Regionaal Landschap Groene Corridor...Regionaal Landschap Groene Corridor Activiteitenverslag 2016 /...

JAARVERSLAG2016

JAARPROGRAMMA2017

REGIONAALLANDSCHAP

GROENECORRIDOR

Regionaal Landschap Groene Corridor Activiteitenverslag 2016 / Jaarprogramma 2017

- 1 -

Regionaal Landschap Groene Corridor vzw Houtemsesteenweg 23, 1800 Vilvoorde T. 02/ 253 43 04 – F. 02/ 253 43 05 www.rlgc.be [email protected] RLGC werkt samen met alle gebruikers van de open ruimte aan natuurinrichting, historische landschapszorg, agrarisch natuurbeheer, natuureducatie en natuurrecreatie. Dit ge-beurt in samenwerking met de provincie Vlaams-Brabant, de 12 aangesloten gemeenten, de Vlaamse Overheid, vereni-gingen voor natuur en landschap, recreatie en toerisme, landbouw en jacht. De acties van Regionaal Landschap Groene Corridor worden financieel ondersteund door Europa, de Vlaamse Overheid, de Provincie Vlaams-Brabant, en de gemeenten Asse, Grim-bergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Wemmel, Zaventem en Zemst.


- 2 -

Inhoud

1 Organisatie en structuur 7

1.1 Werkingsgebied 7

1.2 Bestuursorganen 8

1.2.1 Algemene Vergadering 8

1.2.2 Raad van bestuur 9

1.2.3 Dagelijks bestuur 10

1.3 Personeel 11

1.3.1 Personeelskader 2016-2017 11

1.3.2 Relatie personeelsinzet - taken/subsidiekanalen 12

2 Financieel verslag 14

2.1 Inkomsten en uitgaven 2016 14

2.2 Begroting 2017 18

3 Overzicht en relatie doelstellingen-activiteiten 22

4 Actiefiches 2016-2017 25

4.1 Natuurbehoud en landschapszorg 25

4.1.1 Kleine landschapselementen 25

4.1.2 Soortbescherming 50

4.1.3 Landschapszorg en streekeigen karakter 66

4.1.4 Duurzaam bosbeheer 82

4.1.5 Duurzame landbouw 84

4.2 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie 87

4.2.1 Inrichting van terreinen met focus op recreatief medegebruik 87

4.2.2 Publieksactiviteiten 110

4.2.3 Permanent Natuurrecreatief aanbod 131

4.3 Natuureducatie en draagvlakvorming 138

4.3.1 Doorlopende NME activiteiten 138

4.3.2 Inrichting van terreinen met focus op natuureducatie 163

4.3.3 Cursussen en vormingsactiviteiten 167

4.3.4 Publicaties 179

4.4 Geïntegreerde gebiedsgerichte projecten 187


- 3 -

Lijst van figuren Figuur 1 Overzicht van het werkingsgebied van RLGC. Figuur 2 Illustratie van de ‘schijfwerking’ tussen de verschillende thema’s in de werking van RLGC Figuur 3 Overzicht per gemeente van de nieuw aangelegde en herstelde poelen in de periode 2006-2016 Figuur 4 Overzichtskaart van de nieuw aangelegde en herstelde poelen in de periode 2006-2016 Figuur 5 Graafwerken in 2016 voor herstel van een poel aan de Osselstraat in Merchtem (boven) en herstel van een grote poel aan Hof

te Bollebeek in Asse (onder) Figuur 6 Overzicht per gemeente van het aantal stuks plantgoed in de herstelde en nieuw aangelegde hagen en houtkanten voor de

periode 2007-2016 Figuur 7 Sfeerbeelden aanplantingen haag en houtkant in de Plas(straat), Londerzeel Figuur 8 Overzichtskaart van de aangelegde hagen, heggen en houtkanten tijdens de periode 2007-2016 Figuur 9 Overzicht per gemeente van de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden in de periode 2007-2016 Figuur 10 Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden tijdens de periode 2007-2016 Figuur 11 Sfeerbeelden aanleg nieuwe hoogstamboomgaard in Stijn Streuvelsstraat, Zemst (links) en herstel van een boomgaard aan

Schaapheuzel, Opwijk (rechts) Figuur 12 Overzicht per gemeente van de aangeplante hoogstambomen als solitairen, bomengroepen of dreven in de periode 2009-2016 Figuur 13 Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde dreven en bomenrijen tijdens de periode 2009-2016 Figuur 14 Aanplant nieuwe en herstel van solitaire hoogstambomen, Domein Heidehof, Zemst Figuur 15 Resultaten fruitboom- en haagplantactie 2009-2016 per type haagplantpakket (boven), fruitsoort (midden) en gemeente (on-

der) Figuur 16 Locaties aanplantingen i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2016. De blauwe bollen zijn de locaties waar deelnemers aanplant-

ten via de Fruitboom- en haagplantactie, oranje zones zijn de prioritaire aandachtszones waar eigen terreinprojecten plaatsvin-den. Uit de kaart blijkt duidelijk de complementariteit van de actie met onze terreinprojecten: de grote meerderheid van de aanplantingen via de Fruitboom- en haagplantactie ligt immers buiten deze aandachtszones.

Figuur 17 Verdeelmoment Fruitboom- en haagplantactie op 26/11/2016 in Steenokkerzeel met Tie Roefs, gedeputeerde voor leefmilieu en duurzaamheid provincie Vlaams-Brabant en Jerry Casier, schepen voor leefmilieu van de gemeente Steenokkerzeel

Figuur 18 Participatiemoment met school (links) en eerste voorstel inrichtingsplan (rechts) voor biodiversiteitsparkje in Zaventem (ge-meentelijk natuurproject)

Figuur 19 Situering belangrijkste zones met voorkomen van Kamsalamander en mogelijkheden voor terreinmaatregelen in de regio Noordwest-Brabant

Figuur 20 Inventarisatie van Kamsalamanders in voortplantingspoel in omgeving ’s Gravenbos (links) en herstel van deze voortplanting-spoel in het najaar van 2016 (rechts)

Figuur 21 Aanleg bloemenweide voor bijen in Sint-Theresiacollege in Kapelle-op-den-Bos tijdens het voorjaar van 2016 (links) en schets bijenpalen uit Robinia-hout (rechts)

Figuur 22 Overzichtskaart aangelegde bloemenranden voor bijen en geplaatste insectenhotels van 2013-2016 Figuur 23 Overzichtskaart met de door RLGC voor vleermuizen heringerichte winterverblijfplaatsen Figuur 24 Evolutie van aantallen overwinterende vleermuizen in door RLGC heringerichte ijskelders en tunnel: a) ijskelder Domein van

Perk, b) ijskelder Linterpoortkasteel Zemst, c) ijskelder Schiplakenbos Zemst en d) Tunnel voormalige renbaan Sterrebeek (ge-gevens van Natuurpunt Zemst en vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)

Figuur 25 Bakstenen bieden extra schuilholtes voor vleermuizen in de bunker op de kazerne van Melsbroek Figuur 26 Gescreende autochtone locaties in werkgebied RLGC voor de zaadoogst van bomen en struiken in Brabants District West Figuur 27 Aantal geplaatste kunstnesten voor zwaluwen per gemeente tussen 2006 en 2016 Figuur 28 Zwaluwnesten en mestplankjes aan het ziekenhuis Jan Portaels in Vilvoorde Figuur 29 Overzichtskaart van de historische parken & tuinen waar RLGC tussen 2007 en 2016 actief was; nummers verwijzen naar de

beschrijving in de tekst Figuur 30 Inhuldiging bijenhotel Parktuin Psychiatrische kliniek Sint-Alexius, Grimbergen (boven); Waterput in het parkbos Wormelaar,

Zemst (onder) Figuur 31: Overzichtskaart van het door RLGC gerestaureerde klein bouwkundig erfgoed Figuur 32 Illustratie eerste restauratiewerken aan de veldkapellen & -kruisen aan de Kruisborre-ommegang in Asse (boven) en terreinbe-

zoek ijskelders park 3 Fonteinen (onder) Figuur 33 Overzicht per gemeente van de (knot)loten via brandhoutcatalogus periode 2011-2016 Figuur 34 Overzichtskaart aangeboden/uitgevoerde (knot)loten via brandhoutcatalogus periode 2011-2016 Figuur 35 Eerste versie van de structuur voor de knot-website i.s.m. andere regionale landschappen in Vlaanderen Figuur 36 Overzichtskaart RLGC-advies bij Beschermde Monumenten, Beschermde Dorpsgezichten & Beschermde Landschappen waar

RLGC tussen 2007 en 2016 actief was; nummers verwijzen naar de beschrijving van de acties in 2016 en 2017 Figuur 37 Werkingsgebied Bosgroep Groene Corridor vzw: naast de 12 bij RLGC aangesloten gemeenten is BGGC ook actief in Affligem

(1), Machelen (2), Boortmeerbeek (3), Kampenhout (4), Wezembeek-Oppem (5) en Kraainem (6) Figuur 38 Recreanten aan de voet van een faunastrook (beheerovereenkomst) langs de schapenweg in Zaventem Figuur 39 Overzichtskaart van de lopende beheerovereenkomsten op 1 januari 2016. Figuur 40 Overzichtskaart van de afgeronde en lopende speelgroenprojecten met begeleiding van RLGC van 2011 tot 2016 Figuur 41 Sfeerbeelden speelgroen Opsakee in Meise (boven) en terrein speelgroenproject Loodstuin Vilvoorde (onder) Figuur 42 Locatie van de ‘Kloosterpoort Maalbeekvallei’, Grimbergen Figuur 43 Sfeerbeelden plaatsing bijenhotel (linksboven), spelende kinderen in de speelzone van het park (rechtsboven), situatie traject

wandelpad voor de heraanleg (linksonder) en aanleg brug over inrichting Aquafin (rechtsonder) aan de Kloosterpoort in Grim-bergen

Figuur 44 Locatie project ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk) Figuur 45 Definitief ontwerp (boven), detailontwerp vlonders (midden) en technische plannen (onder) voor de bedrijvenzone met groen-

buffer en park/groenzone ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk) Figuur 46 Situering projectgebied actie ‘Wegen van Gorzen’ in Sterrebeek (Zaventem)


- 4 -

Figuur 47 Overzicht deelacties in het project ‘Weg van gorzen’, een groene verbinding doorheen het golvend landschap van Sterrebeek (Zaventem): (1+5) aanplanting doornige heggen en houtkanten, (2) herstel tunnel en herinrichting voor vleermuizen, (3) aanleg wandeldoorsteek, (4) plaatsing mirador

Figuur 48 Aanplantingen van doornige heggen en houtkanten in de buitenspelzones rondom compact course (links) en persmoment n.a.v. officiële opening van ‘Weg van Gorzen’ (rechts) in Sterrebeek

Figuur 49 Situering van Trawool-Peutiebos, Vilvoorde Figuur 50 Mogelijk inrichtingsproject in Planzone 8 i.k.v. planprogramma Vlaamse Rand VLM: Woluwe-Trawool-Floordambos (VLM) Figuur 51 Situering project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel Figuur 52 Inrichtingsplan project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel Figuur 53 Situering projectzone ‘Wemmelse Motte’, Wemmel Figuur 54 Herwerkt situeringsplan en inrichtingsplan ‘Wemmelse Motte’, Wemmel Figuur 55 Situering Rolleveld-park, Vilvoorde Figuur 56 Eerste ontwerpplan voor het Rolleveld-park, Vilvoorde Figuur 57 Locatie activiteit i.k.v. Open Monumentendag 2016, thema ‘Herbestemming erfgoed’: openstelling gerenoveerde ijskelders in

Schiplakenbos, Zemst Figuur 58 Open Monumentendag editie 2016: openstelling ijskelder in het Schiplakenbos, Zemst Figuur 59 Locatie festival ‘Door de Bomen’ in CC Strombeek, Grimbergen Figuur 60 Sfeerbeelden workshop ‘Bouw een beestig huisje’ tijdens het festival ‘Door de Bomen’ in CC Strombeek (Grimbergen) in 2016 Figuur 61 Situering projectgebied en wandeling actie ‘Wegen van Gorzen’ in Sterrebeek (Zaventem) Figuur 62 Sfeerbeelden publieksactiviteit opening ‘Weg van gorzen’: wandelverbinding ‘Weg van gorzen’ (linksboven), uitleg VLM over

inzet landbouwers en beheerovereenkomsten voor akkervogels (rechtsboven) en uitleg over de herinrichting van de tunnel voor vleermuizen (onder)

Figuur 63 Sfeerbeelden Boomgaardfeest in de Bomputten op 08/05/2016 in Vilvoorde Figuur 64 Situering Boomgaardfeest in de Bomputten, Vilvoorde Figuur 65 Situering Domein van Perk waar de publieksactiviteit ‘Natuur & Cultuur op het Domein van Perk’ doorging op 23/04/2016 Figuur 66 Sfeerbeelden van de activiteit ‘Natuur & Cultuur op het Domein van Perk’ op 23/04/2016 Figuur 67 Illustraties van de Kruisborre-ommegang in Asse en schets infopanelen ter ontsluiting van de ommegang aansluitend op de

restauratie van de kapellen Figuur 68 Locatie Erfgoeddag 2017, thema ‘Zorg’ en locaties van voorgaande edities van de Erfgoeddag in de regio waaraan RLGC mee-

werkte. Figuur 69 Locatie LandschapsDOEdag 2017 (PIVO-terrein Asse) en locaties van voorgaande edities van de LandschapsDOEdag die RLGC

organiseerde in de regio Figuur 70 Overzicht omgeving PIVO in Zellik als locatie voor LandschapsDOEdag 2017 Figuur 71 Situering projectgebied ‘Groene Noordrand’ (rood) en mogelijk traject voor fietstocht ‘Van bron tot monding’(oranje) langsheen

de Maalbeek (blauw) Figuur 72 Sfeerbeelden van het feestelijk startmoment van het strategisch project ‘Groene Noordrand’ in Plantentuin Meise Figuur 73 Overzichtskaart van het projectgebied ‘Van Erembald tot Kravaalbos‘ met aanduiding van de locaties van de happenings in 2015-

2016 en de mogelijke locatie van een happening in 2017 Figuur 74 Sfeerbeelden Erembald-kravaalhappening in 2016 op en rondom de abdijsite in Affligem (foto’s Jo De Coninck) Figuur 75 Overzicht van de uitgestippelde wandelingen ‘Tournee RLGC - 12 hoog(s)tepunten’ (hoogste punten in het roze aangegeven op

kaart) die in 2016 als begeleide wandelingen hernomen werden i.k.v. ‘Pasar Zomert’ Figuur 76 Sfeerbeelden van de begeleide wandeling ‘Pittoresk Perk’ op 17/01/2016 in Steenokkerzeel voor leden van Pasar als opstart

van de herneming van Tournee RLGC via ‘Pasar Zomert’ Figuur 77 Locatie GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde Figuur 78 Impressie brochure voor GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde Figuur 79 Overzichtskaart van de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters waar een digitaal wandelnetwerk zal gerealiseerd worden. De

roze arcering geeft zoekzone "Land van Meise-Merchtem-Asse" aan waarin het wandelnetwerk ook bewegwijzerd zal worden Figuur 80 Overzicht van het aantal ingeschreven klassen voor de periode 2007 – 2016 Figuur 81 Overzicht van het aantal ingeschreven leerlingen voor de periode 2007 – 2016 Figuur 82 Overzicht van het aantal ingeschreven leerlingen per graad voor de periode 2007 – 2016 Figuur 83 Overzicht van de verdeling van het aantal deelnemende scholen over de gemeenten uit het werkingsgebied Figuur 84 Overzichtskaart van de NME-actieve scholen over de periode 2007-2016. Figuur 85 Sfeerbeelden van enkele begeleide NME-activiteiten in 2016: een opdracht tijdens ‘Op Zebrapad’ (linksboven), vliegen als een

bij tijdens ‘Bijzondere Bijen’ (linksonder), een zwaluwnest knutselen tijdens ‘Op bezoek bij boer-en-zwaluw’ (rechts). Figuur 86 Evolutie aantal ontleningen van educatieve koffers en veldwerkmateriaal van 2007 tot 2016 Figuur 87 Illustratie inhoud natuurbelevingskoffer ‘Leren van buiten’ Figuur 88 Evolutie van het aantal deelnemers aan de educatieve actie ‘Op Zebrapad’ tussen 2011 en 2016 Figuur 89 Locaties actie ‘Op Zebrapad’ Figuur 90 Sfeerbeelden ‘op ZebraPAD’ 2016 met De Zonnewijzer uit Zemst Figuur 91 Locaties landbouwbedrijven waar het educatief spel ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’ kon doorgaan in 2015 en 2016 Figuur 92 Sfeerbeelden van het educatief spel ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’ in 2016 Figuur 93 Sfeerbeelden workshop ‘Art d’eco’ bijenhotels knutselen in Vilvoorde (Loodstuin) Figuur 94 Evolutie van het jaarlijks aantal ingezette vrijwilligers voor de begeleiding van NME-activiteiten tussen 2007 en 2016 Figuur 95 Evolutie van het aantal NME-activiteiten begeleid door vrijwilligers tussen 2007 en 2016 Figuur 96 Overzichtskaart van scholen die met ondersteuning van RLGC reeds deelnamen of momenteel deelnemen aan een Natuur–op–

school – project Figuur 97 Inrichtingsplan voor ingroening speelplaats De Knipoog Vilvoorde i.k.v. ‘Natuur op school’-project Figuur 98 Overzichtskaart locatie snoeicursussen hoogstamboomgaarden 2007-2016 Figuur 99 Sfeerbeelden snoeicursussen hoogstamfruit in Opwijk (boven) en Asse (onder) in 2016 Figuur 100 Overzichtskaart locaties cursussen rond monitoring en/of beheer van poelen tijdens de periode 2011-2016 Figuur 101 Sfeerbeelden van de cursus ‘Aanleg en beheer poelen’ op 10/10/2016 in Kampenhout en Steenokkerzeel


- 5 -

Figuur 102 Overzichtskaart bijeninfomomenten van 2013 tot 2016 Figuur 103 Sfeerbeelden bijeninfoavond in Steenokkerzeel (links) en Vleermuizensafari in Sterrebeek (rechts) Figuur 104 Overzichtskaart locaties cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen 2012-2016 Figuur 105 Sfeerbeelden cursus ‘Beheer van hagen en heggen’ in Meise tijdens het najaar van 2016 Figuur 106 Overzichtskaart locaties cursusreeks ‘Avontuurlijk…Natuurlijk!’ in Vilvoorde en Grimbergen in 2017 Figuur 107 Cover Landschapskranten 2016 Figuur 108 Aantal personen ingeschreven op de elektronische-nieuwsbrief van 2009 tot 2016 Figuur 109 Impressie van enkele elektronische nieuwsbrieven uit het werkjaar 2016 Figuur 110 Bereik van de sociale media: aantal vind-ik-leuks van de facebookpagina van RLGC van 2013 tot 2016 (links); aantal volgers op

Twitter van 2014 tot 2016 (rechts) Figuur 111 Kalender-pagina van de website van RLGC Figuur 112 Een greep uit de publicaties & promotiemateriaal in 2016: flyer voor activiteit opening ‘Weg van Gorzen’, brochure ijskelders in

Vlaams-Brabant, brochure NME-aanbod 2016-2017, folder jaarverslag 2015 Figuur 113 Enkele voorbeelden van infoborden geplaatst i.k.v. het project ‘Opsakee’ (speelgroenproject in Meise) Figuur 114 Overzichtskaart ter illustratie van de getrapte werking voor uitvoering van terreinprojecten in het werkingsgebied van RLGC Figuur 115 Situering projectgebied strategisch project ‘Groene Noordrand’ Figuur 116 Sfeerbeelden opstart strategisch project ‘Groene Noordrand’: co-begeleiding design-workshop (boven), eerste overlegmomen-

ten (midden links), verkennende fietstocht doorheen projectgebied (midden rechts en onder) Figuur 117 Situering projectgebied ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (boven) en overzicht van de samenstellende deelgebieden van

het projectgebied zoals die afgebakend werden door de projectpartners. Figuur 118 Overzichtskaart van de perimeters van andere gebiedsgerichte initiatieven die RLGC mee ondersteunt: landinrichting ‘Molen-

beek-Maalbeek’ (paars) en project ‘De Groene Vallei’ (groen) Figuur 119 Sfeerbeelden publieksactiviteit ‘Inheemse Plantenbeurs’ in Kampenhout i.k.v. gebiedsgericht project ‘ De Groene Vallei’

Lijst van tabellen Tabel 1 Overzicht personeelsbezetting RLGC 2016 Tabel 2 Vooruitzichten personeelsbezetting RLGC 2017 Tabel 3 Verdeling loon- en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2016 Tabel 4 Vooruitzichten verdeling loon- en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2017 Tabel 5 Overzicht, voor het werkingsjaar 2016, van de inkomsten en de uitgaven toegekend aan de diverse subsidiekanalen Tabel 6 Opsplitsing, voor het werkingsjaar 2016, van de inkomsten en subsidies op de basiswerking Tabel 7 Begroting 2017: overzicht inkomsten Tabel 8 Begroting 2017: overzicht uitgaven per post Tabel 9 Begroting 2017: overzicht uitgaven per budgetlijn Tabel 10 Overzicht van alle acties uit het jaarverslag 2016 - jaarprogramma 2017 en de relatie met de doelstellingen zoals geformuleerd in

het natuurdecreet en de taakstelling zoals opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst provincie Vlaams-Brabant – RL 2014-2019

Tabel 11 Overzicht van de herstelde en nieuw aangelegde poelen in 2016 Tabel 12 Resultaten inventarisatieproject geselecteerde poelen 2016 Tabel 13 Overzicht aangelegde hagen, heggen en houtkanten in 2016 Tabel 14 Overzicht van de aangelegde hoogstamboomgaarden in 2016 Tabel 15 Overzicht van de aangeplante hoogstambomen (solitair, groep of dreven) in 2016 Tabel 16 Overzicht aangelegde bloemenranden voor bijen in 2016 Tabel 17 Overzicht opgehangen zwaluwkunstnesten per gemeente tot en met december 2016 Tabel 18 Overzicht van de aangeboden (knot)loten via brandhoutcatalogus in 2016 Tabel 19 Cijfers met betrekking tot de huidige actieve beheerovereenkomsten in het werkingsgebied van Regionaal Landschap Groene

Corridor (per datum van 1/1/2017). Tabel 20 Samenstelling eenjarig mengsel (boven) en meerjarig mengsel (onder) met granen en kruiden voor de Geelgors op de golfsite van

Sterrebeek i.k.v. het project ‘Weg van Gorzen’ Tabel 21 Overzicht NME-aanbod voor begeleide activiteiten in 2016-2017, georganiseerd vanuit RLGC Tabel 22 Overzicht begeleide activiteiten en doelgroepen in het aanbod van het NME-steunpunt Noordwest-Brabant van 2007 tot 2016 Tabel 23 Inschrijvingen voor het begeleide NME-aanbod voor de periode 2007-2016 Tabel 24 Overzicht van de ontlening van de natuurbelevingskoffers en andere veldwerkmaterialen in 2016 Tabel 25 Overzicht deelname aan de activiteit ‘Op Zebrapad’ in 2016 in Steenokkerzeel, Zemst en Opwijk Tabel 26 Overzicht van de vrijwilligersinzet in 2016 Tabel 27 Overzicht lopende ‘Natuur op School’-projecten in 2016-2017


- 6 -

Bijlagen BIJLAGE 1 - Boekhoudkundige documenten:

a. Verslag erkend accountant over jaarrekening 2016 b. Proef- en saldibalans 2016 c. Fiscale balans 2016 d. Loonbalans 2016 e. Sociale balans 2016 f. Begroting 2017

BIJLAGE 2 - Administratieve documenten:

a. Verslagen Algemene Vergadering 24/02/2016 en 21/02/2017 b. Verslagen Raad van Bestuur 2016 c. Verslagen Dagelijks Bestuur 2016

BIJLAGE 3 - Publicaties 2016:

a. Landschapskranten - Jaargang 12, nummer 22 en 23 b. NME-brochure 2016-2017 (i.s.m. Provincie Vlaams-Brabant) c. brochure jaarverslag 2015 d. brochure ijskelders (i.s.m. Provincie Vlaams-Brabant en de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen)

BIJLAGE 4 – Actieplan RLGC voor provincie Vlaams-Brabant i.k.v. nieuwe samenwerkingsovereenkomst 2017-2019


- 7 -

1 Organisatie en structuur

1.1 Werkingsgebied Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Groene Corridor ligt in het noordwesten van de provincie Vlaams-Brabant (zie figuur 1), en strekt zich uit over het grondgebied van 12 gemeenten: Asse, Opwijk, Grimbergen, Merchtem, Londerzeel, Meise, Wemmel, Kapelle-op-den-Bos, Zemst, Vilvoorde, Steenokkerzeel en Zaventem. De totale oppervlakte van het werkingsgebied is 35.215 ha.

Figuur 1 - Overzicht van het werkingsgebied van RLGC.

Het landschap in Noordwest-Brabant is in het zuiden heuvelachtig met lemige bodems, en eerder vlak met zan-dige bodems in het noorden. De Zenne en de valleien van de Molenbeek, Birrebeek, Laarbeek, Maalbeek, Bare-beek… vormen opvallende groenblauwe linten in het landschap. Ondanks de hoge verstedelijkingsdruk vanuit de Brusselse agglomeratie zijn er nog heel wat natuurparels intact gebleven.


- 8 -

1.2 Bestuursorganen

1.2.1 Algemene Vergadering De Algemene Vergadering van Regionaal Landschap Groene Corridor is samengesteld uit de provincie Vlaams-Brabant, alle aangesloten gemeenten, de erkende verenigingen voor natuur, landbouw en recreatie, en de wild-beheereenheden. Vanaf de AV van 26/06/2014 was de ledenvergadering als volgt samengesteld (wijzigingen in 2016 zijn onderlijn weergegeven): Effectieve leden, doelgroep provincie en /of gemeenten

Jozef De Borger, vertegenwoordiger van de provincie Vlaams-Brabant Grete De Maeyer, vertegenwoordiger van de provincie Vlaams-Brabant Joeri Vastersavendts, vertegenwoordiger van de gemeente Asse Eddie Boelens, vertegenwoordiger van de gemeente Grimbergen Freddy De Ruysscher, vertegenwoordiger van de gemeente Kapelle-op-den-Bos Gerda Verhulst, vertegenwoordiger van de gemeente Londerzeel Ann Van den Broeck, vertegenwoordiger van de gemeente Meise Eddie De Block, vertegenwoordiger van de gemeente Merchtem Inez De Coninck, vertegenwoordiger van de gemeente Opwijk Annie Berckmans, vertegenwoordiger van de gemeente Steenokkerzeel Magda Van Stevens, vertegenwoordiger van de stad Vilvoorde Jan Verhasselt, vertegenwoordiger van de gemeente Wemmel Koen Vandermeiren, vertegenwoordiger van de gemeente Zemst Erik Rennen, vertegenwoordiger van de gemeente Zaventem

Effectieve leden, doelgroep milieu- en natuurverenigingen

Johan Boucquey, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Asse Michiel Callens, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Grimbergen Anne Ronse, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Londerzeel Frank Vermoesen, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Meise Ivan Vanhaecht, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Merchtem Johan Verlinden, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Opwijk Ivo Janssens, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afd. Vilvoorde - Machelen – Steenokkerzeel Hendrik Devriese, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Wemmel Francis Wyns, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Zemst Herman Dierickx, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Kanaalregio – Bos van Aa Bernadette Kinart, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw Afdeling Zaventem

Effectieve leden, doelgroep erkende landbouworganisaties, erkende organisaties ter bevordering van toe-risme en recreatie en erkende wildbeheereenheden

Lien Vandebroeck, vertegenwoordiger van de Boerenbond - Bedrijfsgilden Bert Miseur, vertegenwoordiger van de Boerenbond - Landelijke Gilden Pieter-Jan Lemaire, vertegenwoordiger van de Groene Kring vzw Patty De Keyzer, vertegenwoordiger van het Katholiek Vormingswerk van Landelijke Vrouwen Gerda Robberechts, vertegenwoordiger van het Katholiek Vormingswerk van Landelijke Vrouwen - Agra Filip Thollebeek, vertegenwoordiger van Pasar vzw Regio Brussel Jan Couck, vertegenwoordiger van Toerisme Brabantse Kouters vzw Koen Craenen, vertegenwoordiger Toerisme Vlaams-Brabant vzw Flor Van Auwenis, vertegenwoordiger van de Wildbeheereenheid De Klaverbeek Christian Houthuys, vertegenwoordiger van de Wildbeheereenheid Nederbrabant Jean Delvaux, vertegenwoordiger van de Wildbeheereenheid Land van Asse


- 9 -

Adviserende leden Roald Steeno, Vlaamse Landmaatschappij Hilde Villé, Departement Landbouw & Visserij - afdeling duurzame landbouwontwikkeling Dries Verclyte, Toerisme Vlaanderen Petra Deproost, Departement LNE - dienst landen bodembescherming

De Algemene Vergadering werd in 2016 éénmaal samengeroepen (verslagen zie bijlage 2a)

1.2.2 Raad van bestuur De Raad van Bestuur van Regionaal Landschap Groene Corridor is samengesteld uit de provincie Vlaams-Brabant, een afvaardiging van de aangesloten gemeenten en van de erkende verenigingen voor natuur, landbouw en re-creatie en de wildbeheereenheden. Hieronder is opgelijst hoe de Raad van Bestuur doorheen 2016 samengesteld was (er waren in dit verband geen wijzigingen t.o.v. de samenstelling in 2015). Doelgroep provincie en /of gemeenten

Jozef De Borger, vertegenwoordiger van de provincie Vlaams-Brabant Joeri Vastersavendts vertegenwoordiger van de gemeente Asse Inez De Coninck, vertegenwoordiger van de gemeente Opwijk Koen Vandermeiren, vertegenwoordiger van de gemeente Zemst Magda Van Stevens, vertegenwoordiger van de stad Vilvoorde

Doelgroep milieu- en natuurverenigingen

Anne Ronse, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw - Afdeling Londerzeel Herman Dierickx, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw - Afdeling Kanaalregio – Bos van Aa Erik Meerschaut, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw – Afdeling Asse Ivan Vanhaecht, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw – Afdeling Merchtem Ivo Janssens, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw – Afdeling Natuurpunt Vilvoorde-Machelen-

Steenokkerzeel Doelgroep erkende landbouworganisaties, erkende organisaties ter bevordering van toerisme en recreatie en erkende wildbeheereenheden

Lien Vandebroeck, vertegenwoordiger van de Boerenbond – Bedrijfsgilden Filip Thollebeek, vertegenwoordiger van Pasar Regio vzw Brussel en Vlaams-Brabant Jean Delvaux, vertegenwoordiger van de Wildbeheereenheid Land van Asse

Adviserende (niet-stemgerechtigde) leden

Grete De Maeyer, vertegenwoordiger van de Provincie Vlaams-Brabant De Raad van Bestuur kwam in 2016 zesmaal rechtsgeldig samen (verslagen zie bijlage 2b, nota’s voorgelegd aan de Raad van Bestuur en bijlagen bij deze verslagen van vergaderingen van de Raad van Bestuur liggen ter inzage op het RLGC secretariaat)


- 10 -

1.2.3 Dagelijks bestuur De Raad van Bestuur verdeelt onder haar leden de functies van voorzitter, ondervoorzitter, secretaris en pen-ningmeester. Het Dagelijks Bestuur bestaat volgens de statuten uit maximaal 5 personen en was in 2016 als volgt samengesteld (er waren geen wijzigingen in de samenstelling t.o.v. 2015): Doelgroep provincie en /of gemeenten

Voorzitter: Jozef De Borger, vertegenwoordiger van de provincie Vlaams-Brabant

Doelgroep milieu- en natuurverenigingen Ondervoorzitter: Herman Dierickx, vertegenwoordiger van Natuurpunt vzw - Afdeling Kanaalregio – Bos

van Aa

Doelgroep provincie en /of gemeenten Secretaris: Magda Van Stevens, vertegenwoordiger van de stad Vilvoorde

Doelgroep andere verenigingen Penningmeester: Filip Tollebeek, vertegenwoordiger van PASAR vzw

Het Dagelijks Bestuur kwam in 2016 negenmaal samen (verslagen zie bijlage 2c, nota’s en bijlagen bij deze ver-slagen van het Dagelijks Bestuur liggen ter inzage op het RLGC-secretariaat). De bestuurders oefenen hun be-voegdheden uit als college. Bij beslissingen wordt er gestreefd naar consensus maar zo nodig wordt beslist bij stemming waarbij de beslissingen slechts geldig kunnen genomen worden met een gewone meerderheid.


- 11 -

1.3 Personeel

1.3.1 Personeelskader 2016-2017 Er waren in 2016 enkele wijzigingen in de personeelsbezetting in het RLGC-team (zie ook tabel 1): - Sarie Van der Aa ging op 25/04/2016 uit dienst; zij werd in haar taken NME-communicatie-participatie-recre-

atie vanaf 02/05/2016 vervangen door Lies Staes. - Ingrid Beuls, de VIA medewerker regionale landschappen– provincie Vlaams-Brabant ging op 31/08/2016 uit

dienst. Pas in 2017 komt een nieuwe medewerker op deze taakstelling (zie verder onder 1.3.2.). - Van 01/08/2016 tot 29/12/2016 was Els de Keyzer in dienst als NME-medewerkster, dit ter vervanging van

Lise Fivez die vanaf 19/08/2016 in bevallings- en ouderschapsverlof ging. - Vanaf 01/09/2016 schoof Brecht Vermote door naar het Strategisch project Groene Noordrand. Hij werd

vanaf 02/09/2016 vervangen door Nele Guiljam als medewerker landschapszorg. In 2016 stond op jaarbasis gemiddeld 7.90 VTE op de loonrol van RLGC (waaronder ook de VIA medewerker voor Vlaams-Brabant, zie ook de sociale balans in bijlage 1e).

Tabel 1 - Overzicht personeelsbezetting RLGC 2016

Functie Naam Regime j f m a m j j a s o n d coördinator Patrick Endels 100%

administratief medewerkster Marleen Wauters 60%

projectmedewerker natuur/gebiedsgerichte acties Wim Solie 100%

projectmedewerker landschapszorg / projectcoordinator strategisch project Groene Noordrand (vanaf 01/09/2016)

Brecht Vermote 100%

biodiversiteitsmedewerkster Lies Heirman 80%

medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie

Sarie Van der Aa 80%

medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie Lies Staes 80%

NME-medewerkster Lise Fivez 100% NME-medewerkster Els De Keyzer 100% projectmedewerker landschapszorg Nele Guiljam 100% VIA-medewerker RL-en Vlaams-Brabant Ingrid Beuls 100% NME-medewerkster Marijke Smans 0% In principe zal in 2017 het personeelsbestand 11 medewerkers op de loonrol van RLGC tellen (waaronder ook de VIA medewerker voor de Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen). Aansluitend op de situatie eind 2016 zul-len volgende wijzigingen zich voordoen: - Lies Staes neemt vanaf 01/01/2017 de taak van medewerker op voor het project ‘digitaal wandelplatform

Brabantse Kouters’. - NME-medewerkster Lise Fivez keert terug uit bevallings- en borstvoedingsverlof vanaf 01/03/2017 - Vanaf 01/03/2017 start ook de nieuwe VIA-medewerker provincie-regionale landschappen (80% tewerkstel-

ling). - Om de nieuwe samenwerkingsovereenkomst ANB-provincie voor de projectwerking van de regionale land-

schappen uit te voeren en ook deels de taken op te vangen na verschuiving Lies Staes, wordt in de loop van 2017 een nieuwe medewerker bos&natuur aangeworven (inschatting is dat dit ten vroegste zal ingaan op 01/04/2017).

- Het voltijds tijdskrediet van NME-medewerkster Marijke Smans loopt af op 31/07/2017. Mogelijk kan zij slechts deeltijds terug beginnen te werken tijdens de eerste maanden.

- Tijdens het voorjaar zal ook een student landschapsarchitectuur (Pieterjan Schalley) stage lopen bij RLGC (periode februari-mei 2017).


- 12 -

Een overzicht van de inschatting voor de personeelsbezetting 2016 vindt u in tabel 2 (gemiddeld op jaarbasis 8.78 VTE op de loonrol van RLGC, inclusief de VIA-medewerker regionale landschappen-provincie, gehuisvest op de provincie Vlaams-Brabant).

Tabel 2 - Vooruitzichten personeelsbezetting RLGC 2017

Functie Naam Regime j f m a m j j a s o n d coördinator Patrick Endels 100% administratief medewerkster

Marleen Wauters 60%

projectmedewerker natuur/gebiedsgerichte acties Wim Solie 100%

projectcoordinator strategisch project Groene Noordrand Brecht Vermote 100%

biodiversiteitsmedewerkster Lies Heirman 80%

medewerker project digitaal wandel-platform Brabantse Kouters Lies Staes

NME-medewerkster Lise Fivez 100% projectmedewerker landschapszorg Nele Guiljam 100%

VIA-medewerker RL-en Vlaams-Brabant Greet De Prins 80%

NME-medewerkster Marijke Smans 80% projectmedewerker bos&natuur ? 100%

1.3.2 Relatie personeelsinzet - taken/subsidiekanalen Elk van de bovenvermelde medewerkers heeft een specifieke taakstelling. Naargelang deze (al dan niet ge-mengde) taakstelling wordt de loon- en werkingskost gefinancierd via diverse kanalen; dit overeenkomstig de tijd die hij/zij besteedt aan de deeltaak die via deze subsidie gefinancierd wordt. De manier waarop de loonkost van alle medewerkers verdeeld wordt over deze subsidiekanalen in 2016 en 2017 wordt weergegeven in tabel 3 en 4. De algemene werkingskosten van RLGC worden op dezelfde manier verdeeld; enige uitzondering hierbij is het subsidiekanaal ‘projectsubsidie strategische doelstellingen ANB’ waarop geen algemene werkingskosten af-gerekend kunnen worden. Dit deel wordt extra gedragen via de basiswerking (financiering gemeenten, provincie (in 2016) en Vlaanderen).


- 13 -

Tabel 3 - Verdeling loonkosten en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2016

verdeling loonkost medewerkers (in %) ba

sisbu

dget

via

gem

eent

en, p

ro-

vinc

ie, s

ocia

le, m

arib

el, l

oons

ubs

Vlaa

nder

en,…

.

prov

incie

bio

dive

rsite

it

prov

incie

NM

E st

eunp

unt N

oord

-w

est B

raba

nt

prov

incie

land

scha

pszo

rg

proj

ects

ubs s

trat

egisc

he d

oel-

stel

linge

n AN

B vo

or R

L

prov

incie

IHD

proj

ect P

OM

gro

enzo

ne 'D

e St

aak'

Nijv

erse

el

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Groe

ne

Noor

dran

d'

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel L

NE

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel p

rov

Patrick Endels 59,0% 38,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,5%

Marleen Wauters 78,3% 0,0% 16,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,0%

Wim Solie 0,0% 52.2% 0,0% 0,0% 0,0% 22,0% 12,5% 13.3% 0,0% 0,0%

Brecht Vermote 0,0% 6.7% 0,0% 60,0% 0,0% 0,0% 0,0% 33.3% 0,0% 0,0%

Lies Heirman 68,8% 0,0% 0,0% 0,0% 31,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Sarie Van der Aa 47,4% 0,0% 25,0% 0,0% 18,8% 6,3% 2,6% 0,0% 0,0% 0,0%

Lies Staes 47,4% 0,0% 25,0% 0,0% 18,8% 6,3% 2,6% 0,0% 0,0% 0,0%

Lise Fivez 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Els De Keyzer 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Nele Guiljam 0,0% 10,0% 0,0% 90,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Ingrid Beuls 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 45,08% 54,92%

Tabel 4 - Vooruitzichten verdeling loonkosten en algemene werkingskosten voor het team van RLGC in 2017

verdeling loonkost medewerkers (in %) ba

sisbu

dget

via

gem

eent

en, s

ocia

le,

mar

ibel

, loo

nsub

s Vla

ande

ren,

….

prov

incie

bio

dive

rsite

it

prov

incie

NM

E st

eunp

unt N

oord

wes

t Br

aban

t

prov

incie

land

scha

pszo

rg

proj

ects

ubs s

trat

egisc

he d

oel-s

telli

n-ge

n AN

B vo

or R

L

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Groe

ne N

oord

-ra

nd'

Stra

tegi

sch

proj

ect '

Land

scha

p va

n Er

emba

ld to

t Kra

vaal

bos'

Proj

ect g

emee

nte

Opw

ijk K

erse

n-bo

omga

arde

n M

azen

zele

OKW

Sam

enw

erki

ng p

roje

ct d

igita

al

wan

deln

etw

erk

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

b-sid

ie d

eel L

NE

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

b-sid

ie d

eel p

rov

Patrick Endels 55,5% 42,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,5%

Marleen Wauters 0,0% 95,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,0%

Wim Solie 0,0% 37,9% 0,0% 0,0% 0,0% 35,0% 18,8% 8,3% 0,0% 0,0% 0,0%

Brecht Vermote 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Lies Heirman 0,0% 68,8% 0,0% 0,0% 31,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Lies Staes 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0%

Lise Fivez 0,0% 0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Nele Guiljam 0,0% 0,0% 0,0% 90,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 10,0% 0,0% 0,0%

Greet De Prins 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 79,5% 20,5%

Marijke Smans 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

medew. bos & natuur 71,5% 0,0% 0,0% 0,0% 28,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%


- 14 -

2 Financieel verslag

2.1 Inkomsten en uitgaven 2016 Zie bijlage 1a tot 1d: verslag van erkend accountant, proef- en saldibalans, fiscale balans en loonbalans. De ver-deling van deze inkomsten en uitgaven over de diverse subsidiekanalen is weergegeven in tabel 5. Een opsplitsing van de inkomsten op de basiswerking kan teruggevonden worden in tabel 6 Uittreksel uit het verslag van de Algemene Vergadering van 21/02/2017 (zie bijlage 2a): 6. Goedkeuring jaarrekening 2016 en verslag accountant n.a.v. de controle van de boekhouding 2016 Toelichting jaarrekening: De proef- en saldibalans en fiscale balans werden reeds vooraf doorgestuurd naar alle leden. Daarnaast ook een samenvatting van de uitgaven op de diverse subsidieposten. Via een korte presentatie (zie bijlage) worden de belangrijkste onderdelen uit toegelicht: De inkomsten (€ 846.810,73) in 2016 bestonden voor wat betreft de meer structurele en langlopende subsidies voornamelijk uit

- gemeentebijdragen; - provinciale subsidies (voor basiswerking, projectwerking biodiversiteit, NME-steunpunt, ondersteuning

realisatie instandhoudingsdoelstellingen en historische landschapszorg); - Vlaamse subsidies (i.k.v. Vlaamse Intersectorale Akkoorden (VIA), sociale maribel en voor realisatie stra-

tegische doelstellingen ANB). - Daarnaast ontvangt RLGC ook subsidies vanuit het Vlaamse Gewest en de provincie Vlaams-Brabant

voor de tewerkstelling van de stafmedewerker regionale landschappen Vlaams-Brabant die op de loon-rol van RLGC staat.

In 2016 liepen ook diverse projecten waaraan aparte financiering gebonden was:

- i.k.v. de oproep ‘Quick-Wins Vlaamse Rand’ met extra projectsubsidies vanuit het Vlaamse Gewest (Brug Kloosterpoort Grimbergen en realisaties i.k.v. ‘Weg van Gorzen’ in Sterrebeek).

- Financiering vanuit Vlaanderen, administratie Landbouw en Visserij voor ontwikkeling en aanbieden van het educatief pakket ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’

- Via de provincie Vlaams-Brabant kwam er een projectsubsidie i.k.v. de oproep ‘360° erfgoed’. - Het Strategisch project ‘Groene Noordrand’ werd opgestart in september en hiervoor ontving RLGC het

eerste deel van de 80% financiering vanuit Ruimte Vlaanderen en de cofinanciering van de gemeenten Asse, Meise, Grimbergen en Wemmel.

Tenslotte haalt RLGC inkomsten uit omzet via

- de restfinanciering voor projecten door gemeenten en deelnemende particulieren - bijdragen voor NME-aanbod, cursussen en activiteiten door scholen en particulieren.

De totale inkomsten waren uiteindelijk iets lager dan begroot omdat de inkomsten verbonden aan de projectre-alisatie van de parken bufferzone bij ‘De Vlaamse Staak’ in Opwijk naar 2017 verschoven worden. De omzet was – zoals reeds vaker het geval was - hoger dan begroot, dit voornamelijk o.w.v. een aantal terreinprojecten waarbij een groter deel van de restfinanciering gedragen werd door de eigenaar of projecten die uitgevoerd en voorge-financierd werden door RLGC, maar vervolgens via andere ‘externe’ subsidiekanalen terugbetaald werden. Ook de inkomsten vanuit de begeleiding van NME-activiteiten waren door het hoge aantal activiteiten hoger dan begroot. De uitgaven (835.541,50 euro) in 2016 bestonden voornamelijk uit loonkosten, werkingskosten, communicatie-kosten en organisatiekosten voor vormingen en activiteiten, en materiaal- en aannemerskosten voor natuurin-richting en landschapsherstel (poelen, hagen, houtkanten, hoogstamboomgaarden, gebiedsgerichte ingrepen, fruitboom- en haagplantactie, achterstallig beheer, infrastructuurwerken i.k.v. ‘Weg van Gorzen’ en brug Kloos-terpoort). De vzw moet nog gelden ontvangen ten bedrage van 34.919,85 euro (voornamelijk saldo’s van reeds toegekende subsidies, deelname in werkingskosten door Pro Natura en daarnaast ook nog beperkt bijdragen voor projecten en voor NME-begeleidingen) en is nog 68.738,90 euro schuldig aan leveranciers (voornamelijk


- 15 -

betaling aan sociaal secretariaat voor werkgeversbijdragen lonen december 2016 en enkele aannemersfacturen van winterwerken die nog opgeleverd moesten worden). De fiscale provisie van het vakantiegeld werd in 2016 met 8.328,53 euro verlaagd tot een totaalbedrag van 47.407,98 euro, dit conform de loonlastdocumenten van het sociaal secretariaat. Het sociaal passief werd met 35.943,35 euro verhoogd tot een totaal van 262.259,27 euro; hetgeen overeenstemt met het volledige sociaal passief van het hele personeelskader op 31/12/2016. Het boekjaar 2016 wordt afgesloten met een positief resultaat van 11.269,23 euro en er wordt in totaal 157.351,48 euro uit de voorgaande jaren gecumuleerde winst overgedragen naar 2017. Op het einde van 2016 stond er in totaal 438.070,53 euro op de spaarrekeningen, in totaal 21.009,39 euro op de zichtrekeningen en 670,62 euro in de kas voor dagelijks gebruik. De vzw heeft voorraden van diverse materialen ter waarde van 1.946,36 euro. Met de combinatie van dit jaarverslag en deze jaarrekening kan aangetoond worden dat het team blijvend vol-doende middelen kan inzetten voor projecten, activiteiten en vormingen. Daarnaast werd het budget zowel voor personeelsinzet als voor terreinprojecten verder verhoogd door extra financiering te zoeken. In dit verband wer-den in 2016 ook verschillende projectaanvragen ingediend:

- diverse projectaanvragen samen met gemeenten i.k.v. aanvragen van subsidies bij de provincie voor natuurprojecten (Biodiversiteitspark in Zaventem, Kersenboomgaardenproject 2.0 in Opwijk),

- Herwerkte aanvraag voor de gemeente Wemmel i.k.v. de projectoproep ‘Toegankelijk Groen’ i.k.v. flan-kerende maatregelen VSGB

- Projectaanvraag OKW-samenwerking voor ontwikkeling van een Digitaal Wandelnetwerk in de Bra-bantse Kouters

- Diverse projectaanvragen voor scholen i.k.v. de provinciale projectoproep ‘Natuur op school’ - …

Het verslag van de erkende boekhouder over de jaarrekeningen van 2016 wordt aan alle leden bezorgd en wordt door de voorzitter kort toegelicht. In dit verslag van de aangestelde accountant wordt aangegeven dat: “Ik heb bij wijze van steekproeven controle gedaan van de dagboeken, de rekeningen en de verantwoordingsstuk-ken”. De accountant vermeldt verder: “Ik heb mij kunnen steunen op een aangepaste administratieve en boek-houdkundige organisatie die, in functie van de uitvoering van mijn opdracht, een voldoende interne controle toeliet. […]”. Hij geeft tenslotte aan “geen enkele kennis te hebben van verrichtingen of beslissingen die een inbreuk zouden kunnen vormen op de statuten”. Tenslotte nog: “De balans (totaal van 556.577,02 euro) en de resultatenrekening (positief resultaat van 11.269,23) […] een getrouw beeld geven van het vermogen, de finan-ciële positie en de resultaten van de VZW onder voorbehoud van het eventueel nog wijzigen van een provisie sociaal passief” De Algemene Vergadering neemt kennis van het verslag van de aangestelde accountant betreffende de jaarreke-ning 2016. De jaarrekening 2016 wordt goedgekeurd door de Algemene Vergadering.


- 16 -

Tabel 5 - Overzicht, voor het werkingsjaar 2016, van de inkomsten en de uitgaven toegekend aan de diverse subsidiekanalen

cum

ulat

ief o

verg

edra

gen

win

st v

anui

t 201

514

6.08

2,25

basis

wer

king

: bijd

rage

n ge

mee

nten

+

VIA

subs

idie

s+

soci

ale

mar

ibel

prov

inci

e le

efm

ilieu

prov

inci

e N

ME

steu

npun

t N

oord

wes

t Br

aban

t

prov

inci

e la

ndsc

haps

-zo

rg

Prov

inci

e su

bsid

ie

proj

ect 3

60°

erfg

oed

2015

Prov

inci

e su

bsid

ie

proj

ect 3

60°

erfg

oed

2016

Proj

ect-

subs

idie

AN

B ta

akst

ellin

g st

rate

gisc

he

doel

-st

ellin

gen

Prov

inci

e su

bsid

ie 0

,25

VTE

taak

stel

ling

IHD

Qui

ck-W

in

Vlaa

mse

Ran

d 20

15 S

tere

a Za

vent

em

Qui

ck-W

in

Vlaa

mse

Ra

nd 2

015

Groe

ne

Park

poor

tfa

se 2

proj

ect

draa

gvla

k-ve

rbre

ding

la

ndbo

uw &

na

tuur

proj

ect P

OM

gr

oenz

one

'De

Staa

k'

Nijv

erse

el

Srat

egisc

h pr

ojec

t 'G

roen

e N

oord

rand

'

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pro

v - s

ubsid

ie

deel

LNE

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pro

v -

subs

idie

dee

l pr

ovto

taal

per

po

st 2

016

tota

al p

er

post

beg

root

vo

or 2

016

% v

an

tota

le

inko

mst

en

of u

itgav

ensu

bsid

ies &

inko

mst

enov

erdr

acht

en v

an su

bsid

ies e

a in

kom

sten

uit

boek

jaar

20

15 n

aar 2

016

0,00

5.86

6,43

5.83

3,23

33,5

822

4,30

0,00

0,00

1.11

2,73

-2.5

63,2

31.

140,

28-3

.184

,52

-12.

332,

070,

000,

000,

00-3

.869

,27

-5.7

77,9

1-0

,5%

subs

idie

s op

boek

jaar

201

617

2.92

2,82

104.

305,

0071

.600

,98

74.1

00,0

00,

0010

.140

,00

35.9

29,0

019

.127

,00

42.7

99,0

76.

850,

003.

748,

650,

0042

.857

,14

25.2

80,7

634

.590

,85

644.

251,

2769

1.50

4,63

76,1

%in

kom

sten

op

boek

jaar

201

623

.484

,16

25.4

56,4

711

.046

,80

3.32

8,50

41,7

30,

007.

674,

830,

0090

.517

,29

6.31

9,39

0,00

0,00

17.4

00,0

00,

000,

0018

5.26

9,17

199.

213,

2121

,9%

over

drac

hten

subs

idie

s ea

inko

mst

en u

it bo

ekja

ar 2

016

naar

201

70,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

0022

.582

,54

-20.

819,

390,

000,

001.

763,

150,

000,

2%no

g in

201

7 te

vor

dere

n in

kom

sten

reed

s geb

oekt

op

2016

0,00

2.39

0,17

0,00

9.10

5,33

0,00

4.34

5,71

3.55

5,20

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

19.3

96,4

10,

002,

3%to

taal

inko

mst

en19

6.40

6,98

138.

018,

0788

.481

,01

86.5

67,4

126

6,03

14.4

85,7

147

.159

,03

20.2

39,7

313

0.75

3,13

14.3

09,6

756

4,13

10.2

50,4

739

.437

,75

25.2

80,7

634

.590

,85

846.

810,

7388

4.93

9,93

100,

0%to

taal

beg

rotin

g in

kom

sten

201

618

6.31

7,84

119.

721,

6682

.958

,91

79.6

33,5

823

3,30

14.4

85,7

135

.928

,74

20.4

30,8

780

.111

,77

14.2

40,2

856

5,48

107.

667,

9355

.900

,00

41.9

29,8

644

.814

,00

884.

939,

93

uitg

aven

A - l

oonk

oste

n (n

etto

lone

n / w

erkg

ever

s &

wer

knem

ersb

ijdra

gen

+ EJ

P +

VakG

eld

+ bi

jdra

ge

woo

nwer

kver

keer

+ b

ijdra

ge so

ciaa

l sec

reta

riaat

)12

4.98

0,54

71.8

95,0

872

.481

,02

56.2

79,1

50,

000,

0024

.245

,66

17.4

11,0

60,

000,

000,

009.

502,

5234

.915

,10

24.9

01,2

833

.731

,96

470.

343,

3750

9.05

0,00

56,3

%A

- loo

nkos

ten

- fisc

ale

prov

isie

vaka

ntie

geld

-8.3

28,5

30,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

00-8

.328

,53

2.50

0,00

-1,0

%A

- loo

nkos

ten

- soc

iaal

pas

sief

24.3

00,0

09.

289,

110,

0047

5,06

0,00

0,00

0,00

1.49

9,70

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

379,

480,

0035

.943

,35

3.78

0,00

4,3%

B - r

egul

iere

pro

ject

kost

en (t

erre

inpr

ojec

ten,

ed

ucat

ieve

pro

ject

en, a

nder

e sp

ecifi

eke

actie

s met

na

tuur

-, ed

ucat

ieve

, sen

sibili

sere

nde

of re

crea

tieve

do

elst

ellin

gen

9.47

4,95

49.3

31,0

080

8,55

21.7

04,7

626

6,03

14.4

85,7

121

.116

,10

0,00

130.

668,

8714

.020

,94

563,

940,

000,

000,

000,

0026

2.44

0,85

273.

583,

6231

,4%

C - o

rgan

isatie

kost

en v

orm

inge

n en

pub

lieks

activ

iteite

n85

5,22

520,

040,

000,

000,

000,

0020

1,27

0,00

55,2

60,

000,

000,

001.

479,

940,

000,

003.

111,

734.

000,

000,

4%D

- com

mun

icat

ieko

sten

(lan

dsch

apsk

rant

, fly

ers

activ

iteite

n ea

act

ies,…

)5.

719,

781.

044,

5998

3,35

0,00

0,00

0,00

1.11

5,79

0,00

29,0

00,

000,

000,

000,

000,

000,

008.

892,

5112

.570

,00

1,1%

E - s

peci

fieke

uitr

ustin

gsko

sten

(eig

en u

itrus

ting

voor

IT,

mat

eria

al, t

erre

inw

erk,

doc

umen

tatie

, boe

ken,

)2.

034,

010,

001.

604,

161.

763,

150,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

0055

,99

0,00

0,00

5.45

7,31

3.24

0,00

0,7%

F - s

peci

fieke

wer

king

skos

ten

(spe

cifie

ke v

orm

inge

n,

dien

stve

rpla

atsin

gen

ifv co

ncre

te a

ctie

s, an

dere

on

kost

en,…

)2.

362,

821.

061,

676.

181,

181.

964,

500,

000,

0048

0,21

17,0

00,

0028

8,73

0,00

39,5

463

0,30

0,00

585,

1013

.611

,05

15.4

80,0

01,

6%

G - a

lgem

ene

wer

king

skos

ten

(alg

emen

e ov

erhe

ad v

oor

wer

king

RLG

C: h

uur,

nuts

voor

zieni

ngen

, ver

zeke

ringe

n,

bure

aum

ater

iale

n, k

euke

n en

ond

erho

udsg

erie

f,…)

11.5

52,9

34.

876,

586.

422,

754.

380,

790,

000,

000,

001.

311,

970,

000,

000,

0070

8,41

2.35

6,42

0,00

273,

7931

.883

,64

35.7

50,0

03,

8%H

-doo

reke

ning

kos

ten

aan

inw

onen

de p

arnt

ers

(ver

reke

ning

hui

sves

tings

kost

en e

a w

erki

ngsk

oste

n aa

n BG

GC, P

ro N

atur

a en

Rio

dis

12.1

86,2

20,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

000,

0012

.186

,22

11.0

00,0

01,

5%to

taal

uitg

aven

185.

137,

9413

8.01

8,07

88.4

81,0

186

.567

,41

266,

0314

.485

,71

47.1

59,0

320

.239

,73

130.

753,

1314

.309

,67

563,

9410

.250

,47

39.4

37,7

525

.280

,76

34.5

90,8

583

5.54

1,50

870.

953,

6210

0,0%

tota

al u

itgav

en b

egro

ting

2016

17

7.93

9,18

119.

380,

2277

.397

,92

79.6

30,0

023

3,30

14.4

85,7

135

.929

,38

20.3

78,2

580

.111

,77

14.2

40,2

856

5,00

108.

102,

6055

.890

,00

41.8

56,0

044

.814

,00

870.

953,

62

sald

o in

kom

sten

- ui

tgav

en11

.269

,04

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,00

0,19

0,00

0,00

0,00

0,00

11.2

69,2

3

cum

ulat

ief o

verg

edra

gen

win

st n

aar 2

017

157.

351,

48


- 17 -

Tabel 6 - Opsplitsing, voor het werkingsjaar 2016, van de inkomsten en subsidies op de basiswerking

toelichting subsidies voor basiswerkingbasissubsidies provincie na overdracht RL vanuit Vlaanderen 60.189,30bijdragen gemeenten 67.575,50sociale maribel extra tewerkstelling (0.39 VTE ) 16.185,00VIA subsidie eindejaarspremieVIA subsidieorganisatiesteun,…VIVO subs voor vorming 214,98som 172.922,82

toelichting andere inkomsten basiswerking dan bijdragen derden voor projecteninteresten 301,37bijdragen deelnemers cursussen/vorming 66,00verkoop apple computer 499,00verkoop bier 714,80verkoop bijenhotels en nestkasten 135,00verkoop brochures+ publicaties 40,00cofinanciering overleg en publieksactiviteiten 115,36doorrekening huisvestings- en werkingskosten aan BG en PN + eigenaar 11.856,56bijdragen deelnemers fruitboom- en haagplantactie 9.338,36diverse opbrengsten (afboeking openstaande fact aannnemer niet uitgevoerde werken uit 2010) 417,71som 23.484,16

28.758,04


- 18 -

2.2 Begroting 2017 Het overzicht van de begrote inkomsten en uitgaven voor 2017 is weergegeven in tabellen 7, 8 en 9. De getail-leerde begroting 2017 is terug te vinden in bijlage 1f Uittreksel uit het verslag van de Algemene Vergadering van 21/02/2017 (zie bijlage 2a): 8. Goedkeuring begroting 2017 Ook de begroting voor 2017 wordt toegelicht via een presentatie. De inkomsten in 2017 zijn begroot op 889.026,10 euro en zullen voor wat betreft de meer structurele/langlopende financiering bestaan uit

- Sokkelfinanciering via gemeentebijdragen en loonsubsidies vanuit Vlaanderen (sociale maribel, subsi-dies voor eindejaarspremies i.k.v. VIA-akkoorden,…)

- provinciale subsidies leefmilieu voor biodiversiteit, klimaat en netwerken - provinciale subsidies leefmilieu voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant - subsidies vanuit provincie Vlaams-Brabant, erfgoed (voor loon, projecten en werking projectmedewer-

ker landschapszorg incl. 360°-erfgoedprojecten) - projectsubsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos voor realisatie van strategische doelstellingen

rond soortbescherming, dichtbij-natuur en toegankelijke natuur, bebossingsprojecten en IHD - subsidies van de Vlaamse Overheid Departement LNE en de provincie Vlaams-Brabant (voor de mede-

werker RL-en i.k.v. VIA III). Projectmatig kunnen we voor 2017 vnl. beroep doen op volgende financiering:

- Budget vanuit POM Vlaams-Brabant voor het participatief traject en de realisatie van een groen- en bufferzone aansluitend op KMO-zone ‘De Vlaamse Staak’ in Opwijk.

- Subsidies vanuit Ruimte Vlaanderen met cofinanciering vanuit de gemeenten Asse, Wemmel, Meise en Grimbergen voor het Strategisch project Groene Noordrand

- Subsidies vanuit Ruimte Vlaanderen met cofinanciering vanuit de provincie Vlaams-Brabant en de ge-meenten Asse en Opwijk voor het Strategisch Project Landschap van Erembald tot Kravaal.

