Prof Jean-Luc Van Laethem

Hoofd van digestieve oncologie – Erasmus ziekenhuis

Dr. Jean-Benoît Burrion

Hoofd van de dienst Preventie en Opsporing - Jules Bordet Instituut

Apothekers Ann Herzeel & Arnaud Nicolas

Co-voorzitters UPB/AVB

Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker

Colorectale kanker

Histopathologie

Klinisch beeld

Behandeling

Epidemiologie

Opsporing

Bron: https://www.gezondheidsnet.nl/stoelgang-en-spijsvertering/dikke-darm

De dikke darm of colon

~ lengte 1,5 m ~ diameter 8 cm Intestinale flora

Opname (water, zouten) Productie van vitaminen Afbraak van voedsel Evacuatie

Colon transversum Colon descendens Colon

ascendens

Rectum

Gesteelde poliep Sessiele poliep met villeus aspect

Sessiele poliep

Vlakke poliep Zwerende poliep Polypose

Schema: van poliep tot kanker

Vanaf de leeftijd van 50 jaar, ontwikkelt 1 persoon op 4 darmpoliepen. Het duurt 10 jaar alvorens deze poliepen kwaadaardig worden.

Techniek = poliepectomie

11

Resectie

Assistance Assistance, résection

Wat is de doelstelling?

Een diagnose stellen en verwijderen van letsels in een precancereus stadium

Opsporen van kanker in het vroegtijdig stadium

Verminderen van incidentie en sterfte door colorectale kanker

Onderzoek van CCR: strategie in functie van de risicostratificatie Wie is onze doelgroep?

Risicopopulatie

1. Populatie met een matig risico: Iedereen ouder dan 50 jaar

Risico tussen 3,5 – 5 %, zowel mannen als vrouwen (recent: mannen > vrouwen)

2. Populatie met een verhoogd risico: Persoonlijke ATCD van adenomen, intestinale adenocarcinomen, IBD

Familiale ATCD

Risico tussen 10 – 20 %

3. Populatie met een hoog risico: Familiale adenomateuze polypose

HNPCC ( Syndrome de Lynch- Cancer colique héréditaire)

Andere polyposen

Riscio tussen 80 (Lynch) – 100 % (PAF)

Burt Gastroenterology 2000 Regula,NEJM,2006

Welk soort onderzoek en voor wie?

Coloscopie Coloscopie

Genetisch advies

Specifieke mutaties

IHC MSI/tumor

> 50 jaar

Antecedenten, CRC, MICI

FAP HNPCC

Rectosigmoïdoscopie vs totale coloscopie?

Rectosigmoïdoscopie Coloscopie totale

100% 50%

2/3 van de laesies > linker colon

Ontdeking van neoplastische laesies

Methode Reductie mortaliteit

CCR

Reductie incidentie

CCR

Sensibiliteit Kost Indicatie

Bloed / feces

gFOBT-iFOBT

15-30% NEE 4080% Massale opsporing

Rectosigmoï-doscopie

60-80% JA? 70% + Patiënten met een matig risico

Totale coloscopie

75% JA(35%) 95-100% ++ Patiënten met een matig en hoog

risico

Virtuele coloscopie

? ? 90% ++ Patiënten met risico?

Opsporing : methoden

Ethiologische verdeling

Cas sporadiques

(70%)

Polypose

Adénomateuse

Familiale (<1%)

Risque familial-

personnel (10 à

30%)

Autres syndromes

de polypose

(<0,1%)HNPCC (2 à 3%)

Burt Gastroenterology 2000

Interne wand

Externe wand

Spier

Classificatie van de kanker (TNM of Tumor – Node – Metastasis)

Darm

Darmkanker : staging

20

I II III IV

Confined

T1 T2

Beyond

the bowel

wall

T3 T4

Nodal

involvement

N1:1-3

N2:>3

Metastases

M1

Stadium TNM Diag. Overleving na 5 jaar

I T1-2N0M0 23% > 90%

II T3N0M0 31% 72 - 85%

III T1-4N1-2M0 26% 44 - 83%

IV TxNxM1 20% 5-30%

Klinisch beeld

1. Sigmoïdum, rectum:

– Bloedverlies – Verandering van frequentie van stoelgang – Tenesmen

2. Colon – Vermoeidheid – Vermagering – Abdominale pijnen/krampen

Behandeling

1. Chirurgie

– Palliatieve / curatieve – Stoma

2. Radiotherapie

– Rectum/anus – Neveneffecten (blaas, sexualiteit)

3. Systemisch

– Chemotherapie – Monoklonale antilichamen

24 De actoren van een multidisciplinaire behandeling …

Epidemiologie van colorectale kanker

http://www.kankerregister.org/media/images/cijfersoverkanker/201510meestfrequentetumorenpgeslacht.png

