RCC K&L nr. 1 2013

RCC K&LORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE - KNVvK

REFRIGERATION & CLIMATE CONTROL | KOUDE & LUCHTBEHANDELINGREFRIGERATION & CLIMATE CONTROL | KOUDE & LUCHTBEHANDELING

Lees meer hierover op pagina 46 en 47Lees meer hierover op pagina 46 en 47Lees meer hierover op pagina 46 en 47Lees meer hierover op pagina 46 en 47Lees meer hierover op pagina 46 en 47Lees meer hierover op pagina 46 en 47Lees meer hierover op pagina 46 en 47

Multi - Importal 30 jaar

betrouwbaar partner in de airconditioning

en toebehoren

ORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE - KNVvK106 e JAARGANG JANUARI 2013

Koeling van fruit

Ook in dit nummer

Beurzen:Klimaatvak, ISH en Fruit LogisticaTransportkoelsystemen

www.testo.nl/rcc

Voordeel voor RCC lezers?

106 e JAARGANG JANUARI 2013

01_Cover.indd 1 16-01-13 09:10

RCC Koude & luchtbehandeling

22 JANUARI 2013 106e JAARGANG

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

Soms scheelt het maar één letter en is het toch een wereld van verschil. In de installatiemarkt vormen de drie letters VRV al jaren een begrip. VRV maakte het als eerste mogelijk om meerdere ruimtes individueel te koelen en te verwarmen met één buitendeel. Andere aanbieders volgden met het VRF-systeem.

Inderdaad, dat scheelt maar één letter. Maar het is niet het origineel.

En de originele VRV overtreft nu ook zichzelf. De 4e generatie VRV biedt drie revolutionaire innovaties: continue verwarming met warmtepomp (dus ook tijdens de ontdooicyclus), variabele

verdampingstemperatuur en de VRV-configurator voor een eenvoudigere inbedrijfstelling.

Ga naar www.daikin.nl/VRV-IV voor meer informatie over deze innovaties. Hier kunt u ook het boekje “VRV IV, nóg meer originele voordelen” aanvragen.

VRV ® van Daikin. Het origineel is nu nog beter!


Geloof ons.Het origineel is beter!

DAI30030_adv_spread RCC.indd 1 27-11-12 13:5902_03Advertentie_Daikin.indd 2 16-01-13 09:12

Koude & luchtbehandeling RCC

3106e JAARGANG JANUARI 2013


Soms scheelt het maar één letter en is het toch een wereld van verschil. In de installatiemarkt vormen de drie letters VRV al jaren een begrip. VRV maakte het als eerste mogelijk om meerdere ruimtes individueel te koelen en te verwarmen met één buitendeel. Andere aanbieders volgden met het VRF-systeem.

Inderdaad, dat scheelt maar één letter. Maar het is niet het origineel.

En de originele VRV overtreft nu ook zichzelf. De 4e generatie VRV biedt drie revolutionaire innovaties: continue verwarming met warmtepomp (dus ook tijdens de ontdooicyclus), variabele

verdampingstemperatuur en de VRV-configurator voor een eenvoudigere inbedrijfstelling.

Ga naar www.daikin.nl/VRV-IV voor meer informatie over deze innovaties. Hier kunt u ook het boekje “VRV IV, nóg meer originele voordelen” aanvragen.

VRV ® van Daikin. Het origineel is nu nog beter!


Geloof ons.Het origineel is beter!

DAI30030_adv_spread RCC.indd 1 27-11-12 13:5902_03Advertentie_Daikin.indd 3 16-01-13 09:13

IS HET AL TIJD OM MET R404A TE STOPPEN?R404A en R507 zijn uitgegroeid tot de meest populaire koudemiddelen. Was dit wel een goede keuze? Met die hoge GWP en dat matige rendement! Er zijn alternatieven en dat zijn niet alleen de natuurlijke koudemiddelen.R134a en R410A zijn bekend. Minder bekend zijn R407A, R407F en R442A. De GWP is ruim de helft en het rendement verbetert met minimaal 7% tot wel 20%. Dit geeft globaal een emissiereductie in 4 jaar tijd van 37%.Een interessant perspectief, vindt u ook niet? Wilt u meer informatie? Neem dan gerust contact met ons op.

DUURZAAM EN INNOVATIEF:

Koelgassen, Koeltechnische GroothandelUniechemie B.V. | Aruba 21, 7332 BJ Apeldoorn | te l : 055-5334529fax: 055-5333729 | email : [email protected] | www.uniechemie.nl

Koelg

asse

n, K

oelte

chni

sche

Gro

otha

ndel

Uniechemie is als importeur en groothandel een gevestigde naam in de koudetechniek en airconditioning. Onze 50 mede-werkers zetten zich enthousiast in voor de beste

dienstverlening, advisering en service. Uniechemie is de schakel tussen producent en installateur. Haar produc-tenpakket omvat nagenoeg het gehele werkveld van de koeltechnische installatiebedrijven, inclusief een eigen koelgasafvulstation en divisie aggregatenbouw.

Uniechemie gaat verder dan de norm, vooral als het gaat om energie- en milieubesparing in zowel vries-, koel- als verwarmingsinstallaties. Meer weten? Even Uniechemie in Apeldoorn bellen.

MET PASSIE, NIEUW BIJ UNIECHEMIE EEN SCHOT IN DE ROOSLU-VE biedt oplossingen en is gegarandeerd snel leverbaar. LU-VE koelers encondensors voor MVO-verantwoorde installaties, met alle koudemiddelen dusook Propaan (R290), NH3 (R717) en sub- en transkritisch CO2 (R744).


NATUURLIJK EN INNOVATIEFDoor blijvende innovatie in onze unitbouw bent u gegarandeerd bij de tijd. Kwaliteitsinstallaties voor NH3, CO2, Propaan of voor elk ander koudemiddel. Gedegen begeleiding door een ervaren team biedt een op maat gesneden ontwerp in 3D. Vakkundige uitvoering, volledig PED en ISO 9001-2008.

Koelgassen, K

oeltech

nische Groothandel

UnieAd.indd 1 03-05-12 13:2804_05_Van_de_redactie_colofon_advertentie.indd 4 16-01-13 09:15

REDACTIONEEL Koude & luchtbehandeling RCC

REDACTIONEEL


KOUDE & LUCHTBEHANDELING

O� cieel Orgaan van:KNVVK KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE, (Royal Dutch Association of Refrigeration) Kantoor: Ecofactorij 18, 7325 WC Apeldoorn Postadres: Postbus 10209, 7301 GE ApeldoornTel.: 055-3683362 E-mail: [email protected] Internet: www.knvvk.nl Postgiro: 97360 / bankrelatie: RABO-bank 36.28.35.829Directeur van het KNVvK-bureau: Gerard J. M. Vos

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIEDVAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Postbus 190, 2700 AD ZoetermeerTel.: 088-4008490E-mail: [email protected] / Internet: www.nvkl.nl

NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZENDe Beukenhof, Strijpsestraat 51, EindhovenPostbus 901, 5600 AX EindhovenTel.: 040-2565263E-mail: [email protected] / Internet: www.nekovri.nl

VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN AIRCONDITIONING-APPARATUURPostbus 12, 3740 AA BaarnTel.: 035-542 75 26E-mail: [email protected] / Internet: www.verac.nl

LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTENSecretariaat LUKA: Old Hickoryplein 12, 6461 EZ Kerkrade Postadres: Postbus 153, 6460 AD KerkradeTel: 045-5350734E-mail: [email protected] / Internet: www.luka.nl

FKL, FEDERATIE KOUDE- & LUCHTTECHNIEK Boerhaavelaan 40 / Postbus 190, 2700 AD ZoetermeerTel: 079-3531350E-mail: � &[email protected] / Internet: www.federation-� l.org

VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Boerhaavelaan 40 / Postbus 190, 2700 AD ZoetermeerTel.: 079-3531124E-mail: [email protected]: www.gezondeluchtingebouwen.nl

RAAD VOOR DE KOUDE, Beekenstein 86, 3328 ZD DordrechtTel: 078-6170099E-mail: [email protected] / Internet: www.raadvoordekoude.nl

NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI), Boerhaavelaan 40 / Postbus 190, 2700 AD ZoetermeerTel.: 079-353 11 24E-mail: [email protected] / Internet: www.koelindustrie.nl

Met medewerking van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB).

Verschijnt maandelijks

Uitgever, redactie en advertentieadministratieVAKMEDIANETPostbus 448, 2400 AK Alphen aan den RijnTel.: 088-5840888E-mail: [email protected]

AccountmanagerGejo Flierman tel. 088-5840962; mobiel 06-53227316 gejo¢ [email protected]

UitgeverDrs. Ruud Bakker

HoofdredacteurChristine Linneweever

Tra c & abonnementenadministratieJolanda van Selm, tra¤ [email protected]

VormgevingCross Media Solutions-Ten Brink, Alphen aan den Rijn

Voorzitter RedactieraadIng. Dick Havenaar, [email protected]

RedactieraadIng. E. Berends / Dr. Ir. C. van den Berg / H. Blok (secretaris) / Dr.Ir. J. Broeze J. L. F. Hartmans / Ing. K. van Heiningen / Dr. Ir. C. A. Infante Ferreira Mr. Henry Kruiper/ Ir. C.A. de Schipper MBA / G. J. M. Vos / B. P. M. Willems

AbonnementenNederland E 115,00 (excl. BTW)Buitenland E 135,00 (excl. BTW)Losse nummers E 12,50 (excl. BTW)

DrukkerTen Brink, Meppel

ISSN 0925-630X

Core businessNederland is de tweede exporteur ter wereld van agroproducten. Bovendien stijgt ook de import van groente en fruit vanuit Europa en andere werelddelen nog steeds double digit, omdat Rotterdam zich ook op dit punt ontwikkelt tot de belangrijkste transitohaven in Europa.

Het Westland en de vallei van Wageningen zijn innovatieve foodcentra. Nederlandse agro-ondernemers vestigen zich in toenemende mate in China omdat onze kennis en ervaring buitengewoon waardevol blijken om antwoorden te vinden op de enorme uitdagingen op het gebied van de voedselproductie.

De wereld is onze markt. En dat betekent dat koeling van agro-producten – en zeker ook van groente en fruit – voor Nederland core business is. Daar is duurzaamheid van steeds groter belang: met onze kennisinstituten in Wageningen en Delft, dankzij kwalitatief goede opleidingen, zijn we ook daar een speler van formaat.

De branche gaat door moeilijke tijden. Veel installatiebedrijven vechten voor continuïteit. Tegelijkertijd is de behoefte een goede technici, aan kenniswerkers in de koude-industrie groter dan ooit. De branche, onder aanvoering van NVKL en in nauwe samenwerking met KNVvK, heeft zich altijd sterk gemaakt voor het behoud van kennis en de focus op innovatie.

In dit nummer aandacht voor de beurs Fruit Logistica en een volgend artikel in de reeks over voedselkoeling door ons gewaardeerde redactieraadslid Cor van den Berg, alsook het verslag van en de discussie over de inzet van een elektronisch ventiel bij voedselkoeling. Innovatie en duurzaamheid zijn ook bij deze tak van koeling voorwaarden voor succes.

Ruud Bakkeruitgever

IS HET AL TIJD OM MET R404A TE STOPPEN?R404A en R507 zijn uitgegroeid tot de meest populaire koudemiddelen. Was dit wel een goede keuze? Met die hoge GWP en dat matige rendement! Er zijn alternatieven en dat zijn niet alleen de natuurlijke koudemiddelen.R134a en R410A zijn bekend. Minder bekend zijn R407A, R407F en R442A. De GWP is ruim de helft en het rendement verbetert met minimaal 7% tot wel 20%. Dit geeft globaal een emissiereductie in 4 jaar tijd van 37%.Een interessant perspectief, vindt u ook niet? Wilt u meer informatie? Neem dan gerust contact met ons op.


Koelgassen, Koeltechnische GroothandelUniechemie B.V. | Aruba 21, 7332 BJ Apeldoorn | te l : 055-5334529fax: 055-5333729 | email : [email protected] | www.uniechemie.nl

Koelg

asse

n, K

oelte

chni

sche

Gro

otha

ndel

Uniechemie is als importeur en groothandel een gevestigde naam in de koudetechniek en airconditioning. Onze 50 mede-werkers zetten zich enthousiast in voor de beste

dienstverlening, advisering en service. Uniechemie is de schakel tussen producent en installateur. Haar produc-tenpakket omvat nagenoeg het gehele werkveld van de koeltechnische installatiebedrijven, inclusief een eigen koelgasafvulstation en divisie aggregatenbouw.

Uniechemie gaat verder dan de norm, vooral als het gaat om energie- en milieubesparing in zowel vries-, koel- als verwarmingsinstallaties. Meer weten? Even Uniechemie in Apeldoorn bellen.

MET PASSIE, NIEUW BIJ UNIECHEMIE EEN SCHOT IN DE ROOSLU-VE biedt oplossingen en is gegarandeerd snel leverbaar. LU-VE koelers encondensors voor MVO-verantwoorde installaties, met alle koudemiddelen dusook Propaan (R290), NH3 (R717) en sub- en transkritisch CO2 (R744).


NATUURLIJK EN INNOVATIEFDoor blijvende innovatie in onze unitbouw bent u gegarandeerd bij de tijd. Kwaliteitsinstallaties voor NH3, CO2, Propaan of voor elk ander koudemiddel. Gedegen begeleiding door een ervaren team biedt een op maat gesneden ontwerp in 3D. Vakkundige uitvoering, volledig PED en ISO 9001-2008.

Koelgassen, K

oeltech

nische Groothandel

UnieAd.indd 1 03-05-12 13:2804_05_Van_de_redactie_colofon_advertentie.indd 5 16-01-13 09:15

WW

W.D

ELTA

TE

CH

NIC

S.N

L

Hoofdkantoor:ECR-Nederland BV - Postbus 16, 5670 AA Nuenen. T: 040-2990600 F: 040-2990699

Filialen:Filiaal ECR-Hoofddorp : Parellaan 60, 2132 WS, T: 023-5573430 F: 023-5637529Filiaal ECR-Dordrecht : Pascalstraat 85, 3316 GR, T: 078-6530900 F: 078-6530909Filiaal ECR-Nuenen : Collseweg 26, 5674 TR, T: 040-2990600 F: 040-2990699Filiaal ECR-Deventer : Danzigweg 6a, 7418 EN, T: 0570-624200 F: 0570-622199

ECR-Nederland BV

CuboPacks one : 1 compressor*CuboPacks multi : 2 of 3 compressoren*Midden- en laag temperatuurbereikCompleet uitgerust ! (*Bitzer of Copeland Scroll)

Alleen bij ECR-Nederland BV !

www.ecr-nederland.nl

06_07_inhoud_advertentie.indd 6 16-01-13 09:18



INHOUD

VERDER IN DIT NUMMER 08 Nieuws

10 Verenigingsnieuws

14 Nieuws

21 Conservering van

voedingsmiddelen

44 ISH 2013

48 Productinfo

15Koeling van fruit

27Koelsystemen voor transport

33Laag gebruik energie dankzij datacenterkoeling

38Zien en gezien worden op beurs Klimaatvak

42Fruit Logistica

15

ADVERTENTIE-INDEXBitzer 51

Carrier 19

Cool Green Solutions 31

Daikin 2,3

Delta Technics 6

ECR 6

Easy Cool 31

Energie Consult 26

Fermod 37

Gafco Altron 9

Gasco 9

Gea Refrigeration 52

GTEX 37

Interko 20

Multi Import 1, 37, 46, 47

Sabroe Products 20

Smits Air 26

Testo 1, 32

Thermofi n 19

Uniechemie 4

Wijbenga 32

27

33

38

42

06_07_inhoud_advertentie.indd 7 16-01-13 09:18

888 JANUARI 2013 106e JAARGANG8

NIEUWSRCC Koude & luchtbehandeling

Nieuwe publicatie over secundaire systemen NH

3/CO

2

Voorbeelden van NH3/CO2 secun-daire systemen voor koude-opslag operators is de laatste in een reeks van gratis shecco-publicaties en

Energiebelastingen fors omhoog in 2013De kosten voor elektriciteit en aardgas gaan dit jaar omhoog in Nederland. De oorzaak hiervan is een cumulatie van verschillende belastin-gen en netwerkkosten. De negatieve boodschap biedt wel ruimte voor de exploitatie van warmtenetten en warmtekrachtinstallaties (WKK). De energiebelasting gaat zowel voor elektriciteit als voor aardgas omhoog. Bij aardgas stijgt het tarief in de zone van 5000 tot 170.000 kubieke meter met 29 procent; voor kleinverbruikers is de stijging 12 procent. Het tarief voor zowel klein- als grootverbruik

BITZER SE neemt Armaturenwerk Altenburg overBitzer SE Sindelfingen heeft de Duitse onderneming Armaturenwerk Alten-burg GmbH (AWA) overgenomen. Chief Procurement Officer Jürgen Kleiner geeft aan dat met de over-name van Europa’s toonaangevende

Eurovent Market Intelligence verzamelt gegevensEurovent Market Intelligence, het Europees statistisch bureau voor de HVAC & R markt, verzamelt tot eind volgende maand de sleutelsysteem-categorieën. Belanghebbenden in de markten in Europa, het Midden-Oosten en Afrika (EMEA) worden daartoe benaderd. De actie

wordt geadviseerd door het Sustaina-ble Energy Europe-programma.Het doel hiervan is om de industrie en beleidsmakers te informeren over de rol die secundaire koelsystemen samen met NH3 en CO

2-koudemidde-

len kunnen spelen in de efficiënte en veilige werking van koelen vrieshui-zen.

tot 170.000 kubieke meter komt voortaan uit op 18,62 cent per kuub. Bij elektriciteit is de stijging ongeveer 2 procent. De energiebelasting komt uit op 11,65 ct/ per kWh bij een verbruik tot 10.000 kWh. Nieuw in 2013 is belastingver-hoging duurzame energie. Deze opslag wordt gebruikt voor financiering van de SDE+. De SDE+ vergoedt aan produ-centen van duurzame elektriciteit, groen gas en duurzame warmte de onrendabele top van hun kosten. De opslag wordt geheven op de levering van elektriciteit én van aardgas.

fabrikant van koudemiddelfittingen de levering aan productievestigingen van Bitzer over de hele wereld verzekerd. “Onze klanten zullen vanaf nu kunnen profiteren van een compleet gamma van één enkele leverancier en alles in de vertrouwde Bitzer-kwaliteit.”AWA, dat werd opgericht in 1879, produceert en verkoopt wereldwijd kleppen, kijkglazen, soldeeradapters, flenzen en fittingen voor koelen

gaat verder dan het uitsluitend verzamelen van statistische gegevens en breidt de gevraagde informatie uit met marktprognoses, trends en opmerkingen. Zo krijgen deelnemen-de bedrijven ook informatie over hun positie in de markt. Er worden gegevens verzameld over waterkoelsystemen (Chillers), ventilatorconvectoren (Fan Coils), luchtbehandelingskasten (Air Handlig Units), luchtgordijnen (Air Curtains), daksystemen (Rooftops), luchtfilters

De uitgever van de publicatie is positief over de feedback van de bedrijfstak. De brede acceptatie van nieuwe technologieën is afhankelijk van een groot aantal factoren, in het technologische en economische alsook sociaal gebied dat deel uitmaakt van een complex netwerk van interacties.