- Subsidie vanuit Europa, Vlaanderen en de provincie-Vlaams-Brabant met cofinanciering van Toerisme Vlaams-Brabant i.k.v. het project OKW samenwerking ‘Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters’.

De begrote omzet, tenslotte, is opnieuw conservatief ingeschat en vooral afkomstig van de restfinanciering door particulieren of andere betrokkenen i.k.v. terreinprojecten, de bijdragen door particulieren i.k.v. de Fruitboom- en haagplantactie en de bijdragen van scholen voor begeleide NME-activiteiten. De uitgaven in 2017 zijn begroot op 888.446,12 euro en dit verdeeld over loonkosten voor een 11-koppig team (ong. 8.9 VTE) incl. de VIA-stafmedewerker, werkingskosten en projectkosten. Voor provisie vakantiegeld wordt in 2017 een bedrag van 9.000,00 euro voorzien (gezien eind 2016 een relatief groot bedrag teruggenomen diende te worden uit deze provisie o.w.v. vooruitbetaalde vakantiegelden in 2016). De begroting is nu opgemaakt met een overschot van 479,99 euro. Er zou dan in totaal 157.831,47 euro gecumuleerde winst overgedragen worden naar 2016. De begroting, 2017 wordt goedgekeurd door de Algemene Vergadering.


- 19 -

Tabel 7 - Begroting 2017: overzicht inkomsten

subs

idie

post

/bud

getli

jn

over

drac

hten

ui

t boe

kjaa

r 20

16 n

aar 2

017

nog

in 2

017

te

vord

eren

in

kom

sten

re

eds g

eboe

kt

op 2

016

subs

idie

sin

kom

sten

over

drac

hten

ui

t boe

kjaa

r 20

17 n

aar 2

018

tota

alAa

nges

lote

n ge

mee

nten

- ja

arlij

kse

bijd

rage

€ 81

.876

,90

Vlaa

nder

en to

elag

e so

cial

e m

arib

el (0

,39

VTE)

€ 16

.500

,00

Vlaa

nder

en V

IA s

ubsi

die

eind

ejaa

rspr

emie

€ 20

.500

,00

Vlaa

nder

en V

IA s

ubsi

dieo

rgan

isat

iest

eun,

…€

2.95

0,00

Vlaa

nder

en V

IVO

subs

voo

r vor

min

g€

200,

00pr

ovin

cie

leef

mili

eu€

0,00

-€ 2

.390

,17

€ 19

1.69

4,00

€ 17

.932

,93

€ 0,

00€

207.

236,

76pr

ovin

cie

NM

E st

eunp

unt N

oord

wes

t Bra

bant

€ 0,

00€

0,00

€ 54

.235

,00

€ 6.

500,

00-€

3.2

00,0

0€

57.5

35,0

0pr

ovin

cie

land

scha

pszo

rg

€ 0,

00-€

7.2

28,2

1€

80.0

28,0

0€

13.7

16,9

7-€

6.0

60,0

0€

80.4

56,7

6pr

ojec

tsub

s str

ateg

isch

e do

elst

ellin

gen

ANB

voor

RL

€ 0,

00-€

3.5

55,2

0€

33.0

00,0

0€

3.55

5,20

€ 0,

00€

33.0

00,0

0pr

ojec

t PO

M g

roen

zone

'De

Staa

k' N

ijver

seel

-€ 2

2.58

2,54

€ 0,

00€

0,00

€ 12

0.00

0,00

€ 0,

00€

97.4

17,4

6St

rate

gisc

h pr

ojec

t 'Gr

oene

Noo

rdra

nd'

€ 20

.819

,39

€ 0,

00€

98.5

80,0

0€

17.4

75,0

0-€

20.

800,

00€

116.

074,

39St

rate

gisc

h pr

ojec

t 'La

ndsc

hap

van

Erem

bald

tot K

rava

albo

s'€

0,00

€ 0,

00€

20.0

00,0

0€

0,00

-€ 5

.000

,00

€ 15

.000

,00

Proj

ect g

emee

nte

Opw

ijk K

erse

nboo

mga

arde

n M

azen

zele

€ 0,

00-€

6.2

22,8

3€

0,00

€ 18

.325

,00

€ 0,

00€

12.1

02,1

7O

KW S

amen

wer

king

pro

ject

dig

itaal

wan

deln

etw

erk

€ 0,

00€

0,00

€ 44

.232

,50

€ 23

.817

,50

-€ 1

1.84

0,00

€ 56

.210

,00

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel L

NE

€ 0,

00€

0,00

€ 27

.666

,67

€ 0,

00€

0,00

€ 27

.666

,67

VIA

med

ewer

ker R

L-en

en

prov

- su

bsid

ie d

eel p

rov

€ 0,

00€

0,00

€ 44

.800

,00

€ 0,

00€

0,00

€ 44

.800

,00

tota

al-€

1.7

63,1

5-€

19.

396,

41€

716.

263,

07€

240.

822,

59-€

46.

900,

00€

889.

026,

10%

van

tota

le in

kom

sten

of u

itgav

en-0

,2%

-2,2

%80

,6%

27,1

%-5

,3%

100,

0%

€ 0,

00€

0,00

€ 19

.500

,00

€ 0,

00€

141.

526,

90


- 20 -

Tabel 8 - Begroting 2017: overzicht uitgaven per post

A - loonkosten totaal % van uitgavencoordinator € 82.900,00 9,3%adminstratief medewerkster € 30.900,00 3,5%projectmedewerker landschapszorg € 52.140,00 5,9%projecmedewerker natuur/gebiedsgerichte acties € 73.700,00 8,3%biodiversiteitsmedewerkster € 56.600,00 6,4%NME-medewerkster € 47.300,00 5,3%projectmedewerker bos & natuur € 44.500,00 5,0%medewerkster doelgroepen-recreatie € 40.200,00 4,5%NME-medewerkster (ti jdskrediet) € 16.400,00 1,8%projectcoordinator 'De Groene Noordrand' € 74.200,00 8,4%VIA medewerker RL-en en prov € 34.500,00 3,9%fiscale provisie vakantiegeld € 9.000,00 1,0%sociaal passief € 0,00 0,0%totaal € 562.340,00 63,3%

B - reguliere projectkosten totaal % van uitgavenprojecten natuur € 59.776,42 6,7%projecten landschapszorg € 26.929,19 3,0%projecten basiswerking € 10.000,00 1,1%proj stategische doelstell ingen ANB € 0,00 0,0%projecten NME-steunpunt € 1.000,00 0,1%projectkosten groen- en bufferzone 'De Staak' € 97.400,00 11,0%totaal € 195.105,61 22,0%

C - organisatiekosten vormingen en publieksactiviteiten totaal % van uitgavenvorming & act natuur € 2.377,17 0,3%vorming & act IHD/GROEN/TOEG € 300,00 0,0%vorming & act landschapszorg € 1.100,00 0,1%vorming & act NME € 200,00 0,0%vorming & act project Groene Noordrand € 2.500,00 0,3%vorming & act wandelnetwerk € 3.000,00 0,3%vorming & act door VIA medewerker RL-en en prov € 11.500,00 1,3%totaal € 20.977,17 2,4%

D - communicatiekosten totaal % van uitgavenlandschapskrant € 0,00 0,0%website € 1.600,00 0,2%andere communicatiekosten (flyers, affiches,…) € 5.850,00 0,7%communicatie-initatieven via medewerker RL-en en prov € 17.000,00 1,9%totaal € 24.450,00 2,8%

E - specifieke uitrustingskosten totaal % van uitgavenuitrusting voor basiskader € 2.400,00 0,3%uitrusting landschapswerking € 500,00 0,1%uitrusting biodiversiteit € 0,00 0,0%uitrusting NME-steunpunt € 500,00 0,1%uitrusting project wandelnetwerk € 1.400,00 0,2%uitrusting VIA medewerker RL-en en prov € 2.350,00 0,3%totaal € 7.150,00 0,8%

F - specifieke werkingskosten totaal % van uitgavenwerkingkosten basiskader & biodiversiteit € 6.150,00 0,7%werkingkosten landschapszorg € 2.100,00 0,2%werkingskosten voor IHD-TOEG-BOS-projecten / proj strat doelst ANB € 1.530,00 0,2%werkingkosten NME-steunpunt € 3.700,00 0,4%werkingkosten project Groene Noordrand en VETK € 3.100,00 0,3%werkingkosten project wandelnetwerk € 2.000,00 0,2%werkingkosten VIA medewerker RL-en en prov € 3.100,00 0,3%totaal € 21.330,00 2,4%

G - algemene werkingskosten RLGC totaal % van uitgavencoordinator € 5.800,00 0,7%adminstratief medewerkster € 3.480,00 0,4%projectmedewerker landschapszorg € 5.800,00 0,7%projecmedewerker gebiedsgerichte acties € 5.800,00 0,7%biodiversiteitsmedewerkster € 4.640,00 0,5%NME-medewerkster € 4.833,33 0,5%projectmedewerker bos & natuur € 4.833,33 0,5%projecmedewerkster doelgroepen-recreatie € 4.640,00 0,5%NME-medewerkster (ti jdskrediet) € 2.416,67 0,3%projectcoordinator Groene Noordrand € 5.800,00 0,7%VIA medewerker RL-en en prov € 0,00 0,0%totaal € 48.043,33 5,4%

H - doorrekening huisvestings- en werkingskosten totaal % van uitgavenbudget vanuit provincie voor huisvesting medewerker bos € 3.000,00 0,3%Pro Natura € 5.650,00 0,6%Riodis € 500,00 0,1%totaal € 9.150,00 1,0%

totaal uitgaven € 888.546,12 100,0%

saldo inkomsten - uitgaven € 479,99


- 21 -

Tabel 9 - Begroting 2017: overzicht inkomsten en uitgaven per budgetlijn

cum

ulat

ief o

verg

edra

gen

win

st v

anui

t 201

615

7.35

1,48

€

basi

swer

king

: bi

jdra

gen

gem

eent

en

+ VI

A su

bsid

ies

+ so

cial

e m

arib

elpr

ovin

cie

leef

mili

eu

prov

inci

e N

ME

steu

npun

t N

oord

wes

t Br

aban

t

prov

inci

e la

ndsc

haps

-zo

rg

proj

ects

ubs

stra

tegi

sche

do

elst

ellin

gen

ANB

voor

RL

proj

ect P

OM

gr

oenz

one

'De

Staa

k'

Nijv

erse

el

Stra

tegi

sch

proj

ect

'Gro

ene

Noo

rdra

nd'

Stra

tegi

sch

proj

ect

'Land

scha

p va

n Er

emba

ld to

t Kr

avaa

lbos

'

Proj

ect

gem

eent

e O

pwijk

Ke

rsen

boom

-ga

arde

n M

azen

zele

OKW

Sa

men

wer

king

pr

ojec

t dig

itaal

w

ande

lnet

wer

k

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pro

v -

subs

idie

dee

l LN

E

VIA

med

ewer

ker

RL-e

n en

pro

v -

subs

idie

dee

l pr

ovto

taal

% v

an to

tale

in

kom

sten

of

uitg

aven

subs

idie

s & in

kom

sten

over

drac

hten

uit

boek

jaar

201

6 na

ar 2

017

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-22

.582

,54

€

20

.819

,39

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-1.7

63,1

5 -0

,2%

nog

in 2

017

te v

orde

ren

inko

mst

en re

eds g

eboe

kt o

p 20

16 €

-

€

-2.3

90,1

7 €

-

€

-7.2

28,2

1 €

-3.5

55,2

0 €

-

€

-

€

-

€

-6.2

22,8

3 €

-

€

-

€

-

€

-19

.396

,41

-2,2

%su

bsid

ies

€

122

.026

,90

€

191

.694

,00

€

54

.235

,00

€

80

.028

,00

€

33

.000

,00

€

-

€

98

.580

,00

€

20

.000

,00

€

-

€

4

4.23

2,50

€

27.6

66,6

7 €

44.8

00,0

0 €

7

16.2

63,0

7 80

,6%

inko

mst

en

€

19

.500

,00

€

17

.932

,93

€

6

.500

,00

€

13

.716

,97

€

3

.555

,20

€

120

.000

,00

€

17

.475

,00

€

-

€

18

.325

,00

€

2

3.81

7,50

€

-

€

-

€

2

40.8

22,5

9 27

,1%

over

drac

hten

uit

boek

jaar

201

7 na

ar 2

018

€

-

€

-

€

-3

.200

,00

€

-6

.060

,00

€

-

€

-

€

-20

.800

,00

€

-5

.000

,00

€

-

€

-1

1.84

0,00

€

-

€

-

€

-

46.9

00,0

0 -5

,3%

tota

al in

kom

sten

€

141

.526

,90

€

207

.236

,76

€

57

.535

,00

€

80

.456

,76

€

33

.000

,00

€

97

.417

,46

€

116

.074

,39

€

15

.000

,00

€

12

.102

,17

€

5

6.21

0,00

€

27.6

66,6

7 €

44.8

00,0

0 €

8

89.0

26,1

0 10

0,0%

uitg

aven

A - l

oonk

oste

n €

1

03.2

27,0

0 €

1

31.0

30,0

8 €

47.3

00,0

0 €

49.0

50,0

0 €

30.3

70,0

0 €

-

€

99.9

95,0

0 €

13.8

18,7

5 €

6.1

41,6

7 €

43.

290,

00

€

27

.427

,50

€

10

.690

,00

€

562

.340

,00

63,3

%B

- reg

ulie

re p

roje

ctko

sten

€

10

.000

,00

€

59

.776

,42

€

1

.000

,00

€

21

.629

,19

€

-

€

97

.400

,00

€

-

€

-

€

5

.300

,00

€

-

€

-

€

-

€

1

95.1

05,6

1 22

,0%

C - o

rgan

isat

ieko

sten

vor

min

gen

en p

ublie

ksac

tivite

iten

€

1

.500

,00

€

700

,00

€

200

,00

€

1

.100

,00

€

300

,00

€

-

€

2

.500

,00

€

-

€

177

,17

€

3.00

0,00

€

-

€

11.5

00,0

0 €

20.9

77,1

7 2,

4%D

- com

mun

icat

ieko

sten

€

1

.250

,00

€

500

,00

€

-

€

850

,00

€

800

,00

€

-

€

2

.750

,00

€

-

€

-

€

1.30

0,00

€

-

€

17.0

00,0

0 €

24.4

50,0

0 2,

8%E

- spe

cifie

ke u

itrus

tings

kost

en €

2.4

00,0

0 €

-

€

5

00,0

0 €

5

00,0

0 €

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

1.

400,

00

€

-

€

2

.350

,00

€

7

.050

,00

0,8%

F - s

peci

fieke

wer

king

skos

ten

€

2

.050

,00

€

4

.100

,00

€

3

.700

,00

€

2

.100

,00

€

1

.530

,00

€

-

€

3

.000

,00

€

100

,00

€

-

€

2.00

0,00

€

-

€

2.7

50,0

0 €

21.3

30,0

0 2,

4%G

- alg

emen

e w

erki

ngsk

oste

n RL

GC €

11.9

19,0

0 €

11.1

31,1

7 €

4.8

33,3

3 €

5.2

20,0

0 €

-

€

-

€

7.8

30,0

0 €

1.0

87,5

0 €

4

83,3

3 €

5.

220,

00

€

-

€

319

,00

€

48

.043

,33

5,4%

H - d

oorr

eken

ing

huis

vest

ings

- en

wer

king

skos

ten

€

9

.150

,00

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

-

€

9.1

50,0

0 1,

0%

tota

al u

itgav

en14

1.49

6,00

€

20

7.23

7,67

€

57

.533

,33

€

80

.449

,19

€

33

.000

,00

€

97

.400

,00

€

11

6.07

5,00

€

15

.006

,25

€

12

.102

,17

€

56

.210

,00

€

27.4

27,5

0€

44.5

09,0

0€

888.

446,

12€

100,

0%

sald

o in

kom

sten

- ui

tgav

en30

,90

€

-0

,92

€

1,67

€

7,57

€

-€

17

,46

€

-0

,61

€

-6,2

5€

-

€

-€

239,

17€

191,

00€

479,

99€

cum

ulat

ief o

verg

edra

gen

win

st n

aar 2

018

157.

831,

47€


- 22 -

3 Overzicht en relatie doelstellingen-activiteiten

De actiefiches die hierna opgenomen wor-den, geven een overzicht van de thema’s waarrond het jaarverslag 2016 en jaarpro-gramma 2017 opgebouwd zijn; dit overeen-komstig het natuurdecreet en de samenwer-kingsovereenkomst Provincie Vlaams-Bra-bant – Regionale landschappen 2014-2019.

RLGC streeft hierin conceptueel een ‘schijf-model’ na (zie figuur 2): een model waarbij alle werkingsthema’s evenwaardig zijn. Elke pijler heeft hierin wel eigen accenten en pro-jecten, maar er wordt telkens maximaal ge-zocht naar integratie van de verschillende pij-lers in de projecten van RLGC. Hierbij zijn sa-menwerking, evenwicht, verweving, synergie, redundantie, initiatief en identificatie de sleu-telwoorden:

Figuur 2 - Illustratie van de ‘schijfwerking’ tussen de verschillende thema’s in de werking van RLGC

- Samenwerking: aan heel wat projecten wordt samen gewerkt: vanuit de verschillende thema’s wordt input

gegeven en wordt gewerkt aan een evenwichtig project waarin alle pijlers hun plaats hebben.

- Evenwicht: streven naar evenwichtige doelstellingen, taakverdeling, resultaat.

- Verweving: een ‘project’ wordt niet ‘sectorieel’ bekeken, maar vanuit een geïntegreerde visie waar alle pijlers verweven zijn.

- Synergie: door de samenwerking tussen de pijlers komen tot een resultaat dat meer is dan de optelsom van de afzonderlijke bijdragen.

- Redundantie: iedereen kan door de bril van een andere pijler kijken naar een project/situatie en ook tegen derden het verhaal doen van de andere pijlers (‘draaischijf’).

- Initiatief: om elke pijler binnen de schijf stevig te ontwikkelen wordt heel wat initiatief verwacht van elke RLGC-medewerker, om zelf visie, vorm en inhoud te geven aan ‘zijn’ pijler in diverse projecten.

- Identificatie: voor een goed ‘draaiende’ werkingsschijf is het belangrijk dat elke medewerker zich identificeert met RLGC en dit ook naar buiten toe uitstraalt.

Zonder de reguliere acties daarom jaarlijks helemaal om te gooien proberen we sinds 2009 steeds een algemeen jaarthema in te bouwen dat we minstens zoveel als mogelijk in onze vormings- en publieksactiviteiten verwerken en linken aan andere lopende acties. In 2016 werd gekozen voor het thema ‘Het landschap begint aan je ach-terdeur’, hetgeen ook tal van kansen bood om dit via terreinacties (bv. Fruitboom- en haagplantactie, bijen,…) of vormingen en publieksactiviteiten in het jaarprogramma te verwerken. Voor 2017 schuift RLGC het jaarthema ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ naar voor waarbij diverse aspecten rond natuurvriendelijke en avontuurlijk spelen in de kijker gezet worden via lopende projecten (o.a. ‘Maak spel van je Groen’) en nieuwe acties (o.a. een cursus-reeks rond dit thema). Hoe een jaarthema telkens verweven zit in de diverse acties, is terug te vinden in tabel 10.

Geïntegreerde projecten


- 23 -

Zoals ook aangegeven in tabel 10 wordt dit jaarverslag 2016- jaarprogramma 2017 opgebouwd aan de hand van de doelstellingen zoals opgelijst in de samenwerkingsovereenkomst Regionale Landschappen – Provincie Vlaams-Brabant 2014-2019. De doelstellingen zijn ook als volgt via pictogrammen aangegeven in de fiches:

Strategische acties ANB (IHD, groen in de stad(srand) en natuurbeleving) - SO prov RL 4.2.3. ‘IHD’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen aan de realisatie van

de instandhoudingsdoelstellingen en/of verbreden van het draagvlak voor deze IHD. ‘GROEN’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen aan meer groen in

de stad(srand), woonkernen, KMO-zones ‘TOEG’: terreinacties, overleg, vormingen en activiteiten die bijdragen aan natuurbeleving,

toegankelijkheid/ontsluiting van (natuur)gebieden e.a. terreinen

‘Cultuur en Erfgoedbeleid’ - Landschapszorg - SO prov RL 4.2.4. In dit verband zal RLGC vooral inzetten op de volgende thema’s en gebieden:

Aanleg & herstel historische kleine landschapselementen: gerichte versterking van de kleine landschapselementen met bijzondere aandacht voor de historische referentie en met focus op de afgebakende RLGC-prioritaire aandachtsgebieden o Poelen (vlasrootputten, veedrinkpoelen, …) o Hagen, heggen en houtkanten o Hoogstamboomgaarden o Bomenrijen, dreven en solitaire bomen o Achterstallig en regulier beheer houtige erfgoed (Houtcarrousel)

Historische tuinen & Parken Klein Bouwkundig Erfgoed

'Verhogen biodiversiteit' - koesterburen - SO prov RL 4.2.5.

Regionaal NME-steunpunt - SO prov RL 4.2.6. Midden 2016 werd de lopende samenwerkingsovereenkomst door de provincie Vlaams-Brabant opgezegd. Deze liep daardoor af op 31/12/2016. Via een traject dat reeds opgestart werd in 2015 werd een nieuwe samenwer-kingsovereenkomst opgemaakt voor de periode 2017-2019. Hieraan is een actieplan gekoppeld dat de link maakt tussen het provinciale beleid en de werking van de regionale landschappen. Dit actieplan met de lijst van opera-tionele doelstellingen en bijhorende acties is als bijlage 4 opgenomen bij dit uitgebreide jaarverslag 2016-jaar-programma 2017 Aangezien regionale landschappen nog steeds verankerd zijn in het Vlaamse beleid via het natuurdecreet en hierin het algemene kader voor de werking opgenomen is, is ook de relatie tussen de doelstellingen die daarin opgenomen werden en de acties weergegeven in Tabel 10. Tot slot is in de overzichtstabel en de fiches ook de acties weergegeven die aansluiten op het ‘planprogramma Vlaamse Rand’ van de Vlaamse Landmaatschappij. In de fiches zijn deze acties gemarkeerd met het logo


- 24 -

Tabel 10 - Overzicht van alle acties uit het jaarverslag 2016 - jaarprogramma 2017 en de relatie met de doelstellingen zoals geformuleerd in het natuurdecreet en de taakstelling

zoals opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst provincie Vlaams-Brabant – RL 2014-2019

thema SO prov 2014-2019 doelstellingen uitvoeringsbesluit RLnr

in J

V16-

JP17

nr in

JV1

5-JP

16

actietitel 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

extr

a in

de

loop

van

201

6

JP 2

017

Res

erve

actie

201

7

2016

- 'H

et la

ndsc

hap

begi

nt a

an je

ach

terd

eur'

2017

- 'A

vont

uurli

jk?

Nat

uurli

jk!'

Stra

tegi

sche

act

ies

AN

B (I

HD

, GR

OEN

, TO

EG)

- SO

pro

v R

L 4.

2.3.

‘Cul

tuur

en

Erfg

oedb

elei

d’ -

Land

scha

pszo

rg -

SO

prov

RL

4.2.

4.'V

erho

gen

biod

iver

site

it' -

koes

terb

uren

- SO

pro

v R

L 4.

2.5.

regi

onaa

l NM

E-st

eunp

unt

- SO

pro

v R

L 4.

2.6.

Stre

ekei

gen

kara

kter

Nat

uurr

ecre

atie

Nat

uure

duca

tie

Rec

reat

ief m

edeg

ebru

ik

Nat

uurb

ehou

d

Land

scha

pszo

rg

Beh

eer,

hers

tel e

n aa

nleg

KLE

Dra

agvl

ak n

atuu

rdec

reet

Doe

lgro

epen

VLM

- pl

anpr

ogra

mm

a Vl

aam

se R

and

4.1 NATUURBEHOUD & LANDSCHAPSZORG

4.1.1 Kleine landschapselementen

1 1 Poelennetwerk • • • • • • • • • • • • IHD • • • • • • •2 2 Hagen, heggen en houtkanten • • • • • • • • • • • IHD • • • • • • •3 3 Hoogstamboomgaarden • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •4 4 Bomenrijen, dreven en solitaire bomen • • • • • • • IHD • • • • • • •5 5 Fruitboom- en haagplantactie • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •6 / Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne • • • • • • • • • • GROEN • • • • •

4.1.2 Soortbescherming

7 6 Soortbescherming Kamsalamander • • • • • • • • • • • • • IHD • • • •8 6 Soortbescherming solitaire bijen • • • • • • • GROEN • • • •9 6 Soortbescherming vleermuizen • • • • • • • • • • • IHD • • • •

10 8 Autochtone bomen en struiken • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •11 7 Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties • • • • • • • • • • • • IHD • • • • •

4.1.3 Landschapszorg en streekeigen karakter

12 9 Historische parken en tuinen • • • • • • • • • IHD & GROEN • • • • • • • • •

13 10 Klein bouwkundig erfgoed & omgeving • • • • • • • • • GROEN • • • • • • • •14 11 Groene Houtcarrousel • • • • • • GROEN • • • • • • •15 12 Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg • • • • • • • • • • • • • • • • • •

4.1.4 Duurzame bosbouw

16 13 Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw • • • • • • • • • • • IHD • • • • • • • • • •4.1.5 Duurzame landbouw

17 14 Beheerovereenkomsten • • • • • • • • • • • • • • • • •4.2 RECREATIEF MEDEGEBRUIK EN NATUURRECREATIE

4.2.1 Inrichting van terreinen met focus op recreatief medegebruik

18 15 Maak spel van je groen • • • • • • • • • • TOEG & GROEN • • • • • • • •

19 16 Kloosterpoort Maalbeekvallei - Grimbergen • • • • • • • • TOEG &GROEN • • • • • • • • • • •

20 18 Groenzone 'De Vlaamse Staak' - Nijverseel • • • • • • TOEG & GROEN • • • • • •

21 19 'Weg van gorzen' - Sterrebeek • • • • • TOEG • • • • • • • •22 20 Ontsluiting Peutiebos - Link Groene Vallei - Vilvoorde • • • • • • TOEG &

GROEN • • • • • • •23 21 Inrichting omgeving Reekbeek - Wemmel • • • • TOEG &

GROEN • • • • • • •24 22 Inrichting Motte - Wemmel • • • • • TOEG &

GROEN • • • • • • • •25 23 herinrichting Rolleveld - Vilvoorde • • • • TOEG &

GROEN • • • • • •4.2.2 Publieksactiviteiten

26 24 Open Monumentendag - Zemst • • • • • TOEG & IHD • • • • • • • • •

27 26 'Door de bomen' - Strombeek-Bever • • • • • GROEN • • • • • • •28 27 Opening/wandeling 'Weg van Gorzen' - Sterrebeek • • TOEG • • • • • • • • •29 28 Boomgaardfeest Bomputten - Vilvoorde • • • TOEG • • • • • • • • •30 / Natuur & Cultuur op het Domein van Perk - Steenokkerzeel • • TOEG &

IHD • • • • • • • • •31 / Erfgoeddag - Asse • • • • TOEG • • • • • • • • •32 / LandschapsDOEdag - Asse • • • • • TOEG • • • • • • • • •

33 / Happenings Strategisch Project 'Groene Noordrand' - Asse/Wemel/Meise/Grimbergen • • TOEG • • • • • • • • • •34 / Erembald-Kravaalhappening - Affligem/Opwijk • • • TOEG • • • • • • • • •

4.2.3 permanenet natuurrecreatief aanbod

35 25 Tournée RLGC - alle gemeenten • • • • TOEG, IHD & GROEN • • • • • • • • • •

36 25 GPS-tocht 'Op zoek naar Billie' - Vilvoorde • • • TOEG & GROEN • • • • • • • • • •

37 26 Digitaal Wandelplatform - alle gemeenten • • • • • GROEN & TOEG • • • • • • • • •

4.3 NATUUREDUCATIE EN DRAAGVLAKVORMING

4.3.1 Doorlopende NME-activiteiten

38 29 Natuurbeleving voor scholen (begeleid) • • • • • • • • • • • • • TOEG & GROEN • • • •

39 30 Uitleenbasis natuurbelevingskoffers • • • • • • • • • • • • • • • •40 31 Op zebraPAD • • • • • • • IHD • • • • •41 32 Op bezoek bij ''Boer-en-Zwaluw' • • • GROEN • • • • •42 33 Natuurateliers ‘Art d’eco’ • • • • GROEN • • • •43 34 Vrijwilligersnetwerk • • • • • • • • • • • •

4.3.2 Inrichting van terreinen met focus op natuureducatie

44 35 Ondersteuning 'natuur op school' • • • • • • • • • • TOEG & GROEN • • • • • • •

4.3.3 Cursussen en vormingsactiviteiten

45 36 Snoeicursussen hoogstamfruit • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • • •46 37 Cursus beheer van poelen • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • •47 38 Cursussen en infomomenten soortbescherming • • • • • • • • • • GROEN • • • • • •48 39 Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen • • • GROEN • • • • • • •49 / Cursusreeks 'Avontuurlijk? Natuurlijk!" • • TOEG &

GROEN • • • • •4.3.4 Publicaties

50 41 Landschapskrant • • • • • • • • • • • IHD, TOEG GROEN • • • • • • • • • • • •

51 42 Elektronische nieuwsbrief, website en sociale media • • • • • • • • • • • • • IHD, TOEG GROEN • • • • • • • • • • • •

52 43 Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches • • • • • • • • • • • GROEN • • • • • • • • • • •4.4. GEINTEGREERDE GEBIEDSGERICHTE PROJECTEN

53 44 Gebiedsgericht project 'Groene Noordrand' - Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen • • • • • TOEG & GROEN • • • • • • • • • •

54 45 Gebiedsgericht project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' - Asse/opwijk • • • • • TOEG & GROEN • • • • • • • • •

55 45 Samenwerking i.k.v.andere gebiedsgerichte projecten • • • • • • • • • • • • • TOEG, IHD & GROEN • • • • • • • • • •

looptijd


- 25 -

4 Actiefiches 2016-2017

4.1 Natuurbehoud en landschapszorg

4.1.1 Kleine landschapselementen

Actie 1. Poelennetwerk IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016), Lies Heirman, Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 2/05/2016), Brecht Vermote, Klaas Van Roy (tot 31/12/2016). Partners Gemeenten, Bosgroep Groene Corridor vzw, Natuurpunt vzw, INL, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, grondeigenaars en Brakona. Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen,… Doelstelling(en) Het versterken van het aanwezige poelennetwerk in het werkingsgebied en op die manier het leefgebied voor watergebonden planten en dieren verbeteren en uitbreiden, met bijzondere aandacht voor de habitatvereisten van de Kamsalamander (zie ook gelinkte acties), die in ons werkingsgebied nog verspreid voorkomt in de regio’s Zemst, Vilvoorde, Grimbergen en Opwijk. Korte omschrijving Als basis voor de poelenactie wordt onder meer de studie ‘inventarisatie van KLE’ (Aeolus, 2003) gebruikt, waarin ook verspreidingsgegevens van Kamsalamander zijn opgenomen en waarin ‘missing links’ voor de versterking van het KLE-netwerk werden aangeduid. Bij uitbreiding worden lokale contacten aangesproken voor de detectie van potentiële locaties voor herstel of aanleg. Een aantal lokale natuurpuntafdelingen (Merchtem, Opwijk, Lon-derzeel) helpen mee om het poelennetwerk in kaart te brengen. Deze actie zal in 2017 haar 12e werkjaar ingaan. Gerealiseerd in 2016 - Werven van locaties voor herstel of aanleg van poelen: via landschapskrant, website, gemeentebladen, via de

milieuambtenaren/gemeenten, natuurverenigingen, landbouwverenigingen en wildbeheereenheden. - Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen of via de spontane aanvragen. - Aanvraag bouwvergunningen en opmaken dossiers. - Herstel van 15 bestaande en aanleg van 2 nieuwe poelen in 2016 (verspreid over vijf gemeenten). Dit brengt

het totaal op 238 poelen in elf jaar poelenwerking. De werken werden uitgevoerd door een aannemer gespe-cialiseerd in grote natuurwerken. Er werd binnen dit project ook ondersteuning geboden aan gemeentelijke initiatieven in samenwerking met de Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploegen (INL).

- Manueel ruimen poel: drie poelen aan de Liermolen in Grimbergen werden in 2016 opnieuw manueel geruimd. - Berichtgeving in nieuwsbrief om het project aan het brede publiek kenbaar te maken.


- 26 -

Tabel 11 – Overzicht van de herstelde en nieuw aangelegde poelen in 2016

Nr. Gemeente Straat/locatie Type interventie (prospectie, aanleg, herstel of advies)

Aantal poelen

Gegraven m³

1. Asse Dorp*** herstel 1 91

2. Asse Hof te Bollebeeklaan*** herstel 1 412

3. Asse Asbeekstraat herstel 1 500

4. Grimbergen Voordestraat* herstel 1 185

5. Merchtem Mollemstraat*** herstel 2 557

6. Merchtem Paardenbos herstel 1 25

7. Merchtem Weyenberg herstel 1 323

8. Merchtem Osselstraat herstel 1 604

9. Merchtem Linthoutstraat herstel 1 63

10. Merchtem Kleistraat herstel 1 48

11. Merchtem Breestraeten herstel 1 35

12. Merchtem Terlinden herstel 1 80

13. Opwijk Doortstraat** herstel 1 165

14. Zemst Larestraat* aanleg 1 290

15. Zemst Gulderij aanleg 1 130

16. Zemst Weerdsesteenweg herstel 1 35

totaal 17 3543 * aanleg en herstel i.f.v. Europees beschermde Kamsalamander – zie ook actie 7 ** herstel van poel met bentonietmatten *** herstel van poelen i.f.v. historische landschapszorg

Figuur 3 - Overzicht per gemeente van de nieuw aangelegde en herstelde poelen tijdens de periode 2006-2016

0

10

20

30

40

50

60

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006


- 27 -

Flankerende acties: - Opvolging poelen: inventarisatie van geselecteerde poelen. Per gemeente werd een aantal poelen geselecteerd

die geïnventariseerd werden door vrijwilligers van de kikvorscursus. Voor de resultaten: zie tabel 12. - Plaatsen van paddenschermen i.s.m. de INL-ploegen. De amfibieënkits van RLGC werden op acht locaties inge-

zet: Poel (Asse), Voordestraat (Grimbergen), Moorbosstraat, Humelgempad, Cornellekestraat (allen in Steenok-kerzeel), Leefdaal (Meise), Rubenslaan (Zemst) en Pater Penninckxstraat (Zemst). Ter hoogte van de Voorde-straat werd in 2013 met provinciale projectmiddelen permanente paddenschermen geplaatst; een deel van het traject wordt echter nog jaarlijks nog ingericht met tijdelijke schermen.

Gepland in 2017 - Herstel van bestaande poelen en aanleg van nieuwe poelen. In 2017 zullen er opnieuw een aantal poelen gra-

ven of hersteld worden. Volgende locaties zijn momenteel reeds in onderzoek of voorbereiding: - Aanleg nieuwe poelen i.k.v. project ‘Groenten uit Zellik (Molenbeekdal, Asse) i.s.m. VLM - Herstel poel aan Boekfos van gemeente Asse - Aanleg nieuwe poelen aan Drielindenbaan in Merchtem i.s.m. Natuurpunt

- Herstel van grote waterpartijen - Kruisput, Kapelle-op-den-Bos, vnl. advies - Kruisborre, ruiming vijver

Mogelijks zal de uitvoering van deze laatste waterelementen gefaseerd verlopen gezien de beperkte reguliere projectbudgetten (ondanks plafond 5000,00 euro per element)

- Poelmonitoring: verderzetting van de monitoring van geselecteerde poelen al of niet door vrijwilligers om het succes van de ingreep te evalueren.

- Plaatsen van paddenschermen i.s.m. de INL-ploegen op dezelfde locatie als voorgaande jaren Situering & illustraties

Figuur 4 – Overzichtskaart van de nieuw aangelegde en herstelde poelen in de periode 2006-2016


- 28 -

Figuur 5 – Graafwerken in 2016 voor herstel van een poel aan de Osselstraat in Merchtem (boven) en herstel van een grote poel aan Hof te Bollebeek in Asse (onder)


- 29 -

Nazorg & opvolging

Tabel 12 - Resultaten inventarisatieproject geselecteerde poelen 2016

poel gemeente Klei

ne W

ater

sala

man

der

man

Klei

ne W

ater

sala

man

der

vrou

w

Alpe

nwat

ersa

lam

ande

r m

an

Alpe

nwat

ersa

lam

ande

r vr

ouw

Vinp

oots

alam

ande

r m

an

Vinp

oots

alam

ande

r vr

ouw

Kam

sala

man

der

man

Kam

sala

man

der

vrou

w

RL/BGGC-004 Grimbergen 8 8 12 10 RL/BGGC-005 Grimbergen 6 6 8 4 RL/BGGC-006 Grimbergen 4 8 11 6 RL/BGGC-015 Zemst 3 5 5 5 1 RL/BGGC-023 Vilvoorde 8 8 RL/BGGC-025 Grimbergen 5 1 RL/BGGC-032 Vilvoorde 8 5 8 8 5 1 RL/BGGC- 033 Vilvoorde 6 3 12 8 2 1 totaal 35 35 69 50 0 0 8 2

- Naar aanleiding van de huidziekte Chytridiomycose veroorzaakt door de schimmel Batrachocytrium dendroba-

tidis is er grote sterfte bij amfibieën. Hierdoor werd er een hygiëne-protocol vooropgesteld bij het inventarise-ren. Al het materiaal dient nu tussen de inventarisaties ontsmet te worden, wat tijdrovend is. Dit heeft tot gevolg dat er ook in 2016 minder inventarisaties op het terrein hebben plaatsgevonden.

- Naar aanleiding van het herstelproject rond de vindplaats van Kamsalamander in Grimbergen werden er ook hier voorafgaandelijk inventarisaties uitgevoerd in functie van de aan- en afwezigheid van Kamsalamanderlar-ven (i.s.m. Natuurpunt Studie).

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Deze personeelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - 50% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of projectmiddelen

voor landschapszorg via provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed, de overige 50% van de kosten wordt in prin-cipe betaald door de eigenaar.

- Indien de poel gelegen is binnen een RLGC-prioritaire aandachtszone financiert RLGC 70% en betaalt de eige-naar 30% van de kosten.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet voor herstel van het historisch landschap in de focuszones met prioriteit in de ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

Gelinkte acties Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 38. Natuurbeleving voor scholen - Moord in de poel Actie 39. Uitleenbasis natuuruitleenkoffers – koffer waterleven Actie 46. Op ZebraPAD Actie 46. Cursus beheer van poelen Actie 49. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Acties 53-55. Gebiedsgerichte projecten


- 30 -

Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Gemeenten, Natuurpunt vzw, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroe-rend Erfgoed, Vlaamse Landmaatschappij Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen. Doelstelling(en) Behoud, herstel, uitbreiding of nieuw aanleggen van landschappelijke en cultuurhistorisch waardevolle land-schapselementen met een hoge ecologische waarde zoals hagen en houtkanten. Het netwerk van hagen en hout-kanten wordt versterkt in functie van landschapsbeleving, landschapsherstel, versterking van ecologische corri-dors en behoud van autochtoon genetisch materiaal. Korte omschrijving RLGC legt nieuwe hagen, heggen en houtkanten aan of herstelt ze. Rekening houdend met de streek en omwille van de meerwaarde voor natuur, kiest RLGC voor soorten die hier van oudsher voorkomen. De bekendste zijn Eenstijlige meidoorn en Sleedoorn. Maar ook andere soorten zoals Hazelaar, Gelderse roos, Hondsroos, Rode kornoelje, Kardinaalsmuts of Veldesdoorn zijn de moeite waard om aan te planten. Hoe meer verschillende soor-ten bomen en struiken, hoe meer fauna (en flora) verbonden is aan het landschapselement en dus hoe hoger de biodiversiteit (beschutting, nestgelegenheid, voedsel,…). Deze nieuwe kleine landschapselementen worden aan-geplant op locaties met een voldoende landschappelijke of natuurwaarde (liefst in nabijheid van andere kleine lanschapselementen, bos, natuurgebieden, groenblauwe verbindingen) of binnen een historische context van die plek. Gerealiseerd in 2016 - Aanplanten van hagen, heggen en houtkanten tijdens het voorjaar en het najaar 2016: in 2016 werden 29.035

stuks plantgoed aangeplant (zie tabel 13). Vandaag staat de teller halfweg het 11e plantseizoen (2016-2017) in totaal op 238.831 stuks plantgoed aangeplant in onze regio.

- Onderzoek en selectie van nieuwe locaties met de potentie voor aanleg en/of herstel van houtige kleine land-schapselementen

- Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit deze actie worden gescreend en - indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie. De eigenaar wordt benaderd met een eigen voorstel vanuit RLGC. Op deze manier kan een grotere natuurmeerwaarde gerealiseerd worden (zie gelinkte acties).

- Opmaak aanplantingsvoorstellen voor geselecteerde locaties (plantseizoen 2016-2017).


- 31 -

Tabel 13 – Overzicht aangelegde hagen, heggen en houtkanten in 2016

Nr. Gemeente Straat/locatie

Type interventie (prospectie, aan-leg, herstel of ad-vies)

aantal (stuks plantgoed)

1 Asse Oude Jetseweg herstel 60

2 Asse Lierput aanleg 150

3 Asse Velm aanleg 2.340

4 Asse C. Van Malderenstraat (4) aanleg 1.073

5 Asse Notelaarstraat aanleg 470

6 Grimbergen Lintkasteelstraat aanleg 205

7 Grimbergen Grimbergsesteenweg aanleg 160

8 Grimbergen Hof ter weerde herstel 12

9 Grimbergen Voordestraat (3) aanleg 473

10 Grimbergen Prinsenstraat aanleg 150

11 Grimbergen Bunderstraat aanleg 1.230 12 Grimbergen Nieuwe schapenweg herstel 270 13 Grimbergen Humbeeksesteenweg aanleg 2.370 14 Kapelle-op-den-Bos Veldstraat (4) aanleg 546

15 Londerzeel Plas aanleg 56

16 Londerzeel Eshagestraat aanleg 859

17 Londerzeel Broekstraat aanleg 256

18 Londerzeel Broekstraat aanleg 1.474

19 Meise Driesstrat herstel 30

20 Meise Speelterrein Opsakee (2) aanleg 85

21 Merchtem Wolvendael (1) herstel 6.150

22 Merchtem Terlinden aanleg 200

23 Merchtem Geboortelaan Peizegem aanleg 600

24 Merchtem Paardenbos herstel 3.000

25 Opwijk Schaapheuzel (7) aanleg 300


27 Zaventem du Roy de Blicquylaan (5) aanleg 4.000

28 Zemst Wormelaar (6) herstel 140

29 Zemst Waversebaan aanleg 456

30 Zemst Gulderij herstel 110

31 Zemst Buntgrasstraat aanleg 40

32 Zemst Stijn Streuvelsstraat aanleg 518

33 Zemst Hist. Landschap Bos van Aa (3) aanleg 541

34 Zemst Verbeetweg aanleg 255

Totaal 29.035

(1) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Historische Tuinen & Parken’ – zie ook actie 12. (2) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Maak spel van je Groen’ - zie ook actie 18 (3) aanplantingen i.k.v. habitatverbetering voor Kamsalamander (verbinding en versterking deelgebieden SBZ i.k.v. realisatie IHD) - zie ook actie 7 en 11 (4) aanplantingen i.k.v. Natuur op school – zie actie 44 (5) aanplantingen i.k.v. QW Vlaamse Rand Weg van Gorzen, Zaventem – Actie 21 (6) aanplanting i.k.v. 360°-Erfgoed 2015 – zie actie 13 (7) aanplantingen i.k.v. deelactie herstel Kersenboomgaarden Mazenzele – zie ook actie 54


- 32 -

Figuur 6 – Overzicht per gemeente van het aantal stuks plantgoed in de herstelde en nieuw aangelegde hagen, heggen en houtkanten voor de periode 2007-2016

Gepland in 2017 - Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit

deze actie worden gescreend en - indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie.

- Onderzoek en selectie van nieuwe locaties met de potentie voor aanleg en/of herstel van houtige kleine land-schapselementen voor uitvoering in het najaar van 2017 en voorjaar van 2018. Momenteel zijn reeds volgende locaties in onderzoek voor 2017-2018:

- 2 percelen t.h.v. de Kruisborrekapel te Kruisborre, Asse: kansen tot aanplant en herstel - perceel t.h.v. het Kruis van Sjat te Kruisborre, Asse: kansen tot aanplant en herstel - perceel aan de Keierberg, Asse: kansen tot aanplant - OCMW terrein, Kruisborre: aanplant van houtkanten en heggen - Heirweg I, Zemst: kansen tot aanplant van hagen, heggen en/of houtkanten - Aanplantingen i.k.v. ‘Groenten uit Zellik’, Asse

- Opmaak aanplantingsvoorstellen voor geselecteerde locaties (plantseizoen 2017-2018). - Aanplanten van hagen en houtkanten tijdens het voorjaar en najaar 2017. - Koesterburen: werken rond het versterken van kleine landschapselementen en kleinschalig landschap voor be-

dreigde indicatorsoorten en koesterburen zoals Sleedoornpage, Steenuil, Kamsalamander en vleermuizen. Situering & illustraties

Figuur 7 – Sfeerbeelden aanplantingen haag en houtkant in de Plas(straat), Londerzeel


- 33 -

Figuur 8 – Overzichtskaart van de aangelegde hagen, heggen en houtkanten in de periode 2007-2016

Nazorg & opvolging - Inboeten: aanplantingen uit het vorig plantseizoen worden op het einde van de zomer op uitval nagegaan.

Indien deze uitval te groot blijkt, wordt het inboeten opnieuw opgenomen in de plantwerken voor het volgend seizoen. Deze regeling wordt ook opgenomen in de overeenkomst die afgesloten wordt met de eigenaar.

- De brochure ‘Hagen, heggen en houtkanten’ wordt als handleiding meegegeven aan eigenaars met een nieuwe aanplanting (zie ook gelinkte acties).

- Cursus ‘Beheer van Houtige kleine landschapselementen’ (zie gelinkte acties). - Sensibilisering en koesterburen: naast de eigenlijke aanplantactie wil RLGC de meerwaarde van hagen en hout-

kanten meer belichten en zo het draagvlak ervoor bij het brede publiek verhogen. Specifiek worden hiervoor een aantal doelsoorten naar voor geschoven. Hierbij gaat de keuze naar bedreigde soorten die nog in onze regio verspreid zouden moeten voorkomen en die indicatorsoorten voor hagen en houtkanten zijn. De soorten waarvoor we, in het kader van hagen en houtkanten actie ondernemen, zijn onder meer ook gelinkt aan de provinciale biodiversiteitscampagne. Voor de verschillende gemeenten zal er steeds aandacht uitgaan naar de respectievelijke koestersoort (Sleedoornpage, Iepenpage, Steenuil, vleermuizen,…) verbonden aan hagen, heg-gen en houtkanten.

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Daarnaast is er nog personeels-inzet op deze acties door de biodiversiteitsmedewerker (Natuur op School en soortbescherming) en de doelgroe-penmedewerker (Speelgroen). Deze personeelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - 50% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of projectmiddelen

voor landschapszorg via provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed, de overige 50% van de kosten wordt in prin-cipe betaald door de eigenaar.


- 34 -

- Indien de hagen, heggen en houtkanten gelegen zijn binnen een RLGC-prioritaire aandachtszone financiert RLGC 70% en betaalt de eigenaar 30% van de kosten.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet voor herstel van het historisch landschap in de focuszones met prioriteit in de ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. tuinencampagne Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 10. Autochtone bomen en struiken Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 12. Historische tuinen en parken Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 18. Maak spel van je groen Actie 20. Groenzone de Vlaamse Staak - Opwijk Actie 21. Weg van Gorzen - Sterrebeek Actie 23. Inrichting Motte – Wemmel Actie 24. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 25. Inrichting Rolleveld - Vilvoorde Actie 48. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Actie 53-55. Gebiedsgerichte projecten

Actie 3. Hoogstamboomgaarden GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Nationale Boom-gaardenstichting, gemeenten, Natuurpunt vzw Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen. Doelstelling Regionaal Landschap Groene Corridor wil meewerken aan het behoud, herstel en uitbreiding van landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle landschapselementen met een hoge ecologische waarde. ‘Hoogstamboomgaar-den’ zijn zo’n landschapselementen. Hierbij is, naast het landschappelijk-ecologische aspect, ook het behoud van streekeigen genetisch materiaal een doelstelling. Korte omschrijving Elke boerderij had vroeger een eigen hoogstamboomgaard. De rand rond Brussel fungeerde bovendien als een ware fruitschuur voor de bevoorrading van de hoofdstad. Fruittelers ontwikkelden eeuwenlang nieuwe, lokale fruitrassen. Dat leverde een brede verzameling aan lokale appel-, peer-, kersen pruimvariëteiten op (Brabantse Bellefleur, Schaarbeekse kriek,…). Al deze fruitsoorten hebben heel specifieke eigenschappen: niet alleen een bijzondere smaak of geur, maar evengoed een prima bewaarbaarheid of weerstand tegen ziekten en plagen.


- 35 -

Door opnieuw voor deze rassen te kiezen, wil RLGC dit houtig erfgoed bewaren. Hoogstamboomgaarden hebben ook een ecologische waarde, enerzijds omdat ze wegens hun ingebouwde weerstand tegen ziekten en droogte zonder gebruik van pesticiden geoogst kunnen worden en anderzijds omdat ze gastheer zijn voor en voedsel bieden aan tal van insecten, vogels (Steenuil) en kleine zoogdieren (egels, vleermuizen). In het kader van deze actie worden hoogstamboomgaarden hersteld, uitgebreid en nieuw aangelegd. De voorkeur wordt gegeven aan locaties met een historische aanwezigheid van een hoogstamboomgaard of op plaatsen met voldoende land-schaps- en natuurwaarde. Gerealiseerd in 2016 - Werving van nieuwe projecten via landschapskrant, website, gemeentebladen, via de milieuambtenaren, na-

tuurverenigingen, landbouwverenigingen en WBE’s, met aandacht voor de geïntegreerde gebiedsgerichte pro-jecten (zie gelinkte acties).

- Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen en geïntegreerde gebiedsgerichte projecten- Opmaak plantschema’s voor de geselecteerde locaties - Aanplantingen: in het vroege voorjaar en najaar werden er op 29 geschikte locaties in totaal 325 hoogstam-

fruitbomen aangeplant. Vandaag staat de teller halfweg het 11e plantseizoen (2016-2017) op 2.731 nieuwe hoogstamfruitbomen in het werkingsgebied.

- Samenwerkingsproject met gemeenten ‘hoogstamfruitbomen’: RLGC staat in voor planopmaak en het aanle-veren van de bomen; de gemeente Asse stond in voor het aanplanten van de fruitbomen via INL.


Figuur 9 – Overzicht per gemeente van het aantal aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden in de periode 2007-2016


- 36 -

Tabel 14 – Overzicht aangelegde hoogstamboomgaarden in 2016



1 Asse Oude Jetseweg herstel 2

2 Asse Bladerenkwartier herstel 3

3 Asse Veegang herstel 1

4 Asse Lierput aanleg 18

5 Asse Velm herstel 31

6 Asse Notelaarstraat aanleg 12

7 Grimbergen Lintkasteelstraat aanleg 11

8 Grimbergen Grimbergsesteenweg herstel 1

9 Grimbergen Voordestraat aanleg 22

10 Kapelle-op-den-Bos Veldstraat (3) aanleg 11

11 Kapelle-op-den-Bos Waterloostraat aanleg 41

12 Londerzeel Eshagestraat aanleg 20



15 Meise Roosstraat herstel 1

16 Meise Meuzegemstraat aanleg 2

17 Meise Speelplein Opsakee (2) aanleg 1

18 Merchtem Kemmeken herstel 8

19 Merchtem Brusselsesteenweg aanleg 2

20 Opwijk Waaienberg aanleg 9



23 Steenokkerzeel Tervuursesteenweg herstel 2

24 Steenokkerzeel Breemstraat herstel 8

25 Zemst Waversebaan aanleg 9

26 Zemst Vaartdijk aanleg 12

27 Zemst Gulderij aanleg 10

28 Zemst Stijn Streuvelsstraat aanleg 9

29 Zemst Wormelaar (1) herstel 25

TOTAAL 325

(1) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Historische Tuinen & Parken’ – zie ook actie 12. (2) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Maak spel van je Groen’ - zie ook actie 18. (3) aanplantingen i.k.v. ‘Natuur op school’ – Actie 44 (4) aanplantingen i.k.v. deelactie ‘herstel Kersenboomgaarden Mazenzele’ – zie ook actie 54


- 37 -

Gepland in 2017 - Werving van nieuwe projecten via website, gemeentebladen, via de milieuambtenaren, natuurverenigin-

gen, landbouwverenigingen en WBE’s, met aandacht voor de geïntegreerde gebiedsgerichte projecten (zie gelinkte acties).

- Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen en geïntegreerde gebiedsgerichte projecten. Momenteel zijn reeds volgende locaties in onderzoek voor 2017-2018:

- OCMW terrein, Kruisborre: aanplant van hoogstamboomgaard - Heirweg I, Zemst: kansen tot aanplant hoogstamboomgaard - perceel aan de Keierberg, Asse: kansen tot herstel - Aanplantingen i.k.v. ‘Groenten uit Zellik’, Asse - Perceel aan de Bessembaan, Londerzeel: herstel van een boomgaard

- Betrekken van interessante projecten uit de Fruitboom- en haagplantactie: aanvragen van particulieren uit deze actie worden gescreend en – indien ze voldoen aan de hoger opgesomde eisen – uit de Fruitboom- en haagplantactie gelicht en opgenomen in deze actie. De eigenaar wordt benaderd met een eigen voorstel vanuit RLGC. Op deze manier kan een grotere natuurmeerwaarde gerealiseerd worden.

- Opmaak plantschema’s voor de geselecteerde locaties - Aanplanten van hoogstamboomgaarden in het voorjaar en het najaar van 2017. - Verderzetting samenwerkingsproject hoogstamfruitbomen: RLGC staat in voor de planopmaak en het aan-

leveren van de bomen; de gemeente Asse staat ook in 2017 in voor het aanplanten van de fruitbomen via de INL-ploegen.

- Verderzetting faciliteren regulier snoeionderhoud: aannemer gunnen, administratief gegevens verzamelen geïnteresseerde hoogstamfruiteigenaars, opvragen kostenramingen. Eigenlijke uitvoering is tussen eige-naar en aannemer.

- Samenwerking i.k.v. andere gebiedsgerichte projecten: Kersenboomgaarden te Mazenzele (zie actiefiche 54)

Situering & illustraties

Figuur 10 – Overzichtskaart van de aangelegde en herstelede hoogstamboomgaarden tijdens de periode 2007-2016


- 38 -

Figuur 11 – Sfeerbeelden aanleg nieuwe hoogstamboomgaard in Stijn Streuvelsstraat, Zemst (links) en herstel van een boomgaard aan Schaapheuzel, Opwijk (rechts)

Nazorg & opvolging - Nazorg aanplantingen: controleren aanplantingen vorig seizoen en waar nodig inboeten - I.s.m. de andere Vlaams-Brabantse regionale landschappen is er een brochure ‘hoogstamboomgaarden’ opge-

maakt. Deze wordt als handleiding gegeven aan eigenaars met een nieuwe hoogstamboomgaard. - Snoeicursussen: zie gelinkte acties. - Reguliere snoei: bij vraag naar mogelijkheden om reguliere snoei te laten uitvoeren, probeert RLGC te facilite-

ren door het doorgeven van coördinaten van verschillende boomverzorgers en sociale-economiebedrijven met expertise in snoei van hoogstamfruit. Eventuele snoei is voor de volle 100% gefinancierd door de betrokken eigenaar. Sinds 2012 werd de optie 'snoei door expert' effectief opgenomen in de projectovereenkomst met eigenaars. RLGC gunde hiertoe een aannemer, verzamelde de administratieve gegevens van de geïnteres-seerde hoogstamfruiteigenaars, vroeg een detailkostenraming op. De eigenlijke overeenkomst reguliere snoei en uitvoering werd opgevolgd tussen eigenaar en aannemer. In 2016 werd deze aanpak geëvalueerd en bijge-stuurd. Na raadpleging bij collega’s-regionale landschappen, werd er beslist om in analogie met hun werking enkel nog adressenlijsten van geschikte aannemers te bezorgen aan eigenaars die zelf instaan voor de opvol-ging. Deze manier van werken is voor evaluatie en bijsturing vatbaar in 2017.

- Fruitpersmoment: de inwoners van regio RLGC krijgen jaarlijks de mogelijkheid om de opbrengst van hun boomgaard te laten persen tot fruitsap dit ging in 2016 door in Merchtem i.s.m. de gemeente Merchtem en de Tuinbouwschool.

- Nestkasten: worden in hoogstamboomgaarden voorzien door het RLGC waar ze mogelijks een waardevolle rol kunnen spelen. De monitoring in de daaropvolgende jaren gebeurt door vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant of de desbetreffende Natuurpuntafdeling.

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Daarnaast is er nog personeels-inzet op deze acties door de biodiversiteitsmedewerker (i.k.v. acties Natuur op School en soortbescherming) en de medewerker communicatie-participatie-recreatie-educatie (Speelgroen). Deze personeelsinzet wordt ver-deeld zoals aangegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - 50% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of projectmiddelen

voor de landschapsteams via provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed, de overige 50% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar.

- Indien de boomgaard gelegen is binnen een prioritaire aandachtszone financiert RLGC 70% en betaalt de eige-naar 30% van de kosten.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet in de focuszones met prioriteit voor de ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

- De nestkasten voor bv. Steenuil blijven eigendom van RLGC i.f.v. het inventarisatieproject. Wanneer ze na een aantal jaren onbewoond blijven, kunnen ze door RLGC worden weggehaald om elders op te hangen.


- 39 -

Gelinkte acties Actie 2. Hagen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. tuinencampagne Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 12. Historische tuinen en parken Actie 18. Maak spel van je groen Actie 20. Groenzone de Vlaamse Staak - Opwijk Actie 24. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 25. Inrichting Rolleveld - Vilvoorde Actie 45. Snoeicursussen hoogstamfruit Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Actie 53-55. Gebiedsgerichte projecten

Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, gemeenten, Natuur-punt vzw Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) Naast het behoud en herstel van deze houtige (erfgoed)elementen, wil RLGC met dit project een verhoging aan diversiteit en variatie in het landschap tot stand brengen. De nieuwe aanplantingen van vandaag vormen immers de monumentale solitaire bomen, bomenrijen of bomengroepen van morgen. Bovendien zorgt een tijdige ver-jonging ervoor dat bestaande leefgebieden voor koestersoorten als vleermuizen behouden of verbeterd kunnen worden. Korte omschrijving De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor het behoud van historische elementen, zo ook voor houtig erfgoed. Hiervoor worden vaak cultuur- en erfgoedargumenten aangehaald als redenen voor het behoud. Maar, door hun jarenlange aanwezigheid in het landschap zijn houtige elementen ook erg belangrijk voor de natuur. Bomenrijen of dreven maken groene verbindingen tussen grotere natuurgebieden. Ook zijn het toe-vluchtsoorden, stapstenen, nestplaatsen of bevoorradingsplaatsen voor insecten, vogels en zoogdieren. Ook knotbomen zijn hier, net zoals hagen en houtkanten, een voorbeeld van. Het zijn natuureilandjes in een ‘cultuur-landschap’. Alleenstaande bomen en bomenrijen zorgen er bovendien ook voor dat soorten zoals vleermuizen zich kunnen oriënteren. Ze zijn daarnaast ook begroeid met mossen en korstmossen. RLGC zorgt voor het behoud en herstel van deze houtige (erfgoed)elementen. Op gerichte plekken plant RLGC alleenstaande bomen aan in het open landschap. RLGC herstelt ook bomenrijen en dreven. En ook nieuwe (knot)bomenrijen krijgen alle kan-sen. Deze nieuwe kleine landschapselementen worden aangeplant op locaties met een voldoende landschappe-lijke of natuurwaarde (liefst in nabijheid van andere kleine landschapselementen, bos-, natuurgebieden, groen-blauwe verbindingen) of binnen een historische context van het landschap, zoals bv. in de talrijke kasteeldomei-nen en landgoederen in de regio.


- 40 -

Gerealiseerd in 2016 - Werving van nieuwe projecten via landschapskrant, website, gemeentebladen, via de milieuambtenaren, na-

tuurverenigingen, landbouwverenigingen en WBE’s, met aandacht voor de geïntegreerde gebiedsgerichte pro-jecten (zie gelinkte acties).


- Onderzoek en selectie van kandidaat-locaties uit de oproepen en geïntegreerde gebiedsgerichte projecten- Opmaak plantschema’s voor de geselecteerde locaties - Aanplanting: in het vroege voorjaar en najaar werden er op 15 geschikte locaties in totaal 86 hoogstambomen

aangeplant, hetzij als solitair, bomenrij of dreef. Vandaag staat de teller op 1.493 nieuwe hoogstambomen in het RLGC-werkingsgebied sinds 2009.

