Regiosessie Oost-Nederland...dingen moet je eerst doen. Pas daarna is er ruimte voor 'willen'.’...
32
8 november 2019 - Deventer Regiosessie Oost-Nederland
Transcript of Regiosessie Oost-Nederland...dingen moet je eerst doen. Pas daarna is er ruimte voor 'willen'.’...
8 november 2019 - Deventer
Regiosessie Oost-Nederland
Expeditie RWS2050 Stel, het is 2050. Wat doet en maakt Rijkswaterstaat dan? Met wie? En hoe? Dat zijn de kernvragen van Expeditie RWS2050. Op initiatief van directeur-generaal Michèle Blom heeft het bestuur van Rijkswaterstaat besloten tot een toekomstverkenning die in de zomer van 2019 van start ging.
Tijdens de expeditie trok het expeditieteam het land door om met RWS’ers en partners uit het veld in gesprek te gaan over de toekomst in 2050.
Symbolen van de toekomst
DeelnemersBart Beukema, Provincie Overijssel - Jeroen Bulthuis, RWS - Theo de Bruijn, IAA Architecten - Mieke Conijn, Kunstenlab - Roel van Dam, RWS - HolmerDoornbos, Food Valley - David Einerhand, Universiteit Utrecht - Gert Jan
Hospers, Universiteit Twente - Marjon Jansen, RWS - Joost de Jong, RWS -Irma Philips, RWS - Sonja Scholten, City DNA - Gea Sijpkes, Humanitas
Deventer - Annemarie Terpstra, CTT Twente - Jiska Triemstra, RWS - Marcel van Westing, RWS - Nico Wissing, Studio Nico Wissing - Nico Verheul, Gemeente Berg en Dal - Sander Wegbrans, RWS - Patricia Withagen,
Wijkcentrum Waterkracht
Onder begeleiding van Hans Peter Benschop, Expeditie RWS2050
5
Speelgoed drone‘Alternatief vervoer wordt belangrijk.’ - Irma Philips
Globe‘De oplossing voor globalisering vind je in verbinding, in inclusie. Die ligt niet in je eigen deelgebiedje.’ - Gea Sijpkes
Swastika en dobbelsteen‘De swastika is een heel ambigu symbool. Het staat natuurlijk voor heel veel leed en pijn. Tegelijk heeft de swastika het Ganeshasymbool in het midden. Dat staat voor vrede en geluk. Het object staat voor de ambiguiteit van de huidige tijd. De dobbelsteen staat voor risico: er is ondernemerschap nodig om dingen gedaan te krijgen.’ - David Einerhand
Hek‘Er worden steeds meer mensen buitengesloten, er komen hekken om gebieden en beleidsterreinen.’ - Mieke Conijn
Markeerstift‘Deze staat voor de marker in de gezondheidstechnologie, die detecteert wat er allemaal in ons water zit.’ - Sander Wegbrans
Boek over planten‘De druk van het westen op het oosten wordt enorm, bijvoorbeeld bij de opgave wonen. Hoe behoud je de schoonheid van ons landschap? Hoe leg je uit dat dit behoud noodzakelijk is?’ - Nico Verheul
Boompje‘Het aanplanten van bomen biedt veel kansen. We moeten meer vanuit de natuur redeneren.’- Nico Wissing
Foto winkelstraat en Duitse boodschappentas
‘Het behoud van onze winkelstraten is een bijzondere opgave. We hebben veel aan samenwerking over de grens.’
- Sonja Scholten
Appel
‘De gespleten appel staat voor een groeiende tweedeling in de samenleving.’
- Patricia Withagen
7
Lens‘De energietransitie heeft een enorme invloed op onze leefomgeving. We moeten aandacht schenken aan de sociale component. Veel mensen zijn niet aangehaakt. Ik zie een tweedeling ontstaan (hoewel niet per se in oost-Nederland).’ - Theo de Bruijn
Weerhuisje‘Ik zie drie ontwikkelingen.
Ten eerste het ontstaan van klimaatvluchtelingen.
Ten tweede een toenemende waardering
voor vrouwelijke waarden als empathie - omdat we
beseffen dat we niet alles kunnen oplossen met
technologie. En tot slot keert de tuttigheid terug.’