De stijging van de energiebelastingen is een mooi steun in de rug voor exploitanten van warmtenetten en WKK. De verkoopwaarde van warmte en elektriciteit neemt toe, terwijl de kostenstijging beperkt kan blijven.

airconditioningsystemen. Het bedrijf heeft een omzet van circa 23 miljoen euro en telt 200 medewerkers. Vijfenveertig procent van de produc-ten worden geëxporteerd naar de Europese Unie, de VS, China, Brazilië en Rusland. “De AWA-, FAS- en Hans Nobis-merken die het bedrijf vermarkt, worden behouden. Zij staan allemaal voor een uitzonderlijke kwaliteit en betrouwbaarheid.”

(Air filter), koeltorens (Cooling Towers), warmtewisselaars (Heat Exchangers) en CRAC (Computer Room Air Conditioning/Precision Air Conditioners).

08_09_nieuws_advertentie.indd 8 16-01-13 09:19

Your customers have the highest demans on efciency, reliability and environmental protection?

So do we!! Which is why we continuously work on the development of even more efcient and reliable compressors for todays and tomorrows climate.

A result - our compressor HG CO T. A compressor especially designed for the specic demands of transcritical CO systems.

Also compressors for critical CO sytems are available.

State-of-the-art compressor technology -for the most demanding tasks

GEA Bock GmbHBenzstr. 7, 72636 Frickenhausen, Germany

Phone: +49 7022 945 4-0 Fax: +49 7022 945 4-137

[email protected], www.gea.com, www.bock.de

Zuidelijke Rondweg 5, 2741RA Waddinxveen,Netherlands

Phone: +31 182 64 23 23 Fax: +31 182 64 23 46

www.gafco-altron.nl

Gafco-Altron BV

dealer van vele gerenommeerde merken, kijk op www.gasco.nl of vraag naar onze uitgebreide catalogusGASCO NEDERLAND NV . ROTTERDAMSEWEG 219B . 2629HE DELFT . T:015 2517272 . F:015 2517277 . [email protected]

Koeltechniek met gezond verstand

GASCONEDERLAND

componenten & toebehoren voor de koeltechniek en airconditioningkoelgassen . industriële gassen . gereedschappen . koudedragers

• 12V/230 -Volt 8 amp max. • O�-Cycle ontdooiing• Verkrijgbaar van 1 t/m 4 relais• Alarm melding buzzer• Nederlandse handleiding• Inbouwmaat: 70 x 28,3 x 59 mm.

PEGO Regelaars.De meest universele regelaar voor elke koelen vriestoepassing.Voor meer details neem contact op met GASCO, de officiële dealer van PEGO.Voor meer details neem contact op met GASCO, de officiële dealer van PEGO.

Bezoek ons op de Klimaatvak, standnummer 126

Bezoek ons op de

Klimaatvak in Gorinchem,

standnummer 146

08_09_nieuws_advertentie.indd 9 16-01-13 09:19

KNVVK VERENIGINGSNIEUWS RCC Koude en luchtbehandeling


Inlooplezingen op KlimaatvakDe KNVvK neemt deel aan de Klimaatvak die op 29, 30 en 31 januari wordt gehouden in de evenementenhal in Gorinchem. Tijdens deze beurs worden er ook inlooplezingen aangeboden. Deze lezingen worden door de KNVvK en de NVKL georganiseerd.

Dinsdag 29 januari15.30 uur Alternatieven HFK’s R404A en R507A voor vriestoepassingen (ing. Chris van de Lande, bestuurslid NVKL/Uniechemie) 17.30 uur Restwarmte en het gebruik bij koelinstallaties (ir. Fons Pennartz, KWA Bedrijfsadviseurs, en KNVvK) 19.30 uur Introductie Natuurlijke Koudemiddelen (Expertisecentrum Koudetechniek PTC+)

Woensdag 30 januari15.30 uur Technische aspecten bij toepassen van CO

2 (ir. B. van der Wekken, Fri-Jado, en KNVvK)

17.30 uur Wet- en regelgeving Koudetechniek, o.a. F-gassenverordening en EPBD (Coen van de Sande Meng, NVKL)19.30 uur Expansieventielen in relatie met productkoeling (ing. Frank van de Geijn, WUR en KNVvK)

Donderdag 31 januari15.30 uur Introductie Natuurlijke Koudemiddelen (Expertisecentrum Koudetechniek PTC+)17.30 uur Wet- en regelgeving Koudetechniek, o.a. F-gassenverordening en EPBD (Coen van de Sande Meng, NVKL)19.30 uur Alternatieven HFK’s R404A en R507A voor vriestoepassingen ( ing. Chris van de Lande, bestuurslid NVKL/Uniechemie)

Info op de website: www.evenementenhal.nl en www.knvvk.nl Op de website van de KNVvK zijn de meest actuele gegevens in worden aangegeven over deze lezingen te vinden.

WORD LID VAN DE KNVVKDe Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koude (KNVvK) is een technisch-wetenschappelijke vereniging van personen, werkzaam op het gebied van zowel de opwekking (installateurs, fabrikanten, groothandel), als de toepassing (voedingsmiddelenindustrie, koel-/vrieshuizen, landbouw, medische toepassing) van koel-techniek. De NVvK werd in 1908 opgericht door Nobelprijswinnaar Heike Kamerlingh Onnes.

Lid zijn van de KNVvK betekent dat je:1. je verbonden voelt met het vakgebied;2. invloed kunt uitoefenen op de technisch-inhoudelijke kanten van het vakgebied. Dit is mogelijk door lid te worden van het bestuur of van een van de diverse overlegorganen (Commissie Themadagen, Redactieraad Koude & Luchtbehandeling, Commissie voor Onderzoek en Ont-wikkeling, Commissie onderwijs, medewerking in projecten e.d)3. tegen een sterk gereduceerd tarief deelneemt aan themadagen, congressen en discussiebijeenkomsten4. gratis het vakblad Koude & Luchtbehandeling (K&L, RCC) ontvangtDe KNVvK is de titelhouder van Koude & Luchtbehandeling, het vakblad dat in 2007 zijn 100e jaargang beleefde. De KNVvK stelt haar blad gratis beschikbaar aan andere vakinhoudelijk gerichte verenigingen.

Dat Koude & Luchtbehandeling behoort tot de in Europa toonaangevende vakbladen is vooral te danken aan die leden die auteur en/of lid zijn van de redactieraad. Zij zijn beschikbaar voor het schrijven van artikelen, het zoeken van auteurs en controle op de inhoud van de te publiceren artikelen.

Lid van de KNVvK word je vanwege de betrokkenheid met het vakgebied en omdat je wilt bijblijven met alle ontwikkelingen op het gebied van de koudetechniek en de toepassingen ervan. Lid word je vanwege de ontwikkelingen die er zijn op het gebied van nieuwe en duurzame technie-ken, zoals de toepassingen van warmtepompen, energetische verbeteringen van de toe te passen systemen voor de koudetechhniek en de luchtbehandeling. Lid word je omdat je de koudetechniek en de luchtbehandeling een stem wilt geven.

10_11_Verenigingsnieuws_KNVvK.indd 10 16-01-13 09:20


KNVVK VERENIGINGSNIEUWS Koude & luchtbehandeling RCC

Veel van dat wat in de koudewereld tot stand komt is mogelijk dankzij de inspanning en ondersteuning van de leden. Meld je daarom aan als lid of steun de KNVvK als bedrijfsbegunstiger. De bedrijfsbegunstigers worden op de website expliciet genoemd en kunnen ook het bedrijfslogo gratis laten plaatsen. Hierbij wordt tevens een link aangebracht naar het bedrijf.Aanmelden kan via de website www.knvvk.nl, per mail of brief naar het onderstaand adres van de KNVvK:: Ecofactorij 18, 7325WC Apeldoorn.E-mail: [email protected] en tel. 055-3683362.

Ieder lid ontvangt naast convocaties betre¦ende themadagen en de ledenvergadering het vakblad Koude & Luchtbehandeling.De abonnementskosten van dit vakblad zijn inbegrepen bij de jaarlijkse contributie. De contributie (exclusief/inclusief btw) over 2013 bedraagt per lid: persoonlijke leden € 90,91 /€ 110,00, gepensioneerden € 45,45/€ 55,00, bedrijfsbegunstigers € 350,00/€ 423,50* en studenten (laatste twee jaren van hun studie) € 20,66/€ 25,00. Bij uw inschrijving vanaf januari 2013 wordt de contributie naar rato berekend gedurende het eerste jaar. * Iedere bedrijfsbegunstiger kan, zonder verdere bijkomende kosten, maximaal twee personeelsleden aanwijzen als lid. Deze leden hebben dezelfde rechten/plichten als ieder persoonlijk lid; K&L en de convocaties worden dan via het bedrijfsadres, maar wel op naam, toegezonden. derde leden kunnen tegen een gereduceerd tarief deelnemen.

4TH IIR CONFERENCE ON THERMOPHYSICAL PROPERTIES AND TRANSFER PROCESSES OF REFRIGERANTS (TPTPR2013)Wij willen de aandacht vestigen op de IIR conferentie in Delft waar een speciaal onderdeel is opgenomen: LCCP (Life Cycle Climate Performance). Hieraan kunnen ook belangstellenden deelnemen die alleen voor die dag komen. In februari wordt de inschrijving van de conferentie geopend. Intussen zijn er ruim tachtig abstracts ingediend. Bezoek voor het programma en de inschrijving www.tptpr2013.nl

Life Cycle Climate Performance Evaluation WorkshopDuring the conference the NVKL (Dutch Association of Contractors and Suppliers of Refrigeration and HVAC Applications) will present their position paper in which they advise their members which refrigerant to use in specific fields of application. This paper will be presented as part of the workshop on "Life Cycle Climate Performance Evaluation". In 2012, the IIR has formed a working party on this topic to assess the merits of di¦erent methods for evaluating the environmental impact of refrigerants and to produce implementation protocols for these methods, for use by decision makers and refrigeration stakeholders. The third workshop of this working party will be held during the TPTPR2013 conference and will be open to all conference participants. We welcome contributions to this workshop showing the points of view of the di�erent stakeholders.These contributions will constitute the framework for the discussion about the life cycle evaluation of refrigeration systems under guidance of Prof. Yunho Hwang from the University of Maryland, chairman of the working party.

Keynote LecturesDuring the conference keynote lectures will be held by four experts in the field of the conference:Dr. Rob van Dorland, from the Royal Netherlands Meteorological Institute and IPCC contributor, shall discuss The impact of refrigerants (HFC’s, HFO’s, natural) on climate.Dr. Mark McLinden, from the NIST (National Institute of Standards and Technology), USA, one of the authors of REFPROP, recently involved in the development of equations of state for the new low-GWP refrigerants, will present A thermodynamic evaluation of the low-GWP refrigerants.Prof. John Thome from the Ecole Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL), Switzerland, is an expert in the field of two-phase heat transfer in microchannels, pool and convective boiling of pure fluids and mixtures, condensation of pure fluids and mixtures and heat transfer augmentation. He will contribute with a plenary talk about the State-of-the-art of two-phase flow heat transfer in mini-channels. Prof. Dieter Gorenflo from the University of Paderborn, Germany, is an expert in nucleate pool and film boiling of refrigerants. He is a former president of commission B1 of the IIR and the initiator of the TPTPR conference series. He will contribute with a keynote lecture about the State-of-the-art of pool boiling prediction methods.

ContactCarlos Infante Ferreira, Conference Chair, c.a.infanteferreira@tudel¯.nl

10_11_Verenigingsnieuws_KNVvK.indd 11 16-01-13 09:20

RCC Koude en luchtbehandeling

NVKL VERENIGINGSNIEUWSRCC Koude en luchtbehandeling


KOUDE & KLIMAATPLEINOP KLIMAATVAK 2013Op de Klimaatvak 2013, die van 29 tot en met 31 januari in de Evenementenhal Gorinchem wordt gehouden, organiseert NVKL een Koude & Klimaatplein. Op dit plein zijn de belangrijke leveranciers uit de branche te vinden. NVKL staat in het midden en verzorgt een boeiend activiteitenprogramma met onder andere presentaties over interessante onderwerpen in samen-werking met KNVvK en een wedstrijd flare-optrompver-bindingen maken.

BRENG EEN BEZOEK AAN DE BEURSVoor installateurs en monteurs is het Koude & Klimaat-plein op de Klimaatvak een compleet dagje uit. Een goed aanbod van leveranciers, interessante presenta-ties en leuke activiteiten. En natuurlijk een volledige verzorgde catering van de Evenementenhal Gorinchem.De beurs is op dinsdag 29 januari, woensdag 30 januari en donderdag 31 januari van 13.00 uur tot 21.00 uur ’s avonds. Gratis toegang voor u en uw medewerkers regelt u via www.evenementenhal.nl/gorinchem

MAAK KANS OP EEN INDOOR SKYDIVE!!Op het Koude & Klimaatplein kun je meedoen aan de wedstrijd flare-optrompverbindingen maken. Buig een leiding en sluit deze via een optromp- en een flare-verbinding aan en maak kans op een indoor skydive. Elke beursdag wordt een winnaar uitgeroepen die een gratis voucher (voor 2 personen) wint van 3 indoor skydive sessies per persoon bij Indoors-kydive.com in Roosendaal.

Heb je de skills?! Kom tijdens de Klimaatvak langs op het NVKL-plein!

Sponsored by

STANDHOUDERS KOUDE & KLIMAATPLEINDe leveranciers die onder andere zijn te vinden op het Koude & Klimaatplein:

- Alfa Laval- Apac airconditioning- Bitzer- Cool green solutions- Danfoss- Dehon Climalife- Delta technics Engineering- ECR Nederland- Freddomatic - Gafco Altron- Gasco Nederland- Gea Goedhart- Hamapo- Johnson Control / Sabroe- MRC Transmark- Thermica- Uniechemie- Van Buren International- Westfalen Gassen- Wijbenga- KNVvK- PTC+- NVKL

NVKL EN DE LEVERANCIERS ONTMOETENU GRAAG OP HET KOUDE & KLIMAATPLEIN!!

12_13_Verenigingsnieuws_NVKL.indd 12 16-01-13 09:37

VERENIGINGSNIEUWS NVKL Koude & luchtbehandeling RCC


PROGRAMMA KOUDE & KLIMAATPLEINDinsdag 29 januariDoorlopend Wedstrijd flare-optrompverbindingen maken15.30 uur Inlooplezing ‘Alternatieven HFK’s R404A en R507A voor vriestoepassingen’ door ing. Chris van de Lande (bestuurslid NVKL, Uniechemie) 17.30 uur Inlooplezing ‘Restwarmte en het gebruik bij koelinstallaties’ door ir. Fons Pennartz (KWA Bedrijfsadviseurs) - KNVvK19.30 uur Inlooplezing ‘Introductie Natuurlijke Koudemiddelen’ door het Expertisecentrum Koudetechniek PTC+19.45 uur Prijsuitreiking Wedstrijd flare-optrompverbindingen maken Woensdag 30 januariDoorlopend Wedstrijd flare-optrompverbindingen maken15.30 uur Inlooplezing ‘Technische aspecten bij toepassen van CO

2‘ door

ir. B. van der Wekken (Fri-Jado) - KNVvK17.30 uur Inlooplezing ‘Wet- en regelgeving Koudetechniek (o.a. F-gassenverordening en EPBD)’ door Coen van de Sande Meng (NVKL)18.00 uur Zanger/gitarist op het plein 19.30 uur Inlooplezing ‘Expansieventielen in relatie met productkoeling’ door ing. Frank van de Geijn (WUR) - KNVvK19.45 uur Prijsuitreiking Wedstrijd flare-optrompverbindingen makenDonderdag 31 januariDoorlopend Wedstrijd flare-optrompverbindingen maken15.30 uur Inlooplezing ‘Introductie Natuurlijke Koudemiddelen’ door het Expertisecentrum Koudetechniek PTC+17.30 uur Inlooplezing ‘Wet- en regelgeving Koudetechniek (o.a. F-gassenverordening en EPBD)’ door Coen van de Sande Meng (NVKL)19.30 uur Inlooplezing ‘Alternatieven HFK’s R404A en R507A voor vriestoepassingen’ door ing. Chris van de Lande (bestuurslid NVKL, Uniechemie) 19.45 uur Prijsuitreiking Wedstrijd flare-optrompverbindingen maken

12_13_Verenigingsnieuws_NVKL.indd 13 16-01-13 09:37


NIEUWSRCC Koude & luchtbehandeling

Fiscaal voordeel bedrijven die investeren in energiebesparingBedrijven die in 2013 investeren in energiebesparing of duurzame energie kunnen via de Energie-inves-teringsaftrek (EIA) fiscale steun krijgen van de overheid. Het beschik-bare budget is 151 miljoen euro. Op de nieuwe Energielijst voor 2013 staan ruim 160 investeringen in energiebesparende bedrijfsmiddelen en duurzame energie die in aanmer-king komen voor het fiscale voordeel van de EIA.Elk jaar actualiseert Agentschap NL de Energielijst, door bijvoorbeeld

innovaties in de markt en ontwikke-lingen op het gebied van normen en keurmerken. Daarnaast levert ook het bedrijfsleven voorstellen en aanvul-lingen voor de Energielijst.Er zijn dertien nieuwe technieken aan de lijst toegevoegd. Zo komen sinds 1 januari biogasproductieverhogende voorzieningen bij natte vergistingsin-stallaties in aanmerking voor fiscaal voordeel. Ook voor technieken die veel besparen en niet op de lijst staan kan subsidie worden aange-vraagd.

Ondernemers kunnen investeringen digitaal indienen via het eLoket van Agentschap NL. Maatschappen en vennootschappen onder firma kunnen in 2013 één gezamenlijke melding insturen. Als een investering voor EIA in aanmerking komt, mag 41,5 procent van de investeringskos-ten worden afgetrokken van de fiscale winst. Bij een winstbelasting van 25 procent krijgt een ondernemer 10 procent van het investeringsbe-drag terug van de fiscus.

Accreditatie voor opleidingen in duurzame energie

Onderwijsinstituten in de installatie-branche kunnen sinds kort een accreditatie krijgen voor opleidingen in duurzame energie. KBI, stichting Kwaliteitsborging Installatiesector, is aangewezen als accreditatie-instel-ling. Het gaat om de accreditatie van zogeheten RES-opleidingen. Derge-lijke opleidingen richten zich op installateurs van warmwaterketels en verwarmingsketels die hun energie halen uit hernieuwbare bronnen,

zoals wind, zon, bodemenergie biomassa en warmtepompen.Met de accreditatie van de opleidin-gen komt de Nederlandse overheid tegemoet aan de Europese eisen in de Richtlijn Hernieuwbare Energie (RES). De erkenning toont aan dat een opleiding conform de actuele weten regeling is opgebouwd en het juiste kwaliteitsniveau heeft. Daarbij is de cursist optimaal voorbe-reid op een examen voor een bewijs

van vakbekwaamheid in een van de RES-technieken. De opleidingseisen zijn opgesteld door KBI in samenwer-king met Agentschap NL en vastge-steld door het onaf-hankelijke Centraal College van Deskundi-gen van KBI.

New Reseach Report: markt commerciële koelapparatuur stijgtVolgens het New Research Report stijgt de wereldwijde vraag naar commerciële koelapparatuur tot 2016 met 4,4 procent per jaar naar 32 miljard dollar, Dat betekent een versnelling ten opzichte van de periode 2006-2011. Het rapport meldt

een sterke groei in een aantal grotere ontwikkelingslanden, met name in Azië. China en India blijven de snelstgroeiende nationale markten voor commerciële koelapparatuur. In de Verenigde Staten herstelt de markt voor commerciële koelappara-

tuur zich, maar de groei blijft toch enigszins achter bij het wereldgemid-delde. De Verenigde Staten blijven de grootste markt ter wereld voor deze producten, goed voor bijna een kwart van de wereldwijde omzetgroei tot 2016.

