Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 1

Oplossingsgericht werken

Trainer: Chris Van Dam

Staflid Korzybski Instituut& Trainer Hogeschool Gent

Programma

• Aankomen bij elkaar

• Oplossings- en probleemgericht denken

• 4 premissen

• Het Brugs model

Een positieve, waarderende start…

Coachen naar verandering

SF Debriefing

bron : Michael Hjerth

Van al de dingen die je gedaan hebt, waar ben je zelf het meest tevreden mee ?

SF Debriefing bron : Michael Hjerth

• Van al de dingen die je gedaan hebt, waar ben je zelf het meest tevreden mee ?

• Wat zou de klant zeggen, mocht ik hem vragen wat voor hem gewerkt heeft ?

• Waar wil je de volgende keer zeker meer van doen ?

• Wat wil je de volgende keer anders doen ?

OXCYTOCINE

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 2

1. Vertel even wat je ziet…

REKENEN

4 + 4 = 8

10 + 10= 20

7 + 3 = 11

6 + 6 = 12

5 + 7 = 12

11 + 1 = 12

4 + 4 = 8

9 + 3 = 12

12 + 2 = 14

6 + 2 = 8

Coachen naar verandering

Een andere focus

Positief en waarderend

Veel meer dan positieve psychologie

Problematiseren we niet te vaak?

Coachen naar verandering

Grenzen trekken blijft belangrijkSamenwerken leidt tot een beter resultaat

CONCLUSIES

•Een andere focus

•De werkelijkheid bestaat niet

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 3

Oplossingsgericht & probleemgericht : een andere kijk

WENS

Probleemgericht denken

1. Beschrijving van de huidige situatie

2. Verzamelen van gegevens/informatie

3. Analyse van gegevens/zoeken naar oorzaken

4. Interventies bepalen

5. Evalueren en bijsturen

Probleem aanpakken en oplossen Begrijpen en diagnosticeren van het probleem

Probleemgericht denken is vaak nuttig.

Coachen naar veranderingAfronding na 5 min.

- Wanneer ontstond het probleem?- Wanneer heb je last van het probleem?

- Wat liep er fout?- Wat ging er niet?

- Waarom heb je dat gedaan?- Waarom lukt het niet?- Hoe werd het erger?

- Denk je dat het nog erger zal worden?

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 4

“Problems talk creates problems, solution talk creates solutions”

More than Miracles

Steve de Shazer (1940 – 2005)

Coachen naar verandering

Problem talks

Coachen naar verandering

Wanneer wordt het erger? Ja, het wordt

steeds erger…

Problem talks

Coachen naar verandering

Waarom doe je dat?

Oei, is het dan toch mijn fout?

Problem talks

Coachen naar verandering

Wanneer begint het?

Het zal terugkomen…

Problem talks

Coachen naar verandering

Wie heeft hier nog last van?

Anderen hebben ook last van mijn probleem…

Het zoeken naar oorzaken van problemenis een energievreter,

het zoeken naar oplossingen een energizer.

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 5

Aandacht voor wat de hulpvrager niet wil HET PROBLEEM

Een andere focus

Coachen naar verandering

Afronding na 10 min.

- Wanneer stopte het probleem?- Wanneer doet het zich een beetje minder voor?- Wanneer gaat het een klein beetje beter?

- Wat helpt jou (een beetje)?- En wat nog?

- Waaraan zie je dat het beter gaat?

‘Als je weet waar je naartoe wilt, dan is het gemakkelijker om de weg te vinden’

Hoe ver wil je gaan om het ontstaan van het probleem te begrijpen ?

Parket Tongeren

onderzoekt vechtpartij

tussen kleuters2013

http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detai

l/1707200/2013/09/19/Parket-Tongeren-nderzoekt-

vechtpartij-tussen-kleuters.dhtml

Hoe ver wil je gaan om het ontstaan van het probleem te begrijpen ?

