Presentatie WebsitePresentatie WebsiteTaalkunde project ZweedsTaalkunde project Zweeds

Inleiding Taalkunde 2009 Cursus Inleiding Taalkunde 2009 Cursus J. Linthorst, M. van de Burgwal and A.J. Verpalen J. Linthorst, M. van de Burgwal and A.J. Verpalen

Cognitive Artificial Intelligence – Universiteit van UtrechtCognitive Artificial Intelligence – Universiteit van Utrecht

Inhoud presentatie Inhoud presentatie

Home-page site Home-page site

Joost: Syntaxis en Morfologie/SyntaxisJoost: Syntaxis en Morfologie/Syntaxis

Myrna: Morfologie en Syntaxis/Semantiek Myrna: Morfologie en Syntaxis/Semantiek

Sander: Discourse en FonologieSander: Discourse en Fonologie

ConclusieConclusie

Home-page siteHome-page site

FonologieFonologie

Fonemen: Fonemen:

Dentaal Palataal

Fricatief /s/ /ɕ/

De foneem ɕ houdt het midden tussen de Engelse sh klank en de Duitse ch als in ‘ich’ mits hij voor e, i, y, ä of ö komt. Anders is het een sk klank als in ‘scare’.ä of ö komt. Anders is het een sk klank als in ‘scare’.

Minimaal paar:

Zweeds Nederlands

kjol rok

sol zon

Fonologie

Assimilatie:Assimilatie:

Fonologische regel:

/r/ /r/ [_]/_[ C ][_]/_[ C ]

[tril][tril] [alveolair/nasaal] [alveolair/nasaal]

[alveolair/plosief][alveolair/plosief]

[alveolair/lateraal approximant][alveolair/lateraal approximant]

Bijvoorbeeld ‘Kommer du?’ wordt uitgesproken als [kəməBijvoorbeeld ‘Kommer du?’ wordt uitgesproken als [kəməɖu].u].

Fonologische regel:

[V] /_ /n/ /m/ /_ /b/

[kort] [alveolair] [bilabiaal] [bilabiaal]

[unstressed]

Bijvoorbeeld ‘min bror, en boll’ wordt uitgesproken als [mimbror], [emboll].Bijvoorbeeld ‘min bror, en boll’ wordt uitgesproken als [mimbror], [emboll].

(Swedish: An essential grammar, Philip Holmes and Ian Hinchliffe 1997).(Swedish: An essential grammar, Philip Holmes and Ian Hinchliffe 1997).

FonologieDe algemene structuur is (C)(C)V(C)(C).

Voorbeelden:

Q Q I / \ R O R / \ / \ N C N C ö l b o k

Q Q / \ / \ O R O R / \ / \ / \ N C N C s t o l / \ h ö j d

MorfologieMorfologie

PrefixenPrefixen

Nederlands:Nederlands: Zweeds:Zweeds: Voorbeeld:Voorbeeld:

onon oo onödigaonödigainin inin ineffektivineffektivontont dede demaskerademaskeraherher återåter återupptaåterupptaoverover overover omskrivningomskrivningverver förför försvaraförsvara

SuffixenSuffixenBij verleden tijd Bij verleden tijd stam + de. In sommige gevallen stam + testam + de. In sommige gevallen stam + te..

Nederlands:Nederlands: Zweeds:Zweeds: Voorbeeld: Voorbeeld: zoekenzoeken hittahitta hitta + de hitta + de hittade hittade

hebbenhebben haha ha + de ha + de hade hade

sprekenspreken talatala tala + de tala + de talade taladelezenlezen läsaläsa läs + te läs + te läste läste

Bij meervoud ‘ar’, ‘er’ of ‘or’ achter het woord.Bij meervoud ‘ar’, ‘er’ of ‘or’ achter het woord.

Boeken:Boeken: böckerböckerPennen:Pennen: pennorpennorDeuren:Deuren: dörrardörrar

Uitzondering: applen Uitzondering: applen

MorfologieMorfologie

SuffixenSuffixen Van b.n. naar z.n.Van b.n. naar z.n. Van z.n. naar b.n. Van z.n. naar b.n.