Natural Refrigeration Award wordt voor vijfde keer uitgereikt

Voor de vijfde keer wordt de Natural Refrigeration Award uitgereikt, een prijs voor scripties en onderzoekbijdra-

gen van jonge academici, die zich bezighouden met koeltechniek met

behulp van natuurlijke koudemidde-len. De award wordt door de Faculteit Thermal Process Engineering aan de Technische Universiteit van Hamburg en het Noorse vakblad Kulde og Varmepumper toegekend.De award is gericht op het bevorde-ren van het belang van milieuvriende-lijke natuurlijke koudemiddelen zoals

ammoniak, kooldioxide, koolwater-stoffen of water. Ook wil de prijs jonge wetenschappers aanmoedigen bij de ontwikkeling van koeltechnolo-gieën om de toepassing van natuur-lijke koudemiddelen te bevorderen. De prijsuitreiking is in juni 2013 op de Internationale eurammon Conferentie in het Zwitserse Schaffhausen.

14_Nieuws.indd 14 16-01-13 09:38



Tekst Frank van de Geijn BscConsultant Postharvest Technology Food & Biobased Research Wageningen UR

Geluid van het fruit

KOELING VAN FRUIT

Installateurs, leveranciers, adviseurs, bewaarspecialisten, eigenaren en exploitanten van fruitkoelhuizen discussieerden op 21 november over expan-sieventielen en fruitkoeling. In dit artikel de kernpunten van deze door de KNVvK georganiseerde discussie.

Welke techniek of methode van fruitbewaring we ook toepassen, het behoud

van kwaliteit is altijd het uitgangs-punt. Het systeem optimaliseren (levensduur) of het beperken van energiegebruik komt hierdoor altijd op een tweede plaats. Fruit is een levend product waarbij de fysiologi-sche achtergronden en variaties belangrijke factoren voor de eind-kwaliteit zijn.Diverse kwaliteitsproblemen, zoals kurkstip of ouderdomsbederf, zijn primair te koppelen aan de zogehe-ten boomgaardfactor. Andere problemen zijn juist specifi ek voor

de toegepaste techniek, waaronder inwendige bruinverkleuringen door verkeerde luchtsamenstelling of bevriezing dan wel laagtemperatuur bederf door een verkeerd tempera-tuurbeheer. Ook deze afwijkingen zijn vaak te koppelen aan de boomgaardfactor. De huidige bewaarconditie-adviezen zijn bepaald om de grote massa aan producten veilig te bewaren.

VochtverliesVoor veel techneuten staat fruitbe-waring voor het minimaliseren van vochtverlies. Er speelt echter veel meer. Kernpunten voor de koude-

techniek zijn, naast vochtverlies, beheersing en uniformeren van klimaat binnen de bewaarruimte. De Nederlandse fruitteelt heeft zich de laatste jaren meer en meer gespecialiseerd in teelt en bewaring van Conference peren. Het jaarrond aanbieden van een hoogwaardige kwaliteit versterkt de marktpositie van de sector. Veel onderzoek richtte zich op het beperken van vochtverlies of, specifi ek voor Conference, het voorkomen van ‘slappe nekken’. Bij fruit leidt teveel vochtverlies tot rimpeling of slappe vruchten, maar te weinig vochtver-lies geeft problemen als verstik-kingsverschijnselen (o.a. lenticel-spot) of vormen van inwendige bruinverkleuring van het vrucht-vlees. Langdurige fruitbewaring vraagt dus een specifi eke regelbaar-

15_20_koeling_van_fruit_advertentie.indd 15 16-01-13 09:41



KOELING VAN FRUIT

heid van het vochtverlies. Grip op het vochtonttrekkend gedrag van de koeltechniek is dus zeer belangrijk.

KoelactieFruitbewaring kenmerkt zich door een hoge warmtebelasting tijdens de inslag van het product (veld-warmte), gevolgd door een periode waarbij de warmtebelasting slechts bestaat uit ventilatorwarmte, instraling, ademhalingswarmte en een beperkte post voor ventilatie-warmte (luchtbehandeling) en ontdooiwarmte. Doordat fruitcellen langere perioden gesloten blijven, is een goede registratie van het koelgedrag mogelijk. Koeluren en

koelacties per etmaal zijn al jaren standaardregistraties bij fruitbewa-ring. Ervaringen leren dat, voor minder vochtverlies in de bewaarfase, de koeltijd het beste uitgevoerd kan worden door 15-30 korte felle (groot TV) koelacties per etmaal. Weliswaar leidt het verkleinen van het tempe-ratuurverschil tot minder vochtaan-slag op het lameloppervlak van de verdamper, door de langere koeltijd per etmaal en de hierdoor ontstane langere periode waarin de damp-spanning van de lucht wordt verlaagd, resulteert dit echter in meer vochtverlies. Dit in tegenstel-ling tot de felle korte koelactie met een temperatuurverschil van 8-10 K. Blijkbaar is het product niet in staat om direct te reageren op de korte dip in de dampspanning bij een felle korte koelactie. Een optimale benutting van de koeler tijdens een zo kort mogelijke (3-6 minuten) koelactie bij ge-noemd temperatuurverschil is wenselijk. Diverse leveranciers noemen dit een fl inke uitdaging. Een inspuitventiel heeft nu eenmaal tijd nodig om zijn juiste instelling te vinden. Het verkleinen van het aantal koelacties om de tijd per actie te vergroten, leidt meestal tot teveel fl uctuatie in de producttemperatuur en hierdoor weer tot meer vocht-verlies. Vaak zien we dat bij het starten van een koelactie vanuit een voorinstel-

ling het ventiel vol open gestuurd wordt om maar te zorgen voor een maximale benutting van de ver-damper. Hierna komt de systeemeis ter voorkoming van vloeistofslag. De truc is om met een direct expansiesysteem de werking van een pompsysteem te benaderen. Inmiddels zien we praktijkvoorbeel-den waarbij met directe expansie-systemen de eindkwaliteit van een pompsysteem behoorlijk dicht benaderd wordt. De vraag is of dit resultaat nu echt te danken is aan het elektronisch expansieventiel of dat het ontstaat door een totale optimalisatie van het dx-systeem door onder andere koelerselectie, leidingdimensionering, keuze in vloeistofverdeling van de koeler en vloeistofkwaliteit voor expansie-ventiel.

InkoelenVochtbeheersing staat of valt met het inkoelbeleid. Voor een groot deel is dit afhankelijk van de techniek. Installatie en benutting van zowel het koelvermogen van de compressor als het koelvermogen van de verdamper is een taak van de koeltechnische installatiebedrij-ven. Het omgaan met deze techniek is aan de bewaarspecialist. Door verkeerde belading, stapeling, keuzes in temperatuur en luchtcir-culatie kan er ondanks voldoende koelvermogen toch een trage productafkoeling ontstaan. We

Ben Ernens omschrijft hoe een ideale koeler moet presteren.

Aanwezigen in discussie met elkaar.

Koelhuiseigenaar/exploitant Klaas de Jong deelt informatie/ervaringen over fruitkoeling met de aanwezigen.

Inkijk naar het opgeslagen fruit via een geopend luik in het dak van een fruitkoelcel.




KOELING VAN FRUIT

weten dat de afkoelsnelheid een zeer grote invloed heeft op de vochtafgifte van het product; niet alleen gedurende de tragere periode van afkoelen maar ook hierna. Er lijkt sprake van geheugen. De afkoelfase van enkele dagen tot meer dan een week heeft, met globaal 40 procent van het totale vochtverlies, een grote rol in het vochtverlies over de totale bewaar-periode van 7-8 maanden. Bij producten zoals de Nederlandse Conference is het optimaliseren van de inkoelperiode dus essentieel om de vochtverliezen te minimali-seren. Bij enkele rassen, waaronder Boskoop of de moderne Kanzi, wordt juist het e� ect van een trage afkoeling gebruikt om vochtverlies te stimuleren ter voorkoming van inwendig kwaliteitsverlies.

EnergiegebruikReden voor de discussie ‘Elektroni-sche ventielen en fruitbewaring’ was onder andere een tegenvallend resultaat van installaties in het energiegebruik. Food & Biobased Research heeft landelijk vele energiescans uitgevoerd waarbij regelmatig EIA installaties (met onder andere elektronische ventie-len) worden getoetst op hun energieprestatie. Uiteraard wordt het energiegebruik niet alleen bepaald door het plaatsen van een elektronisch ventiel maar de verwachtingen van de energiezui-nige installatie worden in de praktijk te weinig waargemaakt. De moge-lijkheden om een lagere condensa-tietemperatuur te realiseren, in combinatie met de praktische inrichting van een fruitinstallatie en de lage warmtebelasting in de periode dat de persdruk ook echt naar beneden kan, is erg beperkt. We komen installaties tegen met lage persdrukken, maar dit zijn ook systemen waar bij lage buitentem-peraturen de koeluren oplopen, met een toename in vochtverlies en energiegebruik als gevolg. In de meeste gevallen stranden deze systemen door het ontstaan van fl ashgas of bij het instorten van de

vloeistofverdeling van de koeler. Tijdens de discussieavond bleek dat de communicatie tussen installa-teur en de toeleverancier van koeltechnische componenten beter kan. Vooral het doorgeven van de gekozen bedrijfscondities, om hiermede onder andere de vloei-stofverdeling van de koeler te

optimaliseren, is erg belangrijk. De werking van modulerende of pulserende elektronische ventielen is vanuit de ervaringen met fruit-kwaliteit niet duidelijk te benoe-men. We komen beide systemen tegen met wisselende ervaringen. Belangrijk is dat de sturing van het ventiel geoptimaliseerd is. Diverse installateurs hebben hierbij de keuze gemaakt om, met succes, met een eigen regeling de ventielen aan te sturen.

SysteemoptimalisatieUit de discussie bleek dat het elektronisch expansieventiel zinvol kan worden ingezet in de fruitbe-waring. Inregelen van oververhit-ting op afstand behoort inmiddels tot de mogelijkheden. Elektronische ventielen kunnen met het vergroten van de oververhitting ook worden ingezet om het vochtverlies te stimuleren. Het verkoopargument van energie besparen blijkt tegen te vallen. Binnen de fruitbewaring zijn wel tal van andere zaken die het energie-gebruik per kilogram opgeslagen product sterk beïnvloeden. Op dit moment lopen diverse initiatieven om de luchtcirculatie e� ectief te verminderen, waarbij de gelijkheid

Gespreksleider Steven Lobrecht, tevens vi-ce-voorzitter van de KNVvK, zorgt voor uit-dagingen voor een inhoudelijke discussie.

Door beschermende verpakking kan het vochtverlies van in dit geval peren worden beperkt.

Woordvoerder Johan Nijssen van AgroFo-cus neemt actief deel aan de discussie.




KOELING VAN FRUIT

van klimaat (macro en micro) op het gebied van vocht en tempera-tuur wordt verbeterd. Door het verbeteren van de e� ectiviteit van luchtcirculatie wordt zowel direct als indirect op elektriciteitskosten bespaard. Een andere besparing, die ook in de discussie naar voren kwam, is het optimaliseren van de compressorregeling. De fruitkoeling heeft ruime mogelijkheden om de koelvraag te structureren. Hierdoor is het ook mogelijk om de meest optimale werkingscondities van de compressor te kiezen en hier de koudevraag bij aan te bieden. Nu gebeurt dit andersom. Een cel vraagt en er start een compressor op. Door éénmaal per uur een com-pressor op te starten, op een zuigdruk die passend is bij het installatieontwerp, kan hierbij koudevraag aangeboden worden. Ervaringen leren dat met deze methode niet alleen de koelinstal-latie rustiger functioneert, maar dat ook een echte energiebesparing wordt gerealiseerd.

ConclusieDe discussieavond, gekozen om het gebruik van elektronische ventielen in de fruitbewaring te belichten, bleek tot een veel bredere discussie te leiden. Elektronische ventielen vanuit het oogpunt van energiebe-sparing blijken bij fruitbewaring geen duidelijk voordeel op te leveren. Wel geeft het ventiel meer inzage in het benutten van het koeleroppervlak en kan het gebruikt worden om vochtverlies te stimuleren.

Meer informatieFood & Biobased ResearchPostharvest TechnologyPostbus 17, 6700 AA WageningenGebouw 118, Bornse Weilanden 9, 6708 WG WageningenT: 0317-481318M: 06-10935158I: [email protected]: www.wageningenur.nl/fbr

Geert Doornbos van Alfa Laval Groningen weet te melden dat er gewerkt wordt om de in-spuiting van koudemiddel te verbeteren waardoor de luchtkoelers veel beter presteren.

Frank van de Geijn aan het begin van zijn presentatie.


Hoe SMART is het klimaat in uw gebouw?Carrier is wereldleider op het gebied van geavanceerde klimaat-oplossingen. Heeft u een klimaatinstallatie van Carrier of een ander fabrikaat? Via de slimme Chiller Performance Analyser meet Carrier de prestaties van uw huidige installatie exact door en weet u hoeveel energie u kunt besparen! Stay in control!Maak kans op de Chiller Performance Analyser inclusief uit-gebreide rapportage voor een optimaal klimaatadvies. www.carrier.nl/smartbuildings.

Carrier Airconditioning [email protected] | www.carrier.nl

Hoe SMART ishet klimaat in uw gebouw?

Ook in het hoogste gebouw van Nederland, de Maastoren in Rotterdam, geniet men van

een Carrier klimaat!

Win een GRATIS klimaatcheck via

www.carrier.nl/smartbuildings

013car adv SMART90x267.indd 1 11-01-13 11:06


MAKING YOUR RIPENING PROFITABLEBY MINIMISING WEIGHT LOSS AND MAXIMISING PRODUCT QUALITY Discover more www.interko.com

Nijverheidstraat 8 - 2751 GR Moerkapelle - The Netherlands - T + 31 79 593 25 81 - [email protected]

Waarom uwrestwarmte niethergebruiken?

Sabroe HeatPAC

- Maximale aanvoertemperatuur van 70°C te halen- Capaciteitsrange verwarmen 240-1150 kW- Koudemiddelvulling 20-48 kg- Gemiddelde COP van 6,2

Wenst u meer informatie of een vrijblijvend advies, neemt u dan contact op met ons via telefoon: +31 (0)78 - 6543944of email: [email protected]

Proceswarmte ofcondensatiewarmtevan bestaande koel-installatie

+39°C

+34°C

HeatPAC 108 SR-W

COP = 6,2

Beschikbaar warmwater voor proces ofverwarming

+64°C

+70°C

Energie-verbruik 186 kW

Sabroe Products Benelux l Postbus 399 l 3300 AJ Dordrecht l www.sabroe.com

hergebruiken?

- Maximale aanvoertemperatuur van 70°C te halen

Deelnemer Klimaatvak, standnummer

119




Deze afl evering in de serie bijdragen over voedselbehoud door koudeketens gaat in op de werking van ULO (ultra low oxygen) bewaring als conserverings-methode voor fruit en andere tuinbouwproducten. Deze vergaand geoptimali-seerde vorm van gasbewaring realiseert voor veel appels en peren een superieur kwaliteitsbehoud en verlenging van de houdbaarheid tot bijna een jaar.

Tekst dr. ir. Cor van den BergLid redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling

Conservering voedingsmiddelen door koudeketens

ULO-bewaring: tussen gisting en verbranding

BELANG VAN KOUDE

D it wordt bereikt door de juiste lage bewaartempera-tuur te combineren met een

zeer laag zuurstofgehalte (0,8 tot 1,7 volume%) en een licht verhoogd koolzuurgehalte in de omringende atmosfeer, waarin liefst ook de ontstane ethyleen (afrijpingshor-moon) wordt afgevoerd. De levens-processen die op celniveau in het fruit nog actief aanwezig zijn, worden hierdoor gestuurd op een minimaal stofwisselingsniveau, met als gevolg een langdurige houd-baarheid.

NaoogstverliezenFruit onder ULO bewaring kan enige malen langer goed worden

gehouden dan uitsluitend onder koeling. Door zijn bederfelijkheid en de aard van productie zijn de naoogstver-liezen van fruit vaak hoog. Geschat wordt dat deze verliezen wereldwijd kunnen oplopen tot 75 procent, sterk afhankelijk van het soort fruit en locatie. Met naoogstverlies wordt bedoeld de hoeveelheid fruit die na de oogst onverkoopbaar is gewor-den voordat het de consument of de fruitverwerkende industrie bereikt. De meest serieuze verliezen treden meestal op in minder ontwikkelde landen, juist daar waar deze verliezen het hardst aanko-men. Omdat de toepassing van koude, met name koeling tot juist

boven het productvriespunt, de meest productvriendelijke methode van conservering is, zou goede koeltechniek een uitkomst zijn om naoogstverliezen verder te beper-ken.Overigens is bij de koeling van fruit voorzichtigheid geboden. Veel tropische en subtropische fruitsoor-ten zijn gevoelig voor vormen van lage temperatuur bederf. Dit betekent dat ze niet afgekoeld mogen worden tot beneden 10 tot 12°C, anders kunnen zwartgrijs verkleu-ring, bitterheid en smaakverlies het gevolg zijn. Dit geldt voor onder meer avocado, mango en banaan.

Levend productDe biologische ontwikkeling van fruit kent achtereenvolgens de stadia van: vruchtzetting, vrucht-vorming en groei (volume- en gewichttoename), gevolgd door rijping (kleuring, smaakontwikke-ling, zacht worden) die al of niet via

21_26_Ulo_bewaring.indd 21 16-01-13 09:43



BELANG VAN KOUDE

een zogeheten climacterium overgaat in scenescentie (overrijp worden en afsterving, bruinverkleu-ring, smaakverlies, rotting van binnen uit). Climacterische vruch-ten (peer, banaan) kenmerken zich door een korte periode van maxi-male rijpheid, die gepaard gaat met een sterke opleving van de stofwis-seling vlak voor de afsterving. Niet-climacterische vruchten (citrus) kennen deze opleving niet en zijn langer houdbaar.Het oogstmoment van fruit is belangrijk en dient goed gekozen te zijn met het oog op het verdere ketenverloop van het fruit. Hierbij wordt de smaak meestal gecompro-mitteerd ten bate van de houdbaar-heid, want de beste smaak heeft altijd een aan de boom afgerijpte vrucht die kort daarna wordt geconsumeerd. Voor een lange houdbaarheid ligt het juiste oogst-moment kort nadat het fruit vol-groeid is en de afrijping nog niet is begonnen.

StressDoordat de vrucht afgesneden is van de moederplant is er geen toevoer meer van water en voe-dingssto� en en ontstaat er langza-merhand stress om te overleven. De respiratie of ademhaling gaat door en spreekt hiervoor nu de eigen reserves aan, zuurstof wordt opgenomen en koolzuurgas afgestaan en de uitdroging vangt aan, mede doordat de ontstane verbrandingswarmte afgevoerd moet worden. Tijdens bewaring loopt het suikergehalte langzaam terug; vochtverliezen hoger dan 8 gew% kunnen de kwaliteit ernstig aantasten. Een geoogste vrucht of ander tuinbouwproduct kan worden beschouwd als een ‘bioreactor’ in contact met zijn omgeving waar-mee het zuurstof, koolzuur en waterdamp uitwisselt en de ver-brandingswarmte wordt afgegeven. Belangrijk voor het langdurig vers houden van deze producten is vanzelfsprekend dat de respiratie-activiteit voortgaat op een zo laag

mogelijk peil, daar anders de vrucht zichzelf te snel verbruikt. Een principeschema van de fysische transportverschijnselen die hierbij een rol spelen is weergege-ven in bovenstaande fi guur. Dergelijke schema’s worden in het onderzoek gebruikt om fruitbewa-ring theoretisch te beschrijven. De ontstane koolzuur wordt als maat voor de respiratie gebruikt.

