column

68 | Lucide 02 2013

Dat er van raden van toezicht

meer wordt verwacht dan

voorheen, dat is inmiddels wel

duidelijk. Ik denk dat we dit

moeten aangrijpen om met

het intern toezicht een hele andere weg in

te slaan; een fundamentele heroriëntatie.

Nederlanders kunnen zich erg druk ma-

ken over spellingfouten. Hoe belangrijk

spelling ook mag zijn, het verandert voort-

durend en is daarom maar moeilijk bij te

houden. Wat minder snel verandert en wat

eigenlijk veel interessanter is dan spelling,

is de oorspronkelijke betekenis van woor-

den. Gek genoeg hoor je taalvirtuozen daar

veel minder over, terwijl juist dat nieuwe

inzichten kan geven. Daarom de vraag:

‘Wat betekent dat woord toe-zicht eigen-

lijk?’

Het woordje ‘toe’ duidt etymologisch

enerzijds op ‘in de richting van’ en ander-

zijds op ‘bedek’ of ‘sluiten’. Het voorvoegsel

‘toe’ in toezicht slaat natuurlijk niet op het

bedekken van zicht (sluiten van de ogen),

maar op de beweging naar voren. Sterker

nog, ‘toe’ is afgeleid van het oudere Saksi-

sche of Angelsaksiche t’hopa wat hoop (in

God) betekent. Woorden als ‘toevlucht’ en

‘toekomst’ passen uitstekend in dit kader.

Hoop gaat enerzijds over de toekomst, an-

derzijds over een betere toekomst.

Het woordje ‘zicht’ of ‘zien’ betekent let-

terlijk, naar het oudhoogduitse sehan, ‘met

het oog waarnemen’. Verder is het verbon-

den aan het Griekse hépesthai wat ‘volgen’

betekent. Met het oog waarnemen en vol-

gen duidt op een doordringende en actieve

analytische blik. Niet van een afstand of

van papier, waar men het te volgen object

niet kan waarnemen, maar van dichtbij;

met eigen ogen en tot op de bodem.

Als we nu naar de feitelijke praktijk van

intern toezicht kijken, worden de agenda’s

gedomineerd door financiën en bijkomen-

de planning & control cycli, het achteraf

goedkeuren van strategie, het ontslaan van

bestuurders als het mis is gegaan. Kortom,

het gaat om handelen achteraf. Anders ge-

zegd, wij hebben van raden van toe-zicht

raden van achteruit kijken gemaakt.

De fundamentele heroriëntatie van in-

tern toezicht is daarom bijna letterlijk een

draai van 180 graden. Het gaat over deze

vertrouwensvolle blik naar de toekomst,

waarin de toezichthouder met eigen ogen

ziet wat er in de instelling en omgeving

gebeurt, waarin hij actief meedenkt in het

inrichten van de besturing. De hamvragen

die de toezichthouder van morgen steeds

moet stellen is: ‘Wordt het hier in dit huis

beter?’ ‘Wordt het veiliger?’ ‘Worden de

mensen hier zienderogen gezonder of

vrolijker?’ Wat mij betreft is dit het echte

toezicht.

Raden van achteRuit kijken

Marius Buiting directeur NVTZ

❝‘Wordt het hier

in dit huis beter? Worden de

mensen hier zienderogen gezonder?’

❞