Kijken mag, aankomen niet!, p.0

“With a common heritage for everyone, security is everybody’s business” – D. Liston

KIJKEN MAG, AANKOMEN NIET! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.1

Ibrahim Bulut

Security consultant – Segment Manager Art Security

Expertisedomeinen: Safety, Brandpreventie en –bestrijding,

Art Security

Contact: ibu@optimit.be

Tel.: 015 28 50 60

GSM: 0473 74 17 16

Docent

Kijken mag, aankomen niet!, p.2

Criminaliteitsstatistieken

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.3

CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN Politiële criminaliteitsstatistieken

Uit de criminaliteitsstatistieken blijkt dat het

totale aantal geregistreerde misdrijven door de

Belgische politie in 2012 daalt met 3,5% ten

opzichte van het vorige jaar. In 2012 werden er

1.021.170 feiten aangegeven/vastgesteld door

de lokale en federale politie, en dit ten

opzichte van 1.058.136 feiten in 2011.

Kijken mag, aankomen niet!, p.4

CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN Museale criminaliteitsstatistieken – België

Aantal bedenkingen bij deze cijfers:

• enkel politiecijfers (geregistreerde én

gemelde feiten aan cel ART);

• Dark Number?! (feiten die niet gemeld

worden aan de politie en/of niet intern

gemeld aan cel ART);

Motieven geen aangifte:

• kwetsbaarheid – potentiële daders lokken?!

• gesmokkelde, met zwart geld betaalde of

geen belastingaangifte

• geen weet van diefstal

Kijken mag, aankomen niet!, p.5

CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN Museale criminaliteitsstatistieken – Nederland

Het totaal aan incidenten

ingevoerd in DICE in 2010 is 113

(door 12 erfgoedinstellingen), voor

2011 werden 153 (door 15

erfgoedinstellingen) incidenten

ingevoerd.

De Rijksdienst voor het Cultureel

Erfgoed registreert zelf ook

incidenten in DICE. Voor 2010

waren er dit 46, voor 2011 81. Dit

zijn incidenten die bij de

Rijksdienst bekend zijn doordat ze

de media hebben gehaald en/of

grote schade aan een monument

veroorzaakten.

Kijken mag, aankomen niet!, p.6

CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN Trends

• Grotere buit bij enkele aanvallen – cfr. Van Buuren

• Agressievere aanvallen waarbij meer wapens worden gebruikt en mensen voor

‘dood’ worden achtergelaten

• Social Engineering – dé kunst van het misleiden (list)

• Op voorhand ‘controles’ uitvoeren om meest waardevolle stukken te

identificeren (‘dry run’ – cfr. ‘predictive profiling’)

• Het kopiëren van criminele technieken vanuit Oost-Europa & Balkan

• Artnapping – stelen op bestelling of als onderpand voor andere misdrijven (cfr.

Kunsthal Rotterdam – Thora rollen – Gardner Heist)

Kijken mag, aankomen niet!, p.7

Programma

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.8

PROGRAMMA

Inleiding

Incidenten gebeuren…

Risicobeheer

Risicoanalyse

Organisatie & Technologie

Budgetvriendelijke tips…

Meer info?

Kijken mag, aankomen niet!, p.9

Inleiding

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.10

INLEIDING

• Het beveiligen van erfgoed is een kunst op zich!

• Incidenten gebeuren…

• Erfgoedorganisaties bevinden zich in verschillende fases van maturiteit

op gebied van risicobeheer:

– Dreigingen zijn niet (altijd) (voldoende) gekend, herkend

en/of erkend

– Gebrek aan een formele strategie en een plan

– Security/Safety wordt gezien als een noodzakelijk kwaad, een hindernis voor de

ontsluiting van erfgoed

– Aanwezige beveiligingsmaatregelen zijn niet consequent en/of doelmatig toegepast