Figuur 12 - Overzicht per gemeente van de aangeplante hoogstambomen als solitair, bomengroep of dreef in de periode 2009-2016

Tabel 15 - Overzicht van de geplante hoogstambomen (als solitair, groepsgewijs of in dreven) in 2016



1 Asse Lierput aanleg 1 2 Asse C. Van Malderenstraat (2) aanleg 2 3 Grimbergen Grimbergsesteenweg (1) herstel 3 4 Grimbergen Hof ter Weerde herstel 1 5 Grimbergen Voordestraat aanleg 2 6 Grimbergen Kloosterpoortpark (3) aanleg 3 7 Kapelle-op-den-bos Veldstraat (2) aanleg 2 8 Londerzeel Broekstraat aanleg 9 9 Meise Roosstraat aanleg 11 10 Merchtem Geboortelaan aanleg 26 11 Merchtem Hondsbergstraat aanleg 10 12 Merchtem Paardenbos aanleg 1 13 Steenokkerzeel Breemstraat aanleg 11 14 Zemst Gulderij aanleg 10 15 Zemst Verbeetweg aanleg 7 16 Zemst Tervuursesteenweg (1) aanleg & herstel 417 Zemst Gulderij aanleg 5 18 Zemst Waversebaan aanleg 3 TOTAAL 86

(1) aanplantingen i.k.v. de actie ‘Historische Tuinen & Parken’ – zie ook actie 12. (2) aanplantingen i.k.v. ‘Natuur op School’ – zie ook actie 44 (3) aanplantingen i.k.v. QW Vlaamse Rand Kloosterpoort, Grimbergen - zie ook actie 19


- 41 -

Gepland in 2017 - Verderzetting project: opnemen hoogstambomen waar landschappelijk of historisch relevant in reguliere KLE-

projecten, in enkele kasteeldomeinen of (historisch) dreefherstel: o.a. volgende locaties reeds in onderzoek (uitvoering mogelijk in 2017 na screening door RLGC en mits goedkeuring eigenaars):

o Kasteel van Perk: dreefherstel o OCMW terrein, Kruisborre: aanplant van bomenrijen, en solitaire bomen o Heirweg I, Zemst: kansen tot aanplant van bomenrijen, dreven en solitaire bomen

- Opvolging boomverzorging monumentale boom ‘knoteik’ met herinneringskruis (beschermd als monument) bij toegangsweg van Hof ter Spelt’.


Figuur 13– Overzichtskaart van de aangelegde en herstelde dreven en bomenrijen tijdens de periode 2009-2016

Figuur 14 – Aanplant nieuwe en herstel van solitaire hoogstambomen, Domein Heidehof, Zemst


- 42 -

Nazorg en opvolging - Project ‘Groene Houtcarrousel’. Sinds 2012 loopt er in samenwerking met Bosgroep Groene Corridor een na-

zorgproject rond hakhout-, houtkantenbeheer en knotbomen. Hierbij worden vrijwilligers opgeleid (cursus ‘knot- & hakhoutbeheer’ en cursus ‘veilig werken met kettingzaag’) en kunnen geïnteresseerden intekenen op het knotten van bomen en terugzetten van houtkanten tegen de waarde van het brandhout (brandhoutcata-logus) (zie gelinkte acties).

- Aan elke eigenaar die via projecten van RLGC knotbomen aanplant wordt ook de praktische brochure ‘Knotbo-men - Knoestige knapen’ meegegeven i.f.v. tips voor het beheer.

Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Deze personeelsinzet wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - De compensatieverplichting zoals die vervat zit in een vergunning voor het kappen van bomenrijen of dreven

is voor 100% ten laste van de eigenaar. - In de eventuele gecreëerde meerwaarde (door soortenkeuze, …) komt RLGC max. 70% tussen via provinciale

projectmiddelen voor natuurprojecten of provinciale projectmiddelen, dienst Erfgoed. Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar.

- De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet in de focuszones met prioriteit voor ‘Vallei van de Grote Molenbeek’ of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’.

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. tuinencampagne Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 10. Autochtone bomen en struiken Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 12. Historische tuinen en parken Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 18. Maak spel van je groen Actie 20. Groenzone de Vlaamse Staak - Opwijk Actie 24. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 25. Inrichting Rolleveld - Vilvoorde Actie 48. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches Actie 53-55. Gebiedsgerichte projecten


- 43 -

Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie GROEN Trekker / Contactpersoon RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Brecht Vermote (tot 31/8/2016), Nele Guiljam (vanaf 2/9/2016), Wim Solie Partners Gemeenten Asse, Grimbergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenokkerzeel, Vil-voorde, Wemmel, Zaventem en Zemst, Natuurpunt, BGGC, Provincie Vlaams-Brabant. Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en) De doelstelling van deze actie is om in tuinen het aandeel van hagen met autochtoon materiaal van inheemse soorten (Eenstijlige meidoorn, Sleedoorn, Haagbeuk, Hazelaar…) te verhogen ten koste van ‘harde’ afsluitingen en omheiningen of ter vervanging van exoten. Zo willen we tuinen natuurvriendelijker maken en ook oude hoog-stamfruitrassen terugbrengen in het landschap. Met de Fruitboom- en haagplantactie wil RLGC ook meer groen in en aan de rand van dorpskernen en stad bevorderen. Ook heel wat koesterburen zoals zwaluwen, vleermuizen, Steenuil, Sleedoornpage,… zijn immers gebaat bij meer hagen, heggen, houtkanten of hoogstambomen in hun omgeving. Daarnaast beoogt deze actie ook het verbeteren van de bekendheid van RLGC vzw en zijn werking bij het grote publiek. Tenslotte fungeert deze actie als een ‘visvijver’ voor de acties ‘hagen, heggen en houtkanten’ en ‘hoogstamboomgaarden’ (screening van de aanvragen uit de Fruitboom- en haagplantactie i.f.v. ruimere pro-jecten; zie gelinkte acties). Korte omschrijving De actie wordt via gemeentelijke publicaties en via eigen kanalen naar het grote publiek gecommuniceerd. Via ondersteuning door RLGC van het proces (inschrijvingsmodule, promotie, bedeling van de pakketten…; dus niet via financiële tussenkomst in het eigenlijke plantgoed) wordt getracht een zo groot mogelijk aantal geïnteres-seerden te overtuigen om in te tekenen op de actie. Naast de onmiddellijke impact die deze actie heeft op natuur- en landschapsherstel, is de bekendmaking van het RLGC en haar andere acties bij een breder publiek meegeno-men. Aanbesteding gebeurt tijdens de lente, promotie en intekening tijdens zomer en vroege herfst en bedeling van het plantgoed later in het najaar (nov-dec). Tijdens het eerstvolgende milieuambtenarenoverleg wordt tel-kens de voorgaande editie geëvalueerd. Gerealiseerd in 2016

- Communicatie naar gemeenten i.v.m. de actie / aanbrengen van het project en afspraken over de taak-verdeling met de deelnemende gemeenten tijdens milieuambtenarenoverleg van voorjaar 2016 en via verschillende contacten in de loop van het jaar.

- Deelnemende gemeenten: opvolgen toezeggingen deelname gemeenten; alle 12 aangesloten gemeen-ten namen deel aan de actie in 2016

- Ontwikkeling van documentatie in het kader van de HPA: een affiche, een flyer, het bestelformulier met reglement en documentatiepagina’s op de website.

- Aanbesteding voor de levering en distributie van plantgoed. - Nieuw in het aanbod in 2016 waren de bundels wilgentakken voor het bouwen van wilgenconstructies

zoals bv wilgenhutten. 19 verschillende bestellers bestelden wilgentakken voor het bouwen van een hut.

- Bekendmaking van de actie via gemeentebesturen en gemeentelijke infobladen, via eigen mai-lings/landschapskrant, flyers, affiches en via regionale pers en andere media.

- Registratie en verwerking van de aanvragen en betalingen in de databank (bestelperiode van 1 septem-ber tot 15 oktober), daarna bewerking van de gegevens voor gebruik door de verschillende partners.

- Aanlevering van het plantgoed gebeurde door de leveranciers in de week voor het verdeelmoment in de diverse gemeenten op 26/11/2016.


- 44 -

Figuur 15 - Resultaten Fruitboom- en haagplantactie 2009-2016 per type haagplantpakket (boven), fruitsoort (midden) en gemeente (onder)

0

50

100

150

200

250

pakkettendoornloze haag

pakkettenbloesemheg

pakkettenhoutkant (nat)

pakketten bijenheg pakket bosrand

aantal pakketten plantgoed 2009-2016 - 164 pakketten in 2016 -totaal 2.570 pakketten ( = 76.092 stuks plantgoed) 2009

2010201120122013201420152016

0

20

40

60

80

100

120

aantal hoogstambomen 2009-2016 - 255 bomen in 2016 - totaal 3.468 bomen

010203040506070

bestellers per gemeente 2009-2016 - 128 deelnemers in 2016 -totaal 1423 deelnemers


- 45 -

- Verdeelmoment van het plantgoed i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2016 op 26/11/2016. De bro-chures ‘Hoogstamboomgaarden’, ‘Hagen, heggen en houtkanten’ en ‘Knotbomen’, die i.s.m. de andere regionale landschappen en met de financiële steun van provincie Vlaams-Brabant ontwikkeld werden (herziene tweede druk), werden opnieuw ter beschikking gesteld aan de deelnemers samen met het plantgoed.

- Persmoment in Steenokkerzeel rond het Fruitboom- en haagplantactie van RLGC op het verdeelmoment van 26/11/2016.

- Bestellingen: in totaal werden 128 bestellingen geregistreerd. - Screening van de bestellingen op potenties voor een ruimer project (poelen, hagen en houtkanten,

hoogstamboomgaarden) en desgevallend contacteren van eigenaars. O.b.v. screening werden 37 be-stellers gecontacteerd. In 10 gevallen werd de bestelling uit de haagplantactie gelicht om met de be-trokkene een KLE-project uit te voeren.

- Uiteindelijk werden 118 bestellingen weerhouden voor bedeling van: o een totaal van 164 pakketten bosplantsoen ofwel 4.920 stuks plantgoed o een totaal van 255 hoogstamfruitbomen, loofbomen en wilgenpoten o een totaal van 108 bundels wilgentakken voor 17 wilgenhutten

Gepland in 2017

- Evaluatie van de afgelopen actie in 2016 (intern bij RLGC en tijdens het eerstvolgende milieuambtena-renoverleg in 2017)

- Bekijken van de mogelijkheden om deze actie samen met RLZH en RLD te organiseren. Beide regionale landschappen gaven aan hierin geïnteresseerd te zijn. Overleg hierrond wordt ingepland in het voorjaar van 2017.

- Herneming van de Fruitboom- en haagplantactie vanaf lente-zomer 2017: o Aanbesteding voor de levering en distributie van plantgoed. o Bekendmaking van de actie via gemeentebesturen en gemeentelijke infobladen, via eigen mai-

lings/landschapskrant, flyers, affiches en via regionale pers en andere media. o Registratie, verwerking van de aanvragen, daarna bewerking van de gegevens voor gebruik door

de verschillende partners. Afgaande op de ervaringen uit de voorgaande jaren kunnen volgende resultaten beoogd worden: 150 deelnemers / 7.000 stuks plantgoed aangeplant in hagen heggen en houtkanten / 300 aangeplante hoogstam(fruit)bomen

o Aanlevering van het plantgoed in de week voor het verdeelmoment in de diverse gemeenten. o Bedeling plantgoed i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2016

- Screening van de bestellingen op potenties voor een ruimer project (poelen, hagen en houtkanten, hoogstamboomgaarden) en desgevallend contacteren van eigenaars.

Nazorg en opvolging

- Bestellers van hoogstamfruitbomen werden en worden ook in de nabije toekomst actief uitgenodigd voor de snoeicursussen (zie gelinkte acties).

- In functie van het succes in 2016 zal bekeken worden onder welke vorm deze actie i.s.m. de deelnemende gemeenten kan verdergezet worden in 2017. Zoals reeds hoger aangegeven zal deze evaluatie o.a. tijdens het milieuambtenarenoverleg gebeuren.

- Elke besteller zal ook in 2017 een praktische gids (‘Hagen, Heggen en houtkanten’, Hoogstamboomgaarden’ of ‘Knotbomen, knoestige knapen’) ontvangen bij het afhalen van zijn/haar plantgoed.


- 46 -


Figuur 16 - Locaties aanplantingen i.k.v. Fruitboom- en haagplantactie 2016. De blauwe bollen zijn de locaties waar deelnemers aanplantten via de Fruitboom- en haagplantactie, oranje zones zijn de prioritaire aandachts-zones waar eigen terreinprojecten plaatsvinden. Uit de kaart blijkt duidelijk de complementariteit van de actie

met andere terreinprojecten van RLGC: de grote meerderheid van de aanplantingen via de Fruitboom- en haag-plantactie ligt immers buiten deze aandachtszones.

Figuur 17 – Verdeelmoment Fruitboom- en haagplantactie op 26/11/2016 in Steenokkerzeel met Tie Roefs, ge-deputeerde voor leefmilieu en duurzaamheid provincie Vlaams-Brabant en Jerry Casier, schepen voor leefmilieu

van de gemeente Steenokkerzeel


- 47 -

Financieringskanalen De actie verloopt in samenwerking met de deelnemende gemeenten (milieudiensten) en houdt wat financiering vanuit RLGC betreft enkel de personeelsinzet (biodiversiteitsmedewerker en coördinator) en organisatiekosten (promotie…) in. Het plantgoed zelf wordt volledig gefinancierd door de bestellers. De personeelsinzet van de biodiversiteitsmedewerker en coördinator wordt verdeeld zoals aangegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). De beperkte organisatie- en promotiekosten worden gedragen via projectsubsidies vanuit het Agentschap voor Natuur en Bos voor de realisatie van strategische doelstellingen. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 10. Autochtone bomen en struiken Actie 45. Snoeicursussen hoogstamfruit Actie 48. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches

Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en

tuinencampagne IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC Provincie Vlaams-Brabant / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Potentieel kunnen alle medewerkers bij deze ondersteunende acties betrokken worden Partners Provincie Vlaams-Brabant, BGGC vzw, Gemeenten Asse, Opwijk, Londerzeel, Merchtem, Meise, Grimbergen, Meise, Kapelle-op-den-Bos, Zemst, Steenokkerzeel, Stad Vilvoorde, Zaventem, Natuurpunt, Velt, Tuinplus,… Doelgroepen Gemeenten, lokale grondeigenaars en grondgebruikers (boseigenaars, landbouwers), brede publiek Doelstelling Advies en ondersteuning bieden rond de koesterburencampagne en de tuinencampagne aan de provincie Vlaams-Brabant, aangesloten gemeenten, partnerorganisaties en het brede publiek. Korte omschrijving In het kader van de provinciale campagnes rond biodiversiteit biedt RLGC advies en ondersteuning aan gemeen-ten en partnerorganisaties om de tuinencampagne en koesterburen tot bij het brede publiek door te laten drin-gen (via gezamenlijk ontwikkelen promotiemateriaal, afstemming, overleg, koppeling aan doelstellingen eigen acties…).


- 48 -

Gerealiseerd in 2016 1. Koesterburen RLGC is partner in de ondersteuning van de gemeenten voor het uitwerken van acties voor koesterburen. Vanuit het regionaal landschap werd constructief meegewerkt aan provinciale initiatieven om de gemeenten te informeren over de campagne alsook aan de ondersteuning van gemeenten bij de uitwerking van lokale initiatieven in kader van de Koesterburencampagne.:

- Organisatie van milieuambtenarenoverleg met stand van zaken biodiversiteitscampagne - Stimuleren van gemeentelijke acties en ondersteunen van gemeentelijke initiatieven rond biodiversiteit

(zwaluwen, akkervogels, bijen,… zie gelinkte acties). - Inrichting gemeentelijke biodiversiteitsparkje Zaventem: participatie met leerlingen en imkers, ontwerpen

van inrichtingsplan met maatregelen voor bijen en koesterburen en ondersteunen subsidieaanvraag bij pro-vincie Vlaams-Brabant voor de ondersteuning van het gemeentelijk natuurbeleid (ingediend in december 2016)

- Advies rond mogelijke biodiverse aankleding van het terrein aan het OCMW-gebouw in Vilvoorde-centrum RLGC is partner in het bereiken van verschillende doelgroepen (landbouwers, WBE’s, bedrijven, scholen…) om actie te ondernemen ten voordele van koesterburen en biodiversiteit. RLGC stond in 2016 mee in voor het ondersteunen en uitdragen van de campagne naar de verschillende doelgroepen en partners (zie adviesverlening rond deze aspec-ten bij gelinkte acties ‘Natuur op school’, ‘Soortbescherming bijen’, ‘Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties’). Samenwerking met Brakona

- Monitoringsgegevens (poelen, paddentrek) en resultaten van soortbeschermingsacties werden doorgege-ven aan Brakona.

- Ondersteuning, bemanning infostand en mee promoten van de Brakona-contactdag op 6/02/2016. - Samenwerking voor monitoring van bloemenweiden op bloembezoekende insecten door Natuurpunt Stu-

die (zie gelinkte acties). 2. Tuinencampagne In 2015 legde provincie Vlaams-Brabant de eerste bouwsteen voor koesterburen 2.0 gericht op tuinen. Hierbij ondersteunde RLGC samen met de andere regionale landschappen de uitwerking van deze campagne in 2016 en nam deel aan het overleg (stuurgroep kennis) op 20/09/2016 en 7/11/2016 dat aan deze campagne verder vorm geeft. Gepland in 2017 3. Koesterburen Ook in 2017 zal RLGC fungeren als partner in de ondersteuning van de gemeenten voor het uitwerken van acties rond koesterburen:

- Deelname aan de regiovergaderingen rond biodiversiteit indien relevant - Organisatie van milieuambtenarenoverleg met stand van zaken biodiversiteitscampagne - Stimuleren van gemeentelijke acties rond koesterburen (Asse, Zaventem, Londerzeel, Meise, zie gelinkte

fiches) en ondersteunen van gemeentelijke initiatieven rond biodiversiteit zoals opvolgen van de inrichting en de samenwerking met de verschillende partners i.k.v. gemeentelijk biodiversiteitsparkje Zaventem bij goedkeuring subsidieaanvraag.

RLGC staat ook in 2017 mee in voor het ondersteunen en uitdragen van de campagne naar de verschillende doel-groepen en partners (zie gelinkte acties). Samenwerking met Brakona:

- Monitoringsgegevens (poelen, paddentrek) en resultaten van soortbeschermingsacties worden doorgege-ven aan Brakona.

- Opvolging van de resultaten van het onderzoek naar bloembezoekende bestuivers in 2016. - Ondersteuning en mee promoten van de Brakona-contactdag op 4/02/2017


- 49 -

4. Tuinencampagne In 2017 zal verder samengewerkt worden met provincie Vlaams-Brabant om de nieuwe tuinencampagne mee vorm te geven en van start te laten gaan:

- Deelname aan provinciaal overleg (stuurgroep kennis); - ondersteuning, feedback en adviesverlening voor provinciale tuinencampagne - tuinthema wordt geïntegreerd in eigen werking: continuering van de Fruitboom- en haagplantactie met

extra aandacht voor bodemtypes in onze regio en 'de juiste plant op de juiste plaats' + autochtoon plantgoed aangepast aan lokale bodem en klimaat, een cursusreeks over natuurlijk spelen en link met de biodiverse tuin,…

- tuinthema wordt ook geïntegreerd in acties rond bijen: bijenhotels, bloemzaadzakjes, bloemenweiden - RLGC zet haar regionaal netwerk mee in voor de selectie van 4 tuinverkenners voor de tuinencampagne:

via oproep in NB, contacteren van mensen uit het eigen netwerk die hiervoor in aanmerking kunnen komen en op dit vlak geëngageerd zijn, deelnemers van de voorbije Fruitboom- en haagplantactie aan-schrijven,…

- Ondersteunen infosessie op 9/5/2017 in PIVO op initiatief van provincie met inhoudelijke inbreng van RLGC.

- RLGC werkt mee aan de uitbouw van een provinciaal Tuinloket Situering & illustraties

Figuur 18 – Participatiemoment met school (links) en eerste voorstel inrichtingsplan (rechts) voor biodiversiteits-parkje in Zaventem (gemeentelijk natuurproject)

Nazorg & opvolging Initiatieven rond tuinen en biodiversiteit in de regio worden opgevolgd en ondersteund indien ze passen binnen lopende acties van RLGC. Financieringskanalen Adviesverlening en ondersteuning bestaat voor RLGC vnl. uit personeelsinzet voor de coördinatie & overleg (voorbereidingen, uitwerking en verslaggeving). De loonkost van de biodiversiteitsmedewerker, coördinator, projectmedewerker landschapszorg en projectmedewerker natuur die zich hiervoor inzetten, wordt gefinancierd zoals weergegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op School’ Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers en affiches


- 50 -

4.1.2 Soortbescherming

Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Patrick Endels Partners Gemeente Zemst, Grimbergen en Vilvoorde, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Natuur-punt, landbouwers, INL, Doelgroepen Natuurverenigingen, landbouwers, particulieren, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) Acties van RLGC rond soortbescherming voor Kamsalamander sluiten zo goed mogelijk aan bij de instandhou-dingsdoelstellingen en de prioritaire acties in dit verband voor habitatrichtlijngebieden in onze regio en bij de provinciale biodiversiteitscampagne rond koesterburen:

- Werk maken van leefgebiedenherstel in het kader van soortbescherming. Bijvoorbeeld door het be-houd, herstel en uitbreiding van het bestaande poelennetwerk en netwerk van hagen en houtkanten ter versterking van ecologische corridors en landhabitat.

- Ondersteuning van inventarisatie en kennis verzamelen over het voorkomen, de verspreiding en de mo-gelijkheden tot ondersteuning van Kamsalamander in de regio.

Korte omschrijving Kamsalamander is een zeldzame amfibie die nog voorkomt in de gemeenten Zemst, Grimbergen en Vilvoorde. Ook in Opwijk bevindt zich nog een kleine, zeer geïsoleerde populatie. Voor deze Europees beschermde soort wil RLGC soortbeschermingsmaatregelen nemen zoals het aanleggen en herstellen van poelenen het versterkten van de kleinschalige landschap door herstel en aanplanten van kleine landschapselementen. Eigenaars van per-celen waar Kamsalamander voorkomt en buurpercelen daarvan worden actief opgespoord en aangesproken om mee te werken aan het beschermen van deze soort. Deze percelen zijn veelal gelegen in of nabij gebieden afge-bakend als SBZ met als prioritaire actie het nemen van maatregelen voor de Kamsalamander (het versterken en verbeteren van zijn habitat). Gerealiseerd in 2016 1. Monitoring

- Opvolging van de evolutie van de in 2015 nieuw aangelegde poel aan de Voordestraat - Inventarisatie van de voortplantingspoel van Kamsalamander nabij de Voordestraat in Grimbergen ge-

beurde in mei 2016: hierbij werden meer dan 30 Kamsalamanders en voor het eerst ook vele larven aange-troffen.

2. Terreinacties

- Herstel van de voortplantingspoel in de omgeving van het ’s Gravenbos in najaar 2016 door het verwijderen van wilgen- en elzenopslag rondom de poel en het ruimen van het slib in de poel.

- Ten zuiden van de Kollinten en Zemst-Laar ligt het Lareveld. In deze omgeving komt Kamsalamander voor en deze zone is afgebakend als SBZ. Doorheen het gebied lopen heel wat beekjes en bevinden zich verschil-lende waterpartijen. In 2016 werden de geschikte percelen in dit gebied in kaart gebracht en een van de particuliere eigenaars benaderd om maatregelen te treffen ten voordele van Kamsalamander.

- Aanleg van een nieuwe poel voor Kamsalamander in de Larestraat, net boven het Lareveld. Deze poel vormt een mooie stapteen tussen SBZ in omgeving Lareveld en SBZ in omgeving van Kollinten. Op beide plaatsen komt Kamsalamander voor.


- 51 -

3. Samenwerking en overleg - Op 16/6/2016 was er een uitwisselingsdag voor RL i.s.m. Natuurpunt rond Kamsalamander in de

Getevallei, georganiseerd door RLZH. Hierbij waren enkele goed praktijkvoorbeelden de aanleiding om ervaringen en kennis uit de wissel rond maatregelen ten voordele van Kamsalamander.

Gepland in 2017 1. Monitoring

- In voorjaar 2017 monitoring van de voortplantingspoel van Kamsalamander in buurt van het ’s Gravenbos door middel van fuiken.

2. Terreinacties

- Verder overleg met de eigenaar(s) van de percelen in de omgeving van Lareveld over mogelijke maatre-gelen ten voordele van Kamsalamander.

- Opvolgen van de wilgen- en elzenopslag rondom de voortplantingspoel in omgeving ’s Gravenbos. Indien nodig INL inzetten om deze te verwijderen.

- Opvolging van de evolutie van de poel in Larestraat. 3. Samenwerking en overleg

- Oprichten van een werkgroep ‘Kamsalamander’ in de regio op initiatief van RLGC. Hierbij zullen alle be-trokken partijen uit de verschillende gemeenten waar Kamsalamander voorkomt bijeen gebracht worden om ervaringen, kennis te delen, overeenstemming te vinden en samen acties te ondernemen.

- Overleg opvolgen rond een mogelijke structurele samenwerking ten voordele van Kamsalamander in het historisch landschap Bos van Aa tussen RLGC, Natuurpunt Kanaalregio-Bos van Aa en Agro-aanneming.


Figuur 19 – Situering belangrijkste zones met voorkomen van Kamsalamander en mogelijkheden voor terrein-maatregelen in de regio Noordwest-Brabant


- 52 -

Figuur 20 - Inventarisatie van Kamsalamanders in voortplantingspoel in omgeving ’s Gravenbos (links) en her-stel van deze voortplantingspoel in het najaar van 2016 (rechts)

Nazorg & opvolging - In voorjaar 2017 monitoring van de voortplantingspoel van Kamsalamander in buurt van het ’s Gravenbos

door middel van fuiken. - Opvolgen van de wilgen- en elzenopslag rondom de voortplantingspoel in omgeving ’s Gravenbos. Indien

nodig INL inzetten om deze te verwijderen. - Werkgroep rond Kamsalamander (zie boven) - Opvolging van poelenmonitoring (zie gelinkte acties). Financieringskanalen Deze actie wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties gelden de volgende algemene verdeelsleutels: - 70% financiert RLGC via projectsubsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos (realisatie IHD). - Minstens 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Uitvoeren van beheerwerken op gemeentelijke eigendommen gebeurt vaak in samenwerking met de ge-

meenten via de INL-ploegen (b.v. terugzetten wilgenopslag i.f.v. poel in Grimbergen). Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 40. Op zebraPAD Actie 46. Cursus beheer van poelen Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming


- 53 -

Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen GROEN

Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman

Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote (tot 31/8/2016), Nele Guiljam (vanaf 2/9/2016), Wim Solie, Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016), Patrick Endels

Partners Gemeentebesturen, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Brakona, Natuurpunt, landbou-wers, INL, Bosgroep Groene Corridor, andere regionale landschappen Doelgroepen Natuurverenigingen, landbouwers, jagers, particulieren, (particuliere) boseigenaars, gemeentebesturen en an-dere openbare besturen Doelstelling(en) Acties van RLGC rond soortbescherming voor bijen sluiten zo goed mogelijk aan bij de provinciale biodiversiteits-campagne rond koesterburen en de tuinencampagne:

- Werk maken van leefgebiedenherstel in het kader van soortbescherming. Bijvoorbeeld door het be-houd, herstel en uitbreiding van voedselaanbod door inzaaien van bloemenweiden, bijenvriendelijke aanplantingen en het voorzien in nestgelegenheid.

- Samenbrengen van vele partners uit de open ruimte die met deze problematiek te maken hebben. - Ondersteunen van inventarisatie en kennis verzamelen over het voorkomen, de verspreiding en de mo-

gelijkheden tot maatregelen voor bijen in de regio. Korte omschrijving Bloemen, bijen en bestuiving is een thematiek waarmee vele partners in de open ruimte mee te maken hebben. Bovendien wordt meer en meer duidelijk dat bestuivers in ons landschap sterk achteruitgaan. RLGC wil dan ook zoveel mogelijk doelgroepen bereiken met acties rond nestgelegenheid (bijenhotels) en voedselaanbod (bloe-menweiden en -randen): particulieren, gemeente, scholen, landbouwers, wildbeheerders,… Gerealiseerd in 2016

1. Monitoring - Monitoring van bijenranden: in 2016 gebeurde door Natuurpunt studie een onderzoek (met ondersteuning

van provincie Vlaams-Brabant en de regionale landschappen) naar bloembezoekende insecten op be-staande bijenranden. Zo kan het effect van de bijenranden ingeschat worden. Dit laat toe om nadien de bijenranden te evalueren. RLGC ondersteunde deze monitoring (aanreiken info locaties, inzaaien, samen-stelling mengsel) en volgt ze aan de zijlijn op. In 2017 verschijnt het rapport van deze studie.

2. Terreinacties - Op de bijeninfoavond, publieksevenementen en via onze communicatiekanalen (nieuwsbrief, website,…)

werden de zakjes eenjarig bijenmengsel van Provincie Vlaams-Brabant, dienst Landbouw, voor het inzaaien in eigen tuin en omgeving aangeboden. Waar mogelijk werd deze actie gekoppeld aan de verkoop van bij-enhotels.

- Bijenblokken (32 stuks) werd gemaakt door een vrijwilliger en door leerlingen Houtbewerking van TechNov in Vilvoorde. Deze hotels werden gepromoot (via nieuwsbrief, website, op publieksevenementen, bijen-infoavonden en op andere activiteiten van RLGC) en – met de nodige adviesverlening - verkocht tegen kost-prijs.

- Inzaaien van bloemenweide met leerlingen van het Sint-Theresiacollege in Kapelle-op-den-Bos op 19/04/2016

- Aanleggen van bijenranden (zie figuur 21en 22): deze bijenranden zijn een ingezaaide strook van meerja-rige bloemen die van vroeg in het voorjaar tot laat in het najaar nectar voorzien voor bijen. Hiervoor werd hetzelfde mengsel gebruikt als in 2015. Deze actie gebeurde in samenwerking met particulieren, gemeen-ten, landbouwers, wildbeheereenheden, natuurverenigingen en imkers. Aanvragers van een bijenrand kon-den rekenen op het aanleveren van een bloemenmengsel door RLGC om in te zaaien op hun perceel. De


- 54 -

deelnemers staan dan zelf in voor het inzaaien en beheren voor minimaal 5 jaar van deze bijenrand (ook zo opgenomen in een onderlinge overeenkomst). In totaal heeft RLGC in 2016 via deze werkwijze 5 bijenran-den aangelegd met een totale oppervlakte van 28 are (zie tabel 16).

- Realisatie van 9 ‘bijenpalen’ (naar analogie van de Tournee RLGC-palen): deze robiniapalen worden ge-plaatst bij bloemenweiden waar geen mogelijkheid is om een bijenblok op te hangen of geen bijenhotel staat (zie figuur 21). Zo wordt er toch in nestgelegenheid voor deze beestjes voorzien en hebben de bijen-palen een sensibiliserende functie voor wandelaars en fietsers.

- Op verschillende plaatsen werden grote bijenhotels geplaatst. Dit gebeurde in Zellik en Meise. Niet alleen aan solitaire bijen is gedacht, de constructie biedt ook nestmogelijkheden voor vlinders en lieveheersbeest-jes. Vaak werd deze plaatsing gecombineerd met aanplantingen van heggen, houtkanten en inzaaien van een bloemenweide.

3. Sensibilisatie - Verdelen en plaatsen van 9 infoborden over bijenhotels op locaties in Meise, Asse, Kapelle-op-den-Bos,

Grimbergen, Vilvoorde en Londerzeel. Deze werden ontwikkeld en gedrukt door provincie Vlaams-Brabant. Op woensdag 6/7/2016 werd het bijeninfobord in Sint-Alexius plechtig ingehuldigd door de gedeputeerde van Leefmilieu Tie Roefs.

- Ondersteuning en advies voor de organisatie van verschillende activiteiten (kinderatelier, bijenfietstocht, workshop bijenakker zaaien,…) in het kader van de bijenactie van de gemeente Londerzeel van 1/04/2016 tot en met 3/04/2016.

Tabel 16 – Overzicht aangelegde bloemenranden voor bijen in 2016

gemeente adres grootte perceel (are) Kapelle-op-den-Bos* Veldstraat 9 Grimbergen Rijkenhoekstraat 2,1 Grimbergen Speelbroek 1 Wemmel* Vanden Broeckstraat 9 Wemmel* Vanden Broeckstraat 7 Totaal 28,1

*ondersteuning van de werking INL in gemeenten Kapelle-op-den-Bos en Wemmel


Figuur 21 – Aanleg bloemenweide voor bijen in Sint-Theresiacollege in Kapelle-op-den-Bos tijdens het voorjaar van 2016 (links) en schets bijenpalen uit Robinia-hout (rechts)


- 55 -

Figuur 22 – Overzichtskaart aangelegde bloemenranden voor bijen en geplaatste insectenhotels van 2013-2016

Gepland in 2017

1. Monitoring - Opvolgen van de resultaten van het onderzoek naar bloembezoekende bestuivers dat Natuurpunt uit-

voerde in 2016.

2. Terreinacties - Verkoop bijenblokken tegen kostprijs en indien mogelijk ook de realisatie van nieuwe blokken door de

leerlingen houtbewerking van Technov in Vilvoorde. Een 35-tal bijenblokken zullen worden verkocht. - Verdere plaatsing van de bijenpalen op specifieke plaatsen. - Zaadmengsel voor meerjarige bloemenweiden: ook in 2017 zullen de 2 verschillende mengsels gebruikt

kunnen, één voor normale gronden en één voor vochtige/natte gronden. Het mengsel voor normale gron-den wordt bijgemengd met extra bloemen. We mikken op 0,5 tot 1 hectare bijkomende bijenranden in 2017. Dit zal gebeuren in samenwerking met particulieren, gemeenten, landbouwers, wildbeheereenhe-den, natuurverenigingen en imkers.

- Verspreiden van zakjes met eenjarig bloemenakkermengsel van Provincie Vlaams-Brabant dienst Land-bouw op allerlei evenementen en cursussen.

- Ontwikkeling van een biodiversiteitsparkje met aandacht voor bijen (bijenhal voor honingbij, bloemewei-den, bijenbosje en bijenheg, bijenhotel voor solitaire bijen, infoborden,…) in Zaventem aan het gemeen-telijk zwembad (zie gelinkte acties).

Nazorg & opvolging - Opvolging van de ingezaaide bijenranden en hun evolutie, particulieren advies geven voor het beheer er-

van. - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden op 13/05/2017 i.s.m. Inverde leert mensen hoe ze zelf hun

bloemenweide best moeten beheren.


- 56 -

Financieringskanalen Deze actie wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties gelden de volgende algemene verdeelsleutels: - 70% financiert RLGC via projectsubsidies van het agentschap voor Natuur en Bos i.k.v. Groen in de stad - Minstens 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Voor de bijenranden wordt het zaaigoed volledig gefinancierd door RLGC, maar zorgt de betrokkene zelf voor

het inzaaien. Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 17. Beheerovereenkomsten Actie 18. ‘Maak spel van je groen’ Actie 21. ‘Weg van gorzen’ – Sterrebeek Actie 29. Boomgaardfeest Bomputten – Vilvoorde Actie 36. GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ – Vilvoorde Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op school’ Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers en affiches

Actie 9. Soortbescherming vleermuizen IHD & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote (tot 31/8/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/9/2016), Wim Solie, Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Gemeentebesturen, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, Militaire kazerne Melsbroek, Sterea, Natuurpunt, Vleermuizenwerkgroep, Bosgroep Groene Corridor,… Doelgroepen Natuurverenigingen, particulieren, (particuliere) boseigenaars, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) Acties van RLGC rond soortbescherming voor vleermuizen sluiten zo goed mogelijk aan bij de instandhoudings-doelstellingen en de prioritaire acties in dit verband voor habitatrichtlijngebieden in onze regio en bij de provin-ciale biodiversiteitscampagne rond koesterburen:

- Werk maken van leefgebiedenherstel in het kader van soortbescherming voor vleermuizen - Herinrichten van winter- en/of zomerverblijfplaatsen voor vleermuizen in de regio - Ondersteuning van inventarisatie en kennis verzamelen over het voorkomen, de verspreiding en de mo-

gelijkheden tot ondersteuning van vleermuizen in de regio. Korte omschrijving Vele soorten vleermuizen, zoals de Baardvleermuis, Franjestaart of Grijze grootoorvleermuis, staan op de rode lijst als bedreigd, zijn koesterburen en habitatrichtlijnsoorten (bijlage IV) waarvoor instandhoudings-doelstellin-gen zijn vastgelegd. Hun aantallen staan in vele regio’s erg onder druk; zo ook in Noordwest-Brabant. RLGC on-derneemt acties voor vleermuizen door hun winterverblijven opnieuw in te richten, hun leefgebied te verbeteren en nieuwe verbindingen te creëren onder de vorm van bomenrijen, houtkanten,….


- 57 -

Uitgevoerd in 2016

1. Monitoring - Jaarlijkse inventarisatie van de aanwezige vleermuizen in de door RLGC gerestaureerde en heringerichte

ijskelders van Zemst (Linterpoortkasteel en Schiplakenbos) en Steenokkerzeel (Domein Van Perk) door Na-tuurpunt Zemst tijdens de wintertelling op 04/02/2016

- Inventarisatie van de tunnel in Sterrebeek op 30/01/2016 en de bunker in Melsbroek op 22/02/2016 door vleermuizenwerkgroep.

2. Terreinacties - Herinrichting van de bunker op de militaire kazerne van Melsbroek. Er werden 15 bakstenen opgehangen die

de vleermuizen extra holtes bieden om hun winterslaap door te brengen. In de toegangsdeur werd een in-vliegopening voorzien.

- Bij de herinrichting van de Tunnel van Sterea in Sterrebeek werden in 2015 verschillende maatregelen uitge-voerd om het aantal overwinteringsplaatsen voor vleermuizen te vergroten. In 2016 werd een speciale ver-lichting voor wandelaars in de tunnel geplaatst die rekening houdt met vleermuizen: beperkte okerkleurige verlichting met bewegingssensoren (zie ook gelinkte acties).

3. Sensibilisatie - Vleermuizensafari in Sterrebeek in kader van de ‘Nacht van de vleermuis’ en de opening van de weg van

gorzen op 27/8/2016. 40 vleermuizenliefhebbers gingen met gids Stijn Vanderveken op pad met de batde-tector.

- Geleid bezoek aan de ijskelder van het Domein van Perk met toelichting rond vleermuizen en de genomen maatregelen bij de restauratie in 2008 op 23/04/2016 (zie gelinkte acties).


Figuur 23 – Overzichtskaart met de door RLGC voor vleermuizen heringerichte objecten voor vleermuizen


- 58 -

Figuur 24 - Evolutie van aantallen overwinterende vleermuizen in door RLGC heringerichte objecten: a) ijskelder Domein van Perk, b) ijskelder Linterpoortkasteel Zemst, c) ijskelder Schiplakenbos Zemst en d) Tunnel voorma-

lige renbaan Sterrebeek (gegevens van Natuurpunt Zemst en vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)

1

1

11

21

52

3

5

11

1

55

36

3

2 0 0 6 - 2 0 0 72 0 0 7 - 2 0 0 82 0 0 8 - 2 0 0 92 0 0 9 - 2 0 1 02 0 1 0 - 2 0 1 12 0 1 1 - 2 0 1 22 0 1 2 - 2 0 1 32 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 7

A ) I J S K E L D E R D O M E I N V A N P E R K

1

11

4

4

64

21

33

53

2

14

1

1

1

1 9 9 9 - 2 0 0 02 0 0 0 - 2 0 0 12 0 0 1 - 2 0 0 22 0 0 2 - 2 0 0 32 0 0 3 - 2 0 0 42 0 0 4 - 2 0 0 52 0 0 5 - 2 0 0 62 0 0 6 - 2 0 0 72 0 0 7 - 2 0 0 82 0 0 8 - 2 0 0 92 0 0 9 - 2 0 1 02 0 1 0 - 2 0 1 12 0 1 1 - 2 0 1 22 0 1 2 - 2 0 1 32 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 7

B ) I J S K E L D E R L I N T E R P O O R T E N K A S T E E L

11

13

14

21

2

1

21

13

31

3

73

17

49

7

11

1

1

1

31

1

4

17

3

1

17

2 0 0 0 - 2 0 0 12 0 0 1 - 2 0 0 22 0 0 2 - 2 0 0 32 0 0 3 - 2 0 0 42 0 0 4 - 2 0 0 52 0 0 5 - 2 0 0 62 0 0 6 - 2 0 0 72 0 0 7 - 2 0 0 82 0 0 8 - 2 0 0 92 0 0 9 - 2 0 1 02 0 1 0 - 2 0 1 12 0 1 1 - 2 0 1 22 0 1 2 - 2 0 1 32 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 7C ) I J S K E L D E R S C H I P L A K E N B O S

48

69

1

10

53

21

21

2 0 1 3 - 2 0 1 42 0 1 4 - 2 0 1 52 0 1 5 - 2 0 1 62 0 1 6 - 2 0 1 7

D ) T U N N E L R E N B A A N S T E R R E B E E K

< eerste inventarisatie na restauratie object / herinrichting als overwinteringsplaats





- 59 -

Figuur 25 - Bakstenen bieden extra schuilholtes voor vleermuizen in de bunker op de kazerne van Melsbroek

Gepland in 2017

1. Monitoring - Ondersteuning jaarlijkse inventarisatie van de aanwezige vleermuizen in de door RLGC gerestaureerde en

heringerichte ijskelders van Zemst (Linterpoortkasteel en Schiplakenbos) en Steenokkerzeel (Domein Van Perk) door Natuurpunt Zemst

- Ondersteuning inventarisatie van de tunnel in Sterrebeek en de bunker in Melsbroek door vleermuizenwerk-groep

2. Terreinacties - Onderzoeken van mogelijke flankerende maatregelen voor vleermuizen in kader van Weg van gorzen in

Sterrebeek door aanplantingen in de omgeving in samenwerking met gemeente Zaventem. - Domein van perk: bekijken van mogelijkheden voor omvorming dreef (reserveactie: ook herstel historische

boomgaard) als leefgebied en verbindend landschapselement voor vleermuizen (zie gelinkte acties). - Aanschrijven van eigenaars ijskelders a.h.v. nieuwe brochure (zie gelinkte acties) i.f.v. bekijken mogelijkhe-

den voor herstel en herinrichting van bijkomende winterverblijfplaatsen en hun omgeving. Nazorg & opvolging - opvolging van de genomen maatregelen in de bunker van Melsbroek en de tunnel te Sterrebeek en indien

nodig bijsturen van de inrichting o.b.v. de winterinventarisatie. Financieringskanalen Deze actie wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). Voor de terreinrealisaties i.k.v. deze acties gelden de volgende algemene verdeelsleutels: - 70% financiert RLGC via projectsubsidies van het agentschap voor Natuur en Bos i.k.v. IHD (bunker Melsbroek)

of via subsidies van de Vlaamse Landmaatschappij voor Quick-win projecten in de Vlaamse Rand (project ‘Weg van Gorzen’)

- Minstens 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. Deze bijdrage kan ook in natura voorzien worden (b.v. door zelf uitvoeren deel van de inrichtingswerken)

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 21. ‘Weg van gorzen’ - Sterrebeek Actie 26. Open Monumentendag – Zemst Actie 28. Wandeling Opening/wandeling ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek Actie 30. Natuur en cultuur op het Domen van Perk - Steenokkerzeel Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers en affiches


- 60 -

Actie 10. Autochtone bomen en struiken GROEN & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Patrick Endels Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Brecht Vermote, Lies Heirman, Lies Staes (vanaf 02/05/2016) & Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Partners Bosgroep Groene Corridor, Regionaal Landschap Rivierenland, Regionaal Landschap Dijleland, IGO, Bosgroep Dijle-Geteland, Regionaal Landschap Schelde-Durme, Bosgroep Antwerpen-Zuid, Regionaal Landschap Pajotten-land en Zennevallei, Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen, INBO, ANB, gemeenten. Doelgroepen Alle actoren die momenteel aanplanten met inheems plantgoed: INL-teams, bosgroepen, regionale landschap-pen, Natuurpunt, gemeenten, deelnemers Fruitboom- en Haagplantactie… Doelstelling(en) RLGC wil bijdragen aan de instandhouding van het autochtoon genetisch materiaal van de streek door het oog-sten van een ruim gamma aan houtige soorten te promoten (Eénstijlige meidoorn, Gewone lijsterbes, Sleedoorn, Hondsroos, Viltroos, Gelderse roos, Kardinaalsmuts, Rode kornoelje, Sporkehout, Haagbeuk, Gewone es, Veld-esdoorn, Zwarte els, Hazelaar…). Het oogsten gebeurt door sociale economie, i.o.v. kwekers, aangesloten bij het Plant van Hier-label, in geïnven-tariseerde herkomstgebieden (inventaris opgesteld in opdracht van het INBO). Sinds 2011 is RLGC ook gebruiker van het ‘Plant van Hier’-kwaliteitslabel. Korte omschrijving Autochtone bomen en struiken zijn afstammelingen van bomen en struiken die zich na de laatste ijstijd spontaan in deze gebieden gevestigd hebben. Kortom, het zijn bomen en struiken die al zeer lang in deze gebieden vertoe-ven en dus zeer goed aangepast zijn aan de bodem en de leefomstandigheden in deze streken. Hierdoor is ook een specifieke interactie ontstaan met andere inheemse flora en fauna. Onderzoek wees uit dat maar 5% van de bomen en struiken in Vlaanderen nog écht autochtoon is. Dit komt door de goedkope import van zaden en plant-materiaal uit landen zoals Italië, Polen en de Balkanlanden. Gerealiseerd in 2016

- Coördinatie van de afname van autochtoon plantgoed voor Brabants District West, met afspraken voor de beschikbare hoeveelheden voor de oogstende partners.

- Controle van de laatste bestellingen van het plantgoed dat voortkomt van de oogst van 2013 uit eigen contractteelt.

Gepland in 2017

- Sinds 2013 staan private kwekers rechtstreeks in voor de oogst in ‘Brabants District West’. De ploegen van deze kwekers krijgen zonodig locaties aangeduid voor oogst van de medewerker van RLGC.

- Gezien na het plantseizoen 2015-2016 al het plantgoed uitgeput is dat via contractteelt opgekweekt werd, zal RLGC niet meer verder op deze manier actief inzetten (coördinatie afname plantgoed voor herkomstdistrict) op deze actie. Wel wordt nog steeds prioritair autochtoon plantgoed afgenomen voor alle eigen acties waarbij aanplantingen gebeuren en voor de fruitboom- en haagplantactie.


- 61 -


Figuur 26 - Gescreende autochtone locaties in werkgebied RLGC voor de zaadoogst van bomen en struiken

in Brabants District West Nazorg en opvolging / Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC nagenoeg enkel personeelsinzet (medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie; taakstelling IHD provincie) en zeer beperkte werkingsmiddelen (voor overleg etc.; via basiswerking.). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). Na de vervanging van deze mede-werker werd deze – aflopende – actie opgevolgd door de coördinator. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 12. Historische tuinen en parken Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 18. ‘Maak spel van je groen’ Actie 19. Kloosterpoort Maalbeekvallei – Grimbergen Actie 21. ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op School’ Actie 48. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 53-55. Gebiedsgerichte projecten


- 62 -

Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbe-

schermingsacties IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, BGGC vzw, Gemeenten Asse, Opwijk, Londerzeel, Merchtem, Meise, Grimbergen, Meise, Kapelle-op-den-Bos, Zemst, Steenokkerzeel, Stad Vilvoorde, Zaventem, Natuurpunt, INL-teams van Pro Natura. Doelgroepen Gemeenten, lokale grondeigenaars en grondgebruikers (boseigenaars, landbouwers), brede publiek Doelstelling Advies en ondersteuning bieden rond soortbescherming aan gemeenten, partnerorganisaties en het brede pu-bliek om terreinmaatregelen voor soorten uit te voeren. Korte omschrijving 1. Akkervogels Akkervogels gaan de laatste decennia sterk achteruit in ons landbouwlandschap. Vooral het gebrek aan zomer-voedsel, wintervoedsel, dekking en nestgelegenheid speelt hen parten. Met steeds meer partners werkt RLGC aan een continue opvolging van het akkervogelproject door de Natuurpunt afdelingen, Vlaamse Landmaatschap-pij, gemeenten, landbouwers, WBE en Vogelwerkgroep NW-Brabant. Vanaf 2015 is het ook in Asse en Sterrebeek mogelijk om via beheerovereenkomsten afgesloten via de Vlaamse Landmaatschappij soortgerichte maatregelen voor akkervogels (wintervoedsel, zomervoedsel) te continueren. Ook in 2016 werd samengewerkt met landbouwers, VLM, WBE, gemeenten, Vogelwerkgroep NW-Brabant, Na-tuurpuntafdelingen en particulieren rond de bestendiging van akkervogelmaatregelen in de regio, RLGC speelde hierbij vooral een adviserende rol. 2. Zwaluwen Verschillende zwaluwkolonies werden tijdens de afgelopen jaren voldoende versterkt met nestgelegenheid om zich in stand te houden. Spontane aanvragen in het werkingsgebied worden opgevolgd. Hiervoor werken we samen met de INL-teams en de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant, die de thuisbezoeken met advies- en dienstverlening naar plaatsing en ophanging op zich nemen in het kader van het soortbeschermingsproject rond Huis- en Boerenzwaluwen. 3. Steenuil, Torenvalk en Kerkuil Voor deze vogelsoorten worden gericht nestkasten opgehangen in samenwerking met Vogelwerkgroep NW-Bra-bant na screening van potentiële locaties nabij aanplantingen. De nestkasten worden opgevolgd door vrijwilligers van de Vogelwerkgroep. 4. Eikelmuis In 2016 werd voor het eerst sinds lange tijd een Eikelmuis waargenomen binnen het werkingsgebied van RLGC. Dit gebeurde in Sint-Stevens-Woluwe, deelgemeente van Zaventem. Naast het actieve herstel van het leefgebied van de Eikelmuis (parkgebied met hoogstamboomgaarden en hagen en heggen) kunnen ook nestkasten voor de Eikelmuis opgehangen worden.


- 63 -

Gerealiseerd in 2016 1. Akkervogels - Gemeente Londerzeel, gemeente Asse: ondersteunen van acties voor akkervogelmaatregelen door partners

in de regio: Adviseren voor het aanleggen van graan-kruidenranden (locatie, grootte, zaadmengsel,…) i.s.m. landbouwers, WBE Klaverbeek, WBE Land van Asse, gemeente Londerzeel, gemeente Asse, lokale Natuurpunt afdelingen, Vogelwerkgroep NW-Brabant en particulieren.

- Opvolging van de aanleg van geelgorsakkertjes met Sterea bij aanleg van het nieuwe golfterrein op de voor-malige renbaan tijdens het voorjaar van 2016 (zie gelinkte acties).

- Advies en ondersteuning voor het afsluiten van beheerovereenkomsten voor akkervogels in Asse en Zaven-tem in samenwerking met Bedrijfsplanner VLM (zie gelinkte acties).

2. Zwaluwen - Militaire luchtmachtbasis Melsbroek: advies en ondersteuning i.v.m. de zwaluwkolonie op de luchtmachtba-

sis. - Ophangen van kunstnestkasten en mestplankjes waar relevant i.s.m. INL. In 2016 werden in totaal 14 kunst-

nesten opgehangen in Asse, Grimbergen en Vilvoorde. Tot en met december 2016 werden in totaal voor deze actie 461 kunstnesten voor zwaluwen opgehangen (zie tabel 17), waaronder 383 voor Huiszwaluw en 78 voor Boerenzwaluw in samenwerking met de Vogelwerkgroep NW-Brabant en de INL-ploegen van de gemeenten. De resultaten van de inventarisatie tot 2016 zijn terug te vinden onder ‘projecten’ op de website van de Vogelwerkgroep (http://www.vogelwerkgroepnwb.be/ ).

- In samenwerking met de Vogelwerkgroep NW-Brabant werd de zwaluwenbrochure en Koesterbordjes ver-spreid onder eigenaars die natuurlijke nesten of kunstnesten voor zwaluwen aan/in hun gebouw hebben.

- Input geven over Huiszwaluwen voor een artikel in de ziekenhuiskrant van Jan Portaels Ziekenhuis in Vil-voorde. Met dit artikel wilde het ziekenhuis hun personeel en de mensen informeren over de vele huiszwa-luwen die ze huisvesten. Zie figuur 28.

3. Steenuil, Torenvalk en Kerkuil - Plaatsen van 2 nestkasten voor Steenuil, in Meise en Merchtem - In 2016 werden ook 2 nestkasten voor Torenvalken opgehangen, in Meise en Merchtem

Tabel 17 - Overzicht opgehangen zwaluwkunstnesten per gemeente tot en met december 2016

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Totaal aantal kunstnesten 2006-2016

Asse 2 13 18 54 9 2 10 9 4 0 9 130 Grimbergen 8 27 10 0 0 0 1 0 0 0 2 48 Kapelle-op-den-Bos 1 0 1 0 2 0 0 0 0 0 0 4 Londerzeel 5 0 2 9 0 0 0 0 0 0 0 16 Meise 13 9 2 0 1 0 2 0 7 0 0 34 Merchtem 9 0 0 0 19 4 4 0 19 0 0 55 Opwijk 10 8 3 0 0 0 0 0 0 0 0 21 Steenokkerzeel 4 4 6 0 0 0 1 0 5 6 0 26 Vilvoorde 24 3 3 0 10 0 3 0 0 4 3 50 Wemmel 0 0 10 30 0 8 0 0 0 0 0 48 Zemst 2 2 8 0 0 6 3 0 2 6 0 29 Zaventem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

TOTAAL 78 66 63 93 41 20 24 9 37 16 14 461


- 64 -

Figuur 27 – Aantal geplaatste kunstnesten voor zwaluwen per gemeente tussen 2006 en 2016

Gepland in 2017 1. Akkervogels - In 2017 zal RLGC net zoals in 2016 adviserend ondersteuning bieden aan acties voor akkervogels genomen

door WBE’s e.a. partners, dit buiten de afgebakende kernzones voor beheerovereenkomsten. Voorname-lijk ondersteunen van acties genomen door partners in Asse en Londerzeel.

- Herstel van een houtkant langs heen een voedselakkertje in functie van akkervogels in Londerzeel in sa-menwerking met VLM en landbouwer.

- Adviseren voor het afsluiten van beheerovereenkomsten voor akkervogels in kerngebieden daarvoor af-gebakend. Bijstaan van de bedrijfsplanner, leggen van contacten met landbouwers die reeds akkervogel-maatregelen namen met ondersteuning van RLGC.

- Adviseren, mengsel samenstellen, bestellen en opvolgen van het inzaaien van Geelgorsakkertjes en krui-denvegetaties op het golfterrein van Sterea in kader van de ‘weg van gorzen’.

2. Zwaluwen - Voor de gemeenten zullen spontane aanvragen opgevolgd worden, maar eigenaars op potentiële locaties

worden niet meer actief benaderd. Hiervoor werken we samen met de INL-teams van de gemeenten en de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant, die de thuisbezoeken met advies- en dienstverlening naar plaat-sing en ophanging op zich nemen in het kader van het soortbeschermingsproject rond Huis- en Boeren-zwaluwen.

- Verder opvolgen van de zwaluwnesten en de zwaluwproblematiek in de luchtmachtbasis van Melsbroek. - Voor grotere projecten waaraan RLGC werkt en waarbij het aangewezen is om ook actie te ondernemen

voor zwaluwen, zal RLGC dit wel actief opnemen. Zo zullen de zwaluwnesten opgehangen worden aan de nieuwe gebouwen van de golfsite in Sterrebeek (zie gelinkte acties)

3. Steenuil, Torenvalk en Kerkuil - Plaatsen van nestkasten voor Steenuil waar relevant in kader van de deelactie herstel kersenboomgaar-

den in Mazenzele (zie gelinkte acties). Potentiële locaties worden eerst gescreend. - Plaatsen van nestkasten voor Kerkuilen waart relevent in Opwijk en Asse in kader van gebiedsgericht pro-

ject van Erembald tot Kravaal (zie gelinkte acties). Potentiële locaties worden eerst gescreend.

0

20

40

60

80

100

120

140

Aantal kunstnesten voor zwaluwen per gemeente2006-2016


- 65 -

4. Eikelmuis - Samen met Natuurpunt Studie en gemeente Zaventem bekijken waar en hoe er actie kan genomen wor-

den voor de Eikelmuis in en rond Sint-Stevens-Woluwe - Ophangen van nestkasten voor Eikelmuis in de buurt van de waarnemingsplaats in Sint-Stevens-Woluwe

in samenwerking met Natuurpunt en gemeente Zaventem indien relevant - Ophangen van nestkast en voorzien van een sensibiliseren infobord in het biodiversiteitsparkje aan het

zwembad van Zaventem Situering & illustraties

Figuur 28 – Zwaluwnesten en mestplankjes aan het ziekenhuis Jan Portaels in Vilvoorde Nazorg & opvolging

- Monitoring van akkervogels en zwaluwen gebeurt door plaatselijke afdelingen van Natuurpunt en door de Vogelwerkgroep NW-Brabant.

- Afspraken met Natuurpunt Ijsvogel in Opwijk voor monitoring Steenuil in Mazenzele i.k.v. kersen-boomgaardenproject

Financieringskanalen - Deze ondersteuning bestaat voor RLGC uit vnl. uit personeelsinzet voor de coördinatie & overleg. De loonkost

van de biodiversiteitsmedewerker en projectmedewerker natuur die zich hiervoor inzetten, wordt gefinan-cierd zoals weergegeven in tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017).