Gasbewaring Om een lage respiratie van fruit e� ectief te bereiken, was, tot aan de komst van ULO bewaring zo’n 20 jaar geleden, gekoelde opslag van het product bij verhoogde relatieve

vochtigheid (ca 90 procent) onge-veer de enige methode voor appels, peren en veel ander fruit. Het e� ect van temperatuurverlaging boven het vriespunt is dat per 10 celsius-graden de respiratie ongeveer drie maal vermindert. Door de toepas-sing van koeling alleen kon vroeger het aanbod van appels en peren tot aan het voorjaar worden verlengd.Daarnaast was reeds langer bekend dat bij appel- en perensoorten verhoging van koolzuur en verla-ging van zuurstofgehalte in de bewaaratmosfeer de bewaarduur met enkele maanden kon verlen-gen. Niet zelden ging dit ten koste van smaakveranderingen en

Respiratie en gaswisseling van fruit en groente. Fysische transportfactoren en verschijnselen.




BELANG VAN KOUDE

vatbaarheid voor bewaarziekten. Een gewijzigde gassamenstelling in de omringende atmosfeer bij de fruitbewaring werd voor het eerst commercieel toegepast in de USA, na 1919. Er werd toen geëxperimen-teerd om fruittransport van zuid naar noord over grote afstanden en gedurende langere tijd mogelijk te maken. Bij toeval was rond 1900 gevonden dat groene bananen in spoorwagons op weg van Midden-Amerika naar de USA voortijdig afrijpten als ze in de buurt waren van carbidlampen. Later bleek dat het als bijproduct ontstane ethy-leengas van de lampen hiervoor verantwoordelijk was. Ethyleen werkt als rijpingshormoon voor vruchten en bloemen.Na 1945 werd de CA (Controlled Atmosphere) of gasbewaring met hogere koolzuur en lagere zuurstof-gehaltes toegepast. Met wisselend succes. CA bleek nogal soortspeci-fi ek te werken en gevoelig te zijn voor allerlei omstandigheden. Zo zijn hogere koolzuurniveaus notoire veroorzakers van schade door bewaarziekten en smaakver-anderingen in het fruit. Maximaal te tolereren gasniveaus lopen sterk uiteen. Anjou-peren, abrikozen en kropsla verdragen koolzuurgasni-veaus tot 1-2 procent, terwijl pruimen, vijgen, suikermaïs en spinazie wel 20 procent kunnen verdragen. Na enige geslaagde experimenten met zeer lage zuurstofgehaltes, 25 jaar geleden, is de ULO bewaarmethode ontwik-keld.

Hoe werkt ULO bewaring?ULO is dus een speciale geoptima-liseerde variant van de genoemde CA gasbewaring. Voor appels en peren is de methode snel populair geworden omdat het de bewaartijd verlengde tot bijna een jaar, hetgeen betekende dat de aanvoer van vers fruit vrijwel zonder seizoensinvloeden mogelijk werd; bijgevolg ook een sterke demping van de fl uctuatie in handelsprijzen voor fruit over het jaar. Op steeds meer landen

tuinbouwproducten wordt ULO met winst toegepast. Analyse van de werking van ULO laat zien dat slim wordt ingespeeld op de stofwisselingprocessen van het te bewaren fruit. Het gebied van zuurstofgehalten waarbinnen ULO optimaal werkt, is smal, zoals wordt geïllustreerd door onderstaande fi guur, die metingen weergeeft uit een Wagenings onderzoek. Een smalle marge van 0,8 tot 1,7 procent zuurstof in de bewaaratmosfeer geeft de laagste verbranding en zo de langste bewaarduur. De vorming van koolzuurgas (CO

2)

berust op twee elkaar opvolgende, cyclisch werkende stofwisselings-processen: de Glycolyse (gisting of fermentatie) en de Krebs- of

citroenzuurcyclus. Deze cycli breken in opvolgende enzymati-sche reacties de basissuiker glucose af. Deze verbinding met zes koolstof atomen (C6), wordt aldus verbrand tot koolzuur, water en energie. De CO

2 wordt uitgestoten en de

energie wordt in de vorm van de energierijke verbinding ATP getransporteerd in het planten-weefsel. De anaerobe Glycolyse of gisting, die geen zuurstof (O

2) gebruikt,

verandert de C6 glucose in twee C2 suikers, twee CO

2 moleculen en 2

ATP. Vervolgens zet de aerobe Krebs cyclus de C2 suikers om in vier CO

2

moleculen en 38 ATP, en gebruikt hiervoor wel O

2. De Glycolyse wordt

gehinderd door O2 en stopt geheel

Respiratieve koolzuurgasproductie door Elstar en Jonagold appels en spruiten als functie van het zuurstoggehalte.




BELANG VAN KOUDE

bij zuurstofspanningen van 3 tot 4 procent. De Krebs cyclus daarente-gen is afhankelijk van O

2 en versnelt

sterk bij toenemende O2 -gehalten.

De gemeten respiratiecurve in de fi guur is dus een resultante van de samenwerking van de Glycolyse en de Krebs cyclus, dus van gisting en verbranding. In wezen volgt de ULO methode de natuur in de winter waar vissen onder het ijs, kikkers in de modder en dieren in winterslaap hun stofwisseling terugbrengen op vergelijkbare wijze tot puur overlevingsniveau.

SmaakvernietigingEen zuurstofvrije omgeving is desastreus voor bewaring van fruit omdat het vruchtweefsel dan geheel overgaat op gisting en zijn suikervoorraad versneld afbreekt om voor overleving maar energie te krijgen. Alcohol en andere C2

afvalproducten hopen zich hierbij op en vernietigen de smaak van het fruit. Bij 1 procent O

2 is de gisting

tot een fractie verminderd en komen de oxidatieve reacties van de Krebs cyclus weer op gang. Deze laatste nemen eerst snel en daarna afnemend toe met de stijging van het O

2 -gehalte tot normale propor-

ties in lucht (20,95 procent). Rond het minimale niveau van 1,3 procent O

2 vertoont het geprodu-

ceerde CO2 een minimum en wordt

de ULO-bewaring gestuurd; het precieze niveau is fruitsoorten soms jaarafhankelijk. Jonagold appels worden bewaard tot eind juli bij 1°C, 4 procent CO

2 en 1,1 procent

O2. Een houdbaarheid van negen

maanden dus; bij alleen mechani-sche koeling is dit ruim drie maan-den en onder ouderwetse CA-scrub omstandigheden 6,5 maand. De fi guur geeft ook aan de globale

invloed van het CO2 -niveau op de

respiratie. Daarnaast kan nog enige winst worden behaald door sporen ethyleen uit de bewaaratmosfeer te verwijderen teneinde een begin-nende afrijping van fruit verder te vertragen. ULO bewaring van andere producten is verder in ontwikkeling. Winsten in kwaliteit en bewaarduur zijn inmiddels bekend van veel climacterische fruitsoorten (pruim, avocado, banaan) en van groentes als winterwortels, witlof, kool, asperges en ook bloembollen.Daarnaast heeft ook de verpak-kingstechnologie van verse groente en fruit geprofi teerd van ULO kennis; de gekoelde bewaring van consumentenporties kan aanmer-kelijk worden verlengd door lage zuurstofspanningen aan te brengen binnen de verpakking. ULO bewaarcellen in de praktijk zijn

Principeschema van een ULO bewaarcel.




BELANG VAN KOUDE

grote ruimten die gasdicht en goed geïsoleerd moeten zijn, en beschik-ken over veilige installaties met meet- en regelsystemen voor het binnen nauwe grenzen constant houden van de temperatuur, vochtigheid en gassamenstelling. Door toepassing van internet kunnen bewaarcellen tegenwoordig op afstand worden bewaakt. Technologie, schaalvergroting en rendement hebben bepaald dat ULO bewaring in de praktijk wordt uitgevoerd met capaciteiten van meerdere honderden tonnen fruit per bewaarcel. Het fruit wordt gestapeld in kubieke meter kratten met voldoende ruimte voor gaswis-seling van het fruit. De fi guur op pagina 24 geeft het principeschema van een ULO bewaarcel weer met enige richtwaarden voor appels en peren. Bewaarcellen zijn uitgerust met apparatuur voor koeling en luchtcirculatie.

OverdrukEen toevoer van stikstof zorgt voor een kleine overdruk die geëgali-seerd wordt door kleppen voor overdruk en onderdruk en gebuf-ferd door een balgballon of bu� er-long bovenop de bewaarcel. Gebruikte O

2 wordt aangevuld door

een beluchtingsventilator. Stikstof wordt gegenereerd uit lucht door moleculaire fi ltratie of zuurstof-adsorptie. Voor de afvoer van de respiratie CO

2 gebruikte men

vroeger meestal natronloog dat CO

2 bindt tot natriumcarbonaat;

tegenwoordig is dit meestal een scrubber met actieve kool. In moderne installaties kan ethyleen worden afgevangen via katalytische verbranding en warmteterugwin-ning.Gewoonlijk wordt het fruit gewas-sen voordat de bewaarcel ermee wordt gevuld. Hierbij moet ook gesorteerd worden want de vrucht-huid mag niet beschadigd zijn omdat een beschadigde vrucht een haard van infectie is. De foto toont zo’n schimmelinfectiehaard in een krat met Elstar appels bij de ontla-ding van een ULO bewaarcel. Bij

het wassen en drogen van het fruit daalt de temperatuur reeds enige graden. Na inslag van het fruit in de cel wordt de partij verder lucht-gekoeld; tegelijkertijd daalt het zuurstofgehalte van de ingesloten atmosfeer door de fruit ademhaling. Bij de opening van een ULO bewaarcel na de bewaarperiode is grote voorzichtigheid geboden vanwege het lage zuurstofniveau; de cel kan pas betreden worden na goede verluchting.

Krat met Elstar appels met schimmel infectiehaard na ULO bewaring.

Samenvatting

ULO Bewaring, tussen Gisting en Verbranding

Dit artikel in de serie over conser-vering van voedingsmiddelen door koudeketens behandelt de ULO (ultra-low-oxygen) bewaring bij laag zuurstofgehalte van fruit en andere tuinbouwproducten. Deze ruim twintig jaar oude en inmiddels veel toegepaste metho-de is een optimalisatie van de vroegere Controlled Atmosphere (CA) bewaring. Appels en peren kunnen hiermee langdurig tot bijna een jaar worden bewaard on-der behoud van hun eetkwaliteit, waardoor seizoenfl uctuaties in de aanvoer deels tot het verleden behoren. Door handhaving van een lage temperatuur juist boven het vriespunt en het zuurstofge-halte in de bewaarcel rond 1,3 vol%

wordt de ademhaling geminimali-seerd. Dit zuurstofniveau zorgt ervoor dat enerzijds geen gisting optreedt en anderzijds de verbran-ding minimaal is, zodat het fruit zijn reserves maar heel langzaam verbruikt. Uitvoering in de praktijk vindt plaats in grootschalige bewaarcellen die enkele honder-den tonnen fruit bevatten.

Summary

ULO Storage, between Fermenta-tion and Combustion

In this paper in the series on cold chain food preservation, describes ULO storage of fruits at very low oxygen levels. This technique which was developed about 20 years ago, is an optimization of the older Controlled Atmosphere storage technique. Pears and apples can thus be stored for almost one year making possible a nearly season independant stream of fruits. Average storage conditi-ons are: temperature just above freezing point, oxygen level around 1,3 % and a few % of carbondioxide. This keeps respira-tion as low as possible; it prevents fermentation and minimizes com-bustion of fruit reserves. ULO storage units in practice contain several hundreds of tonnes of fruit.


Notified Body voorDrukapparatuur (PED)GESPECIALISEERD IN KOUDETECHNIEK

Alle PED modules(met of zonder ISO kwaliteitssysteem)Kostenbesparend EG-typekeur(met of zonder ISO kwaliteitssysteem)Soldeer- en laskwalificatiesKeuring voor IngebruiknemingBeoordelingen PGS 13Periodieke herkeuringen (volgens WBDA)

Referenties: Assumburg Koeltechniek, BDA Cooling B.V., Bort de Graaf Koel- en Kli-

maattechniek, Carrier Refrigeration Benelux B.V., De Baronie Koel- en Vriestechniek, De Laat

Koudetechniek, ECR Nederland, Fridina B.V., Friga Systems, Frimex Retail Services BV, GEA

Refrigeration Netherlands N.V., Govers Koeltechniek B.V., Hegeman Koudetechniek, IBK Compac,

IBK Koudetechniek B.V., Ingenieurs- en Handelsburo Wijbenga, Koel en Airco Service KAS BV,

Koelgroep Dorenbos, Koelplan Airconditioning B.V., Koeltechniek Verhoog B.V., Koeltechnisch

Buro Raamsdonksveer, KOELTEX BV, Lassche & Keizer BV, Limburgse Koelindustrie Liko B.V.,

MUR Conditioning BV, Nijssen Koeling, NVKL Zoetermeer, Omega Engineering, PCT International,

Pool Koudetechniek, Renselaar Koeltechniek, Romijnders Koudetechniek B.V., Rosval Production

& Development B.V., Saval Airchilling & Freezing, Servex Koel- en Vriestechniek, T&S Klimaat-

techniek, Technicool B.V., Tolsma Techniek Emmeloord b.v., Trane Airconditioning B.V., Van

Abeelen Koeltechniek b.v., Van den Reek Koeltechniek B.V., Van der Laan Koeltechniek B.V., Van

Gerven Koeltechnische Unitbouw B.V., Van Kempen Koudetechniek B.V., Veld Koeltechniek BV,

VHI Koudetechniek BV, Wolter & Dros TBI Techniek B.V., Wooning Airconditioning.

NoBo/AKI-nummer 1242Hertzstraat 14, 6716 BT EdeTelefoon 0318 - 55 11 06, Fax 0318 - 55 13 22E-mail: [email protected], www.energieconsult.nl

Toepassingsgebieden JETsystemen;• fabriekshallen en lashallen,• magazijnen en distributiecentra,• voedselverwerkende industrie,• sporthallen en zwembaden,• concertzalen, theaters en discotheken,• multifunctionele evenementenhallen,• winkels, bouwmarkten,• atria en binnentuinen, • kantoorruimten, hotelkamers, • scholen, klaslokalen.

Voor een vrijblijvend advies en/of een presentatie van de toepassingsmogelijk-heden kunt u contact opnemen met dhr. R. Langeweg

SMITSAIR-JETsystemen B.V.Tel. 0297-564455

Fax 0297-569296

e-mail: [email protected]

internet: www.smitsair.nl

-JETsystemen

• PROJECTMATIGE AANPAK • LUCHTVERDELING OP MAAT • SNELLEINSTALLATIE • LAAG ENERGIEVERBRUIK • WEINIG TRANSPORTKANALENNODIG • TOCHTVRIJ EN HOMOGEEN KLIMAAT • HOOGINDUCEREND SYS-TEEM • INCLUSIEF INBEDRIJFSTELLING • ONDERHOUDSVRIJ • GESCHIKTVOOR KOELING, VERWARMING EN VENTILATIE •

Smitsair adv. 190 x 130 B 19-12-2011 15:00 Pagina 1




CRYOTECH-KOELSYSTEEM

Wat is CryoTech?CryoTech is een type koelmotor die, in tegenstelling tot de conventio-neel aangedreven koelmotor, op vloeibare CO

2 werkt. Het geheim

achter de CryoTech koelinstallaties van Thermo King is het gebruik van gerecycled vloeibaar koolzuur (CO

2)

als koudemiddel in een indirect opencircuitsysteem. Het innova-tieve van dit systeem is dat dit koolzuur niet de laadruimte in wordt geblazen. Er wordt dus geen

Thermo King hee� een installatie die gebruiktmaakt van gerecycled CO2: de CryoTech. Het is een goed alternatief in

geconditioneerd transport. Schoon, snel en stil.

Tekst ir. Bart W. EzendamCryoTech Operations Leader Thermo King Ingersoll Rand

zuurstof verdrongen. Hierdoor blijft de kwaliteit van geconditioneerde producten gewaarborgd, evenals de veiligheid van de chau eur tijdens het laden en lossen. Immers, CO

2 is

nadelig als de concentratie te hoog is. Voordat het expandeert, bevindt deze CO

2 zich in vloeibare vorm in

een enorme roestvrijstalen dubbel-wandige vacuüm geïsoleerde ronde tank, doorgaans gemonteerd onder de vrachtwagen of trailer.

CryoTech goed alternatief in geconditioneerd transport


Het Thermo King CryoTech sys-teem is ontworpen voor de meest veeleisende winkel- en stadsdistri-butiebedrijven. CryoTech is een duurzame oplossing die 100 procent betrouwbaar is op het gebied van temperatuurbeheer, milieu en geluid. Kortom: schoon, snel en stil.

Waarom CryoTech?De milieueisen worden steeds strenger en CO

2 uitstoot is een hot

item geworden vanwege het broeikase ect.Het is jammer dat CO

2 bestempeld

wordt als een vervuiler; dat dient te worden rechtgezet. CO

2 is namelijk

een onderdeel van ons natuurlijk kringloopproces. Het probleem is echter dat wij met z’n allen te veel CO

2 produceren en het natuurlijk

kringloopproces niet meer in evenwicht is. De mens zelf is een producent van CO

2, maar de

grootste producenten zijn het verkeer en de fabrieken waar fossiele brandsto en worden verbrand. Open CO2-verwarmingscircuit.Open CO2-koelcircuit.

27_30_Thermo_King.indd 27 16-01-13 09:47




Wat wordt er tegenwoordig gedaan met een overschot aan CO

2? Er

wordt geprobeerd om zoveel moge-lijk producten weer te hergebruiken en dus wordt er gerecycled. Dit recyclen kan en gebeurt ook al met CO

2. Te denken valt aan koolzuur in

frisdranken, brandblussers en de glastuinbouw om groei van gewas-sen te stimuleren. Zelfs het trans-port van menselijke organen wordt uitgevoerd met gerecycled CO

2,

maar dan in vaste vorm in plaats van vloeibare vorm.Thermo King heeft een installatie die gebruikmaakt van gerecycled CO

2, genaamd de CryoTech. Een

goed alternatief in geconditioneerd transport.

Hoe ziet de technologie eruit?De CryoTech koelinstallatie is opgebouwd uit een tank gevuld met vloeibaar CO

2 en

gasvorming CO2

om de tank op druk te houden. Het vloeibare CO

2

wordt via twee kleppen door een verdamper geleid waar het de kans krijgt te verdampen tot in de gasfase. Dit verdampingsproces onttrekt warmte uit

het compartiment van de vracht-wagen of trailer. Er komt dus geen CO

2 in de laadruimte. Na het

verdampen wordt de gasvormige CO

2 onder de vrachtwagen geleid.

Via een uitlaat met demper komt het in de atmosfeer. Waar de meeste koelinstallaties gebruikmaken van dieselbrandstof en HFK koudemiddelen, gebruikt de CryoTech koelinstallatie gerecycled CO

2. Dit CO

2 is een industrieel

afvalproduct dat vrijkomt bij industriële processen zoals de productie van kunstmest of olieraf-fi nage. De CO

2 die tijdens dit proces

in de atmosfeer vrijkomt, wordt afgevangen en, na reinigen en vloeibaar maken, hergebruikt voor de CryoTech koelsystemen. Het

gebruik van vloeibaar koolzuur in de CryoTech systemen betekent tevens dat er geen uitstoot van onnatuurlijk koudemiddel is (de uitstoot van 1 kg koudemiddel R404A staat gelijk aan een emissie-waarde van 3922 kg aan CO

2-uit-

stoot). Koelen met koolzuur is onder andere door het niet gebruiken van diesel en onnatuurlijke koudemid-delen tot meer dan 75 procent milieuvriendelijker dan de traditio-nele diesel aangedreven systemen. Naast groen is koelen met CryoTech ook nog eens uiterst stil. Het CryoTech-systeem, dat de PIEK normen ruim overtreft, is dan ook voorzien van een PIEK certifi caat. Uit testen blijkt dat CryoTech-units op het moment dat een koelsys-

Gemiddelde jaarlijkse CO2-emissies van diverse sy-stemen.

