Rapport Kansen voor het kanaal

KANSEN VOOR HET KANAAL

MAART 2015 CONNECTED 4.0

EEN ONDERZOEK NAAR HET KANAAL IN RAALTE EN HAAR KANSEN VOOR DE TOEKOMST

2 KANAALZONE RAALTE

CONNECTED 4.0 3

COLOFON

© Connected 4.0, maart 2015.

Dit onderzoek werd uitgevoerd door Connected 4.0 te Zwolle in opdracht van Ruimte voor Ruimdenkers.

Team: Liset Faber MSc, Marloes Fransen BSc, Mandy van Kouwen BSc en Sjors de Ridder BSc.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de teamleden van Connected 4.0.

4 KANAALZONE RAALTE

1. Het kanaal in Raalte op een historische foto (HVR).

CONNECTED 4.0 5

INHOUDSOPGAVEVOORWOORD

INTRODUCTIE

VISIE

GEBIEDSIDENTITEIT

PARTICIPATIE

ONTWERP

ONDERZOEK

SYNTHESE & AANBEVELINGEN

LITERATUURLIJST EN BRONNEN

BIJLAGEN

7

9

11

13

19

25

37

46

50

53

6 KANAALZONE RAALTE

2. Het kanaal bij de M.O.K.-werfjes in Raalte (eigen collectie).

CONNECTED 4.0 7

VOORWOORDDe provincie Overijssel heeft met de prijsvraag Ruimte voor Ruimdenkers starters uitgedaagd om creatieve oplossingen aan te dragen voor de leegstand van bijvoorbeeld fabrieken, boerderijen en industrieterreinen. 86 teams leverden november vorig jaar hun ideeën in bij de provincie. Vervolgens heeft de jury hieruit tien teams geselecteerd. Deze teams zijn aan de slag gegaan met het uitwerken van de ideeën die zij hebben voor een bepaalde leegstandslocatie.

Team Connected 4.0 is één van deze tien geselecteerde teams die haar plannen mocht gaan uitwerken. In eerste instantie hadden wij gekozen voor zowel de leegstandslocatie van het MBI-terrein te Raalte als de kanaalzone te Raalte, omdat de combinatie van beide locaties elkaar konden versterken. Gedurende het proces bleken er al vergevorderde plannen te zijn voor het MBI-terrein en was er weinig vrijheid voor ons team om onze ideeën ten uitvoer te brengen. De locatie waarmee we verder zijn gegaan is de kanaalzone in Raalte geworden.

Het kanaal is een beeldbepalend element in de kern van Raalte (afbeelding 2). Diverse functies van wonen, industrie en horeca wisselen elkaar af in het gebied. Toch heeft de kanaalzone geen eenheid en mist er met name een totaalvisie voor dit gebied. De toekomst van de kanaalzone is nog onduidelijk vanwege de herinrichting van het gebied vanuit de Europese Kader Richtlijn Water. Naast het missen van eenheid langs de kanaalzone staan er ook veel panden leeg langs het kanaal. De kanaalzone is daarom een

leegstandsopgave die veel mogelijkheden biedt.

In dit rapport is de uitwerking te vinden van het traject van de prijsvraag Ruimte voor Ruimdenkers. De vier pijlers van onze visie op leegstand (gebiedsidentiteit, participatie, ontwerp en onderzoek) worden in dit rapport behandeld. Dit rapport sluit af met een synthese met aanbevelingen voor de kanaalzone en is met name bedoeld voor de geïnteresseerde lezer, belanghebbende of omwonende van de kanaalzone in Raalte. We hopen dat u hiermee geïnspireerd wordt om samen aan de slag te gaan om Raalte nog mooier te maken!

Tot slot willen we nog enkele mensen bedanken die ons hebben geholpen tijdens het proces: Berry van den Berg, Gerrit Vrielink van waterschap Groot Salland, Franscisca Holtman met daarbij de gemeente Raalte en OP1 Raalte voor het bieden van een locatie voor de bewonersbijeenkomst.

8 KANAALZONE RAALTE

Sjors de RidderMandy van KouwenMarloes FransenLiset Faber

3. De vier teamleden van Connected 4.0

CONNECTED 4.0 9

INTRODUCTIETeam Connected 4.0 bestaat uit vier jonge leden die bezig zijn met afstuderen of net afgestudeerd zijn (afbeelding 3). Drie van de vier teamleden zijn momenteel woonachtig in de provincie Overijssel. Het andere teamlid is aan het afstuderen op een project in Overijssel. Het team onderscheidt zich met zijn academische werken denkniveau in het ruimtelijke gebied waardoor de koppeling te leggen is tussen (wetenschappelijk) onderzoek en ontwerp. Hieronder volgt een introductie van de teamleden.

Als net afgestudeerde landschapsarchitect is Liset Faber (24) nu op zoek naar een uitdagende baan. Met zowel een bachelor als master Landschapsarchitectuur aan de Wageningen Universiteit heeft Liset een brede interesse ontwikkeld ten aanzien van de inrichting van de leefomgeving. De relatie tussen overheid en burgers speelt hierbij een steeds belangrijkere rol en hier speelt zij graag op in, onder andere met haar afstudeeronderzoek naar landschapsarchitecten in participatieprocessen.

Marloes Fransen (23) is momenteel aan het afstuderen op de master Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen met als specialisatie erfgoed. Twee jaar geleden heeft ze haar bachelor gehaald in de Landschapsarchitectuur aan de Wageningen Universiteit. Sinds een half jaar is zij werkzaam als junior onderzoeker bij adviesbureau SteenhuisMeurs. Marloes wil zich inzetten om historische landschappen en erfgoed te behouden in nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen.

Mandy van Kouwen (23) is bezig met haar afstudeeronderzoek naar historisch waterbeheer in de Dinkel. In dit onderzoek combineert zij haar bachelor Aarde & Economie (Vrije Universiteit Amsterdam) met de onderzoeksmaster Landschapsgeschiedenis (Rijksuniversiteit Groningen). Mandy wil graag met haar huidige kennis en ervaring een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van mooie, groene en levendige landschappen.

Sjors de Ridder (23) is momenteel aan het afstuderen voor zijn dubbele master: Spatial Planning (Wageningen Universiteit) en Transportation Engineering and Management (Universiteit Twente). Hij heeft zijn bachelor Ruimtelijke Planning aan de Wageningen Universiteit gevolgd. Hij zoekt uitdagingen op het grensvlak van verkeer en ruimte, maar heeft een bredere interesse om de ruimtelijke vraagstukken ook in een context te plaatsen.

10 KANAALZONE RAALTE

4. Het logo van Connected 4.0 met de vier pijlers

ONDERZOEK

PARTICIPATIE

GEBIEDSIDENTITEIT

ONTWERP

CONNECTED 4.0 11

De leegstand van vastgoed in Nederland kan gezien worden als een serieus probleem. Gemiddeld staat 17% van het kantooroppervlak in Nederland leeg, aldus het CBS, PBL en Wageningen UR (2014). Naast leegstand in de stad is de verwachting dat ook op het platteland de leegstand enorm zal toenemen. Uit een recent rapport van Alterra blijkt dat in 2030 waarschijnlijk 15 miljoen m2 oppervlakte aan landbouwgronden leeg komt te staan (Gies, Nieuwenhuizen & Smidt, 2014). De trends die op landelijk niveau te zien zijn gelden ook voor de provincie Overijssel. Nu al staan veel industriecomplexen, oude kantoorlocaties en boerderijen leeg.

Team Connected 4.0. wil graag verbindingen leggen tussen overheden, burgers en belanghebbenden om op een sociale en ruimtelijke manier de leegstand op landelijk, regionaal en lokaal niveau aan te pakken. De visie die wij hiervoor ontwikkeld hebben is als volgt: het gebruik maken van de identiteit van het gebied, om samen met bewoners en belanghebbenden tot een ontwerp te komen dat ook financieel haalbaar is. In deze visie zijn onze vier pijlers gebiedsidentiteit, participatie, ontwerp en onderzoek verwerkt. (afbeelding 4) Deze pijlers worden hieronder uiteengezet.

PIJLER GEBIEDSIDENTITEITDe gebiedsidentiteit wordt gevormd door de specifieke karakteristieken van een gebied of locatie. Enerzijds speelt de historie van een gebied of locatie hierbij een belangrijke rol, het kan namelijk als inspiratiebron dienen voor toekomstige ontwikkelingen op een

leegstandslocatie. Anderzijds is de huidige situatie van een gebied of locatie net zo belangrijk om zo de actuele ontwikkelingen in een gebied ook mee te kunnen nemen in de planontwikkeling. Voor de kanaalzone in Raalte wordt in dit rapport kort ingegaan op de historie van Raalte en de actuele ontwikkelingen rondom de kanaalzone.

PIJLER PARTICIPATIEParticipatie is van belang om draagvlak te creëren onder omwonenden en betrokkenen bij de kanaalzone. Door het horen van de visies en meningen van deze groepen kan een beter gefundeerd ontwerp ontstaan. Het is van belang om de burger ook actief te betrekken, door het gebruik van zowel offline als online communicatiemiddelen. Bij online communicatie kunnen mediums als Facebook en Twitter worden gebruikt. Offline communicatie zijn inloopavonden en bijeenkomsten waar burgers hun visie op een project kunnen geven. Wij hebben ervoor gekozen om beide communicatiemiddelen te gebruiken voor de kanaalzone in Raalte. Begin februari is daarom een bewonersavond georganiseerd om de visie van inwoners over de kanaalzone te horen. Daarnaast zijn er zowel een Facebook- als een Twitter-pagina aangemaakt om ideeën voor de kanaalzone te verzamelen.

PIJLER ONTWERPHet ontwerp is eigenlijk de logische vervolgstap als de vorige pijlers, gebiedsidentiteit en participatie, zijn afgerond. In het ontwerp wordt een potentiële

ontwikkeling van een leegstandslocatie geschetst. Voor de kanaalzone in Raalte geldt dat voor het ontwerp gebruik is gemaakt van de gebiedsidentiteit en de input van de bewoners. Het ontwerp geeft daarbij inzicht in de potenties van de kanaalzone op de korte en de lange termijn.

PIJLER ONDERZOEKEen belangrijke voorwaarde voor de wedstrijd Ruimte voor Ruimdenkers is dat de plannen financieel haalbaar en realistisch zijn. Het moet tevens ook duidelijk zijn waaraan het eventuele prijzengeld besteedt gaat worden. In de pijler onderzoek is daarom een plan uitgewerkt voor de verdere ontwikkeling van de kanaalzone. Wij denken dat het naast het maken van een ontwerp ook van belang is om de kanaalzone positief onder de aandacht te brengen bij bewoners en omwonenden. Door dit te faciliteren kan er gekeken worden wat het eventuele draagvlak is voor een definitieve herontwikkeling van het kanaal. Wij willen het kanaal positief onder de aandacht brengen door het organiseren van een zomerprogramma op en rondom het kanaal. Bij de pijler onderzoek komt de financiële en sociale haalbaarheid van dit zomerprogramma naar voren.

VISIE


Raalte is een dorp gelegen in de provincie Overijssel, zoals verderop nog uitgebreider zal worden benoemd heeft het zich vanaf de negentiende eeuw ontwikkeld van agrarische nederzetting tot stedelijke kern. Dit is deels te danken aan de aanleg van het Overijssels kanaal in 1858. Op de Bonnekaart hiernaast (afbeelding 5) is te zien hoe het kanaal lag ten opzichte van het dorp Raalte in de negentiende eeuw. Anno 2015 ligt het kanaal in het midden van het dorp en is het dorp langzaam rond het kanaal gegroeid. Door het functieverlies van het kanaal in 1988 is er langzamerhand een verschil ontstaan in het uiterlijk van het kanaal en haar functie.

