werk door derden -74,5 -161,5* -162,9 -168,3 -141,8


Bruto saldo 735,0 595,2 789,2 755,8 718,8


Afschrijvingen -168,9 -133,8 -134,0 -228,4 -166,3

Gebouwen -56,7 -27,6 -29,6 -16,0 -32,5




Gebouwen -38,6 -22,5 -19,9 -9,9 -22,7






Totale pacht -133,8 -95,7 -160,6 -312,1 -175,5

Reguliere pacht -133,8 -95,7 -127,4 -234,1 -147,8

Seizoenspacht 0,0 0,0 -33,1 -78,0 -27,8


Familiaal arbeidsinkomen 217,2 129,1 210,6 -71,2 121,4


Netto bedrijfsresultaat -194,1 -362,9 -332,5 -739,0 -407,1





////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 33 van 57

De totale kosten exclusief eigen arbeid zijn gelijk aan 1.562 euro per ha. De totale kosten inclusief eigen arbeid bedragen 2.091 euro per ha. De totale variabele kosten zijn goed voor 46% van de totale kosten, de vaste kosten voor 29% en de eigen arbeid voor 25% (figuur 14). Plant- en zaaigoed is met 25% de belangrijkste variabele kostenpost, gevolgd door meststoffen (11%) en werk door derden (9%) (Figuur 15). De pacht is met 11% de belangrijkste vaste kostenpost, gevolgd door afschrijvingen (10%) en fictieve intresten (6%).

Figuur 14: Spinazie: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Figuur 15: Spinazie: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %






Meststoffen 11%


7% Energie 7%

Werk door derden 9%


3%

Afschrijvingen 10%



2%


5%

Totale pacht 11%


4%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 34 van 57

3.6 WORTELEN

De steekproef omvat vooral bedrijven uit West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. Daarnaast zijn er een aantal bedrijven uit Antwerpen, Limburg en Oost-Vlaanderen. Er bestaan verschillende types wortelen in Vlaanderen: kleine en fijne wortelen voor diepvries en/of conserven, waswortelen voor de versmarkt, en grotere types van wortelen die tot schijfjes of blokjes in diepvriesbedrijven verwerkt worden. Ongeveer twee derde van het areaal is industrie en een derde is voor de versmarkt. De verschillende types zijn samengenomen in de analyse. Wortelen in bussels voor de versmarkt (met groen loof aan) die via de veiling afgezet worden, zijn niet meegenomen in de analyse.

De gemiddelde oppervlakte wortelen voor de industrie is volgens tabel 18 gelijk aan 7,9 ha. De gemiddelde productie over de periode 2010-2013 bedraagt 32,9 ton per ha. Met een gemiddelde prijs van 6,6 euro per 100 kg levert dat een gemiddelde totale opbrengst op van 4.203 euro per ha. De variabele kosten bedragen volgens de resultatenrekening 2.047 euro per ha. Het bruto saldo van wortelen voor de industrie komt daarmee uit op 2.156 euro per ha. De vaste kosten zijn gelijk aan 1.117 euro per ha. Het familiaal arbeidsinkomen bedraagt dan 1.039 euro per ha.

De totale kosten exclusief eigen arbeid bedragen 3.165 euro per ha en 3.873 euro per ha inclusief eigen arbeid. Figuur 16 laat zien dat de variabele kosten goed zijn voor 53% van de totale. De vaste kosten zijn goed voor 29% en 18% gaat naar de vergoeding voor de eigen arbeid.

Figuur 16: Wortelen: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %





////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 35 van 57

Tabel 18: Resultatenrekening wortelen voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.










Meststoffen -195,7 -217,4 -232,4 -208,0 -213,4


Energie -123,9 -135,6 -173,2 -124,7 -139,4

Werk door derden -667,6 -728,4 -764,9 -863,9 -756,2


Bruto saldo 1.504,4 2.097,6 2.506,4 2.516,8 2.156,3


Afschrijvingen -343,8 -283,6 -312,3 -277,1 -304,2

Gebouwen -69,2 -39,2 -49,2 -42,2 -49,9




Gebouwen -47,0 -30,5 -33,6 -25,6 -34,2






Totale pacht -394,5 -459,5 -485,6 -553,2 -473,2

Reguliere pacht -217,2 -252,5 -225,1 -191,5 -221,6

Seizoenspacht -177,2 -207,0 -260,6 -361,7 -251,6


Familiaal arbeidsinkomen 419,3 1.021,8 1.340,0 1.374,5 1.038,9


Netto bedrijfsresultaat -353,9 372,5 604,2 698,7 330,4




////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 36 van 57

Figuur 17 toont dat werk door derden (24%) de belangrijkste variabele kostenpost is. Andere belangrijke variabele kosten zijn planten zaaigoed (17%) en bestrijdingsmiddelen (11%). De belangrijkste vaste kosten zijn de pacht (15%), afschrijvingen (10%) en fictieve intresten (5%).

Figuur 17: Wortelen: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


3.7 SCHORSENEREN

De steekproef omvat vooral de laatste jaren een beperkt aantal waarnemingen van de teelt van schorseneer. Deze lange teelt, soms tot bijna een volledig jaar, is hierdoor minder onderhevig aan grote schommelingen. De evolutie van de belangrijkste kostenposten is daardoor vrij stabiel. De resultaten voor schorseneren in tabel 19 geven voor de periode 2010-2013 een gemiddelde opbrengst van 4.896 euro per ha bij een gemiddelde productie van 25,2 ton per ha en prijs van 191 euro per ton. Het bruto saldo bedraagt 2.703 euro per ha door de variabele kosten die uitkomen op 2.193 euro per ha. Het familiaal arbeidsinkomen is 863 euro per ha door 1.840 euro per ha aan vaste kosten.