Vergelijk geluidsproductie CryoTech met con-ventionele transportkoelunits.

Schema CryoTech-systeem

Geluidsdruk in (dBA) van verschillende geluids-bronnen.

27_30_Thermo_King.indd 28 16-01-13 09:47




teem het meeste lawaai maakt (tijdens verlaging van de tempera-tuur) ruim 90 procent stiller is dan vergelijkbare huidige systemen. Hiermee is CryoTech het stilste transportkoelsysteem ter wereld in zijn klasse.Tevens is de snelheid van het terugkoelen van laadruimte met het CryoTech systeem drie keer sneller dan de conventionele machine.

Gezien de unieke aard van de technologie, waaronder de afwe-zigheid van een condensor, veran-dert de capaciteit van deze instal-laties niet als de omgevings-temperatuur stijgt of daalt. Vooral bij distributie met verschillende afl everadressen kan de temperatuur sneller hersteld en nauwkeuriger geregeld worden. Hierdoor is de kans dat producten verloren gaan

minimaal en zijn producten langer houdbaar.

Waar komt die CO2 vandaan?De CO

2 die momenteel in

Nederland wordt aangeboden bij de vulstations van Thermo King komt van Yara Gas. Deze CO

2 wordt afgevangen bij de

productie van kunstmest in de fabriek in Sluiskil in Zeeuws-Vlaanderen.De introductie op de Neder-landse markt is begonnen met een test bij vervoerder Peter Appel voor supermarktketen

Spar. Deze test heeft uitgewezen dat de CryoTech in staat is om aan de vergaande verwachtingen van Spar te kunnen voldoen: het

op temperatuur houden van producten tijdens transport in koude maar zeker ook in warme dagen. Peter Appel Transport heeft in opdracht van Spar inmiddels 51 CryoTech-koelinstallaties aange-schaft. Andere vervoerders die rijden met CryoTech-koelinstalla-ties zijn: Redder Staphorst, Dasko, Tielbeke, Donderwinkel, Euser,

Verloop retourluchttemperatuur gedurende terug-koelen van de laadruimte.

CO2-productie en -gebruik.

Ingersoll Rand Climate Solutions

De divisie Climate Control Tech-nologies van Ingersoll Rand levert apparatuur en diensten voor het beheren van tempera-tuurgecontroleerde omgevingen voor voedingsmiddelen en andere bederfelijke producten waaronder zowel oplossingen voor transport als vaste units. Productmerken zijn Thermo King®, een wereldleider op het gebied van temperatuurbe-heerssystemen voor de trans-portsector, en Trane®, een fabrikant van koelapparatuur voor stationaire koel-en aircon-ditioninginstallaties.

27_30_Thermo_King.indd 29 16-01-13 09:47




Thermo KingThermo King is wereldleider op het gebied van temperatuurbe-heersing tijdens transport. De markt wordt bediend vanuit elf productiefaciliteiten en door ruim achthonderd distributeurs in de hele wereld. Het bedrijf levert een breed scala aan koelen verwarmingsunits voor voertuigen van ieder formaat, van kleine bestelwagens tot grote opleggers, evenals containers die door de lucht of over zee worden vervoerd. Daarnaast levert Thermo King verwarming-, ventilatie- en airconditioningap-paratuur voor passagiersbussen en lightrail. Ook biedt Thermo King program-ma’s voor onderhoudservice en fi nanciering aan, evenals een reeks accessoires en tempera-tuurbewaking- en traceringappa-ratuur. Meer informatie op de website www.thermoking.nlThermo King is een bedrijfson-derdeel van Ingersoll Rand, een toonaangevend, gediversifi eerd productiebedrijf dat in de hele wereld producten, diensten en geïntegreerde oplossingen levert aan uiteenlopende bedrijfstakken zoals de transportbranche, fabrikanten, de bouw en de landbouw. Meer informatie: www.ingersollrand.com.

Meer informatieThermo KingIngersoll Rand Driemanssteeweg 603084 CB RotterdamNederland T: 010-2100666E: bart [email protected]: www.thermoking.nl

Vlug, Heilpoeg, Assies, Dijkgraaf-Reinders, Febo, Dekamarkt, 020stadsdistributie, Jooren en niet te vergeten St. van den Brink. In totaal zijn er inmiddels meer dan 120 eenheden actief in Nederland.

VulstationsEen CryoTech-koelinstallatie moet gevuld worden met CO

2. Dat kan

niet zomaar. Dat is een moeilijk te beheersen proces en daarom zijn dispensers ontwikkeld door de fi rma Yara en Thermo King die dit eenvoudig mogelijk moeten maken. De namen van de dispen-sers zijn Silenci of Silenci Light. Bij een Silenci in optimale allocatie is de tanktijd van een 430 liter (maximaal tankinhoud) tank 8 minuten en dat staat gelijk aan ongeveer 500 kg vloeibare CO

2.

Er zijn in totaal zeven tanklocaties in Nederland: Zwolle, Heerenveen, Amsterdam, Waalwijk, Apeldoorn, Alkmaar en Hengelo.Voor een onbemand vulstation is naast een Silenci ook een tanksilo nodig, die is gevuld met vloeibare CO

2.. Via buizen en slangen wordt

de vloeibare CO2 vervolgens naar

de dispenser getransporteerd waar het onder druk (8-10 bar) in de tanksilo van de vrachtwagen wordt geperst.

Het niveau van de tanksilo op het terrein wordt via Telematrie door de fi rma Yara in de gaten gehouden. De afrekening van het afgenomen CO

2 wordt gedaan via GPRS die in

de Silenci dispenser is ingebouwd. Op het hoofdkantoor van Thermo King Transportkoeling wordt vervolgens de afrekening gereali-seerd. Doordat sprake is van een automatisch systeem wordt het voor de chau eur eenvoudiger om te tanken, met minder handelingen.De locatiekeuze voör een vulstation is strategisch. Afhankelijk van de vraag, wordt bepaald waar een vulstation moet komen. Een vervoerder wil liever niet omrijden om CO

2 te tanken en de tankstati-

ons moeten dus op de route liggen van of naar een laad- of lospunt. Het identifi ceren van een goede locatie is dus al een uitdaging. Vervolgens moet voor een vulsta-tion een gedegen fundering gemaakt worden om een 12 meter hoge silo van 52 ton te kunnen dragen (87 ton in totaal).

BeschermenOok moet er nog een hekwerk omheen gemaakt worden tegen onbevoegden en moet er een aanrijdbeveiliging komen om de dispenser te beschermen tegen aanrijden door bijvoorbeeld vracht-auto's. Er moet in elk geval elektra aanwezig zijn en dit is doorgaans niet voorhanden. Om dit alles te kunnen aanleggen moet je dus eerst een stuk grond zoeken, uitvinden wie de eigenaar is, een contract afsluiten met deze eige-naar voor de huur van de grond en als laatste zorgen dat de benodigde vergunningen aanwezig zijn om een en ander te kunnen bouwen.Mocht er onverhoeds interesse zijn van een transporteur om met CryoTech-koelinstallaties te gaan rijden, dan kan er altijd contact opgenomen worden met Thermo King om na te gaan of er al een vulstation in de nabije omgeving aanwezig is of dat er wellicht plannen zijn voor de realisatie van een nieuw vulstation.CO2-vulstation.

27_30_Thermo_King.indd 30 16-01-13 09:47

l Propaan-chillersl Propaan-warmtepompenl Propaan/CO2-cascade systemenl CO2-transkritische systemenl NH3-compressorpackagesl NH3-chillers

Koelenmiddelen

Cool Green Solutions BV - Spoorstraat 10 - 4431 NK ‘s-Gravenpolder - The Netherlands

M: [email protected] - T: +31(0) 113 - 22 28 33

De enige gegarandeerde

lange-termijn-oplossing!

Luchtgekoelde chillers • Verrijdbare airconditioners Luchtbehandeling • Luchtgekoelde dakunits

Computerunits • Koelcontainers • Koeltorens Dieselgeneratoren SuperSilent • Brandstoftanks

Aansluitkabel • Verdeelkasten • Transformatoren Appendages • Specials Bel voor al uw koel vragen: 035 - 62 80 377

Fax 035 - 62 80 379 • [email protected] • www.easycool.nl

VERHUURVANKOELINGENSTROOM

31_32_advertentie.indd 31 16-01-13 09:49

RegelventielenAirpurgersHandafsluitersCapacitieve niveauschakelaars

Natuurlijk de beste oplossing

Koelproces onder controle!

+31 (0)345 68 15 49, [email protected], www.wijbenga.nl

Eenvoudige installatie van koelsystemen met de testo 557.• Temperatuurmeting en automatische

berekening van oververhitting en onderkoeling.• Geïntegreerde vacuümmeting voor

evacuatie van systemen.• 4-weg ventielblok voor snel werk.

www.testo.nl/manifold

Sluit aan,meet, klaar!

23 0

983

13H

G-0

1

Bezoek Testo op de Klimaatvak in Gorinchem !

13HG-01 - RCC 14-1-2013 14:57 Pagina 1

31_32_advertentie.indd 32 16-01-13 09:49



Tegenwoordig worden duurzame regionale datacen-ters gebouwd die zijn geba-

seerd op het gebruik van buitenlucht in combinatie met verdampings-koeling. Deze duurzame oplossing maakt gebruik van het verdampen van water om de lucht af te koelen en tevens door slim gebruik te maken van de eigenschappen dat

Een datacenter ofwel rekencentrum voor bedrijfskritische ICT-apparatuur zoals servers, hee� diverse voorzieningen zoals klimaatbeheersing, brandmeldsysteem en back-up energie/(nood)stroomvoorziening. Daarnaast bevat zo’n datacenter ook snelle internetverbindingen en is voorzien van fysieke veiligheidsmaatregelen met toegangscontrole en camerabewaking. Voorheen hadden bedrijven ieder hun eigen serverruimte (vaak een veredelde bezemkast met energieverslindende comfort airconditioninginstallaties) waarin hun ICT-apparatuur was geplaatst.

Tekst ing. Dick HavenaarVoorzitter redactieraad RCC K&L

koude lucht daalt en warme lucht stijgt. De implementatie van deze drie natuurkundige principes vormen de basis voor het klimatise-ren van datacenters met extreem laag energiegebruik.In dit tweede deel wordt ingegaan op de werking van dit innovatieve DataCenterKoelingTM systeem dat zich kenmerkt door een extreem

DataCenterKoelingTM

Klimatisering voor extreem laag energiegebruik (deel 2)

KOELING DATACENTER

laag energiegebruik en hierdoor ook zorgt voor een extreem lage CO

2-uitstoot.

WerkingZoals bekend stijgt warme lucht en daalt koude lucht en wordt door het verdampingsproces van water, de lucht er omheen sterk afgekoeld omdat daaruit de benodigde

MvdW:Beeld op pagina 35 links onderaan vervangen door Foto/tekening koel-principe SC.

Is koelprincipe SC de naam van de afbeelding of bedoelt u een andere? Deze staat namelijk niet op de ftp (AN)

MvdW:Juiste beeld (KoelprincipeSC) wordt in fpt gezet.Fotobijschriften p. 34, p. 35 rechtboven en p. 38 dichter op het beeld plaatsen.Fotobijschrift van p. 34 over 2 regels plaatsen.

Is het nog mogelijk om het chapeau DataCenterKoeling TM in hetzelfde typogram te maken als de headline?

p33:Het bijschrift bij het linkerplaatje moet onder het rechterplaatje (foto boven worden gezet). Onder de linkerfoto moet het volgende bijschrift:Rechts twee stuks energiezuinige EC-ventilatoren en links de fi lters.

Onder de tekening op p33 moet het volgende bijschrift (TM moet in superieur erachter):Actief Koeldak TM.

Alles aangepast n.a.v. de mail! (KU)

Rechts twee stuks energiezuinige EC-ventilatoren en links de filters. Actief Koeldak ™.

Detail 19”-racks.

33_37_Datacenterkoeling.indd 33 16-01-13 09:50



KOELING DATACENTER

energie wordt onttrokken. Deze drie natuurkundige principes vormen de basis van deze duurzame oplossing voor het klimatiseren van datacenters. Veel traditionele koelsystemen blazen te veel koele lucht met een te hoge snelheid in de ‘koudestraat’ van het datacenter. (zie onderstaande foto). Dat kan beter en e� ciënter, vond Jo van de Pas, directeur van Data Center Infra Solutions. De koude lucht wordt nu individueel per corridor (kou-destraat) naar de ICT-apparatuur

getransporteerd. De oplossing die gevonden is met het ActiefKoel-dak™, verdeelt de geklimatiseerde lucht met een kleine overdruk zeer gelijkmatig over de ‘koudestraat’ van het datacenter. Daardoor nemen de kleine ventilatoren in de te koelen ICT apparatuur (geplaatst in de 19” racks) eenvoudig elk de gewenste variërende hoeveelheid koellucht tot zich. Altijd precies de hoeveelheid die nodig is, en niet meer dan dat. Daardoor is veel minder energie nodig om te koelen

dan in het geval van een conventi-oneel koelsysteem. Milieuvriende-lijk, en ook in fi nancieel opzicht erg interessant.

KoelingDe modulaire van roestvast staal gefabriceerde klimatiseringsunit is voorzien van zeer goede fi jnstof luchtfi lters en heeft altijd twee stuks energiezuinige overgedimensio-neerde EC-ventilatoren die voor de benodigde luchtverplaatsing zorgen. Die beproefde GreenTech EC-technologie ventilatoren van ebmpapst, draaien daarbij op laag toerental, waardoor er zeer weinig elektrische energie wordt gebruikt. Door deze selectie van ventilatoren en ontwerp op laag toerental met een laag energiegebruik is er altijd een groot potentieel aan drukop-bouw en luchtopbrengst beschik-baar indien zich calamiteiten voordoen waardoor de maximale beschikbaarheid wordt gegaran-deerd. De warmte uit het datacenter wordt hergebruikt en gemengd met de benodigde directe buitenlucht tot de gewenste luchttemperatuur is bereikt. In Nederland is de omge-vingstemperatuur de meeste dagen van het jaar koud genoeg om de vereiste koeling aan een datacenter te kunnen leveren. Tijdens gemid-deld 350 uur van de 8760 uur per jaar, dat het daarvoor wel te warm is, wordt die buitenlucht extra gekoeld. Deze afkoeling vindt plaats in de warmtewisselaar van Static-Cooling, die de lucht koelt door water te laten verdampen en daarbij de vrijkomende waterdamp direct naar buiten afvoert zodat het datacenter niet te vochtig wordt. Tijdens de winter gebruiken we de proceslucht juist wel om daarmee de koellucht extra te bevochtigen en statische elektriciteit te voorko-men. De StatiqCooler is een warm-tewisselaar (zie foto/tekening koelprincipe op p. 35) die bestaat uit een pakket kunststof platen. In die platen bevinden zich kanaaltjes waardoor de te warme buitenlucht geblazen wordt. De kunststofplaten

Koudestraat met textiel luchtverdeel- en inblaaskanaal met weerstand >10Pa voor gelijkmatige luchtverdeling.




KOELING DATACENTER

zijn aan de buitenzijde voorzien van een hygroscopisch vlies dat continu bevochtigd wordt met water; er vormt zich een waterfi lm op de buitenzijde van die platen. Door de waterverdamping wordt de daar-voor benodigde energie onttrokken aan de warme doorstromende lucht in die kanaaltjes die daardoor sterk

afkoelt. De gekoelde lucht wordt voor minimaal tweederde naar de koudestraten gevoerd en voor maximaal eenderde terug in het blok langs het hygroscopisch vlies geblazen waar het zich weer opwarmt waardoor die proceslucht extra vocht op kan nemen en daarna direct naar buiten afgevoerd wordt. Datacenter Infra Solutions zorgt met dit concept voor een oplossing die conform de ASHRAE standaard het hele jaar duurzaam, beschikbaar én zeer rendabel is.

RegelingHet gehele systeem wordt geregeld door een computergestuurde PLC regeling. Alle kleppen, ventilator-snelheden, luchthoeveelheden en temperaturen worden automatisch geregeld. Ook de staat van de fi lters, het waterverbruik voor de beno-digde koeling en het energiegebruik van de apparatuur worden geregis-treerd. Het systeem kan ook op afstand worden gemonitored en worden uitgelezen, terwijl ook het energiegebruik zowel momentaan als over langere perioden kan worden uitgelezen en uitgeprint. Alle data zijn en blijven beschikbaar. Voor service doeleinden kan de leverancier op afstand de installatie overnemen en controleren.

Transformator met omkasting.

Investeringen De investeringen van een DataCen-terKoelingTM systeem zijn afhanke-lijk van de locale omstandigheden maar meestal ongeveer gelijk aan die van de conventionele systemen die zijn voorzien van DX-waterkoel-systemen. Bij die investeringsver-gelijking is wel meegenomen dat er geen verhoogde vloeren meer nodig zijn voor de luchtverdeling en geen deurafsluiting van de koude straten meer nodig zijn en er een besparing wordt verkregen op de elektrische installatie (zie foto elektrische installatie) vanwege het geringe geïnstalleerde elektrisch aansluitvermogen voor de koelsys-

Energy Manager.

Elektrische installatie UPS (rechts) en verdeelinrichting (links).

Duurzame energieopwekking in Zoetermeer.Afkoelingsprincipe van de lucht met het koelblok of luchtwarmtewisselaar vanStatiqCooling.




KOELING DATACENTER

Meer informatie DataCenter Infra Solutions Akkerstraat 35084 HL Biest-HoutakkerT: 013 – 5056262M: 06-54661488E: [email protected]: www.datacenterkoeling.nl

ColoCenterHofplein 203032 AC RotterdamT: 079 – 7113500F: 079 – 7113501E: [email protected]: www.colocenter.nl

temen. Hiernaast worden als extra de exploitatie- en onderhoudskos-ten enorm gereduceerd, immers voor de primaire klimatisering zijn slechts twee ventilatoren in bedrijf en voor de verdampingskoeling is een waterverbruik van circa vijf liter per 1000 m3 lucht nodig gedurende slechts 350 uur per jaar.

KansenBij calamiteiten vindt nooit uitval plaats door redundantie (zie foto noodstroomaggregaat) en is er ook nog een interventiestand wanneer de regeling uit mocht vallen. Als er stroom is, dan is er ook koeling! De ervaring heeft aangetoond dat met het klimatiseringssysteem zelfs op een van de warmste dagen in 2012 de temperatuur van de lucht in de koude straat beneden de +24°C is

Noodstroomaggregaat is stand by voor uitval van het elektriciteitsnet.

gebleven. Het klimatiseringssys-teem zorgt voor een relatieve luchtvochtigheid die ver binnen de apparatuurgarantie eisen blijft. Er is geen extra apparatuur nodig voor het regelen van de luchtvochtig-heid. Er ontstaat geen oxidatie en Zinc Whiskers en er treedt bijna geen stofafzetting op. Het goed inregelen van een EUE

KLIMAAT <1,05

en het schoonhouden is de enige vorm van beheer en onderhoud. Indien een bestaand datacenter wordt voorzien van dit nieuwe klimatiseringssysteem kan de gebruiker zijn ICT-apparatuur uitbreiden met 25 procent en is er sprake van een return on invest-ment van zeker minder dan drie jaar, aldus Jo van de Pas, de ont-werper en leverancier van deze nieuwe en veelbelovende innovatie.