Parket Tongeren

onderzoekt vechtpartij

tussen kleutershttp://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/1707200/20

13/09/19/Parket-Tongeren-onderzoekt-vechtpartij-tussen-

kleuters.dhtml

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 6

Samenvattend :

Probleemgericht

• Analyseren en (proberen) begrijpen van het probleem

• Aandacht voor wat de coachee niet wil ‘het probleem’

• Zoeken naar oorzaken/schuldigen

Oplossingsgericht

• Verkennen welke oplossing gewenst is

• Aandacht voor wat de coachee wil ‘de oplossing’

• Concreet maken van de gewenste situatie/toekomst

Probleemgericht denken

De Spiegel blz. 106

De focus ligt niet meer op het constructief bereiken van de doelstelling

Visualiseer wat werkt

Praktijkboek over oplossingsgericht werken & visualisaties bij mensen met een verstandelijke beperking

Vier basisstappen van oplossingsgericht werken

3. Wat werkt er al ? Wat zijn de sterktes ?

1. Vertrekpunt

4. Kleine volgende stap

2. Gewenste situatie

4 PREMISSEN

Dr. Myriam Le Fevere de Ten Hove

1. MENSEN HEBBEN ZELFHELENDE CAPACITEITEN

2. DE OORZAAK VAN EEN PROBLEEM ZEGT (VAAK) NIETS OVER DE OPLOSSING

3. DE MOGELIJKHEID OM KEUZEN TE KUNNEN MAKEN IS ESSENTIEEL OM ZICH GOED TE VOELEN

4. HET VERKREGEN MANDAAT BEPAALT DEMOGELIJKE INTERVENTIES

1. Mensen hebben zelfhelende capaciteiten

- zelf met oplossingen komen werkt contraproductief- er zijn geen passe-partouts

- houding van niet-weten

1. Mensen hebben zelfhelende capaciteiten

Denk eens terug aan een situatie waarin een jongere/ouder/leerkracht/persoon met een verstandelijke beperking/…. uiteindelijk over meer zelfhelende capaciteiten beschikte dan je aanvankelijk dacht.

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 7

2. De oorzaak van een probleem zegt vaak niets over de oplossing

Geef eens een concreet voorbeeld uit jouw praktijk dat deze premisse illustreert.

3. Keuzemogelijkheden creëren

De mogelijkheid om keuzes te maken is essentieel om zich goed te voelen,

Keuzepallet

Kiezen impliceert een persoonlijk engagement.

Bron: Coachen naar verandering

De coach helpt om het keuzepallet (opnieuw) zichtbaar te maken.

De coachee of het teammaakt zijn keuze.

4. Het verkregen mandaat bepaalt de interventie

De coach:

geen expert van de inhoud,wel expert van

procesbegeleiding.

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 8

Vertrekpunt: klacht, moeilijkheid, reden van aanmelding,…

Is er een oplossing mogelijk?

JA NeePROBLEEM BEPERKING

Vrijblijvende relatieIs er een vraag naar hulp?

Nee

Zoekende relatieIs het een werkbare hulpvraag?

Is het een werkbare hulpvraag?

Consulterende relatie

Expertenrelatie

Zijn er passende resources?

Zijn er passende resources?

Alles is voortdurend in verandering.

Oplossingsgericht coachen betekent een bijdrage leveren aan de

verandering in de richting van de gewenste situatie

De gewenste of andere situatie=het scenario vande coacheeof het team

Iedereen bezit al een aantal resources, troeven en eerdere

successen die leiden tot de gewenste verandering.

We hebben vooral interesse in de resources die nuttig zijn om de gewenste situatie of

hun doelstelling te bereiken.

Geen enkel kind leert onmiddellijk lopen…

met vallen en opstaan,zet een kind zijn eerste stapjes,

na enige tijd loopt het kind.

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 9

Als iets werkt, doe er dan meer van…

DEEL 3

Het Brugs Model

De relatie waarin de coach en de coachee of het team

zich bevinden zegt niets over de kwaliteit van het

coachingsproces.

Weerstand bestaat niet, het is nuttige informatie.

Vertrekpunt: klacht, moeilijkheid, reden van aanmelding,…

Is er een oplossing mogelijk?

JA NeePROBLEEM BEPERKING

1. Sta even stil bij één concrete casus2. Met welke beperkingen heeft deze cliënt te maken?

1. Met welke beperkingen heb jij te maken?

CASUS

ZELFREFLECTIE

Vertrekpunt: klacht, moeilijkheid, reden van aanmelding,…

Is er een oplossing mogelijk?

JA NeePROBLEEM BEPERKING

1. Sta even stil bij één concrete casus2. Met welke problemen heeft deze cliënt te maken?

Met welke problemen heb jij persoonlijk te maken?

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 10

VRIJBLIJVENDE RELATIE

Coachen naar verandering

Oplossingsgericht coachen

gaat zo vlug….

als de coachee of het team toelaat.

Het mandaat dat je krijgt wordt bepaald door de relatie.

Samenwerking is altijd mogelijk.