ONTWIKKELING VAN DORPSKERN IN RAALTEHet dorp Raalte heeft zich afgelopen eeuw ontwikkeld van agrarische nederzetting tot stedelijke kern. De eerste vermelding van Raalte is uit 1123 (Gemeente Raalte, 2013). Het dorp was toen gelegen op de rand van hogere zandkoppen en lagere natte gronden. Het ontwikkelde zich tot een esdorp, waarbinnen een aantal gemeenschappelijke akkerlanden gelegen waren (ook wel essen genoemd). Rond 1850 bestond Raalte uit een kleine concentratie van bebouwing met een kerk en een korenmolen. Het kende nog een typisch agrarisch karakter. Met de aanleg van het Overijssels kanaal in 1858 en spoorlijnen naar Almelo en Ommen/Deventer (1910-1935) kwam hierin echter verandering.

Door deze infrastructurele veranderingen in het landschap nam de bebouwing en bedrijvigheid in de kern van Raalte toe. Vanaf 1900 trad ook verdichting

5. Raalte rond 1930 op de Bonnekaart (MS).

CONNECTED 4.0 13

GEBIEDSIDENTITEITop van de bebouwing in de dorpskern en in het gebied ten oosten van het kanaal. Met name na de Tweede Wereldoorlog veranderde het dorp sterk. De oorspronkelijke bebouwing werd vervangen en het dorp uitgebreid. Diverse industrieterreinen werden hierbij ontwikkeld. Het grootste gedeelte van de aan- en afvoer van producten verliep nog steeds over water. Anno 2015 heeft het kanaal deze functie inmiddels verloren en vervoer van grondstoffen vindt nu voornamelijk over de weg plaats.

AANLEG OVERIJSSELS KANAAL VAN DEVENTER-RAALTE-LEMERLERVELD. Industrie en handel vormden aan het begin van de 19e eeuw twee belangrijke bestaansbronnen voor de provincie Overijssel. Het infrastructurele stelsel van wegen en wateren was redelijk goed voor die tijd (Smolders, 1989). Echter nam de hoeveelheid te vervoeren goederen toe begin 1800 en werden hogere eisen gesteld aan de bestaande transportwegen.

De handelsvaart was voor de provincie van groot belang en daarom besloot de provincie rond 1840 tot aanleg van een kanalenstelsel in Overijssel. In eerste instantie zou Raalte niet aangesloten worden aan het kanaal. Echter bleek bij het aanleggen van één van de kanaaltrajecten moeilijkheden te zijn met het uitkopen van diverse landeigenaren. Voor het dorp Raalte ontstond daarmee de kans om het kanaal door haar gemeente te laten lopen. Dit gebeurt dan ook en in 1858 werd de kanaalsectie van Deventer via Raalte naar Lemerlerveld opgeleverd. Op de foto’s 6 t/m 11

wordt een impressie gegeven van het kanaal aan het einde van de 19e eeuw.

Het duurde nog enige tijd voor er ook daadwerkelijk bedrijven zich vestigen langs het kanaal in Raalte. Uiteindelijk ontstond er een bloeiende handel van onder andere betonfabrieken (MBI), veevoederhandelaren en landbouwcoöperaties die grondstoffen aanvoeren via het water. Het karakter van het kanaal bleef vooral industrieel tot dat het kanaal gesloten werd voor scheepvaart in 1988. Vanaf dan verandert het karakter van het kanaal sterk en vindt er langs het kanaal steeds meer woningbouw plaats. De historische foto’s 6 t/m 11 bevatten de situatie van het kanaal in werking. Tot slot laat foto 12 de huidige situatie zien.

IDENTITEIT ALS DRAGER VOOR TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN130 jaar lang drukt het industriële karakter van het kanaal haar stempel op het dorp Raalte. Doordat het kanaal bedrijvigheid aan zowel de noord- als zuidzijde aantrok vormde het een verbinding voor deze delen van Raalte. De omgeving en de functie van het kanaal vormen in deze 130 jaar een eenheid, die voor veel mensen nu nog vers in het geheugen staat. Bij de sluiting van het kanaal voor vrachtverkeer in 1988 ontstaat er een verschil tussen het uiterlijk van het kanaal (industrieël) en de functie ervan (recreatief/ecologisch). Tot op de dag van vandaag is dit verschil nog steeds zichtbaar in grote delen van het kanaal. Met name in de gebieden waar vroeger het industriële hart van Raalte lag, is er nu sprake van veel leegstand of

onaantrekkelijke bebouwing. Dit komt niet ten goede aan de nieuwe functie die het kanaal heeft gekregen. Één van de doelen in de toekomstige ontwikkelingen is om de verschillen tussen functie en uiterlijk van het kanaal weg te nemen en er weer een eenheid van te maken.


6. Kanaal bij Daggert begin 1900 (HVR). 7. Kanaal in Raalte vlakbij de oude korenmolen begin 1900 (HVR).

CONNECTED 4.0 15

8. MBI-terrein in functie met kraan voor de overslag van goederen (HVR). 9. Kanaal in functie met vrachtverkeer (HVR).


10. Kanaal in functie met scheepvaart bij MBI-terrein (HVR).

CONNECTED 4.0 17

11. Kanaal rondom M.O.K.-werfjes (HVR). 12. Kanaal bij Daggertsbrug anno 2015 (eigen collectie).


13. Presentatie van Connected 4.0 bij de bewonersavond februari 2015 (eigen collectie). 14. Workshop bij de bewonersavond februari 2015 (eigen collectie).

CONNECTED 4.0 19

Als Connected 4.0 hechten wij veel waarde aan de stem van betrokkenen bij nieuwe plannen. Dit zorgde ervoor dat wij participatie op meerdere manieren hebben ingezet bij het maken van de toekomstplannen voor de kanaalzone. Zoals eerder gezegd maken wij zowel van offline als online communicatie gebruik. Onze offline communicatie bestond uit het organiseren van een bewonersavond, waar omwonenden hun mening en ideeën konden laten horen en konden meedenken over de toekomstplannen van de kanaalzone. Online communicatie bestond uit een Twitter- en Facebookaccount waarop wekelijks een update werd gegeven van de status van ons proces.

BEWONERSAVONDOp woensdagavond 4 februari hebben wij een bewonersavond georganiseerd om de ideeën en visies van bewoners te horen over de kanaalzone (afbeeldingen 13, 14, 16 en 17). Door middel van stukjes in de lokale krant en het flyeren bij de woningen rondom de kanaalzone hebben we deze avond onder de aandacht gebracht bij de omwonenden. Daarnaast hebben we een breder publiek aangesproken door de avond te promoten via Facebook en Twitter.

Naast het promoten van de avond, waren andere voorbereidingen noodzakelijk om de avond in goede banen te leiden. Vooraf zijn er door ons scenario’s gemaakt, waarbij het programma van de avond steeds afhing van het aantal bezoekers. Zo was er voor elk aantal bezoekers een passend programma. Standaard onderdeel van dit programma was een workshop

waarbij bewoners hun mening moesten geven over verschillende deelgebieden van de kanaalzone. Het kanaal was door ons in tien plekken onderverdeeld en van elk van deze plekken wilden wij graag weten wat bewoners als positief en wat als negatief ervaren, en of er eventuele ideeën voor de verbetering van deze locaties waren. De tien plekken werden getoond aan bewoners aan de hand van een overzichtskaart en per locatie waren er vier foto’s door ons geselecteerd die het beste de identiteit van het gebied weerspiegelden.

Ook zijn er praktische voorbereidingen getroffen door het regelen van een geschikte locatie met genoeg voorzieningen en het aanschaffen van materialen voor de avond. De locatie van de bewonersavond was de ruimte van OP1 in het Kulturhus van Raalte. Het programma van de avond bestond uit een inleidende presentatie over de wedstrijd Ruimte voor Ruimdenkers, introductie op ons projectteam Connected 4.0, doel van de avond en uitleg over het verdere verloop van de avond. Na deze presentatie zijn de 23 aanwezige bewoners in vijf groepen verdeeld om met elkaar in gesprek te gaan over de kanaalzone. Dit werd gedaan aan de hand van de workshop waarbij de tien locaties langs het kanaal (afbeelding 15) werden besproken. Aan het einde van de avond sloten we af met een plenaire discussie waarbij de resultaten uit de groepsgesprekken werden gedeeld.

OUTPUT VAN DEZE AVONDDe bewonersavond was een groot succes met een hoge opkomst. Daarnaast zijn we veel te weten

PARTICIPATIE

1

23

4

5 6

8

7

9

10

15. Kaart van de 10 locaties van het kanaal.


16. De bewonersavond februari 2015 (eigen collectie). 17. De uitkomst van de workshop bij de bewonersavond februari 2015 (eigen collectie).

CONNECTED 4.0 21

gekomen over hoe de inwoners de kanaalzone van Raalte beleven. De belangrijkste conclusies voor de kanaalzone zijn als volgt:

De Kanaalzone Noord en Zuid worden als mooi ervaren.Vrijwel alle bewoners hebben positieve ervaring met de kanaalzone Noord (gebieden 1 t/m 4 op de kaart) en kanaalzone Zuid (gebieden 9 en 10). Het gebied wordt veelal gebruikt voor wandelen en fietsen. Bewoners ervaren hierbij het natuurlijke karakter van het kanaal. Een aantal leegstaande gebouwen in gebied 9 en 10 worden wel als minder mooi ervaren (…).

De fiets en wandelverbindingen moeten verbeterend worden. Langs het kanaal is het niet op alle punten mogelijk te wandelen of fietsen. In een aantal gevallen zijn de paden niet verhard, wat problemen oplevert met het wandelen met een rollator bijvoorbeeld. Een gedeelte van de inwoners is voor het verharden van deze modderpaden en het onverharde fietspad op het MBI-terrein. Echter pleitten een aantal andere inwoners voor het behouden van deze onverharde paden, vanwege het meer natuurlijke karakter.

De verkeersveiligheid rondom bruggen en rotondes laat te wensen over.Meerdere malen is gewezen op gevaarlijke verkeersituaties rondom de kanaalzone. Met name de bruggen bij de Enkstraat en de Daggertsbrug leveren gevaarlijke situaties op wanneer fietsers en auto’s elkaar

kruizen. Ook de kruispunten van de Ganzeboomlaan/Mettingenlaan en de Weidelaan/Ganzeboomlaan worden als gevaarlijk ervaren. Vanuit alle bewoners kwam het verzoek om deze situaties veiliger te maken.

Het kanaal aan de centrumzijde heeft geen functie. De centrumzijde van het kanaal wordt door het merendeel van de bewoners als negatief ervaren (de gebieden 5, 6 en 7). Het kanaal heeft hier geen functie meer en dat leidt tot een negatievere ervaring met dit gedeelte van de kanaalzone. Met name de leegstaande locaties, bijvoorbeeld het MBI-terrein, worden als negatief ervaren. Het kanaal vormt geen eenheid, maar men ziet wel de potentie en de kansen ervan. Tevens kan er op sommige plekken niet direct langs het kanaal gewandeld worden, waardoor het kanaal niet van dichtbij kan worden beleefd. Een aantal bewoners pleiten dan ook voor een promenade zoals bij het ontwerp gerealiseerd is (afbeelding 23).