Bij GTEX vinden we het belangrijk om warme relaties met onze klanten te onderhouden. Dat doen we allereerst door onze klanten een professionele en gespecialiseerde dienstverlening te bieden op het gebied van industriële koudetechniek met natuurlijke koudemiddelen. We geven passende adviezen voor ieder vraagstuk op dit vakgebied en leveren daarnaast de hoogste kwaliteit in gereviseerde en gebruikte compressoren en componenten. Maar er is meer: GTEX is flexibel, snel, betrokken en ondernemend. We zijn betrouwbaar en integer: we werken voor producenten, leveranciers en installateurs, zonder in hun vaarwater te komen. Ook dát hoort bij de warme relatie met onze klanten.

Koude techniek, warme relaties

Meer weten? Patrick van Zwam vertelt u graag meer! Neem contact met ons op via 0487 510 756 of kijk op www.gtex.nl

Meer informatie DataCenter Infra Solutions Akkerstraat 35084 HL Biest-HoutakkerT: 013 – 5056262M: 06-54661488E: [email protected]: www.datacenterkoeling.nl

ColoCenterHofplein 203032 AC RotterdamT: 079 – 7113500F: 079 – 7113501E: [email protected]: www.colocenter.nl

Geïsoleerde koelleidingen

Flexibel en Snel

Zie ook onze website

© 13.005

Hygiënische stellingen voor koelen vriescel & grootkeuken • Modulair / Met uitneembare legvlakken• Vaste rekken of mobiele rekwagens • Voedingsgeschikte materialen (NF/NSF)• Eenvoudige montage zonder gereedschap

FERMOD bv • Glasblazerstraat 4 • 2984 BL RidderkerkTel: 0180-46 10 58 • Fax: 0180-46 35 69

E-mail: [email protected] • Web: www.fermodeurope.eu

Same-Day-Dispatch - Contacteer ons voor de nieuwe brochures

Tochtgordijnen voor positieve of

negatieve temperatuur

HardwareDeurbeslag voor

koelen vriesmeubelen

Uw servicepartner

13.005 NL- pub Fermod RCC.indd 1 1/9/2013 1:22:48 PM




De tweejaarlijkse beurs Klimaatvak in Evenemen-tenhal Gorinchem is drie

dagen lang dé ontmoetingsplek voor vertegenwoordigers, beslissers en ondernemers op het gebied van koudetechniek, airconditioning en luchtbehandeling. Fabrikanten, leveranciers en groothandelaren presenteren niet alleen hun novitei-ten, maar zoeken en onderhouden vooral het contact met collega’s en bezoekers. “Mensen krijgen het steeds drukker, maar persoonlijk contact blijft belangrijk”, weet beursorganisator Arnold Kerssies. “Het gaat niet alleen om de prijs van het product, ook de gunfactor speelt een grote rol. Het is niet meer zo dat tijdens beurzen enkel orders worden binnengehaald voor het hele jaar. Er komen echter wel leads die uitein-

Netwerken en breder oriënteren. Dat is het devies voor exposanten op Klimaatvak Gorinchem van 29 tot en met 31 januari. Tijdens deze tiende editie kijkt de klimaatsector naar kansen en ontwikkelingen voor het nieuwe jaar.

delijk met de juiste opvolging leiden tot extra omzet. Exposanten richten zich nu meer op het netwerken en willen zich laten zien aan de bezoe-kers; de bestaande, maar ook de nieuwe relaties.”

UitdagingKerssies denkt dat het cruciaal is voor bedrijven om zich tijdens de beurs aan een breder publiek te presenteren. “Het is een uitdaging voor exposanten om zich staande te houden in deze lastige tijden. Ze moeten er nu harder voor knokken en zich breder oriënteren. Door meer producten aan te bieden in plaats van één om zo een grotere doelgroep te kunnen benaderen, versterken ze hun marktpositie. Bij bedrijven die niet stil blijven staan, zie je wel een bepaalde groei, of

Zien en gezien worden in Evenementenhal Gorinchem

KLIMAATVAK 2013

tenminste stabiliteit in de omzet”, aldus de beursorganisator.De Koude en Klimaatstraat van eerdere edities van Klimaatvak is deze keer omgedoopt tot het Koude- en Klimaatplein, ingericht met medewerking van de KNVvK en de NVKL. Op het plein van 100 vierkante meter, omringd met

BEURSINFORMATIE

LocatieEvenementenhal Gorinchem

GeopendDinsdag 29 januari tot en met donderdag 31 januari van 13:00 tot 21:00 uur.

EntreeGratis na vooraanmelding op www.klimaatvak.nl

38_39_Klimaatvak.indd 38 16-01-13 09:51



KLIMAATVAK 2013

stands van exposanten, vinden tal van activiteiten plaats: lezingen over onder meer weten regelge-ving koudetechniek (F-gassenver-ordening en EPBD) en de introduc-

tie van natuurlijke koudemiddelen. Ook wordt er een wedstrijd fl are-optrompverbindingen maken georganiseerd. Iedere dag wordt een winnaar bekendgemaakt die een indoor skydivesessie voor twee personen wint. Kerssies: “In Neder-land zijn deze verbindingen een tijd verboden geweest vanwege angst voor gaslekkages. Maar sinds kort mag de techniek weer worden toegepast en met deze wedstrijden kijken we wie het nog beheerst.

Bezoekers van Klimaatvak hebben ook toegang tot de Installatie Vakbeurs en Sanitair Gorinchem, die alle drie in dezelfde hal plaats-vinden. Op de Installatie Vakbeurs

zijn branchegerichte informatie en producten te vinden op het gebied van onder meer verwarmingssyste-men, meet- en regelapparatuur en bevestigingsmaterialen. De vak-beurs Sanitair Gorinchem richt zich volledig op de sanitair- en tegel-branche. “Waar voorheen sanitair bij de Installatie Vakbeurs zat, is nu gekozen om dat deel apart te presenteren”, legt Kerssies uit. Vanuit de branche kwam de vraag om sanitair een eigen plek te geven.

In vorige edities was het technische sanitair wel vertegenwoordigd, maar niet de badkuipen, wasbakken et cetera. Nu heeft sanitair een eigen vakbeurs met een eigen aanpak.” Kerssies verwacht een lichte stijging in het bezoekersaan-tal ten opzichte van de laatste editie. “Zo’n 6500. Voor bezoekers is Klimaatvak heel interessant omdat ze de belangrijkste leveranciers kunnen ontmoeten en op een leuke manier op de hoogte blijven van de nieuwste ontwikkelingen en de veranderde wetgeving.”

Programma inlooplezingen Koude en KlimaatpleinDinsdag 29 januari15.30 uur: Alternatieven HFK’s R404A en R507A voor vriestoe-passingen17.30 uur: Restwarmte en het gebruik bij koelinstallaties19.30 uur: Introductie Natuurlij-ke Koudemiddelen

Woensdag 30 januari15.30 uur: Technische aspecten bij toepassen van CO2

17.30 uur: Alternatieven HFK’s R404A en R507A voor vriestoe-passingen19.30 uur: Wet- en regelgeving Koudetechniek (onder andere F-gassenverordening en EPBD)

Donderdag 31 januari15.30 uur: Introductie Natuurlij-ke Koudemiddelen17.30 uur: Wet- en regelgeving Koudetechniek (onder andere F-gassenverordening en EPBD)19.30 uur: Expansieventielen in relatie met productkoeling

BEZOEKERS VAN KLIMAATVAK HEBBEN OOK TOEGANG TOT DE INSTALLATIE VAKBEURS

EN SANITAIR GORINCHEM

Beursorganisator Arnold Kerssies: exposanten richten zich nu meer op het netwerken en willen zich laten zien aan de bezoekers.

38_39_Klimaatvak.indd 39 16-01-13 09:52



252 Acoustair Interko Warmtewisselaars & lawaaibeheersing Moerkapelle163 Air trade center Prominente leverancier van HVAC producten en diensten Nieuwerkerk aan de IJssel307 Albrand Vloerverwarming Didam152 Alfa Laval Benelux Leverancier voor de koeltechnische en HVAC markt Breda233 Altena Cleaning Reinigen en coaten koeltechniek, installaties Waalwijk241 Amga Machines en gereedschappen Hedel107 APAC Airconditioning Computerruimte Airconditioning Utrecht250 Arkey Sales CAD en BIM software voor de installatiebranche Houten206 Avans+ Aanbieder van postbachelor- en masteropleidingen Breda164 B&B Humidifi cation Luchtbevochtiging Huizen304 BASF Nederland Tegellijmsystemen Oosterhout123 Bitzer Benelux BVBA Bitzer Compressoren voor koelen warmtepomp installaties Hasselt (BE)255 Bonfi x Producent fi ttingen Zwolle151 Cevetech Groothandel Klimaattechniek Dordrecht142 Climalife Duurzame en innovatieve oplossingen voor thermische systemen Bergen op Zoom134 Conpro condensor Bescherming Reinigen en coaten klimaatinstallaties Dordrecht147 Cool Green Solutions Koudetechniek ‘s Gravenpolder230 Ctrack Benelux Fleetmanagement Papendrecht108 Cumulus Nederland Luchtbevochtiging en waterbehandeling Cuijck225 DAB Pumps Producent van pompen en pompinstallaties Drunen202 Dagblad de Telegraaf Abonnementenverkoop De Telegraaf Amsterdam149 Danfoss Leverancier koeltechnische componenten Schiedam167 De Marketier Techniek Klimaatbeheersing Winterswijk122 Delta Technics Engineering Delta Technics Engineering BV Breda215 Dero Uitgevers Uitgeverij Enschede129 Digitaal Schrijven ICT - dienstverlening Wijk bij Duurstede221 Double Energy GmbH Massage Düsseldorf (D)205 Duijvelaar Pompen Fabrikant van pompen en pompinstallaties Alphen aan den Rijn116 ECR-Nederland Innovatieve koudespecialist en Groothandel Nuenen131 Energiewacht Service organisatie verwarmings- en warmwater apparaten Assen247 Erkende Zelfstandige Keurmerk zzp’er in de bouw Geldermalsen158 Euroclima Nederland Luchtbehandeling ‘s Heerenberg157 Fenceworks Uitgever LeidenVergaderzaal 1 Feruzzi Presentaties over het gebruik van Social Media Zutphen318 Fila Industria Chima Reinigen, beschermen en onderhouden van vloeren en wanden San Martino di Lupari (IT)120 Freddomatic Koudetechniek & Luchtbehandeling Maastricht308 Fromac Rubinetteria Verkoop van sanitair producten zoals kranen, douches en toebehoren Marmentino Ville (IT)146 Gafco Altron Importeur van koudeen warmtetechniek Waddinxveen126 Gasco Nederland Groothandel voor Koeltechniek Delft145 Gea Goedhart Industriële Koeltechniek Sint-Maartensdijk260 Gilde Software Software Zenevaar231 Grand Innovation Sport, health, sauna, camping, utiliteitsbouw Tiel113 Hamapo De nieuwe generatie Koudetechniek Den Bosch248 Heating Direct Vloerverwarming Tholen238 Hilti Nederland Toeleverancier electrotechnische gereedschappen en bevestigingsmaterialen Berkel en Rodenrijs253 IMSO Waterabsorber Imso waterabsorber Amsterdam119 JCI-SABROE Industriële koudetechniek Dordrecht208 John Guest GmbH Fittingen/pijpleidingen en plastic systemen Bielefeld (D)160 KiwiHesta producent stoom- en H2O gevoede luchtverwarmers + importeur Reznor Budel110 KNVvK Koeltechnische kennis verspreiders Apeldoorn239 Krommenhoek Metals Metaalrecycling Rotterdam224 KTC Klimaat en koeltechnische componenten Amersfoort166 Kusters Technische handelsondern. Gree Airconditioning Venlo161 Lokring Benelux Leidingverbindingen voor de koeltechniek Alblasserdam204 Lubron Waterbehandeling Waterbehandeling Oosterhout115 Marefsup Koeltechniek ‘s Hertogenbosch243 Mark Industriële klimaattechniek Veendam135 Micronevel Luchtbevochtiging Alkmaar212 Mijn Energiefabriek Groothandel in systemen voor duurzame energie Hardenberg203 Mijndak Folie Dakmaterialen Dakmaterialen platte daken / Ecofl ox Westendorp148 MRC Transmark Technische Groothandel - Industriële koudetechniek Waddinxveen232 Multi-import Airconditioning en toebehoren Rotterdam251 MW-Instruments Test- en meetinstrumenten Almere117 N.V. Mayekawa Europe Industrial compressors Zaventhem (BE)244 Nathan Import/Export Totaaloplossingen in klimaattechniek Duiven217 Natutech Groothandel duurzame energie Barendrecht223 NKI Neede Leidingsystemen Neede118 NVKL Branchevereniging Zoetermeer311 Olympia Retail Groothandel & Distributie in Sanitair Zaltbommel304 PCI Augsburg GmbH Tegellijmsystemen Oosterhout

Deelnemerslijst

KLIMAATVAK 2013

40_41_Klimaatvak_deelnemerslijst.indd 40 16-01-13 09:52



KLIMAATVAK 2013

KOUDEEN

KLIMAA TPLEIN

toiletten

algeheel rookverbod

verboden voor honden

nooduitgang

brandslangBRANDSLANG

algeheel rookverbod


nooduitgang

brandslang

NOODUITGANG

algeheel rookverbod


nooduitgang

brandslang

ALGEHEEL ROOKVERBOD

SANITAIR

INSTALLATIE

KLIMAATalgeheel rookverbod


nooduitgang

brandslang

algeheel rookverbod


nooduitgang

brandslang

252 Acoustair Interko Warmtewisselaars & lawaaibeheersing Moerkapelle163 Air trade center Prominente leverancier van HVAC producten en diensten Nieuwerkerk aan de IJssel307 Albrand Vloerverwarming Didam152 Alfa Laval Benelux Leverancier voor de koeltechnische en HVAC markt Breda233 Altena Cleaning Reinigen en coaten koeltechniek, installaties Waalwijk241 Amga Machines en gereedschappen Hedel107 APAC Airconditioning Computerruimte Airconditioning Utrecht250 Arkey Sales CAD en BIM software voor de installatiebranche Houten206 Avans+ Aanbieder van postbachelor- en masteropleidingen Breda164 B&B Humidifi cation Luchtbevochtiging Huizen304 BASF Nederland Tegellijmsystemen Oosterhout123 Bitzer Benelux BVBA Bitzer Compressoren voor koelen warmtepomp installaties Hasselt (BE)255 Bonfi x Producent fi ttingen Zwolle151 Cevetech Groothandel Klimaattechniek Dordrecht142 Climalife Duurzame en innovatieve oplossingen voor thermische systemen Bergen op Zoom134 Conpro condensor Bescherming Reinigen en coaten klimaatinstallaties Dordrecht147 Cool Green Solutions Koudetechniek ‘s Gravenpolder230 Ctrack Benelux Fleetmanagement Papendrecht108 Cumulus Nederland Luchtbevochtiging en waterbehandeling Cuijck225 DAB Pumps Producent van pompen en pompinstallaties Drunen202 Dagblad de Telegraaf Abonnementenverkoop De Telegraaf Amsterdam149 Danfoss Leverancier koeltechnische componenten Schiedam167 De Marketier Techniek Klimaatbeheersing Winterswijk122 Delta Technics Engineering Delta Technics Engineering BV Breda215 Dero Uitgevers Uitgeverij Enschede129 Digitaal Schrijven ICT - dienstverlening Wijk bij Duurstede221 Double Energy GmbH Massage Düsseldorf (D)205 Duijvelaar Pompen Fabrikant van pompen en pompinstallaties Alphen aan den Rijn116 ECR-Nederland Innovatieve koudespecialist en Groothandel Nuenen131 Energiewacht Service organisatie verwarmings- en warmwater apparaten Assen247 Erkende Zelfstandige Keurmerk zzp’er in de bouw Geldermalsen158 Euroclima Nederland Luchtbehandeling ‘s Heerenberg157 Fenceworks Uitgever LeidenVergaderzaal 1 Feruzzi Presentaties over het gebruik van Social Media Zutphen318 Fila Industria Chima Reinigen, beschermen en onderhouden van vloeren en wanden San Martino di Lupari (IT)120 Freddomatic Koudetechniek & Luchtbehandeling Maastricht308 Fromac Rubinetteria Verkoop van sanitair producten zoals kranen, douches en toebehoren Marmentino Ville (IT)146 Gafco Altron Importeur van koudeen warmtetechniek Waddinxveen126 Gasco Nederland Groothandel voor Koeltechniek Delft145 Gea Goedhart Industriële Koeltechniek Sint-Maartensdijk260 Gilde Software Software Zenevaar231 Grand Innovation Sport, health, sauna, camping, utiliteitsbouw Tiel113 Hamapo De nieuwe generatie Koudetechniek Den Bosch248 Heating Direct Vloerverwarming Tholen238 Hilti Nederland Toeleverancier electrotechnische gereedschappen en bevestigingsmaterialen Berkel en Rodenrijs253 IMSO Waterabsorber Imso waterabsorber Amsterdam119 JCI-SABROE Industriële koudetechniek Dordrecht208 John Guest GmbH Fittingen/pijpleidingen en plastic systemen Bielefeld (D)160 KiwiHesta producent stoom- en H2O gevoede luchtverwarmers + importeur Reznor Budel110 KNVvK Koeltechnische kennis verspreiders Apeldoorn239 Krommenhoek Metals Metaalrecycling Rotterdam224 KTC Klimaat en koeltechnische componenten Amersfoort166 Kusters Technische handelsondern. Gree Airconditioning Venlo161 Lokring Benelux Leidingverbindingen voor de koeltechniek Alblasserdam204 Lubron Waterbehandeling Waterbehandeling Oosterhout115 Marefsup Koeltechniek ‘s Hertogenbosch243 Mark Industriële klimaattechniek Veendam135 Micronevel Luchtbevochtiging Alkmaar212 Mijn Energiefabriek Groothandel in systemen voor duurzame energie Hardenberg203 Mijndak Folie Dakmaterialen Dakmaterialen platte daken / Ecofl ox Westendorp148 MRC Transmark Technische Groothandel - Industriële koudetechniek Waddinxveen232 Multi-import Airconditioning en toebehoren Rotterdam251 MW-Instruments Test- en meetinstrumenten Almere117 N.V. Mayekawa Europe Industrial compressors Zaventhem (BE)244 Nathan Import/Export Totaaloplossingen in klimaattechniek Duiven217 Natutech Groothandel duurzame energie Barendrecht223 NKI Neede Leidingsystemen Neede118 NVKL Branchevereniging Zoetermeer311 Olympia Retail Groothandel & Distributie in Sanitair Zaltbommel304 PCI Augsburg GmbH Tegellijmsystemen Oosterhout

153 Prins technics Importeur en leverancier airconditioning en luchtbehandeling Gorinchem318 Profi litec Designer voor profi elen, plinten en drains Torri di Quartesolo (IT)144 PTC+ Trainingscentrum Ede319 Qumedia Uitgever Zutphen310 Rada Sanitairtechniek Sanitaire systemen voor openbare ruimten Barneveld130 RGB Trading Koeltechnische machines & gereedschappen Rotterdam102 Rittal IT- Infrastructuur en industriële klimatisering Zevenaar254 Roba Metals Handelsmaatschappij Ijsselstein309 Sanifi x Repareren van schades in badkamers Leerdam245 Sauter Building Control Nederland Gebouwautomatisering & gebouwbeheer Amsterdam257 SK Tuote Dakventilatoren en luchtafvoerbuizen ‘s-Hertogenbosch106 STEK Certifi cering koudesector: kwalitatief, duurzaam, veilig Baarn235 Sterk Technisch Adviesbureau Alarm-beveiligingsysteem, comfort verwarming, airco Spijk315 TECE Nederland groothandel verwarming en Sanitair Smilde162 Testo Producent en leverancier van mobiele meetinstrumenten Almere222 Thermagas Espace vloerverwarming & thermagas luchtverwarmers Montfoort143 Thermica Service Koude- en koeltechniek en waterbehandeling en service en fi ltratie Den Bosch259 Theunissen Technical Trading Technische handelsonderneming Malden201 Toby Trading Company Tijdwinst apparatuur voor bedrijven die in of op de bouw werken Veenendaal229 Tutorial Opleidingen en Advies Opleidingsbureau Enschede213 UNETO-VNI Ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel Zoetermeer109 Uniechemie Koudetechniek Apeldoorn155 Uniklima Importeur en leverancier airconditioning en luchtbehandeling Gorinchem114 Van Buren International Groothandel in isolatiemateriaal en toebehoren voor de koeltechniek Cromvoirt303 Van den Berg Afvoerputten Sanitair Lelystad220 Vihamij Handel Technische groothandel Arnhem258 Vink Kunststoª en Groothandel in kunststof halª abrikaten Didam249 Webeasy Gebouwbeheersystemen Sliedrecht125 Westfalen Gassen Nederland Industriële Gassen Deventer121 Wijbenga Compomenten Leverancier Geldermalsen242 Wildkamp Groothandel technische materialen Dedemsvaart210 Wiltec Filtermateriaal, cabineproducten en PBM Uden240 Wöhler MGKG GmbH Mess- und Reinigungstechnik Bad Wünnenberg (D)165 Xchangers Advanced Cooler Division Soest

40_41_Klimaatvak_deelnemerslijst.indd 41 16-01-13 09:52



Vorig jaar werd de Fruit Logistica in Berlijn bezocht door 56.000 bezoekers uit

139 landen. Op de beurs waren ruim 2500 exposanten present uit in totaal 84 landen. De beurs is een interessante ontmoetingsplek voor producenten, handelaren en telers van AGF-producten. Maximale doeltre� endheid wordt als een belangrijk kenmerk gezien van de Fruit Logistica. Naast verse groenten en fruit biedt de beurs ook informa-

Fruit Logistica, de internationale jaarlijkse vakbeurs voor groenten en fruit, wordt van 6 tot en met 8 februari gehouden in de Messe Berlin. Het is de belangrijkste beurs voor de handel in AGF. Fruit Logistica 2013 biedt een uitgebreid overzicht van de markten, producten en diensten voor verse groente en fruit. Workshops, seminars en debatten omlijsten de vakbeurs.

tie over gedroogde vruchten en noten, verpakking en etikettering, transport- en logistieke systemen, IT-oplossingen en teeltsystemen.