De totale kosten exclusief eigen arbeid zijn gelijk aan 4.033 euro per ha. De vergoeding voor eigen arbeid bedraagt 1.674 euro per ha, zodat de kosten inclusief eigen arbeid neerkomen op 5.681 euro per ha. In de totale kostenstructuur zijn de variabele kosten goed voor 39% en de vaste kosten voor 32%. Het aandeel eigen arbeid vertegenwoordigt 29% (figuur 18). De kosten voor werk door derden zijn groot. Figuur 19 toont dat werk door derden de belangrijkste variabele kosten zijn, naast planten zaaigoed (12%) en bestrijdingsmiddelen (9%). Afschrijvingen zijn met 17% de belangrijkste vaste kosten, gevolgd door de pacht (11%) en fictieve intresten (8%).


Meststoffen 7%


11%

Energie 4%

Werk door derden 24%


2%

Afschrijvingen 10%



1%


3%

Totale pacht 15%


1%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 37 van 57

Tabel 19: Resultatenrekening schorseneren voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.










Meststoffen -253,9 -195,3 -255,2 -293,2 -249,4


Energie -199,6 -292,7 -293,3 -221,7 -251,8

Werk door derden -868,6 -869,6 -848,6 -851,5 -859,6


Bruto saldo 2.635,2 1.897,3 2.564,6 3.715,2 2.703,1


Afschrijvingen -572,5 -890,8 -595,8 -660,8 -680,0

Gebouwen -70,3 -104,4 -74,3 -76,8 -81,5




Gebouwen -50,7 -77,2 -52,2 -50,2 -57,6






Totale pacht -446,3 -412,8 -544,9 -461,3 -466,3


Familiaal arbeidsinkomen 947,5 -245,6 757,3 1992,7 863,0


Netto bedrijfsresultaat -736,1 -1662,6 -972,6 233,5 -784,5




////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 38 van 57

Figuur 18: Schorseneren: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Figuur 19: Schorseneren: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %






Meststoffen 6%


9%

Energie 6%

Werk door derden 21% Overige variabele

kosten 1%

Afschrijvingen 17%



3%


4%

Totale pacht 11%


2%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 39 van 57

3.8 UIEN (ZAAI-)

Ongeveer twee derde van de uien in Vlaanderen is voor de versmarkt en gaat naar de supermarkt (los of in netjes) of naar Nederland. Zowat een kwart is voor de industrie en 10% voor de schillerij. De ui voor de versmarkt is vooral vrije markt. De steekproef omvat vooral bedrijven uit Oost-Vlaanderen en in mindere mate Vlaams-Brabant.

De gemiddelde totale opbrengst voor uien bedraagt 5.384 euro per ha op basis van een gemiddelde oogst van 44,7 ton per ha en tegen een gemiddelde prijs van 12,7 euro per 100 kg (tabel 20). In tegenstelling tot groenten voor de industrie / handel met contractprijs schommelt de prijs per eenheid sterk. 2011 was een dieptepunt. De gemiddelde oppervlakte uien per bedrijf is 12,2 ha. De variabele kosten bedragen voor de periode 2010-2013 2.878 euro per ha. Het bruto saldo komt daarmee uit op 2.505 euro per ha. De vaste kosten totaliseren op 3.181 euro per ha. Het familiaal arbeidsinkomen is gelijk aan 676 euro per ha. Het bruto saldo en familiaal arbeidsinkomen is zeer laag in 2011. Dat is een gevolg van de zeer lage prijs van 6,2 euro per 100 kg.

De totale kosten exclusief eigen arbeid zijn voor zaai-uien gelijk aan 6.060 euro per ha. Afschrijvingen zijn met 20% van de totale kosten exclusief eigen arbeid de belangrijkste (figuur 20). Andere belangrijke vaste kostenposten zijn fictieve intresten (11%) en de pacht (10%). De belangrijkste variabele kosten zijn bestrijdingsmiddelen (11%), planten zaaigoed (11%) en energie (10%).

Figuur 20: Uien (zaai-): Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %



Meststoffen 5%


11%

Energie 10%

Werk door derden 4%


6%

Afschrijvingen 20%



3%


6%

Totale pacht 10%


3%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 40 van 57

Tabel 20: Resultatenrekening uien (zaai-), 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.










Meststoffen -261,2 -351,0 -336,0 -316,5 -316,2


Energie -527,8 -588,4 -747,2 -519,0 -595,6

Werk door derden -195,1 -315,9 -260,7 -282,9 -263,6


Bruto saldo 3.313,3 222,7 2.537,9 3.946,8 2.505,2


Afschrijvingen -1.046,4 -1.548,0 -1.186,7 -1.130,1 -1.227,8

Gebouwen -308,5 -517,0 -322,0 -293,7 -360,3




Gebouwen -252,7 -427,2 -259,9 -213,2 -288,3






Totale pacht -488,0 -586,3 -537,4 -775,6 -596,8

Reguliere pacht -187,7 -287,9 -318,5 -223,7 -254,5

Seizoenspacht -300,3 -298,4 -218,9 -551,8 -342,3


Familiaal arbeidsinkomen 316,5 -3.420,6 -434,8 834,5 -676,1



////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 41 van 57

4 GROENTEN OPENLUCHT VOOR DE VERSMARKT

De groenten voor de versmarkt worden op een totaal andere wijze afgezet dan groenten voor de verwerkende industrie. De meeste telers hebben zich georganiseerd in coöperatieve producentenorganisaties (i.e. veilingen) om hun producten te verkopen. De afgelopen jaren is er een concentratiebeweging geweest binnen de versmarkt PO’s. De meeste veilingen zijn aangesloten bij het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT). BelOrta is de grootste veiling van het VBT. Op basis van de omzetcijfers in 2013 is BelOrta goed voor ca. 45% van de totale omzet en heeft het een marktaandeel van 54% in groenten en 28% in fruit. Veiling Hoogstraten, REO veiling, BFV en Limburgse tuinbouwveilingen hebben een aandeel van respectievelijk 21%, 20%, 14% en 1% in de totale omzet van de VBT-veilingen in 2013, die zowel fruit als groenten (glas en openlucht) omvat.

De prijs voor de producten komt tot stand via de wisselwerking tussen vraag en aanbod op de veilingen. Prijzen zijn daardoor veel meer onderhevig aan schommelingen in vergelijking met groenten openlucht voor de industrie waarbij met contractprijzen gewerkt wordt.