INPUT VAN BEWONERS ALS DRAGER VOOR TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGENDe kansen en de potentie die de bewoners van Raalte zien voor het kanaal is een belangrijke drager om te investeren in het kanaal. De toekomstige ontwikkelingen die verderop in het rapport worden besproken zullen grotendeels gevoed zijn door de wensen en ideeën van bewoners. Ook in de volgende fases van het proces lijkt het ons noodzakelijk de bewoners te blijven betrekken bij het proces. Door ze in alle fasen van het proces te laten meedenken, onderzoeken en ontwerpen wordt het draagvlak voor het plan en de verbondenheid met

het kanaal vergroot.


“In de bebouwde omgeving van Raalte-dorp is het Overijssels kanaal de afgelopen jaren veranderd van een kale, betonnen bak water in een aantrekkelijke wateromgeving waaraan het mooi wonen en werken is. Ook aan de minder validen is gedacht, door de aanleg van rolstoelvriendelijke vissteigers langs het kanaal. Over de festiviteiten rondom het 150jarig bestaan van het kanaal in 2008 is nog lang nagepraat.” (Waterplan Raalte en WGS 2008)

CONCEPT STRUCTUURVISIE KANAALZONE

WONEN IN HET GROEN

BOULEVARD

VRIJE TIJDSGEBIED

IN OPDRACHT VAN DE GEMEENTE RAALTE

• bestemming: wonen in het groen

• groene uitloper naar kanaal

• diverse woningtypes

(rijen, 2/1 kap, vrijstaand, appartementen)

• accent bij kanaal

• parkeren in diepe achtertuinen

• als één plan ontwikkelen

Wonen in het groen

Boulevard

Ontspanningszone

Wonen in het groen Boulevard Vrije tijds gebied

Stedenbouwkundige invulling

Concept

Sfeerbeelden

Sfeerbeelden

Sfeerbeelden

Met deze structuurvisie is het mogelijk om van het gebied rondom het kanaal straks een aantrekkelijk geheel te maken. In het noorden zien wij graag diverse woningen in veel groen. Centraal zetten we in op een uitnodigende boulevard om te wandelen en genieten. In het zuiden bieden we aan beide zijden van het kanaal kansen voor een bruisend ontspanningsgebied rondom het water.

• herinrichten oosten westzijde kanaal

tot één gebied

• Kanaalstraat westzijde: woningbouw

met mogelijkheid voor atelier, losse paviljoens

• parkeerplaatsen bereikbaar houden

• woningen met mogelijkheid voor bedrijf

aan huis (Welkoop)

• parkeren en groen op binnenhof

• accent bij Almelosestraat.

• behoud van uitgaanscentrum

• uitbreiding ontspanningszone

westzijde kanaal

• kanaal betrekken bij ontspanningszone

• parkeren en toegangswegen

aan de buitenzijde

• uitloop Marktstraat optimaliseren

• mogelijkheid woningbouw aan

verlegde Acaciastraat

• betrekken hoek Markstraat - Brugstraat

18. Masterplan door Buro oost van 2008 (Salland Centraal).

“Het Overijssels kanaal is de belangrijkste waterader binnen de gemeentegrenzen. Aan het kanaal grenzen diverse recreatie- en natuurgebieden. Momenteel wordt de belangrijkste recreatieve functie van het kanaal gevormd door het fietspad langs het kanaal. De verbinding tussen kanaal en de achterliggende gebieden is echter in veel gevallen afwezig. Door meer verbindingen te creëren tussen achterland en kanaal wordt de recreatieve functie van het kanaal verbeterd.” (Waterplan Raalte en WGS 2008)

“Het Overijssels kanaal stroomt dwars door Raalte-dorp, vlak langs het centrum. Momenteel is de inrichting random het kanaal sober ‘ en levert het kanaal weinig bijdrage aan de uitstraling van Raalte.” (Waterplan Raalte en WGS 2008)

CONNECTED 4.0 23

De Europese Kader Richtlijn Water (KRW) is omstreeks 2000 ingevoerd om oppervlaktewater en grondwater te beschermen. Het doel is duurzaam, schoon oppervlaktewater en de bescherming van het drinkwater voor de toekomst. Dit betekent dat er gewerkt moet worden aan de aanleg van natuurvriendelijke oevers, het vispasseerbaar maken van kunstwerken en natuurvriendelijk onderhoud (Ontwerp Waterbeheerplan 2016-2021). Ook moet er gekeken worden naar de reductie van de vervuiling van het oppervlaktewater en grondwater. Het Overijssels kanaal1 door Raalte is een KRW-waterlichaam en moet dus aan de eisen voldoen. Het Waterschap Groot-Salland wil voor de periode 2016-2021 het Overijssels Kanaal (Zwolle) aanpakken door de aanleg van natuurvriendelijke vooroevers, vispassages en het vaststelling onderhoudsplan voor actief vegetatie en waterkwaliteitsbeheer. Pas in de periode 2022-2027 worden dezelfde maatregelen van Overijssels Kanaal (Zwolle) bij het Overijssels Kanaal (Deventer) in uitvoer gebracht. (Factsheets Waterschap Groot-Salland 2014)

In 2008 hebben de gemeente Raalte en het Waterschap Groot-Salland een visie opgesteld met daarbij de nieuwste richtlijnen toegepast. Hierin werd gesteld dat het kanaal was getransformeerd van een betonnen bak water naar een aantrekkelijke wateromgeving. De plannen hiervoor zijn in 2008 gemaakt door Buro Oost (afbeelding 18). Het ontwerp laat verschillende 1 Overijssels Kanaal (Zwolle) betreft onder andere het zijkanaal vanaf Raalte-Noord tot Lemelerveld. Overijssels Kanaal (Deventer) betreft het zijkanaal vanaf Raalte-Noord tot Deventer.

scenario’s zien waarop de kanaalzone in Raalte zich kan ontwikkelen. Het is bedoeld om kaders te stellen en nieuwe ontwikkelaars te inspireren. In 2015 blijkt echter dat de kanaalzone onveranderd is gebleven. De economische crisis lijkt hier spelbreker te zijn geweest.

Nu lijken de Kaderrichtlijn Water en Gemeentelijke monumenten weinig met elkaar van doen te hebben. Doordat het kanaal binnen de bebouwde kom van Raalte een gemeentelijk monument is, zijn aanpassingen voor bijvoorbeeld de Kaderrichtlijn Water niet zonder meer mogelijk. In 2011 heeft de gemeente Raalte de Erfgoedverordening vastgesteld welke is gebaseerd op de eerdere Monumentenwetten, Gemeentewet en ander omgevingsrecht. Het Overijssels kanaal, de M.O.K.-werfjes en de Enkbrug zijn gemeentelijke monumenten. Dat betekent dat er voor deze monumenten een vergunning aangevraagd moet worden wanneer er plannen zijn om wijzigingen aan te brengen. In de verordening wordt gesteld dat er bij reconstructie, sloop of herbestemming een adviesplicht geldt. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed moet hierin adviseren. Afhankelijk van de ingrepen kan ook de monumentencommissie van de gemeente Raalte hier een uitspraak over doen.

Ook wordt gesteld dat een monument nooit op zichzelf staat, maar onderdeel is van een bredere context. Het kanaal, de M.O.K.-werfjes en de Enkbrug dienen dus in een bredere context bekeken te worden. Het toetsingskader bevat drie schaalniveaus: landschappelijk/stedenbouwkundig; monument type

en karakteristieken; en materialisatie en authenticiteit. Het doen van aanpassingen aan beide objecten is pas mogelijk wanneer er een toetsing plaats heeft gevonden naar aanleiding van de vergunningsaanvraag.

Hier zit dus wrijving tussen de KRW en de Monumentenwet. Om het dialoog tussen het Waterschap en de Gemeente te benutten is het nodig om onderzoek te doen naar hoe natuur en cultuur samen gaan. Om erachter te komen welke elementen van het kanaal en de zone daar omheen van historische waarde zijn, is het nodig om een Cultuurhistorische Waardestelling te maken. Dit onderzoek zal kijken naar hoe het kanaal er vroeger heeft uitgezien en welke elementen bewaard zijn gebleven. Denk hierbij aan de jaagpaden, afwisselende beplanting, laad- en loswallen, zwaai of zwenkkom, M.O.K.-werfjes, pakhuizen en loodsen en bruggen (Visie Kanaalzone 2008). Maar ook de stedelijke context doet er toe. Vanuit dit perspectief is behoud van de betonsilo’s op het MBI-terrein of de woningen bij het spoor ook interessant. Zolang beeldbepalende elementen bewaard blijven, kunnen er aanpassingen gedaan worden aan het kanaal. Hiervoor moeten afspraken worden gemaakt en beeldkwaliteitseisen worden opgesteld.

INTERMEZZO: KADERS EN REGELGEVING


Zoals eerder is vermeld zijn de pijlers gebiedsidentiteit en participatie de basis geweest voor het ontwerp van de toekomstige ontwikkelingen rond het kanaal in Raalte. Uit de gebiedsidentiteit kwam voort dat functie en uiterlijk van het kanaal niet overeenkwamen, waardoor het kanaal niet als verbindend element tussen de verschillende delen in Raalte kan dienen. De bewoners en omwonenden hebben op verschillende manieren laten weten kansen en potentie voor het kanaal te zien. De positieve en negatieve reacties zijn beide meegenomen in het ontwerp. Positieve punten zullen in het ontwerp worden versterkt en de negatieve punten worden verbeterd. Verder zijn verschillende ideeën en wensen van bewoners ten aanzien van het kanaal meegenomen.

Het masterplan bestrijkt de hele kanaalzone binnen Raalte omdat het verbeteren van voetgangers- en fietsroutes langs het kanaal tot één van de belangrijkste ingrepen van het ontwerp behoren. In de huidige situatie is het niet altijd mogelijk langs het kanaal te fietsen of te wandelen, waardoor het directe contact met het kanaal wordt gemist. In de toekomstige situatie wordt er gezorgd voor een aaneengesloten route voor fietsers en wandelaars, waarbij enkele gevaarlijke verkeerssituaties worden aangepast. Langs grote delen is de situatie op orde, er zijn echter locaties die een missing link vormen tussen de andere fietsen wandelpaden in het netwerk voor langzaam verkeer. In 2016 zal de gemeente een nieuw Gemeentelijk Verkeers en Vervoersplan (GVVP) maken. Het laatste GVVP stamt uit 2001. Hierdoor zijn enkele situaties

19. De natuurlijke Noordzijde van het kanaal (eigen collectie).

20. De huidige verkeerssituatie bij de Acacialaan/Brugstraat (eigen collectie).

CONNECTED 4.0 25

ontstaan die vanuit de veiligheidsoptiek niet wenselijk zijn. We adviseren de gemeente om in het nieuwe GVVP meer aandacht te besteden aan het ‘langzame’ verkeer. Dit is uiteindelijk de drager van het kanaal. Omdat deze routes de auto-infrastructuur kruisen is hier ook aandacht aan besteed op de specifieke locaties die hieronder verder zijn uitgewerkt. Enkele situaties betreffen een aanpassing die verder gaan dan de kanaalzone en zijn daarom opgenomen in bijlage 1.

Naast de fietsen wandelroutes zijn er verschillende ontwikkellocaties aangegeven waar het contact met het kanaal kan worden verbeterd. Voor twee locaties zijn mogelijke invullingen gegeven die ervoor zorgen dat het kanaal een meer recreatief uiterlijk krijgt, maar waar ook de verkeerssituatie aangepakt wordt. Hierdoor worden het veiligere plekken en de ingrepen zorgen er tevens voor dat het één geheel zal worden met de functie die het kanaal momenteel heeft. Bovendien worden er vele suggesties gedaan om het kanaal op een positieve manier te versterken en de leegstand langs het kanaal op te lossen. Als deze leegstand op een goede manier wordt herontwikkeld, in connectie met het kanaal, kunnen beiden elkaar versterken.

