Het Pensioenakkoord,

een jaar later

Verantwoordelijkheid en uitvoering

Mr Rob ten Wolde

AZL is onderdeel van ING

2

Status Pensioenakkoord

Harde feiten

• Pensioenakkoord tussen sociale partners 4 juni 2010

• Pensioenakkoord met kabinet (Uitwerkingsmemorandum

9 juni 2011)

• Brief minister Kamp 14 september 2011 over FTK1:

herberekening VEV + generatieproof(discussie!)

• Hoofdlijnennota herziening FTK 30 mei 2012 + 4 rapporten

• Kunduz- of Lenteakkoord: AOW uit het akkoord !

• Septemberpakket (en herziening overheidsbegroting 2013)

3

Status Pensioenakkoord (2)

Is er wel een akkoord?

• Kabinet kan geen overeenkomsten aangaan: Tweede

Kamer heeft recht van amendement

• STAR kan achterbannen niet binden: invoering reëel

pensioencontract wordt beslist aan de diverse cao-tafels

Invoering reëel pensioencontract moet een wettelijke

verplichting zijn. Keuze uit nominaal of reëel is ‘onmogelijk’.

4

Status Pensioenakkoord (3)

• Voldoende redenen om door te gaan met aanvullend

pensioendeel van het Pensioenakkoord

• Vergeet synchronisatie met AOW-ingangsdatum,

flexibilisering (geen!) en levensverwachtingsaanpassings-

mechanisme

5

Besluitvormingsproces

• Indiening/openbaarmaking wetsvoorstel(len)

• Parlementaire behandeling en mogelijke wijzigingen

• Vaststelling invoeringstermijnen en overgangsmaatregelen

• (C)ao-onderhandelingen sociale partners in bedrijfstakken en

ondernemingen (pensioenbeleid)

• Uitvoering door besturen pensioenfondsen en verzekeraars, na

aanpassing administratiesystemen, reglementen en andere

fondsdocumenten (uitbesteding)

• Communicatietraject

Betekent Septemberpakket geen invoeringstermijnen?

6

Besluitvormingspakket (2)

• Achter elkaar geschakelde fasen, maar probeer “overlap”

• Werkelijkheid/uitvoeringswereld is rijk geschakeerd

• Taakafbakening tussen cao-partijen en fondsbesturen is

divers en niet altijd duidelijk (pensioen-, premie-, indexatie-

en beleggingsbeleid)

7

Verantwoordelijkheidsverdeling

• Notitie Pensioenfederatie november 2011

• Aanvullende notitie over verdeling ten aanzien van de

premievaststelling

Leg verantwoordelijkheidsverdeling sociale partners –

fondsbesturen nu al vast!

8

Verantwoordelijkheidsverdeling (2)

Algemene kenmerken

• Pensioenwet regelt verdeling summier, helderheid in uitvoerings-

overeenkomst

• Geen wijziging verdeling beoogd, maar verduidelijking

• Sociale partners en fondsbesturen zijn tot elkaar „veroordeeld‟

(wederzijdse afhankelijkheid)

• Opzegging uitvoeringsovereenkomst is „theoretisch ultimum remedium‟

9

Verantwoordelijkheidsverdeling (3)

Indeling

• Verantwoordelijkheidsverdeling bij totstandkoming contract:

voorwaarden, hoeveel beleidsvrijheid krijgt fondsbestuur?

• Verantwoordelijkheidsverdeling tijdens de uitvoering: één kapitein op

het schip

• Verantwoordelijkheidsverdeling bij wijziging van het contract

10

Verantwoordelijkheidsverdeling (4)

Onderwerpen

• Pensioenovereenkomst

• Uitvoeringsovereenkomst

• Vaststelling kostendekkende premie

• Risicohouding, indexatie-ambitie, beleggingsbeleid: totaal pakket !?

• Tekorten en overschotten

• Korten

11

Verantwoordelijkheidsverdeling (5)

Onderwerpen (2)

• Communicatie

• Invaren oude rechten (inschatten juridische risico’s; Europese

proportionaliteitstoets)

• Benoeming bestuursleden (en toekomstige bestuursmodellen)

• Vaststelling waarderingsgrondslagen

• Statutenwijziging

12

Verantwoordelijkheidsverdeling (7)

Stelling

De invoering van het reële pensioencontract leidt tot een

verschuiving van de bestaande „machtsverhouding‟ tussen

sociale partners en fondsbesturen.

Stelling

De invoering van het reële pensioencontract versnelt het

afscheid van het paritaire bestuursmodel.

13

Verantwoordelijkheidsverdeling (8)

• Wet versterking bestuur pensioenfondsen: parallel of

volgtijdelijk?

• Paritair bestuursmodel: cao-partijen versus werkgever-, werknemers-

en gepensioneerden (rol DPR?)

• Gemengd model (one/two-tier-board): cao-partijen vs executives en

non-executives (rol intern toezicht?)

• Onafhankelijk model: cao-partijen vs onafhankelijke professionals (rol

belanghebbendenorgaan?)

14

Samenwerking sociale partners en

fondsbesturen

• Fondsbesturen kunnen cao-partijen ondersteunen in het

onderhandelingsproces, meedoen in werkgroepen e.d.

