ProjectDepressie bij ouderen

Geïndiceerde preventie en vroegtijdige herkenning van depressie

bij ouderen in de eerste lijn

Waarom dit project

• Depressie bij ouderen wordt niet tijdig gesignaleerd

• En als…. dan is er vaak nog sprake van overbehandeling of onderbehandeling

• Ouderen beschikken niet of nauwelijks over gepaste informatie

• Comorbiditeit maakt het niet zichtbaar• Zorgverleners werken nog niet voldoende samen

Doelstelling project

geïndiceerde preventie, gericht op de doelgroep ouderen die op basis van specifieke eigenschappen risico lopen op het ontwikkelen van depressieve klachten of al een depressie hebben ontwikkeld maar die niet zichtbaar is of gesignaleerd wordt.

MISVERSTANDEN OVER DEPRESSIE

• Depressie is niet ernstig • Aandacht voor

(preventie van) depressie ondermijnt de eigen verantwoordelijk-heid van mensen • Depressie is een

welvaartsziekte

Specifieke doelen• bij alle ouderen (doelgroep 65+) die behoren tot de

risicogroep eerder signaleren en behandelen van depressieve klachten om te voorkomen dat de klachten chronisch worden of dusdanig zijn gemaskeerd door andere, vaak somatische klachten, dat ze niet meer zijn te herkennen;

• het tot stand brengen van een adequate lokale infrastructuur ten behoeve van het realiseren van een integrale aanpak op wijk/buurtniveau;

• ervoor zorgen dat de zorgverleners die direct betrokken zijn bij de doelgroep zicht hebben op de signalen van depressie bij ouderen.

DoelgroepHet gaat om ouderen vanaf 65 jaarMet de volgende risicofactoren: • recent (12-24 maanden) verlies van partner of kind• invaliderende lichamelijke aandoening (CVA/Parkinson/Reuma)• alcoholmisbruik• slaapproblemen• al eerder een depressieve episode gehad• aanwezigheid van een chronische aandoening (bijvoorbeeld

diabetes) en pijnklachten• klachten over vergeetachtigheid.

Enkele feiten en cijfers over ouderen

• Op 1/1-2009 telde Nederland 2,5 miljoen mensen die ouder waren dan 65 jaar

• Daarvan waren 631.000 ouder dan 80 jaar• In 2040 zal 23,6 % van de bevolking 65+ zijn

• 1/3 van de mensen die nu 65+ zijn voelt zich eenzaam• 52% van de 65+ woont alleen• 64,6 % van de 75+ woont alleen• Eenzaamheid verhoogt de bloeddruk, stress, het risico op

depressie en angsten neemt toe

Specifieke elementen van het project

• De vaardigheid om te signaleren bij de 1e lijns zorgverleners

• Lokale infrastructuur• Integrale aanpak• Dicht bij huis

Aanpak

De projectdoelen worden op 3 niveausaangepakt: • Op het niveau van de professionals in de 1e lijn• Op het niveau van de patiënten• Op beleidsniveau

De professionals• Verbetering van vroegtijdige herkenning van depressieve klachten

bij ouderen • Verminderen van onderdiagnostiek • Betere verwijzing• Verbetering van de kennis over bestaand aanbod voor ouderen

met depressieve klachten • Voorlichting over depressieve klachten bij ouderen• In samenwerking met eerstelijns ketenpartners, ouderen een

laagdrempelig aanbod aanbieden om zelf aan de slag te kunnen gaan met depressieve klachten of indien nodig snelle doorverwijzing realiseren naar een adequate hulpverleningsinstelling

De doelgroep zelf• Verbetering van vroegtijdige herkenning van de depressieve klachten door

ouderen zelf• Wegnemen van taboe/angst en schaamte rondom psychische (depressieve)

klachten en ggz• Zelfhulp bevorderen• Preventieve maatregelen• Ouderen informeren over depressieve klachten en factoren die het tot stand

brengen en in stand houden;• Voorlichting geven over het ontstaan van depressie en wat men kan doen om

dit te voorkomen;• Ouderen informeren over de mogelijkheden om depressieve klachten te

bestrijden;• Handvatten aanreiken om de problematiek rondom depressieve klachten

bespreekbaar te maken.

Wat hebben ouderen aan dit

project• klachten worden eerder

gesignaleerd en behandeld,• voorkomen wordt dat

oudere mensen onnodig medicatie wordt voorgeschreven

• er wordt bewerkstelligd dat er een gepast aanbod in de buurt aanwezig is.

indi

vidu

omge

ving•Persoonlijke

karakteristieken•Mastery & control•Lichamelijke conditie•Soc.econ.status

• Maatschappelijke participatie

• Rolmodellen• Community-building

• Netwerken•Positieve beeldvorming

Factoren van invloed op succesvol ouder worden

Adaptatie & ontwikkeling

Succesvol ouder worden

Beleidsniveau • Versterking van de sociale leefomgeving (in samenwerking

met GGD en gemeentes); • Vermindering van eenzaamheid (relatie met de uitkomsten

va het project GOUD);• Een veiligere en gezondere leefomgeving en betere

toegankelijkheid van voorzieningen.• Zorg toegankelijk maken op wijkniveau door zorgverleners

en vrijwilligers;• Zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid vergroten;• Goede samenwerking in de wijk voor de opvang van

ouderen.