Omlijstend programmaDe Fruit Logistica biedt een uitge-breid omlijstend programma met de laatste ontwikkelingen en trends, alles simultaan vertaald in het Engels, Frans, Duits, Italiaans en Spaans.Daags voor de start van de beurs

Ontmoetingsplek voor de AGF-sector

FRUIT LOGISTICA 2013

vindt een forum plaats voor de detailhandel. Dit Fresh Produce Forum heeft als onderwerp Nieuwe formats en nieuwe looks voor de supermarktsector. Op de drie

Deelnemer Nijssen KoelingNijssen Koeling ontwerpt en installeert in eigen beheer koeltechnische installaties. Het bedrijf staat dit jaar voor de tweede keer op de beurs. “We staan daar tussen onze klanten. Je kunt iedereen meteen zien en spreken; het is ideaal relatiebe-heer. Voor ons bedrijf is dat relatiebeheer cruciaal.”

42_43_fruitlogistica.indd 42 16-01-13 09:53



FRUIT LOGISTICA 2013

Deelnemer InterkoInterko is gespecialiseerd in het ontwerpen en fabriceren van apparatuur en warmtewisselaars voor de luchtbehandeling- en koeltechnische branche. Het leveringsprogramma van het bedrijf bevat onder andere fruitrijpsystemen. “Wij presente-ren de laatste koeltechnieken op de beurs. Wereldwijd is Fruit Logistica de belangrijkste beurs op het gebied van fruit en groente. Kort gezegd: Als je er niet staat, mis je de boot.”

beursdagen zelf zet Fruchthandel Magazine uit Düsseldorf een uitgebreid programma neer met onderwerpen als categorymanage-ment in acht eenvoudige stappen en een overzicht van certifi cering op 6 februari. Op donderdag 7 februari staat onder meer op het programma: kwaliteitscontrole - het creëren van vertrouwen in de internationale handel en de wereld-wijde productie en consumptie van appels, het favoriete fruit van de consument. Op de laatste beursdag, 8 februari, kunnen bezoekers zich onder meer laten informeren over crisisbeheersing te behandelen en innovatie in de AGF-branche.

InnovatieprijsOp vrijdag 8 februari wordt 's middags de Fruit Logistica Innova-tion Award (FLIA) uitgereikt. De prijs gaat naar de beste innovatie in de AGF-branche. Deze jaarlijkse prijs, van Messe Berlin en Fruchthandel Magazine, is uitgegroeid tot de belangrijkste award voor de AGF-branche.De bezoekers van de beurs kunnen tijdens de eerste twee beursdagen stemmen op een van de tien genomineerden die door een vakjury zijn geselecteerd. De FLIA jury bestaat uit deskundigen uit onder meer de productie, kwali-teitszorg, groot- en detailhandel,

BeursinformatieLocatieMesse Berlin

Openingstijden6 tot en met 8 februarivan 9.00 tot 18.00 uur

ToegangsprijsDagkaart € 20 (aan de kassa € 32)Doorlopende toegangskaart € 46 (aan de kassa € 73)

Voorregistratie met korting viaNederlands-Duitse Handelskamer www. dnhk.org

alsook de verpakkingen- en dienstensector.Onder de genomineerden bevinden zich drie Nederlandse bedrijven: Banken Champignons met een concept van vier verschillende verse champignons, compleet met recepten voor de consument, Abracad Technoworks met een snelle en fl exibele machine voor verpakkingen van gezonde snacks als appeltjes en Staay Food Group met een concept voor stedelijke locaties waar zaailingen met behulp van LED verlichting in 35 dagen onder veilige, gecontroleerde omstandigheden groeien.

42_43_fruitlogistica.indd 43 16-01-13 09:53



A lle marktleiders en technolo-gisch toonaangevende bedrijven uit Duitsland en

daarbuiten presenteren tijdens de ISH hun wereldprimeurs - markt-compatibele technologieën en oplossingen. Met meer dan 2300 exposanten is het beursoppervlak nu al volgeboekt. Voor het segment huis- en gebouwautomatisering, energiebeheer, meet-, besturings- en regeltechniek wordt hal 10.3 als extra ruimte in gebruik genomen. De Messe Frankfurt verwacht in totaal ruim 200.000 bezoekers. De installatiebranche is de grootste bezoekersgroep. Het aandachtsveld ISH Energy biedt - voor het eerst - een informatie- en communicatieplatform voor de technische installatiebouw en de onroerendgoedmarkt. Onder de titel FIT – Forum voor onroerend goed, energie en techniek presenteert de Duitse industriebond technische gebouwuitrusting (BTGA) aan de hand van projecten en best-practi-ces rond de energietransitie op de onroerendgoedmarkt.

Alle aspectenOf het nu gaat om duurzame sanitaire oplossingen, innovatief badkamerdesign, energie-e� ciënte verwarmingstechnologieën in combinatie met hernieuwbare energieën of milieuvriendelijke klimaat-, koudeen ventilatietech-niek, de vakbeurs omvat met zijn aanbod, zowel in de breedte als in de diepte, alle aspecten van toe-komstgerichte oplossingen voor gebouwen.

Met een groot aantal nieuwe thema’s en programmapunten wordt de ISH, de wereldwijd toonaangevende beurs voor innovatief badkamerdesign, gebouw-, energie-, klimaattechniek en hernieuwbare energieën, van 12 tot 16 maart 2013 gehouden in Frankfurt/Main. Het absolute zwaartepunt van de ISH 2013 is het thema zuinig omgaan met natuurlijke hulpbronnen.

In het aandachtsgebied ISH Water stellen exposanten met duurzame, designgerichte badoplossingen zich voor. ISH Water ligt samen met de Wereld van de installatietechniek aan de oostzijde in de hallen 2, 3, 4, 5 en 6. Aan de westkant van het beursterrein bevindt zich het aandachtsveld ISH Energy met de gebouwen energietechniek, hernieuwbare energieën en de koude-, klimaat- en ventilatietech-niek in hal 8, 9, 10,11 en in de Galleria. Bezoekers krijgen hier het totale spectrum van de innovatieve gebouwsysteemtechniek te zien.

Sterke thema'sNieuw zijn de sterke thema’s in het kader van verdere verduurzaming, toepassing van hernieuwbare energiebronnen, intelligente

Zuinig omgaan met natuurlijke hulpbronnen centraal op beurs

ISH 2013

Beursinformatie

Locatie

Messe Frankfurt

Openingstijden

12 – 15 maart: 9.00 tot 18.00 uur en 16 maart: 9 tot 17 uur

Toegangsprijzen

Dagkaart voorverkoop 17 euro/aan de kassa 35 euro Abonnementskaart voorverkoop 46 euro/aan de kassa 75 euro

Meer informatie

www.ish.messefrankfurt.com

Lezingenprogramma

- ISH-technologie en energieforum- Kachelforum- Klimaatforum- Forum IKK Building- Forum: Gebouw-E� ciënt - Intelligent

Exposanten op het gebied van klimaat,-koude-en ventilatietech-niek bevinden zich in de geel gekleurde hallen (10.2, 11.0 en 11.1).

oplossingen in huis- en gebouw-automatisering en energiebeheer.De klimaat-, koudeen ventilatie-techniek is op de ISH in de hallen 10.2, 11.0 en 11.1 vertegenwoordigd onder de naam Aircontec.Speciaal voor vakbezoekers presen-teert de industrie innovatieve oplossingen voor componenten en systemen die niet alleen zorgen voor een hoge energie-e� ciëntie, maar ook voor thermische behaag-lijkheid en een kwalitatief goede binnenlucht.Ongeveer vijftig bedrijven uit Nederland nemen deel aan de beurs. Hieronder een aantal uit het vakgebied klimaat-, koude en ventilatietechniek, de doelgroep van RCC Koude & Luchtbehande-ling. De deelnemerslijst staat op de volgende pagina.

44_45_ISH_Frankfurt.indd 44 16-01-13 09:54



ISH 2013

F 10

Cargo Center

Service-CenterTorhaus

Torhaus

Dependance

Congress Center

Agora

1.1

Festhalle

Messeturm

EingangGalleria

EingangTorhaus

EingangCity

EingangHalle 3

Galleria

EingangPortalhaus

F 11

Building and Energy Technology/Renewable Energies

F 10

Cargo Center


Torhaus

Dependance

Congress Center

Agora

1.1

Festhalle

Messeturm

EingangGalleria

EingangTorhaus

EingangCity

EingangHalle 3

Galleria

EingangPortalhaus

F 11

Aircontec/Air-conditioning, Cooling and Ventilation Technology F 10

Cargo Center


Torhaus

Dependance

Congress Center

Agora

1.1

Festhalle

Messeturm

EingangGalleria

EingangTorhaus

EingangCity

EingangHalle 3

Galleria

EingangPortalhaus

F 11

The Bathroom Experience

F 10

Cargo Center


Torhaus

Dependance

Congress Center

Agora

1.1

Festhalle

Messeturm

EingangGalleria

EingangTorhaus

EingangCity

EingangHalle 3

Galleria

EingangPortalhaus

F 11

World of Installation Technology

Frankfurt am Main, 12 – 16. 3. 2013

Building and Energy Technology/Renewable Energies World of Installation Technology

The Bathroom ExperienceState: July 2012 – Subject to change

Aircontec

Renewable Energies

Energy WaterF 10

Cargo Center


Torhaus

Dependance

Congress Center

Agora

1.1

Festhalle

Messeturm

EingangGalleria

EingangTorhaus

EingangCity

EingangHalle 3

Galleria

EingangPortalhaus

F 11

F 10

Cargo Center


Torhaus

Dependance

Congress Center

Agora

1.1

Festhalle

Messeturm

EntranceGalleria

EntranceTorhaus

EntranceCity

EntranceHall 3

Galleria

EntrancePortalhaus

F 11

Nederlandse deelnemers

Hal StandHB International 30 A78 Clou BV 30 B82 HACEKA 30 C11 Geesa 30 C24 Sealskin 30 D23 Tiger 30 D23 VSH Fittings 40 F92 Elcee Holland 42 E06 Golden Care Company 42 J03 VanRijsingen Sanitair 42 J15 C&F Technics 51 C37 Kiwa 51 D35 Akatherm 60 C08 VDL Van de Lande 61 B70 Bison International 61 B87 Jan van Walraven Holding 61 D96 Rioned 62 C22 KW-Tools 62 C75 Rettig ICC 80 C94 Caradon Stelrad 80 E59B HKB Ketelbouw 80 G94 Van Dijk Heating 90 A04 CoxGeelen 90 B51B Goma 90 B82

De Jong Gorredijk 90 C50 Bekaert Combustion Technology 90 D12 Muelink & Grol 90 D60 ATAG Verwarming Nederland 90 E92 Ulamo Metaal 90 F82 Kiwa 91 B74 Ruby Fires 92 A13 Glen Dimplex Benelux 92 C11 Kal-Fire 92 E54 Wanders Metaalprodukten 92 F01 Dejatech GES 101 A94FLIR Commercial Systems 102 A26 HSV Packaging & Insulation 102 B80 OpenTherm Association General Secretariat 103 B40 I.C.Y. 103 C31 Tasseron Sensors 103 C54 Winterwarm 110 A68 Synprodo 110 A74 Brink Climate Systems 110 B11 ARGUS Vision 110 B90 Filtech Nederland 111 A91 DEC International 111 B10 Comair Holland 111 D11 Atco Europe 111 D31 Air Trade Centre International 111 D40 Oxycom Fresh 111 D90

44_45_ISH_Frankfurt.indd 45 16-01-13 09:54

Bedrijf:Multi -Import

Naam:Johan Isendoorn

Functi e:Directeur

gebouwd aan een team van medewerkers dat klaar is voor de toekomst. “Het aantal men-sen in de buitendienst is in-middels verdubbeld. Zo zijn we landelijk nog beter inzetbaar voor de installateur”, vertelt hij enthousiast.

Naast een jong team, bouw-de Isendoorn ook op andere terreinen aan een degelijke toekomst voor Multi Import. Zo heeft hij de aandacht voor marketi ng, maar ook de tech-nische ondersteuning aan de installateurs, daarnaast worden er technische en commerciële trainingen gegeven op maat. ,,Onze mensen zijn goed opge-leid en onze adviseurs zijn thuis op het terrein van airconditi o-ning en toebehoren.”

Naast uitbouwen en ver-stevigen, wil Isendoorn ook vernieuwen. Na drie jaar met succes te hebben gewerkt met ons huidige soft ware Unit4 Agresso, hebben wij vorig jaar

“Groei is mogelijk maar zal nooit ten koste gaan van de opgebouwde normen en waarden uit het verleden.”

De laatste jaren heeft Multi Import een aantal grote veran-deringen ondergaan. Wat be-treft de faciliteiten is het bedrijf drie jaar geleden fl ink uitge-breid met een nieuw, modern magazijn, nieuwe soft ware en automati sering systeem. Ook het vertrek van de oud-direc-teur Herman Nekeman, welke met pensioen gaat, zorgt voorverandering.

Johan Isendoorn heeft die plaats inmiddels al weer bijna twee jaar geleden, over-genomen. In die ti jd heeft hij

Multi Import staat klaar voor de volgende stap. In twee jaar ti jd heeft directeur Johan Isendoorn met respect voor het verleden gebouwd aan een team enthousiaste, jonge men-sen. Betrouwbaar en betrokken, zoals iedereen van het Rott er-damse familiebedrijf gewend is, zullen zij de komende jaren installateurs van dienst zijn. De basis voor deze toekomst is stevig. Multi Import is in ruim derti g jaar uitgegroeid van een klein familiebedrijf tot de (in-ter-) nati onale groothandel voor installateurs in airconditi oning en toebehoren. Betrouwbaar-heid, service en betrokkenheid bij de klanten zijn in die ontwik-keling vaste waarden gebleven. En dat zal zo blijven, verzekert Johan Isendoorn:

de webwinkel geïntroduceerd die conti nue gekoppeld staat met onze soft ware. Naast de mogelijkheid alle dagen van de week en 24 uur per dag zelf orders te kunnen plaatsen, geeft dit systeem ook informa-ti e vrij als inkoopprijzen, order-historie en actuele voorraden. Deze gegevens zijn alleen op klantniveau specifi ek te bena-deren met zelf aangemaakte inloggegevens.

“Panasonic”

Panasonic heeft enkele ja-ren geleden zijn vertrouwen in Multi Import al getoond. Na een lange samenwerking met ons bedrijf als weder-verkoper besloot het Japanse bedrijf deze samenwerking verder te willen uitbouwen, met Multi Import als distributeur. Deze manier van samenwer-ken is sterk aanwezig en inmid-dels opgevallen in onze markt. ,,Een nauwe samenwerking met

Panasonic blijft van noodzake-lijk belang, maar Multi Import opereert geheel onafh ankelijk’’, benadrukt Isendoorn.

Bij het voeren van een grote naam als Panasonic, behoor je opti maal product kennis in huis te hebben. Hiervoor is vorig jaar Barry Eichhorn als productmanager aangesteld. Barry Eichhorn heeft ruime ervaring als het gaat om het winnen en overbrengen van deze kennis, bij de installateur.

Tot slot..

wil Isendoorn iets kwijt over de producten en de toekomst hiervan. Multi Import heeft 30 jaar lang uitsluitend kwaliteit geleverd en zal dit ook blijven doen. Crisis is voor ons geen reden hiervan af te wijken. Multi import staat voor lange termijn visie, zoals gebleken is na 30 jaar betrouwbaar te zijn. Wij geloven niet in “massa is kassa” voegt Isendoorn er aan toe.

MULTI - IMPORT :30 JAAR BETROUWBAAR

EN VERNIEUWEND

Advertorial

46-47_advertorial.indd 46 16-01-13 09:55

Bedrijf:Multi -Import

Naam:Johan Isendoorn

Functi e:Directeur

gebouwd aan een team van medewerkers dat klaar is voor de toekomst. “Het aantal men-sen in de buitendienst is in-middels verdubbeld. Zo zijn we landelijk nog beter inzetbaar voor de installateur”, vertelt hij enthousiast.

Naast een jong team, bouw-de Isendoorn ook op andere terreinen aan een degelijke toekomst voor Multi Import. Zo heeft hij de aandacht voor marketi ng, maar ook de tech-nische ondersteuning aan de installateurs, daarnaast worden er technische en commerciële trainingen gegeven op maat. ,,Onze mensen zijn goed opge-leid en onze adviseurs zijn thuis op het terrein van airconditi o-ning en toebehoren.”

Naast uitbouwen en ver-stevigen, wil Isendoorn ook vernieuwen. Na drie jaar met succes te hebben gewerkt met ons huidige soft ware Unit4 Agresso, hebben wij vorig jaar

“Groei is mogelijk maar zal nooit ten koste gaan van de opgebouwde normen en waarden uit het verleden.”

De laatste jaren heeft Multi Import een aantal grote veran-deringen ondergaan. Wat be-treft de faciliteiten is het bedrijf drie jaar geleden fl ink uitge-breid met een nieuw, modern magazijn, nieuwe soft ware en automati sering systeem. Ook het vertrek van de oud-direc-teur Herman Nekeman, welke met pensioen gaat, zorgt voorverandering.