- Gert Jan Hospers
Appel ‘De voedseltransitie en gezondheid worden enorm belangrijk. We hebben straks 9 miljard mensen te voeden. Dat vraagt om een enorme verandering. Hoe gaan we dit aanpakken? Wat betekent dit voor het ruimtebeslag? Het areaal landbouwgrond neemt nog steeds af. ’ - Holmer Doornbos
Koffiekop‘De klassieke, fysieke werkplek bestaat straks niet meer.’ - Roel van Dam
Schrijfblok‘Dit blok is gemaakt van bermgras dat komt van het areaal van RWS. Het laat zien dat we veel meer met ons bezit kunnen dan er wegen op aanleggen.’ - Marjon Jansen
Sleutelhanger met zon‘Deze staat voor de energietransitie, die overal met stip op 1 staat omdat het een bizar grote opgave is.’ - Jeroen Bulthuis
De wolken‘Het weer verandert sterk.’ - Bart Beukema
Niets
‘Less is more.’
- Jiska Triemstra
Quotes
‘Je iPhone is telefoon, rekenmachine, internet en een heleboel meer tegelijk. Alles zit erin. Hoe gaat het onderwijs zich daartoe verhouden? Blijven daar de boeken dominant?’
‘Als jongeren met een pen moeten schrijven, krijgen ze kramp in hun vingers.’
‘De vraag is: ben ik straks nog nodig? Of neemt de computer alles over?’
‘Als reactie op de vergaande automatisering wordt menselijke interactie steeds waardevoller.’
‘Als zelfrijdende auto's ongelukken maken, kan er veel weerstand tegen ontstaan - omdat de menselijke maat ontbreekt.’
‘Veel mensen zijn moedeloos. Ze zeggen: ik doe mijn best, maar mijn buurman niet.’
‘Verantwoord voedsel beschikbaar maken voor iedereen is best lastig. Misschien moet je minima een pas geven waarmee ze voor vers voedsel bij de boer terecht kunnen.’
‘Er komen steeds meer plekken waar mensen samen alleen kunnen zijn, zoals in bibliotheken en op stations. Met name voor zzp'ers is het simpel: meer dan koffie en wifi is niet nodig.’
‘Nog maar vijftien jaar geleden was e-mail een
uitzondering. Als de mail nu niet werkt, ligt
alles plat.’
Quotes
‘In het Oosten van Nederland ontstaat ruimtedruk doordat de woningen er relatief goedkoop zijn.’
‘Jongeren worden weerbaarder ten opzichte van sociale media; soms haken ze zelfs helemaal af.’
‘Het luchtvaartdebat rond Lelystad wordt gedomineerd door burgers. Dat is tekenend voor de democratisering van kennis dankzij het internet.’
‘Meer kennis zet de solidariteit onder druk. Als ik weet dat jij op een bepaalde manier leeft, is het de vraag of ik daaraan wil meebetalen.’
‘Je weet niet wat er gaat gebeuren. Je moet flexibel zijn en met meer toekomsten om kunnen gaan.’
‘Tegenwoordig vindt iedereen overal wat van.’
‘Kennis zit niet meer alleen bij instituties, maar vooral in de maatschappij. Als je een paar wizzkids met data laat spelen, komen daar nieuwe ideeën uit voort.’
‘Instituties beschouwen de versnippering van meningen vaak als irrationeel.’
‘Burgers accepteren geen dominante overheid meer, maar willen wel dat de overheid hen helpt.’
‘Wat moeten we
doen als feiten
minder waard
worden?’
Vrijdag 13 december 2019 RWS Expeditie 2050 13
Quotes
‘De maatschappij ontwikkelt zich veel sneller dan de overheid dat kan. Regelgeving blijft achter.’
‘Wij geloven al in algoritmes.’
‘Het maakt jongeren niet uit of ze een auto hebben - dat is geen statussymbool meer. Maar onze drang naar mobiliteit blijft bestaan.’
‘Ik woon in een straat vol GroenLinksers. Ze hebben allemaal een auto en een versteende tuin. Goed doen doe je vooral ver weg. Verder is het wensdenken.’
‘Er komt een botsing met de natuur aan. Moeten we op zeker moment niet gaan meebewegen?’
‘Klimaatverandering heeft gevolgen voor de biodiversiteit waarop we niet zijn voorbereid. We zouden ons ernstig zorgen moeten maken.’
‘Migratie - van West naar Oost, maar ook internationaal - daar zijn we als mensen niet goed in. Er ontstaat xenofobie.’
‘In de klimaatcrisis ontbreekt het nog steeds aan een gevoel van urgentie.’
‘De diversiteit is de afgelopen dertig jaar toegenomen.’
‘Je zou willen dat de
diversiteit toenam, maar ik zie allerlei mensen de
hekken sluiten.’
Quotes‘De juridisering van de samenleving is gelukkig ook impactvol: eindelijk gebeurt er wat.’
‘Hopelijk blijft de economische groei beperkt. Anders ontstaan grote Chinese-toeristenstromen.’
‘Waarom gaan we altijd maar uit van groei? Waarom schieten we in de stress als de groei afneemt? Is ons leven door de economische crisis zo drastisch veranderd?’