Tabel 21 toont de geraamde oppervlaktes van een aantal groenten voor de versmarkt. Groenten voor de versmarkt vertegenwoordigen in 2013 28,5% van de groenten in openlucht. De belangrijkste teelten zijn prei en witloofwortelen. Prei nam in 2013 een oppervlakte van 3.839 ha in (35,9%) en witloofwortelen 2.070 ha (19,4%). Wortelen en bloemkool volgen op afstand met respectievelijk 679 ha (6,4%) en 534 ha (5,0%) in 2013.

Tabel 21: Geraamde oppervlakte groenten in Vlaanderen, 2010-2013, ha

2010 2011 2012 2013

IN OPENLUCHT 36.274 37.735 36.021 37.453


Wortelen 874 695 688 679

Witte selder 20 21 23 23

Spinazie 48 43 35 40

Witloof (wortelen) 2.341 2.161 2.070 2.070

Bloemkool 556 640 572 534

Broccoli 239 208 192 193

Asperges 229 256 257 285

Kropsla + alternatieve slasoorten 294 226 250 274

Prei 3.950 3.954 3.644 3.839

Andere groenten 2.265 2.497 2.442 2.751

Bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van Commissie productieramingen groenten en fruit * oppervlakte houdt rekening met het aantal rondes ,bv. een perceel met 2 ha bloemkool, gevolgd door prei, wordt gezien als 2 ha bloemkool en 2 ha prei.

Tabel 22 geeft de productievolumes weer voor de belangrijkste groenten in openlucht voor vers gebruik. Groenten voor de versmarkt vertegenwoordigden in 2013 31,2% van de groenten in openlucht. Prei was in 2013 met 40,8% van het productievolume veruit de belangrijkste groente in openlucht voor de versmarkt. Naar productievolume zijn wortelen de volgende belangrijkste teelt met 12,0%, gevolgd door witloofwortelen (11,6%) en bloemkool (3,2%).

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 42 van 57

Figuur 21: Geraamde oppervlakte groenten in openlucht voor de versmarkt, aandeel (%), Vlaanderen, 2013

bron: Departement Landbouw en Visserij op basis van Commissie productieramingen groenten en fruit

Tabel 22: Evolutie van het productievolume groenten, Vlaanderen, 2010-2013, 1.000 ton

2010 2011 2012 2013

IN OPENLUCHT 990,2 1029,9 985,8 1084,5

Groenten voor vers verbruik 343,6 323,5 310,2 338,9

Wortelen 52,4 41,7 41,3 40,7

Witte selder 1,1 1,2 1,1 1,3

Spinazie 0,7 0,6 0,5 0,6

Witloof (forcerie) 42,1 36,7 35,2 39,3

Bloemkool 10,6 12,8 11,4 10,7

Broccoli 2,4 2,1 1,9 2,1

Asperges 1,6 1,8 2,3 2,3

Kropsla + alternatieve slasoorten 8,8 6,8 8,6 9,6

Prei 146,2 130,5 127,5 138,2

Andere groenten 77,7 89,3 80,3 94,2


Het handelssaldo voor verse groenten in ton is negatief. Vooral de teelten in openlucht zijn hiervoor verantwoordelijk. De tomaten zorgen ervoor dat de glasgroenten (tomaten, paprika en komkommer) als verzamelgroep een positief resultaat hebben. Prei heeft het hoogste positief handelssaldo. Andere kolen, sla(soorten) en witloof hebben ook nog een duidelijk positief saldo in 2013. Wortelen, erwten, bonen en uien kennen elk een duidelijk negatief handelssaldo.

Prei 36%

Witloof (wortelen) 20% Wortelen

6%

Bloemkool 5%

Asperges 3%

Kropsla + alternatieve sla

3%

Andere groenten 27%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 43 van 57

Tabel 23: Belgisch handelssaldo van verse groenten per groentesoort, ton

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Asperges -2.585 -2.561 -2.562 -2.521 -2.809 -2.577 -2.927 -3.251 -3.264

Augurken -362 -909 -271 -157 -174 -120 -149 -37 -194

Bloemkool -10.056 -14.239 -15.043 -15.399 -11.255 -14.312 -17.848 -17.459 -18.246

Andere kolen -1.648 -4.050 -6.525 -1.193 2.772 6.653 3.397 4.374 11.673

Bonen -65.525 -46.644 -64.744 -69.705 -52.050 -53.849 -44.197 -68.542 -82.617

Erwten -59.061 -61.113 -50.151 -78.209 -87.883 -54.332 -70.201 -77.604 -104.336

Kropsla + andere slasoorten 32.929 34.311 27.439 31.509 21.800 23.221 14.755 9.722 9.233

Olijven en kappertjes -440 -414 -83 -92 -361 -86 2 -147 -384

Prei 79.315 68.859 74.459 76.216 78.040 79.849 73.567 64.102 55.135

Schorseneren -22.387 -17.620 -19.033 -16.891 -15.421 -21.100 -19.467 -15.472 -20.330

Selderij 5.160 4.682 5.536 7.923 2.894 6.108 2.523 4.854 86

Uien -73.661 -97.588 -94.553 -98.556 -86.998 -79.225 -75.745 -91.748 -81.565

Witloof 166 -2.183 -1.234 -1.243 398 -1.684 -1.731 -1.386 5.870

Wortelen en rapen -168.228 -144.683 -143.036 -167.848 -121.700 -108.540 -159.787 -148.299 -123.670

Overige groentesoorten -59.709 -57.329 -47.870 -53.838 -50.635 -43.451 -40.452 -48.685 -48.298

Glasgroenten 134.787 127.975 128.623 93.233 119.284 102.243 92.577 113.294 118.576

Totaal -211.307 -213.505 -209.049 -296.770 -204.098 -161.203 -245.685 -276.283 -282.327


Tabel 24: Belgische handelsbalans van verse groenten per groentesoort, 1.000 euro

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Asperges -7.090 -7.869 -8.335 -8.985 -9.798 -10.528 -9.522 -11.605 -13.209