- Specifieke ingrepen (zoals aanleveren en/of plaatsen nestkasten,…) worden daarnaast gedragen via de pro-jectsubsidies voor natuurprojecten van de provincie Vlaams-Brabant

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 17. Beheerovereenkomsten Actie 21. ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek Actie 28. Opening/inwandeling ‘Weg van, Gorzen’ – Sterrebeek Actie 41. Op bezoek bij Boer- en Zwaluw Actie 39. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers en affiches Actie 54. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’


- 66 -

4.1.3 Landschapszorg en streekeigen karakter

Actie 12. Historische tuinen en parken GROEN & IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/12/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, gemeenten Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen. Doelstelling(en) Binnen de monumenten- en landschapszorg hebben historische tuinen en parken en historisch cultuurgroen de voorbije decennia aan belang gewonnen. Een groot deel van deze sites wordt vandaag echter gekenmerkt door verval of achterstallig beheer. Deze tendens wil Regionaal Landschap Groene Corridor samen met Bosgroep Groene Corridor keren door het nemen van gerichte maatregelen voor herstel, dit in nauw overleg met betrok-ken eigenaars. Ook voor de eigenlijke uitvoering van bepaalde acties in deze plannen zal RLGC samen met BGGC instaan. Een leidraad bij dit project zijn o.a. de ‘M&L-Cahiers Historische tuinen en parken van Vlaanderen’. Korte omschrijving Noordwest-Brabant heeft een rijk patrimonium aan historische tuinen en parken. Dankzij de nabijheid van Brus-sel is het vanaf 1600 bezaaid met ‘speelhuizen’ en buitenplaatsen, waarin de adel en later ook de stedelijke bourgeoisie rust en ontspanning zocht – oorspronkelijk als zomerverblijf, vanaf het midden van de 19e eeuw vaker als hoofdverblijf dankzij de uitbouw van het (spoor)wegennet. Een groot deel van deze plekken is vandaag echter in verval. RLGC keert dit door het opstellen van een herinrichtingsplan en/of een beperkt beheerplan. Beide in nauw overleg met de betrokken eigenaars. Naast de landschappelijke en cultuurhistorische waarde van de tuin of het park worden ook de natuurwaarde (met aandacht voor het gebruik van streekeigen autochtoon plantgoed en ruimte voor spontane processen), de recreatieve waarde en eventuele andere functies opgenomen in het herinrichtingsplan en/of beperkte beheerplan. Deze projecten lopen in nauwe samenwerking met zuster-organisatie Bosgroep Groene Corridor. Gerealiseerd in 2016 Landgoed Domein van Perk, Steenokkerzeel (1 op figuur 28) Centraal in het Domein van Perk (Steenokkerzeel) ligt het ‘Kasteel de Ribeaucourt’. Het ligt ten zuidoosten van de dorpskern van Perk, waarmee het door een lange dubbele beukendreef verbonden is. Deze voormalige motte werd voor het eerst vermeld op het einde van de 12de eeuw. In de 17de eeuw was het een indrukwekkend water-slot, geflankeerd door 2 rechthoekige torens. In de 19e eeuw werd het neo-rennaissance-complex verbouwd en uitgebreid. Onder leiding van de landschapsarchitect F.J. Keilig werden de oorspronkelijke Franse tuinen herin-gericht tot een landschapspark in Engelse stijl met behoud van diverse rechtlijnige elementen. De buitenste ring-gracht, de omheiningsmuur en de neerhofgebouwen die in de 17de eeuw reeds aanwezig waren, bleven gedeel-telijk bewaard. Ten westen ligt de kasteelhoeve ‘Hof te Veaux’ met een geplaveide binnenplaats, gebouwd in de 18e eeuw en aangepast in de 19de eeuw. Dit vormt samen met het kasteelpark (met vijvers en een aantal monu-mentale bomen), de omliggende bossen (ten noordoosten, met ijskelder), en landbouwgronden en hoogstam-boomgaard ten westen van het kasteel een prachtig ensemble. Tijdens het werkingsjaar 2008 werd de ijskelder van het domein hersteld en ingericht als vleermuizenoverwinte-ringsplaats. Langsheen de landbouwgronden in het westen werd eveneens een streekeigen gemengde haag aan-geplant. In 2009 werd deze landschappelijke herinrichting verder doorgezet met de aanplanting van een 2de lange


- 67 -

gemengde haag en een rij zomerlindes tussen ‘Hof te Veaux’ en de nabijgelegen boerenhuisjes (beide be-schermde monumenten). In 2011 werd tussen deze rij zomerlindes en het kasteel een rij winterlindes geplant en werd de beukendreef naar het kasteel lokaal hersteld. Daarnaast werd een oude meidoornhaag langsheen de noordoostelijke landgoedgrens deels aangevuld. Begin 2013 werd het volledig omzomen van het landgoed met een gemengde haag verdergezet met de aanplanting van een haag tussen de toegangspoort van het kasteeldo-mein en het ‘Hof te Veaux’. In 2014 volgde het gedeelte haag tussen manege en Tervuursesteenweg. Eveneens in 2014 volgde RLGC de boomverzorging van de toegangsbeukendreef op: te hoog opgesleunde bomen werden tegen verdere schorsbrand beschermd door omwikkelen met kokosdoeken. In 2015 werd de haagomzoming van het domein verdergezet met het afwerken van herstel/aanvulling van de meidoornhaag langsheen de noordoos-telijke landgoedgrens. In 2016 werden geen verdere terreinacties uitgevoerd. Wel werden de eerste afspraken gemaakt voor een mogelijke dreefherstel. Parktuin Psychiatrische kliniek Sint-Alexius, Grimbergen (2 op figuur 28) Het domein van de psychiatrische kliniek, circa zes ha groot, heeft naast het centraal gelegen gebouw met bin-nenpleinen en de gordel van nieuwbouwblokken, nog een buitenpark in landschappelijke stijl. Van de oorspron-kelijke parkaanleg blijft op de Lourdesgrot, een Madonnabeeld, de beplanting van de oprijlaan en een aantal hoogstambomen verspreid over het domein, weinig over. Op vraag van de eigenaar maakte Regionaal Landschap Groene Corridor een herinrichtingsplan op waarbij de buitenste gordel een heraanleg krijgt met de aansluiting op het omliggende landschap. Zo wordt het geheel ook ecologischer ingericht met o.a. gemengde hagen en hout-kanten, een hoogstamfruitboomgaard, een bloemenweide en inheemse hoogstammige bomen. In 2013 werden knotwilgen geknot, een houtkantbuffer aangeplant evenals een hoogstamfruitboomgaard. Het grasplein voor het centrale gebouw werd omgevormd tot een bloemenweide. De bouwvergunning voor het kap-pen van exoten en zieke bomen werd opgemaakt. Het vellen gebeurde in 2014; de heraanplant in 2015. Voor 2016 bestonden de werken in hoofdzaak uit het inboeten van de aanplantingen. Een aantal hagen werden ver-sterkt (zie tabel 13) en ook een aantal bomen dienden opnieuw vervangen te worden (zie tabel 15). Als sluitstuk van de herinrichting werd op 06/07/2016 het bijenhotel met infobord aan de hoofdingang officieel ingehuldigd door de gedeputeerde voor Leefmilieu Tie Roefs. Landgoed Heidehof, Zemst (3 op figuur 28) Het landgoed Heidehof is opgebouwd rond de Villa Huyghebaert (huidige villa 1935, oorspronkelijk verblijf ge-bouwd vlak na WO I). Het domein is stelselmatig uitgebreid. Het gedeelte tussen de Barebeek en de Tervuur-sesteenweg werd aangelegd door tuinarchitect G. Wachtelaere, een leermeester van de wereldbefaamde tuinen landschapsarchitect Wirtz. De tuin is ontworpen met o.a. een vijver met grasperken errond, een hoogstam-boomgaaard, een moestuin alsook een bosgedeelte. De huidige eigenaars willen vandaag de tuin in zijn oor-spronkelijke vorm herstellen. De overkant van de Baerebeek werd eertijds met populieren aangeplant. Vandaag wordt dit bos omgevormd tot een inheems gemengd bos. RLGC en BGGC staan in voor advies en gedeeltelijke uitvoering. In 2010 werd de oude historische hoogstamboomgaard (ontwerp van tuinarchitect G. Wachtelaere) hersteld en exoten verwijderd in het bosgedeelte van het landgoed. In 2011 herstelde RLGC twee (bos)poelen en werd het slib, na de noodzakelijke slibanalyse, in de grote landschappelijke 'rivier'-vijver geruimd. In 2015, na voldoende uitdrogen van het slib, werden 10 hoogstammige bomen tussen Barebeek & vijver aangeplant. In 2016 werden 4 van de 10 in 2015 aangeplante hoogstammige bomen vervangen (zie tabel 15). Landgoed Neromhof, Meise (4 op figuur 28) Ten oosten van de A12 bevindt zich het domein Neromhof (25 ha) dat in 1975 door de toenmalige gemeente Wolvertem werd aangekocht. Het is een park in landschappelijke stijl met vijver, aangelegd in een bosrijke om-geving bij een rond 1905 gebouwde cottage met neerhof. De cottage zelf werd in WOI door de Duitsers platge-brand. Enkel het poortgebouw bleef hierbij gespaard. Na WOII werd de villa terug opgebouwd. Sinds 1977 is het door de gemeente opengesteld voor het publiek. In de villa zelf bevindt zich vandaag ‘Levendale’, een gezinsver-vangend tehuis voor mindervaliden. Op vraag van de gemeente maakte Regionaal Landschap Groene Corridor in 2015 een eerste visieschets voor een herinrichting van de site waarbij gezocht wordt naar een match tussen de oorspronkelijke aanleg, het om-liggende landschap en een extensiever beheer. Het overleg hierrond met de diverse partners (gemeente, Na-tuurpunt, Levendale,…) wordt in 2017 verdergezet met eventuele eerste terreinrealisaties.


- 68 -

Landgoed Wormelaar, Zemst (5 op figuur 28) Wormelaar is vandaag een landschappelijk park van circa 20 hectare, met een vijver in de vorm van een uitge-strekte ‘rivier’ met een heuveleiland, aangelegd rond 1880 tussen een oude pachthoeve (Hof ter Singelen) en een nieuw gebouwde ‘villa‘ of beter jachtpaviljoen, overgaand in bos met een pittoreske fazantenkooi en kunst-matig aangelegde holle wegen. Het sluit aan op het Linterpoortkasteeldomein via een circa 25 hectare boom-gaard, opgesmukt met Italiaanse populieren. Tussen het hof en het Linterpoortkasteel werd een 400m lange dreef van Tamme kastanjes aangeplant met hangende Zilverlinden aan de uiteinden. Tijdens WO II verdween het Hof ter Singelen. Het fruitbomen-bestand op weilanden tussen Wormelaar en Linterpoort is in de loop van de jaren sterk uitgedund. Een heraanplant zou deze hoogstamboomgaard in zijn volle glorie herstellen. In 2015 werd het landgoed verkocht aan Natuurpunt. Samen met deze nieuwe eigenaar zette RLGC dit werkings-jaar het project ‘360° Erfgoed’ op om alvast de aanwezige parkornamenten (toegangspoorten, kapel, fazanten-kooi) in ere te herstellen (zie gelinkte acties). Het gebied is sinds 2015 eveneens weer deels toegankelijk voor het publiek via een wandellus rondom de vijver. Natuurpunt is vandaag bezig met de opmaak voor een beheerplan voor de gehele site. Na overleg (opgestart in 2015) met en met ondersteuning van RLGC werd in 2016 een 1ste fase van het herstel van de historische boomgaard aangevat. Verder werd er in 2016 door het RLGC een opge-vraagd voor het herstel van een waterput in het bos. Parktuin Descurieux, Merchtem (6 op figuur 28) Tussen 2 kasteeldomeinen in, ‘Kasteel Wolvendael’ ten noorden en ‘Kasteel van Ossel’ ten zuiden, werd rondom een oude villa, een nieuwe parktuin aangelegd. Regionaal Landschap Groene Corridor werd hierbij gevraagd om te adviseren bij het ontwerp. De landschappelijke inkleding werd in 2013 & 2014 door RLGC opgevolgd en on-dersteund (o.a. hoogstamboomgaard, hagen, houtkanten, bomengroepen en solitaire bomen). Eveneens in 2013, werd een waterpartij aangelegd. Ook hier kwam RLGC adviserend tussen. In 2015 werd uitgevallen plant-goed ingeboet en 1 poel hersteld. Dit werkingsjaar 2016 werd er door het RLGC ook verdere ondersteuning aan-geboden en werd er plantgoed voorzien voor een bijkomende heg (zie ook tabel 13). Landgoed ‘Kasteel de Berghen’, Asse (7 op figuur 28) Op de Putberg (Asbeek, Asse) ligt het landgoed ‘Kasteel De Berghen’ bestaande uit een landschappelijk park, hoogstamfruitboomgaard, weiden en valleibos, oorspronkelijk bijna 10 hectare, aangelegd rond een eclectisch kasteel van 1914. Het domein werd opgesplitst in 1932 en in de jaren 1990 heraangelegd en verrijkt met een landschappelijke vijver. In 2013 werd het landgoed uitgebreid met een hoeve, weilanden en bosje aan de over-kant van de Broekebeekvallei. Op vraag van de eigenaar werkte Regionaal Landschap Groene Corridor samen met Bosgroep Groene Corridor een herinrichtingsplan en bijhorend beperkt beheerplan uit voor het gehele domein. In 2009 werden naast het vervolledigen van de hoogstamboomgaard en het omringen van de boomgaard door een meidoornhaag, ver-schillende nieuwe houtkanten aangeplant langsheen de perceelsgrenzen van verschillende schapenweides. Op deze manier werd het historisch landschap van Asbeek versterkt. In 2010 werden de aanplantingen ingeboet en de overtollige plantengroei op de landschappelijke vijver werd verwijderd en waar nodig werd de vijverbodem hersteld. In 2011 werden enkele oude, zieke hoogstammen verwijderd. Deze gevelde bomen werden in het voor-jaar 2012 vervangen door nieuwe solitaire bomen en bomengroepen. De oude en landschapsbepalende knotwil-genrij langsheen het natte weiland aan de voet van de Rampelberg en Keierberg werd in 2014 geknot. Op deze manier werd een zwaar achterstallig beheer terug opgestart. Daarnaast werd de massale wilgenopslag gemaaid om zo de vroegere valleiweide in ere te herstellen. Eveneens werd in 2014 het bestaande afwateringsgrachtje herlegd naar een meer natuurlijke loop centraler op het perceel en werden langsheen deze loop een poelensnoer aangelegd om het perceel nog meer ecologisch op te waarderen. Het in 2014 opgestarte maaibeheer werd ook in 2015 en 2016 verdergezet. Na 2 jaar wordt de vroegere valleiweide terug zichtbaar.


- 69 -

Gepland in 2017 - Afwerken projecten opgestart in 2016:

o Landgoed Wormelaar, Zemst: afwerking FASE I herstel historische boomgaard adviserende en ondersteunende rol in het herstel van de waterput (zie gelinkte acties)

o Parktuin Psychiatrische kliniek Sint-Alexius, Grimbergen: verder inboeten aanplantingen begeleiden mogelijke externe opmaak bomenbeheerplan

o Parktuin Neromhof, Meise: Bekijken welke inrichtingen reeds uitgevoerd kunnen worden (boomgaard, knotwil-

gen, solitaire bomen, aangepast maaibeheer, infoborden en toegangspoorten,…)

- Opstarten nieuwe deelprojecten binnen ‘Historische parken en tuinen’: o Landgoed Domein van Perk, Steenokkerzeel:

Bekijken mogelijkheden en timing rond omvorming dreef Kasteelhoekstraat Reserveactie: herstel historische hoogstamboomgaard op kasteeldomein indien ak-

koord eigenaar o Reserveacties:

Reserveactie: Landgoed Gravenkasteel, Grimbergen: herstel historische boomgaard, poelen, … (zie gelinkte acties soortbescherming) - 8 op figuur 28

Reserveactie: Landgoed Lintkasteel, Grimbergen: herstel historische boomgaard, bo-menrijen…- 9 op figuur 28


Figuur 28 – Overzichtskaart van de historische parken & tuinen waar RLGC tussen 2007 en 2016 actief was; nummers verwijzen naar de beschrijving in de tekst

8

1

3

2

4

5

6

7

9

°


- 70 -

Figuur 29 – Inhuldiging bijenhotel Parktuin Psychiatrische kliniek Sint-Alexius, Grimbergen (boven); Waterput in

het parkbos Wormelaar, Zemst (onder)

Nazorg & opvolging Nazorg/opvolging is identiek aan deze die opgesomd staan onder Actie 1 ‘Poelennetwerk’, Actie 2 ‘Hagen, heg-gen en houtkanten’, Actie 3 ‘Hoogstamboomgaarden’ en Actie 4 ' Bomenrijen, dreven en solitaire bomen'. Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). Voor de terrein-realisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel: - Max. 70% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of provinciale

projectmiddelen, dienst Erfgoed. Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Wat betreft eventuele slibruiming van de waterpartijen wordt de maximale financiële tussenkomst door RLGC

beperkt tot 5000 €. De tussenkomst voor de noodzakelijke basis-slibanalyse is beperkt tot 70%. - De provinciale projectmiddelen voor historische landschapszorg worden ingezet in de focuszone ‘Vallei van de

Grote Molenbeek’, andere valleigebonden focuszones of projecten binnen het thema ‘Historische parken & tuinen’

Gelinkte acties Actie 1. Poelen Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor Actie 30. Natuur & cultuur op het Domein Van Perk - Steenokkerzeel Actie 53-55. Gebiedsgerichte projecten


- 71 -

Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving IHD Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/12/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, gemeenten, Natuur-punt vzw Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, gemeentebesturen en andere openbare besturen Doelstelling Kleine landschapselementen zijn meer dan bomen, hagen of houtkanten. Ook kleine bouwwerken kunnen hun stempel drukken op het uitzicht van een landschap en een boeiend verhaal vertellen. Denken we maar aan veld-kapelletjes, veldkruisen, grenspalen, wegwijzers, ijskelders… Door hun beperkte omvang dreigen deze niet-be-schermde elementen echter meer en meer te verdwijnen. Regionaal Landschap Groene Corridor wil door de landschappelijke herwaardering van hun omgeving en door restauratie van het klein (bouwkundig) erfgoed zelf, deze tendens een halt toeroepen. Korte omschrijving Cultuur & Natuur: In veel kasteeldomeinen zijn nog historische ijskelders te vinden, die vroeger dienst deden als opslagplaats voor ijs. Deze ijskelders hebben een grote cultuurhistorische waarde en bieden – dankzij hun sta-biele temperatuur en luchtvochtigheid – ook waardevolle overwinteringsplaatsen voor vleermuizen. Restauratie van dergelijke ijskelders is dus belangrijk zowel vanuit cultuurhistorisch oogpunt als voor de nabestemming. Cultuur & Landschap: Waar je ook wandelt, overal kom je (veld)kapelletjes of (veld)kruisen tegen. Sommigen hebben een eeuwenoude geschiedenis en zijn van belangrijke architecturale waarde, anderen kenden een plotse opbloei naar aanleiding van een mirakel en verdwenen dan weer uit beeld, weer anderen plaatste men uit dank-baarheid om een verkregen gunst of zijn doodgewoon kitscherig. Kapellen zijn er dus in alle vormen en maten, van alle leeftijden, eenzaam langs een landweg of drukbezocht omwille van zijn al dan niet ware mirakelwaarde. 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed In de samenwerkingsovereenkomsten tussen de provincie en de regionale landschappen wordt de financiering voor het uitvoeren van de taken in het kader van landschapszorg geregeld. Naast de reguliere werking, biedt de provinciale Dienst Erfgoed sinds 2015 via een aparte projectoproep ‘360° Erfgoed’ de opportuniteit om extra projectmiddelen te kunnen aanspreken specifiek voor KBE/KHE. Het dient een project te zijn waarbij het her-waarderen van onroerend erfgoed (klein historisch erfgoed), en het landschap dat er onlosmakelijk mee ver-bonden is, centraal staat. Met dit project wil de Dienst Erfgoed een staalkaart tonen van verschillende vormen van landschapszorg, vertrekkend vanuit gebouwde elementen in het landschap: ijskelders, tumuli, kapellen, fo-lies, kerkhoven, grens- en schandpalen, waterputten, omgeving hoeves, poorten, bunkers, bakovens, loopgra-ven, serres… Gerealiseerd in 2016 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Verfraaien veldkapellen & - kruisen ‘Weg-oem’ of ‘Kruisborre-ommegang’, Asse. De ‘Weg-oem' is een Zuid-Brabantse benaming voor een bedevaartsweg. Ze is ook bekend als de ‘Kruisborre-ommegang’ en vormt een landschappelijk en cultuurhistorisch aantrekkelijke (wandel)route in Asse, ten zuiden van het gemeente-centrum, op de grens met Ternat. Vanaf de Kruisborre-kapel volgt een schitterend wandeltra-ject van 1 km. Het leidt doorheen een golvend, gevarieerd en diep ingesneden landschap, voornamelijk tussen


- 72 -

weides, hoogstamboomgaarden en bos. Dit traject loopt ook langs allerlei kapellen die er zijn gebouwd als dank-betuiging voor verkregen gunsten bij de bedevaart naar de Kruisborre. Vooral tussen de twee Wereldoorlogen was de weg-oem sterk in trek, met name in de meimaand. Het moet één van de populairste bedevaartsplaatsen in Brabant zijn geweest. Die traditie is nu bijna volledig verdwenen en het achtergebleven klein bouwkundig erfgoed kreeg steeds minder en minder de nodige zorg. Via ‘360° Erfgoed’ werd er in 2016 door RLGC -samen met de gemeente Asse en de verschillende eigenaars van de veldkapellen & - kruisen het plan aangevat om hierin verandering te brengen:

- Overleg werd opgestart met de eigenaars, kerkfabriek, heemkring en gemeente Asse - Er werd een projectaanvraag ingediend bij de provincie Vlaams-Brabant - Ook een aanvraag tot erkenning van de ommegang als ‘Waardevol, niet beschermd erfgoed’ werd op-

gemaakt. - In functie van de restauratie werd iedere kapel & kruis werd aan grondige inspectie onderworpen (i.s.m.

Monumentenwacht Vlaams-Brabant) - Eind 2016 werden de nodige restauratiewerken aangevat. - Ook de omgeving rondom de kapellen en kruisen kan rekenen op het nodige onderhoud en waar nodig

werd uitheemse hagen (bv. in paplaurier) vervangen door autochtoon plantgoed om een landschappe-lijke integratie te bevorderen (plantseizoen 2016-2017)

- De projectsubsidie ter ontsluiting van erfgoed werd in 2016 aangevraagd in navolging van het reeds goedgekeurde 360° erfgoedproject ‘Verfraaien veldkapellen & -kruisen ‘Weg-oem’ of ‘Kruisborre-om-megang’, Asse. Met deze aanvraag beoogde het RLGC i.s.m. de gemeente Asse een betere ontsluiting van het gehele project (infoborden, brochure, zitbanken). Op die manier worden zowel erfgoed- als landschapsbeleving vergroot. Op 8/12/2016 werd deze subsidie door de provincie Vlaams-Brabant - dienst Erfgoed echter niet toegekend. Ondanks dit besluit heeft de gemeente Asse budget ter beschik-king gesteld om in 2017 de ontsluiting alsnog te kunnen laten doorgaan. Hiervoor werden er in 2016 reeds concrete stappen gezet om alle acties af te werken tegen de Erfgoeddag op 23 april 2017 (zie gelinkte acties).

Cultuur & Landschap: Parkornamenten, Wormelaar In navolging van het in 2015 gerealiseerde project ‘360° Erfgoed: Parkornamenten Wormelaar, Zemst’ (zie ge-linkte actie ‘Historische parken en tuinen’) gaf het RLGC in 2016 bijkomend advies en ondersteuning in het plan om de waterput gelegen in het bos te laten restaureren. De te nemen stappen en bijhorende kostenraming werd door RLGC opgevolgd en aan de eigenaar, Natuurpunt Zemst, overhandigd. Deze is vandaag in beraad over een mogelijke uitvoering in 2017. Cultuur & Landschap: Opwaardering omgeving ‘Kapel van Amelgem’, Meise (Kapel OLV Geboorte): De acties die door het RLGC werden vooropgesteld werden in 2016 ondergebracht in de acties van het strategi-sche project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). In 2017 wordt er binnen dit project mogelijk een beheer-plan opgestart. Cultuur & Natuur: IJskelders op het Domein 3 fonteinen, Vilvoorde In 2016 ging het RLGC op prospectie in het Domein 3 fonteinen te Vilvoorde om op zoek te gaan naar de res-tanten van ijskelders. Hierbij werden 2 duidelijke ijskelders ontdekt, 1 vermoedelijke ijskelder, 1 ‘verdwenen’ ijskelder en een champignongrot. Dit biedt mogelijks een aantal kansen om ook het ijskelder-verhaal in ko-mende werkingsjaren verder te zetten. Gepland in 2017 360° Erfgoed – Projectsubsidie Provincie Vlaams-Brabant, Dienst Erfgoed: Verfraaien veldkapellen & - kruisen ‘Weg-oem’ of ‘Kruisborre-ommegang’, Asse. - Verdere opvolging en rapportage van de lopende restauratiewerken, opgestart in 2016 en af te ronden in 2017,

in het kader van het ‘360°Erfgoed’ project ‘Verfraaien veldkapellen & - kruisen ‘Weg-oem’ of ‘Kruisborre-om-megang’, Asse.

- Ontsluiting van de Kruisborre-ommegang i.s.m. de gemeente Asse. Hiervoor wordt er, mede dankzij de hulp van de lokale heemkring, aan iedere kapel een informatiebord voorzien en wordt er een brochure uitgebracht met verdere informatie over de ommegang en het aantakkende recreatieve wandel-en fietsnetwerk (zie ge-linkte acties).

- In het kader van de Erfgoeddag 2017 wordt de Kruisborre-ommegang ook in de kijker gezet (zie gelinkte acties).


- 73 -

Onderzoeken mogelijkheden Provinciale Projectoproep ‘360° Erfgoed’ 2017-18: - Mogelijk project in dit kader is de begraafplaats, kapel en pastorietuin, Londerzeel. Na een voorbereidend ter-

reinbezoek in het voorjaar zal bekeken worden of in dit verband een projectaanvraag kan uitgewerkt worden. In dat geval voorzien we in 2017 ook aanbesteding, opvolgen uitvoering en rapportage van de werken.

- In de wetenschap dat een gelijkaardige projectoproep ‘360° Erfgoed’ ook in 2018 zal worden uitgeschreven, worden er in de loop van 2017 ook nieuwe mogelijkheden onderzocht en contacten met eventuele partners gelegd.

Cultuur & Landschap: ‘Beschermd Monument ‘Knoteik & Herinneringskruis’, Terspelt (Merchtem - Verfraaien directe omgeving ‘Beschermd Monument ‘Knoteik & Herinneringskruis’, Terspelt (Merchtem)’, na

onderhoudsbeurt in 2014, onder begeleiding van RLGC. Cultuur & Landschap: Parkornamenten, Wormelaar - Verder opvolgen en ondersteunen restauratie waterput in Parkbos, Wormelaar indien akkoord van de eigenaar

Natuurpunt. Cultuur & Natuur: IJskelders op het Domein 3 fonteinen, Vilvoorde - Verder aftoetsen haalbaarheid herstel verschillende ijskelders en herinrichting als vleermuizenoverwinterings-

plaats: o terreininspectie & herstelmogelijkheden ijskelder domein Kasteel van Imde (Wolvertem) in-

dien akkoord van eigenaar. o verder onderzoek naar herstelmogelijkheden ijskelders domein 3 fonteinen (Vilvoorde) o verdere verspreiding brochure ‘IJskelders in Vlaams-Brabant’ onder eigenaars als met oproep

tot mogelijke terreinacties.

Eventueel opstarten nieuwe projecten binnen ‘Klein bouwkundig erfgoed en omgeving’: haalbaarheid afhankelijk van extra (externe) financiële mogelijkheden. Situering & illustraties

Figuur 31 – Overzichtskaart van het door RLGC gerestaureerde klein bouwkundig erfgoed


- 74 -

Figuur 32– Illustratie eerste restauratiewerken aan de veldkapellen & -kruisen aan de Kruisborre-ommegang in

Asse (boven) en terreinbezoek ijskelders park 3 Fonteinen (onder) Nazorg & opvolging IJskelders: jaarlijkse inventarisatie overwinterende vleermuizen i.s.m. vleermuizenwerkgroep Natuurpunt Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). Voor de terrein-realisaties i.k.v. deze acties geldt de volgende algemene verdeelsleutel:

- Max. 70% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen, dienst Erfgoed. - Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar. - Het project ‘360° erfgoed – Kruisborre werd voor 70% gefinancierd via projectsubsidies ‘360° erfgoed’ via de

provincie Vlaams-Brabant, dienst Erfgoed. 20% van de cofinanciering werd gedragen door de gemeente Asse; 10% door de eigenaars van de diverse kapellen. In 2017 zal de gemeente Asse nog eens 30% van de kosten als cofinanciering voorzien en zal RLGC 70% financieren via provinciale projectmiddelen, dienst Erfgoed.

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 12. Historische tuinen en parken Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 26. Open Monumentendag – Zemst Actie 30. Natuur & Cultuur op het Domein van Perk – Steenokkerzeel Actie 31. Erfgoeddag - Asse Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse


- 75 -

Actie 14. Groene Houtcarrousel GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Geertrui Dehandschutter, Klaas Van Roy (BGGC) Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Onroerend Erfgoed, Vlaamse Landmaatschappij Bosgroep Groene Corri-dor vzw, gemeenten, Natuurpunt vzw, Agentschap voor Natuur en Bos. Doelgroepen Diverse grondeigenaars of beheerders: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare be-sturen, natuurverenigingen. Doelstelling(en) De algemene doelstelling van het project is de instandhouding van de knotbomenrijen en houtkanten door een blijvend regulier beheer. Dit door gemotiveerde (natuur)liefhebbers aan slag te zetten bij diegene die een tekort aan werkkrachten of tijd hebben in kader van het beheer van deze ecologisch belangrijke houtige kleine land-schapselementen (landbouwers, gemeenten, particulieren). Het bekomen brandhout is dan de beloning/vergoe-ding voor dit werk. Zo beogen we naast een heropnemen van het reguliere beheer tegelijk ook een positieve klimaatimpact (korte omloophout). Korte omschrijving Het landschap rondom ons draagt nog veel stille getuigen van een jarenlange noeste arbeid. Kleine landschaps-elementen (KLE) als knotbomen, hagen en houtkanten waren door de eeuwen heen in gebruik en dus ook in beheer van mensen. Ze zorgden voor brandhout en geriefhout, hielpen weilanden draineren of deden dienst als perceelsscheiding of windscherm. Daarnaast hebben deze elementen een hoge landschaps- en natuurwaarde. Sommige van deze functies zijn deels verloren gegaan, maar desondanks blijft een correct uitgevoerd beheer belangrijk om deze houtige kleine landschapselementen op lange termijn te behouden. Hakhout is een vorm van bos- en houtkantenbeheer dat eeuwenlang werd toegepast in Vlaanderen, vooral met als doel brandhout te winnen. Hakhout in de onderetage van het bos heeft ook heel wat natuurwaarde en veel (bos)beheerders willen het hakhoutbeheer daarom opnieuw opnemen. Ook het knotten van bomen kent een zeer lange traditie. Al eeuwenlang ontdoen we sommige boomsoorten op regelmatige tijdstippen van hun kruin omwille van het hout. Meestal denken we bij knotbomen aan wilgen, maar ook andere boomsoorten kunnen worden geknot (eiken, lindes, essen, …). Omdat deze wijze van houtproductie niet rendabel meer is dreigen de karakteristieke knotbo-men uit het landschap te verdwijnen. Om het achterstallig beheer een halt toe te roepen, startte RLGC samen met BGGC in 2011 het project ‘Groene Houtcarrousel’. Het samenbrengen van vraag naar brandhout en het aanbod ervan, zorgt ervoor dat knotbomen worden geknot en onrendabel hakhoutbeheer wordt uitgevoerd. In 2016 broedde er bij diverse regionale landschappen het idee om samen een digitaal platform uit te werken (zie verder). Gerealiseerd in 2016

- Verder in kaart brengen van de vraag- en aanbodzijde via de diverse kanalen met het oog op de opmaak van de brandhoutcatalogus 2016-2017.

- Opstellen brandhoutcatalogus i.s.m. Bosgroep Groene Corridor vzw. - Promotie en communicatie aanbod brandhoutcatalogus via de diverse kanalen. - Een eerste versie van de brandhoutcatalogus met aanbod van 2 BGGC-loten werd uitgestuurd begin no-

vember aan 160 geïnteresseerden (deze zal dynamisch worden aangevuld met nieuwe loten midden no-vember, waarvan 4 RLGC-loten). 1 van de 4 RLGC-loten werden reeds toegewezen en worden in de winter 2016-2017 uitgevoerd.

- Opvolgen van de knot- & hakhoutwerken opgenomen in de brandhoutcatalogus 2016-2017. - Uitwerken van een digitaal platform – ‘de knotapp’ - i.s.m. andere geïnteresseerde regionale landschappen.

Onderzoeken naar vorm, inhoud, werking, prijsaanvraag bij verschillende web-ontwikkelaars.


- 76 -

Tabel 18 - Overzicht van de aangeboden (knot)loten via brandhoutcatalogus in 2016

Nr. Gemeente Straat Of locatie

Aangeboden in catalogus 2015-2016

Aangeboden in catalogus 2016-2017

Type interventie

aantal bomen (stuks)

Al uitgevoerd op 31/12/2016?

1 Asse Keienveld

x Achterstallig knotten

10 Nog niet

2 Asse Kobbegem-straat

x x Achterstallig knotten

10 Ja

3 Asse Morette-weg

x x Achterstallig knotten

15 Nog niet

4 Asse Elshout x Achterstallig knotten

3 Nog niet

5 Merchtem Drielinden-baan

x Achterstallig knotten

15 Nog niet

Figuur 33 - Overzicht per gemeente van de (knot)loten via brandhoutcatalogus tijdens de periode 2011-2016

Gepland in 2017

- De brandhoutcatalogus wordt in 2017 omgedoopt tot een digitale ‘knotapp’. Via deze online applicatie kun-nen eigenaars makkelijker hun loten aanbieden en vinden knotters op een heldere manier het lot dat hun het beste past. Door het quasi volledig automatiseren van deze handelingen worden een aantal organisa-torische taken voor het RLGC geminimaliseerd en komt er meer ruimte vrij om maximaal in te zetten op promotie en de opvolging van knot-& hakhoutwerken. Bovendien heeft het RLGC met deze ‘knotapp’ een eenvoudige tool in handen om de vraag- en aanbodzijde in kaart te brengen en deze gegevens te verwer-ken.

- Promotie via reguliere kanalen en gemeenten.


- 77 -


Figuur 34 - Overzichtskaart aangeboden/uitgevoerde (knot)loten via brandhoutcatalogus periode 2011-2016

Figuur 35 – Eerste versie van de structuur voor de knot-website i.s.m. andere regionale landschappen in Vlaanderen


- 78 -

Nazorg & opvolging De Groene Houtcarrousel, de toekomstige ‘knotapp’ en flankerende cursussen kunnen gezien worden als nazorg voor het uitvoeren van achterstallig & regulier beheer van knotbomen en houtkanten. Financieringskanalen - Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling his-

torische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). - De uitvoering van de werken in het knotseizoen 2016-2017 gebeurt gratis in ruil voor het brandhout en

houdt dus voor RLGC geen andere directe kosten in. - De opstartkosten en de kosten voor het jaarlijkse beheer van de knotapp-website worden gefinancierd

met provinciale middelen, dienst Erfgoed Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 10. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 48. Cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders, flyers, affiches

Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Trekker / Contactpersoon bij RLGC Afhankelijk van de deelactie RLGC of erfgoedconsulent Agentschap Onroerend Erfgoed / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Patrick Endels Partners Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap voor Natuur en Bos, provincie Vlaams-Brabant, gemeenten, Strate-gisch Project Groene Noordrand Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, gemeentebesturen en andere openbare besturen… Doelstelling(en) De nadruk van de werking van de projectmedewerker landschapszorg ligt op projectuitvoering op het terrein (zie gelinkte acties). Daarnaast wordt deze medewerker echter ook vaak om advies of ondersteuning gevraagd in projecten die niet direct in aanmerking komen voor tussenkomst via de eigen projectmiddelen van de provincie Vlaams-Brabant, maar bv. wel voor andere premies van Agentschap Onroerend Erfgoed (o.a. beheersplannen -vroegere landschapsbeheerplan, herwaarderingsplan-, onderhoudspremie) of Provinciale dienst Erfgoed (o.a. ondersteuning waardevolle gebouwen en klein historisch erfgoed voor openbare besturen). Korte omschrijving De acties die hierbij worden genomen zijn:

- Terreinbezoek en overleg met de betrokken eigenaar - Promotie van instrumentarium van Provincie, Dienst Erfgoed of het Agentschap Onroerend Erfgoed - Adviesverlening, doorverwijzing of administratieve ondersteuning van eigenaars van beschermde mo-

numenten of eigenaars in beschermde landschappen en dorpsgezichten voor aanvraag subsidies,… - Deelnemen aan beheercommissies voor opmaak van een beheersplan (vroegere landschapsbeheerplan

of herwaarderingsplan) - Algemeen advies bij landschapswerken, bomen, …


- 79 -

Gerealiseerd in 2016 1. Adviezen i.s.m. Strategisch project ‘Groene Noordrand’ Op 01/09/2016 werd het strategisch project ‘Groene Noordrand’ opgestart (zie gelinkte acties). De adviescom-missies die voorheen volledig door het RLGC werden opgevolgd en nu binnen dit strategisch project vallen, zijn hieronder toegelicht. Het RLGC blijft echter ook in 2017 een betrokken partij en zal deze adviezen nauwgezet opvolgen i.s.m. de projectcoördinator. Stimuleren onderhoud en herstel binnen beschermde landschappen

Beschermd landschap ‘Landschap gevormd door oud kasteel en omgeving’ en Beschermd landschap ‘Landschap gevormd door de Sint-Servatiuskerk met omliggend oud kerkhof’, Wemmel (1 op figuur 35) In de loop van 2008 werd er, op aanvraag van het College van burgemeester en schepenen van Wemmel, een beheercommissie samengesteld om voor deze sites een landschapsbeheerplan op te maken. De projectmede-werker landschapszorg maakt hier deel van uit als vertegenwoordiger van RLGC. In 2009 is de beheercommissie niet bijeengekomen wegens nog niet door de minister goedgekeurde vervanging van de gemeentelijke vertegen-woordigers binnen de commissie. In 2010 was deze goedkeuring er wel en ging de beheercommissie van start. In 2010 werd één keer samengekomen. In 2011 kwam de commissie twee keer samen. Hierbij werd o.a. de gun-ningsprocedure voor de opmaak van het landschapsbeheerplan door een studiebureau doorlopen, werd de op-dracht toegekend en stelde het gekozen studiebureau haar team en planning voor. In 2012 heeft het studiebu-reau het landschapsbeheerplan opgemaakt en dit onder begeleiding en met regelmatige terugkoppeling naar de beheercommissie. RLGC adviseerde in elke fase van dit proces (prioritaire acties, aanbesteding, gunning, feed-back op verschillende onderdelen van het beheersplan). In 2013 en in 2014 werd de beheercommissie niet meer samengeroepen. Eind 2014 werd het definitieve landschapsbeheerplan wel afgewerkt en voorgelegd aan de ge-meente, het Agentschap Onroerend Erfgoed en de Minister ter goedkeuring, met positief gevolg. Op vraag van de gemeente kwam de beheercommissie eind 2015 samen voor de bespreking van het door een studiebureau opgemaakt voorontwerp voor een 1ste uitvoeringsplan, nl. de kerkomgeving. In 2016 is de beheercommissie niet bijééngekomen, maar werd een gemeentelijke adviesvraag over de soortenkeuze van de nieuw aan te planten bomen in de kerkomgeving beantwoord.

Beschermd landschap ‘Het gehucht Amelgem & omgeving’, Meise (2 op figuur 35) Een groot deel van het gehucht Amelgem (Oppem, Meise) is beschermd als landschap. Het gebied heeft een nog grotendeels ongerept landelijk karakter, met contrasten tussen de open kouters en de diep ingesneden colluviale dalen en met vergezichten vanaf de Heerbaan. Het vormt bovendien een ongerepte visuele eenheid, die bij-draagt tot de intrinsieke waarde en de authenticiteit van de betrokken beschermde monumenten (hoeven Klein Amelgem, Groot Amelgem en de kapel van Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte). Na enkele concrete vragen aan RLGC naar advies in 2015 (o.a. door gemeente i.k.v een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag voor het kappen van een 200-tal populieren en door kerkfabriek naar achterstallig beheer kapelbomen (zie verder)), drong RLGC bij de gemeente aan om hiervoor in 2016 een beheersplan te laten opstellen, al dan niet begeleid door een stuurgroep. Op deze manier kan dergelijk advies ingepast worden in een grotere visie worden en kunnen er bij het Agentschap Onroerend Erfgoed in de toekomst voor terreinrealisaties onderhoudspremies worden aange-vraagd. In 2016 zijn hier nog geen verdere stappen in ondernomen. In 2017 wordt dit terug opgenomen i.k.v. het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties) Hierin neemt het RLGC een ondersteunende rol op. Stimuleren onderhoud en herstel binnen beschermde dorpsgezichten

Beschermd dorpsgezicht ‘De Maalbeekvallei’, Grimbergen (3 op figuur 35) Een groot deel van de Maalbeekvallei (Grimbergen) is beschermd als dorpsgezicht. De Maalbeek is een blauw lint dat waardevol cultuurhistorisch erfgoed (o.a. 4-tal watermolens, oude hoeves… ) met elkaar verbindt, om-geven door een gebied met een hoge natuur- en landschapswaarde. RLGC drong in 2010, na enkele realisaties in 2009 en 2010, bij de gemeente aan om hiervoor een herwaarderingsplan te laten opstellen (met uitbreiding van het beschermde gebied met aansluitende gemeentelijke eigendommen zoals het recreatiegebied langsheen de Oyenbrugstraat), al dan niet begeleid door een stuurgroep. In 2011 werd dergelijke stuurgroep opgericht. RLGC is hierin vertegenwoordigd door de projectmedewerker landschapszorg. Daarnaast werd door het college de opdracht tot opmaak startnota 'Omgeving Oyenbrugmolen' gegeven aan een studiebureau. In de loop van 2011 werd de methodiek echter bijgestuurd en werd gekozen om de ankerplaats 'Maalbeekvallei ten Oosten van Grim-bergen' definitief te beschrijven en zo de mogelijkheid te creëren om in de toekomst over te gaan tot een erf-


- 80 -

goedlandschap en de bijhorende mogelijkheden tot opmaak landschapsbeheerplan en bijhorend instrumenta-rium van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Deze beschrijving, waarbij RLGC adviseerde, en voorlopige vastleg-ging werd afgerond in 2014. Daarnaast werd in 2013 het proces opgestart voor de opmaak van een Beheersplan (vroegere Herwaarderingsplan). De projectmedewerker landschapszorg maakt hier deel van uit als vertegen-woordiger van RLGC. De eigenlijke keuze van studiebureau en de opmaak van het beheersplan stond op de agenda voor 2014. In de loop van 2015 kwam de beheercommissie een aantal keer samen voor de bespreking en afwerking van het beheersplan. RLGC adviseerde in elke fase van dit proces (prioritaire acties, aanbesteding, gunning, feedback op verschillende onderdelen van het beheersplan). Begin 2016 werd het afgewerkte beheers-plan ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeente, het Agentschap Onroerend Erfgoed en de Minister. Begin 2016 gaf de gemeentecommissie zijn goedkeuring. Op 25 april 2016 volgde de goedkeuring van het Agentschap en de Minister. Eveneens in 2016 werd een studiebureau aangesteld voor de opmaak van een landinrichtingsplan op basis van dit beheersplan. Stimuleren onderhoud en herstel van beschermde monumenten Beschermd monument ‘Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekapel & omgeving (Amelgem)’, Meise (4 op figuur 35) Op vraag van de Kerkfabriek, eigenaar en beheerder van de kapel, en de gemeente Meise, beheerder van de directe omgeving van de kapel, bracht de projectmedewerker landschapszorg in 2014 een terreinbezoek met het oog op advies rond de opwaardering en de heraanleg en beheer van de onmiddellijke omgeving bestaande (o.a. monumentale bomen, struiken en heesters, onverharde paden,…). Op advies van RLGC werd in 2015 een basis-vitaliteitsonderzoek (VTA) uitgevoerd op de 7 kapelbomen. De projectmedewerker landschapszorg ging met 3 boomverzorgers ter plaatste met het oog op verkrijgen van advies en hun bijhorende offerte voor het achterstal-lig onderhoud van de kapelbomen. Op basis van de binnengekomen offertes werd een gunningsadvies gegeven aan de Kerkfabriek en gemeente en werd het onderzoek mee opgevolgd. Daarnaast werd door RLGC bij het Agentschap Onroerend Erfgoed een onderzoekspremie hiervoor aangevraagd. De resultaten van deze basis VTA werden teruggekoppeld naar de eigenaar en omwonenden. De beslissing tot eigenlijke uitvoeringsmaatregelen ligt nu bij hen. Eventuele verdere stappen zullen door RLGC verder mee opgevolgd worden. In 2016 werd in dit kader een veiligheidskap van 1 van de 7 bomen uitgevoerd. 2. Algemeen advies RLGC wordt regelmatig ook om advies of ondersteuning gevraagd door zowel particulieren als overheden voor maatregelen die niet direct in aanmerking komen voor reguliere projecten, noch voor één of andere premie. Het gaat dan bv. over landschapsadvies bij vergunningsaanvragen en/of compensatieverplichtingen of bij achterstal-lig of regulier onderhoud van bomen (dreven, solitaire bomen, knotbomen, parkbomen, houtkanten, fruitbomen, …) of (grotere) waterpartijen. Gepland in 2017

- De onderstaande lopende beheercommissies worden verder opgevolgd i.k.v. Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties).

o Beschermd landschap ‘Landschap gevormd door oud kasteel en omgeving’ en Beschermd land-schap ‘Landschap gevormd door de Sint-Servatiuskerk met omliggend oud kerkhof’, Wemmel

o Beschermd landschap ‘Het gehucht Amelgem & omgeving’, Meise o Beschermd dorpsgezicht ‘De Maalbeekvallei’, Grimbergen – Landinrichtingsplan ‘Oostelijke

Maalbeekvallei’. o Beschermd monument ‘Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekapel & omgeving (Amelgem)’, Meise

- ‘Slapende’ beheercommissies worden opgevolgd indien deze terug worden heropgestart. (Bv. Be-

schermd landschap ‘Noordelijk deel van Rijksdomein en de Molenheide’, Zemst (5 op figuur 35), Be-schermd landschap ‘Het domein Ter Meeren’, Zaventem (6 op figuur 35)

- Op vraag van eigenaar of gemeente wordt voor projecten binnen beschermde landschappen, stads- of dorpsgezichten of aan beschermde monumenten administratieve ondersteuning gegeven voor de aan-vraag van onderhoudspremies.

- Nieuwe adviesvragen die zich aandienen, worden opgevolgd. - Vertegenwoordiging RLGC vzw in eventueel nieuw opgestart beheercommissies.


- 81 -


Figuur 36 - Overzichtskaart RLGC-advies bij Beschermde Monumenten, Beschermde Dorpsgezichten & Be-schermde Landschappen waar RLGC tussen 2007 en 2016 actief was; nummers verwijzen naar de beschrijving

van de acties in 2016 en 2017. Nazorg & opvolging Nazorg en opvolging maken inherent deel uit van deze actie (opvolging planopmaak en werken in beheercom-missies,…). Financieringskanalen Deze actie omvatte voor RLGC enkel personeelsinzet gefinancierd via de provincie Vlaams-Brabant, dienst Erf-goed (projectmedewerker landschapszorg voor de taakstelling historische landschapszorg) en de basiswerking (voor de andere betrokken medewerkers van RLGC). Advies en ondersteuning vragen daarnaast geen andere rechtstreekse kosten. Gelinkte acties Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse

1

6

3 2

4

5


- 82 -

4.1.4 Duurzaam bosbeheer

Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw

IHD Trekker / contactpersonen bij RLGC BGGC / Klaas Van Roy en Geertrui Dehandschutter (BGGC) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Alle medewerkers van RLGC Partners Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, alle bij BGGC aangesloten gemeenten Doelgroepen Private en openbare boseigenaars Doelstelling(en) Via de samenwerking tussen RLGC en BGGC streven beide organisatie volgende gezamenlijke doelstellingen na:

- Gezamenlijk aanspreekpunt voor gemeenten en doelgroepen m.b.t. de werkingsthema’s van RLGC en BGGC die erg complementair zijn

- Efficiënte inzet van mensen en middelen o om via schaalvergroting werkingskosten te drukken o ruimer of net gerichter promotie te voeren o om gezamenlijke terreinprojecten uit te voeren

Korte omschrijving De bosgroep werkt rond 4 grote pijlers: 1) Adviesverlening aan boseigenaars rond alle thema’s die gerelateerd zijn aan bosbeheer. Bijkomend – en

vaak volgend uit dit advies – wordt er eveneens een ondersteuning voorzien voor het eigenlijke bosbeheer. 2) Sensibilisatie en communicatie via tijdschrift de Bos(g)roep, via bebording n.a.v. terreinwerken, via het in-

richten van cursussen, elektronische nieuwsbrief… 3) Samenwerken aan bosbeheer: via de gezamenlijke aanpak met RLGC van prioritaire aandachtszones, bege-

leiding van de opmaak van uitgebreide bosbeheerplannen… 4) Projecten en terreinrealisaties: BGGC wil bosgerelateerde terreinrealisaties met een niet-economische ka-

rakter ondersteunen in regio NW-Brabant (poelen, open plekkenbeheer, bosranden, soortgerichte maatre-gelen, onrendabele omvormingen en exotenbestrijding)

Gerealiseerd in 2016 Deze samenwerking hield in 2016 o.a. onderstaande elementen in. Deze was – zeker vanaf midden 2016 - dui-delijk beperkter dan tijdens de voorgaande jaren. BGGC heeft tijdens de laatste maanden van 2016 immers geen nieuwe initiatieven meer opgezet aangezien de werking zoals ze nu is, in 2017 zal stopgezet worden.

1. Organisatorische/administratieve samenwerking: - gezamenlijke huisvesting en secretariaat - uitbuiten schaalvergroting: naast de voor de hand liggende zaken als delen huurlasten en aankoop bureau-

materialen ook i.k.v. terreinprojecten; gezamenlijke aanbestedingen (poelen, aanplantingen,…) en aanko-pen (uitrusting, plantgoed…)

- collegiale opstelling naar projectopvolging – efficiënte inzet personeel: o bestellingen/contacten aannemers o opstart/opvolging werken o adviesverlening en/of doorverwijzing (o.a. bij telefonische vragen…)

- delen van knowhow en gezamenlijke bibliotheek, gezamenlijke fotodatabank en digitaal archief… - gezamenlijke inzet promotiekanalen / afstemming doelgroepen voor vorming en publieksactiviteiten - gezamenlijke communicatie naar / afstemming met andere actoren (bv. gezamenlijk afstemmen van in-

breng RL/BG in Jaarplanning INL)


- 83 -

2. Inhoudelijke samenwerking - Samenwerking bij ad hoc werking i.k.v. natuurgerichte maatregelen in de bossfeer (zoals poelen en bosran-

den) en bij RL lopende acties rond aanleg en herstel van kleine landschapselementen - Samenwerking i.k.v. de Fruitboom- en haagplantactie van RLGC (bosrandpakket ingebracht door BGGC en

promotie initiatief naar boseigenaars) - Gezamenlijke brandhoutcatalogus i.k.v. het project ‘Groene Houtcarrousel’ (zie gelinkte acties) - Samenwerking i.k.v. vormings- en publieksactiviteiten, promotie van respectievelijke cursussen

Gepland in 2017

- BGGC zal zijn activiteiten nog verderzetten tot eind februari 2017 en blijft daarbij nog tot eind januari 2017 de huisvesting met RLGC delen.

- De provincie zal de bosgroepen vanaf 2017 niet meer financieel ondersteunen, maar zal via eigen mede-werkers een boswerking uitbouwen vanaf het voorjaar van 2017. Deze provinciale medewerkers zullen in de regio’s van de regionale landschappen ondergebracht worden, zo ook bij RLGC.

- Het is de bedoeling dat deze boswerking nauw afgestemd wordt met de acties die de regionale landschap-pen ondernemen.

- Het is op het moment van het opmaken van dit jaarverslag-jaarprogramma echter nog onzeker hoe en wan-neer deze werking concreet zal opgestart worden en hoe de integratie van de boswerking met de acties van RLGC in de regio zal verlopen.


Figuur 37 – Werkingsgebied Bosgroep Groene Corridor vzw: naast de 12 bij RLGC aangesloten gemeenten is

BGGC ook actief in Affligem (1), Machelen (2), Boortmeerbeek (3), Kampenhout (4), Wezembeek-Oppem (5) en Kraainem (6)

Financieringskanalen De personeelskosten voor de bosgroep worden gedragen door de subsidies vanuit de Provincie Vlaams-Brabant. Projecten en cursussen worden ook financieel ondersteund vanuit de provincie via de projectsubsidies voor na-tuurprojecten. Daarnaast ontvangt de bosgroep subsidies vanuit het Agentschap voor Natuur en Bos voor uit-voering van taken die passen binnen IHD, toegankelijkheid en groen in de stad Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 10. Autochtone bomen en struiken Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 25. Inrichting Rolleveld – Vilvoorde Acties 53-55. Gebiedsgerichte projecten

6 5

4

3

2 1


- 84 -

4.1.5 Duurzame landbouw

Actie 17. Beheerovereenkomsten Trekker / Contactpersoon bij RLGC VLM / Roald Steeno (VLM) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Heirman, Wim Solie, Brecht Vermote en Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Partners Vlaamse Landmaatschappij (maatregelen gefinancierd door de Vlaamse Overheid en de Europese Unie) Doelgroepen Landbouwers Doelstellingen De beheerovereenkomsten hebben als doel de natuurwaarden op landbouwgronden te verhogen en in stand te houden, alsmede de impact van de landbouwvoering op het milieu zoveel als mogelijk te neutraliseren. Hierbij zijn het de landbouwers zelf die zich engageren om deze doelstellingen te realiseren. In functie hiervan biedt de Vlaamse Overheid, hierin financieel geruggesteund door de Europese Unie, hen op maat een heel aantal maatregelen aan. Een beheerovereenkomst is de verzameling van deze maatregelen waarvan de uitvoering ge-regeld wordt onder de vorm van een 5-jarige overeenkomst tussen een landbouwer en de Vlaamse Landmaat-schappij. Korte omschrijving De Vlaamse Landmaatschappij biedt beheerovereenkomsten aan voor:

- perceelsranden om kwetsbare natuurelementen zoals bossen, waterlopen en holle wegen te bufferen, om pollen en nectar te voorzien en om een gunstig leefgebied te creëren voor allerhande dieren;

- erosiebestrijding door de aanleg van grasstroken op erosiegevoelige akkers en de aanleg van grasland op strategische plaatsen;

- soortenbescherming om het leefgebied van bv. akker- en weidevogels te verbeteren; - het onderhoud van kleine landschapselementen zoals hagen, heggen, houtkanten en knotbomen; - botanisch beheer om soortenrijke graslanden in stand te houden of te ontwikkelen; - een betere waterkwaliteit door teelten te kiezen met een laag risico op nitraatuitspoeling; - verminderde bemesting en fosfaatuitmijning in beheergebieden Natura 2000 (nog niet van kracht).

Gerealiseerd in 2016

- Afsluiten van beheerovereenkomsten Er liepen 23 hoofdovereenkomsten ten einde in 2016. Hiervan kwamen 3 dossiers niet in aanmerking voor hernieuwing, om de reden dat geen vergelijkbare maatregelen werden aangeboden onder het derde Pro-grammadocument voor Plattelandsontwikkeling (vb. onderhoud poel, niet-kerende bodembewerking) of om-dat de maatregelen niet voldeden om in aanmerking te komen voor hernieuwing. Van de resterende over-eenkomsten werden er 17 van de 20 hernieuwd of 85%. Naast de hernieuwde overeenkomsten gingen ook 8 nieuwe hoofdovereenkomsten van start op 1/1/2017.

- Begeleiding landbouwers Maar liefst 11 landbouwers werden begeleid bij de uitvoering van hun beheerovereenkomst. Door in te zet-ten op begeleiding probeert VLM te bewerkstelligen dat de maatregelen uit een overeenkomst correct wor-den uitgevoerd.

- Afleveren attesten niet-productieve investeringen Er werden voor het eerst attesten afgeleverd voor de aanplant van kleine landschapselementen in functie van de nieuwe subsidieregeling via het VLIF. Het handelt tezamen om 508 meter autochtone haag met be-scherming tegen vee.


- 85 -

- Uitvoering van de gemeentelijke erosiebestrijdingsplannen In de loop van 2016 was er lokaal sprake van zware overlast door onweders. Op aangeven van de getroffen gemeenten (Asse, Merchtem, Grimbergen, Meise) werden in samenwerking met de erosiecoördinator van de Provincie Vlaams-Brabant de knelpunten geïnventariseerd. Voor elk van deze knelpunten wordt bekeken of de problematiek opgelost kan worden door de gerichte inzet van beheerovereenkomsten.

- Informatie en sensibilisatie In 2016 moesten landbouwers verplicht maatregelen nemen op hun hoge en zeer hoog erosiegevoelige ak-kers om erosie te vermijden. In dit kader vond op 26 april een infoavond plaats voor de landbouwers van de gemeenten Meise, Wemmel, Merchtem en Grimbergen. Passend binnen dit thema lichtte de bedrijfsplanner toe in welke mate de beheerovereenkomsten overlappen met de nieuwe randvoorwaarden erosie die gesteld werden.

Tabel 19 – Cijfers met betrekking tot de huidige actieve beheerovereenkomsten in het werkgebied van Regionaal Landschap Groene Corridor (per datum van 1/1/2017).

Indicator Resultaat 2016 Aantal landbouwers met een beheerovereenkomst 90 KLE - Aanleg en onderhoud van heggen en hagen 6833 meter KLE - Aanleg en onderhoud van houtkanten 454 are Botanisch beheer (soortenrijk grasland) 21,49 ha Erosiestroken 20,97 ha Niet-kerende bodembewerking 138,80-166,56 ha ** Perceelsranden 35,75 ha Faunavoedselgewas 12,36 ha Gemengde grasstroken (plus) 22,36 ha

** De contractuele oppervlakte betreft de minimale oppervlakte die jaarlijks geactiveerd moet worden en komt overeen met de kleinst vermelde oppervlakte. De maximale oppervlakte betreft 1,2 x de minimale oppervlakte. Tussen deze twee getallen ligt de werkelijke oppervlakte die wordt gemeld en vergoed.

Gepland in 2017 De VLM beoogt in 2017 de opstart van een formele gebiedsgerichte projectwerking om samen met organisaties die actief zijn op het terrein uitdagingen op het vlak van natuur, milieu en landschap aan te gaan. In dit kader kwam het Regionaal Landschap met twee voorstellen:

a) Inzet van beheerovereenkomsten ter versterking van het Strategisch Project Maalbeekvallei en aan-grenzende kouters op grondgebied van de gemeenten Asse, Wemmel, Meise en Grimbergen;

b) Inzet van de beheerpakketten soortenbescherming in de akkervogelbeheergebieden te Sterrebeek (Za-ventem) en omgeving Kruiskouter (Asse-Merchtem).

Situering en illustraties

Figuur 38 – Recreanten langsheen een faunastrook (beheerovereenkomst) langs de schapenweg in Zaventem.


- 86 -

Figuur 39 - Overzichtskaart van de lopende beheerovereenkomsten op 1 januari 2016 Nazorg en opvolging Monitoring van de vogelvoedselgewaspercelen: jaarrond loopt de monitoring van de vogelvoedselgewasperce-len, uitgevoerd door de vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Noordwest-Brabant. De waarnemingen worden door deze vrijwilligers systematisch verwerkt waardoor de effectiviteit van het akkervogelbeheer in beeld wordt ge-bracht:

- Het gebied Dorenveld in Steenokkerzeel herbergt vooral veel leeuweriken en in de winter worden hoge aantallen kneus geteld.

- Ook op de Kruiskouter in Regelem durft het te krioelen van de akkervogels. Deze winter werden er ook 2 grauwe gorzen waargenomen hetgeen toch wel bijzonder is.

Financieringskanalen De beheerovereenkomsten worden gefinancierd met Europese en Vlaamse middelen. De administratieve kost verbonden aan het sluiten en opvolgen van de overeenkomsten, alsook de ondersteuning van de landbouwers via de reguliere werking van de bedrijfsplanner, valt voor het werkingsgebied van RLGC geheel ten laste van de VLM. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 21. Weg van gorzen - Sterrebeek Actie 28. Opening/wandeling ‘Weg van Gorzen’ - Sterrebeek Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Wemmel/Meise/Asse


- 87 -

4.2 Recreatief medegebruik en natuurrecreatie

4.2.1 Inrichting van terreinen met focus op recreatief medegebruik

Actie 18. Maak spel van je groen TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote, Wim Solie

Partners Bosgroep Groene Corridor, Agentschap voor Natuur en Bos, jeugdverenigingen, openbare besturen, kerkfabrie-ken en parochies, scholen, inwoners…

Doelgroepen Lokale jeugdverenigingen, buurtbewoners, scholen

Doelstelling(en) Het project heeft twee doelstellingen:

- Inrichting/beheer van terreinen in eigendom of ter beschikking gesteld aan jeugdverenigingen of lokale jeugd waarbij RLGC streeft naar een verhoging van de natuurwaarde van deze terreinen en een verho-ging van de educatieve waarde/natuurbeleving.

- Ondersteuning van de begeleiders om aan draagvlakverbreding te werken met jongeren en hen te hel-pen op een duurzame en respectvolle manier om te gaan met de aanwezige natuur/bos tijdens leuke activiteiten/spelen.

Korte omschrijving Een speelgroenproject kent normaal gezien volgende stappen:

- In een eerste stap creëert RLGC met alle betrokkenen (jeugdvereniging, buurtbewoners, ANB, ge-meente, school…) een kader waarbinnen RLGC en de lokale jeugd een inrichtingsplan kunnen uitwerken.

- Alle betrokkenen bespreken dit voorstel voor inrichting van het terrein, een voorstel dat na goedkeuring uitgevoerd wordt.

- Er worden duidelijke afspraken gemaakt wie welke delen financiert en de jeugd engageert zich minstens voor het behoud van deze inrichtingsmaatregelen, maar waar kan ook voor een goed beheer.

- In een volgende stap krijgen de begeleiders ondersteuning om leuke spelactiviteiten te ontwikkelen om maximaal op een duurzame manier gebruik te maken van de nieuwe natuur(infrastructuur).