1. Prostaat (27%)

2. Longen (17%)

3. Colorectaal (13%)

4. Hoofd en nek (6%)

5. Blaas (5%)

1. Borst (36%)

2. Colorectaal (13%)

3. Longen (7%)

4. Baarmoeder (5%)

5. Kwaadaardige melanomen (4%)

8700 nieuwe gevallen van colorectale kanker in België in 2015

Bron: Fondation Registre du Cancer, 2016

http://www.kankerregister.org/media/docs/CancerFactSheets/Cancer_Fact_Sheet_ColorectalCancer_2015.pdf

5%

15%

80%

Genetisch (zeer hoog risico)

Familiaal risico (hoog risico)

Sporadisch (matig risico)

Zeer hoog risico: autosomale erfelijke kankers (1 - 5 %)

• Familiale adenomateuse polypose < 1 % van colorectale kankers

• Erfelijke colorectale kanker zonder polypose = Syndrome van Lynch (= HNPCC: hereditary non polyposis colon cancer) = 1 - 5% van de colorectale kankers

Verhoogd risico: familiale voorgeschiedenis (15-20 %) = Risico x 2

• Ouders in de eerstegraad van de persoon met colorectale kanker

• Familiale antecendenten van een colorectaal adenoom > 1 cm

• Persoonlijke antecedenten van colorectale kanker

• Ovarium-, baarmoederhals- en borstkanker

Andere risico’s

Onevenwichtige voeding (minder vezels, meer rood vlees)

Alcohol, tabak

Inactiviteit – onsportief leven

Inflammatoire darmziekten: RCUH, Crohn

incidentie ♂

incidentie ♀

mortaliteit ♂

mortaliteit ♀

5.646 DK = 87,6

2.479 DK = 69,0

2015: 8.727 DK = 78,3

602 DK = 54,4

1 persoon op 20 ontwikkelt colorectale kanker tussen 50 jaar en 74 jaar

35

1 persoon op 4 ontwikkelt een colorectale poliep vanaf 50 jaar

36

Opsporing

• 50 - 75 jaar

• Elke 2 jaar met een uitnodigingsbrief

• iFOBT test

• Coloscopie

• Sigmoïdoscopie

Bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker in Brussel

Doelgroep

• Mannen en vrouwen • Tussen 50 en 74 jaar • INSZ • Gedomicillieerd in Brussel

Uitsluitingscriteria : (20 % doelgroep)

• Colectomie: definitief

• Coloscopie: 5 jaar • FOBT via een extern laboratorium: 2 jaar • Colorectale kanker: 10 jaar

Jaarlijks uitgenodigde doelgroep: ± 106.000 /an

Participatie 20 % -> 21 200 personen 500 apothekers -> 43 personen

=> 1 persoon / week

Populatie 265 000

Exclusies 20 %

Uitgenodigde populatie 212 000

Uitgenodigde populatie/jaar 106 000

48

49

Immunologische test

Techniek AC anti globine

Specifiek Hb humaan

Performanties

Gevoeligheid 80 % Specificiteit 95%

Spoort kleine bloedingen op

Afname 1 stoelgang afname

Breekbaar

Resultaat

Geautomatiseerd Quantiteit

Aanpasbare drempel voor positieve waarden

75 ng/ml

In het laboratorium …

50

53

55

Apotheek

Doelgroep

Apotheek – verdeelcentra

Tarificatiedienst

(5) CNK 5520

BMM

(2) Uitnodigingen

(1) Kits

(3) Uitnodiging

(5) CNK 3690

UPB/AVB

CNK 5520

(1) Kits

(4) Kit

(6) Bestelling

Resultaten van de iFOBT test?

Resultaten van de coloscopies?

Besluit: ongeveer 6 kankers per 1.000 testen (+ 38 adenomen)

1. 1 persoon / 20 zal darmkanker krijgen voor 75 jaar.

2. 1/3 van de personen met darmkanker sterft.

3. Het risico verhoogt werkelijk vanaf 50 jaar. 4. 80 % van de mensen hebben een matig risico, 20 % hebben een

verhoogd risico.

5. 8/10 darmkankers komen voort uit een kwaardaardige poliep.

6. Van poliep tot kanker neemt 10 jaar in beslag.

7. 100 poliepen op 1000 worden groter dan 1 cm. 25 worden kanker.

1. Overgewicht, tabak en alcohol verhogen het risico.

2. Fysieke beweging en vezels in de voeding verminderen het risico.

3. 8 % iFOBT zijn positief. 92 % zijn negatief en dienen elke 2 jaar

herhaald te worden.

4. Op 1000 iFOBT (uitgevoerd bij patiënten tussen 50 – 74 jaar) worden 6 kankers gevonden en ongeveer 40 adenomen.

Bedankt voor uw aandacht