MASTERPLANLangs het kanaal is momenteel veel sprake van leegstand. De herontwikkeling van deze locaties kan cruciaal zijn voor de toekomst van het kanaal. De nu nog vaak industriële bebouwing strookt niet met de functie die het kanaal momenteel heeft. Door bij herontwikkeling van de gebouwen de

functie en het uiterlijk van het kanaal mee te nemen, kunnen beiden beter op elkaar gaan aansluiten. De aanstaande herontwikkeling van het Welkoop-terrein is een eerste kans hiertoe. Ook de combinatie van de Pouw Autogarage en De Leeren Lampe is een leegstandsopgave. De beperkingen als gevolg van de aanwezigheid van het tankstation leggen andere (ruimtelijke) ontwikkelingen lam.

De algemene visie dient als een kapstok waar toekomstige ontwikkelingen aan op gehangen kunnen worden (afbeelding 21). Dit kan bereikt worden door de randvoorwaarden aan te pakken. Tegen de rand van het landelijk gebied in Raalte-Noord en ten zuiden van Raalte liggen er kansen om het kanaal geschikt te maken voor de Kader Richtlijn Water (KRW) (afbeelding 19). Dit betekent dat er natuurvriendelijke oevers gemaakt kunnen worden. Elementen als loskades en zwenkkommen zijn onderdeel van het historische karakter van het kanaal en moeten dus behouden blijven. Men gebruikt deze gebieden langs het kanaal aan de Noord- en Zuidkant van Raalte regelmatig om een wandeling of fietstocht te maken.

Uit de bewonersavond bleek dat de algemene fietsen wandelpadenstructuur verbeterd moet worden. Door verbindingen te leggen wordt het kanaal beleefbaar en worden functies met elkaar verbonden. Door in te zetten op betere verbindingen voor langzaam verkeer kan het gemotoriseerd verkeer afnemen. Hiermee wordt ook het historische karakter van het kanaal versterkt. Van oudsher lagen er langs het kanaal

jaagpaden, daar liggen nu de fietsen wandelpaden. De westzijde van het kanaal moet de hoofd-fietsas worden tussen Noord en centrum. De oostzijde van het kanaal is geschikter om de wandelverbinding te versterken. Tussen de Weidelaan, het MBI-terrein en de Enkstraat moet de oostzijde van het kanaal ook beter geschikt gemaakt worden voor fietsers. Daarnaast wordt de wandelpromenade aan de Mettingenlaan doorgetrokken tot aan de zwenkkom om een doorlopende route te creëren voor wandelaars.

Op verschillende plekken langs het kanaal zijn interventies voorzien. Dit zijn zo geheten ontwikkellocaties, welke hieronder uiteengezet zullen worden.

LOCATIE 1: NOORD/STRAAT MEERKOETTer hoogte van de straat Meerkoet ligt de eerste ontwikkellocatie, hier komt een vlonder om dichter bij het kanaal te kunnen komen (afbeelding 24). Zoals uit de bewonersavond al duidelijk werd zijn de omwonenden van het kanaal grotendeels tevreden met hoe het kanaal in Raalte-Noord er uitziet (zie ook bijlage 2). Toch wordt het directe contact met het kanaal nog wel eens gemist, doordat de rietkraag vrij hoog staat in het gebied. Enerzijds zorgt dit riet voor een natuurlijk uiterlijk (gewenst), anderzijds gaat het contact met het kanaal verloren (niet gewenst). Om dit probleem op te lossen, wordt er een vlonder geplaatst in het kanaal. Momenteel is er al een steiger bij het gemaal, maar deze bevindt zich niet op de juiste hoogte om bijvoorbeeld vanuit de kano op de kant

ONTWERP


4

5

67

IIIIV

CONNECTED 4.0 27

21. Masterplan voor het kanaal in Raalte.

12

3

LEGENDA

Ontwikkellocaties

Fietspad

Wandelpad

Wandelpromenade

Doorsnede

Ontwikkellocaties

1. NOORD/STRAAT MEERKOET2: NATUUR-EDUCATIETUIN3: WEIDELAAN/GANZEBOOMLAAN4: MBI-TERREIN EN DOUMA DEUREN5: ZWENKKOM6: M.O.K.-WERFJES7: ACASIALAAN/BRUGSTRAAT

I

II


22. Mogelijke invulling met vele hoogteverschillen voor het Weidelaan/Ganzeboomlaan gebied.

CONNECTED 4.0 29

te stappen. De vlonder onderbreekt het riet en geeft de mogelijkheid om direct met het water in contact te komen. Het kan dienen als op- of afstapplaats voor kano’s, als visplek, als ontspanningsplek voor fietsers en/of wandelaars of als startplek voor het schaatsen in de winter. Aan de overkant zal het wandelpad vanaf het noorden doorgetrokken worden langs het kanaal zodat er meer contact met het kanaal mogelijk is van beide kanten.

LOCATIE 2: NATUUR-EDUCATIETUINOp de kruising van de straten Koekoek, Kievit en Buizerd ligt het gemaal dat het kanaal in tweeën deelt. Om te voldoen aan de KRW moet dit gemaal geschikt worden gemaakt voor de migratie van vissen. Dit kan gedaan worden door het openen van het kanaal op deze plek waardoor de weg het kanaal moet overbruggen. Onder de weg kunnen het gemaal en de vispassage aangelegd worden. Tegen deze locaties aan ligt een geschikte locatie voor een natuur-educatietuin. Dit werd voorgesteld tijdens de bewonersavond (zie bijlage 2). De tuin ligt te midden van twee basisscholen, enkele trapveldjes en een oude boerderij. Met deze natuur-educatietuin kunnen kinderen bewust worden gemaakt van de waarde van de natuur.

LOCATIE 3: WEIDELAAN/GANZEBOOMLAANTen zuiden van deze locatie is voor de situatie bij het winkelcentrum een ontwerp gemaakt (afbeeldingen 22 en 25). Hier willen we de verbinding tussen het kanaal en het winkelcentrum van Raalte-Noord verbeteren. De huidige situatie rondom het kruispunt

en winkelcentrum Weidelaan/Ganzeboomlaan levert op meerdere vlakken problemen op. Er is een verkeersonveilige situatie waarbij er een conflict ontstaat tussen gemotoriseerd en langzaam verkeer. Uit de ongelukken-registratie blijkt dat op het kruispunt de voorrangssituatie onduidelijk is. Het doorgaande verkeer komt vanaf de Ganzeboomlaan langs het kanaal en slaat rechtsaf naar de Weidelaan. Het verkeer de wijk in, slaat linksaf. Veel scholieren gebruiken het fietspad vanuit Raalte-Noord langs de Ganzeboomlaan naar het Carmel College aan de westkant van Raalte, het is dus een drukke fietsverbinding. Daarnaast zorgt de huidige inrichting van het plein voor de supermarkt ervoor dat het contact met kanaal vanaf het plein er niet is. Juist omdat dit een plek is waar veel mensen samen komen, kan het waardevol zijn om hier een directe relatie met het kanaal te creëren.

In het ontwerp gaan we uit van een rotonde op de plek van het kruispunt. Het fietspad haakt hier op aan door het huidige fietspad te verleggen over het plein. Hiermee wordt de verblijfsruimte tussen het kanaal en het fietspad groter. Een langzame overgang van materialen en hoogtes zorgen ervoor dat het plein langzaam overloopt naar het kanaal en de ruimte biedt om aan het kanaal evenementen te organiseren, te skaten en te recreëren. De plint van het winkelcentrum en het kanaal kunnen zo beter op elkaar aansluiten en een multifunctionele invulling krijgen. De toevoeging van meer groen moet leiden tot een aangenamer straatklimaat en een duidelijke overgang tussen plein en omgeving.

LOCATIE 4: MBI-TERREIN EN DOUMA DEURENTussen het winkelcentrum van Raalte- Noord en het centrum van Raalte ligt een overgangszone met veel groen die wordt doorsneden door de N35 en de spoorlijn. De verbindingen voor langzaam verkeer moeten hier aan beide zijden van het kanaal verbeterd worden door het verharden en goed verlichten van de paden. Na de onderdoorgang van de N35 veranderd het karakter van een nieuwbouwwijk naar een industrie- en centrumgebied. Op deze plek ligt het MBI-terrein waar veel kansen liggen en waar zeer veel betrokkenheid van de omgeving is om het gebied aan te pakken. Dit geldt ook, in iets mindere mate, voor het terrein van Douma Deuren aan de andere kant van de spoorlijn. Samen is dit een groot ontwikkelgebied dat door zijn locatie geschikt is voor culturele en maatschappelijke invullingen.

In het verleden zijn er voor dit gebied plannen ontwikkeld door de Herontwikkeling Maatschappij Overijssel voor gemengd wonen en werken onder de noemer ‘Op de Enk’. Dit bleek in de praktijk niet haalbaar. Recentelijk zijn er ver gevorderde plannen voor het vestigen van de Carnavalsvereniging op het MBI-terrein in combinatie met andere maatschappelijke functies. Enkele kunstenaars uit Raalte hebben tijdens de bewonersavond contact gezocht met de carnavalsvereniging om te kijken welke ruimte er is voor hun culturele activiteiten. De eventuele nieuwbouw zal niet het gehele terrein bestrijken. Er zijn al veel ideeën voor de rest van het terrein, zoals een dorpscamping, evenemententerrein,


23. Mogelijke invulling met verlengde promenade en plek voor woonboten in de zwenkkom.

CONNECTED 4.0 31

zonne-energie-park, terraszone of een watergebied. Probleem is echter dat het terrein ernstig vervuild is. Alvorens het MBI-terrein herbestemd kan worden, dient het terrein gesaneerd te worden. Hierbij komt het gebied in aanmerking voor de saneringsregeling van de provincie Overijssel. Met oog op de toekomstige bestemming en de lange termijn moet bekeken worden hoe grondig de sanering moet zijn. De huidige onderzoeken zijn niet toereikend voor het wijzigen van de bestemming, en daarnaast mogen de nieuwe bestemming en activiteiten niet in conflict zijn met de activiteiten van naastgelegen bedrijven. Ook ligt het terrein ingeklemd tussen de spoorlijn, de N35 en het kanaal als gemeentelijk monument, waardoor er beperkingen zijn. Tijdens de bewonersavond bleek dat de omgeving zeer betrokken is bij de ontwikkeling van het MBI-terrein. Ons advies is om de bewoners te betrekken bij de ontwikkeling om de vele kansen die er zijn aan te pakken. Daarnaast is het een gebied met veel historische waarde en elementen zoals de betonsilo’s zijn zeer kenmerkend voor Raalte en waardevol om te behouden.

LOCATIE 5: ZWENKKOMTegenover Douma Deuren ligt de zwenkkom waar schepen vroeger konden keren. De zwenkkom ligt ingeklemd tussen de spoorlijn, de Mettingenlaan en het kruispunt van de Mettingenlaan en de Ganzeboomlaan. Op deze plek liggen meerdere opgaven: de zwenkkom is een vergeten hoekje geworden, op het kruispunt gebeuren veel ongelukken en het water is niet bereikbaar. Bewoners zouden hier graag een

verlenging van de wandelpromenade zien, zoals deze aan de Mettingenlaan te vinden is. Op deze manier wordt het mogelijk direct langs het kanaal te lopen en het kanaal te beleven (afbeelding 23). Daarnaast is er verschillende keren door bewoners het idee geopperd om een woonboot in de zwenkkom te leggen. De mogelijkheden voor het uitvoeren van dit idee vallen buiten dit onderzoek, maar bieden mogelijk kansen voor de toekomst. Een woonboot of eetboot kan de recreatieve functie van het kanaal benadrukken en daardoor mogelijk bijdragen aan de eenheid die het kanaal in Raalte moet worden.