• Uitvoeringsorganisaties ondersteunen primair fondsbesturen,

secundair cao-partijen (administratieve inrichting, actuariële

berekeningen, communicatie)

• Uitvoerbaarheid afspraken en uitvoeringskosten

15

Implementatie nieuw pensioencontract

• Informatieanalyse, ontwikkeling nieuwe systemen (generiek en

fondsspecifiek) en testen

• Conversie oude rechten, aanpassing rekensregels + mutatiecodes

• Wijziging reglementen, uitvoeringsovereenkomst, statuten,

beleggingsrichtlijnen, contracten etc. etc.

Tijdens implementatie ligt mutatieverkeer stil !

16

Implementatie nieuw contract (2)

Governance

• Majeure beslissingen die advies deelnemersraad behoeven

(evenwichtige belangenafweging)

• Afleggen verantwoordelijkheid aan verantwoordingsorgaan

• Intern toezichtorgaan toetst beoordeling processen (checks &

balances), aansturing fonds en omgang met lange termijn risico‟s;

toetst functioneren bestuur

Huidige governancestructuur uitschakelen?

17

Uitvoering ‘vòòr de stelselherziening’

• Septemberpakket vereist geen wetgeving: toepassing in

2012/2013:

- Invoering ultimate forward rate ultimo september 2012

- Adempauze bijdrage kd-premie 2013 aan herstel

- Spreiding kortingen over 2013-2015

- Pensioenopbouw vanaf 2013 naar ingang 67 jaar

- Verwerking gestegen levensverwachting à la LAM

- Ondergrens indexeren naar 115% dg

18

Administratieve verwerking verhoging

pensioenleeftijd

Opbouw vanaf 2014 (of vrijwillig 2013) naar 67 jaar

(Witteveenkader)

• Actuariële omzetting (conversie): alle pensioenaanspraken

omgerekend (opgerent) naar nieuwe leeftijd, eventueel gevolgd door

vervroeging naar werkelijke ingangsdatum (toestemming nodig?)

• Administratieve knip: geen wijziging „verleden‟, aparte administratie

van nieuw cohort met eigen actuariële tarieven, rekenregels,

flexfactoren etc.

Voorkeur voor omzetting? Maar….

19

Administratieve verwerking LAM en RAM

LAM al vanaf 2013 en kortingen (“RAM”) vanaf 1 april 2013

(2012) en volgende

• Gemiste indexatie, gecombineerd met inhaalindexatie

• Tijdelijke verlaging opbouwpercentage (eventueel in combinatie met

handhaving 65 jaar)

• Verlaging pensioen(aanspraken) deelnemers, slapers en/of

gepensioneerden

Administratieve verwerking kortingen bepaalt ook

latere reparatiemogelijkheden !

20

Drie methoden

• Geen details per deelnemer bijhouden: overzicht op

totaalniveau van cumulatief gemiste indexatie

• Details per deelnemer cumulatief bijhouden

• Details per deelnemer en boekjaar bijhouden (samen met

knip vanwege hogere leeftijd!)

• Fondsspecifieke oplossingen (maatwerk)

21

Drie methoden (2)

• Collectieve oplossingen zijn administratief relatief eenvoudig en dus

goedkoper; individuele oplossingen zijn duur, zelfs nieuwe bouw

administratiesysteem

• Hoe collectiever, hoe „dunner de spoeling‟

• Verwachte doorlooptijd verwerking aanpassingen (aanpassing

reglement tot en met aanpassing administratiesysteem): 1 jaar, dus

invoering per 1-1-2014 niet haalbaar!

• Communicatie-aspecten

22

AOW-gat-problematiek

• AOW-pensioeningang vanaf 1-4-2012 naar de verjaardag

• Geleidelijke verhoging pensioenleeftijd naar 66 en 67 jaar:

11 nieuwe AOW-leeftijden

• Deelakkoord VVD/PvdA-begroting 2013: in 2018 al 66 jaar

Voer één pensioen(richt)leeftijd in voor alle bestaande

en nieuwe aanspraken: vanaf 2014 naar 67 jaar.

23

Eén (aanvullend) pensioenleeftijd

• Actuariële oprenting en korting tegen verschillende grondslagen

• Individuele toestemming vereist; wettelijke hulp voor collectieve

aanpak nodig

• Toekomstige waardeoverdracht alleen mogelijk bij identieke

verwerking LAM en RAM (geen keuzevrijheden)

• Communicatie-aspecten (UPO)

24

Samenvatting van administratieve

verwerkingen

• AOW-verjaardag en geleidelijke verhoging leeftijd

• Korting op indexaties en inhaalmogelijkheden

• Korting op ingegane pensioenen en pensioenaanspraken

• LAM

• Pensioenopbouw, ingang 67 jaar

• (Tijdelijke) verlaging opbouwpercentage (effect LAM en

kleiner Witteveenkader)

25

Verhoging pensioenadministratiekosten

• Verhoging uitvoeringskosten is substantieel !

• FD-opinie Opdam/Van Tilburg: kosten implementatie reëel

pensioencontract gedragen door sociale partners/werkgever

Stelling

Onderzoeksbureaus en politiek hebben teveel aandacht voor

huidige (te hoge) uitvoeringskosten, maar zouden zich beter

kunnen bezig houden met…