Project stadstuinbouw Gent

Prof. dr. ir. Gijs Du Laing Karel Folens

Barbara VanthorreRon Hermans

1

Inleiding

• Toegenomen interesse in

stadslandbouw/stadstuinbouw

• Mogelijke (historische) vervuilingsbronnen (o.a.

verkeer, industrie, verbrandingsprocessen,

verven, bestrijdingsmiddelen, meststoffen,...),

o.a. persistente polluenten cadmium (Cd), lood

(Pb) en arseen (As)

• Impact op kwaliteit van gewassen al in andere

steden aangetoond

2

Inleiding

• Toegenomen interesse in mogelijk impact van vervuiling op

kwaliteit van geproduceerde gewassen

• Artikels EOS, Test Aankoop,...

• Project aardbeien – Prof. Roeland Samson (Antwerpen)

• Gids voor gezond tuinieren en kippen kweken – in

voorbereiding bij Vlaamse Overheid

• ...

3

Inleiding

• Voedingsgewassen: opname vanuit bodem, lucht of water

gebruikt voor irrigatie

4

Inleiding• Acute versus chronische toxiciteit

• Cadmium (Cd)

• O.a. schade aan nieren

• Lood (Pb)

• Arseen (As)

5

Inleiding• Normen gebaseerd op chronische toxiciteit

6

Doel

Onderzoek naar mogelijke impact van milieuvervuiling op

kwaliteit van landbouwgewassen geproduceerd in Gentse

stadsomgeving

• Focus op zware metalen

• Focus op atmosferische depositie (kweek in bakken op

potgrond)

7

Proefopzet

Snijsla gekweekt – vooral in bakken op potgrond

+ deels volle grond

30 deelnemers in totaal, gespreid over Gent en ruime

omgeving - verdeeld over 2 oogsten:

• Eerste oogst (28) zomer 2013

• Tweede oogst (22) oktober 2013

8

Proefopzet

Inzameling van alle geoogste planten (deel gewassen, deel niet gewassen) en vragenlijst bij deelnemers

Chemische analyse in laboratorium:• droge stof gehalte,• lood, cadmium en arseen,

Statistische dataverwerking en toetsen aan voedingsnormen

Rapportering en feedback naar deelnemers

9

ProefopzetAnalyseresultaten van laboratorium:• Droge stof gehalte• Lood• Cadmium• Arseen• Bodemonderzoek

in combinatie met

Enquêtes van deelnemers:• Ligging• Substraat: volle grond versus kweekbak• Behandeling: wassen versus rechtstreeks• Beschutting: voortuin versus achtertuin versus appartement

10

Resultaten

11

Concentraties As, Cd en Pb in sla

Uit beide kweekrondes- 1: Zomer 2013- 2: Oktober 2013

12

24892491

24932495

24972499

25012503

25052507

25092511

25132515

25172519

25212523

25252527

25292531

25332535

25372539

25412543

25452547

25502552

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1.4

1.6

1.8

AsCdPb

0.00.51.01.52.02.53.03.54.04.55.0

AsCdPb

Effect van kweekbakOnderscheid naar substraat waarin planten gekweekt werden:

Kweekbak:

Uniform substraat

Uitschakelen van bodemverontreiniging

Enkel effect van externe invloeden, waaronder afzetting via lucht

Geen uitspraak over volle grond

13

Geen Gewassen

Voorbehandeling

0

20000

40000

60000

Pb

.mic

rog

ram

.pe

r.kg

Bak Volle grond

Substraat

0

20000

40000

60000

Pb

.mic

rog

ram

.pe

r.kg

Effect van wassenOnderscheid in alle gegevens naar behandeling:

• Rechtstreeks• Na wassen

VOOR CADMIUM:

Alle waardes duidelijk onder norm van 0,200 mg/kg verse stof (2782 µg/kg DS –

DS gehalte 7,2%)

Wassen zorgt voor reductie van het aantal outliers

14

Geen Gewassen

Voorbehandeling

0

500

1000

1500

Cd.

mic

rogr

am.p

er.k

g

Bak Volle grond

Substraat

0

500

1000

1500

Cd.

mic

rogr

am.p

er.k

g

Effect van wassenOnderscheid in alle gegevens naar behandeling:

• Rechtstreeks• Na wassen

VOOR LOOD:

Op sommige plaatsen hoge concentraties lood aangetroffen

Drastische terugdringing na wassen

Tot 2 van 35 overschrijden norm van0,300 mg/kg verse stof (4172 µg/kg DS - DS gehalte 7,2%)

15

Geen Gewassen

Voorbehandeling

0

20000

40000

60000

Pb

.mic

rog

ram

.pe

r.kg

Bak Volle grond

Substraat

0

20000

40000

60000

Pb

.mic

rog

ram

.pe

r.kg

NORM

Cadmium

16

Lood

17

Aanbevelingen

1. Locatie: nabijheid van industrie en drukke auto- en spoorwegen mijden

2. Gebruik van teelaarde bij verontreinigde bodem

3. Goed wassen of schillen van groenten voor consumptie (met water vrij van zware metalen!)

4. Beschutte opstelling: vermijd opwaaiend stof

5. Steeds consumeren als onderdeel van gezond en afwisselend dieet

18

Conclusies

• Veilige groenten kweken in stadsomgeving moet mogelijk zijn

• Cadmium: geen enkele overschrijding van norm waargenomen

• Lood: afzetting op blad via lucht (invloed van verkeer)

• Positief effect van wassen van sla

• Andere aanbevelingen: www.stadslandbouwgent.be

19

Conclusies

• Kweek op volle grond: geen algemene conclusies mogelijk - effect van mogelijke (historische) contaminatie voor elke site specifiek te onderzoeken

• Vervolgprojecten? • studie HOGent – impact van technische maatregelen en

kweek in volle grond• masterthesis m.b.t. impact van spoorwegen• aardbeienexperiment Prof. Roeland Samson: gebruik van

aardbeienplantjes om aanwezigheid van fijn stof te meten

20

Prof. dr. ir. Gijs Du Laing (UGent) - Gijs.DuLaing@UGent.be – www.ecochem.ugent.be+ 32 9 264 59 95Barbara Vanthorre (Con Brio)+ 32 494 27 05 86Ron Hermans (Labeur/ Recup Design)+ 32 473 90 30 66

Dank

Prof. dr. ir. Marie–Christine Van Labeke & studenten – verwerking resultaten

Vragen?

Contact

21