De verkeerssituatie op het kruispunt zal onderzocht gaan worden door de gemeente naar aanleiding van verschillende ongelukken. Bewoners geven aan dat op deze locatie het overzicht ontbreekt. Er komt vanuit teveel richtingen verkeer, waardoor er een onveilige situatie ontstaat (Sallandcentraal). Zoals het ontwerp aangeeft, is het wenselijk als er aan één zijde een vrijliggend fietspad langs de Mettingenlaan komt (afbeelding 23). Het vrijliggende fietspad zorgt ervoor dat op het kruispunt met de Ganzeboomlaan minder verkeersstromen elkaar kruisen. Het trottoir aan de bebouwde zijde van de Mettingenlaan blijft gehandhaafd, maar zal wat smaller worden. Door de wandelpromenade komt er de mogelijkheid om aan weerszijden van de weg te wandelen. Met het versmallen van het trottoir komt er ruimte vrij om een apart fietspad voor twee richtingen te realiseren in plaats van de fietssuggestiestroken aan weerszijden van de weg. Een andere optie is om de wandelpromenade

te combineren met het fietspad aan het kanaal. Dit sluit beter aan op de kruispunten Mettingenlaan/Ganzeboomlaan en Schoolstraat/Mettingenlaan, maar biedt problemen met het hoogteverschil.

LOCATIE 6: M.O.K.-WERFJESHet gebied rondom de M.O.K.-werfjes is een aandachtsgebied (afbeelding 26). Afgelopen jaren is de woningbouw rondom de Koningsspil afgerond, een nieuwe functie voor de werfhuisjes blijft echter uit. In 2006 is een poging gedaan om een nieuwe bestemming te geven aan deze monumenten. Er werd gedacht aan een horeca-bestemming. De werfhuisjes zijn in het verleden voor een symbolisch bedrag verkocht met de voorwaarde dat ze behouden bleven. De eigenaren hebben met de gemeente gesproken en meerdere voorstellen voorgelegd. Hier is echter niets uit voort gekomen (De Stentor). Momenteel exposeren lokale kunstenaars hun werk in de M.O.K.-werfjes. De bewoners hebben aangegeven dat zij graag meer activiteit zien rondom deze locatie. Dit hangt echter samen met het vrachtverkeer en de toegankelijkheid van het kanaal.

LOCATIE 7: ACASIALAAN/BRUGSTRAATBij de Daggertsbrug ligt een omslagpunt in het gebruik langs het kanaal. Er is meer ruimte rondom het kanaal met aan de oostzijde van het kanaal de bedrijvigheid van De Zegge en aan de westzijde de oude Pouw Autogarage en woningen. Dit gebied heeft de potentie om een verblijfsgebied te worden met recreatieve functies. Dit sluit aan op de de fietsen wandelpaden


24. Doorsnede I: Huidige en toekomstige situatie bij locatie 1: Noord/Straat Meerkoet.

CONNECTED 4.0 33

langs het kanaal vanuit Heeten en Deventer.

In de visie op de kanaalzone opgesteld in 2008 door Buro Oost werd voorgesteld om ter hoogte van De Leeren Lampe en Pouw Autogarage een verblijfsgebied te creëren. Dit betekent dat er een knip in de Acasialaan ter hoogte van de Meidoornlaan gelegd wordt met als gevolg dat het autoverkeer niet via de Brugstraat of Markstraat in het centrum komt, maar via de parkeerplaatsen bij de Meidoornlaan/Westdorplaan. Dit uitgangspunt draagt bij aan het verlichten van de parkeerproblematiek in het centrum. Het volledig afsluiten van de straten hier zal leiden tot veel weerstand van winkeliers en aanwonenden, maar hier kan eventueel wel eenrichtingsverkeer ingesteld worden vanuit het centrum. De Brugstraat en Marktstraat kunnen als fietsstraat ingericht worden of met eenrichtingsverkeer. Hierdoor ontstaan meer mogelijkheden bij De Leeren Lampe en de voormalige garage van Pouw. Ook verbeterd het de situatie voor fietsverkeer over en langs het kanaal.

Naar het zuiden toe kunnen de smalle paadjes langs het kanaal verbreedt worden waardoor het ook mogelijk wordt om hier met rollator of rolstoel te lopen (afbeelding 27).

25. Doorsnede II: Huidige en toekomstige situatie bij locatie 3: Weidelaan/Ganzeboomlaan.


26. Doorsnede III: Huidige en toekomstige situatie bij locatie 6: M.O.K.-Werfjes.

CONNECTED 4.0 35

27. Doorsnede IV: Huidige en toekomstige situatie bij locati e 7: Acacialaan/Brugstraat.


DATUM EVENEMENT01-08-2015 Rabo/Gé Nijboertoernooi Raalte Sportpark Tijenraan

05-08-2015 Bottermarkt 09:00-13:00 uur Raalte Doktersweggetje Raalte

05-08-2015 Sallandse streekmarkt Raalte Grote Markt






26-08-2015 t/m 30-08-2015 Stöppelhaene Raalte Centrum Raalte

29-08-2015 Trekkerslep Raalte Burgemeester Zuidwijklaan

29-08-2015 Internationaal Jeugd Touwtrektoernooi Raalte Manege De Hooge Weg

01-09-2015 Modeweekend ROV - najaar Raalte De Grote Markt

26-09-2015 Streetlive Raalte centrum Raalte

26-09-2015 t/m 27-09-2015 Bier- en wijnfestival Raalte Centrum Raalte

27-09-2015 Koopzondag ROV/kinderrommelmarkt Raalte Centrum Raalte

18-10-2015 Raalter Poorttocht Raalte start bij Wielerpark Raalte

TYPE KOSTENPonton € 2.000,00

Steigerbrug + 7 kleine pontons € 4.500,00

Openluchtbioscoop € 1.000,00

Opblaaskussen € 200,00

Muziekband, lokale bandjes of coverband Gratis of tot € 2.000,00

Klassiek ensemble € 500,00

Picknicktafels optie 1 (huur 10 dagen, 10 tafels) € 3.000,00 - 4.000,00

Picknicktafels optie 2 (koop 10 tafels) € 2.000,00

Geluidsinstallatie en verlichting Afhankelijk van de schaal € 500,00 - € 1.000,00

Aggregaat Afhankelijk van de schaal

Vergunning groot € 260,00

Marktkramen (2 dagen, 15 kramen) € 800,00

Verlichting tentoonstelling Afhankelijk van de situatie

Horeca Afhankelijk van de schaal, mogelijk op verkoop

28. Evenementen in Raalte in augustus, september en oktober. 29. Voorlopige kosten van het nazomer-evenement.

CONNECTED 4.0 37

Zoals de vorige pijlers al aangaven is de kanaalzone toe aan een nieuw impuls. Het missen van eenheid langs het kanaal en het gebrek aan een functie in het centrumgebied zijn problemen die momenteel worden gesignaleerd. Voor een herinrichting zoals deze in de pijler ontwerp is aangegeven, zijn op de korte termijn echter te weinig middelen beschikbaar. Om het kanaal toch ook op de korte termijn te verbeteren en de sociale connectie met het kanaal te vergroten wil Team Connected 4.0 het kanaal op een andere manier onder de aandacht brengen. Dit om op de korte termijn kansen en draagvlak te creëren. Dit zijn de eerste stappen van het project na de prijsvraag Ruimte voor Ruimdenkers.

Team Connected 4.0. wil een nazomer-evenement organiseren om de potentie van het kanaal te tonen en potentiële ontwikkelingen te stimuleren. Raaltenaren weten als geen ander hoe evenementen georganiseerd moeten worden. Vanuit de gemeente is daarom veel gereguleerd en er is veel informatie beschikbaar. Herontwikkeling wordt vooral succesvol wanneer burgers, belanghebbenden en overheden met elkaar gaan samenwerken. Om dit te stimuleren is gekozen voor een evenement op en rondom het kanaal met drie verschillende thema’s. Het doel is niet om een definitieve functie te projecteren op één van de ontwikkellocaties, maar om de aandacht naar het kanaal toe te trekken om zo lokale bewoners en ondernemers nieuwe inspiratie voor herontwikkeling op te laten doen. Op deze manier kan er getest worden of er genoeg draagvlak en ideeën onder bewoners en ondernemers zijn om te investeren in een definitieve

transformatie van het kanaal zoals deze eerder in het rapport is aangegeven. In dit hoofdstuk is de eerste opzet opgenomen voor de programmering van dit nazomer-evenement (afbeelding 33). Wanneer Team Connected 4.0 de prijsvraag wint wordt dit voorstel verder ten uitvoer gebracht in samenwerking met lokale partijen. Het is dan de bedoeling dat het nazomer-evenement nog in 2015 gaat plaatsvinden.

PROGRAMMERINGThematiseringOm het kanaal onder de aandacht te brengen is er voor gekozen om drie thema’s te kiezen die mensen bij elkaar brengen. Elke locatie heeft verschillende elementen van elk thema in zich, wel zal er per locatie een hoofdthema zijn. De drie verschillende thema’s zijn:

• Natuur en Cultuur in het kanaal

• Eten en ontmoeten

• Ondernemerschap rondom het water

KalenderDoor de activiteiten tussen drie weekenden te plannen is het mogelijk om aan te haken bij meerdere evenementen in Raalte. Wij zien ook hier kansen om de verschillende locaties te gebruiken bij de evenementen. In overleg met die organisaties is het evenement te organiseren. De activiteiten zijn bedoeld als aanvulling op de bestaande activiteiten. In het najaar van 2015

worden verschillende activiteiten georganiseerd zoals hiernaast te zien is (afbeelding 28). Bijna elk weekend in augustus is er een evenement in Raalte. De nadruk zal met name liggen op het laatste weekend wanneer Stöppelhaene wordt georganiseerd. Door de druk op dit evenement is het niet verstandig om onze programmering samen te laten lopen met dit grote evenement. Daarbuiten zijn er veel mogelijkheden.

OntwikkellocatiesHet nazomer-evenement wordt verspreid over meerdere locaties. Er zijn drie potentiële locaties langs het kanaal waar we kansen zien voor het nazomer-evenement en het trekken van aandacht voor herbestemming van erfgoed en leegstand: Plein Weidelaan/Kanaal, Zwenkkom Mettingenlaan en M.O.K.-werfjes (afbeeldingen 30, 31, 32).

Locatie WeidelaanIn Raalte-Noord is er niet direct sprake van leegstand of een probleem met het kanaal. Toch kan het kanaal beter aansluiten bij de leefomgeving. Dit kan worden bereikt door het kanaal beter beleefbaar te maken, zoals we hebben laten zien in ons ontwerp voor deze locatie (afbeelding 22). Voor de korte termijn willen we hier een voorschot op nemen. We willen in de programmering het kanaal beleefbaar maken door een terras op het water te maken (afbeelding 34). Het terras kan een uitloop worden van het plein. Ook willen we op het plein een openluchtbioscoop organiseren. Samen met de bewoners en ondernemers willen we een avond organiseren waarop de hele wijk met stoelen en banken

ONDERZOEK


30. Locatie van het terras op het water bij de Weidelaan (eigen collectie).

CONNECTED 4.0 39

32. Historie bij de locatie M.O.K.-Werfjes (eigen collectie).31. Locatie Zwenkkom waar een tijdelijke loopbrug gerealiseerd zal worden (eigen collectie)


DAG WEIDELAAN METTINGENLAAN - EXPOSITIE M.O.K.-WERFJESVrijdag Opening kanaalkunstpad* + verlicht met fanfare of drumband?