– Investeringen in security/safety gebeuren naar aanleiding van een incident…

Kijken mag, aankomen niet!, p.11

INLEIDING

• Een doelmatig beleid op vlak van security/safety:

– is afgestemd op de risico’s

– is gedefinieerd en gedocumenteerd

– investeert in de mens als ‘sterkste’ schakel

– maakt optimaal gebruik van security technologie, maar kent de beperkingen

– is een continu proces

Kijken mag, aankomen niet!, p.12

Incidenten gebeuren…

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.13

INCIDENTEN GEBEUREN… Diefstal

Twee jaar cel voor kerkdief – wo 08/05/2013

De Dendermondse strafrechtbank heeft een man van 75

veroordeeld tot twee jaar effectieve celstraf en een effectieve

boete van 1.100 euro. De man pleegde over heel Vlaanderen

verschillende diefstallen in kerken.

Flesje met bloed van paus gestolen - 28/01/’14

In Italië is een flesje met bloed van paus Johannes-Paulus II

gestolen. Het heilige relikwie lag in een kerkje in de Abruzzen,

een gebergte waar de voormalige paus graag ging wandelen en

skiën.

Gemiddeld één diefstal in kerk per week - 11/02/'12

In België wordt gemiddeld één keer per week een

diefstal in een kerk gepleegd. De buit bestaat onder

meer uit schilderijen, beelden, kelken, cibories en

patenen. Dat meldt Cathobel.

De gerechtelijke politie wijst erop dat het belangrijk is

het kerkgebouw degelijk af te sluiten, een inventaris op

te stellen van de kunstvoorwerpen en in geval van

diefstal aangifte te doen bij de politie.

Kijken mag, aankomen niet!, p.14

INCIDENTEN GEBEUREN… Vandalisme

Moskeeën beklad met racistische

slogans en hakenkruisen

22/11/’13

Vandalisme aan kerk loopt

spuigaten uit

17/01/’14

Kerk zoekt toegewijde opzichters na vandalisme – 25/08/'08

Vandalen hebben ernstige schade toegebracht aan de kapel

van Sint-Jozef in Lichtaart (Kasterlee). De kerkfabriek is

daarom dringend op zoek naar toegewijde opzichters voor haar

patrimonium.

GROEIEND VANDALISME TEGEN KERKEN

'Slechts illustratie van groeiende onverdraagzaamheid tegen christenen in

Europa'

BRUSSEL (KerkNet/Kathpress) – Aartsbisschop Dominique Mamberti, de

secretaris voor de relaties met de andere staten van de Heilige Stoel, heeft eind

vorige week zijn bezorgdheid uitgesproken over het toenemende vandalisme

tegen kerken en christelijke begraafplaatsen in Europa. Dat gebeurde op de

raad van ministers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in

Europa (OVSE).

In 2012 waren er in Duitsland alleen al 414 aanvallen tegen christenen en

christelijke instellingen, waaronder 4 gevallen van vandalisme tegen

begraafplaatsen en 19 tegen kerken. Bijkomend waren er nog 16 inbraken in

kerkgebouwen. In Groot-Brittannië, de koploper in Europa, werden in 2012 in

totaal 1.543 aanvallen tegen christenen en christelijke instellingen geregistreerd,

in Zweden waren er 258.

Kijken mag, aankomen niet!, p.15

Risicobeheer

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.16

RISICOBEHEER Kritische waarden

Reputatie Mensen Collectie Gebouwen Infrastructuur Informatie

Welke zijn de

kritische waarden

van de

organisatie?

(Wat beveiligen?)

…

Aan welke

dreigingen zijn de

kritische waarden

blootgesteld?