‘Ik ben gaan studeren wat ik leuk vond omdat het niet uitmaakte wat ik koos. Ik zou toch geen baan vinden.’
‘We zien weinig positieve trends.’
‘We leven in een probleemgestuurde samenleving. We zouden meer vanuit wensen en kansen moeten handelen. Vanuit een visie dus, en niet vanuit de waan van de dag. Ons handelen is maar weinig authentiek.’
‘Het lijkt of we ronddwalen in een woud van problemen. Maar we hebben het ontzettend goed.’
‘We willen grip houden, maar we overzien het allemaal niet.’
‘Blijft de zoetwaterbel beschikbaar voor heel Nederland?’
‘De samenleving fragmenteert. Je moet eigenlijk een nieuwe overheid uitvinden. Een die elk 'ik' faciliteert.’
‘Sommige dingen moet
je eerst doen. Pas
daarna is er ruimte voor
'willen'.’
Vrijdag 13 december 2019 RWS Expeditie 2050 16
Quotes‘De breiende oma's in Rotterdam die hun naam op het labeltje in hun werk zetten: fantastisch!’
‘De Zwarte Cross is de nieuwe kerk. Evenementen beleef je samen. Je wilt bij iets groots horen.’
‘Op de Zwarte Cross mag je onbekommerd boer zijn. Je bent er daar juist trots op.’
‘Twente voelt zich stedelijker dan de Achterhoek. Twente laat zich voorstaan op z'n technologie, wil serieus worden genomen. In de Achterhoek geldt: doe maar gewoon.’
‘Technologie voedt tolerantie, bijvoorbeeld via Facebook. Het gevaar is dat digibeten buiten de boot vallen.’
‘Om technologie geaccepteerd te krijgen, moet je haar samen met mensen ontwikkelen.’
‘In de deelmaatschappij ontstaan verenigingen van individuen - bijvoorbeeld met een eigen zonnepark.’
‘Er bestaat veel weerstand tegen windmolens en zonnepanelen.’
‘Als je de kwaliteit van je leefomgeving en biodiversiteit belangrijk vindt, moet je misschien naar kernenergie kijken -al moet je wel eerst dat afvalprobleempje oplossen.’
‘Er ontstaat frictie tussen lokale en globale duurzaamheid. Als je op het platteland een zonneveld aanlegt, verklaren milieuorganisaties je voor gek. Maar als je het op die manier bekijkt, is er bijna niets mogelijk.’
‘De oplossing voor elk
probleem is afhankelijk
van de wereld
waarin je leeft.’
Quotes‘Je moet duurzame producten gemakkelijk en goedkoop maken.’
‘Winkels als Bol.com zouden je de keuze moeten geven tussen je pakketje morgen ontvangen, of - milieuvriendelijker - volgende week. Thuisbezorgd geeft je de mogelijkheid om je maaltijd te laten bezorgen per elektrische fiets - maar dan moet je wel een kwartier langer wachten.‘
‘Duurzaam is nog steeds in grote mate veel duurder.’
‘Mensen die kiezen voor een tiny house, willen duurzamer en goedkoper leven.’
‘Kies je voor duurzaam, dan lever je altijd iets in: ruimte, tijd, geld...’
‘We moeten niet-duurzame producten duurder maken.’
‘Superdiversiteit zorgt voor nieuwe combinaties op allerlei vlakken: global/local, trend/traditie, historie/hightech, fusionfood (‘de falafadel’), patchworkfamilies, gemengde huwelijken.’
‘Chance only favours the prepared mind’: we krijgen steeds meer te maken met disruptieve technologieën en gebeurtenissen: we leven in een constante crisis.’
‘Er komt wateroverlast, maar ook watergebrek – niet alleen door klimaatverandering maar ook door toegenomen afhankelijkheid van water.’
‘De rekening van de
toekomst is te hoog.’
Vrijdag 13 december 2019 RWS Expeditie 2050 19
Quotes‘Er zal in Oost Nederland meer ruimte nodig zijn voor wateropslag en – afvoer’
‘Ons platteland wordt commerciëler: B&B, wonen, winkels.’
‘Middelgrote steden krijgen andere binnensteden. Minder winkels, meer ontmoetingsplaats.’
‘Er komt meer waardering voor groen: eigen tuinbouw, cultuurlandschap, gezondheid.’
‘Doorschietende regelgeving: de indek-cultuur neemt toe.’
‘De verbinding met Duitsland neemt aan belang toe.’
‘De groene educatie van kinderen neemt toe.’
‘De protestbereidheid van groepen neemt toe.’
‘Er komen tekorten aan arbeidskrachten in allerlei sectoren.’