Zaterdag Opening terras + braderie en onthulling van de feestboom op het plein.

Modelbootjes varen*

Rondleidingen historische vereniging

Zondag Picknicken in roeibootjes Modelbootjes varen*

Klassieke muziek aan het water

Maandag *

Dinsdag *

Woensdag Kindernatuurmiddag – Drijvende tuin maken *

Donderdag *

Vrijdag Openluchtbioscoop * Spannende (historische) verhalenverteller over Raalte

Zaterdag Familie Sport en spel middag:• Bungee-roeien• Aquabubbles op het water

Viswedstrijd + diner met vis*

Rondleidingen historische vereniging

Zondag Rommel uit het water kunst Speurtocht*

Watermuziekorkest

Maandag *

Dinsdag *

Woensdag Kinderdoemiddag Kano/Waterfietsen*

Ondernemersdebat + ondernemersmarkt

Donderdag *

Vrijdag Bandjesavond * Spannende (historische) verhalenverteller over Raalte

Zaterdag Scouting Afsluiting kanaalkunstpad Concert aan het water met evt bootjes**

* Kanaalkunstpad is de gehele tijd geopend

**EHBO nodig bij activiteit

33. Voorlopige programma van het nazomer-evenement.

CONNECTED 4.0 41

op het plein mag gaan zitten voor het grote witte doek. Afhankelijk van de input van de bewoners en winkeliers bepalen we welke film(s) geprogrammeerd wordt. Ook biedt deze locatie mogelijkheden voor een braderie, kindernatuurmiddag en een familie sport- en speldag. De basis voor deze activiteiten zijn een ponton op het water met daarop picknick banken.

Locatie Zwenkkom bij spoorDe zwenkkom in de haven bij het spoor is niet meer in gebruik en ook vracht en recreatieverkeer vindt niet meer plaats in dit gedeelte van het kanaal. De inwoners ervaren vooral dat het kanaal in dit gebied geen functie heeft. Tegenover deze locatie is veel leegstand zichtbaar, op het MBI-terrein en bij DCM VLAK/Douma Deuren. Met deze locatie kunnen we dus ook de leegstand van terreinen en panden onder de aandacht brengen.

De programmering voor de zwenkkom bestaat uit evenementen rondom het thema ‘cultuur in het kanaal’. Het belangrijkste evenement wordt een wisselende expositie / tentoonstelling van kunstenaars / verenigingen op en rondom het water. Hiervoor wordt een tijdelijke loopbrug aangelegd over het water, waarbij de tentoonstelling in het water ligt. Bezoekers kunnen op deze manier laag over het water lopen en het kanaal optimaal ervaren. Daarnaast kunnen hier ook kleinschaligere activiteiten plaats vinden; zoals modelboot varen, vissen en een kindermiddag met het thema cultuur (afbeeldingen 35 t/m 38). Dit kan worden georganiseerd in samenwerking met kunstenaars en

de hengelsportvereniging.

M.O.K.-werfjesTussen de Mettingenlaan en het kanaal staan ter hoogte van het politiebureau de M.O.K.-werfjes. Dit zijn karakteristieke huisjes aan het Overijssels kanaal en om die reden zijn ze ook aangewezen als gemeentelijk monument. Deze combinatie van twee monumenten biedt kansen om ook de historie te belichten. Er kunnen in samenwerking met de historische vereniging rondleidingen worden gehouden en verhalen verteld worden over de aanleg en gebruik van het kanaal. Ook kan er elke vrijdagavond een sage of mythe over Raalte verteld worden.

ORGANISATORISCHE ASPECTENOrganisatiestructuurOm het evenement goed te kunnen organiseren is het van belang om een stichting op te richten. Dit helpt om contacten te kunnen leggen, maar ook om subsidies en fondsen aan te schrijven die een rechtspersoon verlangen. De stichting stelt zich ten doel:

• Het organiseren van activiteiten die bedoeld zijn om de band tussen het kanaal en de bevolking van Raalte te versterken en uit te bouwen naar herontwikkeling.

• Het begeleiden van planvorming die het kanaal als landschapselement versterkt.

• Het samenbrengen van bedrijven, bewoners,

organisaties en overheden om deze plannen uit te voeren.

Het bestuur zal bestaan uit leden van Team Connected 4.0 waarbij tenminste een voorzitter, secretaris en penningmeester worden aangewezen. Het is wenselijk om belanghebbenden ook te laten vertegenwoordigen in het bestuur.

FinancieëlCrowdfunding is actueel en een trend, maar in de praktijk blijkt dat het moeilijk is om veel geld bij elkaar te krijgen. We willen het evenement samen met de omgeving organiseren, maar kunnen niet altijd verlangen dat dit ook op financieel gebied geldt. Met €20.000 euro denken wij een goede basis te hebben om het evenement te kunnen organiseren. Door de kleinschaligheid van de activiteiten blijven de kosten beheersbaar. Naast het prijzengeld is er door het oprichten van de stichting ook de mogelijkheid om fondsen te benaderen en sponsorgelden te verkrijgen. Denk hierbij aan fondsen en subsidies voor cultuur, erfgoed en toerisme. We kunnen ook bij grote programma onderdelen vragen om een vrijwillige bijdrage van de deelnemers. Om de kosten te drukken willen we bovenal een beroep doen op lokale organisaties en vrijwiligers om meteen de betrokkenheid te vergroten.

Er is een inventarisatie gemaakt van de kosten en baten die verwacht worden bij de organisatie van het nazomerevenement (afbeelding 29). Naast deze


34. Sfeerbeeld van hoe eten op het water eruit kan zien (ziezeeland).

CONNECTED 4.0 43

35. Sfeerbeeld van de activiteit met aquabubbles op het water (oogopassendelft). 36. Sfeerbeeld van de activiteit met aquabubbles op het water (oogopassendelft).


37. Sfeerbeeld van kinderactiviteiten op het water (wordpress). 38. Huidige activiteit op het kanaal in Raalte (i.ytimg).

CONNECTED 4.0 45

kosten per element, zijn er ook algemene kosten voor diverse zaken. Hierbij kan gedacht worden aan EHBO, vrijwilligersverzekering, aansprakelijkheidsverzekering, vergunningleges, rekeningkosten, administratiekosten, promotie, security, veiligheidsvoorzieningen en onvoorziene kosten.

VergunningenOm het evenement te kunnen organiseren is het nodig om een evenementenvergunning aan te vragen. Deze dient tenminste 12 weken voordat het evenement plaatsvindt aangevraagd te worden. Op basis van het bestand Algemene Informatie Evenementen (Raalte, 2015) is gekeken of het evenement vergunningsplichtig is. De gekozen locaties zijn geen aangewezen evenementenlocaties, dus gelden hier beperkingen zoals bijvoorbeeld geluidsnormen. In het centrum van Raalte zijn overigens maar zeven grootschalige evenementen toegestaan op jaarbasis. Door het combineren van onze activiteiten met andere evenementen hopen we de procedures te beperken.

We verwachten dat enkele activiteiten een dergelijke schaal hebben dat er EHBO’ers aanwezig moeten zijn. Ook het aanleggen van tijdelijke pontons en steigerbruggen zullen een vergunning vereisen. Hierbij speelt de veiligheid een grote rol.

Beveiliging en veiligheidDe pontons en steigers die we gebruiken worden neergelegd door ervaren bedrijven die professionele constructies gebruiken die voldoen aan de laatste

eisen. Ook voor evenementen kunnen deze pontons en steigers gebruikt worden. De bedoeling is dat de constructies ook onbemand twee weken blijven liggen. Eventueel kunnen ze afgesloten worden, wanneer geen toezicht is door de organisator. In overleg met het uitvoerende bedrijf wordt besproken of er voor elke constructie een maximum aantal personen geldt. Dit zal ook tijdens de activiteiten duidelijk worden gecommuniceerd. Er zal een veiligheidsplan worden gemaakt voor elke locatie eventueel afhankelijk van de aard van de activiteit.


De prijsvraag Ruimte voor Ruimdenkers stond in het kader van oplossingen en ideeën genereren voor de leegstand in Overijssel. Tijdens dit project heeft team Connected 4.0 ervaring opgedaan met het omgaan met leegstandslocaties. In deze synthese maken we onderscheid in locatie-specifieke aanbevelingen en generieke aanbevelingen. Dit overzicht gaat verder dan de leegstandsopgave binnen Overijssel en andere delen van Nederland. Het benadrukt de veranderende aanpak van de leefomgeving door bewoners, gebruikers, eigenaren en overheden.

LOCATIE-SPECIFIEKE AANBEVELINGENMet Connected 4.0 zijn we aan de prijsvraag begonnen met als uitgangspunt het maken van plannen voor de herbestemming van het MBI-terrein te Raalte. Naarmate het project vorderde hebben we de aandacht verschoven naar de kanaalzone in de bebouwde kom van Raalte, aangezien de Herstructureringsmaatschappij Overijssel al plannen had met de carnavalsvereniging om een klein gedeelte van het gebied te ontwikkelen. De plannen en ideeën hiervoor zijn al zover gevorderd (exploitatiebegrotingen en ontwerpen) dat wij als team enige afstand hebben genomen aangezien we in ruimere zin naar het gebied wilden kijken.

Het MBI-terreinHet MBI-terrein is een locatie met veel kansen en potentie als zichtlocatie op het scharnierpunt van Noord en het centrum van Raalte. Dat blijkt uit de vele ideeën die er zijn voor het gebied, zoals onder andere bleek uit de bewonersavond van begin februari. Er is ook

veel betrokkenheid van de omgeving om dit gebied aan te pakken om hier maatschappelijke en culturele activiteiten te ontwikkelen. We zien dat de ontwikkelaar van het gebied deze betrokkenheid onderschat. Het feit dat er geen directe omwonenden zijn, betekent niet dat de omgeving een bijdrage kan leveren aan het planproces. Als team verwachten we dat er spoedig een groep betrokkenen op zal staan om hun plannen tot realiteit te brengen op het MBI-terrein. Tenminste, als dit wordt toegelaten door de ontwikkelaar en de carnavalsvereniging. Het toelaten van meer betrokkenheid kan ook leiden tot meer draagvlak. Dit kan een meerwaarde zijn voor de te ontwikkelen functies. Het stellen van duidelijke voorwaarden over rechten die betrokkenen kunnen ontlenen aan het proces zorgen ervoor dat het gebied niet geclaimd kan worden.

Ondanks dat we verwachten dat een brede samenwerking veel potentie heeft, zien we wel een enorme uitdaging bij de sanering van het MBI-terrein. Het terrein is door de betonproductie ernstig vervuild en moet eerst gesaneerd worden voordat het gebied heringericht wordt. Dit kan gedeeltelijk gefinancierd worden met de provinciale subsidie voor sanering bedrijventerreinen. Wens van de ontwikkelaar is om de sanering te beperken tot het noodzakelijke. Vanuit de gemeente zijn we gewaarschuwd dat de huidige onderzoeken die er liggen, onvoldoende zijn om een bestemmingsplanwijziging mogelijk te maken. De verwachting is dat de vervuiling ernstiger is dan gedacht. Dit alles bij elkaar zorgt ervoor dat de

opgave zo complex is dat eerst hierover duidelijke (politieke) beslissingen genomen moeten worden, voordat er nieuwe plannen gemaakt kunnen worden. Welke afhankelijk zijn van de milieutechnische randvoorwaarden van de ondergrond. Ons advies is om het gebied volledig te saneren om in de toekomst niet tegen onverwachte problemen aan te lopen en om latere functies in het gebied niet onmogelijk te maken. De gemeente speelt hier een belangrijke rol in het faciliteren van nieuwe ontwikkelingen door randvoorwaarden te stellen en het nieuwe gebruik af te stemmen op de andere gebruikers in het gebied. Hier speelt ook de ontwikkelaar een grote rol om in overleg met overige spelers de plannen in te passen. De provincie kan hierin een kritische houding innemen over de omvang van de sanering en het gebruik van de saneringsregeling met oog op gebruik van de (voormalige) bedrijventerreinen in de verre toekomst.