(h)Erkennen van de

dreigingen, oorzaken

en modus operandi

Kijken mag, aankomen niet!, p.17

RISICOBEHEER Integraal risicobeheer

Inte

gra

le R

isic

oanaly

se

Risico

Risico

Risico

Risico

Risico

Risico

Integraal

Risicobeheer

Kijken mag, aankomen niet!, p.18

Risicoanalyse

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.19

Doelstelling(en) RISICOANALYSE

Een risicoanalyse heeft tot doel:

• Door een goede analyse herhaling te voorkomen;

• Het opstellen en bijstellen van voorschriften (richtlijnen) ter verbetering

van de preventie;

• Inzicht te verkrijgen in de resultaten van toegepaste

beveiligingsmaatregelen;

• Het verkrijgen van een juist beeld van onder andere de toedracht van een

incident in verband met verdere afhandeling (verzekering, claim etc.);

• Het voldoen aan wettelijke verplichtingen.

Kijken mag, aankomen niet!, p.20

Gebedshuizen – Safety & Security risicoanalyse RISICOANALYSE

1.1.

1) Is de directe omgeving vrijwaard van 'misdaad

generatoren'?

Bijv. 'misdaad generatoren' kunnen omvatten nachtwinkels,

sociale huisvesting, sociale diensten enzovoort.

9 6 3

Een Safety & Security risicoanalyse is een kritische evaluatie van security (beveiliging) gerelateerde

risico's, (be)dreigingen of kwetsbaarheden die kunnen bestaan in een omgeving of faciliteit. De

doelstelling van deze 'Gebedshuizen' Safety & Security risicoanalyse is om te dienen als een

instrument ter evaluatie van het huidige niveau van beveiliging in en rond uw gebouw/locatie.

Gebedshuizen

Safety & Security risicoanalyse

Omcirkel het getal rechts die het best uw antwoord

omschrijft en schrijf dit getal neer in de kolom 'score' Y N N/ASCORE

Een gebedshuis is een gebouw of locatie waar een groep mensen bijeen om handelingen uit te voeren

religieuze studie, eer of toewijding. De term "gebedshuis" kan worden gebruikt voor kerken,

synagogen, moskeeën of tempels. Het is meestal een gebouw bestemd voor de uitoefening van

religieuze diensten en rituelen.

Buurt/Omgeving

Omcirkel één antwoord

SUB TOTAAL 0

4) Worden omwonenden ontmoedigd om het gebedshuis en

de omgeving ervan te gebruiken voor recreatieve

doeleinden?

Bijv. Personen die geen lid zijn van het gebedshuis en dit

gebruiken voor recreatieve doeleinden kunnen een

bedreiging vormen voor de veiligheid/beveiliging.

3 2 0

3 2 0

3) Zijn straten in de wijk en voetpaden in de directe

omgeving van het gebedshuis goed verlicht?

Bijv. Voldoende buitenverlichting moet een minimum aan

zichtbaarheid mogelijk maken voor minstens 30 meter.

2) Kan het gebedshuis geobserveerd worden vanuit de

omliggende voorzieningen en straten?

Bijv. Het heeft de voorkeur om een duidelijk zicht/beeld te

hebben tussen een voorziening en de buren.

3 2 0

Iedere deelnemer van deze

vormingsavond ontvangt de

risicoanalyse ‘Gebedshuizen

– Safety & Security

risicoanalyse’!

De doelstelling van deze

‘Gebedshuizen – Safety &

Security risicoanalyse’ is te

dienen als een instrument ter

evaluatie van het huidige

niveau van beveiliging in en

rond uw gebouw/locatie.

Op het einde van deze

risicoanalyse wordt er een

score bekomen waarbij u de

nodige summiere

aanbeveling(en) kunt lezen op

basis van uw score te

vergelijken met de drie

vooropgestelde scores

helemaal onderaan deze

analyse.