Augurken -198 -183 -156 -119 -148 -244 -124 -163 -242

Bloemkool -11.325 -13.549 -10.170 -10.029 -10.726 -15.176 -12.710 -14.195 -16.932

Andere kolen -8.047 -8.100 -7.850 -5.723 -6.498 -8.334 -4.921 -6.155 -5.199

Bonen -25.221 -22.877 -25.762 -27.906 -21.636 -17.331 -18.659 -24.583 -30.074

Erwten -16.055 -14.818 -15.496 -24.322 -25.245 -12.399 -18.560 -21.576 -31.624


Olijven en kappertjes -465 -579 -68 -66 -325 -42 176 -118 -621

Prei 42.026 58.893 43.662 48.656 59.070 64.510 41.688 41.882 45.885

Schorseneren -4.578 -4.260 -6.020 -5.532 -5.104 -5.808 -4.619 -3.290 -7.699

Selderij -1.445 -1.103 -258 459 -377 -438 -862 -857 -1.471

Uien -20.752 -36.737 -47.156 -38.579 -30.898 -38.549 -36.515 -36.770 -43.141

Witloof 5.492 3.493 4.531 3.661 3.414 -128 -1.084 -62 9.863

Wortelen en rapen -4.750 -5.226 1.087 -4.093 1.409 8.093 -3.935 -5.744 -2.219

Overige groentesoorten -11.410 -15.237 -12.162 -15.705 -23.017 -32.172 -38.331 -51.323 -65.504

Glasgroenten 130.405 134.910 122.584 97.661 81.641 102.522 54.847 99.365 76.732

Totaal 123.955 108.333 67.807 44.082 36.620 72.589 -41.914 -18.817 -76.065


////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 44 van 57

In monetaire termen is de handelsbalans van verse groenten in openlucht in de periode 2005-2013 steeds negatiever geworden tot 152,8 miljoen euro in 2013. Vooral uien, erwten en bonen dragen sterk bij aan dat negatieve saldo. Prei, sla en witloof waren, naast tomaten onder glas, in 2013 de enige versmarktteelten met een positieve balans.

Tabel 25 laat zien dat in 2013 wortelen en rapen het meest worden geëxporteerd, gevolgd door prei, uien en sjalotten, slasoorten en andere kolen. Het volume andere kolen is in de periode 2005-2013 meer dan verdubbeld. Uien en sjalotten is in dezelfde periode bijna gehalveerd in volume. Andere sterke dalers zijn schorseneren en andere wortelen (-35,3%), slasoorten (-29,2%) en prei (-23,2%).

Tabel 25: Export van verse groenten per groentesoort, België, 2005-2013, ton

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Asperges 1.288 1.587 1.440 1.481 1.707 1.418 1.718 1.674 2.016

Augurken 68 35 68 65 77 106 84 199 68

Bloemkool 8.739 7.892 7.918 10.892 9.765 10.027 6.834 8.797 10.459

Andere kolen 17.035 13.118 17.262 21.819 23.424 29.478 30.844 26.751 36.544

Bonen 13.300 11.353 13.511 14.572 17.866 16.407 12.974 8.487 11.913

Erwten 8.504 6.831 4.428 5.658 13.501 8.658 9.926 9.762 8.086


Olijven en kappertjes 34 374 94 303 133 284 423 211 70

Prei 83.965 74.353 80.005 83.548 83.465 85.559 78.674 71.985 64.506

Schorseneren en andere wortelen 7.703 6.408 3.356 5.536 6.896 8.318 9.332 6.344 4.986

Selderij 18.951 17.070 18.697 22.525 18.054 24.945 24.570 24.361 22.107

Uien en sjalotten 81.905 50.051 54.091 41.600 53.305 40.245 49.319 35.344 42.620

Witloof 17.606 15.991 15.810 18.653 19.103 14.881 13.993 14.854 20.950

Wortelen en rapen 129.882 107.556 124.895 135.527 157.033 150.777 128.399 130.719 151.746

Overige groentesoorten 53.954 53.664 62.195 71.937 65.151 73.372 80.935 78.455 90.704

Glasgroenten 249.339 244.950 259.836 234.170 250.485 253.311 264.893 292.252 308.117

Totaal 750.287 666.802 716.324 724.521 769.600 764.659 752.841 748.148 815.967


Verse groenten gaan vooral richting Frankrijk met een derde van de exportwaarde (figuur 22). Frankrijk is samen met Nederland en Duitsland goed voor 75% van de Belgische exportwaarde van verse groenten. 8% van de exportwaarde komt van niet-EU-landen. Vooral Rusland is hier het belangrijkste land met 5% van het totaal. Dit cijfer dateert van voor het Russische invoerverbod van Europese landbouwproducten.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 45 van 57

Figuur 22: Exportwaarde (euro) van verse groenten per exportbestemming, België, 2013, %


Frankrijk 34%

Duitsland 22%

Nederland 19%

VK 6%

Overige landen EU-15 8%

13 nieuwe lidstaten

3%

Rusland 5%

Overige 3de landen

3%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 46 van 57

4.1 BLOEMKOOL

De steekproef omvat vooral bedrijven uit Antwerpen. Daarnaast zijn er een beperkt aantal bedrijven uit Vlaams-Brabant en Limburg. De productie van bloemkool kan op verschillende tijdstippen gebeuren. Op één bedrijf kan meer dan één ronde voorkomen of wordt bloemkool in stroken geproduceerd om een continue afzet te hebben. Ongeveer twee derde van de bedrijven in LMN hebben twee teelten bloemkool. Het gros van de productie – voorjaar, zomer, najaar – is samengenomen voor de bespreking van de resultaten.