Bij het vaststellen van een nieuwe bestemming moet niet vergeten worden dat nieuwe functies op het MBI-terrein zullen zorgen voor een verminderde vraag naar andere feestlocaties in de omgeving zoals Zwakenberg of De Leeren Lampe. Dit kan dus weer tot leegstand leiden, en dat is ook ongewenst. Aan de andere kant biedt deze locatie wel een uitweg voor de evenementen in het centrum die tegen hun grenzen aan zitten. Belangrijk is om in overleg te gaan met alle mogelijke partners die hun activiteiten willen koppelen dan wel willen houden op het MBI-terrein. Het is ook van belang om als Raalte onderscheidend te zijn van omliggende gebieden. Het werkt niet als heel Salland

SYNTHESE & AANBEVELINGEN

CONNECTED 4.0 47

zich inzet op dezelfde activiteiten.

Het kanaal verbindtBinnen de context van het Overijssels Kanaal als monument kan het MBI-terrein hier op aansluiten door het behoud van het MBI-kantoor en de betonsilo’s die een landmark vormen. Onze plannen voor het Overijssels Kanaal sluiten aan bij de ontwikkelingen op het MBI-terrein. Het Overijssels Kanaal doorkruist de hele gemeente Raalte. Het dorp Raalte wordt in tweeën gedeeld door het kanaal. Op de meeste plekken is het meer een scheiding dan een verbindend element. Een lintvormig landschapselement is erg lastig te ontwerpen. We hebben ervoor gekozen om het kanaal een drager te maken van het dorp waarmee Noord en Centrum worden verbonden. Dit wordt gedaan door de paden voor langzaam verkeer te verbeteren. Dit versterkt ook het historische aspect van de paden langs het kanaal. Ons advies aan de gemeente en het waterschap is om te zorgen dat de fietsen wandelverbindingen worden verbeterd om het kanaal te laten dienen als verbindingsas. Het is belangrijk dat deze routes zowel overdag als ‘s nachts veilig zijn en aanvoelen, ook in minder bewoonde delen zoals tussen de Weidelaan en de spoorlijn.

De verbindingsas is een eerste stap in het bieden van een basisstructuur voor de kanaalzone. Dit biedt nieuwe kansen voor de herontwikkeling van diverse locaties langs het kanaal. In onze plannen hebben we gekeken naar meerdere ontwikkelingslocaties zoals een vlonder langs het kanaal in Noord, het

vernieuwde plein aan de Weidelaan, een functie voor de zwenkkom, de M.O.K.-werfjes en het verblijfsgebied bij De Leeren Lampe en voormalige Pouw Autogarage. Deze hebben de overeenkomst dat ze beeldbepalend zijn voor de uitstraling van het kanaal. Maar er wordt ook terecht in de Erfgoedverordening gesteld dat er niet alleen naar het monument (in deze het kanaal en de M.O.K.-werfjes) gekeken moet worden, maar ook naar de stedelijke of landschappelijke context ervan. Dit maakt het noodzakelijk om voor de omgeving van het kanaal beter te kijken naar welke elementen bijdragen aan de monumentale waarde van Raalte en welke elementen daar afbreuk aan doen. Advies aan de gemeente en waterschap is om dit goed te onderzoeken voordat er maatregelen getroffen worden voor de Kaderrichtlijn Water of andere projecten. Ook moet er gekeken worden naar welke huidige functies andere ontwikkelingen belemmeren. Denk hierbij aan het tankstation aan de Brugstraat die ervoor zorgt dat het erg lastig is om een nieuwe bestemming te krijgen voor de voormalige Pouw Autogarage.

Het is goed dat het waterschap haar taak breder ziet dan alleen toezien op waterveiligheid, maar ook denk aan integrale gebiedsontwikkeling. Waarbij het hoofdzakelijk gaat om hoe andere ontwikkelingen in de omgeving gecombineerd kunnen worden met de eigen plannen om een meerwaarde te creëren die niet is te bereiken door plannen los van elkaar te ontwikkelen. Hier zien wij ook kansen voor in Raalte. Verantwoordelijkheden voor de buitenruimte zullen gezamenlijk gedragen moeten worden om projecten

succesvol te maken. Er moet hierbij uitgegaan worden van de toevoegde waarde en niet uitsluitend de monetaire waarde ervan. De gemeente en het waterschap mogen zich meer openstellen voor initiatieven uit de samenleving en de gestelde regels als handvat beschouwen en niet als beperkend kader.

GENERIEKE AANBEVELINGENGebiedsidentiteitOnderzoek wat de locatie bijzonder maakt en durf keuzes te maken. Iedere leegstandslocatie heeft een ontwikkeling doorgegaan waarbij het terrein of locatie waarschijnlijk een bloeiperiode en een vervalperiode gekend heeft. Het is belangrijk om deze ontwikkelingen mee te nemen in de plannen voor het terrein. De geschiedenis van een plek vormt namelijk grotendeels de gebiedsidentiteit. Het kan daarbij handig zijn om contact te zoeken met de plaatselijke historische vereniging of lokale historicus. Zij kunnen vaak een goed beeld geven van de geschiedenis van een plek. Deze gebiedsidentiteit is van belang om mee te nemen in het eventuele ontwerp of plan voor de locatie. Er zullen echter ook keuzes gemaakt moeten worden over wat wel en niet bewaard blijft op een locatie. Herontwikkeling betekent dus met name keuzes maken.

ParticipatieBetrek de omgeving vroeg bij de ontwikkeling van ideeën, maar schep wel reële verwachtingen. Ook al verwacht je geen belangstellenden of serieuze partners, bijeenkomsten die zorgen dat er een dialoog op gang


komt dragen bij aan een breder gedragen visie. We hebben gemerkt dat communicatie via Facebook en Twitter zeer bruikbare media zijn om aandacht te vragen voor de opgave waaraan je werkt. Organiseer het liefst zo vroeg mogelijk een brainstormavond om de ideeën te horen over een gebied. De informatie die je verkrijgt uit deze avond geeft inzicht in de knelpunten en kansen in het gebied. Bij het organiseren van een brainstormavond is het wel van belang om duidelijk te maken wat er met de input van de omgeving gedaan wordt. Het zogenoemde verwachtingsmanagement dient vooraf duidelijk te zijn. Het valt ook aan te raden om meerdere bijeenkomsten te houden, op verschillende tijdstippen. Het is van belang om elke keer de fase van het proces te benadrukken en wat de vervolgstappen zijn. De interactie tussen burger, ondernemers en overheid zorgt ervoor dat er nieuwe contacten en initiatieven ontstaan die breed gedragen worden en leiden tot meer initiatief van alle partijen.

Onderzoek en OntwerpBaseer het ontwerp op gedegen onderzoek en ga uit van de kracht van een gebied in plaats van de problemen. In de pijler ontwerp werden oplossingen gezocht voor de eerder geconstateerde problemen bij de pijlers gebiedsidentiteit en participatie. De eenheid van het kanaal terugbrengen, de zichtbaarheid van het kanaal vergroten, het beter ontsluiten van het kanaal en de veiligheid rondom het kanaal waren hierbij belangrijke punten. Een belangrijke aanbeveling is dan ook om eerst gedegen onderzoek, het liefst met omwonenden, te doen naar de problemen en

wensen in een gebied. Dit voorkomt later in het proces tegenstand of onbegrip bij de bevolking. Daarnaast hebben wij geprobeerd zoveel mogelijk te ontwerpen vanuit de eigen kracht van het kanaal. We hebben gekeken naar wat er al wel is en hoe we dat kunnen versterken. Er is bijvoorbeeld al een steiger waarmee je het water kunt betreden, hij ligt alleen nog niet op de goede hoogte. Problemen die toch door middel van een groter ontwerp moesten worden opgelost, hebben voldoende draagvlak bij de bevolking nodig. Hiervoor willen wij een concept ontwerp maken voor het nazomer-evenement, om zo draagvlak en inspiratie te creëren voor omwonenden, ondernemers en geïnteresseerden.

ProgrammeringOp de korte termijn is het lastig projecten van de grond te krijgen en geld vrij te maken. Een programmering van verschillende activiteiten vullen het gat op tussen leegstand en een permanent invulling. Tijdelijke activiteiten dragen bij aan het nieuwe initiatieven om een permanente functie te ontwikkelen. Een tijdelijke functie kan ook de nieuwe permanente functie worden. Door gebruik te maken van ontwikkelingen die er wel zijn kunnen andere plekken ook meer onder de aandacht gebracht worden. Samenwerking met bewoners, verenigingen en ondernemers is belangrijk. Hiermee verliest een tijdelijke invulling niet zijn doel en komt het niet los te staan van zijn omgeving. De financiering hiervan is afhankelijk van vrijwillige bijdragen, vriendendiensten, subsidies en fondsen zover deze beschikbaar zijn.

CONCLUSIEDe verschuiving van top-down planvorming naar bottom-up initiatieven leidt er toe dat meer partijen geïnteresseerd zijn in het leveren van een bijdrage. Dit kan zijn als tijdelijke invullingen van leegstand die kan leiden tot een meer permanent gebruik. Tijdelijkheid kan ook een opstapje zijn naar een definitieve functie. Het is van belang verbindingen te leggen tussen verschillende belanghebbenden en tussen gebieden. Dit kan gedaan worden door gebruik te maken van de gebiedsidentiteit. Alleen door je open te stellen voor andere perspectieven is het mogelijk om te komen tot een breed gedragen plan voor de leefomgeving. Denk hierbij niet alleen in euro’s maar ook in sfeer en ambities. Succes kan je niet afdwingen door een sluitende kosten-baten analyse. Het moet ontstaan als gevolg van betrokkenheid en samenwerking.

CONNECTED 4.0 49


BRONNENCBS, PBL, Wageningen (2014). Leegstand van kantoren, 1991-2014 (indicator 2152, versie 02, 24 juni 2014). www.compendiumvoordeleefomgeving.nl. CBS, Den Haag; Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag/Bilthoven en Wageningen UR, Wageningen.

De Stentor (2006). Vage toekomst voor MOK-werfjes, http://www.destentor.nl/regio/raalte/vage-toekomst-voor-mok-werfjes-1.2533878

Erfgoedverordening gemeente raalte 23 augustus 2011

Factsheet: nl04_overijsselsknl-dea overijssels kanaal (deventer) waterschap groot-salland 2014

Factsheet: nl04_overijsselsknl-zwa overijssels kanaal (zwolle) waterschap groot-salland 2014

Gies, E., Nieuwenhuizen, W. & Smidt, R.A., (2014). Vrijkomende agrarische bebouwing in het landelijk gebied. Innovatienetwerk: Utrecht. Rapport nr. 14.2.325,

Gemeente Raalte (2001) Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan Gemeente Raalte 2001.

Gemeente Raalte (2013). Bestemmingsplan bedrijventerreinen Gemeente Raalte. Plannummer: NL.IMRO.0177.BP20130007.