- Verderzetten project speelweide Opsakee - Meise: o Aanplantingen kleinfruit op 02/16/2016 o Officiële opening speelweide en bouwen/vullen bijenhotel met buurtkinderen op 30/3/2016 o Terreinbezoek met gemeente i.f.v. aanvullende werken & controle uitval plantgoed 20/9/2016 o Aansturen plantwerken (inboeten) en aanplanten levende bouwwerken (wilgenhut en tunnel),

plaatsen educatieve infoborden tijdens dec 2016-jan 2017. - Project De Motte – Wemmel (zie gelinkte acties):

o Overleg met gemeenteambtenaren, scholen, Natuurpunt… op 25/5/2016 o Verder uittekenen ontwerp terrein, herwerken en opnieuw indienen projectaanvraag i.k.v. pro-

gramma ‘Toegankelijk groen Vlaamse Rand’ bij agentschap voor Natuur en Bos op 14/10/2016 - Project Parkpoort/kloosterpoort – Grimbergen (zie gelinkte acties):

o Ontwerp en aanleg extra spelelementen: boomstammetjesparcours & wilgenhut - Project buurtpark De Vlaamse Staak - Opwijk (zie gelinkte acties)

o Overleg met stuurgroep De Vlaamse Staak op 13/09/2016 o uittekenen technisch plan voor vlonders o Verwerving en onteigening op terrein zijn volop bezig


- 88 -

- Project speelgroen Eppegem met gemeente Zemst en chiro Eppegem: o Participatie – inspraakmoment met Chiro op 6/3/2016 o Overlopen inspraakmoment met gemeente + afspraken verder verloop op 17/3/2016 o Overleg met Chiro & gemeente op 28/06/2016 o Overleg i.v.m. ontwerp speelweide en indiening dossier met Chiro & gemeente op 13/12/2016

- Opstart project speelgroen Loodstuin met Riso Vlaams-Brabant in Vilvoorde (wijk Broek): o ‘Art d’Eco’ activiteit met buurtkinderen op 20/07/2016 (zie gelinkte acties) o Opmaken inrichtingsplan o Informatief moment voor buurtbewoners waar plan wordt voorgesteld: op 14/09/2016 o Opmaken en indienen gezamenlijk voorstel bij stad Vilvoorde op 24/10/2016 o Bespreking inrichtingsvoorstel met stad Vilvoorde op 19/12/2016

Gepland in 2017

Verderzetten/afronden van projecten die reeds liepen in 2016. - De Motte (Wemmel)

o Verderzetting project i.f.v. al dan niet goedkeuren projectaanvraag bij ANB o Integratie van dit project binnen gebiedsvisie i.k.v. gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’

(zie gelinkte acties) - buurtpark De Vlaamse staak - Opwijk: zie gelinkte acties voor details uitvoering in 2017 - afronden project speelweide Opsakee - Meise:

o plaatsen educatieve borden - afronden inrichting speelzone in Kloosterpoort – Grimbergen (zie gelinkte acties):

o plaatsen extra spelelementen: boomstammetjesparcours & wilgenhut - speelgroen Eppegem (Zemst)

o geen concrete acties gepland in 2017 tenzij opvolgen overleg aangezien verwerving van terrein nog moet gebeuren

- project speelgroen Loodstuin met Riso Vlaams-Brabant in Vilvoorde (wijk Broek): o uitvoeren inrichtingen o inplannen en ondersteunen van het openingsmoment i.s.m. RISO

RLGC aanvaardt nieuwe projecten enkel na afronden van lopende projecten en op vraag van de jeugd zelf om maximale betrokkenheid te garanderen en zo de kans op welslagen van het project te verhogen. Aangezien Lies Staes in 2017 een andere taakstelling heeft, zullen echter geen nieuwe projecten opgestart worden tot 2018. Situering & illustraties

Figuur 40 – Overzichtskaart van de afgeronde en lopende speelgroenprojecten met begeleiding van RLGC van

2010 tot 2016.


- 89 -

Figuur 41 – Sfeerbeelden speelgroen Opsakee in Meise (boven) en terrein voor aanleg speelgroenproject Loodstuin Vilvoorde (onder).

Nazorg en opvolging De nazorg en opvolging is reeds vervat in de opzet van deze projecten. Door nauwe betrokkenheid van jeugdbe-wegingen, of buurtbewoners bij de inrichting van de terreinen wordt nadien ook beter zorg gedragen voor het onderhoud/beheer van de natuurelementen op het speelterrein.

Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie (i.k.v. taak-

stelling realisatie strategische doelstellingen ANB). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016). In 2017 zal deze medewerker zich richten op het project ‘Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters’ en zullen daarom enkel lopende acties afgerond worden; ook via andere medewerkers (bv. Motte, Vlaamse Staak)

- Indien passend binnen de projectvoorwaarden voor bv. hagen, heggen en houtkanten of poelen, aanleg bos-randen, opruimen gebiedsvreemde constructies, kan RLGC en/of BGGC ook bijdragen tot de uitvoering van de voorgestelde inrichting volgens dezelfde verdeelsleutels als aangegeven onder deze acties. Deze terrein-realisaties en de natuurlijke speelelementen (bv. wilgenhutten) worden gefinancierd met de projectsubsidies van ANB i.k.v. realisatie van de strategische doelstelling ‘Groen in de stad(srand)’.

- Het project buurtpark De Vlaamse Staak (personeelsinzet én terreinrealisaties) wordt gefinancierd door de POM Vlaams-Brabant (zie gelinkte acties).

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 19. Kloosterpoort Maalbeekvallei - Grimbergen Actie 20. Groenzone ‘De Vlaamse Staak’ – Nijverseel Actie 22. Ontsluiting Peutiebos – link Groene Vallei – Vilvoorde Actie 24. Inrichting Motte - Wemmel Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Wemmel/Meise/Asse


- 90 -

Actie 19. Kloosterpoort Maalbeekvallei – Grimbergen

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote, Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Gemeente Grimbergen, Vlaamse Landmaatschappij, Bosgroep Groene Corridor, INL, SP Groene Noordrand Doelgroepen Inwoners van Gemeente Grimbergen. Doelstelling(en) - Het realiseren van een duurzame “poort” naar de Maalbeekvallei om op die manier aan te sluiten op de

groene recreatieve ontsluiting van de Maalbeekvallei via de inrichting van een perceel aansluitend op het centrum van Grimbergen.

- Het project kadert ook binnen de doelstellingen van de projectoproep van VLM ‘Quick-wins Vlaamse Rand’. Meer bepaald binnen de eerste pijler: een randgeval voor ruimte en rust, waarin mensen aangeven de kwa-liteit van wonen voor een belangrijke mate beïnvloed wordt in hoeverre er voldoende ruimte en rust in de leefomgeving aanwezig is.

- Bijkomend vormt dit parkgebied ondertussen één van de groenpolen binnen het strategisch project Groene Noordrand.

Korte omschrijving Binnen de valleistructuur van de Maalbeek zijn heel wat elementen aanwezig die het er aangenaam vertoeven maakt. Ondanks de enorme druk op de nog groene en open ruimte heeft de vallei immers nog een belangrijke waarde op het vlak van natuur, cultuur, landschap, recreatie en ontspanning binnen een sterk bebouwde context met een grote maatschappelijke vraag naar groene belevingsruimte en rust. De mogelijkheid bood zich aan om, binnen de projectoproep van VLM ‘Quick-wins Vlaamse Rand 2012’, de voor-malige opslagplaats van de gemeente Grimbergen t.h.v. de Wolvertemsesteenweg in te richten als een duurzaam park met een poortfunctie naar de aansluitende Maalbeekvallei. Door zijn gunstige ligging op een steenworp van het centrum vormt dit perceel immers de ideale begin voor een ontdekking van de vallei. Dit is een opportuniteit om niet alleen een fysieke poort te ontwikkelen voor de Maal-beek, maar in een vervolgtraject ook een echte ‘huisstijl’ voor dit gebied neer te zetten. Dit met als doel buurt-bewoners en bezoekers op een visueel coherente manier kennis te laten maken met het groene karakter van de streek. Bovendien zien we hierin een kans om een dynamiek op gang te krijgen voor de opwaardering van de hele beekvallei (zie gelinkte acties). Aanvullende projecten (bv. aanplantingen van hagen en houtkanten) kunnen een antwoord bieden aan de versnippering met als doel een samenhangende landschapsstructuur te realiseren. Gerealiseerd in 2016 - De meest ingrijpende realisaties dateren van 2013 (sanering terrein, grondwerken met modulering speelheu-

vels, aanleg pad,…). - Vanaf 2015 staat het ecologisch beheer van het terrein door de INL-ploegen van Pro Natura op het pro-

gramma: o Maaibeheer o jaarlijks inzaaien bloemenakker o Inboeten aanplantingen o Vrijstellen aanplantingen


- 91 -

- In 2016 werd ook een insectenhotel geplaatst als alternatief inhuldigingsbord voor de Kloosterpoort - In het kader van de laatste projectoproep van ‘Quick-wins Vlaamse rand 2014’ diende RLGC het project in:

‘Groene Parkpoort – waardevolle stappen vooruit!’ voor het plaatsen van een brugje langsheen de nieuwe eikendreef aan de Kloosterpoort. Op die manier dienen gebruikers van het nieuwe wandelpad niet meer uit te wijken tot op de Vorststraat. Dit project werd goedgekeurd, maar kon niet meer gerealiseerd worden in 2015 omwille van de tijd die nodig was voor de afstemming van de brugconstructie binnen de opmaak van het herwaarderingsplan voor de Maalbeekvallei in Grimbergen. De realisatie van de brug vond plaats eind oktober 2016. Door deze inrichting komt het wandelpad volledig los te liggen van de rijweg en ontstaat er vanaf de Wolvertemsesteenweg, een volledig groene verbinding tot aan de Liermolen en verder de oostelijke Maalbeekvallei in.

Gepland in 2017 - Het ecologisch beheer van het terrein door INL-ploegen van Pro Natura staat ook in 2017 op het programma:

o Maaibeheer o Inboeten aanplantingen o Vrijstellen aanplantingen o Bijkomende aanplantingen

- Om de speelzone in de Kloosterpoort verder te optimaliseren worden er bijkomende natuurlijke speeltoe-stellen aangelegd. Het gaat hierbij over stapblokken, klimboomstammen en de realisatie van een wilgenhut-constructie (zie gelinkte acties).

- Met de werken aan de steenweg en de verbreding van het wachtbekken achter de Kloosterpoort heeft de gemeente aan RLGC gevraagd dit mee op te volgen. Dit om de nieuwe inrichting van de Kloosterpoort zo veel mogelijk te vrijwaren, mar ook om na de werken zo snel mogelijk de bufferzone van het park opnieuw te herstellen.


Figuur 42 - Locatie van de ‘Kloosterpoort Maalbeekvallei, Grimbergen


- 92 -

Figuur 43 – Sfeerbeelden plaatsing bijenhotel (linksboven), spelende kinderen in de speelzone van het park (rechtsboven), situatie traject wandelpad voor de heraanleg (linksonder) en aanleg brug over inrichting Aquafin

(rechtsonder) aan de Kloosterpoort in Grimbergen Nazorg & opvolging RLGC zal mee instaan voor de adviesverlening en de controle op de uitvoering inzake het beheer. Concreet be-staat deze voor de Kloosterpoort in het verder opvolgen van de recente aanplantingen en instructies geven voor de beheerwerken die uitgevoerd worden door het INL-teams van Pro Natura. Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten en gebiedsge-

richte acties) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de fi-nanciering van deze personeelskosten zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017).

- De hagen, houtkanten en bomenrijen worden gefinancierd door RLGC via de provinciale subsidies voor na-tuurprojecten, met cofinanciering door de gemeente Grimbergen en de VLM (projectsubsidies Quick-wins Vlaamse Rand).

- De andere terreiningrepen i.k.v. de realisatie van de Kloosterpoort (plaatsing brug, doortrekken pad) worden gefinancierd door de VLM (projectsubsidies Quick-wins Vlaamse Rand) met cofinanciering door de gemeente Grimbergen.

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 18. ‘Maak spel van je groen’ Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Grimbergen/Wemmel/Meise/Asse


- 93 -

Actie 20. Groenzone ‘De Vlaamse Staak’ – Nijverseel

TOEG & GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC POM Vlaams-Brabant / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 2/05/2016) Partners POM Vlaams Brabant, Gemeente Opwijk en Haviland Doelgroepen Recreanten, omwonenden, school ’t Luikertje en KLJ Nijverseel Doelstelling(en)

- De ontwikkeling van een duurzaam buurtparkje dat rekening houdt met de gevraagde extra aandacht voor biodiversiteit en de integratie in het omliggende landschap.

- De realisatie van een kwaliteitsvolle groenbuffer die beantwoordt aan de gevraagde functie als groen-scherm, maar die bovendien opgebouwd is uit inheemse bomen en struiken.

Korte omschrijving In navolging van de opmaak en de goedkeuring van het RUP Nijverseel (Opwijk), werd RLGC verzocht om zijn expertise en medewerking te verlenen aan de realisatie van de groenzones. Het RUP voorzag immers de herzie-ning van de afbakening en de inrichting van de zone voor een lokaal bedrijventerrein en de zone voor park en openbaar groen. POM Vlaams-Brabant is houder van de opdracht inzake de realisatie en inrichting van deze KMO-zone. Bij deze ontwikkeling hoort dus tevens de inrichting van een parken bufferzone van ca. 2,5 Ha. De parkzone is ongeveer 1,8 ha groot en krijgt een publiek karakter. De bufferzone is ongeveer 0,7 ha en heeft een ‘schermfunctie’. Voor de planopmaak en de inrichting van deze groenelementen startte RLGC i.s.m. de POM, HAVILAND en de gemeente Opwijk begin 2015 een participatief traject op. Afhankelijk van het verloop van de onteigeningsprocedure van de terreinen en de ontwikkeling van deze bedrij-venzone zijn tijdens de periode 2015-2017 in het algemeen volgende taken toegewezen aan RLGC:

- Adviesverlening bij opmaak van het globale inrichtingsplan voor de hele site; - Het uitwerken van de technische plannen voor de parken bufferzone voor alles wat de natuurinrichting

en recreatieve infrastructuur (banken, speelinrichtingen,..) betreft; - De aanbesteding van de werken voor de aanleg van de gehele groenzone via aparte bestekken of via

uitvoering van deelacties binnen lopende projecten van RLGC; - Het aanstellen en opvolgen van een aannemer voor alles wat de natuurinrichting en recreatieve infra-

structuur (banken, speelinrichtingen,..) betreft. Indien er bij de aanleg bepaalde werken uitgevoerd wor-den, waarover het RLGC niet voldoende expertise bezit, kunnen deze werken aanbesteed en opgevolgd worden door de POM of Haviland;

- De opmaak van een onderhoudsplan inclusief een raming van de kosten, dit in samenwerking met de ontwikkelaars;

- De opmaak van een toegankelijkheidsreglement , dit in samenwerking met de ontwikkelaars van de bedrijvenzone;

- De communicatie rond de inrichting van de parken bufferzone; - Ondersteuning van het participatief proces met de buurt voor wat betreft de inrichting van de parken

de bufferzone.


- 94 -

Gerealiseerd in 2016 - Deelname aan stuurgroepvergaderingen op 19/04/2016 en 13/09/2016; - Overleg met POM Vlaams-Brabant over de verdere inrichting van de bufferen groenzone - Terreinbezoeken i.f.v. verder ontwerp - Uitwerken definitief ontwerp - Opmaak bijhorende kostenramingen - Overleg Haviland voor de technische uitwerking van een aantal onderdelen - Opmaak technische detailtekeningen voor de vlonders (voor de vergunningsaanvraag en de aanbeste-

ding van de werken voor algemene aanleg van het de bedrijvenzone en het park) Gepland in 2017

- Verdere uitwerking ontwerp - verfijning bijhorende kostenramingen - Uitschrijven bestek voor de specifieke onderdelen van het park die niet opgenomen werden in de alge-

mene aanleg van het de bedrijvenzone en het park - Terugkoppeling en betrekken van de verschillende doelgroepen in afwachting van de eerste realisaties - Bijkomende terreinbezoeken - Opmaak technische details - Aanbesteding groenwerken - Opvolging en begeleiding van de werken - Begeleiden van participatiemomenten met de verschillende doelgroepen

Mogelijks zal de uiteindelijke realisatie zelfs over 2017 getild worden naar 2018. Dit hangt voor een groot deel af van de verwerving van de terreinen en de uiteindelijke start van de werken. Dit maakt dat een aantal geplande werken van 2017 ook doorlopen in 2018. Situering & illustraties

Figuur 44 – Locatie project ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk)


- 95 -

Figuur 45 – Definitief ontwerp (boven), detailontwerp vlonders (midden) en technische plannen (onder) voor de bedrijvenzone met groenbuffer en park/groenzone ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel (Opwijk)


- 96 -

Nazorg & opvolging De opvolging bestaat in het bewaken van de uitvoering van de realisaties die RLGC toegewezen heeft gekregen. Inherent aan de opdracht zal er ook voldoende nazorg dienen te gebeuren bij de realisaties die al in 2017 gebeurd zouden zijn.

Financieringskanalen Deze actie worden uitgevoerd door de projectmedewerker natuur en door de projectmedewerker communica-tie-recreatie-educatie-participatie (ter ondersteuning van het participatief proces). Alle terreinacties en realisa-ties alsook de personeelsinzet worden gedragen door het budget dat door POM Vlaams-Brabant voor RLGC i.k.v. dit project uitgetrokken werd. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 18. Maak spel van je groen Actie 54. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’

Actie 21. Weg van gorzen – Sterrebeek TOEG Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman & Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC: Brecht Vermote (tot 31/8/2016), Patrick Endels, Roald Steeno (VLM) Partners Sterea, gemeente Zaventem, VLM Doelgroepen Wandelaars, omwonenden, leden golfclub Sterea, landbouwers, Geelgors en andere akkervogels Doelstelling(en)

- Creëren van nieuwe groene wandelverbinding tussen het noorden en het zuiden van de voormalige ren-baan van Sterrebeek

- Versterken van het kleinschalige landbouwlandschap door aanplanten van kleine landschapselementen als hagen, heggen, houtkanten en bosjes

- Soortgerichte maatregelen treffen voor vleermuizen en Geelgors - Langsheen de wandelroute voorbijgangers informeren over de aanwezigheid van de zeldzame Geelgors en

vleermuizen, en het belang van verschillende elementen uit de omgeving voor het voortbestaan van deze soorten

Korte omschrijving Via dit project wil de projectontwikkelaar Sterea op de voormalige renbaan Sterrebeek in samenwerking met RLGC een nieuwe recreatieroute aanleggen én inrichten doorheen kleinschalig landbouwlandschap en langs een ecologisch golfproject. Het wandelpad en het golfproject zelf beogen een natuurmeerwaarde voor de omgeving en de bedreigde Geelgors in het bijzonder. Door een landschappelijke én maatschappelijke integratie van deze wandelweg, wordt niet alleen de Geelgors geholpen, maar kunnen wandelaars genieten van de groene ruimte en rust in de omgeving. Er wordt ook een ‘mirador’ langsheen het wandelpad opgericht, die uitzicht biedt over het golfterrein en het uitgestrekte kleinschalige landbouwlandschap van Sterrebeek. Een tunnel onder de voor-malige renbaan wordt hersteld met aandacht voor het behoud van deze locatie als winterverblijf voor vleermui-zen.


- 97 -

Gerealiseerd in 2016 - Inventarisatie voor vleermuizen van de tunnel, uitgevoerd door de vleermuizenwerkgroep i.s.m. RLGC. - Plaatsen van vleermuisvriendelijke verlichting in de tunnel - Aanleg en vernieuwing van 590 m wandelpad - aanplanten van doornige heggen en houtkanten voor Geelgors langsheen de compact course van het

golfterrein; - samenstellen zaadmengsels (zie tabel 20), bestellen zaadmengsels en inzaaien van verschillende

graan- en kruidige vegetaties voor de Geelgors op het golfterrein. - Ontwerp en plaatsing van een infopaneel over gorzen aan de uitkijktoren. - Persmoment op 26/8/2016 met alle partners voor de opening van de weg van gorzen. RingTV maakte

een mooie reportage en interviewde de verschillende partners. - inwandelen van de nieuwe ‘weg van gorzen’ met een publiekshappening op 27/08/2016 (zie gelinkte

acties) - opmaken verslag voor VLM i.k.v. Quick Win Vlaamse Rand – 2014

Tabel 20 - Samenstelling eenjarig mengsel (boven) en meerjarig mengsel (onder) met granen en kruiden voor de

Geelgors op de golfsite van Sterrebeek i.k.v. het project ‘Weg van Gorzen’

éénjarig mengsel voor akkervogels Zomertarwe Triticum aestivum 55% Triticale ×Triticale 25% Haver Avena sativa 8% Boekweit Fagopyrum esculentum 5% Luzerne Medicago sativa 2% Rode klaver Trifolium pratense 2% Kleine zonnebloem Helianthus decapetalus 2% Gele mosterd Sinapis alba 1%

Meerjarig mengsel voor akkervogels Roodzwenkgras Festuca Rubra 25% gewoon struisgras Agrostis capillaris 15% Timoteegras Phleum pratense

10% Luzerne Medicago sativa 9% Rode klaver Trifolium pratense 6% Hopklaver Medicago lupulina 6% Gewone rolklaver Lotus corniculatus 5% Wilde cichorei Cichorium intybus 9% Duizendblad Achillea millefolium 8% Muskuskaasjeskruid Malva moschata 4% Gewoon biggenkruid Hypochaeris radicata 3%

Gepland in 2017

- verder aanplanten van doornige kleine landschapselementen voor Geelgors op het golfterrein; - plaatsen van kunstnesten voor Huiszwaluw na afwerking van de chalet op het golfterrein; - opvolgen evolutie en beheer van meerjarige mengsels in de roughs - aanleveren van een eenjarig graan-kruidenmengsel om de geelgorsakkertjes opnieuw in te zaaien - inventarisatie van de tunnel naar vleermuizen door de vleermuizenwerkgroep - inventarisatie van de akkervogels door de Vogelwerkgroep op en rond het golfterrein - overleg en opvolging rond verwerving en realisatie van de wandelweg ten zuiden van het golfterrein

samen met VLM, gemeente en Sterea


- 98 -


Figuur 46 – Situering projectgebied actie ‘Weg van Gorzen’ in Sterrebeek (Zaventem)

Figuur 47 – Overzicht deelacties in het project ‘Weg van gorzen’, een groene verbinding doorheen het golvend landschap van Sterrebeek (Zaventem): (1+5) aanplanting doornige heggen en houtkanten, (2) herstel tunnel en

herinrichting voor vleermuizen, (3) aanleg wandeldoorsteek, (4) plaatsing mirador


- 99 -

Figuur 48 - Aanplantingen van doornige heggen en houtkanten in de buitenspelzones rondom compact course (links) en persmoment n.a.v. officiële opening van ‘Weg van Gorzen’ (rechts) in Sterrebeek

Nazorg & opvolging Ook na de aanleg van de groenstructuren op en rondom het golfterrein zal RLGC de eigenaar(s) adviserend on-dersteunen voor het duurzame beheer van de golf-site. De tunnel wordt als winterverblijf voor vleermuizen eenmaal per jaar geïnventariseerd door de vleermuizenwerkgroep. De renbaan en omgeving worden door de Vogelwerkgroep NW-Brabant gemonitord voor Geelgorzen en andere akkervogels. Financieringskanalen Deze actie (terreiningrepen) wordt gefinancierd via bijkomende projectmiddelen vanuit de Vlaamse Landmaat-schappij (projectsubsidies ‘Quick-wins Vlaamse Rand’) met cofinanciering Sterea (infrastructuur als pad, tunnel en uitzichttoren) of RLGC via de provinciale subsidies voor natuurprojecten (natuurgerichte ingrepen als aanleg kleine landschapselementen en inrichtingen voor vleermuizen). De personeelskost (projectmedewerker natuur) wordt gedragen door de basisfinanciering vanuit de provincie Vlaams-Brabant en de bijdragen van de aangeslo-ten gemeenten (zie tabel 3 - 2016); de personeelsinzet van de biodiversiteitsmedewerker werd gefinancierd door Sterea. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 17. Beheerovereenkomsten Actie 28. Opening/inwandeling ‘Weg van Gorzen’ - Sterrebeek


- 100 -

Actie 22. Ontsluiting Peutiebos – link Groene Vallei - Vilvoorde

TOEG & GROEN. Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie Partners Stad Vilvoorde, gemeente Machelen, Natuurpunt Mavist, Pro Natura, Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Milieu Maatschappij, BNP Groene Vallei (Natuurpunt), Vlaamse Landmaatschappij, andere lokale partners (o.a. Basisschool ‘De Doening’, omwonenden, …). Doelgroepen Schoolgaande jeugd, recreanten en omwonenden Doelstelling(en) Het is de bedoeling om de percelen, eigendom van Natuurpunt en in beheer van Natuurpunt – samen ‘Vallei van de Trawool’, met elkaar te verbinden met een wandelvoetweg (geen fietspad), rekening houdend met de be-staande (en toekomstige) natuurwaarden en mee te integreren met het leerpad van de basisschool ‘De Doening’, Peutie (Vilvoorde). Floordambos/Peutiebos maakt deel uit van het project ‘De Groene Vallei’, natuurpark over de gemeenten Steenokkerzeel, Kampenhout, Kortenberg en Herent. Het opzet is een belevingsgebied rond de valleigebieden (habitatrichtlijngebieden) (zie gelinkte acties). De ‘Vallei van de Trawool’ (’t Trawooltje, Peutiebos, bufferbekken Machelen, Floordambos), kan op termijn een toegangspoort vormen tot dit natuurpark. Korte omschrijving De Trawool (categorie 1) ontspringt in het Floordambos (Machelen/Steenokkerzeel) en loopt zo, onder de E19 en de Sint Martinusweg naar Peutie (Vilvoorde/Machelen) door het Peutiebos. Natuurpunt Beheer vzw en de plaatselijke afdeling Natuurpunt MaViSt is eigenaar van de oerverstrook van de Trawool tussen de Leuven-sesteenweg en de bosrand van het Peutiebos. Het gaat om een graslandvegetatie die jaarlijks tweemaal wordt gemaaid en gehooid. In dit gebied bevindt zich reeds een brug over een afloop van Aquafin naar de Trawool, die deze strook toegankelijk maakt. Deze brug werd ontworpen, gemaakt en geplaatst door het GISO (Machelen) als studieproject. In het noorden sluit dit oeverperceel aan op het Peutiebos, eigendom van de stad Vilvoorde, dat ook door Natuurpunt wordt beheerd. Dat gebied is een oud populierenbos en gekenmerkt door rabatten. Na-tuurpunt beheert ook de oevers van het bufferbekken van Machelen, eigendom van de gemeente Machelen en gelegen langs de Noordstraat aan de Peutiebosweg. De basisschool De Doening (Peutie/Vilvoorde) opent in sep-tember 2016 en start dan met de aanleg van een leertuin op school. Aansluitend zou een leerpad en poel in het Peutiebos, buiten de schoolsite een mooie aanvulling kunnen zijn. Bedoeling is dat pad als een wandelpad te ontwikkelen met een educatieve meerwaarde. De leerlingen krijgen zo de kans om de natuur van dichtbij te beleven. Het traject verloopt deels over zeer nat terrein waardoor wellicht de aanleg van een knuppelpad voor deze zone dient te gebeuren. Gerealiseerd in 2016 Reeds eind 2014 werd een eerste verkennend terreinbezoek gedaan door RLGC samen met Natuurpunt MaViSt en de stad Vilvoorde. Hierbij werd tevens indicatief aangegeven wat de verschillende lopende processen/ideeën waren voor het gebied. In 2015 werd op basis van enkele aanvullende terreinbezoeken samen met BGGC een eerste ontsluitingsplan en bijhorende kostenraming opgesteld door RLGC. Dit werd teruggekoppeld naar de be-trokken eigenaars Stad Vilvoorde en Natuurpunt MaViSt, en ook naar de partners van de ‘Groene Vallei’. In 2016 werden verdere pistes voor uitwerking onderzocht met de stad Vilvoorde en gepolst naar de interesse van de gemeente Machelen om een samenwerking aan de gaan, aangezien dit project deels op hun grondgebied plaats-vindt. Verder bood er zich de kans aan om te onderzoeken of dit project een schakelrol kan opnemen in een ruimer kader (zie figuur 50). Meer bepaald gaat dit om een plan van de VLM, VMM, stad Vilvoorde en privé-eigenaars om een groen-blauwe verbinding te maken tussen Vilvoorde centrum en het Floordambos.


- 101 -

Gepland voor 2017 In overleg met de betrokken partners wordt het ontsluitingsplan door RLGC verder uitgewerkt voor realisatie. Samen met de partners zal RLGC op zoek gaan naar de nodige financiering (bv. opstellen ‘subsidieaanvraagdos-sier opgemaakt i.k.v ‘Flankerende maatregelen VSGB’ (ANB) of als mogelijk provinciaal biodiversiteitsproject in samenwerking met Natuurpunt) of mogelijkheden om de geplande ingrepen in eigen beheer of via derden (bv. extra brug door technische school) uit te voeren. In overleg met de stad Vilvoorde en beheerder Natuurpunt MaViSt en Pro Natura, wordt bekeken of de INL-ploegen reeds kunnen ingezet worden voor het openmaken van het wandeltraject. RLGC zal dit mee verder opvolgen. Situering & illustraties

Figuur 49 – Situering van Trawool-Peutiebos, Vilvoorde

Figuur 50 – Mogelijk inrichtingsproject in Planzone 8 i.k.v. planprogramma Vlaamse Rand VLM: Woluwe-Trawool-Floordambos (VLM)


- 102 -

Nazorg & opvolging Samen met de realisatie van deze natuurlijke ontsluiting zal ook voldoende aandacht moeten gaan naar het openhouden van deze route. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de groenploeg van de stad Vil-voorde of voor de inzet van INL (Intergemeentelijke Natuur- & Landschapsploeg) of van de vrijwilligers van Ma-ViSt. Overleg en afstemming is hierin cruciaal. RLGC zal dit overleg mee opvolgen. Gezien de ligging van dit project past dit verhaal ook in het groter geheel van de Groene Vallei (zie gelinkte acties). Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC vooralsnog enkel personeelsinzet van de projectmedewerker landschapszorg (taak-stelling gebiedsgerichte acties) gefinancierd via de basiswerking (zie tabel 3 en 4). Advies en ondersteuning vra-gen daarnaast geen andere rechtstreekse kosten. De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen zul-len onderzocht worden i.s.m. de stad Vilvoorde, gemeente Machelen en Natuurpunt MaViSt (o.a. Project ik ‘Flan-kerende maatregelen VSGB). Indien passend binnen de projectvoorwaarden voor bv. hagen en houtkanten of poelen, aanleg bosranden, opruimen gebiedsvreemde constructies, kan RLGC ook bijdragen tot de uitvoering van de voorgestelde inrichting volgens dezelfde verdeelsleutels als aangegeven onder deze acties. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 18. Maak spel van je groen Actie 55. Samenwerking i.k.v. andere gebiedsgerichte projecten

Actie 23. Herinrichting omgeving Reekbeek - Wemmel

TOEG & GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Klaas Van Roy (BGGC) Partners Strategisch Project Groene Noordrand, Gemeente Wemmel, Natuurpunt Wemmel, Bosgroep Groene Corridor, Pro Natura, Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij en andere lokale partners (o.a. omwonenden, …). Doelgroepen omwonenden, recreanten Doelstelling(en) De gemeente Wemmel is één van de 19 randgemeenten van Brussel en is tevens een sterk verstedelijkte ge-meente met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 1780 inwoners/km². In een gemeente met zo’n grote bevol-kingsdichtheid is elk extra stuk parkgebied een welgekomen plek om tot rust te komen, te spelen of te wandelen. Niettemin is het erg belangrijk om de waardevolle ecologische zones daarbij goed te integreren. Met zijn geo-grafische ligging in de valleien van de Maalbeek, Reekbeek & Amelvonnebeek is wateroverlast een terugkerend probleem en uitdaging voor de gemeente Wemmel. Ze zoekt bijgevolg, naast nieuwe groene ruimten, extra plaatsen voor tijdelijke wateropvang en natuurlijke overstroming. De druk op de open ruimte in de Vlaamse Rand zet bovendien aan tot het nadenken over meervoudig ruimtege-bruik. Voorliggend project is dan ook tevens een realisatie die past binnen de globale doelstellingen van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Dit strategisch project beoogt de uitbouw van een


- 103 -

duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veerkrachtig open ruimte gebied in de Noordrand van Asse, over Wemmel en Meise, tot Grimbergen. Door natuur te verbinden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duurzame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappe-lijke functies beoogt dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische omgeving van de Brusselse Noordrand. Het ‘Reekbeek’-project vormt hierbij een belangrijke blauwe schakel in het grotere waterbeheersnetwerk en een groene ademruimte in het sterk bebouwde Wemmel. Korte omschrijving De eerste plannen voor een waterbufferbekken aan de Hugo Verriestraat werden reeds in 1996 ingetekend. en deels door Aquafin gerealiseerd. Bij heel hevige neerslag bleek dit bekken algauw niet voldoende. Met het oog op de aankoop van extra gronden rond de Reekbeek - om in te richten als extra bufferbekken- liet de gemeente in 2012 een ‘Verkennend Milieuhygiënisch onderzoek t.b.v. grondverzet voor gebruiksmogelijkheden als bodem en/of bouwkundig bodemgebruik’. De eigenlijke aankoop van deze extra gronden werd door de gemeente Wem-mel eind 2014 voltooid. Daarnaast werd door Agentschap Natuur en Bos landschappelijk een ecologische rand-voorwaarden gesteld bij de bouw van een eventueel extra bufferbekken. Begin 2015 klopte de gemeente bij Regionaal Landschap Groene Corridor vzw (RLGC) aan voor advies hierbij. Op vraag van de eigenaar, de gemeente Wemmel, werkte RLGC een herinrichtingsplan en bijhorend beperkt beheerplan uit voor deze site. Met de herinrichting en (gedeeltelijke) ontsluiting van de gemeentelijke weilanden en moerasbossen langsheen de ‘Reekbeek’, wordt er een extra groene plekje toegankelijk gemaakt. Binnen het project wordt de site (1) recreatief ontsloten met wandelen fietspad, rustbanken, infoborden, (2) ecologisch opgewaardeerd door aanplantingen houtkanten, hoogstamfruit, knotwilgen, insectenhotel en een aangepast ex-tensief beheer en (3) als extra bufferbekken ingericht. Gerealiseerd in 2016 Tijdens het werkingsjaar 2015 werd door RLGC – na de nodige verkennende terreinbezoeken en overlegmomen-ten met de gemeente- een 1ste herinrichtingsplan en bijhorend beperkt beheersplan opgemaakt. In de zoektocht naar extra externe financiering werd eveneens door RLGC een subsidieaanvraagdossier opge-maakt i.k.v ‘Flankerende maatregelen VSGB’ en ingediend bij ANB. Deze vraag werd begin 2016 goedgekeurd. Bovendien werd in 2016 door de gemeente ondertussen – na o.a. advies van RLGC - door enkele eenvoudige ingrepen in de loop van de Reekbeek en haar directe omgeving, op een natuurlijke wijze extra waterbufferend vermogen gecreëerd. Het goedgekeurde project ging officieel van start op de startvergadering 15/11/2016 waar-bij de laatste knelpunten en een stappen- & afsprakenplan met het oog op de realisatie werden besproken: door het uitruilen of aankopen van een reststrook langs de beek kan de effectieve doorsteek via een wandelen vlon-derpad gerealiseerd worden. In afwachting van deze oplossing zullen er al wel aanplantwerken (plukboomgaard en groenbuffer) uitgevoerd worden in een eerste fase tijdens het plantseizoen 16-17. Het gehele project kreeg een uitvoeringstermijn van 3 jaar (tot 11/2019). Gepland in 2017 In nauw overleg met ANB en de gemeente zal in 2017 het toegekende subsidieaanvraagdossier stapsgewijs ge-realiseerd worden. RLGC neemt hierbij, in het kader van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’, de coördi-natie op zich. Een aantal bufferaanplantingen alsook de aanleg van een deel van de boomgaard zullen gereali-seerd worden. Afhankelijk van de timing van de verwerving van het laatste puzzelstuk kunnen er aansluitend nog bijkomende werken en inrichtingen gerealiseerd worden.

- Aanplant publieke hoogstamfruitboomgaard + aanmaak & plaatsen insectenhotel - Aanplanten bosranden, houtanten, heggen, … - Openmaken traject voor vlonderpad door broekbos (hakhout, knotten, vellen) - Aanplanten extra knotwilgen & achterstallig knotten bestaande knotbomen - Onthaalzone: infoborden, fietsenstalling, picknicktafel; zitbanken,… - Aanleg wandelpad (deels graspad, deels vlonderpad) - Opnemen regulier extensief maaibeheer (hooilandbeheer, oever- & natte ruigtevegetatie). - Opnemen regulier snoeibeheer hoogstamfruitbomen - Opnemen achterstallig/regulier knot- & hakhoutbeheer


- 104 -


Figuur 51 – Situering project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel

Figuur 52 – Inrichtingsplan project ‘inrichting omgeving Reekbeek’, Wemmel


- 105 -

Nazorg & opvolging Een belangrijke ingreep in de herinrichting van de site is het extensief maaibeheer van een aantal zones, het snoeibeheer van fruitbomen en het knot- & hakhoutbeheer. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de groenploeg van de gemeente Wemmel of voor de inzet van INL (Intergemeentelijke Natuur- & Landschaps-ploeg). Overleg en afstemming is hierin cruciaal. RLGC zal dit in overleg met de gemeente Wemmel mee aanstu-ren. Financieringskanalen

- Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectmedewerker ‘gebiedsgerichte werking’ en projectcoördinator binnen het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’. Voor financiering van deze personeelsinzet zie tabel 3 (2016) en 4 (2017).

- De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen werden bekomen via extra projectfinancie-ring vanuit Vlaanderen voor de gemeente Wemmel (Project i.k.v oproep ‘Flankerende ANB- maatrege-len VSGB-toegankelijk groen’) met cofinanciering vanuit de gemeente. Dit zal dus in de komende jaren geen of nauwelijks financiële input vanuit RLGC vereisen.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 24. Inrichting Motte - Wemmel Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ - Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse

Actie 24. Inrichting Motte, Wemmel TOEG & GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie & Brecht Vermote Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Strategisch Project Groene Noordrand, Gemeente Wemmel, Natuurpunt Wemmel, Vrije Bassischool Mater Dei, Bosgroep Groene Corridor, Pro Natura, Provincie Vlaams-Brabant, Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij andere lokale partners (o.a. andere Wemmelse scholen, Manege ‘La Motte’, chiro, scouts, omwonenden, …). Doelgroepen schoolgaande jeugd, omwonenden, recreanten Doelstelling(en) De gemeente Wemmel is één van de 19 randgemeenten van Brussel, tevens een sterk verstedelijkte gemeente met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 1780 inwoners/km². Een plek om te spelen en te wandelen is dus zeker welkom in de gemeente. Momenteel ligt er aan de andere kant van de gemeente reeds het Beverbos en centraal in de gemeente het Kasteelpark, waar inwoners ook kunnen wandelen, maar het spreekt voor zich dat voor een gemeente met zo’n grote bevolkingsdichtheid elk extra stuk parkgebied een welgekomen plek is om tot rust te komen en natuur te beleven. Ook voor de, in de nabijheid, talrijk aanwezige jeugd (scouts, chiro, 6 scholen waarvan 5 in Wemmel en 1 in de naburige gemeente Asse), zou dit projectgebied een uitgelezen kans zijn om educatief aan de slag te gaan in dichtbij-natuur of om zich te kunnen uitleven in een natuurlijk groene zone. Voorliggend project is tevens een realisatie die past binnen de globale doelstellingen van het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Dit strategisch project beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar,


- 106 -

beleefbaar en veerkrachtig open ruimte gebied in de Noordrand van Asse tot Grimbergen. Door natuur te ver-binden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duur-zame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappelijke functies beoogt dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische omgeving van de Brusselse Noordrand. De ‘Wemmelse Motte’ vormt hierbij een belangrijke groene stapsteen in het grotere groen netwerk tussen Laar-beekbos & Molenbeekvallei (Jette), via de Maalbeekvallei over o.a. Beverbos, Plantentuin, Nekkersbos tot aan het Lintbos in Grimbergen. De ‘Wemmelse Motte’ fungeert daarnaast als toegangspoort van die Maalbeekvallei en een potentieel toekom-stig recreatief knooppunt tussen een recreatieve ontsluiting langsheen de Maalbeek (oost-west) en tussen Vlaamse Rand en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (noord-zuid). In die zin is het ook een belangrijke schakel in het wandelnetwerk dat in 2017-2018 zal gerealiseerd worden in de Brabantse Kouters (via een goedgekeurd project i.k.v. de pdpo-oproep ‘OKW door samenwerking’, zie gelinkte acties) Korte omschrijving Het initiatief tot dit project werd genomen door de Vrije basisschool Mater Dei, die in 2013 de Anton Pieckprijs wonnen van de Efteling. Voorwaarde van de prijs was dat een deel van het prijzengeld geschonken werd aan een goed doel. De school besliste om dit deel te schenken aan de lokale Natuurpunt-afdeling. In onderling overleg tussen deze beide organisaties, kwam men al snel tot de constatering dat de gemeente extra speel- en educatief groen zou kunnen gebruiken en er werd aangeklopt bij de gemeente over het braakliggend terrein De Motte op de grens tussen Wemmel en Asse. Regionaal Landschap Groene Corridor vzw (RLGC) werd gevraag als extra on-dersteuning voor de begeleiding van het participatief proces en het eigenlijke ontwerp. Met de herinrichting en (gedeeltelijke) ontsluiting van de gemeentelijke percelen op de grens tussen Wemmel en Asse (bos, ruigte en graslanden), wordt er een extra groen plekje toegankelijk gemaakt. Binnen het project wordt o.a. de site (1) recreatief ontsloten met wandelen ruiterpad, speelbos, rustbanken, infoborden, (2) eco-logisch opgewaardeerd door aanplantingen met houtkanten en hagen, insectenhotel en een aangepast extensief beheer (hooilanden sprinkhanen, bronzones, …). Gerealiseerd in 2016 In 2014 werd het participatietraject onder begeleiding van RLGC opgestart met verschillende stakeholders: ge-meenteambtenaren, scholen, jeugdverenigingen, inwoners, Natuurpunt… (zie gelinkte acties). In 2015 werd dit traject verder gezet. Op basis van de terreinbezoek en het participatietraject werd een 1ste herinrichtingsplan opgemaakt. In de zoek-tocht naar extra externe financiering werd eveneens door RLGC voor de gemeente een subsidieaanvraagdossier uitgeschreven i.k.v. ‘Flankerende maatregelen VSGB’ en eind 2015 ingediend bij ANB. Deze vraag werd echter niet gehonoreerd. In overleg met ANB, de gemeente Wemmel en Natuurpunt Wemmel, werd het subsidieaanvraagdossier in 2016 herwerkt en opnieuw ingediend. Begin 2017 wordt hierover een uitspraak verwacht. In overleg met de gemeente en Pro Natura, werden de INL-ploegen onder begeleiding van RLGC reeds in 2016 ingezet voor de bestrijding van de exoot Reuzenberenklauw op de site. Gepland in 2017 Afhankelijk van de goedkeuring van de nieuwe subsidieaanvraag zullen volgende realisaties mogelijks uitge-voerd kunnen worden:

- Open maken speelboszone (hakhout, knotten, vellen) met recuperatie als speelaanleiding; - Open maken waardevolle bronzone (hakhout); - Onthaalzone: infoborden, fietsenstalling, picknicktafel; zitbanken,… - Aanplant bosranden, houtanten, heggen, … - Herstel en opwaarderen padenstructuur (wandel-, ruiterpad, …). - Opnemen regulier extensief maaibeheer - Opnemen regulier exotenbeheer - Opnemen achterstallig/regulier knot- & hakhoutbeheer


- 107 -


Figuur 53 – Situering projectzone ‘Wemmelse Motte’, Wemmel

Figuur 54 – Herwerkt situeringsplan en inrichtingsplan ‘Wemmelse Motte’, Wemmel Nazorg & opvolging Een belangrijke ingreep in de herinrichting van de site is het extensief maaibeheer van een aantal zones, het exotenbeheer en het knot- & hakhoutbeheer. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de groenploeg van de gemeente Wemmel of voor de inzet van INL-ploegen van Pro Natura. Overleg en afstemming is hierin cruciaal. RLGC zal dit mee aansturen. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC enkel personeelsinzet via de projectmedewerker ‘gebiedsgerichte werking’, de me-dewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie (taakstelling uitvoering strategische doelstellingen ANB) en binnen het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’. De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen


- 108 -

zullen wellicht verder extern gezocht worden i.s.m. de gemeente Wemmel (nog lopende nieuwe projectaanvraag i.k.v. de oproep ‘Flankerende ANB-maatregelen VSGB - toegankelijk groen’). Indien passend binnen de project-voorwaarden voor bv. hagen en houtkanten of poelen, aanleg bosranden, opruimen gebiedsvreemde construc-ties, kan RLGC – bij het opnieuw afkeuren van de lopende subsidieaanvraag- ook bijdragen tot de uitvoering van de voorgestelde inrichting volgens dezelfde verdeelsleutels als aangegeven onder deze acties. De natuurlijke speelelementen (bv. wilgenhutten) kunnen in dat geval worden gefinancierd met projectfinanciering van ANB i.k.v. realisatie van de strategische doelstelling ‘Groen in de stad(srand)’. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 18. Maak spel van je groen Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek - Wemmel Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ - Grimbergen/Meise/Wemmel/Asse

Actie 25. Herinrichting Rolleveld TOEG & GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Klaas van Roy (BGGC) Partners Stad Vilvoorde en Bosgroep Groene Corridor Doelgroepen Inwoners, recreanten en schoolgaande jeugd Doelstelling(en) Opwaardering van een bestaand park in Vilvoorde naar aanleiding van recente velwerken en heraanplanting bos Korte omschrijving Het park Rolleveld ligt in de wijk Far-West tussen de spoorweg en de Mechelsesteenweg. Het is 7,6 ha groot en werd in 1985 aangelegd. Het vormt een bufferzone tussen het industriegebied en de woonzone. Een bestaand voetbalveld en enkele oude knotwilgen werden bij de aanleg in het park geïntegreerd. In 2003 werden er ge-boortebomen aangeplant. Naar aanleiding van recente velwerken en de verplichte herbebossing kwam ook een heropfrissing van het gehele park aan de orde. Gerealiseerd in 2016

- Voorstelling van visie en opmaakplan aan schepencollege Gepland in 2017

- Aanplant van een pluk en belevingsboomgaard; - Herstel en aanvulling historisch knotwilgenrij; - Invoeren extensief maaibeheer; - Aanplant van solitaire bomen verspreid over het park.

Afhankelijk van het al of niet kunnen aanboren van extra financiële projectmiddelen zullen ook volgende reali-saties kunnen uitgevoerd worden:

- Herstel padenstructuur - Aanplant extra groenbuffers - Plaatsen infoborden - Opwaarderen toegangspoorten


- 109 -


Figuur 55 – Situering Rolleveld-park, Vilvoorde

Figuur 56 – Eerste ontwerpplan voor het Rolleveld-park, Vilvoorde Nazorg & opvolging Een belangrijke ingreep in de herinrichting van het park is het extensief maaibeheer van een aantal zones. Deze situeren zich voornamelijk aan de randen of rond bomengroepen. Hierbij is een belangrijke opdracht weggelegd voor de groenploeg van de Stad Vilvoorde. Overleg en afstemming is hierin cruciaal. Financieringskanalen Deze actie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). De financiële middelen voor de eigenlijke terreiningrepen zullen nog verder onderzocht worden i.s.m. de stad Vilvoorde. Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw


- 110 -

4.2.2 Publieksactiviteiten

Actie 26. Open Monumentendag – Zemst

TOEG & IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016) en Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Lies Heirman, Lise Fivez, Patrick Endels Partners Provincie Vlaams-Brabant, gemeente Zemst, Regionaal Landschap Dijleland, Herita vzw, Agentschap Onroerend Erfgoed. Doelgroepen Recreanten Doelstelling(en) In het algemeen wil ‘Open Monumentendag’ mensen gevoelig maken voor de waarde van ons erfgoed. Meer specifiek in 2016 beoogt RLGC op dit evenement het informeren van het brede publiek rond ijskelders en vleer-muizen via het openstellen van recent hersteld bouwkundig erfgoed met nadruk op de nabestemming (ijskelders als vleermuisoverwinteringsplaats). Omschrijving Open Monumentendag Vlaanderen is hét feest van monumenten, landschappen, mobiel erfgoed en archeolo-gische sites. Elk jaar op de tweede zondag van september staat het onroerend erfgoed in de kijker en zwaaien in Vlaanderen de deuren van heel wat monumenten open. Hierbij wordt opgeroepen om collectief zorg te dragen voor onze monumenten. Bouwkundig, landschappelijk en archeologisch patrimonium, maar ook mobiel erfgoed maken deel uit van het programma. Open Monumentendag Vlaanderen is een initiatief van de Vlaamse Over-heid, de provincies, steden en gemeenten en krijgt de steun van verschillende commerciële partners. De coördi-natie en dagelijkse werking van Open Monumentendag Vlaanderen worden verzorgd door Herita vzw. RLGC werkt hier, afhankelijk van het jaarthema, als lokale organisator of als partner bij een lokaal initiatief graag aan mee. Gerealiseerd in 2016 Op 11/09/2016 organiseerde RLGC een publieksactiviteit in het kader van de ‘Open Monumentendag’ aan de ijskelder in het Schiplakenbos op het domein van het Kasteel van Schiplaken, Zemst. Een totaal van 107 bezoekers werden door RLGC ontvangen aan de ijskelder en kregen een uitgebreide toelich-ting over het herstelde bouwkundige erfgoed en over de meerwaarde/herbestemming die werd gecreëerd voor vleermuizen. Bovendien werd de recent verschenen brochure ‘IJskelders in Vlaams-Brabant’ verdeeld onder de aanwezigen. Gepland in 2017

- In 2017 zal het RLGC wellicht niet deelnemen aan de Open Monumentendag maar wel aan de Erf-goeddag 2017 (zie gelinkte actie: Erfgoeddag – Asse’. Meestal worden deze 2 publieksactiviteiten jaar-lijks alternerend georganiseerd.

- Een deelname aan de Open Monumentendag van 2018 staat wellicht wel terug op het programma. Hiervoor zal er in 2017 onderzocht worden welke kansen hier liggen voor her RLGC. En wordt er op die manier een activiteit naar voren geschoven.


- 111 -


Figuur 57 – Locatie activiteit i.k.v. Open Monumentendag 2016, thema ‘Herbestemming erfgoed’:

openstelling gerenoveerde ijskelders in Schiplakenbos, Zemst

Figuur 58 – Sfeerbeelden Open Monumentendag editie 2016: openstelling ijskelder in het Schiplakenbos, Zemst


- 112 -

Nazorg & opvolging RLGC zal uiteraard deelnemen aan eventuele evaluatievergaderingen en mensen doorverwijzen naar de andere acties (‘hagen en houtkanten’, ‘fruitboom- en haagplantactie’,…) indien hun interesse gewekt wordt tijdens de Open Monumentendag. Financieringskanalen Deze actie omvatte voor RLGC nagenoeg enkel personeelsinzet, in eerste instantie via de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). De – relatief beperkte - organisatiekosten worden gedragen door de basiswerking (finan-ciering gemeenten, provincie en Vlaanderen). Gelinkte acties Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 12. Historische tuinen en parken Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming

Actie 27. ‘Door de Bomen’ – Strombeek-Bever GROEN Trekker/contactpersoon bij RLGC CC Strombeek / Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016), Patrick Endels Partners CC Strombeek, MOT, Natuurpunt Grimbergen, Provincie Vlaams-Brabant, Bos+, Herboristerie Helianthus Doelgroepen Gezinnen met jonge kinderen Doelstelling(en) Het brede publiek kennis laten maken met kunst, cultuur en milieu. Korte omschrijving DOOR DE BOMEN is een speels kunstenfestival voor een jong publiek… in een aanstekelijk groen jasje. We zetten de lente lavendelfris in met de derde editie van dit groengeurende familiefestival voor gezinnen met kinderen van 3 tot 12 jaar! Het motto van deze dag: “Laat je onderdompelen in een magisch natuuravontuur: het bos, de tuin en haar bewoners vormen de rode draad”. RLGC begeleidt een workshop voor 5 tot 8 jarigen onder de titel ‘knappe kriebelbeestjes’. Gerealiseerd in 2016

- Contact met CC Strombeek, afstemming activiteit in het programma van de dag - Begeleiden workshop editie 2016 – Bouw een beestig huisje! – en de promotie hiervoor: “Vlinders in je

buik, vlinders in de tuin. De lente kriebelt. Kleine beestjes ontwaken uit hun winterslaap en zijn op zoek naar een veilig nestje om hun eitjes te leggen. Bouw zelf een bijenhotelletje, een huisje voor het lieve-heersbeestje of de oorworm en neem het nadien mee naar huis.”

- Uitwerken workshop editie 2017 – Knappe kriebelbeestjes – en de promotie hiervoor: “Benieuwd naar wie er allemaal verborgen leeft onder de stenen, tussen de blaadjes en in het gras? Met een loep, een potje en een schepje in de aanslag gaan we samen opzoek naar kleine kriebelbeestjes. Gevonden? Su-per! We maken onze kleine kriebelvriend na met klei en natuurlijke materialen. Klaar? Mooi zo! We nemen onze zelfgemaakte kriebelkameraad mee naar huis. En het echte kriebelbeestje? Die mag weer in de tuin gaan spelen!”


- 113 -

Gepland in 2017 In 2017 zal RLGC opnieuw workshops begeleiden tijdens dit kunstenfestival en dit op 19/03/2017:

- Verdere uitwerking workshop; voorbereiding materialen - Promotie van het festival via E-nieuwbrief, website e.a. eigen kanalen - Organisatie van de workshops ‘Knappe kriebelbeestjes!’ - Evaluatie van workshop, bevraging over beleving bij deelnemers en organisatoren.


Figuur 59 – Locatie festival ‘Door de Bomen’ in CC Strombeek, Grimbergen

Figuur 60 – Sfeerbeelden workshop ‘Bouw een beestig huisje’ tijdens het festival ‘Door de Bomen’ in CC Strombeek (Grimbergen) in 2016

Nazorg en opvolging Op basis van de ervaringen in 2015 werd de inhoud van de workshops en doelgroep (leeftijd) voor 2016 bijge-stuurd Financieringskanalen De deelname van RLGC aan dit evenement omvat nagenoeg enkel personeelsinzet. Deze actie werd in 2016 in-gevuld door de NME-medewerker en een vrijwilliger en in 2017 door de NME-medewerker en de coördinator. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Gelinkte acties Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 43. Vrijwilligersnetwerk


- 114 -

Actie 28. Opening/wandeling ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek

TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC/ Lies Heirman & Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Sterea, Gemeente Zaventem, VLM, Sterrebeek 2000, Natuurpunt Zaventem, Pasar Vlaams-Brabant Doelgroepen Inwoners Zaventem, brede publiek (natuurliefhebbers, natuurrecreanten, landbouwers, leden golfclub, …) Doelstelling(en) Het Quick-win project ‘Weg van Gorzen’ in Zaventem heeft als hoofddoel een nieuwe groene wandelverbinding te creëren tussen het noorden en het zuiden van de voormalige renbaan van Sterrebeek Deze site wordt nu omgevormd tot golfterrein. Voor de globale doelstellingen van deze inrichting: zie gelinkte acties. Binnen deze activiteit werd beoogd om het grote publiek te laten kennismaken met de ingrepen die op en rond de site ge-beurden i.f.v. soortbescherming en recreatieve toegankelijkheid. Korte omschrijving Officiële opening van de ‘Weg van Gorzen’ door een inwandelactiviteit. Hierbij kunnen de verschillende ingrepen binnen het project bezocht worden, voorzien van de nodige uitleg. Als basis voor het traject werd de wandeling ‘Rondje Renbaan’ uit het ‘Tournee RLGC’-aanbod gebruikt, maar voor de eerste keer kon ook de doorsteek over de golfbaan zelf ingewandeld worden.. Uitgevoerd in 2016

Promotie en communicatie activiteit: - Promotie via website E-nieuwsbrief en landschapskrant RLGC - Persmoment op 26/08/2016 met alle partners - De gemeente Zaventem, VLM, Natuurpunt Zaventem, Pasar Vlaams-Brabant en Sterrebeek 2000 heb-

ben actief meegewerkt om deze inwandeling op 27/8/2016 ook mee aan te kondigen via hun commu-nicatiekanalen

Organisatie activiteit

Op zaterdag 27/08/2016 kon het grote publiek reeds eenmalig kennis maken met de nieuwe wandelweg, het de tunnel induiken en de mirador beklimmen. Tijdens deze inwandeling werd op diverse landschapsposten uitleg geven over

- het herstel en inrichting voor vleermuizen van de tunnel (planken, open stootvoegen, bakstenen) - de mirador als uitkijkpunt over de golfsite en het landschap van de Geelgors - de Geelgors en de graanakkertjes en struwelen die aangelegd werden - hoe landbouwers in de omgeving zich daarvoor inzetten samen met VLM.

De wandellus van 5,5 km liep over de weg van gorzen en doorheen het kleinschalige landbouwlandschap en holle wegen van Sterrebeek. Aan het nieuwe clubhuis konden geïnteresseerden een golfinitiatie volgen met een pro-fessionele lesgever van Sterea.

120 wandelaars kwamen proeven van het wandelpad dat ze vanaf 2017 zullen kunnen gebruiken en genoten van de zonnige warme dag en het mooie landschap. ’s Avonds werd nog op dezelfde locaties een vleermuizensafari georganiseerd (zie gelinkte acties) Gepland in 2017 /


- 115 -


Figuur 61 – Situering projectgebied en wandeling actie ‘Wegen van Gorzen’ in Sterrebeek (Zaventem)

Figuur 62 – Sfeerbeelden publieksactiviteit opening ‘Weg van gorzen’: wandelverbinding ‘Weg van gorzen’ (linksboven), uitleg VLM over inzet landbouwers en beheerovereenkomsten voor akkervogels (rechtsboven) en

uitleg over de herinrichting van de tunnel voor vleermuizen (onder)


- 116 -

Nazorg & opvolging RLGC evalueert na elke publieksactiviteit of het de vooropgestelde doelstellingen behaald heeft en wat de ver-beterpunten zijn wat betreft praktische organisatie, inhoudelijke boodschap, bereik deelnemers,… Financieringskanalen Deze actie werd uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten en gebiedsge-richte acties) en de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeelskosten: zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). De beperkte organisatie- en promotiekosten werden gedragen extra projectmiddelen i.k.v. de oproep ‘Quick-Wins Vlaamse Rand’ met cofinanciering via projectsubsidies vanuit de provincie Vlaams-Brabant. Gelinkte acties Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 21. ‘Weg van Gorzen’ - Sterrebeek Actie 35. Tournee RLGC – alle gemeenten Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming

Actie 29. Boomgaardfeest in de Bomputten – Vilvoorde

GROEN Trekker/contactpersoon bij RLGC Natuurpunt MaViSt / Patrick Endels Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lise Fivez & Brecht Vermote Partners Natuurpunt MaViSt en stad Vilvoorde. Doelgroepen Gezinnen, chiro Houtem, ‘Boomgaardiers’, JNM Noordwest-Brabant Doelstelling(en) Het brede publiek kennis laten maken met hoogstamboomgaarden en andere natuurthema’s in de regio. Korte omschrijving Tijdens het Boomgaardfeest zetten Natuurpunt MaViSt en RLGC het natuurgebied Bomputten in de kijker. Via een aantal deelactiviteiten (workshops en wandelingen) voor verschillende doelgroepen krijgen het beheer van het gebied, de meerwaarde ervan voor zeldzame (Kamsalamander) en ook meer algemene soorten (bv. solitaire bijen) de nodige aandacht. Gerealiseerd in 2016

- Eerste overleg voor mogelijke plan van aanpak met Natuurpunt MaViSt op 10/02/2016. - Promotie via eigen kanalen (landschapskrant, website, E-nieuwsbrief) en via partners (vnl. Natuur-

punt) met ook een klein fotomoment voor de pers in de week voorafgaand aan de activiteit - uitwerken en begeleiden van deelactiviteiten i.s.m. Natuurpunt MaViSt:

o Het spel de boomgaardrace liet kinderen op een speelse manier kennis maken met hoogstam-boomgaarden. Ze werken samen om ervoor te zorgen dat de raaf het fruit niet kan stelen.

o Boomgaardquiz voor kinderen met als beloning appelsap uit hoogstamboomgaard o Beestenhotels maken: Kinderen en hun ouders konden kleine bijenhotelletjes en oorwormpotjes

maken om in de boomgaard op te hangen of mee te nemen naar huis.