De economische resultaten van bloemkolen voor de versmarkt zijn weergegeven in tabel 26. De gemiddelde oppervlakte bloemkolen voor de versmarkt bedraagt 5,0 ha over de periode 2010-2013. De productie is gelijk aan 19.695 stuks per ha tegen een gemiddelde prijs van 69,4 euro per 100 stuks. De totale opbrengst komt daarmee uit op 13.709 euro per ha. De totale variabele kosten bedragen 4.107 euro per ha. Dat levert een bruto saldo op van 9.601 euro per ha. De totale vaste kosten bedragen 4.603 euro per ha. Het familiaal arbeidsinkomen is gelijk aan 4.998 euro per ha. Bloemkool voor de versmarkt is een arbeidsintensieve teelt. De vergoeding voor eigen arbeid is hoog. Daarnaast zijn er kosten voor werk door derden, seizoensarbeid en betaalde lonen.

De totale kosten exclusief eigen arbeid bedragen 8.710 euro per ha en die inclusief eigen arbeid 15.372 euro per ha. Figuur 23 toont aan dat de vergoeding voor eigen arbeid met 43% het grootst is. De totale vaste kosten totaliseren op 30% en de variabele kosten op 27%.

Figuur 23: Bloemkool voor de versmarkt: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %





////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 47 van 57

Tabel 26: Resultatenrekening bloemkool voor de versmarkt, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.



Hoeveelheid geoogst (stuks) per ha 19.410,7 20.580,0 18.567,3 20.220,5 19.694,6

Prijs per eenheid (euro / 100 stuks) 62,2 71,2 67,3 77,0 69,4






Meststoffen -559,5 -678,9 -629,4 -577,5 -611,3


Energie -538,0 -662,5 -650,8 -694,9 -636,5

Werk door derden -363,0 -439,4 -257,7* -351,2 -352,8

Seizoensarbeid -146,3 -201,3 -260,7 -248,2 -214,1

Verkoopkosten -365,0 -467,3 -667,6* -683,1 -545,8


Bruto saldo 8.557,2 10.388,1 8.346,1 11.113,9 9.601,3


Afschrijvingen -1.862,2 -1.879,5 -1.746,8 -1.748,2 -1.809,2

Gebouwen -526,6 -467,7 -421,2 -688,9 -526,1

Werktuigen en installaties -1.275,7 -1.347,2 -1.262,3 -1.007,4 -1.223,2



Gebouwen -208,3 -150,3 -182,4 -289,2 -207,5






Totale pacht -268,3 -266,9 -271,2 -297,7 -276,0

Betaalde lonen -642,8 -324,8 -195,7 -314,5 -369,4


Familiaal arbeidsinkomen 3.759,8 5.814,3 4.053,7 6.365,2 4.998,3


Netto bedrijfsresultaat -2.847,7 -780,4 -2.634,5 -391,0 -1.663,4



* transportkosten naar veiling worden onder verkoopkosten geboekt en niet meer onder werk door derden


////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 48 van 57

De belangrijkste vaste kostenposten bij bloemkolen voor de versmarkt zijn afschrijvingen (21%), fictieve intresten (9%) en diverse kosten werktuigen (9%). Verder blijkt uit figuur 24 dat planten zaaigoed (14%), energie (7%) en meststoffen (7%) de belangrijkste variabele kosten zijn.

Figuur 24: Bloemkool voor de versmarkt: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


4.2 PREI

De steekproef omvat vooral bedrijven uit Antwerpen en West-Vlaanderen. Het aandeel uit West-Vlaanderen neemt toe. De resultaten van zomer-, herfst- en winterprei zijn samengenomen. Het gaat vooral om winterprei. Winterprei wordt tot een stuk in het voorjaar geoogst. De oogst in het begin van 2014 wordt boekhoudkundig bij 2013 gerekend. Een beperkt aantal bedrijven produceert af en toe eveneens prei voor de industrie. Als het overgrote deel van de prei naar de versmarkt gaat, zijn die bedrijven geselecteerd in de analyse. Volgens de resultaten in tabel 27 is er gemiddeld 4,1 ha prei aanwezig. Tussen 2010 en 2013 gaf dat een productie van 34,1 ton per ha tegen een gemiddelde prijs van 49,6 euro per 100 kg. Die gemiddelde prijs is wel zeer volatiel. De gemiddelde totale opbrengsten komen uit op 16.706 euro per ha. Het bruto saldo bedraagt 9.969 euro per ha door gemiddelde variabele kosten van 6.737 euro per ha.. De vaste kosten zijn gelijk aan 7.689 euro per ha. Het gemiddelde familiaal arbeidsinkomen voor de periode 2010-2013 bedraagt 2.280 euro per ha. Achter dit positieve gemiddelde familiaal arbeidsinkomen gaan evenwel enorme verschillen schuil. Het familiaal arbeidsinkomen is zeer hoog in 2012 (8.855 euro per ha) door de hoge prijs in dat jaar. In 2013 daarentegen is het familiaal arbeidsinkomen zeer laag en negatief (-3.286 euro per ha) als gevolg van de lage prijs. De teelt van prei is zeer arbeidsintensief. De vergoeding voor eigen arbeid is zeer groot en daarnaast is werk door derden, seizoensarbeid en betaalde lonen een belangrijke kostenpost.


Meststoffen 7%


5%

Energie 7%

Werk door derden 4%

Seizoensarbeid 3%

Verkoopkosten 6% Overige variabele

kosten 1%

Afschrijvingen 21%



3%


9%

Totale pacht 3%

Betaalde lonen 4%

4%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 49 van 57

Tabel 27: Resultatenrekening prei voor de versmarkt, 2010-2013, bedragen in euro/ha

2010 2011 2012 2013 4 jaarlijks gem.




