Redactioneel ten geleide

Palliatieve zorg voor patienten moet zijn afgestemd op hun persoonlijkelevensdomeinen: lichamelijke gezondheid, welbevinden en participatie. Indeze zorg zijn de doelen, wensen, prioriteiten en (on)mogelijkheden van depatient leidend. Men moet wel beseffen dat deze zaken gedurende hetziektetraject kunnen veranderen. Ook is de zorg voor de naaste(n) eenintegraal onderdeel van palliatieve zorg (IKNL, Richtlijnen palliatievezorg, www.pallialine.nl). Er zijn verschillende fasen in de palliatieve zorgte onderscheiden.Een ziektegerichte behandeling kan de levensduur verlengen en klach-

ten verminderen en zo de kwaliteit van leven bevorderen of behouden. Eensymptoomgerichte behandeling kan klachten voorkomen of verlichten enzo de kwaliteit van leven zo veel en zo lang mogelijk behouden. Ziekte- ensymptoomgerichte palliatie zijn in de praktijk sterk met elkaar verweven(zie figuur 1).

nazorgrouw

start palliatieve fase

palliatiein de

stervensfase

palliatieve zorg

voortschrijdende ziekte in de tijd

markering overlijden

ziektegerichte palliatie

symptoomgerichte palliatie

Figuur 1Concepttekst Zorgstandaard Kanker, versie 16 juli 2013.

BSL - BIJ - 3309r4_BIJ 005

In het verleden was de huisarts vooral betrokken tijdens de palliatie in destervensfase, maar er komt ook steeds meer aandacht voor de andere fasen.Tevens verschuift het accent van de palliatieve zorg van uitsluitendpatienten met kanker naar patienten met andere ziekten waarbij genezingniet mogelijk is, zoals hartfalen en COPD.Palliatieve zorg heeft de afgelopen jaren veel aandacht gehad en staat

nog steeds in de belangstelling. Zo is de Huisartsen Advies Groep Pallia-tieve Zorg (PalHAG) opgericht. De PalHAG is een expertgroep van enthou-siaste kaderhuisartsen palliatieve zorg die zich ten doel stellen de pallia-tieve zorg in de eerste lijn te versterken en de huisartsgeneeskunde tevertegenwoordigen op het terrein van de palliatieve zorg in Nederland.Bijna overal zijn nu regionale consultatieteams palliatieve zorg geınstal-leerd. Deze teams kunnen gebeld worden als een (huis)arts of verpleeg-kundige op problemen stuit in de behandeling of begeleiding van eenpatient. Al deze ontwikkelingen zijn reden genoeg om twee nummersvan Bijblijven uit te brengen over palliatieve zorg, in nauw overleg met dePalHAG en de voorzitter ervan, Frans van Soest. In dit eerste nummer ligthet accent op organisatie en communicatie. In het tweede deel ligt denadruk meer op medisch-inhoudelijke zaken. Dit tweede deel komt bin-nen een half jaar uit.In de eerste bijdrage neemt Frans van Soest verleden, heden en toekomst

van de organisatie van de palliatieve zorg in Nederland met u door envervolgens beschrijft Peter Demeulenaere hoe de palliatieve dagzorg inBelgie vorm krijgt.Palliatieve zorg lever je niet alleen. Bart Schweitzer beschrijft de com-

municatie en overdracht in de palliatieve zorg tussen huisarts en anderezorgverleners. Hij heeft ervaren dat het PaTz-model goede handvattenbiedt om deze samenwerking vorm te geven.De overgang van organisatie naar communicatie wordt gelegd door

Patrick Hoek et al. Zij beschrijven het gebruik van videoconsultatie binnende palliatieve zorg: de driehoek patient – eerste lijn – tweede lijn. Het iseen project dat loopt in Nijmegen en mogelijk als voorbeeld kan dienenvoor anderen.Maria van den Muijsenbergh bespreekt vervolgens transculturele pallia-

tieve zorg. Waarmee moeten we als huisartsen rekening houden bij hetleveren van palliatieve zorg aan patienten met een andere culturele achter-grond?Annemieke Wagemans belicht een andere groep waarmee de communi-

catie in de palliatieve fase bemoeilijkt kan zijn: de groep van patienten meteen verstandelijke beperking.Ten slotte wordt de rol van de spiritueel verzorger toegelicht door Carlo

Leget en het patientenperspectief door Anemone Bogels.Na het lezen van deze uitgave bent u weer op de hoogte van de stand van

zaken op het gebied van organisatie en communicatie in de palliatievezorg!

De Redactieraad

BSL - BIJ - 3309r4_BIJ 006

Redactioneel ten geleide6