Rechtsmethodologie en Europees Recht · 2019-10-14 · 13-10-2019 | 23 3. BRONNEN VAN EUROPEES...

Rechtsmethodologie en Europees Recht

Master na Master Internationaal en Europees Recht

Wout De CockAssistent Faculteit Recht en Criminologie

13-10-2019 | 2

AGENDA

1. Inleiding

2. Instellingen van de Europese Unie

3. Bronnen van Europees recht

4. Opzoeken van Europees recht

5. Verwijzen naar Europees recht

6. Onderzoeksmethoden

7. Nuttige links en relevante literatuur

8. Opbouw van de masterproef

9. Vragen?

DOEL VAN DEZE SLIDES IS OM EEN KORTE INLEIDING TE GEVEN OVER “RECHTSMETHODOLOGIE” EN “EUROPEES

RECHT”

GEEN EXHAUSTIEVE BESPREKING

1. INLEIDING

13-10-2019 | 5

1. INLEIDING

WAT IS RECHTSMETHODOLOGIE?

1. Opzoeken van bronnen; en

2. Analyse en verwerking van bronnen als antwoord op eenwelbepaalde rechts- of onderzoeksvraag

Juiste bronnen selecteren

13-10-2019 | 6

1. INLEIDING

Onthoud voor het verdere verloop van deze sessie de volgende structuur

• Inleiding (probleemstelling + onderzoeksvraag + methodologie + voornaamste bronnen)

• Uitwerking onderzoek m.h.o.o. beantwoorden onderzoeksvraag

• Conclusie (geen louter repetitief karakter)

https://www.vub.be/sites/vub/files/nieuws/users/efranckx/reglementen_en_beleidsbeslissingen_22_maart_2019.pdf


13-10-2019 | 7

1. INLEIDING

WAT IS EUROPEES RECHT?

Het recht van de Europese Unie (of “EU-recht” of “Unierecht”)

Niet te verwarren met Raad van Europa, OVSE, NAVO of Benelux

Bv. Hof van Justitie van de EU t.o.v. Europees Hof voor de Rechten van de Mens

13-10-2019 | 8

1. INLEIDING

SUMMIERE GESCHIEDENIS VAN DE EU

• 1952: Inwerkingtreding Verdrag tot oprichting EGKS

• 1957: Verdrag van Rome en Euratom-Verdrag

• 1986: Europese Akte

• 1992: Verdrag van Maastricht (niet langer sprake van EG, maar van EU)

• 1997: Verdrag van Amsterdam

• 2001: Verdrag van Nice

13-10-2019 | 9

1. INLEIDING

• 2004: poging om tot Europese Grondwet te komen (mislukt na referenda inNederland (1 juni 2005; 61,6% tegen) en Frankrijk (29 mei 2005; 55% tegen))

• 2007: Verdrag van Lissabon

Dit alles heeft geleid tot twee basisverdragen die vandaag van toepassing zijn:

• Verdrag betreffende de Europese Unie (“VEU”); en• Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (“VWEU”).

13-10-2019 | 10

1. INLEIDING

LIDSTATEN VAN DE EUROPESE UNIE

1958: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland

1973: Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk

1981: Griekenland

1986: Portugal en Spanje

1995: Finland, Oostenrijk, Zweden (+hereniging Duitsland)

2004: Cyprus, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Malta, Polen, Slovenië, Slovakije en Tsjechië

2007: Bulgarije en Roemenië

2013: Kroatië31 oktober 2019: uittrede van het Verenigd Koninkrijk?

13-10-2019 | 11

1. INLEIDING

MEER WETEN OVER DE GESCHIEDENIS VAN DE EU?

Bezoek het House of European History in Brussel

https://historia-europa.ep.eu/en/welcome-house-european-history

Uitgebreid:

K. LENAERTS en P. VAN NUFFEL, Europees Recht, Antwerpen, Intersentia, 2017, 315-410

2. INSTELLINGEN VAN DE EUROPESE UNIE

13-10-2019 | 13

2. INSTELLLINGEN VAN DE EUROPESE UNIE

EUROPEES PARLEMENT

• deelname aan de besluitvorming;

• vaststelling van de EU-begroting samen met de Raad; en

• controle op instellingen en andere organen en van de EU

13-10-2019 | 14


EUROPESE RAAD

• Art. 15, lid 1 VEU: “De Europese Raad geeft de nodigeimpulsen voor de ontwikkeling van de Unie en bepaalt dealgemene politieke beleidslijnen en prioriteiten. Hij oefentgeen wetgevingstaak uit.”