Prijs per eenheid (€ / 100 kg) 52,7 41,4 73,7 30,8 49,6






Meststoffen -562,0 -462,4 -436,9 -407,8 -467,3

Bestrijdingsmiddelen -1.050,0 -1.024,8 -1.037,3 -1.003,0 -1028,8

Energie -761,1 -946,5 -1.070,7 -1.087,0 -966,3

Werk door derden -607,3 -607,7 -330,7 -268,3 -453,5

Seizoensarbeid -586,4 -557,9 -489,3 -535,5 -542,3

Verkoopkosten -751,7 -530,4 -1141,6 -975,2 -849,7


Bruto saldo 10.968,8 7.999,4 16.635,3 4.272,6 9.969,0


Afschrijvingen -2.773,4 -2.828,3 -2.921,8 -2.695,4 -2.804,7

Gebouwen -555,0 -682,7 -690,8 -680,4 -652,2

Werktuigen en installaties -2.170,7 -2.098,5 -2.180,4 -1.964,5 -2.103,5


Fictieve intresten -1.275,4 -1.287,8 -1.322,4 -1.321,4 -1.301,7

Gebouwen -267,6 -314,2 -333,0 -352,2 -316,7





Diverse kosten werktuigen -1.086,9 -963,5 -884,8 -957,0 -973,1

Totale pacht -389,4 -458,4 -359,3 -418,0 -406,3

Betaalde lonen -1.587,1 -1.531,4 -1.660,2 -1.385,5 -1.541,0


Familiaal arbeidsinkomen 3215,9 334,0 8.854,6 -3.286,3 2.279,5


Netto bedrijfsresultaat -4.394,2 -7.477,6 392,8 -11.090,2 -5.642,3



* transportkosten naar veiling worden onder verkoopkosten geboekt en niet meer onder werk door derden


////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 50 van 57

Figuur 25: Prei voor de versmarkt: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


Figuur 26: Prei voor de versmarkt: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %


De totale kosten exclusief eigen arbeid zijn gelijk aan 14.426 euro per ha. De totale kosten inclusief eigen arbeid komen uit op 22.348 euro per ha. De vergoeding voor eigen arbeid is bij prei voor de versmarkt





Meststoffen 3%


7%

Energie 7%

Werk door derden 3%

Seizoensarbeid 4%

Verkoopkosten 6% Overige variabele

kosten 1%

Afschrijvingen 19%



2%


7%

Totale pacht 3%

Betaalde lonen 11%


2%

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 51 van 57

de grootste kostenpost met 36%. De totale vaste kosten zijn goed voor 34%. De totale variabele kosten zijn met 30% het kleinst (

figuur 25). De belangrijkste vaste kosten zijn afschrijvingen (19%), betaalde lonen (11%) en fictieve intresten (9%) (Figuur 26). Plant- en zaaigoed (16%), bestrijdingsmiddelen (7%) en energie (7%) zijn de belangrijkste variabele kosten. De teelt van prei is zeer arbeidsintensief.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 52 van 57

FIGUREN

Figuur 1: Aandeel van uitvoerbestemmingen voor groenten, België, 2013, % ............................................. 10

Figuur 2: Opbouw van de resultatenrekening ........................................................................................................... 13

Figuur 3: Geraamde oppervlakte groenten openlucht voor de industrie, aandeel (%), Vlaanderen, 2013 ................................................................................................................................................................................................. 16

Figuur 4: Export van diepgevroren groenten, België, 2013, % ............................................................................. 17 Figuur 5: Exportvolume (ton) van groenteconserven, België, 2013, % ............................................................. 18

Figuur 6: Groene erwten: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ...20

Figuur 7: Groene erwten: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ....................................................................................................................................................... 22

Figuur 8: Groene bonen: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ..... 24

Figuur 9: Groene bonen: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ....................................................................................................................................................... 26

Figuur 10: Bloemkool: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ........... 28

Figuur 11: Bloemkool: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % .................................................................................................................................................................. 28

Figuur 12: Spruiten: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ................ 29

Figuur 13: Spruiten: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ................................................................................................................................................................... 31 Figuur 14: Spinazie: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ................. 33

Figuur 15: Spinazie: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % .................................................................................................................................................................. 33

Figuur 16: Wortelen: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % .............. 34

Figuur 17: Wortelen: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % .................................................................................................................................................................. 36

Figuur 18: Schorseneren: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %...... 38

Figuur 19: Schorseneren: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ....................................................................................................................................................... 38

Figuur 20: Uien (zaai-): Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % .................................................................................................................................................................. 39

Figuur 21: Geraamde oppervlakte groenten in openlucht voor de versmarkt, aandeel (%), Vlaanderen, 2013 ...................................................................................................................................................................... 42

Figuur 22: Exportwaarde (euro) van verse groenten per exportbestemming, België, 2013, % ........... 45

Figuur 23: Bloemkool voor de versmarkt: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ................................................................................................................................................................................. 46

Figuur 24: Bloemkool voor de versmarkt: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, %.............................................................................................................. 48

Figuur 25: Prei voor de versmarkt: Aandeel kosten in totale kosten gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ................................................................................................................................................................................. 50

Figuur 26: Prei voor de versmarkt: Aandeel kostenposten in totale kosten excl. eigen arbeid, gemiddelde 2010-2013 in euro/ha, % ............................................................................................................................. 50

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 53 van 57

TABELLEN

Tabel 1: Economische resultaten groenten openlucht, gemiddelde periode 2010-2013 .............................. 7 Tabel 2: Bestemming van de oppervlakte cultuurgrond, Vlaanderen, 2009-2013, ha ............................... 8

Tabel 3: Geraamde oppervlakte(*) groenten in openlucht, Vlaanderen en België, 2010-2013, ha ......... 9

Tabel 4: Geraamd productievolume groenten openlucht en beschut, Vlaanderen en België,2010-2013, ton ........................................................................................................................................................................................ 9

Tabel 5: Geraamd productievolume groenten in openlucht, Vlaanderen en België, 2010-2013, ton ... 9

Tabel 6: In- en uitvoercijfers voor groenten vers en verwerkt (openlucht + beschut samen), België, 2013, miljoen euro ................................................................................................................................................................... 10

Tabel 7: Geraamde* oppervlakte groenten openlucht voor de industrie, Vlaanderen, 2010-2013, ha .......................................................................................................................................................................................................... 15

Tabel 8: Evolutie van het productievolume groenten, Vlaanderen, 2010-2013, 1.000 ton ...................... 16

Tabel 9: Buitenlandse handel van diepgevroren groenten, België, 2005-2013.............................................. 17 Tabel 10: Buitenlandse handel van groenteconserven, België, 2005-2013....................................................... 18

Tabel 11: Resultatenrekening groene erwten voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha ..... 21 Tabel 12: Resultatenrekening groene erwten voor de industrie – diepvries, 2010-2013, bedragen in euro/ha ........................................................................................................................................................................................ 22