Kijken mag, aankomen niet!, p.21

Inbraak Misleiding

Social

engineering

Interne diefstal

Interne medewerking

Opsluiting, sabotage

beveiligingssystemen…

Gelegenheidsdiefstal, voorbereide diefstal, diefstal van goederen,

diefstal van informatie, industriële spionage… Verschillende

vormen en modus

operandi van

diefstal vragen

een verschillende

beveiliging

Inbraak is maar het topje van de ijsberg… DIEFSTAL

Kijken mag, aankomen niet!, p.22

Eerlijke

mensen

10%

Mensen die zo eerlijk zijn als het systeem hen

toelaat

80%

Oneerlijke

mensen

10%

Heb ik de kans?

Zie ik een

opportuniteit?

Kan ik ermee

weg?

Pakkans?

Wat gebeurt er

met me als ik

gepakt wordt?

Diefstallen uit musea gebeuren als iemand misbruik maakt van de ‘uitzonderingen’

op de regels. 83% van de musea diefstallen in de US blijken intern.

Vaak taboe, maar komt voor in iedere organisatie… INTERNE DIEFSTAL

Kijken mag, aankomen niet!, p.23

Inbraak

(I)

Buit

(B)

Voorbereiding

(V)

Initiële

target

selectie

Initiële

verkenning

Analyse

van de

informatie

Oefening

of verdere

verkenning

Verfijnde

target

selectie

Uitvoering Vlucht &

exploitatie

Attractiviteit? Graad van

beveiliging?

Overdag

‘s Nachts

Opportuniteit?

Pakkans?

Consequenties?

Te moeilijke, tijdrovende en/of te

riskante doelwitten worden

vermeden

Aftocht

(A)

Gebruik

(G)

VIBAG

Begrijpen van de dreiging DIEFSTAL

Voorbeeld: gerichte diefstallen – diefstallen op bestelling

Kijken mag, aankomen niet!, p.24

Kortsluiting Bliksem Brandstichting

Vele mogelijke achterliggende oorzaken: waterschade, slecht onderhoud, stofophoping…

Verschillende

oorzaken van

brand vragen een

verschillende

brandpreventie

Explosie

Begrijpen van de branddriehoek

Brand ontstaat maar als alle drie factoren nodig om brand te

krijgen aanwezig zijn: een brandbare stof, zuurstof en een

ontbrandingstemperatuur.

Wanneer een van de factoren wordt weggehaald, gaat de brand

uit.

BRAND

Kijken mag, aankomen niet!, p.25

Breuk in

leidingen

Hevige regen

Verschillende

oorzaken van

waterschade

vragen

verschillende

maatregelen

Overstromingen

Begrijpen van de oorzaken van waterschade WATER

Waterschade kan het gevolg zijn van natuurlijke of technische

oorzaken.

Water kan vervolgens de oorzaak zijn van kortsluitingen,

vervolgens brand.

Kijken mag, aankomen niet!, p.26

Organisatie & Technologie

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.27

Organisatorische

maatregelen

Elektronische

maatregelen

Bouwkundige of fysische

maatregelen

Een geïntegreerde aanpak is altijd een evenwicht van:

Afgestemd op de risico’s, én op elkaar

GEÏNTEGREERDE AANPAK

Kijken mag, aankomen niet!, p.28

Melding

Reactie

Elektronisch Fysisch

Bouwkundig

Organisatie & Mens

1. Security

Risicoanalyse

2. Security Strategie

& Planning

4. Bouwkundige

beveiliging 5. Toegangscontrole

6. Intrusiedetectie

9. Manbewaking

3. Organisatie en

Menselijke Aspecten

7. Brandbeveiliging

8. Camerabewaking

12. Evaluatie & Audit

10. ICT Security

11. Controlekamer

OFEM

OBER

PREVENTIE

DETECTIE

ALARMERING REACTIE

GEÏNTEGREERDE AANPAK

Kijken mag, aankomen niet!, p.29

Budgetvriendelijke tips…

Kijken mag, aankomen niet! Budgetvriendelijke tips voor diefstal- en vandalismepreventie

Kijken mag, aankomen niet!, p.30

Religieuze instellingen worden geconfronteerd met het dilemma ‘open’

te willen zijn en toegankelijk voor personen én tegelijkertijd hun

gebouwen te beschermen en het aanwezige personeel.