Nl:Nl: Zweeds:Zweeds: Voorbeeld:Voorbeeld: Nl:Nl: Zweeds:Zweeds: Voorbeeld:Voorbeeld:

heidheid het het ärlighet ärlighet ig ig ig ig trevlig trevlig teitteit tet tet prioritet prioritet isch isch isk isk fantastisk fantastisk

tete lek lek storlek storlek ief ief iv iv effektiv effektiv

MorfologieMorfologie

Morfologie/ SyntaxisMorfologie/ Syntaxis

Zweeds heeft geen naamvalsuitgangen voor de NP als gevolg van een functie in de Zweeds heeft geen naamvalsuitgangen voor de NP als gevolg van een functie in de zin. Een uitzondering hierop is het s-genitiefzin. Een uitzondering hierop is het s-genitief

bil = auto    bils = van de autobil = auto    bils = van de auto

Die s blijft wegt als het oorspronkelijk woord al op een s eindigdDie s blijft wegt als het oorspronkelijk woord al op een s eindigdhuis = hus     van het huis = hushuis = hus     van het huis = hus  Alleen persoonlijke voornaamwoorden veranderen als ze een andere functie aannemen.Alleen persoonlijke voornaamwoorden veranderen als ze een andere functie aannemen.

Morfologie/ SyntaxisMorfologie/ Syntaxis

Geen dependency tussen subject en werkwoordGeen dependency tussen subject en werkwoord jag talar - ik spreek jag talar - ik spreek vi talar - wij spreken vi talar - wij spreken

du talar - jij spreekt du talar - jij spreekt ni talar- jullie spreken/u spreekt ni talar- jullie spreken/u spreekt

han/hon talar - hij/zij spreekt han/hon talar - hij/zij spreekt de talar - zij sprekende talar - zij spreken

Wel dependency tussen lidwoord en zelfstandig naamwoordWel dependency tussen lidwoord en zelfstandig naamwoordKlok = klocka Klok = klocka De klok = klockan De klok = klockan

Klokken = klockorKlokken = klockor De klokken = klockornaDe klokken = klockorna (enkelvoud/meervoud)

Huis = husHuis = hus Het huis = husetHet huis = huset (geslacht)(geslacht)

Een huis = ett husetEen huis = ett huset (bepaald/onbepaald)

Wel dependency tussen adjectief en zelfstandig naamwoordWel dependency tussen adjectief en zelfstandig naamwoord

Heeft dezelfde dependency’s als de lidwoorden.Heeft dezelfde dependency’s als de lidwoorden.

SyntaxisSyntaxisZweeds is een SVO taal net als Engels.Zweeds is een SVO taal net als Engels.

S V O S V OS V O S V O- - The king found some books - Kungen hittade några böckerThe king found some books - Kungen hittade några böcker

Hulpwerkwoord en hoofdwerkwoord staan bij elkaar zoals in het Engels:Hulpwerkwoord en hoofdwerkwoord staan bij elkaar zoals in het Engels:

- - They They will stirwill stir it for three hours. De  it for three hours. De kommer att röra kommer att röra om i den under tre timmar.om i den under tre timmar.

Indirect object komt achter het werkwoord zoals in het Engels:Indirect object komt achter het werkwoord zoals in het Engels: V IO V IOV IO V IO

- The man gave a book to his daughter. - Den mannen gav en bok till sin dotter- The man gave a book to his daughter. - Den mannen gav en bok till sin dotter ..

Ook in een bijzin wordt de SVO volgorde aangehoudenOok in een bijzin wordt de SVO volgorde aangehouden   S                   V                  (     S                 V               O           )S                   V                  (     S                 V               O           )- Miranda           knew    that      Prospero          had      many books.  - Miranda           knew    that      Prospero          had      many books.  - Miranda           visste    att       Prospero          hade    många böcker.- Miranda           visste    att       Prospero          hade    många böcker.

SyntaxisSyntactisch lijkt Zweeds behoorlijk op het Engels. Wij vonden de volgende herschrijfregels via de gegeven zinnen:

S NP VPNP det N PPNP det NNP AP NPNP NVP V NP PPVP V NPVP V PPVP V SVP V VPVP VPP prep NPAP A

Syntaxis

Je hebt zowel finiete als infiniete bijzinnen in het Zweeds:Finiet: Falstaff drank because he was thirsty Falstaff drack för att han var törstig

Infiniet: Prospero has promised to give her all the books. Prospero har lovat att ge henne alla böckerna.

Verschillen in hoofd en bijzinnen:- Er zijn behoorlijk weinig verschillen in hoofd en bijzinnen. Beiden werken

volgens de SVO methode.- Het woordje ‘niet’ (‘inte’) komt in het zweeds in de bijzin vóór het werkwoord

in plaats van erna.- Andere woorden die dat doen zijn alltid (altijd), ofta (vaak), en aldrig (nooit).- Ook verandert het zweedse woordje ‘geen’ (‘inge’) in het woord ‘någon’ als deze in

een bijzin staat.