Johan Isendoorn heeft die plaats inmiddels al weer bijna twee jaar geleden, over-genomen. In die ti jd heeft hij

Multi Import staat klaar voor de volgende stap. In twee jaar ti jd heeft directeur Johan Isendoorn met respect voor het verleden gebouwd aan een team enthousiaste, jonge men-sen. Betrouwbaar en betrokken, zoals iedereen van het Rott er-damse familiebedrijf gewend is, zullen zij de komende jaren installateurs van dienst zijn. De basis voor deze toekomst is stevig. Multi Import is in ruim derti g jaar uitgegroeid van een klein familiebedrijf tot de (in-ter-) nati onale groothandel voor installateurs in airconditi oning en toebehoren. Betrouwbaar-heid, service en betrokkenheid bij de klanten zijn in die ontwik-keling vaste waarden gebleven. En dat zal zo blijven, verzekert Johan Isendoorn:

de webwinkel geïntroduceerd die conti nue gekoppeld staat met onze soft ware. Naast de mogelijkheid alle dagen van de week en 24 uur per dag zelf orders te kunnen plaatsen, geeft dit systeem ook informa-ti e vrij als inkoopprijzen, order-historie en actuele voorraden. Deze gegevens zijn alleen op klantniveau specifi ek te bena-deren met zelf aangemaakte inloggegevens.

“Panasonic”

Panasonic heeft enkele ja-ren geleden zijn vertrouwen in Multi Import al getoond. Na een lange samenwerking met ons bedrijf als weder-verkoper besloot het Japanse bedrijf deze samenwerking verder te willen uitbouwen, met Multi Import als distributeur. Deze manier van samenwer-ken is sterk aanwezig en inmid-dels opgevallen in onze markt. ,,Een nauwe samenwerking met

Panasonic blijft van noodzake-lijk belang, maar Multi Import opereert geheel onafh ankelijk’’, benadrukt Isendoorn.

Bij het voeren van een grote naam als Panasonic, behoor je opti maal product kennis in huis te hebben. Hiervoor is vorig jaar Barry Eichhorn als productmanager aangesteld. Barry Eichhorn heeft ruime ervaring als het gaat om het winnen en overbrengen van deze kennis, bij de installateur.

Tot slot..

wil Isendoorn iets kwijt over de producten en de toekomst hiervan. Multi Import heeft 30 jaar lang uitsluitend kwaliteit geleverd en zal dit ook blijven doen. Crisis is voor ons geen reden hiervan af te wijken. Multi import staat voor lange termijn visie, zoals gebleken is na 30 jaar betrouwbaar te zijn. Wij geloven niet in “massa is kassa” voegt Isendoorn er aan toe.

MULTI - IMPORT :30 JAAR BETROUWBAAR

EN VERNIEUWEND

Advertorial

46-47_advertorial.indd 47 16-01-13 09:55


PRODUCT INFORMATIERCC Koude & luchtbehandeling

Noviteiten van GAFCO-ALTRON op KlimaatvakOp de stand stellen wij de noviteiten van onze belangrijkste merken voor. GEA Bock is een innovatieve producent van compresso-ren en aggregaten met Duitse kwaliteit tegen een concurrerende prijs. GEA Bock hee een aantal technische voordelen t.o.v. de gerenommeerde merken. Tevens hee GEA Bock het meest complete assortiment compressoren voor CO2 critical- en transcritical toepassing, evenals ammoniak- en propaan-compressoren, waarmee de eerste projecten zijn uitgevoerd. De courante aggregaten en compressoren zijn uit voorraad leverbaar. GEA Searle hee een compleet assortiment van CO2 koelers en CO2 condensors. Hiermee is Gafco-Altron een echte CO2 specialist. Tevens zullen wij de nieuwe serie luchtgekoelde condensors presenteren. Verder: Embraco nieuwe modellen van de hermetische compresso-ren en –aggregaten, Haier airconditioning assortiment 2013 met de nieuwe SEER en SCOP en Aertesi ventilator convectoren voor warmtepomp toepassingen.Meer info: 01802-642323 en www.gafco-atron.nl .

Gasco introduceert nieuw koudemiddelTijdens de beurs Klimaatvak 2013 introdu-ceert Gasco een nieuwe aanvulling op haar gassenassortiment. Volgens de verwachte

nieuwe regelgeving zullen koudemiddelen met een GWP boven de 2000 worden verboden. Als antwoord hier op introduce-ren wij de Performax LT o ewel de R407F. De R407F is ontwikkeld door Honeywell en kenmerkt zich door zijn lage GWP waarde

van 1824, de energie e�ciëntie en het koeltechnisch rendement leveren tot zelfs meer dan 7 procent winst op. Ideaal voor installaties in supermarkten en in te zetten als vervanger voor R22, R404a en R507.Meer info: www.gasco.nl

Innovatieve drycoolers en condensorsXchangers is gespecialiseerd in de verkoop en onderhoud van innovatieve drycoolers en condensors. Xchangers hee diverse innovatieve oplossingen in het leveringspro-gramma en toont deze op de Klimaatvak,

Door bijvoorbeeld gebruik te maken van onze ovale pijpen in combinatie met EC-ventilatoren, kan er een maximale energiebesparing gerealiseerd worden in verhouding tot de traditionele drycoolers. Daarbij hee Xchangers ook de beschikking over intelligente regelingen. Deze kunnen het mogelijk maken om te reageren op de

actuele buitentemperatuur, waardoor een drycooler niet onnodig op vollast hoe te draaien en er zo voor de gebruiker nog meer energie bespaard wordt. Steeds meer klanten zijn al bekend met een groot deel van deze toepassingen.Meer info: www.xchangers.nl

Danfoss voor een duurzaam klimaatDanfoss moedigt de industrie aan om het tempo van hun inspanningen voor een schoner milieu en een beter imago blijvend

op te voeren. Danfoss hanteert een toegewijde aanpak voor de verbetering van het klimaat door de koeling- en airconditio-ningwereld van groenere technologie te voorzien. Veel van de beschikbare technolo-gieën, producten en diensten van Danfoss

Refrigeration and Air Conditioning zijn energiebesparend en verminderen de uitstoot van schadelijke broeikasgassen (BKG). Danfoss is te vinden op de Klimaat-vak 2013.Meer info: www,.danofoss.com

48_52_Productinformatie.indd 48 16-01-13 09:59

49106e JAARGANG JANAURI 2013


Energiezuinige ECventilatorconvector De ventilatorconvectoren van HVAC Nederland zijn voortaan leverbaar met milieuvriendelijke EC-ventilatoren. Deze

vernieuwde ventilatoren zorgen voor een lager energieverbruik en voor meer comfort voor de personen in de ruimte.De units produceren vij ig procent minder geluid, hebben een langere levensduur en verbruiken jaarlijks vij ig procent minder energie. Dit komt doordat de EC ventilatoren geen koolstofborstels bevatten en er dus geen sprake is van verlies door wrijving. Het toerental van de EC ventilatoren start rustig en gaat geleidelijk omhoog zonder aanloopstromen en extra geluid. De EC-ventilatoren zijn technisch beter dan de traditionele AC-ventilatoren. EC-motoren produceren weinig warmte en halen toch een hoog rendement. Extra koeling is dan ook niet nodig. Doordat EC-ventilatoren borsteloos zijn hebben zij nagenoeg geen onderhoud nodig. De EC-ventilatoren kunnen zonder onderscheid ingezet worden op 50 of 60 Hz stroomnetten, hierdoor zijn hogere toerentallen mogelijk dan bij AC-motoren. Verder kennen de systemen extra ingebouwde veiligheden.Meer info: www.hvac.nl

Lennox presenteert nieuwe Baltic WSHPLENNOX, mondiaal marktleider in op het dak geinstallaarde airconditioningeenheden, introduceert de watergekoelde BALTIC WSHP-versie voor locaties die zijn voorzien

MRC Transmark distributeur van afsluitersMRC Transmark (voorheen Ubel & Ventil) is de internationale distributeur van afsluiters, appendages en instrumentatie. Onze specialisten kunnen u assisteren en adviseren in de keuze van de juiste componenten voor de Industriële Koude-techniek, Stoom & Condensaat systemen, Olie & Gas installaties, Meet- & Regeltech-niek applicaties & MRO-projecten. Daarnaast is er jarenlange ervaring in de Bulk & Stortgoederen industrie, Utiliteits-bouw en de Maritieme Industrie. MRC

Fermod vestigt zichin NederlandFermod S.A., een Franse fabrikant van toebehoren voor de koelindustrie, hee zich begin dit jaar in Nederland gevestigd voor de verkoop en distributie van het volledige Fermod programma. Dat programma bestaat uit 4 pijlers: de hygiënische Fermostock stellingen en de Fermofl ex strokengordijnen voor koelen vriescellen, het Fermod beslag voor koelkamers en koelmeubelen (Fermod Hardware) en het gamma Fermatic schuifrailsystemen voor koelinrichtingen. Fermod BV opereert van hetzelfde adres als Linum Europe BV, dat sinds twintig jaar actief is in de sector van koudetechniek, grootkeuken en industriële isolatie. Beide bedrijven zijn uiterst complementair en hebben hetzelfde commerciële team aan het roer. Voor de installateur/constructeur biedt deze samenwerking voordelen van een optimale voorraadorganisatie met ‘Same-day-dispatch’ verzendingen, one-stop shopping (gecombineerde bestellingen Linum / Fermod) en diverse online tools: website met E-Shop & www.rackline.eu (online calculator voor stellingen). Er zijn Nederlandstalige brochures beschikbaar.Meer informatie: tel 0180-46 10 58 en www.fermoedeurope.eu

Transmark beschikt tevens over een werkplaats die is geoptimaliseerd voor het automatiseren en reviseren van zowel kwartslag als multi-turn afsluiters. Tevens kunnen wij met onze speciaal geprepa-reerde servicewagen op locatie uw veiligheden reviseren, herkeuren en voorzien van de benodigde afnamecertifi caten. De stilstand van uw installatie kan daarmee tot een minimum worden beperkt.Meer info: www.din-fl ow.nl

van een watercircuit.Met dit type installatie wordt het mogelijk om via energieoverdracht de calorieën terug te winnen die door bepaalde onderdelen van de verwarmings-, airconditioning- en koelap-paratuur worden gegenereerd en deze beschikbaar te stellen voor andere apparatuur die calorieën uit het circuit nodig hebben. BALTIC WSHP is leverbaar in warmtepompmodellen met een koelvermo-gen van 45 tot 90 kW. Het rendement van roo ops met waterkoeling is beduidend hoger dan dat van eenheden die van luchtkoeling gebruik maken. BALTIC WSHP is voorzien van het e-Drive-systeem: een luchtaanvoerventilator met directe transmis-sie en variabele toerentallen, waarmee het mogelijk wordt om het energieverbruik van het ventilatiesysteem aanzienlijk te beperken. Energie-e� ciëntie neemt ook toe, zowel bij vollast als deellast, dankzij een R410A-koelcircuit dat wordt geregeld door elektronische ontlastkleppen en wordt geoptimaliseerd door het gebruik van MultiScroll-compressors die in paren zijn geïnstalleerd.

BALTIC WSHP biedt talrijke functies waarmee de gebruiker of klant de roo op kan confi gureren.Meer informatie: www.lennox.com




Intelligente BITZER compressoren analyseren, communiceren en geven aan. Dit stelt ze in staat nog beter

aan de vele verschillende eisen van koeling en airconditioning te voldoen. Onze uitgeteste compressoren

gaan constant afwegen wat het beste is voor een gewaarborgd nauwkeurige, eenvoudige, betrouwbare en

economische koeling. Ons uitgebreid productengamma biedt u een intelligente oplossing voor de meest

diverse toepassingen. Lees meer op onze website: www.bitzer.de

A.I

.120

1_IQ

-CU

BE

_B

L_N

L //

ERVARING VORMT DE BASIS VAN ONZE COMPRESSOREN.INTELLIGENTIE IS DE BEKRONING.

A.I.1201_IQ-CUBE_BL_NL_210x297+5.indd 1 01.03.12 14:48

Uitbreiding Serviceorganisatie Western Airconditioning Western Airconditioning in Hoevelaken hee haar Serviceorganisatie verder uitgebreid. De fl inke groei in 2012 hee er toe geleid dat er zowel op kantoor als in het veld medewerkers zijn aangenomen om de organisatie te versterken om te kunnen voldoen aan de gewenste serviceverlening aan de installateurs en hun eindgebruikers. Western Airconditioning ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet mede gezien de komende uitfasering van R22 installaties (31-12-2014), de groeiende

KoelGroep Dorenbos verhuist naar EemspoortSpecialist in Koeltechniek en Klimaatbeheersing KoelGroep Dorenbos en zusterbedrijf Cooling Systems Holland zijn per 1 januari 2013 gevestigd op bedrijventerrein Eemspoort in Groningen. Het pand in Tynaarlo voldeed niet meer sinds de overname, begin 2012, door Installatiebedrijf Bakker B.V. uit Oosterwolde. Er is voor de stad Groningen gekozen vanwege het belang dat Koelgroep Dorenbos hecht aan een solide en herkenbare standplaats. Het kantoor ligt op een zichtlocatie langs de A7 aan de zuidelijke ringweg. KoelGroep Dorenbos is een internationaal opererend bedrijf voor ontwerp, productie, montage en onderhoud op het gebied van temperatuur- en klimaatbeheersing. Het bedrijf is gespecialiseerd in airconditio-ning, koelen vriestechniek, (bananen)rijptechnologie en rijpkamers. Cooling Systems Holland is een serviceorga-nisatie die wereldwijd rijpsystemen, koelen vriescellen en verwerkingsruimtes onder-houdt.Meer informatie: www.koelgroep.nl

VB Klimaattechnieken Galletti airconditioning slaan de handen ineen

Het gehele produkten pakket van Galletti airconditioning wordt voortaan exclusief vertegenwoordigd door VB Klimaattechniek uit Valkenswaard. Hiermee verstevigt VB klimaattechniek zijn positie op de markt van lucht-water en water-water systemen. Galletti airconditioning is al meer dan honderd jaar een vooraanstaand producent van innovatieve airconditioningproducten. De productiecapaciteit is verdeeld over drie fabrieken met een totale oppervlakte vanWW 45.000 vierkante meter. Sinds tien jaar is Galletti Eurovent gecertifi -ceerd voor het volledig productengamma. VB klimaattechniek en Galletti airconditio-ning gaan nauw samenwerken om in de toekomst nieuwe duurzame, innovatieve oplossingen te kunnen bieden. Met de uitgebreide technische ondersteuning en projectmatige aanpak is VB klimaattechniek er van overtuigd dat de prodckten van Galletti airconditioning een succes worden.Meer info: www.galletti.nl

www.koudeenluchtbehandeling.nl

vraag naar technische dienstverlening maar ook de diverse retrofi tmogelijkheden in het kader van energiebesparende updates van apparatuur. Meer info: www.western.nl

STULZ lanceert app met producten Mitsubishi Heavy IndustriesSTULZ hee de Mitsubishi Heavy Industries productcatalogus app gelanceerd. Het gaat hier volgens de leverancier om een primeur in de markt en biedt uitkomst voor technische installateurs. “Met behulp van de productcatalogus app kunnen ze eenvoudig informatie opzoeken in de productcatalogi, technische handleidingen en brochures over de producten van Mitsubishi Heavy Industries. Via een gedetailleerde inhouds-opgave springt een gebruiker direct naar de gewenste pagina.” De app is een innova-tieve stap van STULZ Groep in haar streven naar optimale ondersteuning van haar klanten. De productcatalogus app is beschikbaar voor tablets en smartphones voor zowel Android als iPhone. Via de betre° ende appstore kunnen de apps gratis worden gedownload. Daarnaast is de applicatie ook beschikbaar voor PC. Via de website www.stulz-mhi.nl kunnen geïnteres-seerden het PC-programma downloaden en installeren op hun PC. De productcatalogus app wordt dit voorjaar met verschillende acties onder de aandacht gebracht bij installateurs. De productdocumentatie is opgedeeld in drie delen: Prijsboek Mitsub-ishi Heavy Industries 2012/2013, technische handleidingen en brochures. In het prijsboek zijn alle producten te vinden, inclusief een overzicht van de beschikbare vermogens per product.Meer info: www.stulz-mhi.nl


Intelligente BITZER compressoren analyseren, communiceren en geven aan. Dit stelt ze in staat nog beter

aan de vele verschillende eisen van koeling en airconditioning te voldoen. Onze uitgeteste compressoren

gaan constant afwegen wat het beste is voor een gewaarborgd nauwkeurige, eenvoudige, betrouwbare en

economische koeling. Ons uitgebreid productengamma biedt u een intelligente oplossing voor de meest

diverse toepassingen. Lees meer op onze website: www.bitzer.de

A.I

.120

1_IQ

-CU

BE

_B

L_N

L //

ERVARING VORMT DE BASIS VAN ONZE COMPRESSOREN.INTELLIGENTIE IS DE BEKRONING.

A.I.1201_IQ-CUBE_BL_NL_210x297+5.indd 1 01.03.12 14:4848_52_Productinformatie.indd 51 16-01-13 10:00

GEA Refrigeration adviseert u in de meest optimale GEA Grasso compressor voor uw installatie. Daarbij maken wij een keuze uit ons brede scala van zuiger- en schroefoplossingen. We houden in ons advies rekening met zowel de aanschafprijs, lage operationele kosten als effi ciënt energieverbruik en onderhoud. Natuurlijke koudemiddelen als NH3 en CO2 passen hier perfect bij.

Ook op het gebied van industriële proceswatersystemen en klimaatinstallaties kunt u bij ons terecht voor aansprekende oplossingen.Een voorbeeld hiervan is de onlangs op de markt gebrachte serie NH3-koudwateraggregaten BluAstrum, leverbaar in een capaciteitsgebied tussen 500 en 2000kW. De BluAstrum is zeer compact van afmeting en kan gewoon via de deur naar binnen. Daarnaast heeft de BluAstrum een maximale effi ciency onder alle bedrijfsomstandigheden (ESEER 8.0).

GEA Refrigeration levert daarnaast Geneglace scherfi jsmachines als ook totaaloplossingen in distributie en opslag in ijs. In de voedingswereld worden deze producten veelvuldig toegepast in onder meer de vleeswarenproductie en in bakkerijfabrieken in de verwerking van deeg.

Ook voor al uw vragen over service en onderhoud van al onze producten kunt u bij ons terecht. Wij ondersteunen u bij het inbedrijstellen van onze producten en verzorgen tevens de opleiding van uw onderhoudstechnici, alles gericht op een doelmatig gebruik van mensen en middelen in uw organisatie.

GEA Refrigeration Netherlands N.V.Country Sales Organization - Components Benelux

P.O. Box 343, 5201 AH ‚s-Hertogenbosch, The Netherlands

Phone: +31 (0)73 6203 911

[email protected], www.gearefrigerationcomponents.nl

engineering for a better world GEA Refrigeration Netherlands N.V.

Bent u op zoek naar een betrouwbare, onderhouds-vriendelijke en energie-zuinige oplossing voor uw koel-, vries-, warmtepomp- of klimaatinstallatie? Dan bent u bij ons aan het juiste adres.

GEA Refrigeration biedt u de juiste en meest energiezuinige oplossing!

32298_GEA adv RCCKL 210x297_WT.indd 1 19-09-12 09:4448_52_Productinformatie.indd 52 16-01-13 10:00

RCC K&L nr. 1 2013

Documents

Transcript of RCC K&L nr. 1 2013