De volgende aanbevelingen moet worden geïnterpreteerd rekening

houdende met uw specifieke behoeften en prioriteiten in het achterhoofd.

De aanbevelingen worden gecatalogiseerd onder de volgende groepen:

beveiliging van de buitenzijde

toegangscontrole

security procedures voor personeel tips betreffende het behandelen van geld

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS…

Kijken mag, aankomen niet!, p.31

Zorg ervoor dat alle buitendeuren over een goede nachtschoot slot beschikken. – Nachtsloot: het gedeelte dat naar buiten komt bij het omdraaien van de sleutel!

Als deuren van binnenuit kunnen geopend worden zonder gebruik te maken van een sleutel,

versterk of vervang het glas (ruit) welke zich in of nabij de deur bevind. Beveilig kelder- of begane grond ramen met tralies, een rooster of polycarbonaat materiaal.

– Controleer de beveiliging van keldergaten, koepels, dakvensters, tuinhuisje, …

Zorg voor een goede buitenverlichting rondom het gebouw en alle parkeerterreinen. – Vervang defecte of uitgebrande lampen onmiddellijk.

Zorg voor een goed én sluitend sleutelbeheer! – Weet wie welke sleutel in zijn/haar bezit heeft. – Hang geen naamplaatje aan uw sleutels.

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Beveiliging van de buitenzijde

Kijken mag, aankomen niet!, p.32

Er zijn twee belangrijke opties voor toegangscontrole, terwijl er personeel aanwezig is in

het pand:

1. Sluit alle buitendeuren af en bied een combinatie van volgende oplossingen aan

qua toegangscontrole:

– Installeer een omroepsysteem om medewerkers in staat te stellen te communiceren met

eenieder welke zich begeven richting kerkdeur;

– Voorzie spiegels, ramen en/of een camerabewakingssysteem om het personeel in staat

te stellen na te gaan wie er voor de deur staat;

– Het installeren van een ‘buzzer’ systeem waarmee het aanwezige personeel de

buitendeur vanop afstand kan openen (bijvoorbeeld vanuit het kantoorgedeelte of enig

andere ruimte);

2. Laat één deur open, deze waar het personeel het dichtstbij aanwezig is, én

installeer een bel, zoemer of ander geluidssignaal waarbij aangegeven wordt dat

iemand het gebouw heeft betreden.

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Toegangscontrole

Kijken mag, aankomen niet!, p.33

In beide van de voorgaande opties, beperk de toegang binnenin het gebouw door zo veel

als mogelijk binnendeuren te blokkeren (slotvast maken), poorten te voorzien om

ongebruikte gangen af te sluiten en het eventueel vergrendelen van sanitaire ruimtes.

Beveilig het aanwezige wijn (kerkdienst), kelken, kantoorgedeelte(s), elektronische

apparatuur en andere waardevolle voorwerpen wanneer deze niet in gebruik zijn.

Overweeg de installatie van een “hold-up”-alarm (vast of mobiel persoonsalarmsysteem)

welke geactiveerd kan worden door één van de medewerkers welke zich in het

kantoorgedeelte bevind met een druk op de knop in de buurt van de voeten of benen.

Het alarm kan een naburige locatie waarschuwen, zoals een pastorie, een naburige school of

enig ander gebouw (waar personeel aanwezig is). Vervolgens kan men de politie opbellen

zodra het alarm word gehoord (bij aanwezigheid van een centraal inbraakalarmsysteem kan

de “hold-up”-alarm rechtstreeks gekoppeld worden aan de meldkamer.

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Toegangscontrole

Kijken mag, aankomen niet!, p.34

Als personeel, of andere personen met sleutels in het bezit, toekomt aan het gebedshuis en

er is sprake van ongeautoriseerde toegang, betreed zeker het gebouw NIET.