Interventies

• Joinen

• Startvragen, luisteren en kleine nuances aanbrengen

• Nuttige informatie geven

• Loyaliteit en positieve intentie

Bron: Coachen naar verandering, blz. 119, 120 en 121

Interventies die niet werken

• Advies

• Opdrachten

• Zeggen wat men moet doen of verantwoording eisen

• Hulp opdringen

Bron: Coachen naar verandering, blz. 122

• Weerstand bestaat niet,

het is nuttige informatie

• Oplossingsgericht werken gaat zo vlug…als de patiënt toelaat.

Bron: Coachen naar verandering, blz. 114

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 11

ZOEKENDE RELATIE

Coachen naar verandering

Werkbare hulpvraag ? Nee, omdat…

-Teveel doelen

-Een verlammende houding

-Te vage of onduidelijke doelen

-Het is anderen hun verantwoordelijkheid

149

Geen advies geven !

Weerstand

150

Interventies

• Positieve ondersteuning geven

• Een werkbaar doel stellen

Hou het simpel

Gebruik geen negatie bij het formuleren van de doelstellingGebruik een positieve formulering

Bron: Coachen naar verandering, blz. 131 en 132

Technieken

• Wondervraag

• Schaalvraag

Observatieopdrachten

Bron: Coachen naar verandering, blz. 134 en 144

Interventies uit ‘Simpel’

• Erkenning bieden

• Positieve ondersteuning

• Eigen verantwoordelijkheid stimuleren

• Aandacht voor wat goed gaat –continueringsvraag

• Concretiseren, differentiëren, prioriteiten stellen

• Zoeken naar uitzonderingen

153

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 12

Hou het simpel…

formuleer gewoon wat je wil bereiken.

Inzoomen op een techniek :

‘schaalvragen’

Chris Van Dam

Werkzame therapeutische

factoren:

Korzybski-instituut®

Oplossingsgerichte therapie richt zich vooral op cliëntgebonden

factoren en op de therapeutische alliantie

Schaalvragen, wondervragen,…Schaalvragen

• Ontstaan van de schaalvragen

• Steve De Shazer en Insoo Kim Berg gebruikten deze technieken in elk gesprek

Schaalvragen

Bij personen met een verstandelijke beperking

Voorbeeld :

Stel dat het grootste popje betekent dat dit

een fijne en sterke leefgroep is. En het kleinste

popje betekent dat dit een vervelende en

zwakke leefgroep is.

Welk popje zou jij dan geven voor de leefgroep

zoals die er nu uitziet ?

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 13

Schaalvraag

Inzoomen op een techniek :

‘wondervraag’

Technieken

• Wondervraag / mirakelvraag

yes-set

173

Voorbeeld wondervraag…

Mag ik je een vraag stellen die misschien een beetje vreemd is? Stel … dat nadat we ons gesprek beëindig jij naar huis gaat ….. en je dag afmaakt….. terwijl je doet wat je normaal doet… en dan ga je naar bed. En terwijl je slaapt … gebeurt er een wonder en de problemen waarvoor je hier nu zit zijn verdwenen. Maar je slaapt, dus je weet niet dat het wonder heeft plaatsgevonden. Als je morgen wakker wordt, wat zullen dan de eerste dingen zijn waaraan je merkt dat het wonder heeft plaatsgevonden?

174

Varianten

• Magische deur :

Stel je voor dat die deur daar een magische deur is en wanneer je daar eenmaal door bent gegaan het probleem is verdwenen.

• Wondervraag zonder wonder

Stel je nou eens voor dat de samenwerking met deze cliënt werkelijk is, zodat jullie zich hier goed bij voelen ? Wat zou het eerste zijn waaraan jullie dit merken?

175

CONSULTERENDE RELATIE

Coachen naar verandering

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 14

Interventies

• Resources zichtbaar maken

• Doe-opdrachten

• Voorbereiden op een ontmoeting met een vroegere gewoonte

Advies – leading from behind-positie

Gebruik geen negatie bij het formuleren van de doelstellingGebruik een positieve formulering

Als iets werkt, leer het dan ook aan een ander

Soms roepen ‘opdrachten’ een negatieve associatie op.

Gebruik dan woorden die een positieve associatie oproepen:

experiment, uitdaging,…

EXPERTENRELATIE

Coachen naar verandering

Het effect van een oplossingsgerichte coachingis diepgaand en langdurig.

We integreren het gewenste gedragen generaliseren dit naar andere

situaties.

Supporteren

Coachen naar verandering

Kennis is er om te delen, respecteer het copyright Chris Van Dam 15

Bedankt,Chris