‘Meer online inkopen en stadshubs.’
‘Smart: alles wordt slim, kunnen we
overzien wat dat
betekent?’
Quotes
‘De export vanuit de regio en Nederland neemt af (mondiale regelgeving, protectionisme).’
‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt steeds belangrijker om personeel te krijgen en te houden. Generatie Z wil alleen nog werken bij bedrijven met groene, duurzame betekenis. Ook flexibiliteit, ‘sociale uren’ zijn belangrijk.’
‘Het IK wordt belangrijker.’
22Woensdag 1 januari 2020 Titel van de presentatie
Woensdag 1 januari 2020 Titel van de presentatie
23
Groep 1
Groep 1
24
Groep 1 vindt veel ontwikkelingen dominant en zeker.
Ten eerste het ontstaan van meer plagen en onverwachte heftige gebeurtenissen. De verandering van de landbouw, klimaatverandering en wateroverlast en –gebrek zijn volgens de groep ook heel belangrijk en zeker. Daarnaast zijn er veel kaartjes over sociale spanningen. Technologie en grotere internationale spanningen zijn onzekere ontwikkelingen met veel impact De ontwikkeling van een mogelijk structureel lagere economische groei vindt de groep niet veel invloed hebben op de regio.
In de discussie over dominante onzekerheden kiest de groep voor de volgende assen: - gaan we voor hightech of voor analoog? - zal tolerantie overheersen of intolerantie?
Als spannendste scenario wordt rechtsboven gezien: is er een mogelijkheid dat we met behulp van de digitale wereld tot zelfontplooiing en een betere maatschappij kunnen komen? En wat zijn de decentrale aangrijpingspunten daarbij?
Woensdag 1 januari 2020 Titel van de presentatie
25
Groep 2
Groep 2
Als dominante ontwikkelingen worden gezien:Het natuurlijk kapitaal van Oost Nederland komt onder druk door de energietransitie en klimaatadaptatie Bevolkingstoename in Oost Nederland als gevolg van migratie uit het Westen en buitenlandse migratie ‘Herwaardering van de menselijke maat (tegen het techno-optimisme).’
In de discussie over dominante onzekerheden kiest de groep voor de volgende assen: - centraal/decentraal- de vraag of technologie of de mens dominant zou worden.
Rechtsonder, bij mens centraal en centralisme komen beelden boven van een centraal geleide staat en Oostelijke idealen. Bij Linksonder was de noaber-gedachte centraal. Tijdens de presentatie krijgen de twee bovenste kwadranten de meeste aandacht en ontstaat een discussie of we de technologie kunnen ‘vermenselijken’ en decentraal invloed kunnen uitoefenen in een wereld die door tech-reuzen bepaald lijkt te worden.
27
Groep 3
Groep 3Dominante ontwikkelingen (veel impact, zeker): Invloed van de jongeren groeit Eco-rechten Onthaasten
Tijdens de discussie kwam een andere dominante trend naar boven: we willen grip houden maar overzien het niet allemaal. Aansluitend was er de observatie dat veel toekomstdenken probleemgericht/opgavegericht is. Kunnen we ook vanuit doelen denken die we fijn vinden?
Als leidende onzekerheden werden gekozen: het al of niet realiseren van duurzame energiewinning en de vraag of de markt of de overheid hierin centraal zou staan. Er werden twee duidelijk verschillende paden naar een duurzame toekomst geschilderd.
29Woensdag 1 januari 2020 Titel van de presentatie
Woensdag 1 januari 2020 Titel van de presentatie
30
Groep 4
Groep 4Dominante ontwikkelingen (veel impact, zeker):De zoetwaterbel Oost Nederland gaat verloren. Er komt een confrontatie met de natuur: gaan we samenwerken of vechten? Klimaatverandering als stille motor van verandering Ons tempo van wensen en verlangens is aardser
In de discussie over dominante onzekerheden kiest de groep voor de volgende assen: - kiest de consument voor duurzaam, of gaat hij voor gemak en prijs- wordt de maatschappij internationaal of regionaal georiënteerd?
Linksboven (duurzaam/regio) ontstaat dan een wereld met kernwoorden als ambacht, gezondheid, korte kringlopen. Linksonder (gemak/regio) is een wereld die wel wat aan de jaren ’50 doet denken: lokaal, goedkoop, weinig keus, Zwarte Piet. Rechtsboven (duurzaam/internationaal) bevat technolandbouw, kringlopen op mondiaal niveau, grote ruimtevraag. Rechtsonder (gemak/internationaal) is de wereld van de Action, Ali express, China, goedkoopte landschap.
In de discussie is er verschil van mening in hoeverre duurzaam nu werkelijk duurder betekent.