LITERATUURLIJST & BRONNENGemeente Raalte (2015). Algemene Informatie Evenementen, http://www.raalte.nl/sites/default/files/algemene_informatie_evenementen_2.pdf

I.ytimg (2015). http://i.ytimg.com/vi/RjzreBTOA98/hqdefault .jpg

Ontwerp - waterbeheerplan 2016-2021 waterschap groot salland versie 2 december 2014

Oogopassendelft (2015). http://oogopassendelft.nl/wp-content/uploads/sites/35/2014/08/20140830_Oog_op_Assendelft_Foto_Pascal_Fielmich_PFB6632.jpg

Oogopassendelft (2015). http://oogopassendelft.nl/wp-content/uploads/sites/35/2014/08/20140830_Oog_op_Assendelft_Foto_Pascal_Fielmich_PFB6688.jpg

Salland Centraal (2008). Structuurvisie buro oost http://www.sallandcentraal.nl/attach/20080214structuurvisie kanaalzone.pdf

Sallandcentraal (2015). Onderzoek veiligheid kruising Mettingenlaan, http://www.sallandcentraal.nl/article.php? action=showarticle&id=55112

Smolders, A. (1989). De geschiedenis van de Overijsselse kanalen: Geschiedenis van de N.V. Overijsselsche Kanalisatie Maatschappij en haar rechtsopvolger de N.V. Maatschappij Overijsselsche

Kanalen (1850-1989). Zwolle: Rijkswaterstaat.

Visie kanaalzone raalte juni 2008 projectnummer: p.07.06.01 in opdracht van: gemeente raalte buro oost

Waterplan raalte “een helder verhaal!” gemeente raalte waterschap groot salland status: ontwerp waterplan, 21 juli 2008

Worldpress Springerdagen (2015). https://springerdagen.files.wordpress.com/2011/06/park_peddelaars_2011.jpg

Ziezeeland (2015). http://www.ziezeeland.nl/dbfotos/mimg_38107_large.jpg

GERAADPLEEGDE WEBSITESAquabubble (2015). Waterproducten. Verkregen via http://www.aquabubble.nl/nl-NL/

Delta Pontons (2015). Pontons. Verkregen via http://www.deltapontons.nl/index.php/pontons

Mapserver sara (2015). Kaartmateriaal. Verkregen via http://www.mapserver.sara.nl/ (MS)

Mobiloscoop (2015). Verhuur projectieschermen: drive-in bioscoop, openluchtbioscoop, projectie en ledschermen. Verkregen via http://www.mobiloscoop.nl/

OP1 (2015). Flexwerken, anderen ontmoeten en

CONNECTED 4.0 51

vergadering. Verkregen via http://www.op1raalte.nl/

Van Schie (2015). Pontons voor evenementen. Verkregen via http://vanschie.com/activiteiten/verhuur/pontons/pontons-voor-evenementen/

INTERVIEWSBesselink & Heethaar (2015). Interview met Roy Besselink en Jeroen Heethaar door M. van Kouwen en S. de Ridder, 7 januari 2015.

Historische Vereniging Raalte (HVR). Bezoek aan opendag, 31 januari 2015.

Holtman (2015). Interview met Francisca Holtman door M. Franssen en S. de Ridder, 13 januari 2015.

Vrielink (2015. Interview met Gerrit Vrielink door M. van Kouwen en S. de Ridder, 7 januari 2015.

CONNECTED 4.0 53

BIJLAGE 1SCHOOLSTRAAT – METTINGENLAAN – M.O.K.-WERFJES – KANAALSTRAAT OZ – ALMELOSESTRAATDe vrachtroute van en naar Booijink ligt over de Schoolstraat, Mettingenlaan, Kanaalstraat OZ, Almelosestraat. Momenteel wordt deze route als zeer gevaarlijk ervaren. Om een doorgaande fietsverbinding mogelijk te maken is het beter als het vrachtverkeer via de Boterstraat en Schapenstraat rijdt. Hiermee krijgt de Mettingenlaan tussen de Schoolstraat en de Boterstraat meer ruimte voor langzaam verkeer dat aansluit op het boulevard deel van de Mettingenlaan. De kruising bij het kanaal wordt hiermee overzichtelijker. Op de Kanaalstraat OZ blijft de onveilige situatie bestaan. Met het te ontwikkelen Welkoop-terrein zal dit gebied meer een woon-functie krijgen. Een beter wegontwerp kan bijdragen aan het verbeteren van de veiligheid. Het advies hier is om in het GVVP meer aandacht aan de uitwerking te besteden.

KANAALSTRAAT OZ – ALMELOSESTRAAT/AAKSTRAATOm ter hoogte van de kruising Almelosestraat – Kanaalstraat OZ kan er voor gekozen worden om het verkeer langs het kanaal te leiden tot aan de Aakstraat in plaats van via de Almelosestraat. Hiermee krijgt de Almelostraat meer een woon-klimaat in plaats van doorgaande verbinding. Het is bijvoorbeeld mogelijk om de fietsbrug over te laten gaan als fietsstraat tussen de Kanaalstraat OZ en Heesweg. De Kanaalstraat tussen de Almelosestraat en de Aakstraat moet geschikt gemaakt worden voor doorgaand verkeer. Dit is mogelijk te maken door een verbreding van de

kade. Op de kruising Kanaalstraat/Aakstraat moet de voorrangssituatie duidelijk gemaakt worden.


DEELGEBIED 1Plus v Natuur/Landelijk

v Recreatief aantrekkelijk

v Mooie schaatsroute

v Vlonder recreatie

Min X Kades niet toegankelijk/steil

X Toegankelijk gebied

X Gemaal blokkade

+/- Rietkragen mogen hoog, maar lastig om bij water te komen

Kansen• Tuin richten naar kanaal

• Rondje Wandelen

Conclusies• Wandelpaden verbeteren

• Toegankelijkheid kanaal

DEELGEBIED 2Plus v Groen/ecologisch → wandelpad

v Bijzondere ligging

v Waterniveau

v Doorgaande fietsroute

v Toegang buitengebied

v Goed onderhouden → beton

v Skaten

Min X Plein Jumbo → betonnen vlakte

X Gevaarlijk kaal

X Weidelaan onveilig kruispunt

X Brug lelijk

X Riet weg

Kansen• Meer groen → haag

• Wandelpad

• Verblijfsplek → platform in waterniveau

• Markt

Conclusies• Wandelpad langs kanaal

• Plein richten op kanaal

DEELGEBIED 3Plus v Verbinding met kanaal

Min X Onverhard pad

X Slecht verlicht

X Saai openbaar groen

Kansen • Pad verharden → verbeteren

• Educatieve natuurtuin

Conclusies• Veel kansen door ruimte

• Wandelpad verbeteren

• Educatieve natuurtuinDEELGEBIED 4

BIJLAGE 2

CONNECTED 4.0 55

Plus v Riet kragen

v Pad karakter behouden

v Viaduct

Min X Verkeerssituatie

X Huizen met rug naar waterniveau

X Pad kanaal OZ onverhard + onverlicht

X Fietsroute niet logisch

Kansen• Pad OZ opwaarderen → Verharden + Verlichten

• Aansluiten op toekomstige activiteiten MBI

Conclusie• Pad verbeteren

DEELGEBIED 5Plus v Uitzicht op water vanuit huizen

v Spoorhuisjes

v Oude haven/Zwenkkom + bomen

v Eenheid in Woningen

Min X Kruispunt Mettingenlaan/Ganzeboomlaan

X Kanaal geen functie

X Parkeren → geen connectie met kanaal

X Oude melkfabriek niet beleefbaar

Kansen• Promenade + bankjes

• Haven/Zwenkkom

• Woonboten

• Doorsteek stationsstraat richting Raalte-Noord

• Afremmen fietsers bij kruispunt

• Watertoren als uitkijkpunt

Conclusies• Oude karakter

• Verkeerssituatie verbeteren

DEELGEBIED 6Plus v Ligging

Min X Plannen MBI-terrein met maatschappelijke

functies eenzijdig, meer cultuuraanbod

X Bereikbaarheid

X N35 is een bedreiging

X Lelijk gebied

X Onregelmatig onderhoud

X Verkeersveiligheid

Kansen• Bedrijven langs N35

• Maatschappelijke functie, bankjes/camping op MBI-terrein

• Fietspad verharden, wandelpad, bankjes langs kanaal

• Terraszone/strand

• Cultuur → ligging

• Watergebied met waterwoningen + gebruiksgebied


Conclusies• Veel kansen + betrokkenheid omwonenden is groot

• Moet aangepakt worden

DEELGEBIED 7Plus v M.O.K.-werfjes

v Bevaarbaarheid

v Oude karakter

Min X Beleefbaarheid ewater

X Booijink past niet in centrum

X Veel vrachtverkeer

Kansen• Theehuis + horeca in Werfhuisjes

• Kanaal dempen (zoals in Lemelerveld)

• Werfhuisjes verplaatsen

• Booijink → Schilderen/visueel aantrekkelijk maken

Conclusies

• Connectie met water verbeteren

• Functie voor M.O.K.-werfjes

DEELGEBIED 8Plus v Veel bezocht

v Promenade

v Toegang tot watergebied

v WZ mooi

v Brug behouden

v Boulevard fietsvriendelijk

Min X Bruggen onderhoudenWelkoop past niet

X Enkbrug alleen toegankelijk voor langzaam verkeer

X OZ lelijk

X Veel vrachtverkeer

X Noordelijke entree promenade niet toegankelijk voor rolstoel

Kansen• Dagertsbrug open voor eenrichtingsverkeer

Conclusies• Verbetering kanaal OZ

• Promenade beter in context plaatsen

DEELGEBIED 9Plus v De Leeren Lampe

v Karakteristieke bruggen

Min X Parkerende vrachtwagens op Kanaalstraat OZ

X Modderpad

X Niet goed bereikbaarheid

X Mooie brug op verkeerde plaats/in verkeerde context

X Onder ontwikkeld gebied

X Kruispunt Kanaalstraat OZ/Almelosestraat onveilig

X Lelijk

CONNECTED 4.0 57

Kansen• De Leeren Lampe Terras

• Woningbouw op terrein Pouw Autogarage

• Kanaal WZ voor verkeer, Kanaal OZ voor recreatie

Conclusies• Routering + bereikbaarheid

• Openbare ruimte verbeteren

• De Leeren Lampe kans voor het kanaal

DEELGEBIED 10Plus v Zeer fraai

v Zware eiken

v Fiets/Wandelgebied

v Broedeied vogels

v Natuurlijk

Min X Stankoverlast Merkensteijn

X Lelijk

Kansen• Vogeleiland in kanaal

• Route vanuit centrum versterken

• Schilderen Merkensteijn

Conclusies• Merkensteijn

• Wandelpad verbeteren

ALGEMEENVeel vaste bruggen

ALGEMENE CONCLUSIESVerkeerssituatie langs kanaal Vracht en Recreatief verkeerssituatie

ONTMOETINGSPLEKKEN

ONTWIKKELINGSGEBIEDEN Leeren Lampe

MBI-terrein

Welkoop

M.O.K. werfjes

Eigen opmerkingen:Boten/kano’s in kanaal voor eigen tuinEducatieve natuurtuin past goed in NoordFontein in de havenMeer groenAantrekkelijk maken met kleine ingrepenMeer doorlopende fiets en wandelroutes

CONNECTED 4.0 59

CONNECTED 4.0

Rapport Kansen voor het kanaal

Documents

Transcript of Rapport Kansen voor het kanaal