Tabel 13: Resultatenrekening groene erwten voor de industrie – conserven, 2010-2013, bedragen in euro ha ......................................................................................................................................................................................... 23

Tabel 14: Resultatenrekening groene bonen voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha ..... 25

Tabel 15: Resultatenrekening bloemkool voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha ............ 27 Tabel 16: Resultatenrekening spruiten voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha ................. 30

Tabel 17: Resultatenrekening spinazie voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha .................. 32

Tabel 18: Resultatenrekening wortelen voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha ............... 35

Tabel 19: Resultatenrekening schorseneren voor de industrie, 2010-2013, bedragen in euro/ha ...... 37 Tabel 20: Resultatenrekening uien (zaai-), 2010-2013, bedragen in euro/ha ................................................ 40

Tabel 21: Geraamde oppervlakte groenten in Vlaanderen, 2010-2013, ha ...................................................... 41 Tabel 22: Evolutie van het productievolume groenten, Vlaanderen, 2010-2013, 1.000 ton ................... 42

Tabel 23: Belgisch handelssaldo van verse groenten per groentesoort, ton ............................................... 43

Tabel 24: Belgische handelsbalans van verse groenten per groentesoort, 1.000 euro ............................ 43

Tabel 25: Export van verse groenten per groentesoort, België, 2005-2013, ton ......................................... 44

Tabel 26: Resultatenrekening bloemkool voor de versmarkt, 2010-2013, bedragen in euro/ha......... 47 Tabel 27: Resultatenrekening prei voor de versmarkt, 2010-2013, bedragen in euro/ha ....................... 49

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 54 van 57

BRONNEN

Lambrechts G. (2013) Coöperaties en producentenorganisaties: Een doorlichting, Departement Landbouw en Visserij, Brussel, 118 p.

Maertens E., Oeyen A. & Tacquenier B. (2015) Economische resultaten van de Vlaamse landen tuinbouw 2013, Departement Landbouw en Visserij, Brussel, 70 p.

Platteau J., Van Gijseghem D. & Van Bogaert T. (reds.) (2014), Landbouwrapport 2014, Departement Landbouw en Visserij, Brussel, 324 p.

VLAM (2015) Productie van verwerkte groenten 2005-2014, http://www.vlam.be/public/uploads/files/feiten_en_cijfers/verwerkte_groenten/productie_verwerkte_groenten_2005-2014.pdf.

AFKORTINGEN

AMS Afdeling Monitoring en Studie

LMN Landbouwmonitoringsnetwerk

http://www.vlam.be/public/uploads/files/feiten_en_cijfers/verwerkte_groenten/productie_verwerkte_groenten_2005-2014.pdf

http://www.vlam.be/public/uploads/files/feiten_en_cijfers/verwerkte_groenten/productie_verwerkte_groenten_2005-2014.pdf

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 55 van 57

BIJLAGE: DEFINITIES VAN GEBRUIKTE OPBRENGSTEN- EN KOSTENINDELINGEN

Opbrengsten

Verkoop gewassen: de waarde van de verkochte gewassen. Ook de in het huishouden verbruikte gewassen en de gewassen die op het bedrijf zelf werden verbruikt als zaad- en pootgoed, krachtvoeder of grondstof voor neventakken komen hier voor. Ook de inventarisverschillen worden hier geboekt.

Overige opbrengsten: dit is een restcategorie die de opbrengsten bevat die niet afzonderlijk verschijnen op de resultatenrekening voor de desbetreffende bedrijfstak. Ze omvat in algemene zin onder meer de verhuur van gronden, gebouwen, quota en werktuigen. Ze omvat ook werk voor derden (inclusief eigen vervoer van producten of dieren) en andere diverse opbrengsten zoals prijzengelden, ontvangen vergoedingen voor mestafzet, vergoedingen voor schade aan gewassen, vergoeding voor wildschade, vergoeding voor schadeloosstelling bij ruilverkaveling en dergelijke.

Variabele kosten

Zaad- en pootgoed: is de kostprijs voor het aangekochte zaad-, poot- en plantgoed, verbruikt voor de oogst in het beschouwde boekjaar. Deze rubriek omvat ook de waarde van het zaad-, poot- en plantgoed van het eigen bedrijf, verbruikt voor de oogst en in het beschouwde boekjaar.

Meststoffen: is de waarde van de aangekochte organische en kunstmeststoffen die verbruikt worden voor de oogst van het boekjaar. Dit omvat kunstmestverbruik, het verbruik van organische meststoffen (de aankoop ervan) en het gebruik van groenbemesters (het onderploegen) en eventuele schuimaarde, compost en dergelijke. Bedrijfseigen organische meststoffen die verbruikt worden op het bedrijf worden niet gewaardeerd.

Gewasbeschermingsmiddelen: deze post bevat kosten voor insecticiden, herbiciden, fungiciden en een aantal overige pesticiden.

Energie: bevat zowel de kosten voor verwarming als de andere energiekosten (bv: mazout voor de tractor, elektriciteit voor verlichting en machines, benzine voor werktuigen, …).

Werk door derden: hierin zitten de kosten voor werken uitgevoerd door loonwerkers met hun eigen machines (ploegen, zaaien, bemesten, oogsten, spuiten en dergelijke). Ook transportkosten van gewassen en laadkosten worden hier geboekt.

Verkoopkosten: is de som van de kosten voor verpakkingsmateriaal, veilingkosten, commissielonen, afzetfondsen en overige verkoopkosten. Ook de transportkosten van groenten naar de veiling worden hier geboekt

Overige variabele kosten: hierin zitten alle kosten die niet apart voorkomen op de resultatenrekening. Dit zijn;

- Diverse kosten aan teelten: is de som van diverse kosten voor gewassen zoals bewaarkosten, schermkalk, plastic, etiketten, teeltbegeleiding, ontledingen en verzekering voor gewassen.