Syntaxis/ SemantiekSyntaxis/ Semantiek

NegatieNegatie Niet = inteNiet = inte

Grammatica bij ontkenning lijk op Nederlands:Grammatica bij ontkenning lijk op Nederlands:

Hij is niet aardigHij is niet aardig == Han är inte trevligHan är inte trevligIk ben niet oudIk ben niet oud == Jag är inte gammalJag är inte gammalJij kan mij zienJij kan mij zien = = Du kan inte se migDu kan inte se mig

Geen = ingenGeen = ingen

Vervoegingen bij verschillende soorten zelfstandig naamwoorden: Vervoegingen bij verschillende soorten zelfstandig naamwoorden:

bij meervoud:bij meervoud: ingainga Inga möss Inga möss bij onzijdig:bij onzijdig: ingetinget Inget hem Inget hem overig:overig: ingeinge Ingen brand Ingen brand

Syntaxis/ SemantiekSyntaxis/ Semantiek

NegatieNegatieOm de woorden aan de linkerkant te ontkennen, wordt er in het Nederlands een ‘n’ voor Om de woorden aan de linkerkant te ontkennen, wordt er in het Nederlands een ‘n’ voor gezet :gezet :

ietsiets -- nietsnietsiemandiemand -- niemandniemandergensergens -- nergensnergensooitooit -- nooitnooit

In de Zweedse taal veranderen de worden compleet:In de Zweedse taal veranderen de worden compleet:

någontingnågonting – – ingentingingenting

någon någon –– ingeningen

någonstans någonstans –– ingenstansingenstans

någonsin någonsin – – aldrigaldrig

Syntaxis/ SemantiekSyntaxis/ Semantiek

ArgumentenArgumenten

Zweeds bijna altijd zelfde aantal argumenten.Zweeds bijna altijd zelfde aantal argumenten.

Sommige werkwoorden hebben een verschillend aantal argumenten.Sommige werkwoorden hebben een verschillend aantal argumenten.

Falstaff drack ett glas ölFalstaff drack ett glas öl 3 argumenten3 argumentenFalstaff drack för att han var törstigFalstaff drack för att han var törstig 2 argumenten2 argumenten

DiscourseDiscourse

PronominaPronomina

Het Zweeds kent pronomina. Deze zijn niet optioneel:Het Zweeds kent pronomina. Deze zijn niet optioneel:

He did not read any books to his son. -He did not read any books to his son. - HanHan läste inga böcker för läste inga böcker för sinsin son. son.

They will stir it for three hours.They will stir it for three hours. - - DeDe kommer att röra om i kommer att röra om i denden under tre under tre timmartimmar

She will put the book on a chair.She will put the book on a chair. - - HonHon kommer att lägga boken på en stol. kommer att lägga boken på en stol.

DiscourseDiscourse

LidwoordenLidwoordenDefiniete lidwoorden:Definiete lidwoorden:

ZinZin VertalingVertaling

ZijdigZijdig ‘En dag.’‘En dag.’ ‘Een dag.’‘Een dag.’

OnzijdigOnzijdig ‘Ett år.’‘Ett år.’ ‘Een jaar.’‘Een jaar.’

Indefiniete lidwoorden:Indefiniete lidwoorden:

ZinZin VertalingVertaling

ZijdigZijdig ‘dagen.’‘dagen.’ ‘De dag.’‘De dag.’

OnzijdigOnzijdig ‘året’‘året’ ‘Het jaar.’‘Het jaar.’

FonologieFonologie

Fonemen: Fonemen:

Dentaal Palataal

Fricatief /s/ /ɕ/

Minimaal paar:

Zweeds Nederlands

kjol rok

sol zon

Fonologie

Assimilatie:Assimilatie:

Fonologische regel:

/r/ /r/ [_]/_[ C ][_]/_[ C ]

[tril][tril] [alveolair/nasaal] [alveolair/nasaal]

[alveolair/plosief][alveolair/plosief]

[alveolair/lateraal approximant][alveolair/lateraal approximant]

Bijvoorbeeld ‘Kommer du?’ wordt uitgesproken als [kəməBijvoorbeeld ‘Kommer du?’ wordt uitgesproken als [kəməɖu].u].

Fonologische regel:

[V] /_ /n/ /m/ /_ /b/

[kort] [alveolair] [bilabiaal] [bilabiaal]

[unstressed]

Bijvoorbeeld ‘min bror, en boll’ wordt uitgesproken als [mimbror], [emboll].Bijvoorbeeld ‘min bror, en boll’ wordt uitgesproken als [mimbror], [emboll].

(Swedish: An essential grammar, Philip Holmes and Ian Hinchliffe 1997).(Swedish: An essential grammar, Philip Holmes and Ian Hinchliffe 1997).

Vragen?Vragen?