• Samenstelling:

• “Staatshoven en Regeringsleiders” van de Lidstaten• Voorziter (“Europees President”); en• Voorzitter van de Europese Commissie

Soms ook andere “leden”

13-10-2019 | 15


HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE

Artikel 19(1), eerste alinea VEU:

“Het Hof van Justitie van de Europese Unie omvat het Hof vanJustitie, het Gerecht en gespecialiseerde rechtbanken. Het verzekertde eerbiediging van het recht bij de uitlegging en toepassing vande Verdragen.”

Bijgestaan door advocaten-generaal (Europees Hof van Justitie)

13-10-2019 | 16


HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE

Twee mijlpaalarresten van het Europees Hof van Justitie:

• Van Gend en Loos v Nederlandse Administratie der Belastingen (26/62): rechtstreekse werking van het EU-recht

• Flaminio Costa v ENEL (6/64): voorrang van het EU-recht

13-10-2019 | 17


EUROPESE COMMISSIE

Verschillende taken, zoals:

• Toezicht op de toepassing van het Unierecht;

• Deelname aan de besluitvorming door het aannemen van voorstellen, aanbevelingen en adviezen;

• Uitvoeringsbevoegdheden;

• Interne en externe vertegenwoording van de Unie

Samenstelling: 1 Commissaris per lidstaat (vanaf 1 november 2019 Ursula Von der Leyen als Voorzitter – nu Jean-Claude Juncker)

13-10-2019 | 18


RAAD VAN DE EUROPESE UNIE

Oefent samen met het Europees Parlement de wetgevings- en begrotingstaak uit enoefent verder beleidsbepalende en coördinerende taken uit

Verder ook nog beslissingsbevoegdheid in het kader van het buitenlands beleid van deEU, uitvoeringsbevoegdheden en inspraak over de aanstelling van leden van andere EU-organen

13-10-2019 | 19


OVERIGE INSTELLINGEN EN ORGANEN VAN DE EU

• de Europese Centrale Bank;• de Rekenkamer;• adviescomités (Europees Economisch en Sociaal Comité, Comité van de Regio’s, …);• de Europese Investeringsbank;• de Europese Ombudsman;• …

Uitgebreid:

K. LENAERTS en P. VAN NUFFEL, Europees Recht, Antwerpen, Intersentia, 2017, 509-631

3. BRONNEN VAN EUROPEES RECHT

13-10-2019 | 21


PRIMAIR UNIERECHT

• Unieverdragen (VEU en VWEU);

• Protocollen (bv. statuten van het Hof van Justitie van de Europese Unie, deEuropese Centrale Bank, …);

• Toetredingsverdragen;

• Verklaringen (niet bindend, maar kunnen wel dienen ter interpretatie); en

• Grondrechten (Handvest) en Algemene Rechtsbeginselen

13-10-2019 | 22


SECUNDAIR UNIERECHT

Op basis van artikel 288 VWEU kunnen de EU-instellingen de volgendehandelingen aannemen:

- verordeningen;

- richtlijnen;

- besluiten;

- aanbevelingen; en

- adviezen

13-10-2019 | 23


SECUNDAIR UNIERECHT

Welke handeling hangt af van de rechtsgrond van de handeling

Bv. artikel 109 VWEU: “De Raad kan op voorstel van de Commissie en naraadpleging van het Europees Parlement alle verordeningen vaststellen,dienstig voor de toepassing van de artikelen 107 en 108, en met name devoorwaarden voor de toepassing van artikel 108, lid 3, bepalen alsmede de vandie procedure vrijgestelde soorten van steunmaatregelen.”