- Kosten aan overige materialen: is de waarde van het verbruikte plastic (product) en andere plantbenodigdheden.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 56 van 57

- Mest: deze post bevat de mestheffing voor het gebruik van kunstmest (bestaat niet meer sinds 2010), de mestheffing en de kosten voor mestafzet (burenregeling, …).

- Seizoenarbeid: zijn de kosten verbonden aan seizoenarbeiders, de lonen, RSZ en algemene kosten voor seizoenarbeiders.

Vaste kosten

De vaste kosten of structurele kosten zijn kosten die verbonden zijn aan de structuur van het bedrijf en een invloed hebben over meerdere jaren.

Afschrijvingen

In tegenstelling tot bij gewone boekhoudingen, gebeuren de afschrijvingen van landbouwinvesteringen - met uitzondering van de quota en blijvende aanplantingen - op de vervangingswaarde in plaats van op de aanschafwaarde. De vervangingswaarde is de waarde die de investering zou hebben als ze opnieuw zou gebeuren en wordt bekomen door jaarlijks de waarde van de investeringen te indexeren (boekjaar 2013: 1,6% voor gebouwen en 3,9% voor machines).

De afschrijvingen worden onderverdeeld in afschrijvingen gebouwen, afschrijvingen werktuigen en installaties, en overige afschrijvingen. In de overige afschrijvingen zitten nog de afschrijvingen van gronden erfverbeteringen, notariskosten, drempelvergoeding en aankoop vruchtgebruik.

Voor alle machines of installaties, met uitzondering van trekkers, wordt er gewerkt met een vast afschrijvingspercentage. Voor de afschrijvingen van trekkers is de duur van het gebruik afhankelijk van de intensiviteit van het gebruik. Hoe meer de machine gebruikt wordt, hoe hoger het afschrijvingspercentage en hoe vlugger de investering uit de inventaris verdwijnt. Boven op deze afschrijvingen wordt nog een waarde van 5% op de boekwaarde (vervangingswaarde – gecumuleerde afschrijvingen) geboekt

Fictieve Intresten

Jaarlijks wordt een fictieve interest (5%) toegerekend op het gebouwenkapitaal in eigendom en op het bedrijfskapitaal (levend, dood en omlopend kapitaal). Dit laatste gebeurt onafhankelijk of dit met eigen of vreemd vermogen gefinancierd is. Fictieve intresten zijn kosten die in realiteit niet gemaakt worden en vormen opportuniteitskosten. Opportuniteitskosten zijn de niet gerealiseerde baten van een alternatieve aanwending van het kapitaal (bv. rente op de bank).

De fictieve intresten worden net zoals de afschrijvingen onderverdeeld in fictieve intresten gebouwen, fictieve intresten werktuigen en installaties en overige fictieve intresten. Daarnaast worden ook fictieve intresten berekend op het omlopend kapitaal.

Kosten gronden en gebouwen:

Deze kosten zijn de som van diverse kosten zoals onroerende voorheffing, andere belastingen aan gronden en gebouwen, gemeentebelasting, verzekering bedrijfsgebouwen, gronden erfverbeteringen, onderhoudskosten aan afsluitingen, gebouwen, installaties en serres. Ook de betaalde huur aan gebouwen, installaties en serres komt in deze rubriek terecht.

Kosten werktuigen

Dit zijn kosten voor klein gereedschap, onderhoudskosten aan machines en trekkers, kosten voor smeermiddelen, verzekeringen en belastingen voor trekkers en machines en forfaitaire kosten voor het gebruik van een wagen, motor of fiets. Ook de huur van werktuigen zit in deze rubriek.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

pagina 57 van 57

Pacht

Bevat de betaalde pacht en de fictieve pacht. De betaalde pacht is de som van de betaalde pachten voor gronden in seizoenpacht, loopbaanpacht en voor blijvende aanplantingen. Ook de onroerende voorheffing betaald door de eigenaar is in deze rubriek opgenomen. De fictieve pacht is een berekende fictieve pacht die wordt berekend op basis van de grond in eigendom. Voor landbouwbedrijven wordt de fictieve pacht berekend door het aantal hectare grond in eigendom te vermenigvuldigen met de gemiddelde reële pachtprijs (verminderd met de onroerende voorheffing) van de streek waarin het bedrijf ligt.

Er wordt een uitsplitsing gemaakt tussen reguliere pacht en seizoenspacht. Een seizoenspacht is een pacht die minder dan een jaar duurt.


Hierin zitten alle kosten die niet apart voorkomen op de resultatenrekening. Dit zijn:

- Algemene onkosten: is de som van de structurele kosten die niet afzonderlijk verschijnen op de resultatenrekening voor de desbetreffende bedrijfstak. In deze rubriek zitten heel diverse onkosten zoals lidgelden en abonnementen, administratieve kosten, milieubelastingen, water en diverse heffingen voor water, verzekeringen burgerlijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand, vaste telefoon, gsm en internet, FAVV-heffing,…

- Betaalde arbeidskrachten: is de som van de betaalde lonen, sociale lasten en verzekeringen voor tewerkgesteld personeel. Deze rubriek omvat eveneens de tegenwaarde voor voordelen in natura toegekend aan tewerkgesteld personeel.

Vergoeding eigen arbeid

De vergoeding voor eigen arbeid is een weergave van de (niet-betaalde) familiale arbeid die verricht wordt door de landbouwer en eventuele meewerkende gezinsleden. Die wordt berekend door de arbeidsuren opgegeven door de landbouwer te vermenigvuldigen met een vaste arbeidsvergoeding per uur (i.e. een uurloon). Het uurloon wordt bepaald op basis van de minimumlonen vastgesteld door het Nationaal Paritair Comité voor de landen tuinbouw, verhoogd met de sociale lasten. In 2013 was dat 16,42 euro/uur.

RENTABILITEITS- EN KOSTPRIJSANALYSE GROENTEN ......3.1 Groene erwten 20 3.2 Groene bonen 24 3.3...

Documents

Transcript of RENTABILITEITS- EN KOSTPRIJSANALYSE GROENTEN ......3.1 Groene erwten 20 3.2 Groene bonen 24 3.3...