- 117 -

o Een geleide wandeling doorheen het natuurgebied met aandacht voor het maaibeheer, knotbe-heer, de poelen en het belang van de bomputten voor de Kamsalamander

o Infostands van de partners op een plek waar mensen gezellig kunnen keuvelen bij een drankje. - Er namen in totaal 120 mensen deel aan deze publieksactiviteit; hieronder ook een heel aantal kin-

deren van de Chiro die hun lokalen hebben naast het natuurgebied Gepland in 2017 / Situering & illustraties

Figuur 63 – Sfeerbeelden Boomgaardfeest in de Bomputten op 08/05/2016 in Vilvoorde


- 118 -

Figuur 64 – Situering Boomgaardfeest in de Bomputten, Vilvoorde

Nazorg & opvolging / Financieringskanalen De deelname van RLGC aan dit evenement omvatte nagenoeg enkel personeelsinzet. Deze actie werd in 2016 ingevuld door de NME-medewerker, projectmedewerker landschapszorg en coördinator. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016). Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming


- 119 -

Actie 30. Natuur & cultuur op het Domein van Perk – Steenokkerzeel

TOEG & IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Patrick Endels Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie Partners Natuurpunt MaViSt, Heemkring Ter Ham Doelgroepen Brede publiek, gezinnen & verenigingen (waaronder Gezinsbond Perk) Doelstelling(en) Het brede publiek laten kennismaken met de historiek en erfgoed van het kasteeldomein en natuur op en rond dit Domein van Perk. Daarbij ook concreet de aandacht vestigen op: - Vleermuizen op en rond het kasteeldomein en de manier waarop we het leefgebied voor deze soortengroep

kunnen verbeteren - Het belang van dit domein voor de doelstellingen inzake Europees beschermde natuur Korte omschrijving De geschiedenis, het bouwkundig erfgoed, het park en de natuur op een kasteeldomein blijft het grote publiek boeien. Daarom probeert RLGC regelmatig in onderling overleg met de eigenaar een kasteeldomein open te stellen en in de kijker te zetten. Gezien de integrale werking van RLGC rond de thema’s natuur, erfgoed en land-schap, proberen we op deze momenten al deze elementen te belichten en hun onderlinge relatie aan te geven. Uiteraard wordt daarbij nauw samengewerkt met lokale partners die expertise hebben rond één van deze thema’s. Gerealiseerd in 2016 - Overleg en afstemming met de partners Heemkring Ter Ham en Natuurpunt MaViSt omtrent taakverdeling en

inhoudelijke insteek van de 3 rondleidingen op het kasteeldomein: o RLGC: maatregelen voor landschapsherstel op het kasteeldomein, restauratie ijskelder en link met vleer-

muizen op en rond het kasteeldomein o Heemkring Ter Ham: geschiedenis van het Kasteel de Ribeaucourt en van het Domein van Perk o Natuurpunt MaViSt: andere natuurwaarden op het kasteeldomein met de nadruk op voorjaarsbloeiers

- Afstemming met de eigenaar omtrent praktische organisatie - Promotie van de activiteit via de eigen kanalen (elektronische nieuwsbrief, website, facebook,…) en door de

partners - Registratie van inschrijvingen - Ontvangst deelnemers en begeleiding van deelactiviteit rond landschapsherstel, ijskelder en vleermuizen op

23/04/2016 - 140 mensen namen deel aan deze activiteit Gepland in 2017 /


- 120 -


Figuur 65 – Situering Domein van Perk waar de publieksactiviteit ‘Natuur & Cultuur op het Domein van Perk’ doorging op 23/04/2016

Figuur 66 – Sfeerbeelden van de activiteit ‘Natuur & Cultuur op het Domein van Perk’ op 23/04/2016


- 121 -

Nazorg & opvolging / Financieringskanalen De deelname van RLGC aan dit evenement omvat nagenoeg enkel personeelsinzet. Deze actie werd in 2016 pro-jectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten) en coördinator. Voor de financiering van deze personeels-inzet: zie tabel 3 (2016). Gelinkte acties Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 26. Open Monumentendag – Zemst Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming

Actie 31. Erfgoeddag – Asse TOEG Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC / Partners Gemeente Asse, eigenaars en beheerders veldkapellen & -kruisen, Heemkring Ascania, Provincie Vlaams-Bra-bant. Doelgroepen Recreanten Doelstelling(en) Nog niet zo lang geleden was het heel gebruikelijk om de ‘Weg-oem’ (ook bekend als Kruisborre-ommegang’) af te wandelen en om gaandeweg stil te staan om te bidden bij diverse veldkapellen en -kruisen die werden ge-bouwd uit dank voor de verkregen gunsten. Vooral tussen de 2 Wereldoorlogen was de ‘Weg-oem’ sterk in trek, met name in de meimaand. Het moet één van de populairste bedevaartsplaatsen in Brabant zijn geweest. Die traditie is nu bijna volledig verdwenen. Op deze Erfgoeddag -met als thema ‘Zorg’- willen we het publiek kennis laten maken enerzijds met deze haast verdwenen traditie waarin ‘zorg’ en ‘zorgen voor’ een belangrijke rol speelde. Anderzijds is het de ideale kans om de zorg voor erfgoed te belichten en het 360° erfgoed-project in de kijker te zetten. Korte omschrijving Erfgoeddag is een sensibiliseringsactie rond cultureel erfgoed voor publiek, sector, pers en beleid in Vlaanderen en Brussel (Algemene coördinatie: FARO-Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw). De jaarlijkse Erfgoeddag is een feestdag met cultureel (roerend en onroerend) erfgoed in de hoofdrol, telkens gekaderd in een jaarthema. Een verwenpartij voor het oog, het hart en het verstand. Maar ook een tijd voor reflectie en anders leren kijken. Erfgoeddag is ook een feestdag voor het ganse gezin. Gerealiseerd in 2016 De restauratiewerken aan de veldkapellen -en kruisen zijn in 2016 nog niet afgerond, maar in samenwerking met de cultuurdienst van de gemeente Asse startte het RLGC in 2016 reeds met de organisatie van deze dag. Een eerste vergadering m.b.t. de ontsluiting van deze ommegang heeft plaatsgevonden in het bijzijn van de heem-kring Ascania (zie ook gelinkte acties). Hierin speelde RLGC een adviserende en organisatorisch ondersteunende rol.


- 122 -

Gepland in 2017 In 2017 vind de Erfgoeddag plaats op zondag 23 april. De organisatie van deze dag verloopt in nauwe samenwer-king met de gemeente Asse. Deze activiteit dient nog verder uitgewerkt te worden maar omvat zeker volgende elementen:

- Op deze dag worden er gegidste wandelingen georganiseerd door de gemeente, RLGC en de heemkring. - Bovendien wordt er een brochure uitgegeven waarmee recreanten op eigen initiatief er zelf op uit kun-

nen trekken. Situering & illustraties

Figuur 67 – Illustraties van de Kruisborre-ommegang in Asse en schets infopanelen ter ontsluiting van de omme-

gang aansluitend op de restauratie van de kapellen


- 123 -

Figuur 68 – Locatie Erfgoeddag 2017, thema ‘Zorg’ en locaties van voorgaande edities van de Erfgoeddag in de

regio waaraan RLGC meewerkte. Nazorg & opvolging RLGC zal uiteraard deelnemen aan eventuele evaluatievergaderingen en mensen doorverwijzen naar de andere acties (‘hagen, heggen en houtkanten’, ‘fruitboom- en haagplantactie’,…) indien hun interesse gewekt wordt tijdens de erfgoeddag. Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC nagenoeg enkel personeelsinzet, in eerste instantie via de projectmedewerker land-schapszorg. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). De -relatief beperkte – organisatiekosten worden gedragen door de werkingsmiddelen voor de projectmedewerker landschapszorg via de provincie Vlaams-Brabant, dienst erfgoed. Gelinkte acties Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches


- 124 -

Actie 32. LandschapsDOEdag - Asse IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman en Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote, Lies Staes, Lise Fivez (vanaf 01/03/2017), Patrick Endels, Nele Guiljam Partners Provincie Vlaams-Brabant, andere partners nog te benaderen voor deze activiteit i.f.v. de uitwerking van de di-verse deelactiviteiten Doelgroepen Brede Publiek Doelstelling(en)

- Het brede publiek kennis laten maken met Regionaal Landschap Groene Corridor, haar werkingsgebied en haar projecten, door middel van recreatie/natuurwandelingen.

- Door een brede, laagdrempelige publieksactiviteit via een aantal publiekstrekkers ook moeilijker thema’s aansnijden, zoals soortgerichte maatregelen, de ecologische waarde van kleine landschapsele-menten in het algemeen, ….

Korte omschrijving De LandschapsDOEdag wordt georganiseerd op 24 september 2017. De vooropgestelde locatie is het PIVO in Zellik (Asse). Ideeën voor deelactiviteiten zijn o.a.:

- wandelen fietstocht met educatieve stops, - bushcraft-activiteit voor kinderen, - rondleiding op het PIVO-terrein rond natuurlijke inrichting - Infostand rond de werking van RLGC, de tuinencampagne van de provincie Vlaams-Brabant etc. - …

Gerealiseerd in 2016 Praktische voorbereidingen:

- Datum vastleggen - Thema bepalen - Brainstorm rond deelactiviteiten - Locatie zoeken - Mobiele fruitpers reserveren

Gepland in 2017

- Verdere opvolging en organisatie van het evenement o Uitstippelen wandelen fietsroutes o Aanzoeken partners o Inhoudelijk uitwerken deelactiviteiten

- Promotie via flyer, E-NB, website, sociale media.


- 125 -


Figuur 69 - Locatie LandschapsDOEdag 2017 (PIVO-terrein Asse) en locaties van voorgaande edities van de

LandschapsDOEdag die RLGC organiseerde in de regio

Figuur 70 – Overzicht omgeving PIVO in Zellik als locatie voor LandschapsDOEdag 2017 Financieringskanalen Deze actie omvat voor RLGC nagenoeg enkel personeelsinzet, in eerste instantie via de projectmedewerker bio-diversiteit en de projectmedewerker natuur. Voor de uitwerking en ondersteuning van de deelactiviteiten op de dag zelf, zullen alle RLGC-medewerkers ingeschakeld worden. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). De - relatief beperkte – organisatiekosten voor promotie en de uitwerking van de deelactiviteiten worden gedragen door de basissubsidies van de aangesloten gemeenten en de Vlaamse Over-heid. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 14. Groene houtcarrousel Actie 33. Happenings strategisch project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ Actie 49. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen


- 126 -

Actie 33. Happenings i.k.v. Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen

TOEG & GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote, Wim Solie (beiden vanaf 01/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Gemeenten Grimbergen, Wemmel, Asse en Meise, Provincie Vlaams-Brabant, Vlaamse Gewest (Vlaamse Land-maatschappij, Departement Ruimte Vlaanderen, Departement Landbouw & Visserij, Agentschap voor Natuur & Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap Plantentuin Meise, Agentschap Wegen & Verkeer, De Lijn, Vlaamse Milieumaatschappij/Bekkensecretariaat), Middenveld (Natuurpunt, Boerenbond, PASAR, …), Leefmilieu Brussel-BIM Doelgroepen Brede publiek (inwoners, recreanten) Doelstelling(en) Het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veer-krachtig open ruimte gebied in de Noordrand rond Brussel, met een groen-blauw-oranje netwerk dat zich uit-strekt over het stroomgebied van de Maalbeek. Door natuur te verbinden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duurzame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappelijke functies beogen we met dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische omgeving van de Brusselse Noordrand. Met ‘Groene Noordrand’-happenings willen we samen met alle projectpartners het brede publiek laten kennis maken met dit verrassend gebied, haar kansen en uitdagingen. Op zo’n happening worden ook verschillende projecten gerealiseerd in het kader van het Strategisch Project voorgesteld. Korte omschrijving Voor de happening leggen we in 2016-2017 de focus op ‘verkenning’: een kennismaking met het projectgebied, de verschillende gebruikers en de thematieken en uitdagingen die er spelen. Gerealiseerd in 2016 Organisatie van een ‘Feestelijk Startmoment’ in de Plantentuin Meise op 22 oktober 2016 voor 66 deelnemers; een divers publiek (beleid, middenveld, bewoners, natuur, landbouw, recreatie, mobiliteit, water, erfgoed) i.s.m. VLM.

- Voorstelling projectgebied - Uitdagingen en kansen in het projectgebied - Debat met enkele kernactoren rond de thema’s landbouw, natuur, water en toerisme

Gepland in 2017 ‘Groene Noordrand’-happening: late voorjaar 2017: organisatie fietstocht & wandeling :

- Een fietsroute van de bronnen in Relegem (Asse) tot aan de monding in Grimbergen zal hiertoe uitge-stippeld en uitgepijld worden.

- Opmaak begeleidende flyer en/of infoborden: duiding en informatie bij de verschillende gebruikers, thematieken en uitdagingen in het projectgebied.

- Op welbepaalde plekken langsheen het parcours kan dit worden aangevuld met een tijdelijk infobord en/of uitleg door een projectpartner.

- Naast een niet-begeleide fietstocht zal tevens een gegidste wandeling worden georganiseerd die de-zelfde info wil meegeven, maar zich zal beperken tot één deelgebied

- Communicatie event via eigen kanalen en kanalen van alle partners (websites, nieuwsbrieven, …).


- 127 -


Figuur 71 - Situering projectgebied ‘Groene Noordrand’ (rood) en mogelijk traject voor fietstocht ‘Van bron tot monding’(oranje) langsheen de Maalbeek (blauw)

Figuur 72 – Sfeerbeelden van het feestelijk startmoment van het strategisch project ‘Groene Noordrand’ in de-Plantentuin, Meise


- 128 -

Nazorg & opvolging Het Projectbureau (Projectteam, RLGC, VLM) evalueert na elke publieksactiviteit of het de vooropgestelde doel-stellingen behaald heeft en wat de verbeterpunten zijn wat betreft praktische organisatie, inhoudelijke bood-schap, bereik deelnemers,… Financieringskanalen Dit publiekevenement kadert binnen het Strategisch Project ‘Groene Noordrand’ (zie gelinkte acties). Hierbij worden er door de Vlaamse overheid subsidies verleend als bijdrage in de loon- en werkingskosten van de pro-jectcoördinatie (80%) met cofinanciering (20%) door de gemeenten Asse, Wemmel, Meise en Grimbergen en RLGC. Gelinkte acties Actie 19. Kloosterpoort Maalbeekvallei - Grimbergen Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 24. Inrichting Motte – Wemmel Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’ - Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen

Actie 34. Erembald-Kravaalhappening – Opwijk

TOEG & IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ binnen de schoot van RLSD / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016), Patrick Endels Partners Stad Aalst, Gemeenten Affligem, Asse en Opwijk, Provincie Oost-Vlaanderen, Provincie Vlaams-Brabant, regio-nale landschappen Schelde-Durme (regierol), Pajottenland & Zennevallei, Vlaams Gewest (Agentschap voor Na-tuur & Bos, Onroerend erfgoed en Landbouw en Visserij ) Toerisme Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Schel-deland, de intergemeentelijke projectverenigingen Erfgoedcel Denderland en Hoperfgoed, Boerenbond en Abdij van Affligem. Doelgroepen Diverse grondeigenaars en streekactoren: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen, verenigingen, recreanten Doelstelling(en) Bedoeling van de Erembald-Kravaalhappening is de organisatie van een partnermoment waarop het grote pu-bliek kennis kan kennismaken met het landschap in al haar facetten (natuur, erfgoed, landbouw,…) in het pro-jectgebied. Korte omschrijving Jaarlijks terugkerende happening in en rond het projectbegied van het ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’. Op deze dag worden realisaties getoond en kunnen deelnemers de omgeving beleven via wandelingen. De stand-houders hebben op die dag ook een duidelijke link met het project.


- 129 -

Gerealiseerd in 2016 Ondersteuning van de Erembald-Kravaalhappening op 11 oktober 2016, ditmaal in Affligem rond de abdijsite.

- Met verschillende wandelingen en veel randanimatie stelden de partners hun project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' aan het grote publiek voor.

- Meer dan 2.000 deelnemers gingen wandelen en genoten van de randanimatie. - Tijdens deze happening werd ook een gloednieuwe wandelbrochure met wandelingen in de omgeving

van de Abdij van Affligem voorgesteld. - Officiële opening ‘the Observer’ een levend kunstwerk door Wil Beckers

Gepland in 2017 Ondersteuning van de organisatie van een nieuwe Erembald-Kravaalhappening op 15/10/2017. Dit jaar zal Op-wijk als gastgemeente de happening ontvangen en zal de happening dus ook voor het eerst doorgaan in het werkingsgebied van RLGC. Deze activiteit dient nog verder uitgewerkt te worden, maar de eerste insteek is als volgt:

- De omgeving van de Vedderboom en de Kleine Deugd in Mazenzele zullen vermoedelijk de ontvangst-locatie vormen.

- De demo-boomgaard van de gemeente Opwijk zou dan ook een officiële inhuldiging kunnen krijgen. - Het deelproject ‘Herstel Kersenboomgaarden Mazenzele’ kan in de kijker gezet worden - Kravaalbos ligt op de spreekwoordelijke boogscheut… wandelingen en/of andere activiteiten in en

rondom dit bos zijn dus zeker een optie Situering & illustraties

Figuur 73 – Overzichtskaart van het projectgebied ‘Van Erembald tot Kravaalbos‘ met aanduiding van de loca-ties van de happenings in 2015-2016 en de mogelijke locatie van een happening in 2017


- 130 -

Figuur 74 - Sfeerbeelden Erembald-kravaalhappening in 2016 op en rondom de abdijsite in Affligem (foto’s Jo De Coninck)

Nazorg & opvolging Als projectpartner neemt RLGC natuurlijk deel aan de opvolging en evaluatie van dit evenement Financieringskanalen - Deze actie werd in 2016 ingevuld door de projectmedewerker natuur (taakstelling gebiedsgerichte acties),

die ook in 2017 binnen RLGC deze actie zal trekken. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017).

- Gezien de happening in 2017 zal doorgaan in Opwijk zullen ook andere medewerkers van RLGC deze publieks-activiteit mee ondersteunen, maar dit zal nog bekeken worden i.f.v. de deelactiviteiten die in het programma opgenomen worden.

- Deze activiteit wordt georganiseerd door het gebiedsgericht project (vanaf 2017 Strategisch project) ‘Land-schap van Erembald tot Kravaalbos’ dat optreedt als trekker/hoofdorganisator. De beperkte organisatiekos-ten die ten laste vallen van RLGC zullen gedragen worden via de basiswerking (financiering vanuit de aange-sloten gemeenten en Vlaamse Overheid).

Gelinkte acties Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 54. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ – Asse/Opwijk


- 131 -

4.2.3 Permanent Natuurrecreatief aanbod

Actie 35. Tournee RLGC TOEG, GROEN & IHD Trekker/contactpersoon bij RLGC Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Pasar vzw en alle 12 gemeenten binnen het werkingsgebied van RLGC: Asse, Grimbergen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise, Merchtem, Opwijk, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Wemmel, Zaventem en Zemst. Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en) - Het brede publiek kennis laten maken met Regionaal Landschap Groene Corridor, haar werkingsgebied en haar

projecten, door middel van recreatie/natuurwandelingen. - De wandelingen die in 2015 werden uitgestippeld, in 2016 op diverse manieren opnieuw in de kijker zetten. Korte omschrijving In 2015 bestond Regionaal Landschap Groene Corridor 10 jaar. Daarom werd in elk van ‘onze’ 12 gemeenten een wandeling uitgestippeld rond een (letterlijk) hoogtepunt in de gemeente. In 2016 werden in het kader van ‘Pasar Zomert’ van Pasar elk van de Tournee-wandelingen opnieuw aangeboden in een begeleide wandeling. De vrijdag-wandelingen vonden plaats van juni tot september. Ook het verhaal van het in 2015 gebrouwen feestbier, ‘KatƏr’, kent een vervolg. Het bier werd gezien de blijvende vraag eind 2016 opnieuw gebrouwen en zal begin 2017 weer beschikbaar zijn. Gerealiseerd in 2016

- Wandelfiche voor elke gemeente aanmaken, digitaal publiceren en up-to-date houden (zie gelinkte acties)

- Ondersteunen van de herneming van ‘Tournee RLGC’ door Pasar: o Voorstellen van tournee-wandeling aan besturen van Pasar afdelingen op 17/01/2016 en aan-

sluitend begeleiden van de wandeling ‘Pittoresk Perk’ o Algemene communicatie (landschapskrant, gemeentelijke infobladen, UIT-databank, website

en sociale media) rond deze wandelingen o Aanleveren van informatie rond traject, info natuur en landschap langsheen traject o In totaal namen er 619 mensen deel aan deze 12 ‘Pasar zomert met RLGC’-activiteiten.

- Opvolgen van het brouwen van een nieuw batch van het bier ‘KatƏr’, opvolgen van de verkoop en bij-houden van de voorraad

- Aansporen van gemeenten voor het plaatsen van de startpalen (indien dit nog niet gebeurd was)

Gepland in 2017 Tournee RLGC kent in 2017 een vervolg via diverse acties:

- Verder opvolgen verdeling bier ‘KatƏr’; bekijken mogelijkheden om dit bier aan te bieden via bv. Streekproductenwinkel, gemeenten, cafés.

- Finaliseren van het plaatsen startpalen wandeling i.s.m. de 12 gemeenten (Kapelle-op-den-Bos en Wemmel).

- Opnemen van de wandelingen in het kader van het project ‘digitaal wandelnetwerk Brabantse Kou-ters’ i.s.m. Provincie Vlaams-Brabant


- 132 -


Figuur 75 – Overzicht van de uitgestippelde wandelingen ‘Tournee RLGC - 12 hoog(s)tepunten’ (hoogste punten in het roze aangegeven op kaart) die in 2016 als begeleide wandelingen hernomen werden i.k.v. ‘Pasar Zomert’

Figuur 76 – Sfeerbeelden van de begeleide wandeling ‘Pittoresk Perk’ op 17/01/2016 in Steenokkerzeel voor le-den van Pasar als opstart van de herneming van Tournee RLGC via ‘Pasar Zomert’

Nazorg en opvolging De nazorg zit reeds vervat in de acties die opgenomen zijn in de planning voor 2017 (zie hoger):

- Plaatsen overige startpalen - Opnemen van de trajecten i.k.v. ‘Digitaal wandelnetwerk Brabantse Kouters’

Financieringskanalen Deze actie werd in 2016 ingevuld door de medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie en de co-ordinator. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3. De beperkte kosten voor de promotie en communicatie werden gedragen via de basiswerking (financiering via de aangesloten gemeenten, Provincie Vlaams-Brabant en de Vlaamse Overheid). De opvolging van deze actie is in 2017 zeer beperkt en wordt voorna-melijk opgenomen via het project ‘Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters’ (zie gelinkte acties). Gelinkte acties Actie 37. Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters Actie 50. Landschapskrant Actie 51. Elektronische nieuwsbrief, website en sociale media Actie 52. Andere publicaties: brochures, flyers en affiches


- 133 -

Actie 36. GPS-tocht “Op zoek naar Billie” – Vilvoorde

GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC / Partners Stad Vilvoorde Doelgroepen Brede Publiek Doelstelling(en) - Het brede publiek kennis laten maken met de bij, door middel van een zoektocht doorheen de stad Vilvoorde. - Het aanbieden van een activiteit rond het thema biodiversiteit Korte omschrijving GPS-zoektocht met bijhorende brochure. De wandelaars maken kennis met groene plekjes in Vilvoorde en leren terwijl iets over de bij en haar leefgebied en levenscyclus. Verder wordt ook het natuurrecreatie-aanbod in de regio in de kijker gezet via een QR-code in de brochure. Deze laatste verwijst door naar de recreatie-webpagina van RLGC. Gerealiseerd in 2016 - Overleg met Stad Vilvoorde (dienst Toerisme) rond inhoud en layout brochure - Herwerking brochure Gepland in 2017 - Afwerking en uitgave van de bijen-GPS-tocht Vilvoorde ‘Op zoek naar Billie’ is voorzien voor 1 mei 2017, ope-

ning van het toeristisch seizoen in Vilvoorde. - Met de stad Vilvoorde zullen ook afspraken gemaakt worden voor het ter beschikking stellen van GPS-toestel-

len van RLGC aan de stad voor de ontlening op het toeristisch kantoor Situering & illustraties

Figuur 77 – Locatie GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde


- 134 -

Figuur 78– Impressie brochure voor GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ in Vilvoorde Nazorg & opvolging - Opvolgen druk en lancering brochure tijdens toeristisch seizoen. Uitleensysteem voor GPS-toestellen opzetten. - GPS-tocht verder promoten via elektronische nieuwsbrief, website en sociale media i.k.v. andere activiteiten

rond thema bijen of in Vilvoorde Financieringskanalen Deze actie werd in 2016 ingevuld door de medewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie en hield geen andere kosten in dan personeelsinzet. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3. De druk-kosten van de brochure zullen in 2017 gedragen worden door de stad Vilvoorde. De opvolging van deze actie door RLGC is in 2017 zeer beperkt en wordt voornamelijk opgenomen via het project ‘Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters’ (zie gelinkte acties). Gelinkte acties Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 37. Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters Actie 51. Elektronische nieuwsbrief, website en sociale media Actie 52. Andere publicaties: brochures, flyers en affiches


- 135 -

Actie 37. ‘Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters

TOEG Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Staes Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Toerisme Vlaams-Brabant, Pasar, Boerenbond, gemeenten Asse, Opwijk, Merchtem, Wemmel, Meise, Grimber-gen, Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Zemst en stad Vilvoorde Doelgroepen Brede publiek: wandelaars, recreanten, gezinnen,… Doelstelling(en) - Het beter ontsluiten van natuur en landschap via het realiseren van een breed gedragen en hoogkwalitatief

wandelnetwerk dat op een innovatieve en dynamische manier online wordt ontsloten voor een groot publiek, met duidelijke herkenningspunten op het terrein (instapplaatsen).

- Het versterken van de streekidentiteit in de Brabantse Kouters - Het optimaal aanwenden van de buurt- en voetwegen voor wandelrecreatie in het gebied. - Het realiseren van een belangrijke troef voor de streek en kapstok voor de lokale economie (link met verblijfs-

mogelijkheden, horeca, streekproducten, korte ketenverkoop…) - Het daarbij stimuleren van samenwerking tussen de diverse actoren rond (natuurgerichte) recreatie in het bui-

tengebied. Korte omschrijving Dit project gaat in op de vraag van de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters naar een kwalitatief, fijnmazig wandelaanbod en zet maximaal in op een vernieuwende, digitale ontsluiting ervan. Een digitaal wandelplatform voor de Brabantse Kouters biedt de mogelijkheid om de regio toeristisch op een dynamische manier te ontsluiten door de wandeltrajecten te linken met bezienswaardigheden, overnachtings-mogelijkheden, horeca en sterke toeristische thema’s zoals bv. bier en hop. Landschap en natuur zijn sowieso belangrijke pijlers van een wandelnetwerk, maar in deze landelijke regio heeft de landbouw ook de nodige po-tenties om toeristisch in te zetten. In dit project zal het digitaal wandelplatform ook relevante initiatieven rond plattelandsontwikkeling en landbouwverbreding zoals landbouwleerpaden, thuisverkoop, picknick-een-hoeve, hoevetoerisme,… in één beweging kunnen ontsluiten. Het is de eerste keer in Vlaanderen dat op dergelijke schaal het klassieke spoor van bewegwijzering wordt verla-ten en dat een gebied, op een geïntegreerde manier, toeristisch wordt ontsloten aan de hand van wandeltrajec-ten die vooral online worden aangeboden. Samen met Toerisme Vlaams-Brabant wil RLGC deze werkwijze als proefproject uittesten in de Brabantse Kouters, om ze nadien, bij een positieve evaluatie, toe te passen in andere gebieden van de provincie. Gerealiseerd in 2016 - Overlegmomenten met Toerisme Vlaams-Brabant i.f.v. concept en opmaken projectaanvraag op 17/05/2016

en 20/05/2016 - Uitschrijven projectaanvraag i.k.v. oproep voor projecten ‘OKW Samenwerking’ - Aanzoeken van partners - Voorstelling project tijdens projectmoment i.k.v. goedgekeurde projecten op 18/10/2016 - Startoverleg met Toerisme Vlaams-Brabant op 29/12/2016


- 136 -

Gepland in 2017

Actorenoverleg - Overleg Toerisme Vlaams-Brabant en RLGC op 05/01/2017; diverse vervolgvergadering i.f.v. het projectverloop - Uitwisseling met gemeenten Brabantse Kouters met infovergadering op 30/01/2017 te Grimbergen - Samenstellen Stuurgroep en inplannen stuurgroepvergaderingen in het voorjaar en najaar van 2017 - Opstart overleg met wandelorganisaties, aanzoeken van vrijwilligers voor inventarisatie

Opbouwen expertise en kennisuitwisseling - Overleg met aanbieder app digitale wandelknooppunten op 05/01/2017 - Bezoek aan de toeristische dienst van de Oostkantons waar het concept van digitale wandelknooppunten reeds

op een gelijkaardige manier uitgewerkt is. - Bezoek aan andere regionale landschappen i.f.v. kennisuitwisseling rond uitwerken wandelnetwerken en

draagvlakverbredende activiteiten rond deze actie

Inventarisatie i.f.v. opmaak wandelnetwerk - ‘Desk research’ voor verzameling en afstemming van bestaande info en inventarissen wandellussen / trage

wegen bij provincie, gemeenten,… - Opmaak attributentabellen voor digitale inventarisatieformulieren wandelwegen - Verzamelen informatie rond potentiële onthaalpunten voor het bewegwijzerde en digitale wandelnetwerk - Start effectieve inventarisatie op het terrein door medewerkers RLGC en Toerisme Vlaamse Brabant met on-

dersteuning door vrijwilligers in het voorjaar van 2017

Koppeling wandelnetwerk aan streekinitiatieven en toeristisch weefsel en draagvlakverbreding - Verzamelen en vervolledigen informatie rond toeristische ‘points of interest’ (erfgoed, natuur, horeca,…) die

gekoppeld kunnen worden aan het digitale wandelnetwerk in de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters - Verzamelen en vervolledigen informatie rond plattelandsinitiatieven (thuisverkoop, verblijfboerderijen, land-

bouwleerpaden,…) die gekoppeld kunnen worden aan het digitale wandelnetwerk in de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters

- Vanaf najaar 2017: organisatie van netwerkcafés voor horeca (i.s.m. Toerisme Vlaams-Brabant en praatcafés voor het brede publiek rond verschillende thema’s die gekoppeld kunnen worden aan wandelen in de regio Noordwest-Brabant


Figuur 79 – Overzichtskaart van de 10 gemeenten van de Brabantse Kouters waar een digitaal wandelnetwerk zal gerealiseerd worden. De roze arcering geeft zoekzone "Land van Meise-Merchtem-Asse" aan waarin het

wandelnetwerk ook bewegwijzerd zal worden.


- 137 -

Nazorg & opvolging Na afloop van het project zal door de verschillende actoren het initiatief verder gecontinueerd en gevaloriseerd worden: Toerisme Vlaams-Brabant: - De effectieve realisatie van het wandelnetwerk op het terrein in de zoekzone "Land van Meise-Merchtem-

Asse" is opgenomen in de planning van Toerisme Vlaams-Brabant vzw voor 2017-2018 via subsidies van Toe-risme Vlaanderen.

- De trajecten die in dit project geselecteerd worden, zullen door Toerisme Vlaams-Brabant vzw bewegwijzerd worden volgens het knooppuntensysteem conform de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen. Dit impliceert ook dat Toerisme Vlaams-Brabant vzw er zich toe verbindt om de door haar geplaatste infrastructuur (houten pa-len, borden en overzichtsborden) gedurende een periode van minimum 15 jaar te onderhouden. Dit gebeurt via het onderhoudssysteem van de routedokter, met behulp van controles door vrijwilligers, spontane meldin-gen door wandelaars en door de inzet van sociale tewerkstelling. Het onderhoud en/of open houden van de wegen blijft de verantwoordelijkheid van de wegbeheerder.

- Dit project voorziet in de ontwikkeling van een digitaal platform voor een netwerk op het volledige grondgebied van de 10 betrokken gemeenten. TVB garandeert de continuïteit na afloop van de projectperiode door het blijvend online beschikbaar houden van de wandelapplicatie.

Regionaal Landschap Groene Corridor vzw: - In eerste instantie zal RLGC vzw de toeristisch-recreatieve waarde van het wandelnetwerk blijvend in de kijker

zetten via de eigen communicatiekanalen (bv. directe link via website). Daarnaast zal RLGC vzw in zijn functie als overlegplatform ook alle betrokken leden-verenigingen en gemeenten stimuleren om bij activiteiten het wandelnetwerk te valoriseren. Dit kan op diverse manieren: het uitwerken van permanente themalussen op het netwerk, het uitzetten van éénmalige lussen op het wandelnetwerk als deelactiviteit binnen grotere pu-blieksactiviteiten,…

- Daarnaast is het de bedoeling van RLGC vzw om via haar taakstelling inzake landschapszorg en natuur (vanuit de Provincie Vlaams-Brabant) bij te dragen of bijkomende projectmiddelen te zoeken tot de terreinrealisatie (landschappelijke inkleding, verhogen van de belevingswaarde,...).

- Ook zal RLGC vzw proberen om bijkomende middelen te zoeken of andere actoren (in eerste instantie Toerisme Vlaams-Brabant voor realisatie van het bewegwijzerd wandelnetwerk met onthaalpunten) te ondersteunen in het realiseren van de nodige randinfrastructuur (picknicksets, rustbanken, natuurlijke speelzones...) om de be-levingswaarde van het wandelaanbod in de regio te verhogen.

- Inzake buurt- en voetwegen zal RLGC vzw de lijst met potentieel interessante wegen, die enkel met belangrijke ingrepen (langdurig overleg, juridische stappen, ...) kunnen opgenomen worden in het wandelnetwerk bij een herziening of uitbreiding van het netwerk, blijven opvolgen. Voor de uitvoering zal samenwerking gezocht wor-den met de gemeenten, de provincie Vlaams-Brabant (dienst Mobiliteit) en het Agentschap Natuur en Bos.

Financieringskanalen - Het voorbereidende traject voor deze actie werd in 2016 nagenoeg volledig gedragen door de coördinator.

Voor de financiering van deze personeelsinzet ziet tabel 3. - Deze actie wordt vanaf 2017 bij RLGC opgevolgd door de medewerker communicatie-recreatie-educatie-parti-

cipatie die voltijds de uitvoering van dit project opneemt met financiering door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: 'Europa investeert in zijn platteland: Omgevingskwaliteit' (project OKW Samen-werking) met cofinanciering van Toerisme Vlaams-Brabant vzw en cofinanciering vanuit toerisme Vlaams-Bra-bant voor loon, werking en draagvlakverbreding rond deze actie.

Gelinkte acties Actie 35. Tournee RLGC – alle gemeenten Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches Acties 53-55. Gebiedsgerichte projecten


- 138 -

4.3 Natuureducatie en draagvlakvorming 4.3.1 Doorlopende NME activiteiten

Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) TOEG Trekker/contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), vervanging door Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) Andere medewerkers binnen RLGC Lies Staes, Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Marleen Wauters Partners Provincie Vlaams-Brabant (NME-cel van de dienst Leefmilieu), Natuurpunt, particuliere poeleigenaars vanuit de projectwerking van RLGC, particuliere boseigenaars vanuit de projectwerking van BGGC, gemeenten en scholen, MIRA voor de projecten ‘Ik word weerman’ en ‘Fascinerende Aarde’ en de VLM en landbouwers voor het project ‘Boer-en-zwaluw’. Doelgroepen Scholen: kleuteronderwijs (KO), lager onderwijs (LO), secundair onderwijs (SO). Doelstelling(en) Kinderen en jongeren ontdekken natuur in hun omgeving door begeleide educatieve activiteiten. Er wordt ge-tracht hen gevoelig te maken voor natuur en milieu door hun interesse te wekken en kennis mee te geven. Om een duurzame ontwikkeling te realiseren, wordt er gewerkt rond specifieke vaardigheden, zoals systeemdenken en samenwerken. Dit leidt tot een breder maatschappelijk draagvlak voor ecologie en verantwoord gebruik van natuur en groene open ruimte voor recreatieve activiteiten. De NME-medewerkers of een vrijwilliger staan in voor een kwaliteitsvolle begeleiding. De activiteiten gaan door in de omgeving van de school, zodat de deelnemers de natuurrijke plekken in hun omgeving leren kennen en waarderen. Door het spelgehalte van de activiteit komen de natuur en het milieu op een leerrijke én ontspannende manier aan bod. Korte omschrijving De NME-medewerkers van RLGC bieden begeleide activiteiten voor verschillende leeftijden aan zoals weergege-ven in tabel 21 en 22.


- 139 -

Tabel 21 - Overzicht NME-aanbod voor begeleide activiteiten tijdens het schooljaar 2016-2017, georganiseerd vanuit RLGC

ACTIVITEIT DOELGROEP WAT KOMT AAN BOD?

Kieteltocht KO - zintuiglijke beleving - kennismaken met bodemdieren

Kabouterpad 2e en 3e jaar KO - zintuiglijke beleving - kennismaken met planten, dieren, natuur

Kriebelfladderpad 1ste graad LO - zintuiglijke beleving - kennismaken met vogels en hun levenswijze - wat eten vogels, welke dieren volgen hetzelfde dieet? - hoe maken vogels gebruik van de natuur?

Bijzondere Bijen 1ste graad LO - waar wonen solitaire bijen en honingbijen? - Kennismaking met de taken en levensfasen van honingbijen - maak zelf een bijenwaskaars

Schatkist van Boris 2e graad LO - herkennen van inheemse bomen a.d.h.v. bladeren en vruchten - eigenschappen van bomen en gebruikswaarde voor mens en dier - zoeken naar insecten die op of van bomen leven - kennismaking met het voedselweb

Van Toverwilg tot Heksenkruid

2e graad LO - planten in het landschap - hoe groeien planten? - maak een plantenpasje - gebruik van planten door de mens

Ief Invasief 2e graad LO - invasieve soorten en hun kenmerken - autochtone soorten - leren observeren, verbanden leggen, samenwerken en systeemdenken

Ik word weerman 4de leerjaar - de elementen van een weerbericht - het ontstaan van verschillende weersvormen - het weerstation en zelf weer meten - proefjes i.v.m. weersverschijnselen uitvoeren

Moord in de Poel 3e graad LO - eigenschappen van poelwater - waterdieren - waterkwaliteit en omgevingsfactoren - het watervoedselweb

Inspecteur Pipistrellus

3e graad LO - vleermuizen en hun leefomgeving - interactie tussen mens-natuur - belang cultuurhistorisch erfgoed voor natuur - geografisch inzicht, landschapsgericht denken - verbindingselementen in het landschap

Boer-en-zwaluw 3e graad LO - nauwe band tussen landbouw en natuur - landbouw - boerenzwaluwen (zie gelinkte acties)

Fascinerende aarde

3de graad LO - het zonnestelsel en ons weer - begrippen zoals luchtdruk, magnetisme en zwaartekracht - hoe reageert de natuur op het weer? - proefjes uitvoeren

Klimaatperikelen 1ste graad SO - Bespreking klimaat - Biodiversiteit - Inzicht in eigen invloed op klimaat - op zoek naar wat de eigen bijdrage kan zijn

Bijzonder Biotoop BOS

1ste graad SO - onderzoek abiotische factoren - onderzoek biotische factoren - inzicht verwerven in de invloed van mensen op het bos

Regi

onaa

l Lan

dsch

ap G

roen

e Co

rrid

or

A

ctiv

iteite

nver

slag

2016

/ Ja

arpr

ogra

mm

a 20

17

- 140

-

Tabe

l 22

- Ove

rzich

t beg

elei

de a

ctiv

iteite

n en

doe

lgro

epen

in h

et a

anbo

d va

n he

t NM

E-st

eunp

unt N

oord

wes

t-Br

aban

t van

200

7 to

t 201

6

In

aan

bod

doel

groe

p

20

07

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

2016

1e KO

2e KO

3e KO

1e LO

2e LO

3e LO

4e LO

5e LO

6e LO

1e SO

2e SO

3e SO

Kiet

elto

cht

Kabo

uter

pad

Krie

belfl

adde

rpad

Bijzo

nder

e bi

jen

Scha

tkist

van

Bor

is

Tove

rwilg

en

Heks

enkr

uid

Waa

r is d

e bo

swac

hter

?

Insp

ecte

ur P

ipist

rellu

s

Ik w

ord

wee

rman

Wee

r en

Natu

ur

Fasc

iner

ende

aar

de

Moo

rd in

de

Poel

Ief I

nvas

ief

Boer

-en-

zwal

uw

Bijzo

nder

Bio

toop

BO

S

Klim

aatp

erik

elen

Tota

al a

anta

l act

ivite

iten

2 6

7 9

9 10

12

12

15

15

1

2 2

2 2

4 5

5 5

2 2

1


- 141 -

Gerealiseerd in 2016 1. Communicatie en promotie

Promotie naar de scholen door verzenden van de jaarlijkse NME-brochure. Overzicht van de promotiekanalen: - Promotie op de website van RLGC - Promotie in de provinciale NME-brochure (met sinds 2009 een specifieke brochure voor RLGC) - Promotie door mailing van digitale brochure naar leerkrachten en directies - Promotie door telefonische opvolging - Promotie door verspreiding van NME-brochure en NME-folder op infostands van RLGC - Promotie met de NME-banner op de infostand van RLGC tijdens diverse publieksactiviteiten

2. Reguliere werking i.f.v. de begeleiding van NME-activiteiten

a. Inschrijvingen opvolgen - een datum bepalen - een geschikte locatie bepalen - ingeven in de databank - een bevestigingsmail sturen - per school een activiteitenovereenkomst opstellen en doorsturen - een herinneringsmail sturen met alle afspraken - locaties zoeken

Naargelang de aard van de activiteit wordt een geschikte locatie gezocht in de buurt van de school. Al dan niet in overleg met de projectmedewerkers van RLGC of met de Bosgroep.

b. Vrijwilligers contacteren Indien een geplande activiteit binnen een zone valt waar een vrijwilliger zich kan inzetten, wordt deze uitgenodigd om de activiteit te begeleiden.

c. Leerkrachten voorbereiden Vele secundaire scholen verkiezen om met meer dan één of twee klassen tegelijkertijd te komen. Als de NME-medewerker niet genoeg vrijwilligers vindt om alle klassen tegelijkertijd te begeleiden, wordt ge-vraagd aan de leerkrachten wetenschappen om zelf ook een klas te begeleiden. De NME-medewerker gaat een aantal dagen/weken voor de activiteit met de leerkrachten de locatie bezoeken en doet samen met hen de hele activiteit, zodat de leerkrachten kennis maken met de activiteit en het materiaal.

d. Educatieve begeleiding De activiteit wordt door een NME-medewerker of een vrijwilliger begeleid. Indien het om een vrijwilliger gaat, staat de NME-medewerker in voor het bezorgen van alle nodige informatie voor de begeleiding (contactgegevens school, aantal leerlingen, locatie, uur, aard van de activiteit) en het ter beschikking stellen van het materiaal. Bij de begeleiding hoort ook het klaarmaken van het terrein, o.a. klaarzetten van materiaal en eventuele ingrepen om de veiligheid te verhogen (afbakenen van terrein, verwijderen van gevaarlijke voorwerpen, …). Na de activiteit zorgt de begeleider dat het terrein netjes achterblijft en het materiaal goed opgeborgen wordt.

e. Administratieve opvolging - registratie aantal leerlingen - facturatie aan de deelnemende scholen - nazorg: er worden evaluatieformulieren verstuurd naar de leerkrachten - de vrijwilligers ontvangen een overzicht van de geleverde vrijwilligersdiensten - de vergoeding van de vrijwilligers wordt opgevolgd

f. Evaluatie In 2016 werd een deel van de activiteiten grondig geëvalueerd. Evaluatieformulieren zijn opgemaakt en naar de scholen gestuurd na elke activiteit. Daarnaast werden ook de mondelinge opmerkingen van de leerlingen gebundeld. Aan de hand van de feedback van leerkrachten en leerlingen wordt voor elke geëvalueerde activiteit een overzicht gemaakt van de sterke en zwakke punten en worden mogelijke verbeteringen of aanvullingen voorgesteld.


- 142 -

3. Update materialen en herwerken van bestaande activiteiten - ‘Fascinerende aarde’: Dit programma werd begin 2016 herwerkt in samenwerking met MIRA. - ‘De schatkist van Boris de Bostrol’: De voedselketen opdracht werd in 2016 vervangen door een

opdracht rond een voedselweb, aangezien dit beter overeenstemt met de realiteit. Leerlingen krij-gen een kaart met afbeeldingen van dieren die regelmatig in de natuur voorkomen en reconstrue-ren aan de hand van infofiches het voedselweb. Dit onderdeel van de activiteit wordt zeer positief onthaald door de leerkrachten en leerlingen.

- Na afloop van het seizoen wordt al het materiaal nagekeken op schade, wordt materiaal vervan-gen, worden bestellingen geplaatst en wordt waar nodig de activiteit bijgewerkt.

- Handleidingen van alle bestaande activiteiten werden hernieuwd en duidelijker verwoord. Waar nodig werden de handleidingen aangepast aan de nieuwe opdrachten.

4. Ontwikkelen van nieuwe activiteiten (zie ook gelinkte acties)

a. Algemene aanpak: - doelgroep en thema bepalen - informatie zoeken - educatieve vorm ontwikkelen - de activiteit ontwikkelen - materiaal maken en aankopen - een testactiviteit uitvoeren - bijsturen van de activiteit

b. In 2016 - ‘Inspecteur Pipistrellus’: programma werd in 2015 ontwikkeld en al één keer getest. Het werd

meermaals gespeeld met klassen van de tweede graad basisonderwijs in het voor- en najaar van 2016. De activiteit werd positief ontvangen in de evaluatie, zowel door leerlingen als leerkrachten. Er moet nog verder werk gemaakt worden van duurzaam spelmateriaal en eventueel een nieuwe titel. In het najaar van 2016 was er ook de ontwikkeling van een bordspel dat in de klas gespeeld kan worden ter voorbereiding van de ‘Inspecteur Pipistrellus’ activiteit. De kinderen komen al spe-lend in aanraking met de concepten en begrippen die tijdens de begeleidde Pipistrellus activiteit aan bod zullen komen. Ze bouwen een ideaal landschap voor vleermuizen na, inclusief voedsel verzamelplaatsen, slaapplaatsen, overwinteringsplaatsen en verbindende elementen. Al het ma-teriaal voor de activiteit kan door de scholen zelf uitgeprint worden, de leerkrachten kunnen de activiteit volledig zelfstandig begeleiden. Dit dient nog verder uitgewerkt te worden in 2017.

- ‘Boer-en-zwaluw’: in 2016 verdere ontwikkeling en begeleiding van het in 2015 nieuw uitgewerkte concept (zie gelinkte acties).

5. Resultaten begeleiding activiteiten in 2016: (zie tabel 23 en figuren 80, 81, 82 en 83).

- In totaal kon RLGC in 2016 206 klassen begeleiden uit 37 scholen. Er namen in totaal 4116 leer-lingen deel aan de activiteiten. Dit is het hoogst aantal begeleidingen sinds de opstart van het NME-steunpunt in 2007 en kon gerealiseerd worden een verhoogde personeelsinzet van de me-dewerker communicatie-recreatie-educatie-participatie die weliswaar niet volledig afgedekt was door de subsidies van de provincie Vlaams-Brabant maar belangrijk geacht werd gezien de sterke vraag naar dit type activiteiten in de regio (zie verder).

- Daarnaast waren er nog 97 aanvragen voor begeleide NME-activiteiten waarbij RLGC helaas geen begeleiding meer kon aanbieden wegens geen mogelijkheden meer via eigen personeelsinzet of via vrijwilligers. Deze aanvragers kregen wel steeds het aanbod van de natuuruitleenkoffers of wer-den doorverwezen naar ander educatief aanbod in de regio (educatief natuurbeheer, educatie door Plantentuin Meise,…)

Regi

onaa

l Lan

dsch

ap G

roen

e Co

rrid

or

A

ctiv

iteite

nver

slag

2016

/ Ja

arpr

ogra

mm

a 20

17

- 143

-

Tabe

l 23

- Ins

chrij

ving

en v

oor h

et b

egel

eide

NM

E-aa

nbod

voo

r de

perio

de 2

007-

2016

kl

asse

n le

erlin

gen

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Kiet

elto

cht

0 0

0 1

6 16

7

12

6 13

0

0 0

21

134

334

142

254

118

253

Kabo

uter

pad

0 8

9 15

14

18

22

7

17

15

0 17

5 20

1 28

9 29

8 47

2 42

3 14

4 32

2 30

4

Krie

belfl

adde

rpad

0

8 17

14

21

27

14

16

25

23

0

182

364

232

404

504

295

336

510

465

Bijzo

nder

e Bi

jen

0 0

0 0

0 0

15

10

11

21

0 0

0 0

0 0

322

204

201

428

Scha

tkist

van

Bor

is 2

9 14

21

23

19

20

18

15

11

32

18

8 26

8 38

6 43

3 30

3 42

1 34

6 28

5 22

5

Tove

rwilg

en

heks

enkr

uid

0 0

10

8 9

16

17

12

11

18

0 0

184

159

163

285

329

233

228

374

Insp

ecte

ur P

ipist

rellu

s 0

0 0

0 0

0 0

0 1

9 0

0 0

0 0

0 0

0 24

19

8

Ik w

ord

wee

rman

0

0 0

0 0

5 12

20

11

17

0

0 0

0 0

93

233

400

227

378

Waa

r is d

e bo

swac

hter

0

0 0

0 0

0 7

1 3

0 0

0 0

0 0

0 12

3 6

44

0

Moo

rd in

de

poel

18

14

18

29

25

15

20

23

18

24

34

3 25

9 34

2 57

4 44

1 29

6 40

5 43

0 30

9 46

5

Wee

r en

natu

ur

0 17

10

27

19

31

11

12

0

0 0

322

163

530

376

626

248

233

0 0

Ief i

nvas

ief

0 0

0 0

0 0

0 0

1 4

0 0

0 0

0 0

0 0

24

84

Boer

en

zwal

uw

0 0

0 0

0 0

0 0

4 3

0 0

0 0

0 0

0 0

77

41

Fasc

iner

ende

aar

de

0 0

0 0

0 0

0 11

4

25

0 0

0 0

0 0

0 19

6 78

52

2

Bijzo

nder

Bio

toop

BO

S 0

0 0

25

17

26

19

20

17

13

0 0

0 50

3 29

0 38

6 32

6 35

4 31

4 23

8

Klim

aatp

erik

elen

0

8 0

11

10

21

14

17

10

10

0 16

0 0

196

176

311

243

268

172

145

som

20

64

78

15

1 14

4 19

4 17

8 17

9 15

4 20

6 37

5 12

86

1522

28

90

2715

36

10

3510

34

04

2933

41

16

- 144 -

Figuur 80 - Overzicht van het aantal ingeschreven klassen voor de periode 2007 - 2016

Figuur 81 - Overzicht van het aantal ingeschreven leerlingen voor de periode 2007 – 2016

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

220

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Aant

al k

lass

an

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Aant

al le

erlin

gen

- 145

-

Figu

ur 8

2 - O

verz

icht v

an h

et a

anta

l ing

esch

reve

n le

erlin

gen

per g

raad

voo

r de

perio

de 2

007

– 20

16

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1100

1200

1300

Kleu

tero

nder

wijs

1e g

raad

Lage

r ond

erw

ijs2e

gra

ad La

ger o

nder

wijs

3e g

raad

Lage

r Ond

erw

ijsSe

cund

air o

nder

wijs

Aantal leerlingen

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

- 146 -

Figuur 83 - Overzicht van de verdeling van het aantal deelnemende scholen over de gemeenten uit het werkingsgebied, spreiding van 2007 tot 2016 (links) en spreiding in 2016 (rechts)

Toelichting bij bovenstaande figuren en tabellen:

- In het najaar van 2014 werd ‘Weer en Natuur’ vervangen door de activiteit ‘Fascinerende aarde’. Ook ‘Ik word weerman’ werd herwerkt. Beide activiteiten verliepen vanaf dat moment i.s.m. volkssterren-wacht MIRA te Grimbergen.

- Voor sommige activiteiten wordt per graad ingeschreven. Fluctuaties over de jaren heen zijn deels daar-aan te wijten.

Gepland in 2017 Gezien de sterke vermindering van de subsidies vanuit de provincie Vlaams-Brabant die ingezet kunnen worden voor het NME-steunpunt, zullen in 2017 minder personeelsuren vrijgemaakt kunnen worden voor begeleiding van NME-activiteiten en verwachten we dat het bereikte aantal klassen tot ong. 2/3 van 2016 herleid zal worden. De globale aanpak vanuit het NME-steunpunt zal in 2017 echter gelijkaardig blijven en met een aantal bijsturin-gen (zie hieronder) zal RLGC proberen om het bereik bij deze NME-activiteiten toch zo hoog mogelijk te houden 1. Communicatie en promotie

- Promotie naar de scholen door verzenden van de jaarlijkse NME-brochure - Promotie via de andere promotiekanalen van RLGC: website, verspreiding van NME-brochure en

NME-folder op infostands van RLGC, promotie met de NME-banner op de infostand van RLGC tij-dens diverse publieksactiviteiten,….)

2. Reguliere werking i.f.v. de begeleiding van NME-activiteiten

- Gelijkaardige aanpak als in 2016 en voorgaande jaren voor opvolgen van inschrijvingen, vrijwil-ligersinzet, ondersteuning leerkrachten, voorbereiding activiteiten, begeleiding en administratieve opvolging (zie eerder)

3. Update materialen en herwerken van bestaande activiteiten

- Na afloop van elk seizoen wordt al het materiaal nagekeken op schade, wordt materiaal vervangen, worden bestellingen geplaatst en wordt waar nodig de activiteit bijgewerkt.

- Opmerkingen uit de evaluatie van dit jaar zullen worden meegenomen om de begeleidingen nog beter af te stemmen op de noden van de scholen.

2007 - 2016


- 147 -

4. Ontwikkelen van nieuwe activiteiten (zie ook gelinkte acties)

Verder afwerken en uitwerken van nieuwe NME-activiteiten aansluitend op 2016 met als prioriteiten: - Vleermuisspel als voorprogramma voor Pipistrellus: spel en handleiding worden afgewerkt, en

spelbord en speelkaartjes worden ontwikkeld in 2017. Promotie van dit spel naar de scholen toe: klassen die de Pipistrellus activiteit boeken, moeten het spel in de klas spelen voordat de bege-leidde activiteit kan doorgaan. Er wordt nagegaan of het spel ook als op zich staand geheel kan aangeboden worden.

- ‘Ief Invasief’: Voor deze activiteit zullen nog extra opdrachten uitgedacht worden zowel voor de invasieve soorten die nu al in het programma zitten als voor ‘nieuwe’ invasieve soorten. Dit om het spel geschikt te maken voor de verschillende locaties in de regio.

Reserveacties: - Herwerken bijenactiviteit om meer aandacht te geven aan solitaire bijen. Als alternatief kan er

eventueel ook een nieuwe activiteit ontwikkeld worden die door de leerkrachten zelf begeleid kan worden.

- In de scholen die betrokken zijn in een ‘Natuur-op-school’-project, een ouder of andere vrijwilliger zoeken die NME-begeleidingen kan doen in de betrokken school. Dit helpt RLGC om meer leer-lingen te bereiken bij de activiteiten met een beperkte inzet van personeel. RLGC staat dan in voor de inhoudelijke ondersteuning en zoekt mee naar een manier om het juiste materiaal beschikbaar te stellen (bijvoorbeeld door de school te adviseren over wat ze waar kunnen aankopen).

- Voor enkele van de buitenactiviteiten is er geen alternatief voorzien voor dagen waarop het weer te slecht is om naar buiten te gaan. Er kunnen kwaliteitsvolle binnenactiviteiten ontwikkeld worden waarin toch dezelfde thema’s aan bod kunnen komen. Het blijft echter de bedoeling om zo veel mogelijk activiteiten buiten te laten doorgaan, aangezien het een van onze doelstellingen is leer-lingen te laten kennismaken met de natuur in de buurt van hun school.

- Voorprogramma voor de begeleidde activiteiten: een activiteit of lespakket ontwikkelen waarmee de leerkrachten voor een activiteit al aan de slag kunnen in de klas. De thema’s die aan bod komen tijdens de eigenlijke begeleide activiteit, worden in de klas op voorhand aan behandeld, zodat ze makkelijker te begrijpen zijn tijdens de buitenactiviteit.

- Naverwerking: ontwikkeling van een pakket waardoor hetgeen geleerd werd tijdens de begeleide activiteit, in de klas herhaald of uitgediept kan worden. Eventueel in de vorm van kant en klare werkblaadjes of infobundels.


Figuur 84 – Overzichtskaart van de NME-actieve scholen over de periode 2007-2016.


- 148 -

Figuur 85 – Sfeerbeelden van enkele begeleide NME-activiteiten in 2016: een opdracht tijdens ‘Op Zebrapad’ (linksboven), vliegen als een bij tijdens ‘Bijzondere Bijen’ (linksonder), een zwaluwnest knutselen tijdens ‘Op be-

zoek bij boer-en-zwaluw’ (rechts).

Financieringskanalen Deze actie wordt uitgevoerd door de NME-medewerker en medewerker communicatie-recreatie-educatie-par-ticipatie (Taakstelling NME). De financiering van deze personeelsinzet gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant; zie ook tabel 3 (2016) en 4 (2017). De overige kosten voor het uitwerken en begeleiden van deze activiteiten worden ook gefinancierd via de provinciale subsidies voor het NME-steun-punt Noordwest-Brabant. Scholen betalen volgende bijdrage voor deelname aan dit aanbod: - Algemeen tarief: 2 euro per leerling per activiteit - Voor de activiteit ‘Klimaatperikelen’ wordt een verminderd tarief van 1 euro aangerekend indien de ge-

meente of de school een zaal ter beschikking stelt. - Voor de activiteiten ‘Fascinerende aarde’ en ‘Ik word weerman’ wordt een verhoogd tarief van 4,5 euro aan-

gerekend, omdat het over een samenwerking met MIRA gaat en ook hun tarief in deze prijs verwerkt zit. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 39. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 40. Op zebraPAD Actie 41. Op bezoek bij ‘Boer-en-Zwaluw’ Actie 42. Natuurateliers ‘Art ‘d’Eco’ Actie 43. Vrijwilligersnetwerk Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op School’ Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches


- 149 -

Actie 39. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Marleen Wauters Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016), Lies Staes Partners Provincie Vlaams-Brabant (NME-cel van de dienst Leefmilieu) Doelgroepen Scholen, particulieren, jeugdbewegingen, natuurverenigingen… Doelstelling Mensen de mogelijkheid bieden zelf de natuur in te trekken met educatief materiaal. Ervaringsgericht beleven staat daarbij centraal. Zowel particulieren, verenigingen, scholen als projectmedewerkers van RLGC kunnen be-roep doen op deze dienst. Korte omschrijving De natuurbelevingskoffers bevatten verschillende onderzoeksmaterialen, een praktische handleiding en een in-ventaris van het aanwezige materiaal. De koffers worden gratis uitgeleend. Naast de natuurbelevingskoffers kun-nen op aanvraag ook een aantal meer specifieke veldwerkmaterialen afzonderlijk uitgeleend worden zoals een telescoop, vlindernetjes en batdetectoren. Overzicht van de natuurbelevingskoffers zonder begeleiding:

- Ontdekdoos ‘Paddenstoelen’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘paddenstoelen’: liedjes, knutselideetjes, voorleesboekjes, demonstratiemateriaal en spelletjes.

- Ontdekdoos ‘Slak’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘slak’: kleurplaat, aquariumbakje, loeppotjes, handpop, slakkenspel, zoekkaart, slakkenglas.

- Ontdekdoos ‘Lieveheersbeestje’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘lieveheersbeestje’: voorleesverhaal, hand-poppen, zoekkaart, puzzel, vloer-tel-dominospel, loeppotjes.

- Ontdekdoos ‘Kikker’: peuters en kleuters Materiaal om met de allerkleinsten te werken rond het thema ‘kikker’. Een grote, levensechte poel is afge-beeld op een vloerkleed en kan als rode draad gebruikt worden voor alle opdrachten uit de koffer: voor-leesverhaaltjes, handpoppen, poel met diertjes, spelletjes, kleurplaten, vriendenboekje.

- Bodemdieren: 1e graad LO Kleine diertjes vangen met een insectenzuiger of lepel, waarnemen met een loeppotje en herkennen aan de hand van een zoekkaart.

- Wonderweb: 2e graad LO In de directe omgeving de verscheidenheid aan dieren plantensoorten, de relaties daartussen en het be-lang van die verscheidenheid ontdekken.

- Weer: 2e en 3e graad LO Instrumenten om het weer te meten zoals thermometer, anemometer… en thematische lesbladen.

- Waar is de boswachter?: 2e en 3e graad LO Spelmateriaal rond de thema’s bosregels, voedselpiramide, bosgeluiden, bosbeheer en ‘wat doet een bos-wachter?’.


- 150 -

- EHBE: 4e leerjaar en 3e graad LO (enkel voor MOS-scholen) Leren rond energie en energie besparen op school. Leerlingen ontpoppen zich tot echte energiedetectives en gaan op zoek naar bv. sluipverbruik.

- Leren van buiten: 3e graad LO en 1e graad SO Vogeltjes beloeren met de verrekijker of bloempjes en beestjes bewonderen met de loep.

- Biologisch en fysisch wateronderzoek: 3e graad LO Door middel van eenvoudige proefjes onderzoeken de leerlingen hoe gezond het water is.

- Biologisch, fysisch en chemisch wateronderzoek: 1e en 2e graad SO Door middel van eenvoudige proefjes onderzoeken de leerlingen hoe gezond het water is.


1. Communicatie en promotie: Tweemaal per jaar wordt een intensieve en brede promotiecampagne gevoerd naar de scholen. Deze campagnes vinden plaats tijdens de zomer- en de wintermaanden. De maanden augustus - september en maart - april wor-den gebruikt om meer gerichte promotieacties uit te voeren, waarbij scholen en leerkrachten persoonlijk gecon-tacteerd worden.