13-10-2019 | 24


SECUNDAIR UNIERECHT

Verordening: “Een verordening heeft een algemene strekking. Zij is verbindend inal haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.” (artikel 288,alinea 2 VWEU)

Let op! rechtstreeks toepasselijk t.o.v. rechtstreekse werking

Voorbeeld: Verordening (EU) 2015/478 van het Europees Parlement en de Raad van 11maart 2015 betreffende de gemeenschappelijke regeling voor de invoer (Pb.L, afl. 83, 27maart 2015, 16–33).

13-10-2019 | 25


SECUNDAIR UNIERECHT

Richtlijn: “Een richtlijn is verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaatvoor elke lidstaat waarvoor zij bestemd is, doch aan de nationale instanties wordtde bevoegdheid gelaten vorm en middelen te kiezen.” (artikel 288, alinea 3 VWEU)

Verbindend wat betreft het te behalen doel:

• moet omgezet worden in nationaal recht• Lidstaten kiezen zelf de vorm en de middelen• bepaalde omzettingstermijn• in bepaalde gevallen rechtstreekse verticale werking bij geen omzetting• verschil tussen minimale en maximale harmonisatie

Voorbeeld: Boek VI ‘Marktpraktijken en consumentenbescherming’ van het WetboekEconomisch Recht is een omzetting van o.m. Richtlijn 2005/29/EG

13-10-2019 | 26


SECUNDAIR UNIERECHT

Besluit: “Een besluit is verbindend in al haar onderdelen. Indien de adressatenworden vermeld, is zij alleen voor hen verbindend” (artikel 288, alinea 4 VWEU)

Voor Verdrag van Lissabon onderscheid tussen “beschikking” en “besluit”

Handeling van algemene strekking, waarmee de instellingen een bindende regeling willenvastleggen

Individuele strekking indien gericht aan een adressaat

13-10-2019 | 27


SECUNDAIR UNIERECHT

Aanbevelingen en adviezen: “Aanbevelingen en adviezen zijn niet verbindend.”(artikel 288, alinea 5 VWEU)

Adviezen zijn niet-bindende besluiten waarmee de Europese Unie een oordeel geeft over eenbepaalde situatie zonder dat zij verplichtingen oplegt. Een advies is meestal gericht tot eenlidstaat of betreft een heel specifiek onderwerp

Andere handelingen zoals “resoluties”, “conclusies”, verklaringen”, …

13-10-2019 | 28


RECHTSPRAAK VAN HET HOF VAN JUSTITIE

• Arresten zijn bindend vanaf de uitspraak

• Beschikkingen zijn bindend vanaf de betekening

• Publicatie van datum en dictum in het Publicatieblad (zie infra)

• Te raadplegen via EUR-Lex en de website van het Hof zelf (zie infra)

• ECLI: European Case Law Identifier:

• Uniform Europees citeersysteem voor zowel Europese als nationale rechtspraak• Nog niet in België geïmplementeerd (wel in Nederland).

13-10-2019 | 29


RECHTSLEER

Belangrijke tijdschriften: Cahiers de droit européen, Journal des tribunaux – droiteuropéen, Europarecht, Common Market Law Review, European Law Review, European LawJournal, Columbia Journal of European Law, Revue trimesterielle de droit européen,Nederlands Tijdschrift voor Europees Recht, Tijdschrift voor Europees en economisch recht,European State aid Law Quarterly, …

Zeer handige onlinecatalogus: Find-eR

• Toegang tot de onlinecatalogus van de bibliotheek van de Commissie

• Leeszaal van de Commissie toegankelijk voor studenten (let op: registratie!)

13-10-2019 | 30


ENKELE BELANGRIJKE PRINCIPES

• Hiërarchie der rechtsnormen

• Motiveringsvereiste (artikel 296, alinea 2 VWEU): rechtshandelingen van de EU moetensteeds met redenen omkleed zijn

• Subsidiariteitsbeginsel: “De Unie handelt, behalve in materies waar zij exclusiefbevoegd is, enkel indien de doelstelling niet afdoende op het niveau van de lidstaatgerealiseerd kan worden”

4. OPZOEKEN VAN EUROPEES RECHT

13-10-2019 | 32


PUBLICATIEBLAD VAN DE EUROPESE UNIE

• Sinds de EGKS in 1952

• Verschijnt in 24 officiële talen van de EU

13-10-2019 | 33

INDELING VAN HET PUBLICATIEBLAD VAN DE EUROPESE UNIE

• SERIE L (Legislation; verdere onderverdeling in wetgevingshandelingen; niet-wetgevingshandelingen; handelingen betreffende de EER; en handelingendaterend voor de EER; en rechtzettingen).