Betrokken partijen• Huisartsengroepen:

Heerlen-CentrumNuthMedisch Centrum Putstraat LandgraafMedisch Centrum Kampstraat KerkradeWijknetwerk MSiPWijkteam Carisven

• POH’s-ggz van de Wijkpraktijk BV• De welzijnsinstellingen in OZL• Meander zorggroep: thuiszorg en ergotherapie• Vrijwilligersorganisaties en ouderenbonden• GGD Zuid Limburg• Lionarons GGZ: eerste en tweedelijns ggz• Ergotherapeuten• Logopedisten• Fysiotherapeuten• Diëtisten

ProjectstructuurDe Wijkpraktijk BV

Projectleider

Projectgroep

Begeleidingsgroep

Lokale werkgroep

Lokale werkgroep

Lokale werkgroep

Lokale werkgroep

HeerlenKerkrade

LandgraafNuth

CarisvenMSiP

Heerlen

Heerlen

Instrumentenwerkmap POH GGz

• Landelijk programma “Integrale aanpak depressiepreventie voor ouderen” Trimbos-instituut, 2009

• Handleiding Depressiepreventie Trimbos-instituut, 2005

• Community-interventie• Meetinstrumenten (GDS-30 en TNO)

Werkmap project “Geïndiceerde preventie en vroegtijdige herkenning van

depressie bij ouderen in de eerste Lijn”

voor praktijkondersteuners GGz

Inhoud werkmap1. Inleiding w.o.

– Taakstelling POH GGz in het kader van het project Depressie bij Ouderen

2. Basispresentatie 3. Signaleringskaart4. Factsheet voor professionals5. Integrale aanpak depressiepreventie6. Handleiding Depressiepreventie 7. Interventies 8. Gebruik screeningsinstrumenten

– Kopie instrumenten– Exelbestand voor meting op patiëntniveau

9. Overzicht sociale kaart op wijkniveau10. Bijlage:

– Boekje ‘Iedereen maakt zijn eigen beeld: een wegwijzer voor ouderen’

Taak POH GGZVolgens Nza beleidsregel:• ondersteuning van de huisarts

(consultatiefunctie) • vraagverduidelijkingsgesprekken • triage en doorverwijzen • kortdurende begeleiding van patiënten onder

behandeling van de huisarts • casemanagement

Taak POH GGZIn het kader van het project DO:• Een sociale kaart van de zorgverleners in de wijk opstellen • De doelgroep in beeld brengen (uitdraai HIS) op basis van het risicoprofiel;• Deze ouderen informatie geven over het project en verzoeken de GDS 30

in te vullen (folder uitreiken); • Bij een verhoogde score op de GDS-30 hen uitnodigen voor een gesprek of

op huisbezoek gaan;• Afstemmen met de huisarts welke aanpak is geïndiceerd: zelf behandelen

of doorverwijzen;• Een vervolgmeting na 6 weken uitvoeren of laten uitvoeren door

behandelaar waar naar verwezen is;• Bij onveranderde score of te lichte daling een ander behandeltraject

voorstellen.

Interventies

Psycho-educatie Zelfhulpcursus ‘In de put, uit de put; zelf

depressiviteit overwinnen’ Praktische hulp Steunende en structurerende begeleiding Stepped care-protocol

en zoek hier vooral partners bij uit de 1e lijn

KIJK OOK OP http://www.effectieveouderenzorg.nl/Home.aspxhttp://www.netwerklevensvragen.nl/smartsite.dws?id=127500

Leesvoer

In deel 6 van de werkmap zijn diversedocumenten opgenomen, bedoeld alsachtergrondinformatie voor de POH GGZ• Projectvoorstel Integrale Aanpak Depressiepreventie in Leiden• Rapport Kwetsbare ouderen in de praktijk• Depressie: signaleren… en dan…• Addendum Ouderen bij de Multidisciplinaire Richtlijn Depressie• Signalenkaarten: ‘Omgaan met psychische/psychiatrische

stoornissen bij ouderen’

Kijk ook hier eens in……

(kamer van Magdalena Habets)

Realiseren lokaal netwerkbron: Nationaal Programma Ouderenzorg

• Diagnose en informatieHet lukt huisartsen niet altijd om ouderen te herkennen die gezondheidsrisico lopen op het gebied van zorg en welzijn. Een eenduidig systeem daarvoor ontbreekt. Bovendien leggen artsen in de diagnostiek veel nadruk op medische aspecten. Welzijnsaspecten komen minder aan bod – terwijl juist daar veel verbetering valt te halen. Ouderen zelf zitten vaak met vragen over de volle breedte van het leven: wat betekent deze diagnose voor mij? Informatie over wat er daarvoor mogelijk is, ontbreekt nog vaak.

• Communicatie en samenwerkingOuderen en mantelzorgers hebben veel last van miscommunicatie tussen hulpverleners onderling. Hulpverleners weten onvoldoende van elkaars bijdrage en samenhang ontbreekt. Daardoor blijven kansen op goede ondersteuning aan ouderen onbenut. Door betere samenwerking en communicatie is meer te bereiken met de voorzieningen die er al zijn.

• Samenhang medische zorg en welzijnszorgVan bewoners in verpleeghuizen wordt bij binnenkomt hun medische voorgeschiedenis goed in kaart gebracht. Vervolgens volgt een periodieke ‘controle’ en begeleiding op terreinen als zorg, wonen en welzijn. Ook de eerste lijn (direct toegankelijke) zorg zou met een dergelijke benadering meer kunnen bereiken. Nu ontbreekt vaak de samenhang tussen zorg en welzijn. Dat geeft cliënten veel onduidelijkheid, rompslomp en moeite om de juiste ondersteuning geregeld te krijgen.

Planning werkbijeenkomsten POH GGZ

1. 15-09-20112. 03-11-20113. 19-01-20124. 22-03-20125. 07-06-20126. 23-08-2012 afronding

De planning is nog onder voorbehoud. Mogelijk dat er nog een datum tussen maart en juni 2012 wordt geplaatst.

Steeds van 18.00-20.00 uur

We gaan ervoor om het met elkaar beter en mooier te

maken voor ouderen