Begeef je naar een naburige locatie en contacteer de hulpdiensten (112).

Als je het gebouw hebt betreden en je stelt sporen van braak vast of andere afwijkende

handelingen, verlaat het gebouw en contacteer de hulpdiensten (112).

Voorzie de belangrijkste noodnummers aan ieder telefoontoestel binnen het gebouw.

Overweeg het blokkeren van de mogelijkheid tot het voeren van buitenlandse oproepen, en

dit door de telefoonmaatschappij, of andere mogelijke diensten welke kunnen leiden tot extra

kosten op uw telefoonafrekening. Dit voor alle telefoontoestellen buiten deze van het

kantoorgedeelte.

Als u gebruik maakt van draadloze of mobiele telefoontoestellen, neem deze steeds mee bij u

wanneer u uw kantoor verlaat.

Aarzel niet om de hulpdiensten te contacteren bij aanwezigheid van een verdachte persoon in

en rond uw gebouwen, zeker als u zich als enige persoon in het gebouw bevind.

Houdt uw gangen voldoende verlicht als er personeel aanwezig is in het gebouw.

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Security procedures voor personeel

Kijken mag, aankomen niet!, p.35

Wees op uw hoede voor vreemden welke beweren op bezoek te zijn bij predikanten of

eenieder welke uw gebouw willen bezoeken.

Vraag steeds naar enig bewijs van identificatie alvorens het verlenen van toegang.

Zorg er steeds voor dat er niemand in het gebouw aanwezig is voor het sluitingsuur.

Controleer sanitaire ruimtes, iedere niet-slotvaste deur of mogelijke schuilplaatsen en/of

blinde vlekken in het gebouw (afsluitronde – “sweeping”). Doe dit niet alleen, indien mogelijk.

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Security procedures voor personeel

Kijken mag, aankomen niet!, p.36

Vele religieuze instellingen worden beroofd op de dag wanneer er erediensten worden

gehouden omdat er verwacht wordt dat er dan veel geld in omloop is.

Om het risico op verliezen te minimaliseren kan er best rekening gehouden worden met de

volgende aanbevelingen:

− Beperk de toegang tot het geld tussen de tijd dat het verzameld wordt en de tijd wanneer

het geteld word;

− Voorzie steeds bij iedere dienst één verantwoordelijke voor het opgehaalde geld;

− Laat het geld geteld worden door minstens twee (2) personen/medewerkers in een

veilige locatie welke niet zichtbaar is voor anderen;

− Na het tellen van het opgehaalde geld beveilig deze op één van de volgende wijzen:

– Laat iemand van de verantwoordelijken/personeel het geld naar de nachtkluis voeren en tracht dit op wekelijk

iets of wat verschillende tijdstippen te doen;

– Plaats het geld in een afroomkluis van de religieuze instelling om zo het geheel later te storten;

– Als laatste redmiddel, laat iemand het meenemen naar huis en borg het veilig op om de volgende dag te

storten bij de bank.

In eenieder geval is het verstandig een niet volstrekt voorspelbaar patroon te vertonen bij het

transporteren van geld!

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Tips betreffende het behandelen van geld

Kijken mag, aankomen niet!, p.37

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS… Organisatorisch

Hostmanship

Onderhoud omgeving

Bezoekersreglement

Huishoudelijk reglement

vrijwilligers

Kijken mag, aankomen niet!, p.38

Overvalknop

BUDGETVRIENDELIJKE TIPS…

Observatiespiegels

CCTV Dummy Camera

Slot- en sluitwerk

Buitenverlichting met spot

Technologie

Afroomkluis

Kijken mag, aankomen niet!, p.39

VRAGEN?

Kijken mag, aankomen niet!, p.40

Visie, organisatie en technologie.

Optimit

Gerechtstraat 10, 2800 Mechelen

België

T: +32 15 28 50 60

F: +32 15 28 50 69

info@optimit.be

www.optimit.be