• SERIE C (Communications; verdere onderverdeling in resoluties,aanbevelingen en adviezen; mededelingen en verklaringen; voorbereidendehandelingen; informatie van de instellingen; en bekendmakingen)

• SUPPLEMENT (aankondiging van overheidsopdrachten vanaf een bepaaldewaarde)


13-10-2019 | 34


EUR-LEX

• De “Portaalsite” van het EU-recht

• Tiegang tot het Publicatieblad van de Europese Unie en rechtspraak van hetHof van Justitie van de Europese Unie

• Kruisverwijzingen naar voorbereidende handelingen en adviezen

13-10-2019 | 35


CURIA

• Website van het Hof van Justitie van de EU

• In beginsel komen adviezen van de advocaten-generaal en de arresten van deEuropese rechtscolleges op dezelfde dag van de uitspraak online (taal varieert)

• Ook verdere informatie over de werking en het functioneren van het Hof vanJustitie van de EU

13-10-2019 | 36


ENKELE VOORBEELDEN VAN HANDIGE DATABANKEN

• Jura

• Jurisquare

• Stradalex

• Westlaw

• HeinOnline

• Kluwer Online

5. VERWIJZEN NAAR EUROPEES RECHT

13-10-2019 | 38


NOODZAAK OM TE VERWIJZEN NAAR BRONNEN

Academisch onderzoek vertrekt vanuit bronnenonderzoek (o.m. literatuurstudie)

Bronnenverwijzing (in voetnoten; geen eind-noten) is hierbij cruciaal (vermijd plagiaat!)

“Onder plagiaat wordt begrepen het gebruik maken van formuleringen van anderen, al danniet in bewerkte vorm, zonder nauwkeurige bronvermelding, evenals iedere vorm van fraudedie een inbreuk is op de wetenschappelijke integriteit. Plagiaat kan betrekking hebben opverschillende vormen van producten zoals tekst, beeld, muziek, databestand, structuur,gedachtegang, ideeëngoed.” Artikel 118, §2 VUB Onderwijs- en examenreglement.

13-10-2019 | 39


• Verantwoord argumenten door te verwijzen naar bronnen -> vermeld de bronnenwaar je jouw argumenten op baseert

• Belangrijk om te verwijzen naar primaire bronnen (zie ook P.A.V.-beginsel):• Pertintent;• Actueel;• Volledig

13-10-2019 | 40


VERWIJZINGSMETHODES

• Algemene vuistregel is om te verwijzen naar bronnen op een consistente en uniformewijze (zowel in de voetnoten als de bibliografie)

• Juridische verwijzingen en afkortingen

• V&A Wolters Kluwer (6e editie: 2015) - gratis online raadpleegbaar

• Er zijn ook andere methodes (bv. OSCOLA)

• Bespreek dit met de promotor van uw masterproef!

6. ONDERZOEKSMETHODEN

13-10-2019 | 42


Academisch onderzoek hanteert een “methodologie”

• Afbakening onderzoek (probleemstelling + relevantie onderzoek +onderderzoeksvraag)

• Vergeet Methodologie niet te bespreken (welke methode gebruik je?; hoe ga je jeonderzoeksvraag beantwoorden?; welke bronnen zal je gebruiken?) -> bespreek dit injouw masterproef!