- promotie op de website van RLGC - promotie door mailing van digitale brochure naar scholen - promotie in de provinciale NME-brochure (met sinds 2009 een specifieke brochure voor RLGC) - promotie door telefonische opvolging van mail en briefwisseling - promotie door verspreiding van NME-brochure en NME-folder op infostands van RLGC - promotie met de NME-poster op de infostand van RLGC tijdens diverse publieksactiviteiten.

2. reguliere werking i.f.v. ontlening natuurkoffers: - aanvragen opvolgen

o ingeven van uitleenperiode en type koffer in de databank o uitleendocument opstellen voor aanvrager

- uitlening koffers opvolgen o materialen klaarzetten o aanvrager indien nodig korte toelichting geven bij inhoud koffer, uitleendocument overhandi-

gen en laten ondertekenen o bij inleveren koffers nakijken op beschadigde / ontbrekende materialen

- update materiaal: vervanging ontbrekende of beschadigde materialen

3. Ontwikkeling nieuwe koffers en materialen Aanvulling van het aanbod met ‘Boomgaardrace’. Dit educatief spel is vooral gericht op natuurverenigingen, ge-meenten en anderen die het willen inzetten tijdens een evenement.

Tabel 24 - Overzicht van de ontlening van de natuurbelevingskoffers en andere veldwerkmaterialen in 2016

Uitleenperiode Uitgeleende koffer Organisatie 1 18 februari - 3 maart 2016 Weer GBS Mozaik 2 1 maart - 15 maart 2016 Lieve Heersbeestje GBS Sterrebeek 3 1 maart - 15 maart 2016 Slak GBS Sterrebeek 4 8 april 2016 – 16 april 2016 Weer Prinsenhof 5 13 april - 28 april 2016 Kikker VK De Zandkorrel 6 3 mei - 3 mei 2016 Wateronderzoek Sint Godelieve Instituut 7 18 mei - 31 mei 2016 Lieveheersbeestje VK De Zandkorrel 8 23 mei - 25 mei 2016 Bodemdieren Sint Jozefschool 10 18 april - 26 april 2016 Kikker GBS Sterrebeek 11 18 april - 26 april 2016 Lieve Heersbeestje GBS Sterrebeek 9 6 september - 20 september 2016 Kikker Sint Jozefsschool 12 21 september - 28 september 2016 Bodemdieren Geert Vanden Bossche 13 21 september - 28 september 2016 Wateronderzoek (SO) Geert Vanden Bossche 14 07 oktober - 11 oktober 2016 Bodemdieren Pro Natura


- 151 -

Figuur 86- Evolutie aantal ontleningen van educatieve koffers en veldwerkmateriaal van 2007 tot 2016 Gepland in 2017

- verdere promotie van het aanbod - administratieve en inhoudelijke opvolging van de natuuruitleenkoffers - update lijst met veldwerkmaterialen die uitgeleend kunnen worden en promotie van dit aanbod.

Situering en illustraties

Figuur 87 – Illustratie inhoud natuurbelevingskoffer ‘Leren van buiten’ Nazorg & opvolging De inhoud van de natuurbelevingskoffers wordt regelmatig gecontroleerd en ontbrekende of beschadigde on-derdelen worden vervangen/aangevuld. Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de administratief medewerker (taakstelling NME), i.s.m. de NME-mede-

werker. De financiering van deze personeelsinzet gebeurt in 2016 nog via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant (zie tabel 3) ; vanaf 2017 via de basiswerking (subsidies aangesloten ge-meenten en Vlaamse Overheid; zie ook tabel 4).

- Scholen en verenigingen kunnen de koffers en meer specifieke veldwerkmaterialen gratis ontlenen. - De kosten voor het aankopen en onderhouden van deze natuurbelevingskoffers worden gedragen door de

provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 40. Op zebraPAD Actie 41. Op bezoek bij ‘Boer-en-Zwaluw’ Actie 42. Natuurateliers ‘Art ‘d’Eco’ Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op School’

05

101520253035

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016


- 152 -

Actie 40. Op zebraPAD IHD Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) en Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Marleen Wauters, , Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant, INL, Natuurpunt vzw, betrokken gemeenten Doelgroepen Scholen, kinderen van de 2de graad lager onderwijs. Doelstelling ‘Op zebraPAD’ beoogt de toevoeging van een educatief luik aan de ondersteuning van de paddenoverzetacties door RLGC (zie gelinkte actie Poelennetwerk). De vrijwilligers die reeds rond het overzetten van padden werken, worden tijdens deze actie bijgestaan door scholen uit de buurt. Hiermee vestigen we de aandacht op het belang van goede ‘zebrapaden’ voor amfibieën. Kinderen maken op deze manier kennis met de bijzondere levenscyclus van een amfibie en begrijpen dat deze dieren daardoor kwetsbaar zijn door drukke wegen tussen versnipperde leefgebieden. Tot slot maken kinderen kennis met een van de vele mogelijkheden om zich daadwerkelijk in te zetten voor hun leefomgeving. Omschrijving Een educatieve activiteit wordt aangeboden voor 2de graadklassen van het lager onderwijs. Ze worden uitgeno-digd deel te nemen aan een paddenoverzet actie in hun buurt en worden aangemoedigd om een spandoek te maken om de actie ter plaatse aan te kondigen. Tijdens een zoektocht van de school naar de overzetplaats ver-zamelen ze kaartjes met hierop al het materiaal dat nodig is om padden en andere amfibieën veilig over te zetten. Ter plekke worden ze opgevangen door de vrijwilligers, waar ze aan de eigenlijke overzetactie kunnen beginnen. Ze krijgen deskundige uitleg over het leven van amfibieën, waarom een overzetactie nodig is en hoe het overzet-ten gebeurt. De leerkracht krijgt op voorhand een pakket met lesmateriaal toegestuurd, zodat de actie optimaal ingebed kan worden in het klasgebeuren, wat de effectiviteit verhoogt. Gerealiseerd in 2016

- De vijfde editie van “Op Zebrapad“ ging door in Perreveld (Opwijk), de Rubenslaan (Zemst) en de Cor-nellekestraat (Steenokkerzeel).

- Promotie naar scholen in de omgeving van de geselecteerde overzetplaatsen. - Registratie inschrijvingen en opsturen voorbereidende lespakketten. - Enthousiasmeren en richtlijnen geven voor het maken van spandoeken en posters. - Afspraken maken met de gemeenten Steenokkerzeel, Opwijk en Zemst alsook de lokale vrijwilligers

die de actie mee ondersteunen. - Begeleidingen van 219 leerlingen uit 11 klassen van 7 verschillende scholen (zie ook tabel 25)


- 153 -

Tabel 25 - Overzicht deelname aan de activiteit ‘Op Zebrapad’ in 2016 in Steenokkerzeel, Zemst en Opwijk

Datum Overzetplaats Leerjaar School Aantal leerlingen

1-3-2016 Steenokkerzeel - Cornellekestraat 4 Ter Ham 27

8-3-2016 Zemst - Rubenslaan 4 De Zonnewijzer 13

23-3-2016 Zemst - Rubenslaan 3 GBS De Regenboog 19

10-3-2016 Zemst - Rubenslaan 4 De Zonnewijzer 13

22-3-2016 Zemst - Rubenslaan 3 GBS De Regenboog 17

14-3-2016 Opwijk - Perreveld 4 De Duizendpootrakkers 23

15-3-2016 Opwijk - Perreveld 4 t Luikertje 18

18-3-2016 Opwijk - Perreveld 3 t Luikertje 20

4-3-2016 Opwijk - Perreveld 4 GBS De Boot 22

16-3-2016 Opwijk - Perreveld 4 GBS De Boot 22

17-3-2016 Opwijk - Perreveld 3 en 4 VBS De lettertuin 25

Totaal 12 klassen 219 leerlingen

Figuur 88 - Evolutie van het aantal deelnemers aan de educatieve actie ‘Op Zebrapad’ tussen 2011 en 2016 Gepland in 2017 In 2017 zal Op Zebrapad doorgaan in de gemeenten Zemst, Opwijk en Grimbergen

- overleg en nauwe samenwerking met de dienst leefmilieu van de gemeenten Zemst, Grimbergen en Opwijk voor ondersteuning (o.a. wegsignalisatie)

- Overleg en nauwe samenwerking met de lokale (Natuurpunt)vrijwilligers voor co-begeleiding i.k.v. deze educatieve activiteit.

- Uitnodigen van de nabijgelegen scholen in Weerde, Elewijt, Grimbergen en Opwijk. - Verspreiding van de lespakketten rond de actie en het motiveren van leerkrachten om hier mee aan de

slag te gaan. Leerkrachten uitnodigen om samen met hun klas spandoeken en affiches te maken. - Begeleiden van deze activiteit tijdens de eerste helft van de maand maart

020406080

100120140160180200220

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Aant

al d

eeln

emen

de le

erlin

gen


- 154 -

Figuur 89 - Locaties actie ‘Op ZebraPAD’

Figuur 90 - Sfeerbeelden ‘op ZebraPAD’ 2016 met De Zonnewijzer uit Zemst


- 155 -

Nazorg en opvolging Na afloop wordt de activiteit geëvalueerd en mogelijks wordt in 2018 opnieuw een andere gemeente aangedaan. Financieringskanalen Deze actie wordt uitgevoerd door de NME-medewerker en de projectmedewerker natuur (taakstelling natuur-projecten). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). De overige kosten voor het uitwerken en begeleiden van deze activiteit worden gefinancierd via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant. Deze activiteit wordt gratis aangeboden aan de scholen. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 43. Vrijwilligersnetwerk Actie 46. Cursus Beheer van poelen

Actie 41. ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’ GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), vervanging door Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Heirman, Roald Steeno en Lies Staes Partners Boerenbond/bedrijfsgilden, Vlaamse Landmaatschappij, Provincie Vlaams-Brabant dienst Leefmilieu cel NME, diverse natuurpuntafdelingen, plattelandsklassen, Vogelwerkgroep Noordwest Brabant, Peter Spaepen (spelont-wikkelaar). Doelgroepen

- Landbouwers e.a. eigenaars van stallingen met Boerenzwaluw - Leerlingen lager onderwijs van de 3e graad

Doelstelling(en)

- Op een ludieke manier (spelformule) kinderen (lager onderwijs) op het erf van een landbouwer laten kennismaken met zwaluwen en de rol van de landbouw(er) in hun levenscyclus.

- De problematiek van de achteruitgang van de zwaluwen meer onder de aandacht brengen. - Doelgroep jeugd op een laagdrempelige manier in contact brengen met landbouwers. - Bij de jeugd: waardering bewerkstelligen voor het landbouwleven en de daaraan gerelateerde agrari-

sche natuur. - Bij de landbouwer: het gevoel verhogen dat hij mee zorg draagt voor agrarische biodiversiteit. - De landbouwer de kans bieden om te getuigen hoe hij mee deel uitmaakt van de agrarische natuur en

hiervoor zorg draagt. Korte omschrijving Ontwikkeling van een educatief spel voor scholen dat de levensloop weergeeft van de Boerenzwaluw met aan-dacht voor onder andere nestbouw, voedselvoorziening en zomer- en winterverblijfplaatsen. Tijdens het spel komen allerlei kansen en knelpunten aan bod waarmee deze soort tijdens zijn levensloop geconfronteerd wordt (een landbouwer die in zijn schuur een kunstnest ophangt, een nieuwe bloeiende heg omheen een erf die insec-ten aantrekt, gebrek aan materiaal om nesten te bouwen, illegale jacht op trekroutes, droogte/voedselgebrek in de winterverblijfplaatsen,…). Bovendien komen de leerlingen actief in contact met het landbouwbedrijf waar het spel gepeeld wordt en de boerenzwaluw leeft.


- 156 -

Uniek in dit voorgestelde concept is dat het spel niet alleen gespeeld wordt op het boerenerf waar ook Boeren-zwaluwen broeden, maar dat de landbouwer en zijn bedrijfsvoering ook zelf een plaats krijgen in het verloop van de activiteit (verhaal door de landbouwer gebracht als hij dit wenst, zoniet door de spelbegeleider). Gerealiseerd in 2016

- Afronding van de ontwikkeling van het spel. - Ontwikkeling (o.a. lay-out) en productie van de definitieve spelmaterialen, druk van de spelkaarten. - Vanaf het voorjaar van 2016 maakt ‘Boer-en-zwaluw’ deel uit van het reguliere aanbod van begeleide

NME-activiteiten voor scholen. - Bereik: in 2016 werd ‘Boer-en-zwaluw’ 3 keer begeleid voor een totaal van 41 leerlingen (zie gelinkte

acties) Gepland in 2017

- Verdere begeleiding van de activiteit. - Aanspreken eigenaars van landbouwbedrijven om bijkomende geschikte locaties te vinden. - Afspraken maken met deze eigenaars over het verloop van de activiteit. - Promotie en bekendmaking naar scholen en speelpleinen. - Aanmoedigen van de scholen om bijbehorend kaartspel aan te bieden aan leerlingen. - Evaluatie van de activiteit zodat bijgestuurd kan worden waar nodig.


Figuur 91 – Locaties landbouwbedrijven waar het educatief spel ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’ kon doorgaan in 2015 en 2016


- 157 -

Figuur 92 - Sfeerbeelden van het educatief spel ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’ in 2016

Nazorg & opvolging De scholen en deelnemende landbouwers zullen de kans krijgen om de aanpak nadien te evalueren. Daarnaast zal RLGC aan de deelnemende landbouwers mogelijkheden aanreiken om het erf (nog) zwaluwenvriendelijker in te richten. Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de NME-medewerker en medewerker communicatie-recreatie-educatie-

participatie (taakstelling NME). De financiering van deze personeelsinzet gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant (zie ook tabel 3 (2016) en 4 (2017).

- De uitwerking van dit spel werd gefinancierd via aparte projectfinanciering vanuit Vlaanderen i.k.v. de pro-jectenreeks ‘Draagvlakverbreding landbouw en milieu 2015’ De overige kosten voor de spelmaterialen wer-den rechtstreeks betaald door de provincie Vlaams-Brabant (layout ervan gebeurt in eigen beheer).

- Scholen betalen 2 euro bijdrage per leerling voor deelname aan dit aanbod (na de testfase van het spel, in 2015 is dit nog gratis aangeboden).

Gelinkte acties Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 43. Vrijwilligersnetwerk


- 158 -

Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’ GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), vervanging door Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) & Lies Staes Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Stad Vilvoorde, KruiTTuin Vilvoorde, in de toekomst potentieel alle jeugdwerkingen etc. in de aangesloten ge-meenten Doelgroepen Speelpleinen, zomerkampen, buurtwerking, gezinnen, … Doelstelling(en) De verbondenheid van kinderen met hun natuurlijke leefomgeving stimuleren door het aanbieden van creatieve ateliers in en met of voor de natuur. Er wordt gewerkt aan de creativiteit en natuurkennis van kinderen, beiden belangrijk in het kader van NME/EDO. Afhankelijk van het type atelier worden er ook samen met de kinderen acties voor de natuur genomen. Korte omschrijving De natuur is het plezantste speelgoed op aarde. De natuur is er ook altijd en overal! We verzamelen spullen uit de natuur in de buurt en gaan ermee aan de slag. We schilderen of boetseren het ideale landschap; timmeren een insectenhotel in elkaar of maken een stop-motion film. Afhankelijk van het seizoen, de locatie en de beschik-bare tijd, wordt door de NME medewerker op vraag een workshop uitgedacht met volgende aandachtspunten:

- stimuleren van de creativiteit - de natuur ontdekken met alle zintuigen - doe-dingen voor iedereen


- In 2016 werden de volgende workshops uitgevoerd: o Speurneuzen in … : natuuratelier voor de winter, waarin de kinderen op zoek gaan naar de sporen die

de dieren achter gelaten hebben. Nadien wordt er afhankelijk van de vondst echte gipsafdruk of een sporenval gemaakt. Uitgevoerd tijdens Bos op stelten in het prinsenbos te Grimbergen op 23/10/2016 (20-tal deelnemers).

o Het kriebelt in …: Workshop rond kriebelbeestjes. Nadat de kinderen op verkenning zijn geweest, kun-nen ze mee bouwen aan een heus insectenhotel voor de omgeving of maken ze een kleiner insecten-huisje voor thuis. Uitgevoerd in de Loodstuin op 20/07/2016 (10 deelnemers).

Gepland in 2017

- Verdere uitwerking, promotie en organisatie van de ‘Art d’Eco’-workshops. - Organisatie workshops voor het kunstenfestival ‘Door de bomen’, zie gelinkte acties. - Vrijwilligers uitnodigen om mee in te staan voor de begeleiding van de workshops.


- 159 -


Figuur 93 – Sfeerbeelden workshop ‘Art d’Eco’ bijenhotels knutselen in Vilvoorde (Loodstuin) Financieringskanalen Deze actie vergt nagenoeg enkel personeelsinzet via de NME-medewerker en medewerker communicatie-recre-atie-educatie-participatie (taakstelling NME). De financiering van deze personeelsinzet gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant (zie ook tabel 3 (2016) en 4 (2017). De aanvrager betaalt een bijdrage voor deelname aan dit aanbod:

- Een forfaitair bedrag van 40 euro voor een halve dag en 70 euro voor een volledige dag. - Alle verbruiksmaterialen.

Gelinkte acties Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 27. Door de bomen – Strombeek-Bever Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 43. Vrijwilligersnetwerk


- 160 -

Actie 43. Vrijwilligersnetwerk Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), vervanging door Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, , Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant Doelgroepen Brede publiek. Iedereen met voldoende kennis en interesse voor educatieve begeleiding komt in aanmerking. Voor NME-begeleidingen wordt specifiek gezocht naar mensen met ervaring in het begeleiden van groepen van kinderen tussen 3 en 14 jaar en met kennis omtrent de inhoud van de activiteiten. Doelstelling(en) Het regionale NME-steunpunt probeert waar mogelijk mensen op vrijwillige basis in te zetten. In de eerste plaats worden vrijwilligers gezocht met betrekking tot het begeleiden van schoolactiviteiten of workshops ‘Art d’Eco’. Daarnaast worden ze ook gevraagd voor publieksactiviteiten en/of eenmalige activiteiten. Korte omschrijving Personen die geïnteresseerd zijn in de natuureducatieve werking kunnen zich aanmelden als vrijwilliger. Ze wor-den dan gecontacteerd wanneer RLGC beroep op hen kan doen voor publieksactiviteiten of eenmalige activitei-ten. De vrijwilliger bepaalt zelf de duur en intensiteit van zijn/haar engagement. Personen die zich vrijwillig willen inzetten voor een NME- activiteit, worden voorzien van de nodige omkadering. Wanneer iemand geïnteresseerd is in het vrijwilligerswerk, wordt alle praktische informatie rond de aard van de activiteiten verschaft. We nodigen daarbij de kandidaat steeds uit tot een bezoek aan onze locatie in Vilvoorde. Indien dat niet mogelijk is, wordt de informatie per mail of telefonisch doorgegeven. Daaraan gekoppeld leggen we het juridisch kader uit waarbinnen vrijwilligerswerk valt en wat dat voor hen persoonlijk inhoudt. De activi-teiten en het materiaal worden voorgesteld. Blijkt de kandidaat-vrijwilliger zich na kennismaking te willen engageren, dan wordt dit stappenplan gevolgd voor het begeleiden van NME activiteiten:

- De kandidaat-vrijwilliger kiest één of meerdere activiteiten uit die hij/zij wil begeleiden. We bezorgen hem/haar een handleiding.

- De kandidaat loopt een eerste keer mee met de activiteit, om de sfeer op te snuiven. - Indien de activiteit aanslaat, wordt hij/zij uitgenodigd om een 2e keer mee te gaan, deze keer als assistent-

begeleider (zonder de activiteit te leiden). Op dit moment wordt de afsprakennota voor vrijwilligerswerk ondertekend door beide partijen.

- Vervolgens kan de kandidaat de activiteit(en) begeleiden, met nog beperkte ondersteuning van de NME-medewerker. Hiervoor ontvangt de vrijwilliger een vergoeding.

- De daarop volgende keer kan de vrijwilliger zelfstandig een activiteit begeleiden. Gerealiseerd in 2016 1. Communicatie en promotie

- Er wordt in de eerste plaats getracht gemotiveerde mensen aan te spreken via diverse cursussen die door RLGC georganiseerd worden.

- Wanneer RLGC deelneemt aan een evenement of een infostand plaatst, wordt informatie ter beschikking gesteld van bezoekers om als vrijwilliger aan de slag te gaan.

- Sinds 2010 is het NME-steunpunt ook ingeschreven op de diverse websites, met name www.11.be en www.vrijwilligersjob.be. Dit heeft tot nu toe slechts één nieuwe vrijwilliger opgeleverd. Daarnaast wordt ook sinds 2014 een oproep gedaan op de website van RLGC.


- 161 -

2. Inhoudelijke werking - Vrijwilligersvergoeding: RLGC betaalt de maximaal voorziene dagvergoeding die een vrijwilliger wettelijk

kan krijgen. Hier kan ook een kilometervergoeding aan toegevoegd worden indien relevant. - Ondersteuning en vorming vrijwilligers

o Vorming: de vrijwilligers van RLGC kunnen aansluiten bij vorming die RLGC organiseert of door de provincie georganiseerde vormingen.

o Logistieke ondersteuning: bv. ter beschikking stellen van schoudertassen van de provincie, voorzien van een EHBO-set tijdens begeleidingen, digitaal doorsturen van de handleidingen...

o Verzekering: provinciale verzekering voor vrijwilligers met dekking van buitencontractuele aanspra-kelijkheid tegenover derden, rechtsbijstand voor de organisatie en de vrijwilliger en lichamelijke on-gevallen bij de vrijwilliger.

o Inhoudelijke ondersteuning: er wordt getracht elk jaar een uitstap te organiseren voor alle vrijwil-ligers als dank voor hun inzet en om samen de inhoudelijke werking te versterken. Wegens te weinig belangstelling van de vrijwilligers werd deze vrijwilligersdag in 2016 afgelast.

Figuur 94 - Evolutie van het jaarlijks aantal ingezette vrijwilligers voor de begeleiding van NME-activiteiten tussen 2007 en 2015

Figuur 95 - Evolutie van het aantal NME-activiteiten begeleid door vrijwilligers tussen 2007 en 2016

0

2

4

6

8

10

12

14

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016


- 162 -

Tabel 26 - Overzicht van de vrijwilligersinzet in 2016

DATUM VRIJWILLIGER AARD ACTIVITEIT 12-4-2016 Christine Beirens Bijzondere Bijen 12-4-2016 Christine Beirens Bijzondere Bijen 13-4-2016 Christine Beirens Bijzondere Bijen 20-4-2016 Christine Beirens Kabouterpad 21-4-2016 Laura Taelemans Kieteltocht 29-4-2016 Christine Beirens De schatkist van Boris de Bostrol 9-5-2016 Magda Walravens Kieteltocht 9-5-2016 Magda Walravens Kieteltocht 10-5-2016 Christine Beirens Kriebelfladderpad 20-5-2016 Christine Beirens Kriebelfladderpad 1-6-2016 Christine Beirens Bijzondere Bijen 8-6-2016 Christine Beirens De schatkist van Boris de Bostrol 20-6-2016 Laura Taelemans Kabouterpad 29-6-2016 Koen Krabbe Moord in de poel 27-8-2016 Roald Steeno Weg van gorzen (zie gelinkte acties) 26-9-2016 Christine Beirens Bijzondere Bijen 26-9-2016 Christine Beirens Bijzondere Bijen 12-10-2016 Christine Beirens Kriebelfladderpad 13-10-2016 Christine Beirens Kriebelfladderpad 13-10-2016 Christine Beirens Kriebelfladderpad

Gepland in 2017 - Verderzetting van de inzet van vrijwilligers voor begeleiding van NME-activiteiten en verdere ondersteuning

van deze vrijwilligers volgens de werkwijze zoals weergegeven voor 2016. - Organiseren van een ontmoetingsdag voor de vrijwilligers. - Verder blijven zoeken naar nieuwe vrijwilligers, eventueel vrijwilligers koppelen aan NOS-scholen, zodat ze

daar de NME-begeleidingen kunnen trekken. Situering & illustraties / Nazorg & opvolging Na afloop van het voorjaarsseizoen 2012 werden de vrijwilligers bevraagd naar hun ervaringen als vrijwilliger, en naar hun suggesties om de vrijwilligerswerking te verbeteren. Er zijn reeds enkele maatregelen getroffen om hen nog beter bij te staan bij hun vrijwilligerstaak. Deze aanpak wordt ook de komende jaren gehanteerd: - De vrijwilliger wordt uitgenodigd zelf al data op te geven die passen - Inschrijvingen van scholen worden gebundeld en zo vroeg mogelijk doorgestuurd naar de vrijwilliger - Er wordt jaarlijks een ontmoetingsdag georganiseerd Financieringskanalen - Deze actie omvat nagenoeg enkel personeelsinzet. Ze wordt uitgevoerd door de NME-medewerker en mede-

werker communicatie-recreatie-educatie-participatie (taakstelling NME). De financiering van deze perso-neelsinzet gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt Noordwest-Brabant; zie ook tabel 3 (2016) en 4 (2017).

- De financiering van de vrijwilligersvergoeding gebeurt via de provinciale subsidies voor het NME-steunpunt. De kost voor de vrijwilligersverzekering wordt rechtstreeks gedragen door de provincie Vlaams-Brabant via intekening door RLGC op de gezamenlijke polis afgesloten door de provincie.

Gelinkte acties Actie 28. Opening/inwandeling ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 39. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 40. Op Zebrapad Actie 41. ‘Op bezoek bij Boer-en-Zwaluw’ Actie 42. Natuurateliers ‘Art d’Eco’


- 163 -

4.3.2 Inrichting van terreinen met focus op natuureducatie

Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op school’

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes, Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), vervanging door Els De Keyzer (van 01/08/2016 tot 29/12/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant, MOS, gemeenten, INL, Natuurpunt. Doelgroepen Scholen uit Noordwest-Brabant Doelstelling(en) - Versterken van groen en natuur in of rond het schooldomein en dit ook linken met het lesprogramma. - De koesterburencampagne tot in de school brengen en door middel van inrichtingen op het schoolterrein de

biodiversiteitswaarde verhogen. Korte omschrijving De projecten moeten voldoen aan bepaalde toepassingsvoorwaarden. Belangrijk is dat het project een meer-waarde op educatief vlak en op het vlak van natuur heeft. Enkel inheemse soorten komen in aanmerking voor aanplantingen, alsook de meeste ecologische beheersvormen. Een planmatige aanpak is het sleutelwoord voor een geslaagd project. Participatie is daarbij essentieel. Voor de uitwerking van het project dienen scholen contact op te nemen met de milieu- of duurzaamheidsambtenaar, natuurverenigingen in de buurt, het regionaal land-schap, natuurouders, de MOS-begeleiders of de medewerkers van Educatief Natuurbeheer bij de provincie. De projecten dienen te passen binnen het lokaal, provinciaal of Vlaams natuurbeleid.

De bijdrage van RLGC bestaat erin om advies te verlenen tijdens dit proces in het kader van mogelijke natuurac-ties op het terrein. Daarnaast kunnen bepaalde deelaspecten zoals poelen, hagen, houtkanten, hoogstamfruit-bomen, autochtoon plantmateriaal… uitgevoerd worden binnen de lopende acties van RLGC. Het huidige NME-aanbod (begeleide activiteiten, natuuruitleenkoffers,…) vanuit RLGC kan ook inspelen op één van de voorwaar-den van het natuurproject, met name het creëren van een educatieve meerwaarde en integratie ervan in de klas- en schoolwerking. Gerealiseerd in 2016

1. Afstemming met de provincie Vlaams-Brabant - MOS-dag rond Natuur op school: RLGC gaf samen met de andere RL mee invulling aan de MOS-dag rond

natuur op school op 20/04/2016 in het provinciehuis. De regionale landschappen begeleidden samen een werkwinkel rond vergroening op school en hielden een consultatieronde waarbij scholen met hun plan voor advies langs kunnen komen.

- RLGC hield nauw contact met de MOS-medewerkers van de provincie en benaderde samen met hen scholen in het kader van ingroening van de schoolterreinen en koppeling aan het educatief traject.

2. Concrete ondersteuning van scholen in de regio RLGC heeft sinds de start in 2009 zijn medewerking verleend aan deze actie. In 2016 werden verschillende scho-len vanuit RLGC begeleid en andere ondersteuning geboden (van advies over planopmaak tot uitvoering project)

- Vijverbeek (vestiging Zellik): uitvoering van het project natuur op school en opvolging van de aanplantingen in voorjaar 2016, verdere opvolging van het project in de loop van 2016. Eind januari 2017 wordt een nieuwe subsidieaanvraag voor fase 2 van het inrichtingsplan ingediend bij provincie Vlaams-Brabant. RLGC zorgde voor planopmaak en geeft ondersteuning voor de opmaak van het dossier.


- 164 -

- Sint-Theresiacollege (Kapelle-op-den-Bos): uitvoering van het project natuur op school, opvolging van de aanplantingen en aanleg bloemenweide met de leerlingen op 19/04/2016. Project afgerond najaar 2016.

- De Leerheide (Asse): begeleiding en ondersteuning van opstart ‘Natuur op school’-project voor de ingroe-ning van hun nieuwe school. In april 2016 begeleide RLGC samen met de MOS-medewerker van de provincie Vlaams-Brabant een workshop op de school rond de ingroening van de nieuwe school en speelplaats. Vanaf najaar 2016 on hold gezien vertraging verbouwingswerken aan de school.

- De knipoog (Vilvoorde): eerste kennismaking en schoolbezoek samen met de MOS-medewerker van de pro-vincie Vlaams-Brabant tijdens het voorjaar van 2016. Ondersteuning bij opmaak van het subsidiedossier dat ingediend werd in september 2016. Dit dossier werd goedgekeurd zodat uitvoering kan starten in 2017.

- Sint Jozefschool (Peutie): eerste kennismaking en schoolbezoek samen met samen met de MOS-medewer-ker van de provincie Vlaams-Brabant in najaar 2016. Verdere opvolging door RLGC met uitwerking subsi-diedossier en waarschijnlijk indiening in januari 2017.

- De Regenboog (Grimbergen): eerste contacten reeds gelegd in 2014, verdere uitwerking plannen en dossier in de loop van 2016 met verwachte indiening in januari 2017.

- De Zonnebloem (Wolvertem): eerste schoolbezoek en afspraken in zomer 2016, verdere uitwerking project in 2017.

- Gemeentelijke Tuinbouwschool (Merchtem): eerste schoolbezoek en afspraken in zomer 2016. Uitwerking dossier in najaar 2016; verwachte indiening in januari 2017

- GBS De Springplank (Krokegem - Asse): eerste schoolbezoek en afspraken met school en gemeente Asse in zomer 2016. Verdere uitwerking in 2017.

- GBS Mollem (Asse): eerste schoolbezoek en afspraken met school en gemeente Asse in zomer 2016. Ver-dere uitwerking in 2017.

- Verdere adviesverlening voor nieuw binnenkomende aanvragen i.k.v. Natuur op je school. Indien passend binnen de projectvoorwaarden van bv. hagen en houtkanten of poelenproject kan RLGC ook mee instaan voor de uitvoering van de geplande werken.

Tabel 27 – Overzicht lopende ‘Natuur op School’-projecten in 2016-2017

School Gemeente stand van zaken begeleiding / uitvoe-ring project

aanvraag i.k.v. provinci-aal subsidiereglement 'Natuur op School'

1 Sint Theresiacollege Kapelle-op-den-bos afgerond in 2016 februari 2015 2 De Springplank Krokegem eerste contact en terreinbezoek gedaan nog niet gekend 3 De Zonnebloem Wolvertem eerste contact en terreinbezoek gedaan nog niet gekend

4 Tuinbouwschool Merchtem eerste contact en terreinbezoek gedaan verwachte aanvraag in februari 2017

5 De Leerheide Asse eerste contact en terreinbezoek gedaan - voorlopig on hold nog niet gekend

6 Vijverbeek Zellik Fase 1 afgerond, Fase 2 lopend Fase 1 in 2015, Fase 2 in 2016

7 GBS Mollem Asse Fase 1 afgerond, Fase 2 eerste contact en terreinbezoek gedaan

Fase 1 in 2010, fase 2 nog niet gekend

8 Vijverbeek Asse Fase 1 en 2 afgerond, Fase 3 in voorbe-reiding

verwachte aanvraag Fase 3: februari 2017

9 Sint Jozef Peutie in opmaak verwachte aanvraag in februari 2017

10 De regenboog Grimbergen in opmaak verwachte aanvraag in februari 2017

11 De Knipoog Vilvoorde lopend september 2016 12 GBS Wemmel Wemmel nieuw 2017 nog niet gekend

13 De Pimpernel Zemst-Laar nieuw 2017 verwachte aanvraag in september 2017

14 Virgo Plus Vilvoorde nieuw 2017 nog niet gekend 15 De Leertrommel Opwijk nieuw 2017 nog niet gekend 16 KA Zaventem Zaventem nieuw 2017 nog niet gekend


- 165 -

Gepland in 2017

1. Afstemming met de provincie Vlaams-Brabant - Deelname aan overleg rond Natuur op school georganiseerd door Provincie Vlaams-Brabant op 23/01/2017 - RLGC werkt mee aan het opstellen van een provinciaal overzicht, verder opgedeeld per regio, van het po-

tentieel aan scholen waarvan de terreinen meer biodivers en klimaatbestendig ingericht kunnen worden en benadert in samenspraak met de provincie gericht een aantal scholen

- MOS-dag rond Natuur op school: RLGC geeft samen met de andere RL mee invulling aan de MOS-dag rond natuur op school in april 2017 in het provinciehuis.

- RLGC werkt nauw samen met de MOS-medewerkers rond ingroening van schoolterreinen en zorgt mee voor een koppeling met de doelstellingen van het project Milieuzorg Op School (MOS).

2. Concrete ondersteuning van scholen in de regio - Uitvoering van lopende projecten NOS (subsidiedossier reeds goedgekeurd):

o Vijverbeek Zellik (fase 2) o De Knipoog Vilvoorde

- Ondersteuning scholen, uitwerken ingroening en ondersteuning van opmaak subsidiedossiers voor vol-gende scholen:

o Sint Jozefschool Peutie, o De Regenboog Grimbergen, o Gemeentelijke Tuinbouwschool Merchtem, o Vijverbeek Asse (fase 3), o GBS De Springplank Krokegem, o GBS Mollem, o De Zonnebloem Wolvertem.

- Enkele nieuwe scholen die contact opnamen eind 2016 en in 2017 zullen bezocht worden om de mogelijk-heden te bekijken voor een eventueel ‘Natuur op school’-project:

o GBS Wemmel, o GBS De Pimpernel in Zemst, o De Leertrommel in Opwijk, o Virgo plus Vilvoorde

- Verdere adviesverlening voor nieuw binnenkomende aanvragen. Indien passend binnen de projectvoor-waarden van bv. hagen en houtkanten of poelenproject kan RLGC ook mee instaan voor de uitvoering van de geplande werken.


Figuur 96 – Overzichtskaart van scholen die met ondersteuning van RLGC reeds deelnamen of momenteel deel-nemen aan een Natuur–op–school – project


- 166 -

Figuur 97 – Inrichtingsplan voor ingroening speelplaats De Knipoog Vilvoorde i.k.v. ‘Natuur op school’-project Nazorg & opvolging De nazorg m.b.t. deze projecten is identiek aan deze bij de acties die hier deel van uitmaken (poelen, hagen en houtkanten, soortbescherming,…). Verder krijgt de school ook info aangeboden over het NME-aanbod van RLGC zodat ze hier desgewenst aan kunnen deelnemen en zo de groene inrichting van de school een educatieve meer-waarde kunnen geven. Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker. Voor de financiering van deze personeels-

inzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). - Voor de eigenlijke uitvoering van het project voorziet de provincie een subsidie tot 5.000 euro per school

voor basis- en secundair onderwijs. - Indien dit project niet loopt binnen een provinciaal ‘Natuur op School’-traject is er een mogelijke tussenkomst

van 70% vanuit RLGC met provinciale projectsubsidies mits het project aansluit bij een waardevol landschap (cf. voorwaarden voor KLE-acties poelen, hagen en houtkanten, en hoogstamboomgaarden).

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. korsterburen en tuinencampagne Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 39. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers Actie 41. Op bezoek bij ‘Boer-en-Zwaluw’ Actie 49. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’


- 167 -

4.3.3 Cursussen en vormingsactiviteiten

Actie 45. Snoeicursussen hoogstamfruit GROEN Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) & Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Provincie Vlaams-Brabant, gemeenten, Nationale Boomgaardenstichting Doelgroepen Eigenaars hoogstamboomgaarden, brede publiek Doelstelling(en)

- Kennis vergroten over het ecologisch, landschappelijk en cultuurhistorisch belang van hoogstamboomgaar-den

- specifieke onderhouds- en snoeitechnieken aanleren, in het bijzonder bij eigenaars van hoogstamboom-gaarden aangelegd/hersteld door RLGC en deelnemers aan de fruitboom- en haagplantactie.

Korte omschrijving De snoeicursus wordt georganiseerd in samenwerking met de Nationale Boomgaardenstichting. Een cursusdag, hetzij ‘wintersnoei’, hetzij ‘zomersnoei’, bestaat uit twee dagdelen. In de voormiddag komt theorie en achter-grond over natuur- & erfgoedwaarde, soorten en rassen, ziekten, aanplant, snoei (vorm-, onderhouds- en ver-jongingssnoei) aan bod, terwijl in de namiddag de snoei van hoogstamfruitbomen in de praktijk wordt gebracht. Gerealiseerd in 2016

- Promotie nieuwe snoeicursussen hoogstamfruit in landschapskrant & elektronische nieuwsbrief - Promotie snoeicursussen op publieksactiviteiten en via lokale partners en gemeente - Gericht contacteren eigenaars hoogstamboomgaarden en deelnemers haagplantactie voor deelname aan

deze cursus - Organisatie van een 2-delige snoeicursus hoogstamfruit op 5 december 2015 (wintersnoei) en op 27 augus-

tus 2016 (zomersnoei), beide in Asse met respectievelijk 16 deelnemers en 12 deelnemers. - Organisatie van een snoeicursus met klemtoon op snoei van steenfruit op 2 april 2016 . Dit als onderdeel

van het Kersenboomgaardproject in Mazenzele te Opwijk. Hieraan namen 12 cursisten deel. Gepland in 2017

- Promotie nieuwe snoeicursussen hoogstamfruit in via de eigen communicatiekanalen (elektronische nieuwsbrief, website, sociale media) en via deze van de lokale partners

- Gericht contacteren eigenaars hoogstamboomgaarden en deelnemers haagplantactie voor deelname aan deze cursus

- Organisatie 2-delige snoeicursus hoogstamfruit: - Wintersnoei op 11 februari 2017 in Londerzeel (Comité Jean Pain), - Zomersnoei op 26 augustus 2017 in Londerzeel (Comité Jean Pain).

Er wordt telkens gewerkt in dezelfde boomgaard en zoveel mogelijk met dezelfde cursisten zodat in de zomer tijdens het 2e cursusdeel kan worden voortgebouwd op het resultaat van de eerste ingreep tijdens de winterpe-riode.


- 168 -


Figuur 98 – Overzichtskaart locatie snoeicursussen hoogstamboomgaarden 2007-2016

Figuur 99 – Sfeerbeelden snoeicursussen hoogstamfruit in Opwijk (boven) en Asse (onder) in 2016


- 169 -

Nazorg & opvolging Deze actie is op zich al een vorm van nazorg voor de acties ‘Hoogstamboomgaarden’ en de ‘Fruitboom- en haag-plantactie’. Daarnaast ontvangen alle deelnemers ook de brochure hoogstamboomgaarden van RLGC en info rond het ecologisch inrichten van hun hoogstamboomgaard. Bij deelnemers wordt gepolst naar interesse voor aanleg/herstel hoogstamboomgaard. Deelnemers worden ook opnieuw gecontacteerd n.a.v. de publieksactivi-teiten, b.v. voor deelname aan mobiele fruitpers (zie gelinkte acties). Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische land-

schapszorg), de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten) en de coördinator (taakstelling na-tuurprojecten). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017).

- De organisatiekosten (promotie, catering, materiaal) voor deze cursussen werden deels gedragen via de sub-sidies van de provincie Vlaams-Brabant voor biodiversiteit en natuurprojecten (cursussen te Asse) en deels via de subsidies van de provincie Vlaams-Brabant voor gemeentelijke natuurprojecten (cursus specifiek voor steenfruit in Opwijk).

- Het lokaal wordt meestal gratis ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente of een lokale partner. - Deelnemers betalen 6 euro bij inschrijving voor 1 cursusdag / 10 euro voor 2 cursusdagen. Gelinkte acties Actie 3. Hoogstamboomgaarden Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 52. Andere publicaties: brochures, folders flyers en affiches Actie 54. Gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Krabvaalbos’ – Asse/Opwijk

Actie 46. Cursus beheer van poelen GROEN & IHD Trekker / Contactpersoon bij RLGC RLGC / Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners RLD, Inverde, BGGC Doelgroepen particulieren, natuurverenigingen, poeleigenaars Doelstelling(en)

- Eigenaars en geïnteresseerden informatie meegeven over de verschillende facetten van waterpartijen en poelen in het bijzonder.

- Vrijwilligers opleiden voor de inventarisatie van poelen, met de bedoeling een monitoringsploeg samen te stellen voor de opvolging van poelen gegraven door RLGC.

Korte omschrijving Voor de opleiding van de vrijwilligers bieden we de ‘Kikvorscursus XL’ aan. Deze bestaat uit een cursus waarbij we de deelnemers wegwijs maken in de basisbeginselen van een poel en het bijhorende waterleven. Via een aanbod van een aantal deelthema’s krijgen de cursisten inzicht in de basisprincipes van het poelenleven. In na-volging van de cursus worden de deelnemers uitgenodigd om deel te nemen aan de monitoring van poelen die nieuw gegraven of hersteld werden door RLGC. RLGC stimuleert in het bijzonder de eigenaars van om deel te


- 170 -

nemen aan de cursus en de monitoring van de eigen poel op zich te nemen. Op basis van deze inventarisaties (zie ook tabel 12), aangevuld met de inventarisatiegegevens van Natuurpunt, kan dan de toestand van onze poe-len ingeschat worden, en kunnen adequate beheermaatregelen genomen worden. Deze cursus wordt alternerend aangeboden met een formule enkel een beheermodule in het wordt georgani-seerd. Dit jaarlijks wisselend programma heeft tot doel een groep van mensen samen te brengen die specifiek meer willen weten over praktische beheer van een poel. Door dit af te wisselen met een laagdrempelige formule kunnen we beide programma’s voldoende interessant houden zodat eenieder zijn gading vindt en zo genereren we op die manier ook voldoende grote groepen. Gerealiseerd in 2016

- Op 10/10/2016 werd enkel een beheercursus georganiseerd in samenwerking met Inverde & Regionaal landschap Dijleland.

- Op de grens tussen Steenokkerzeel en Kampenhout werd er, naast het theoretisch gedeelte in de voor-middag, een praktijkgedeelte in de namiddag afgewerkt met poelen in Kampenhout en Steenokkerzeel.

- In totaal namen 10 particulieren deel aan deze cursus. Gepland in 2017 Er wordt een gelijkaardig programma uitgewerkt in het najaar van 2017. Hiervoor zullen nog drie opties tegen elkaar afgewogen worden:

- Binnen het jaarthema zal water en spelen aan bod komen. Er is een mogelijkheid dat we deze module aanvullen met een deel beheer.

- En andere optie is dat net als in 2016 een klassieke beheercursus zal plaatsvinden. Opnieuw zouden we hierbij de samenwerking aangaan met een aangrenzend RL. Ditmaal zou RL Rivierenland een mogelijke partner kunnen zijn. Deze samenwerking moet echter nog bevestigd worden.

- Een laatste mogelijkheid is dat we een fietstocht organiseren waarin de waterpartijen en hun aanleg en beheer aan bod kunnen komen. Een mogelijke kapstok is deze van het strategisch project Groene Noordrand waarin groenblauwe netwerken één van de doelstellingen zijn.

Begin 2017 zal een definitieve keuze vastgelegd worden. Situering & illustraties

Figuur 100 – Overzichtskaart locaties cursussen rond monitoring en/of beheer van poelen tijdens de periode 2011-2016


- 171 -

Figuur 101 – Sfeerbeelden van de cursus ‘Aanleg en beheer poelen’ op 10/10/2016 in Kampenhout en Steenokkerzeel

Nazorg & opvolging Deze cursus is opgevat als nazorg binnen het poelenproject (zie gelinkte acties). Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker natuur (taakstelling natuurprojecten). Voor de fi-

nanciering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). - De – beperkte - organisatiekosten voor deze actie worden gedragen via de subsidies van de provincie Vlaams-

Brabant voor natuurprojecten (promotie, kost lesgever, catering, materiaal). - Het lokaal wordt meestal ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente. - Deelnemers betalen bij inschrijving 6 euro voor de cursus ‘Beheer van poelen’; 10 euro’ indien de cursus uit

meerdere modules bestaat. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 6. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 7. Soortbescherming Kamsalamander Actie 38. Natuurbeleving voor scholen - ‘Moord in de Poel’ Actie 39. Uitleenbasis natuuruitleenkoffers Actie 40. Op zebraPAD Actie 48. Cursusreeks ‘Avontuurlijk? Natuurlijk!’ Actie 52. Andere publicaties: brochures, flyers, affiches


- 172 -

Actie 47. Cursussen en infomomenten soortbescherming

GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant, Brakona, overige Regionale Landschappen, gemeente Steenokkerzeel, Imkers regio Kortenberg, bijenwerkgroep Aculea, Bosgroep Groene Corridor, lokale natuurpuntafdelingen,… Doelgroepen Particulieren, landbouwers, natuurverenigingen, gemeentebesturen en andere openbare besturen,… Doelstelling(en) - Vorming: in het kader van de soortbeschermingsacties mensen op een laagdrempelige manier op weg helpen

met het (leren) inventariseren en beheren van soorten. - Sensibilisatie: mensen bewust maken van de ecologische waarde van ruigten, houtkanten en bloemenranden

en van de soms specifieke noden van daaraan gebonden soorten zoals o.a. wilde bijen. Het belang van biodi-versiteit in de kijker zetten en de koesterburencampagne laten doordringen bij het brede publiek.

Korte omschrijving Verschillende cursus- of vormingsmomenten worden georganiseerd om mensen op een laagdrempelige manier in contact te brengen met verschillende soortengroepen, het belang van deze soorten en de mogelijke acties die ze kunnen ondernemen om hen te beschermen en hen een handje te helpen. Ook in 2016 werden daarbij soli-taire) bijen in de kijker gezet. Hiermee tracht RLGC de bijenproblematiek toe te lichten aan het brede publiek en mensen aan te sporen hiervoor actie te ondernemen. Ook IHD-soorten van habitatrichtlijn bijlage IV waarvoor actie ondernomen wordt, zoals vleermuizen en Kamsalamander, worden onder de aandacht gebracht tijdens verschillende infomomenten. Gerealiseerd in 2016

1. Solitaire bijen - Infosessie over solitaire bijen voor leerlingen TechNov op 14/03/2016, als ondersteunende uitleg bij de bij-

enblokken die ze maakten. - Infoavond rond wilde bijen in Steenokkerzeel (i.s.m. de provincie, de gemeente en imkervereniging regio

Kortenberg): in samenwerking met de gemeente en Natuurpunt vond op 9/05/2016 een infoavond rond wilde bijen plaats. 35 geïnteresseerden leerden bij over wilde bijen onder begeleiding van Jens D’haeseleer van Natuurpunt.

- Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden in Grimbergen: in samenwerking met Inverde vond op 14/05/2016 een eerste keer de cursus aanleg en beheer van bloemenweiden plaats bij Sint-Alexius in Grim-bergen. Door de deskundige uitleg van Wim Massant (Inverde) en het terreinbezoek ter plaatse leerden de 25 enthousiaste deelnemers hoe ze een bloemenweide kunnen aanleggen en beheren.

- Ondersteuning en samenwerking met gemeente Londerzeel voor de bijenweek die gemeente Londerzeel or-ganiseerde in april 2016: advies voor ateliers voor kinderen en een bijenfietstocht doorheen de gemeente.

2. Vleermuizen - ‘Vleermuizensafari’ in het kader van de internationale ‘Nacht van de Vleermuis’ voor 40 deelnemers met

geleid bezoek aan de historische tunnel onder de renbaan van Sterrebeek met toelichting rond vleermuizen en de genomen maatregelen bij het herstel van de tunnel op 27/8/2016 (zie gelinkte acties).

- Geleide bezoeken aan de ijskelders van het Domein van Perk en Schiplakenbos met toelichting rond vleer-muizen en de genomen maatregelen bij de restauratie (zie gelinkte acties)


- 173 -

Gepland in 2017

1. Solitaire bijen - Cursus aanleg en beheer van bloemenweiden i.s.m. Inverde op 13/05/2017

2. Vleermuizen - Geleid bezoek aan de ijskelder van het Domein van Perk voor de scouts op 15/04/2017 - Geleid bezoek met leerlingen lager onderwijs aan de ijskelder van Schiplaken in 2017 Situering & illustraties

Figuur 102 – Overzichtskaart bijeninfomomenten van 2013 tot 2016

Figuur 103 – Sfeerbeelden bijeninfoavond in Steenokkerzeel (links) en Vleermuizensafari in Sterrebeek (rechts).


- 174 -

Nazorg & opvolging Dit project is opgevat als opvolging binnen de actie soortbescherming solitaire bijen (vnl. dan de cursus aanleg en beheer van bloemenweiden (zie gelinkte acties). Financieringskanalen - De sensibiliserende acties rond bijen worden uitgevoerd door biodiversiteitsmedewerker. Voor de financie-

ring van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). - De organisatiekosten (promotie, lesgever infoavond, catering, materiaal) voor deze actie werden gedragen

via projectsubsidies van ANB voor de realisatie van strategische doelstellingen (natuur in de stad). Het lokaal wordt meestal gratis ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente.

- Deelname aan een infoavond is gratis, voor deelname aan de cursus bloemenweiden wordt rechtstreeks in-geschreven en betaald bij Inverde

- De educatieve acties rond vleermuizen worden uitgevoerd door de biodiversiteitsmedewerker en de coördi-nator. Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017).

- Deze activiteiten brengen weinig of geen andere kosten met zich mee. - Deelname aan deze infomomenten is gratis. Gelinkte acties Actie 7. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. koesterburen en tuinencampagne Actie 8. Soortbescherming solitaire bijen Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 12. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 26. Open Monumentendag – Zemst Actie 28. Opening/wandeling ‘Weg van Gorzen’ – Sterrebeek Actie 29. Boomgaardfeest Bomputten - Vilvoorde Actie 30. Natuur & Cultuur op het Domein van Perk – Steenokkerzeel

Actie 48. Cursussen beheer

van houtige kleine landschapselementen . . GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Patrick Endels Partners Gemeenten, Natuurpunt, Inverde, Provincie Vlaams-Brabant Doelgroepen - In eerste instantie de personen die deelnamen aan de Fruitboom- en haagplantactie en degenen die met

RLGC hagen, heggen, houtkanten en knotbomen aanplantten. - Daarnaast ook alle andere geïnteresseerden: natuurverenigingen, landbouwers, particulieren, gemeentebe-

sturen en andere openbare besturen Doelstelling(en) RLGC legt via eigen acties en via de Fruitboom- en haagplantactie op diverse locaties in het werkingsgebied ha-gen, heggen en houtkanten aan. Daarnaast worden ook heel wat knotbomen aangeplant. Na de inrichting wordt het project echter voor een groot deel losgelaten. Voor het eigenlijke beheer wordt wel ondersteuning en ad-viesverlening voorzien (o.a. via praktische brochures, zie gelinkte acties), maar dit wordt wel uitgevoerd door de betrokken eigenaar. Soms blijft dit achterwege wegens gebrek aan kennis of tijd. Aansluitend op andere prakti-sche cursussen zoals de ‘Snoeicursus hoogstamboomgaarden’ en de cursus 'knot- & hakhoutbeheer' biedt RLGC vanaf 2014 ook voor het ‘Beheer van hagen en heggen’ op deze manier ondersteuning aan voor eigenaars.


- 175 -

Korte omschrijving In deze cursus leert men meer over de historische context van houtkanten, knotbomen, hagen en heggen en hun landschaps- & natuurwaarde. Vooral praktische aspecten komen daarbij aan bod: welke soorten zijn het meest geschikt, hoe pak je het aanleg en beheer het best aan,... In de voormiddag staat een theoretische toelichting op het programma, in de namiddag een praktijkdemonstratie op het terrein. Gerealiseerd in 2016 - Aangezien alternerend de cursus ‘Beheer van hagen en heggen’ (2014) en ‘Knot- en hakhoutbeheer’ (2013)

opgenomen wordt, is in 2016 deze laatste module terug aan bod gekomen te Meise. (In 2015 werd er geen cursus georganiseerd gezien het reeds drukke programma aan activiteiten i.k.v. 10 jaar RLGC).

- In 2015 werd er samen met de andere regionale landschappen overleg gepleegd met de opleidingsorganisatie Inverde om na te gaan hoe gemeenschappelijke cursussen kunnen georganiseerd worden en of Inverde hierin (administratief en/of organisatorisch) kan ondersteunen. In 2016 werd de cursus ‘Beheer van hagen en heg-gen’ daarom i.s.m. Inverde georganiseerd. Deze samenwerking wordt in 2017 verdergezet en geëvalueerd.

Gepland in 2017 De cursusmodule ‘Knot- en hakhoutbeheer’ wordt op zaterdag 21 januari 2017 hernomen en ook de cursusmo-dule ‘Beheer van hagen en heggen’ (2018) wordt in de loop van 2017 al voorbereid. - Afspraken met opleidingsorganisatie (Inverde) - Prospectie locaties, afspraken met gemeente & partners - Promotie cursus via website, sociale media en de elektronische nieuwsbrief - Praktische organisatie cursus en ondersteuning lesgever (aanbrengen demo-locatie,…). - Ondersteuning begeleiding tijdens lesdag zelf: voormiddag theorieluik, namiddag praktijkdemo - Interne evaluatie cursusmodule Situering & illustraties

Figuur 104 – Overzichtskaart locaties cursussen beheer van houtige kleine landschapselementen 2012-2016


- 176 -

Figuur 105 – Sfeerbeelden cursus ‘Beheer van hagen en heggen’ in Meise tijdens het najaar van 2016

Nazorg & opvolging Deze cursus is op zich reeds bedoeld als nazorg bij RLGC-projecten 'Hagen en heggen en houtkanten' en ‘Fruit-boom- en haagplantactie'. Financieringskanalen - Deze activiteit wordt uitgevoerd door de projectmedewerkers landschapszorg (taakstelling historische land-

schapszorg) en natuur (taakstelling natuurprojecten). Voor de financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017).

- De – zeer beperkte - organisatiekosten (promotie, materiaal,…) voor deze actie werden gedragen via subsi-dies van de provincie Vlaams-Brabant voor natuurprojecten. Het lokaal wordt meestal gratis ter beschikking gesteld door de betrokken gemeente.

- Voor deelname aan deze praktische cursussen wordt rechtstreeks ingeschreven en betaald bij Inverde Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 12. Historische parken en tuinen Actie 14. Groene Houtcarrousel Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers en affiches


- 177 -

Actie 49. Cursusreeks “Avontuurlijk, Natuurlijk!”

GROEN & TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Lies Heirman, Lies Staes (tot 31/12/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Kind & Samenleving (Peter Dekeyser) Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en)

- Eigenaars en geïnteresseerden informatie meegeven over de verschillende facetten van speelgroen - Inforeeks rond natuurlijk spelen: Hoe je terrein inrichten, welke elementen opnemen in je ontwerp? Wat is

de waarde van spelen en welke regelgeving bestaat er rond speelnatuur? - Particulieren motiveren om tuinen avontuurlijker en biodiverser in te richten

Korte omschrijving De cursusreeks omvat 6 lesdagen tussen januari en juni 2017. Volgende onderwerpen komen daarbij aan bod in de verschillende modules:

- Inleiding kwaliteitsvolle speelruimte door Peter Dekeyser van Kind & Samenleving (25/1/2017) - Wilgenhutten bouwen (18/02/2017) - Sessie Kwaliteitsvolle speelruimte en de relatie met veiligheidsregelgeving door Peter Dekeyser van Kind &

Samenleving (15/03/2017) - Water als spelelement (29/04/2017) - Snoepfruit/Eetbare tuin (10/06/2017) - Demodag met bezoek aan inspirerende speelgroenplekken (24/06/2017)


- Brainstormen rond jaarthema 2017: ‘Avontuurlijk… Natuurlijk!’ en vastleggen van de inhoud van de verschil-lende sessies.

- Praktische afspraken met lesgevers, geschikte locaties zoeken. - Communicatie via website, E-NB, sociale media

Gepland in 2017

- Opmaken flyer voor gerichte promotie naar leerkrachten, gemeentediensten, kinderdagverblijven,… - Opvolgen inschrijvingen, communicatie met deelnemers, opvolgen betalingen. - Vastleggen overige locaties en lesgevers, praktische organisatie cursusdagen. - Reserveactie: Uitwerken brochure rond natuurlijk spelen (eventueel i.s.m. de andere regionale landschappen

van Vlaams-Brabant)


- 178 -


Figuur 106 – Overzichtskaart locaties cursusreeks ‘Avontuurlijk…Natuurlijk!’ in Vilvoorde en Grimbergen in 2017 Financieringskanalen - Deze actie wordt uitgevoerd door de projectmedewerker biodiversiteit. Voor de financiering van deze perso-

neelsinzet: zie tabel 3 (2016) en 4 (2017). - De – beperkte - organisatiekosten voor deze actie worden gedragen via de basiswerking (promotie, kost les-

gever, catering, materiaal). - Deelnemers betalen bij inschrijving 6 euro voor 1 cursusonderdeel; bij inschrijving voor de volledige reeks,

betalen ze 30 euro. Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 6. Adviesverlening i.k.v. Koesterburen en tuinencampagne Actie 18. Maak spel van je groen Actie 19. Kloosterpoort Maalbeekvallei – Grimbergen Actie 20. Groenzone De Vlaamse Staak – Opwijk Actie 24. Inrichting Motte - Wemmel Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 39. Uitleenbasis natuuruitleenkoffers Actie 44. Ondersteuning ‘Natuur op School Actie 52. Andere publicaties: brochures, flyers, affiches


- 179 -

4.3.4 Publicaties

Actie 50. Landschapskrant

IHD, GROEN & TOEG Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Sarie Van der Aa (tot 25/4/2016) Lies Staes (vanaf 01/5/16 tot 31/12/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Lise Fivez (tot 19/08/2016), Lies Heirman, Brecht Vermote en Wim Solie Partners Provincie Vlaams-Brabant, alle aangesloten gemeenten en verenigingen, Agentschap voor Natuur en Bos Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en)

- Het brede publiek sensibiliseren (draagvlak voor natuurbehoud) en betrekken bij acties van RLGC. - Acties van RLGC bekendmaken in de regio.

Korte omschrijving De Landschapskrant wordt reeds uitgegeven vanaf 2005, het jaar van oprichting van de vzw. Sinds 2011 is zowel het formaat (van A4 – 8pp. naar A5 – 16pp.) als de structuur (eerste deel thematisch, tweede deel vaste rubrie-ken) drastisch gewijzigd. Volgende rubrieken komen daarbij aan bod:

- Voorwoord - Artikels rond natuur, landschap, natuurrecreatie, natuureducatie, duurzaam bosbeheer - Aankondiging publieksactiviteit - Project in de kijker - Koesterrubriek - Groen in zwart-wit – landschapsfoto’s uit de oude doos - Zo gezegd, zo gedaan – interview - Koken met onkruid - Landschapsquiz - Activiteitenkalender

Uitgevoerd in 2016

Frequentie: de landschapskrant wordt tweemaal per jaar uitgegeven. Sinds 2011 is dit telkens in april (begin lente) en september (begin herfst). Er werd vastgesteld dat het interessant was om in deze maanden te publice-ren omdat dit telkens net voor de activiteiten van RLGC naar het brede publiek toe was (cursussen, publieksacti-viteiten, fruitboom- en haagplantactie...).

Redactie: de redactie gebeurde door het RLGC-team zelf.

Lay-out: is in 2016 uitbesteed aan BrainCircle

Druk: is uitbesteed aan Drukkerij Bulckens bvba – zwartopwit.be

Bedeling: is uitbesteed aan AMAB Zaventem. De landschapskrant wordt in pakket verstuurd aan alle gemeenten die de krant verder verspreiden naar allerlei publieke plaatsen (bibliotheken, gemeentehuizen…), en een 52-tal partners (Natuurpunt, Velt…). Een enkel exemplaar wordt verstuurd naar 290 andere geïnteresseerden. Gepland voor 2017 Gezien de beperkte personeelsinzet voor communicatie die onder de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de provincie Vlaams-Brabant voor de periode 2017-2019 nog mogelijk is, zal RLGC geen Landschapskrant meer publiceren.