• Koppel in de conclusie terug naar de onderzoeksvragen (conclusie is niet louter eenherhaling van wat je daarvoor hebt besproken-> formuleer bijvoorbeeld aanbevelingen ofzaken die verder onderzocht kunnen worden)

13-10-2019 | 43


Verschillende “onderzoeksmethoden”:

1. Descriptief

2. Classificatief

3. Comparatief

4. Evaluatief

5. Declaratief

6. Predictief

7. Design

Zie verder: O. CORTEN, Méthodologie du droit international public, Brussel, Editions de l’ULB, 2009,

291

7. NUTTIGE LINKS, BLOGS EN RELEVANTE LITERATUUR

13-10-2019 | 45


Relevante literatuur over het Europees recht

K. LENAERTS en P. VAN NUFFEL, Europees Recht, Antwerpen, Intersentia, 2017, 759p.

T. JORIS, Europese basisteksten, Antwerpen, Maklu, 2017, 1014p.

C. BARNARD en S. PEERS, European Union Law, Oxford, Oxford University Press, 2017,853p.

P. KUIJPER, F. AMBTENBRINK, D. CURTIN, B. DE WITTE, A. MCDONNELL en S. VAN DENBOGAERT, The Law of the European Union, Alphen aan den Rijn, Kluwer Law International,2018, 1465p.

K. LENAERTS, I. MASELIS en K. GUTMAN, EU Procedural Law, Oxford, Oxford UniversityPress, 2014, 1056p.

13-10-2019 | 46


Relevante literatuur “Methodologie en Europees recht” (niet uniform

weergegeven wegens plaatsgebrek)

• F. EGGERMONT, S. SMIS, P. PAEPE, W. SCHREURS (2016), Praktijkboekrechtsmethodologie (die Keure).

• O. CORTEN (2009), Méthodologie du droit international public (Editions de l’Université deBruxelles)

• R. GARDINER (2015), Treaty Interpretation (2nd edition)(Oxford University Press)

• J. DUNOFF en M. POLLACK (eds.)(2013), Interdisciplinary Perspectives on InternationalLaw and International Relations (Cambridge University Press)

• R. CRYER, R. HERVEY, T.B. SOKHI-BULLEY en A. BOHM (2011), Researchmethodologies in EU and international law (Hart Publishing)

13-10-2019 | 47


Nuttige links

• https://europa.eu/european-union/index_en

• https://europadecentraal.nl/

• https://ec.europa.eu/info/index_en

• https://www.europarl.europa.eu/portal/nl

• https://epso.europa.eu/job-opportunities/traineeships_nl

• https://pitt.libguides.com/eu/legislation

https://europa.eu/european-union/index_en

https://europadecentraal.nl/

https://ec.europa.eu/info/index_en

https://www.europarl.europa.eu/portal/nl

https://epso.europa.eu/job-opportunities/traineeships_nl

https://pitt.libguides.com/eu/legislation

13-10-2019 | 48


Nuttige links

• http://ec.europa.eu/prelex/rech_simple.cfm?CL=en

• http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm

• http://www.echr.coe.int/ECHR/Homepage_EN (Raad van Europa)

• http://hudoc.echr.coe.int (Raad van Europa)

• http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/

http://ec.europa.eu/prelex/rech_simple.cfm?CL=en

http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm

http://www.echr.coe.int/ECHR/Homepage_EN

http://hudoc.echr.coe.int/

http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/

13-10-2019 | 49


Blogs

• European Law Blog

• EU Law Analysis

• EJILTalk

• How to Crack a Nut | A Blog On EU Economic Law

• ESIL - SEDI | European Society of International Law

• …

13-10-2019 | 50


Blogs

• Euractiv: http://www.euractiv.com/

• EU Observer: http://euobserver.com/

http://www.euractiv.com/

http://euobserver.com/

13-10-2019 | 51

8. MASTERPROEF

Opbouw van de masterproef

• Inleiding (probleemstelling + onderzoeksvraag + methodologie + voornaamste bronnen)

• Uitwerking onderzoek m.h.o.o. beantwoorden onderzoeksvraag

• Conclusie (geen louter repetitief karakter)



8. VRAGEN?

[email protected]

Rechtsmethodologie en Europees Recht · 2019-10-14 · 13-10-2019 | 23 3. BRONNEN VAN EUROPEES...

Documents

Transcript of Rechtsmethodologie en Europees Recht · 2019-10-14 · 13-10-2019 | 23 3. BRONNEN VAN EUROPEES...