- 180 -


Figuur 107 – Voorbladen Landschapskranten 2016 Nazorg & opvolging Nazorg en opvolging zitten inherent vervat in deze actie: in kranten en nieuwsbrieven wordt immers opgeroepen tot deelname aan activiteiten/cursussen en terreinacties van RLGC. Financieringskanalen In 2016 werd druk, lay-out en verspreiding van de landschapskrant gefinancierd via de volgende kanalen:

- 62.5% via de basiswerking (financiering gemeenten, provincie en Vlaanderen) - 12.5% via de subsidies van de provincie Vlaams-Brabant voor het NME-steunpunt - 12.5% via de subsidies van de provincie Vlaams-Brabant voor natuurprojecten - 12.5% via de subsidies vanuit ANB i.k.v. strategische doelstellingen (promotie Haagplantactie i.k.v. Natuur

in de stad) De personeelsinzet voor de redactie van de landschapskrant wordt voornamelijk ingevuld door de projectmede-werker communicatie-recreatie-educatie-participatie (taakstelling communicatie via basiswerking) met aanleve-ren van bijdragen door alle andere RLGC-medewerkers. Voor financiering van deze personeelsinzet: zie tabel 3. Gelinkte acties In principe alle acties van RLGC, met nadruk op degene die gericht zijn op een breed publiek (vormingen, pu-blieksactiviteiten, fruitboom- en haagplantactie…).


- 181 -

Actie 51. E-nieuwsbrieven, website en sociale media

IHD, GROEN & TOEG Trekker / contactpersonen bij RLGC RLGC / Sarie Van der Aa (tot 25/4/2016), Lies Staes (vanaf 2/5/2016) en Patrick Endels Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), Lies Heirman, Brecht Vermote, Wim Solie, Els De Key-ser (vanaf 01/08/2016 tot 29/12/2016) en Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Partners Provincie Vlaams-Brabant, alle aangesloten gemeenten en verenigingen, Agentschap voor Natuur en Bos Doelgroepen Brede publiek Doelstelling(en) Communicatie via deze digitale media heeft in principe dezelfde doelstellingen als deze van de actie ‘Landschaps-krant’ (brede sensibilisatie, bekendmaken acties RLGC), maar kan door het flexibele karakter zowel in de tijd (minstens viermaal per jaar, in de praktijk reeds meerdere jaren zesmaal per jaar), qua inhoud (lopende acties, cursussen en publieksactiviteiten) als doelpubliek (naar een ledenbestand van geïnteresseerden) beter toege-spitst worden op te promoten acties, hetgeen de respons positief beïnvloedt. Korte omschrijving e-nieuwsbrieven Minstens viermaal per jaar wordt een elektronische nieuwsbrief verspreid onder een ledenbestand van intussen 2.107 adressen, met grosso modo telkens de volgende structuur:

- BINNENKORT: aankondiging eigen activiteiten en cursussen - IN DE KIJKER: oproep deelname (terrein)acties, resultaten terreinacties… - EN VERDER: activiteiten van partners

Uitgevoerd in 2016 e-nieuwsbrieven

- Opmaak en verspreiding van 8 elektronische nieuwsbrieven (januari, maart, mei, juni, augustus, september, oktober, december),

- Daarnaast werden er via het zelfde communicatieplatform ook nog 4 extra nieuwsflashes verstuurd n.a.v. cursussen en vacatures

- Tenslotte werd hetzelfde mailsysteem ook gebruikt om 4 persberichten en 4 persuitnodigingen te versturen - Updaten en aanvullen e-mailbestand voor verspreiding van de e-nieuwsbrief

Figuur 108 – Aantal personen ingeschreven op de elektronische-nieuwsbrief van 2009 tot 2016

0

500

1000

1500

2000

2500

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016


- 182 -

Gepland voor 2017 e-nieuwsbrieven - RLGC plant in 2017 opnieuw de uitgave van minstens 6 elektronische nieuwsbrieven. De timing is in principe

2 tot 3-maandelijks, maar zal samenhangen met de beste momenten om acties en activiteiten van RLGC en partners aan te kondigen.

Situering & illustraties elektronische nieuwsbrieven

Figuur 109 - Impressie van enkele elektronische nieuwsbrieven uit het werkjaar 2016 Korte omschrijving website en sociale media Zoals eerder aangehaald worden de landschapskrant en nieuwsbrieven als communicatiekanaal aangevuld met een overzichtelijke website (www.rlgc.be). De algemene website rond de werking en de activiteiten van RLGC wordt minstens maandelijks aangepast. Voorbije landschapskranten blijven ook als Pdf-bestanden online be-schikbaar op de website. Uitgevoerd in 2016 website en sociale media

- De website werd regelmatig up-to-date gehouden met kalenderitems en nieuwsberichten. Deze werden ook gekoppeld aan de beperktere info die rond dezelfde thema’s via facebook en de elektronische nieuws-brieven meegegeven werd.

- RLGC heeft een Facebook-pagina. Er wordt geprobeerd om hier zeer frequent een item gerelateerd aan de werking van RLGC op te posten. Eind 2016 vinden 485 mensen de Facebookpagina van RLGC leuk.

- RLGC heeft ook een Twitter-account waar regelmatig item op gepost worden. - Verder worden ook op LinkedIn regelmatig berichten, publicaties en kalenderevenementen gedeeld.

Figuur 110 – Bereik van de sociale media: aantal vind-ik-leuks van de facebookpagina van RLGC van 2013 tot 2016 (links); aantal volgers op Twitter van 2014 tot 2016 (rechts)

0200400600

2013 2014 2015 2016

Aantal 'vind-ik-leuks' op facebookpagina RLGC

020406080

2014 2015 2016

Aantal volgers op Twitter


- 183 -

Gepland voor 2017 website en sociale media - Begin 2017 wordt de homepage van de RLGC-website lichtjes aangepast. Er wordt een nieuw item in de

kijker gezet waar de bezoekers meteen het recreatieve aanbod te zien krijgen. Verder worden ook het logo van de provincie en de regionale landschappen toegevoegd aan elke headerfoto conform de voor-waarden van de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de provincie Vlaams-Brabant.

- Zowel Facebook, Twitter, LinkedIn als de website worden uiteraard verder regelmatig up-to-date ge-houden met interessante items. Activiteiten van RLGC en partners worden wekelijks aangevuld of ver-wijderd.

Situering & illustraties website en sociale media

Figuur 111 - Kalender-pagina van de website van RLGC

Nazorg & opvolging Nazorg en opvolging zitten inherent vervat in deze actie: op website en in nieuwsbrieven wordt immers opge-roepen tot deelname aan activiteiten/cursussen en terreinacties van RLGC. Financieringskanalen - De website, input voor sociale media en opmaak/verspreiding elektronische nieuwsbrieven vergden nage-

noeg enkel personeelsinzet, voornamelijk van de coördinator en projectmedewerker communicatie-educa-tie-participatie, waarbij de loonkost voor beiden gedragen wordt via de basiswerking (zie tabel 3 voor 2016 en tabel 4 voor 2017).

- Aanpassingen aan website door externe ontwikkelaar worden gefinancierd via de basiswerking Gelinkte acties In principe alle acties van RLGC, met nadruk op degene die gericht zijn op een breed publiek (vormingen, pu-blieksactiviteiten, fruitboom- en haagplantactie…).


- 184 -

Actie 52. Andere publicaties: brochures, infoborden, flyers, affiches

GROEN & TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Sarie Van der Aa (tot 25/04/2016), Lies Staes (vanaf 02/05/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Brecht Vermote, Wim Solie, Lies Heirman, Lise Fivez (tot 19/08/2016 en opnieuw vanaf 01/03/2017), Els De Key-ser (vanaf 01/08/2016 tot 29/12/2016), Patrick Endels Partners Volgens publicatie te bepalen (vb. Provincie Vlaams-Brabant voor de NME-brochure). Doelgroepen Algemene brochures trachten een zo breed mogelijk publiek te bereiken, terwijl specifieke, thematische brochu-res en folders een kleiner, meer gespecialiseerd publiek viseren. Voor cursussen en publieksactiviteiten worden ook steeds flyers en affiches voorzien. Daarnaast plaatst RLGC op relevante (semi-)publieke plaatsen soms info-borden bij terreinrealisaties om het brede publiek te informeren over deze specifieke actie. Doelstelling en omschrijving In alle gevallen hebben de brochures, infoborden, flyers en affiches meerdere doelstellingen: - Creëren en versterken van het draagvlak voor activiteiten onder de bevolking in het algemeen en onder ge-

bruikers van de open ruimte in het bijzonder. - Bij specifieke, thematische publicaties: de doelgroep informatie verschaffen over het thema en in dit kader

wijzen op voorkomende noden, kansen, knelpunten... - Vergroten van de bekendheid van RLGC onder de bevolking in het algemeen en onder gebruikers van de open

ruimte in het bijzonder. Uitgevoerd in 2016 1. Brochures, folders en flyers: - Inhoudelijke invulling, opmaak en druk van een brochure ‘jaarverslag 2015’ (o.b.v. gemeenschappelijke ma-

trijs voor alle regionale landschappen in Vlaanderen - Inhoudelijke bijdrage tot de brochure ‘NME-activiteiten 2016-2017’ (lay-out en druk door de provincie

Vlaams-Brabant’). - Ontwerp (in eigen beheer) en druk van flyers voor de promotie van de publieksactiviteit ‘Weg van Gorzen’. - Ontwerp (in eigen beheer) en druk van flyer en affiche voor de Fruitboom- en haagplantactie. - Herwerking van de bijen-GPS-tocht in Vilvoorde, zowel inhoudelijk als lay-outmatig onder de nieuwe titel ‘Op

zoek naar Billie’ (zie gelinkte acties). - Inhoudelijke bijdrage tot de brochure ‘COOL Van ijsberg tot winterhotel: IJskelders in Vlaams-Brabant’ i.s.m.

alle Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen en de provincie Vlaams-Brabant. Deze brochure is ook aan de pers voorgesteld in het kader van de Open Monumentendag 2016. Tijdens de Open Monumentendag zelf op 11/09/2016 (zie gelinkte acties) werd deze brochure verdeeld onder de deelnemers van het bezoek aan de ijskelder in het Schiplakenbos.

2. Infoborden: - Aanmaken en plaatsen van kleine infobordjes voor de projecten waarbij RLGC kleine landschapselementen

aanlegt en/of herstelt in het landschap. - Aanmaken en plaatsen van 2 infoborden over de Geelgors op uitkijktoren ‘Weg van Gorzen’, Zaventem. - Verdelen van 9 infoborden voor bijenhotels die aangeleverd werden vanuit de Provincie Vlaams-Brabant. - Aanmaken van 10 infoborden rond hoogstamfruit, gemengde haag en kleinfruit voor Speelweide Opsakee in

Meise

3. Overige - Verdere afstemming en inhoudelijke uitwerking rond ‘Beheerfiches/filmpjes Hagen, Heggen, Houtkanten’

(i.s.m. de andere Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen en de provincie Vlaams-Brabant) en afspraken maken met Inverde hieromtrent voor de weergave ervan op Ecopedia.


- 185 -

Gepland voor 2017

1. Brochures, folders en flyers: - Brochure i.v.m. 360° Erfgoed project: ‘Kruisborre-ommegang’ (Asse) - Ontwerp (in eigen beheer) en druk van flyer en affiche voor de Fruitboom- en haagplantactie - Inhoudelijke bijdrage tot de brochure ‘NME activiteiten 2017-2018’ (lay-out en druk door de provincie

Vlaams-Brabant). - Afwerking en uitgave van de bijen-GPS-tocht Vilvoorde ‘Op zoek naar Billie’ is voorzien voor 1 mei 2017, ope-

ning van het toeristisch seizoen in Vilvoorde. - Flyer voor ‘LandschapsDOEdag’ op 24 september 2017 - Brochure rond het jaarthema ‘Avontuurlijk… Natuurlijk!’ (reserveactie) - Momenteel zijn er geen andere specifieke, grotere brochures gepland. De opmaak van een nieuwe algemene

infofolder van RLGC wordt als reserve in het programma opgenomen.

2. Infoborden: - Infoborden voor project speelgroen Loodstuin (Vilvoorde) - 10 infoborden i.v.m. 360° Erfgoed project: ‘Kruisborre-ommegang’ (Asse)

3. Overige - afwerken ‘Beheerfiches/filmpjes Hagen, Heggen, Houtkanten’ (i.s.m. de andere Vlaams-Brabantse Regionale

Landschappen en de provincie Vlaams-Brabant) en afspraken maken met Inverde hieromtrent voor de weer-gave ervan op Ecopedia.


Figuur 112 - Een greep uit de publicaties & promotiemateriaal in 2016: fyer voor activiteit opening ‘Weg van Gorzen’, brochure ijskelders in Vlaams-Brabant, brochure NME-aanbod

2016-2017, folder jaarverslag 2015


- 186 -

Figuur 113 – Enkele voorbeelden van infoborden geplaatst i.k.v. het project ‘Opsakee’ (speelgroenproject in Meise)

Nazorg & opvolging / Financieringskanalen De financiering van de bovenvermelde publicaties en promotiematerialen gebeurde in 2016 telkens via project-specifieke subsidies: - Brochure ‘jaarverslag 2015: gefinancierd via basiswerking (financiering gemeenten, provincie en Vlaanderen) - Brochure ‘NME-activiteiten 2016-2017’: kost volledig gedragen door de provincie Vlaams-Brabant (layout in

eigen beheer, druk rechtstreeks betaald). - Brochure IJskelders in Vlaams-Brabant’ kost volledig gedragen door de provincie Vlaams-Brabant (copywri-

ting, layout en druk rechtstreeks betaald) - Infoborden en flyers ‘Weg van Gorzen’: gefinancierd via projectsubsidies Quick-wins Vlaamse Rand (50%) en

50% via subsidies provincie Vlaams-Brabant voor natuurprojecten - Flyer en affiche voor de ‘Fruitboom- en haagplantactie’: gefinancierd door projectsubsidies ANB voor de rea-

lisatie van strategische doelstellingen - Infoborden voor speelgroenprojecten, gefinancierd door projectsubsidies ANB voor de realisatie van strate-

gische doelstellingen - Folder ‘bijen-GPS-tocht’ in Vilvoorde: layout in eigen beheer door RLGC; druk via Stad Vilvoorde - Kleine infobordjes voor de projecten waarbij RLGC kleine landschapselementen aanlegt en/of herstelt: gefi-

nancierd via basiswerking (financiering gemeenten, provincie en Vlaanderen) Gelinkte acties Actie 5. Fruitboom- en haagplantactie Actie 9. Soortbescherming vleermuizen Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed en omgeving Actie 18. Maak spel van je groen Actie 21. Weg van Gorzen – Sterrebeek Actie 26. Open Monumentendag - Zemst Actie 28. Opening/inwandeling ‘Weg van Gorzen’ - Sterrebeek Actie 36. GPS-tocht ‘Op zoek naar Billie’ - Vilvoorde Actie 38. Natuurbeleving voor scholen (begeleid) Actie 39. Uitleenbasis natuurbelevingskoffers


- 187 -

4.4 Geïntegreerde gebiedsgerichte projecten Regionaal Landschap Groene Corridor wil sterk inzetten op gebiedsgerichte projecten waarbij de problematiek van de open ruimte (habitatverlies versnippering, achteruitgang van de habitatkwaliteit), die in de Brusselse Noordrand nog meer uitgesproken is dan elders in Vlaanderen, op een geïntegreerde manier aangepakt kan worden. Naast de lopende acties rond natuurbehoud en kleine landschapselementen die in principe op vraag van lokale besturen en particulieren mogelijk zijn in het hele werkingsgebied, wil RLGC maximale inspanningen leveren in die gebieden die het meest waardevol zijn voor de regio. Om dit op een logische en gestructureerde manier te kunnen aanpakken werd in 2010 een afbakeningsproces doorlopen dat resulteerde in een getrapt systeem van drie zones:

Zone 1: Prioritaire aandachtsgebieden o Gebiedsgerichte, geïntegreerde benadering o Ieder dossier wordt in ruimere context (visie) geplaatst, zone wordt landschappelijk

als geheel beschouwd o Deelprojecten via actieve benadering, via spontane oproepen of rekrutering uit aan-

vragen Fruitboom- en haagplantactie

Zone 2: Verbindings- en overgangsgebieden o Aanleg en herstel van kleine landschapselementen via spontane oproepen of gefilterd

uit aanvragen via de Fruitboom- en haagplantactie o Dossier per dossier individueel behandeld volgens de projectspecifieke criteria

Zone 3: Woonkernen en bebouwing o Fruitboom- en haagplantactie voor alle inwoners uit ons werkingsgebied

Figuur 114 - Overzichtskaart ter illustratie van de getrapte werking voor uitvoering van terreinprojecten in het werkingsgebied van RLGC


- 188 -

Prioritaire aandachtsgebieden

Deze gebieden vormen de hoofdzones van de RLGC-werking. Ze bezitten één of meerdere eigenschappen die maken dat een geïntegreerde aanpak verantwoord is. De gebiedsgerichte werking besteedt aandacht aan zowel de landschappelijke waarde van een prioritair aandachtsgebied als aan de natuurwaarde, de recreatieve waarde, cultuurhistorische waarde en eventuele andere functies. Elk van deze waarden dienen gemaximaliseerd te wor-den zonder hierbij hun onderlinge verwevenheid uit het oog te verliezen. Bedoeling is dat hier hoofdzakelijk werk wordt gemaakt van een visievorming over een logisch afgebakend ge-heel in een actieve gebiedsgerichte aanpak. RLGC (samen met BGGC) is hierbij de initiatiefnemer om de aanwe-zige waarden te behouden, de mogelijke problemen aan te pakken en de potenties aan te boren. Dit moet leiden tot een integrale benadering van een waardevolle zone. Hierbij worden, naast de gemeente, ook de lokale acto-ren zo veel als mogelijk betrokken. Voor de selectie van de Prioritaire Aandachtsgebieden werden verschillende criteria gehanteerd:

Criteria betreffende ‘landschappelijke gaafheid’ zoals het voorkomen van een hoge dichtheid aan kleine landschapselementen, een hoge actuele en/of potentiële natuurwaarde, een zekere cohesie in het gebied (gebied dient samenhangend te zijn en niet doorsneden door drukke wegen e.d.).

Criteria betreffende de aanwezigheid van een bepaalde doelsoort waarvoor een ruime benadering van een leefgebied noodzakelijk is.

Criteria i.v.m. draagvlak; een projectgebied actief benaderen, heeft slechts zin als er al indicaties zijn dat er een zekere bereidheid is bij de lokale bevolking om effectief mee te stappen in een dergelijk project. Ook de gemeente dient overtuigd te zijn van het nut van dergelijke acties in de vooropgestelde aandachtszone.

Verbindings- en overgangsgebieden

Hierbij gaat het over gebieden die niet tot een Prioritaire Aandachtszone behoren maar die intrinsiek wel een aantal eigenschappen bevatten die beantwoorden aan de criteria van RLGC voor terreinacties. Heel dikwijls gaat het hierbij over eilandsituaties of over verbindings- en overgangselementen. Ze vormen de ideale potentiële schakels tussen de grotere prioritaire aandachtszones. Woonkernen en bebouwing

De woonkernen en bebouwde gronden bezitten nog heel wat kansen ondanks hun actuele druk op het land-schap. Het gaat echter vaak om acties met weinig landschappelijke relevantie. Acties in deze zone hebben dan ook voornamelijk een sensibiliserend karakter. In deze zones wil RLGC met zijn fruitboom- en haagplantactie mensen aanmoedigen om hagen, heggen of houtkanten met autochtoon materiaal van inheemse soorten (Eén-stijlige meidoorn, Sleedoorn, Haagbeuk, Rode kornoelje, …) te voorzien in plaats van ‘harde’ afsluitingen en om-heiningen of hagen van exoten. Eveneens wordt hen een assortiment streekeigen oude historische hoogstam-fruitrassen aangeboden. In deze meer verstedelijkte gebieden van ons werkingsgebied zal dit bijdragen tot meer natuurvriendelijke tuinen en een meer landschappelijke inkleding ervan. Bovendien wordt zo ook het oorspron-kelijk genetisch streekmateriaal (van zowel autochtoon bosplantgoed als historische hoogstamfruitrassen) be-houden en verspreid. De keuze om een welbepaalde Prioritaire aandachtzone actief te maken hangt af van verschillende factoren (zie eerder). Vaak ligt de start in bepaalde lokale contacten waar er potentieel op korte termijn reeds ingrepen kun-nen plaatsvinden. Maar ook gemeenten kunnen een welbepaald gebied naar voor schuiven indien een meer geïntegreerde aanpak wenselijk is. Een belangrijke input komt ook vanuit de Bosgroep Groene Corridor aange-zien de meerderheid van onze aandachtzones hun oorsprong of belang halen uit de aanwezigheid van een oud boscomplex. Indien er zich binnen deze groep potenties of acties aanbieden, geeft dit vaak de mogelijkheid om ook vanuit RLGC een invulling te geven (bijvoorbeeld in het kader van een natuurbeheerplan).


- 189 -

Actie 53. Gebiedsgericht project ‘Groene Noordrand’

TOEG & GROEN Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC / Brecht Vermote & Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels Partners Gemeenten Grimbergen, Wemmel, Asse en Meise, Provincie Vlaams-Brabant, Vlaamse Gewest (Vlaamse Land-maatschappij, Departement Ruimte Vlaanderen, Departement Landbouw & Visserij, Agentschap voor Natuur & Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap Plantentuin Meise, Agentschap Wegen & Verkeer, De Lijn, Vlaamse Milieumaatschappij/Bekkensecretariaat), Middenveld (Natuurpunt, Boerenbond, PASAR, …), Leefmilieu Brussel-BIM Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen, vereni-gingen, recreanten Doelstelling(en) Dit project beoogt de uitbouw van een duurzaam, leefbaar, beleefbaar en veerkrachtig open ruimte gebied in de Noordrand rond Brussel, met een groen-blauw-oranje netwerk dat zich uitstrekt over het stroomgebied van de Maalbeek. Een geïntegreerde gebiedsgerichte aanpak van landschapsherstel, natuurinrichting, ontsluiting voor zachte recreatie en verweving met duurzame landbouw, kan een positief antwoord bieden op actuele en toe-komstige dynamieken in en grenzend aan het gebied. Tegenover harde ontwikkelingen zoals de herinrichting van de R0, het nieuwe Eurostadion en andere ontwikkelingen op Parking C aan de Heizel, sneltramlijnen van het Brabantnet, de voortschrijdende verstedelijking etc. worden kwalitatieve zachte groen-blauw-oranje ontwikke-lingen op verschillende schaalniveaus geponeerd. De Maalbeek fungeert als de centrale as voor het blauwe netwerk. De Maalbeek en zijbeken krijgen meer ruimte en hun natuurlijkheid terug. Barrières worden opgeheven. Het groene netwerk behoudt en versterkt de biodi-versiteit in de Maalbeekvallei en de bossen, maar ook de restnatuur ingesloten door stedelijke ontwikkelingen en de historische kouters met akkerlanden zijn zeer waardevol. Het oranje recreatieve netwerk voorziet in be-reikbaarheid en toegankelijkheid van het gebied. Met de Maalbeekvallei als ruggengraat worden vijf grote groene polen: Laarbeekbos – Heizelsite – Plantentuin – 3 Fonteinen – Lintbos verbonden via zachte netwerken. Door natuur te verbinden, landschapsbeleving te verhogen, kleinschalige initiatieven rond waterbeheer af te stemmen en duurzame landbouw op de kouters te integreren met andere landschappelijke functies beogen we met dit strategisch project een duurzame verankering van de landschapswaarden in een sterk dynamische om-geving van de Brusselse Noordrand. In het kader van dit project willen de partners dus voornamelijk focussen op volgende doelstellingen:

- Doelstelling 1: Creëren van een groen netwerk: natuur verbinden en landschapskwaliteit in het gebied verhogen op micro- en mesoschaal.

- Doelstelling 2: Creëren van een blauw netwerk: kleinschalige waterbuffering en waterbeheer in het al-gemeen afstemmen en optimaliseren op micro- en mesoschaal.

- Doelstelling 3: Creëren van een oranje netwerk: kwalitatieve recreatieve en functionele verbindingen uitbouwen, vb. langs natuurlijke dragers.

- Doelstelling 4: Verweving van duurzame landbouw met andere landschappelijke functies op de land-schapsbepalende open kouters in het projectgebied.

- Doelstelling 5 : Bewaken landschappelijke integratie van grote infrastructuurprojecten (o.a. Brabantnet, R0, …). Kansen grijpen tot ontsnippering (natuur, recreatief, …).

- Doelstelling 6: Verdere stappen zetten richting ‘betonstop 2040’ (Beleidsplan Ruimte Vlaanderen).


- 190 -

Korte omschrijving Er lopen in Asse, Wemmel, Grimbergen en Meise heel wat ruimtelijke processen en concrete projecten in en rond de Maalbeekvallei en op de aangrenzende kouters (o.a. Beheersplan ‘Maalbeekvallei’ - Grimbergen, Be-heersplan ‘Kasteel & omgeving’ - Wemmel; Inrichting Reekbeek - Wemmel; Inrichting Motte - Wemmel; advies ‘Beschermd Landschap Amelgem’ - Meise, Planprogramma Vlaamse Rand… - zie gelinkte acties). Sommige pro-cessen daarvan zijn al heel concreet en worden binnenkort uitgevoerd, voor anderen dient planopmaak, vergun-ningsaanvragen, puzzel financiering nog te gebeuren. Er zijn daarnaast ook kansen voor bijkomende projecten in deze omgeving in de komende jaren. Al die deelprojecten vragen om onderlinge afstemming en afstemming met andere lopende ruimtelijke processen: ruimtelijk, timing, uitwerking deelplannen, financiering projecten,…

RLGC nam in het verleden hierin al een actieve rol op (cf. de bovenvermelde deelprojecten), maar de nood was er om via de aanstelling van een projectcoördinator de afstemming tussen en ondersteuning van de betrokken partners structureel aan te pakken. Daarom werd in 2015 door RLGC i.s.m. de VLM een projectaanvraag uitge-schreven i.k.v. de oproep ‘Strategische Projecten Ruimte Vlaanderen’, dit in nauw overleg met de betrokken gemeenten. Eind 2015 werd deze aanvraag gehonoreerd (duur 3 jaar). Op 1 september 2016 schoot dit Strategi-sche Project effectief uit de startblokken.

Afhankelijk van het verloop van de verschillende planningsprocessen die er voor die gebied lopen, zullen er in de nabije toekomst concrete deelprojecten naar voor worden geschoven. Het projectteam ‘Groene Noordrand’, bestaande uit de Projectcoördinator en een RLGC-projectmedewerker, zal de algemene projectcoördinatie op zich nemen en er mee voor zorgen dat de verschillende projecten een landschappelijke en natuurrecreatieve meerwaarde opleveren voor dit valleigebied. Intussen worden uiteraard reeds de lopende deelprojecten verder opgevolgd en indien mogelijk ook reeds uitgevoerd. RLGC zorgt daarnaast voor de huisvesting, administratieve en inhoudelijke ondersteuning. Gerealiseerd in 2016

- Sollicitatieprocedure voor aanstelling projectcoördinator - Start van het Strategisch Project: 1 september 2016 - Opzetten projectstructuur: projectbureau, projectgroep, stuurgroep en diverse werkgroepen. - Contacteren & kennismaking/overleg/inventarisatieronde partners en potentiële extra partners (admi-

nistraties, middenveld) - Organisatie ‘Feestelijk Startmoment’, Plantentuin Meise, 22 oktober 2016 – 66 deelnemers, een divers

publiek (beleid, middenveld, bewoners, natuur, landbouw, recreatie, mobiliteit, water, erfgoed). - Begeleiden ‘Design Workshop’ (5-11/11/2016) - 39 studenten van de Master-opleiding ‘Stedenbouw en

Ruimtelijke Planning’ van de KULeuven Faculteit Architectuur Campus Gent namen het gebied van de Maalbeek onder te loep. Hierbij dachten ze op een creatieve manier na over hoe de open ruimte over lange termijn kan of moet evolueren om antwoord te bieden op enkele grote randstedelijke uitdagin-gen. Naast VLM zorgde het Strategisch Projectteam voor de begeleiding van de studenten.

- In kaart brengen reeds lopende en geplande planningsprocessen en projecten (macro-, meso- en micro-schaal) – verwerking in ‘Nota kennis- & inventarisatieronde’, als input voor visie & actieplannen.

- Opvolgen reeds lopende processen in projectgebied (o.a. Beheersplan & Landinrichtingsplan ‘Maal-beekvallei’ - Grimbergen, Beheersplan ‘Kasteel & omgeving’ - Wemmel; Inrichting Reekbeek - Wemmel; Inrichting Motte - Wemmel; advies ‘Beschermd Landschap Amelgem’ - Meise, Planprogramma Vlaamse Rand… - zie gelinkte acties).

- Opvolgen reeds lopende projecten in projectgebied (o.a. brug aan Kloosterpoort i.k.v. Quick-Wins Vlaamse Rand ‘Maalbeekvallei’)

- Communicatie: persbericht naar aanleiding van feestelijk startmoment, opstart Facebookpagina ‘SP Groene Noordrand’.

- Verkennende fietstocht ‘van bron tot monding’: na de 1ste stuurgroep op 12/12/2016 ging het project-bureau (SP-projectteam, RLGC en VLM) samen met de Gouverneur van Vlaams-Brabant, voorzitter van de stuurgroep, per fiets op verkenning doorheen de Maalbeekvallei. Een boeiende tocht van aan de bronnen in Relegem op de PIVO-site (Asse) tot aan de monding in het kanaal Brussel-Schelde in Grim-bergen. Onderweg fietsten we langs interessante monumenten en onverwachte natuurpareltjes en werd duidelijk dat het gebied heel wat potenties heeft waar het strategisch project de komende jaren op kan inzetten.


- 191 -

Gepland in 2017 - Opstellen en verfijnen communicatieplan: tekst websites partners, logo SP ‘Groene Noordrand’, E-

nieuwsbrief, eigen huisstijl (infoborden, bewegwijzering, zitbanken, …). - Opstellen en verfijnen algemene visie- & actieplan - Opstellen en verfijnen thematische actieplannen (i.f.v. 6 bovenstaande doelstellingen). - Coördinatie, uitwerken, opvolging en uitvoering eerste acties uit actieplannen: zoeken financiering, co-

ordinatie bij uitvoering, … - Coördinatie, uitwerken, opvolging en uitvoering communicatie bij opstart en eerste acties. - Voorbereiden organisatie ‘Groene Noordrand’-happening voor het grote publiek: voorstelling pro-

ject(gebied) van op de fiets (wellicht medio 2017, zie gelinkte acties) - Organisatie van 2 stuurgroepvergaderingen. - Organisatie van 4-6 projectgroepvergaderingen. - Organisatie thematische & doelgroepgerichte werkgroepen of infoavonden (naargelang de noden). - Opvolgen andere reeds lopende planningsprocessen in deze zone (zie gelinkte acties) - Opvolgen andere reeds lopende deelprojecten in deze zone (zie gelinkte acties)


Figuur 115 - Situering projectgebied strategisch project ‘Groene Noordrand’


- 192 -

Figuur 116 - Sfeerbeelden opstart strategisch project ‘Groene Noordrand’: co-begeleiding design-workshop met VLM (boven), eerste overlegmomenten (midden links),

verkennende fietstocht doorheen projectgebied (midden rechts en onder)

Nazorg & opvolging Er is geen specifieke nazorg voorzien i.k.v. dit project. Deze zit vervat in de nazorg zoals deze uitgewerkt wordt i.k.v. de verschillende deelprojecten. Financieringskanalen - Het voorbereidend traject in 2016 (sollicitatieprocedure, administratie, …) werd vnl. opgenomen door de co-

ordinator (taakstelling basiswerking).

- Een van de manieren waarop ruimtelijke plannen op het terrein worden gerealiseerd, is de uitvoering van strategische projecten. De Vlaamse overheid geeft sinds 2004 subsidies aan initiatiefnemers die dergelijke projecten opzetten. Er worden subsidies verleend als bijdrage in de loon- en werkingskosten van de project-coördinatie en als bijdrage voor het voeren van een grondbeleidsstrategie voor de verwerving van gronden of constructies op strategische plaatsen. Wat het goedgekeurde strategische project ‘Groene Noordrand’ be-treft wordt er over 3 jaar een totale projectkost van 374.400€ voorzien, waarvan 80% door Vlaanderen en 20% door cofinanciering door de projectpartners gemeente Grimbergen, gemeente Meise, gemeente Wem-mel, gemeente Asse en RLGC (via basiswerking). Deze subsidies en cofinanciering worden ingezet voor per-soneelskost (1 VTE projectcoördinatie en 0,5 VTE projectmedewerker), werkingskosten en een beperkt bud-get aan communicatiekosten i.k.v. dit project.


- 193 -

- Voor de terreinrealisaties passend in de reguliere werking van RLGC geldt de volgende verdeelsleutel: o Max. 70% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of via de

provinciale projectmiddelen voor landschapszorg. o Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar.

- Andere kanalen voor financiering van terreinrealisaties: o Maatregelen openomen in een goedgekeurd beheersplan (beschermde landschappen of beschermde

dorpsgezichten), kunnen deels gedragen worden door de onderhoudspremies van het Agentschap On-roerend Erfgoed.

o Na goedkeuring van inrichtingsplannen binnen het Landinrichtingsproject ‘Vlaamse Rand’ (Flankerend beleid VSGB), planprogrammagebied ‘Maalbeekvallei’, kunnen hierin opgenomen maatregelen deels gedragen worden door Landinrichting van de Vlaamse Landmaatschappij.

o Na goedkeuring van een projectaanvraag in kader ‘Flankerend ANB-Beleid VSGB – meer toegankelijk groen), kunnen hierin opgenomen maatregelen deels gedragen worden door het Agentschap Natuur & Bos.

Gelinkte acties Actie 1. Poelennetwerk Actie 2. Hagen, heggen en Houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 4. Bomenrijen, dreven en solitaire bomen Actie 12. Historische tuinen & parken Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 17. Beheerovereenkomsten Actie 19. Kloosterpoort Maalbeekvallei - Grimbergen Actie 23. Inrichting omgeving Reekbeek – Wemmel Actie 24. Inrichting Motte – Wemmel Actie 33. Happenings strategisch project Groene Noordrand – Asse/Wemmel/Meise/Grimbergen Actie 37. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters


- 194 -

Actie 54. Gebiedsgericht project

‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ TOEG Trekker / contactpersoon bij RLGC RLGC /Wim Solie Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Patrick Endels, Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Partners Stad Aalst, Gemeenten Affligem, Asse en Opwijk, Provincie Oost-Vlaanderen, Provincie Vlaams-Brabant, regio-nale landschappen Schelde-Durme (regierol), Pajottenland & Zennevallei, Vlaams Gewest (Agentschap voor Na-tuur & Bos, onroerend erfgoed en Landbouw en Visserij), Toerisme Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Schel-deland, de intergemeentelijke projectverenigingen Erfgoedcel Denderland en Hoperfgoed, Boerenbond en Abdij van Affligem. Doelgroepen Diverse grondeigenaars: particulieren, landbouwers, gemeentebesturen en andere openbare besturen, vereni-gingen, recreanten Doelstelling(en) Het gebiedsgericht project Landschap van Erembald tot Kravaalbos streeft er naar een integrale aanpak te ont-wikkelen die zich richt op afstemmen en samenwerking tussen de verschillende actoren in het gebied met het oog op het realiseren van volgende 3 strategische doelstellingen:

1. Robuuste en samenhangende open ruimte ontwikkelen en vrijwaren voor landbouw, natuur, bos en water, waarbij aandacht is voor het versterken van de identiteit van de diverse, waardevolle landschap-pen in het gebied.

2. Uitbouwen van een netwerk van functionele én van toeristisch/recreatieve fiets- en wandelverbin-dingen die tot in de kernen van de omliggende steden en woonkernen doordringen.

3. Ruimtelijk rendement verhogen in geplande nieuwe woonontwikkelingen in het open ruimte gebied en door slimme herontwikkeling van bebouwde ruimte die vrijkomt. Zo biedt b.v. de Abdij van Affligem tal van opportuniteiten op vlak van toerisme, recreatie, lokale economie en zelfs landbouw. Ook de oude pastorie en de oude brouwerij van Meldert en de nieuwe woonontwikkeling Immerzeel bieden veel kansen voor streekgerichte ontwikkeling.

Bovenstaande strategische doelstellingen kunnen gerealiseerd worden door gelijktijdig in te zetten op een brede waaier aan acties die betrekking hebben op de globale projectwerking, communicatie en draagvlakvorming, land-schappelijk, onroerend en cultureel erfgoed, natuurlijk erfgoed, integraal waterbeheer, toerisme en recreatie, landbouw, plattelandseconomie... Er zal selectief moeten ingezet worden op een aantal prioriteiten (vb. op deze die het grootste hefboomeffect hebben, voor veel draagvlak zorgen…). Dit resulteert in de volgende operationele doelstellingen:

- Landschappelijk, onroerend en cultureel erfgoed o Ankerplaats, relicten en dorpsgezichten beschermen, herwaarderen en beheren o Onroerend erfgoed en archeologische sites behouden, beheren en renoveren o Hopcultuur en ander landschap-gerelateerd immaterieel erfgoed versterken o Ruimtelijke kwaliteit in de omgeving van bouwkundig en natuurlijk erfgoed versterken o Ruimtelijk rendement verhogen van (vrijgekomen) bouwkundig erfgoed en industrieterreinen (be-

stemmingsontwikkeling) o Landschappelijke samenhang versterken, met aandacht voor lokale identiteit en diversiteit

- Natuurlijk erfgoed o Kwaliteit van de bodem en het oppervlaktewater verbeteren en bewaken o Bos- en natuurgebieden beschermen, opwaarderen en beheren


- 195 -

o Soorten beschermen o Ecologisch netwerk ontwikkelen (cf. visie opgemaakt i.k.v. het voorgaande strategische project) o Integraal waterbeheer stimuleren o Structurerende beekvalleien vrijwaren en versterken o Klimaatmitigatie en -adaptatie bevorderen

- Versterken van de toegankelijkheid en gastvrijheid o Toegangspoorten en onthaalvoorzieningen ontwikkelen en promoten o Een kwaliteitsvol recreatief netwerk met routegebonden voorzieningen ontwikkelen en promoten o Gediversifieerd aanbod aan toeristisch-recreatieve activiteiten in relatie tot het landschappelijk,

onroerend, cultureel en natuurlijk erfgoed stimuleren en promoten o Uitbouwen gevarieerd en gediversifieerd natuur en milieu-educatief aanbod

- Versterken van duurzame landbouw o Landbouwers ondersteunen in hun rol als landschapsbouwers o Voedselproductie lokaal vermarkten (korte keten - stadslandbouw) o Verbrede landbouw ondersteunen en stimuleren o Actiegericht netwerk van landbouwers in relatie tot het landschappelijk, cultuurlijk en natuurlijk

erfgoed ondersteunen.

- Versterken van de lokale plattelandseconomie o Innovatieve plattelandseconomie in relatie tot het landschappelijk, cultuurlijk en natuurlijk erfgoed

ondersteunen o Kansen bieden voor het gebruik van lokale en authentieke producten o Actiegericht netwerk van ondernemers in relatie tot het landschappelijk, cultuurlijk en natuurlijk

erfgoed ondersteunen Korte omschrijving Het gebiedsgericht project ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’, getrokken vanuit Regionaal Landschap Schelde-Durme, wil het grotendeels nog onbebouwd gebied in een regio tussen Aalst en Brussel duurzaam en kwaliteitsvol inrichten op vlak van natuur, landbouw, recreatie en toerisme. De regio biedt immers heel wat kansen voor de versterking van de open ruimte enerzijds, maar ook voor sociale en economische initiatieven die inspelen op de troeven van de streek. Op hun beurt versterken deze initiatieven de streek. Het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos wil het open ruimtegebied een gezicht, een identiteit geven, de open ruimte functioneler maken en de verschillende onderdelen aaneen schakelen tot een groot en sterk geheel.

RLGC draagt hiertoe als regionaal verankerde organisatie constructief bij in advies en uitvoering van deelpro-jecten. RLGC maakt deel uit van de stuurgroep en het projectbureau. Inhoudelijk worden heel wat thema’s en projecten behandeld binnen het projectbureau. Daarenboven zijn er deelacties waarbij RLGC ook in uitvoering betrokken is:

- Het Kersenboomgaardenproject in Mazenzele: De Opwijkse deelgemeente Mazenzele was vroeger ge-kend als het ‘witte dorp’ omwille van de vele kersenboomgaarden die het dorp in het voorjaar wit kleur-den. Veel van deze boomgaarden zijn echter verdwenen. Het gebiedsgericht project, de gemeente en RLGC hebben de ambitie om deze te herstellen en opnieuw in het landschap te krijgen.

- Met de actie rond Stokesbergbos in Asse wenst de gemeente de landschappelijke, recreatieve en na-tuurwaarden te versterken. De omgeving van Stokesbergbos is landschappelijk zeer boeiend en gevari-eerd. Een wandellus laat toe om dit gebied te verkennen. De landschappelijke, recreatieve en natuur-waarde kan verder versterkt worden door het inrichten van groenbuffers, het versterken van een voet-weg, het ruimen van poelen en de aanplant van kleine landschapselementen.

- Tot slot werkt RLGC mee aan de ontwikkeling van het valleigebied Puttenbeek-Stampbeek, een deelac-tie die getrokken wordt door de provincie Vlaams-Brabant. Dit heeft als doelstelling de versterking van natuurverbindingen, de realisatie van een betere waterhuishouding en de herwaardering van de be-trokken waterlopen in het landschap (o.a. natuurvriendelijke inrichting, belevingswaarde). Om de doel-stellingen te realiseren is een geïntegreerde aanpak noodzakelijk met samenwerking tussen diverse be-leidsdomeinen waaronder natuur en landschap, integraal waterbeleid, landbouw en mobiliteit (trage wegen, wandelen fietsverbindingen).


- 196 -

Gerealiseerd in 2016 Het meest recente samenwerkingsverband werd opgestart tijdens de zomerperiode van 2014 en dit als vervolg-traject van het eerste strategisch project in dit gebied. RLGC zetelt in de stuurgroep en vanaf 2015 ook in het projectbureau. Vanuit die positie detecteert het kansen om flankerend projecten uit te voeren rond acties die als prioritair naar voor geschoven worden door de stuurgroep:

- Kersenboomgaardenproject in en rond Mazenzele. In 2015 ontstond er vernieuwde interesse in het his-torisch gegeven van ‘het Witte Dorp’. Als deelactie werd er door studenten landschapsontwikkeling hierrond een studie uitgevoerd die als basis kan gebruikt worden voor een algemene visie voor herstel van de boomgaardengordel rond het gehucht en de ontsluiting. Mazenzele was bovendien bij de Lan-delijke Gilden in 2015 ‘Dorp in de kijker’ waarin de kersenboomgaarden onder de aandacht werden gebracht o.a. in de vorm van een kersenwandeling. Maar er kwam ook een lied, gedichten en een kunst-werk. Voor de tournee-RLGC-wandeling n.a.v. van het 10-jarig bestaan van RLGC en de samenwerking met de gemeente Opwijk werd ook een traject in en rond Mazenzele uitgestippeld dat o.a. een aantal van deze historische boomgaarden. Binnen de jaarlijkse Fruitboom- en haagplantactie die de gemeente Opwijk samen met RLGC organiseert werd er een speciale oproep gedaan naar de inwoners van Mazen-zele voor de aankoop van een kersenboom;

- Om de wandeling en de plaatsing van de wandelpaal voor Opwijk feestelijke te laten starten, werd een succesvolle Kersenspeurtocht georganiseerd samen met de basisschool De Knipoog;

- Op het terrein werd screening gedaan van de bestaande boomgaarden en een zoektocht gedaan naar potentieel interessante plaatsen. Dit resulteerde in de aanplant van vier (kersen)boomgaarden en de organisatie van een snoeicursus specifiek voor steenfruit (zie gelinkte acties).

- Deelname aan de Erembald-Kravaalhappening op 11 oktober 2016, ditmaal in Affligem rond de abdij-site. Met verschillende wandelingen en veel randanimatie stelden de partners hun project 'Landschap van Erembald tot Kravaalbos' aan het grote publiek voor. Meer dan 2.000 deelnemers gingen wandelen, en genoten van de randanimatie.

- Teneinde het project te bestendigen werd er een nieuwe aanvraag voor een strategisch project bij Ruimte Vlaanderen ingediend onder dezelfde titel: Landschap van Erembald tot Kravaalbos. Deze werd begin 2017 gehonoreerd.

Gepland in 2017 Met de opstart van een nieuw strategisch project: Landschap van Erembald tot Kravaalbos zullen heel wat lo-pende projecten binnen deze projectstructuur kunnen blijven doorlopen. De eerder aangegane engagementen van RLGC hierin zullen dan ook verder doorlopen en, waar er kansen zijn, uitgebreid worden:

- Kersenboomgaardenproject in en rond Mazenzele. Naast de reeds gerealiseerde boomgaarden zal de demo-boomgaard verder uitgebouwd worden met een picknicktafel, infobord en insectenhotel binnen het eerste provinciaal subsidiedossier. Voortbouwend op het gemeentelijke en bovenlokale enthousi-asme voor dit historisch landschap, willen we deze hoogstamboomgaarden effectief opnieuw meer in het Opwijkse landschap krijgen. Hiervoor werd door de gemeente Opwijk met ondersteuning van RLGC opnieuw een aanvraag voor een provinciaal natuurproject bij de provincie ingediend. Dit om de lopende inspanningen te kunnen afronden binnen een extra plantseizoen. Concreet zal de demo-boomgaard educatief verder uitgebouwd worden. Bijkomend is het de ambitie dat er nog een aantal kersenboom-gaarden gerealiseerd kunnen worden. Naast het effectief aanplanten en inrichting dient hierbij ook via sensibilisatie en informatie voldoende aandacht te gaan naar het beheer en het belang van deze ele-menten. Als ondersteuning op de aanleg zal er een snoeicursus georganiseerd worden specifiek voor steenfruit in 2018.

- Deelname en organisatie Erembald-Kravaalhappening op 15 oktober 2017. Dit jaar zal Opwijk als gast-gemeente de happening ontvangen (zie gelinkte acties).

- Verderzetten van het project Groenzone ‘De Vlaamse Staak’ in Nijverseel langsheen de Leirekensroute (zie gelinkte acties) en opvolgen overleg geïnitieerd door de beide provinciale diensten mobiliteit i.k.v. een mogelijke fietssnelweg langsheen de Leirekensroute.


- 197 -


Figuur 117 – Situering projectgebied ‘Landschap van Erembald tot Kravaalbos’ (boven) en overzicht van de samenstellende deelgebieden van het projectgebied

zoals die afgebakend worden door de projectpartners. Nazorg & opvolging Er is geen specifieke nazorg voorzien i.k.v. dit project. Deze zit vervat in de nazorg zoals deze uitgewerkt wordt i.k.v. de verschillende deelprojecten.

R0


- 198 -

Financieringskanalen

- Dit project wordt bij RLGC opgevolgd door de projectmedewerker natuur (taakstelling gebiedsgerichte acties) en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling historische landschapszorg). Voor de financiering van deze personeelsinzet; zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017). Vanaf 2017 zal de personeelskost bij RLGC ook deels gedragen worden via subsidies vanuit Ruimte Vlaanderen voor loon en werking van het projectteam i.k.v. het recent goedgekeurde strategisch project. De aanvangsdatum en concrete inzet voor deze perso-neelskost dient nog te afgesproken te worden in onderling overleg met RLSD en de projectpartners.

- Voor de terreinrealisaties passend in de reguliere werking van RLGC geldt de volgende verdeelsleutel: o Max. 70% van de kosten financiert RLGC via provinciale projectmiddelen voor natuurprojecten of via de

provinciale projectmiddelen voor landschapszorg. o Min. 30% van de kosten wordt in principe betaald door de eigenaar.

- Andere kanalen voor financiering van terreinrealisaties: o De acties i.k.v. project herstel Kersenboomgaarden Mazenzele voert RLGC uit i.k.v. provinciaal natuur-

poject voor gemeenten waarbij de provincie 70% Van de kosten subsidieert aan de gemeente Opwijk en de gemeente zelf 30% cofinanciert

Gelinkte acties Actie 2. Hagen, heggen en houtkanten Actie 3. Hoogstamfruitbomen Actie 11. Adviesverlening en ondersteuning i.k.v. andere soortbeschermingsacties Actie 12. Historische tuinen & parken Actie 13. Klein bouwkundig erfgoed & omgeving Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 20. Groenzone ‘De Vlaamse Staak’ – Nijverseel Actie 34. Erembald-Karvaalhappening – Opwijk Actie 37. Digitaal wandelplatform Brabantse Kouters Actie 45. Snoeicursussen hoogstamboomaarden

Actie 55. Samenwerking i.k.v. andere gebiedsgerichte projecten

TOEG, IHD & GROEN Trekkers / contactpersonen bij RLGC VLM, Natuurpunt, RLRL / Brecht Vermote (tot 31/08/2016), Nele Guiljam (vanaf 02/09/2016) Andere betrokken medewerkers binnen RLGC Wim Solie, Patrick Endels en Klaas Van Roy (via BGGC) Partners Vlaamse Landmaatschappij, Natuurpunt vzw, Bosgroep Groene Corridor vzw, provincie Vlaams-Brabant, ge-meenten Asse, Vilvoorde, Zemst en Steenokkerzeel, Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap Onroerend Erfgoed, andere lokale partners afhankelijk van deelprojecten. Doelgroepen Gemeenten, lokale grondeigenaars, lokale grondgebruikers, omwonenden, recreanten Doelstelling(en) Naast overleg met diverse partners in het kader van de eigen lopende acties, neemt RLGC ook deel aan werk-groepen en vergaderingen binnen andere (gebiedsgerichte) projecten getrokken door die partners. Doelstelling is om de verschillende visies in de regio maximaal op elkaar af te stemmen en waar dit kan mee te werken aan realisaties op het terrein (van sensibiliserende, over educatieve tot inrichtingsprojecten).


- 199 -

Korte omschrijving

1. Landinrichting ‘Molenbeek-Maalbeek’ (LI) Initiatiefnemer van het project is Natuurpunt Asse, dat een breed draagvlak wil creëren voor de versterking van de natuurwaarden in het gebied van de vallei van de Molenbeek/Maalbeek (grondgebied Asse, Dilbeek en Gans-horen). Dit vroeger aaneengesloten gebied van natte beekvalleien met hogerop gelegen bosrijke gebieden is momenteel erg versnipperd door de Brusselse Ring, de Gentsesteenweg, de spoorlijn Brussel-Dendermonde, enkele woonkernen en industriegebieden. Er zijn echter nog vier waardevolle natuurkernen: het Molenbeekval-leitje, het Maalbeekdal, het Droogveld en Bettegem. De enige verbindende factor tussen die kernen is momen-teel de Molenbeek/Maalbeek. Bedoeling van het project is om de natuurwaarde van de verschillende kernen te verhogen en een groene verbinding te creëren tussen het Boudewijnpark, de vier kernen en het open landschap. Die verbinding zou het algemeen karakter van natte beekvalleien zo goed mogelijk moeten benaderen. Daar-naast is het ook de bedoeling om buurtbewoners in contact brengen met de schaarse natuur in dit gebied, via een wandelpad met infopanelen. Sinds 2008 loopt hiervoor een Landinrichtingsproject bij VLM. RLGC is verte-genwoordigd in de Planbegeleidingsgroep die advies en ondersteuning geeft bij de opmaak van de verschillende inrichtingsplannen. RLGC zal hierin vooral ondersteunen in de landschappelijke integratie en herinrichting van de site; dit zowel adviserend als eventueel uitvoerend via de reguliere projecten.

2. Provinciaal Natuurbeschermingsproject ‘Natuurpark Groene Vallei’ (PNB) Het ‘Natuurpark De Groene Vallei’ vormt een groene oase in het drukbevolkte gebied tussen Leuven, Brussel en Mechelen, een nog ongerept landschap. Het is een groot gebied met een landschap dat zeer divers is. Moerassen, bossen, graslanden, struwelen, wisselen af met landbouwlandschappen en weidse vergezichten. De natuur is hier verweven met cultuur en geschiedenis. Op verschillende plekken langs wandelwegen heb je authentieke dorpsgezichten. Een mysterieus Mariabeeld deed de legende van de “Zwarte madam” ontstaan. De Stenen goot, een unieke constructie die het water van de ene waterloop over de andere moet leiden, de verschillende molens, kastelen en oude gebouwen maken het gebied Midden-Brabant extra aantrekkelijk. Het ‘Natuurpark De Groene Vallei’ kan verder evolueren als samenwerkingsproject naar een voorbeeldproject voor heel Vlaanderen. Het is een project waarbij natuur, cultuur, recreatie en lokale economie hand in hand gaan. Natuurpunt, initiatiefnemer van dit provinciaal natuurbeschermingsproject, wil daar de komende jaren ook verder een voortrekkersrol in nemen en stelt hierbij het aangaan van partnerships voorop. RLGC maakt als regionaal verankerde organisatie en platform van verenigingen deel uit van de stuurgroep. RLGC zal hierin vooral adviseren en daarnaast onder-steunen en meewerken aan de educatieve en sensibiliserende activiteiten in de gehele ‘Groene Vallei’ en waar mogelijk mee uitvoeren van terreinrealisaties via de (reguliere) RLGC- projecten in de tot het RLGC-werkingsge-bied behorende gemeenten/stad (Steenokkerzeel en eventueel Vilvoorde). Gerealiseerd in 2016 1. Landinrichting ‘Molenbeek-Maalbeek’

- Ook in 2016 werden de vergaderingen van de Planbegeleidingsgroep door RLGC opgevolgd. - In de zomer van 2014 werd het 1ste inrichtingsplan ‘Molenbeek-Maalbeek’ (met o.a. Samentuin-project,

speelbos, wandelwegen, …) door de minister goedgekeurd. Dit kan dus een uitvoering kennen in de vol-gende jaren.

- In 2016 werd vooral overleg gepleegd rond de uitbouw van het Samentuin-project ‘Groenten uit Zellik’. In 2015 werd door de VLM de aanvraag tot het verkrijgen van een stedenbouwkundige vergunning ingediend. Het Agentschap voor Natuur en Bos geeft gunstig advies ‘mits er voor de aanvang van de werken een be-heerplan/inrichtingsschets ter goedkeuring wordt voorgelegd’. Met het oog op dit laatste werd een overleg georganiseerd tussen de verschillende projectpartners (waaronder RLGC), evenals een verkennend terrein-bezoek. Begin 2016 werd opnieuw een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag ingediend voor de om-gevingswerken (poelaanleg, aanleg wadi, rooien bomen, heraanplant, aanplant fruitbomen, …). Deze werd eind 2016 verleend. De uitvoering van de omgevingswerken kan dus op de agenda voor 2017.

- Verder nam RLGC in 2016 een adviserende rol op in een project, opgezet door de VLM, ter ingroening van het Researchpark te Zellik.

2. Provinciaal Natuurbeschermingsproject ‘Natuurpark Groene Vallei’ - De stuurgroep die dit project begeleidt, werd opgestart in het najaar van 2014. RLGC woonde ook in 2016

alle stuurgroepvergaderingen bij en streeft samen met RLD naar complementariteit tussen dit initiatief en de reguliere werking van de regionale landschappen in dit gebied (wat betreft inzet acties rond aanleg/her-stel KLE, communicatie, benaderen van en samenwerken met doelgroepen).

- Inrichting ‘Vallei van de Trawool-Peutiebos’ (Vilvoorde-Machelen-Steenokkerzeel; zie gelinkte acties)


- 200 -

- Inheemse plantenbeurs (Kampenhout). Op 23/10/2016 nam RLGC deel aan een ‘Plantenbeurs’ (met focus op streekeigen, inheems plantgoed) georganiseerd door RLD, RLGC, Provincie en de lokale Natuurpuntor-ganisatie. Deze ging door in het ‘Park van Relst’ in Kampenhout. Deze dag telde zo’n 250 bezoekers. Het RLGC deelde een stand samen met RLD. Samen werden ongeveer 60 adviezen gegeven en werden er langs deze weg ook 4 bestellingen gedaan voor de Fruitboom- en haagplantactie voor particulieren binnen ons werkingsgebied. De algmene interesse voor deze Fruitboom- en haagplanactie was echter zeer groot, ook bij eigenaars buiten ons werkingsgebied.

Gepland in 2017

De diverse lopende gebiedsgerichte projecten worden verder opgevolgd. Eventuele activiteiten of realisaties die volgen uit deze projecten en die kunnen opgenomen worden door RLGC, worden uitgevoerd:

1. Landinrichting ‘Molenbeek-Maalbeek’: - Verder uitwerking en realisatie ‘Groenten uit Zellik’ (opgenomen in goedgekeurde 1ste inrichtingsproject):

RLGC zal hierin vooral ondersteunen in de landschappelijke integratie en herinrichting van de site; dit zowel adviserend als eventueel uitvoerend via de reguliere projecten (poelenplan).

- Verdere uitwerking ‘Kerremanspark’ (in ontwerp zijnde 2de inrichtingsproject): RLGC zal hierin vooral on-dersteunen in de landschappelijke integratie en herinrichting van de site; dit vooral adviserend. De ‘hardere’ inrichting zal gerealiseerd worden via financiering voor het landinrichtingsproject.

- Verdere adviesverlening ‘Researchpark, Zellik’: RLGC zal hierin vooral een adviserende rol op nemen, ter ondersteuning van de opmaak van een globaal visieplan voor het hele terrein.

2. Provinciaal Natuurbeschermingsproject ‘Natuurpark Groene Vallei’ - Verder uitwerking en realisatie ‘Inrichting Vallei van de Trawool. RLGC zal hierin vooral ondersteunen in de

landschappelijke/ecologische integratie en herinrichting van de site; dit zowel adviserend als eventueel uit-voerend via de reguliere projecten. Daarnaast zal RLGC mee zoeken naar extra externe financiering (zie gelinkte acties).

- Plantenbeurs: Onderzoeken i.s.m. met RLD, Provincie en Natuurpunt of er een 2de editie van deze beurs kan doorgaan. In navolging van deze plantenbeurs In overleg met RLD onderzoeken of de Fruitboom- en Haagplantactie in 2017 uitgebreid kan worden naar hun werkingsgebied (zie gelinkte actie Fruitboom- en haagplantactie).

- Het Provinciaal Natuurbeschermingsproject ‘Natuurpark Groene Vallei’ liep tot november 2016. Samen met de partners worden verschillende pistes onderzocht op het project te bestendigen.

3. Strategisch project ‘Natuur in en rond Mechelen’ - Opvolging van de opstart van dit gebiedsgericht project dat voor het werkingsgebied van RLGC een deel van

de gemeente Zemst beslaat, dit via informele contacten met RLRL die het project trekt, en via het bijwonen van de stuurgroepvergaderingen.

- Bekijken van de mogelijkheden voor integreren van de doelstellingen van dit project in andere acties van RLGC zoals het digitaal wandelplatform Brabantse Kouters, speelgroenprojecten of de inrichting van de om-geving van de Weerdse Visput door de gemeente Zemst en/of ANB.


- 201 -


Figuur 118 – Overzichtskaart van de perimeters van andere gebiedsgerichte initiatieven die RLGC mee ondersteunt: landinrichting ‘Molenbeek-Maalbeek’ (paars) en project ‘De Groene Vallei’ (groen)

Figuur 119 - Sfeerbeelden publieksactiviteit ‘Inheemse Plantenbeurs’ op 23/10/2016 in Kampenhout i.k.v. gebiedsgericht project ‘De Groene Vallei’


- 202 -

Nazorg & opvolging Er is geen specifieke nazorg voorzien i.k.v. dit project. Deze zit vervat in de nazorg zoals deze uitgewerkt wordt i.k.v. de verschillende deelprojecten. Financieringskanalen - De inbreng van RLGC bestaat vandaag vooral uit deelname aan overleg en ondersteuning bij voorstellen in-

zake aanpak, piste, inrichting en beheer. Vandaar dat er tot nog toe voornamelijk personeelskosten aan dit project verbonden zijn voor de coördinator en de projectmedewerker landschapszorg (taakstelling histori-sche landschapszorg). Voor de verdeling van de loonkost van deze medewerkers: zie tabel 3 (2016) en tabel 4 (2017).

- Eventuele realisaties vallen -indien voldaan is aan de projectcriteria - onder de andere lopende RLGC-pro-jecten, met hun respectievelijke financiële verdeelsleutel. Restfinanciering wordt hierbij gedragen door de betrokken eigenaar of via VLM via Landinrichting of via andere kanalen.

Gelinkte acties Actie 15. Adviesverlening en ondersteuning landschapszorg Actie 16. Samenwerking met Bosgroep Groene Corridor vzw Actie 18. Maak spel van je groen Actie 22. Ontsluiting Peutiebos – link Groene Vallei - Vilvoorde Actie 30. Natuur & Cultuur op het domein van Perk – Steenokkerzeel Actie 37. Digitaal Wandelplatform Brabantse Kouters

Regionaal Landschap Groene Corridor...Regionaal Landschap Groene Corridor Activiteitenverslag 2016 /...

Documents

Transcript of Regionaal Landschap Groene Corridor...Regionaal Landschap Groene Corridor Activiteitenverslag 2016 /...