Maatschappelijke kosten-baten analyse voor bibliotheken

Door Ronald Huizer, programmamanager innovatie

13.3% 12.5% 11.6% 11.0% 10.4% 9.8%

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Jaartrend + prognose penetratie volwassenen %

Dekkingsgraad

Relatie Bibliotheek – gemeente (1/2):

• “Zodra de visie ontbreekt regeert de boekhouder”

• Bibliotheken en gemeenten zoeken naar nieuwe toekomstperspectieven

– Minder kosten

– Meer maatschappelijk rendement

– Is er wel een stip op de horizon?

Relatie Bibliotheek – gemeente (2/2):

• Wat is de huidige maatschappelijke waarde?

• Welke activiteiten hebben meer of minder maatschappelijk rendement?

• Hoe worden doelstellingen en resultaten inzichtelijk gemaakt?

• Vernieuwing & innovaties van Bibliotheken zijn gericht op meer maatschappelijke waarde zoals:– Sociaal domein:

• Preventie

• Participatie

– Educatie: • Samenwerking met onderwijs (po, vo)

• Leven lang leren

– Laaggeletterdheid

• Nieuwe output criteria vanuit maatschappelijke waarde:

– Aantal gebruikers (niet alleen leden)

– Specifieke doelgroepen (bv laaggeletterden, ouderen, NT2)

– Specifieke programma’s/diensten, zoals Digisterker, Taalexpress, cursussen, etc.

InputThema

Lezen

Collectie Fictie

Output

Meer lezende kinderen /

kinderen lezen meer

Meer lezende volwassenen / volwassenen lezen meer

Maatschappelijk effect

Verbetering taalvaardigheid

kinderen

Verbetering schoolprestaties

Vermindering schooluitval

Verbetering taalvaardigheid

volwassenen

Meeteenheden

Verbetering positie arbeidsmarkt:- hoger salaris- lagere kans werkloosheid

Collectie non-fictie

Persoonlijke ontwikkeling

Verbreding van kennis

+PM

LeesplezierConsumenten-

surplus

MAATSCHAPPELIJK EFFECTEN BIEB: LEZEN

Informatie-voorziening

Sociale cohesie

Maatschap-pelijke

participatie

Woonomgeving

Kennis medewerkers

Ontmoetings-plek

Fysieke aanwezigheid

bibliotheek

Kenmerkend gebouw

Mooiere woonomgeving

Verbetering leefbaarheid

Woningwaarde

Meer contact tussen mensen

Vermindering eenzaamheid

Verbetering saamhorigheid

Verbetering zelfred-

zaamheid

Beter bekend met sociale

voorzieningen

Verbetering inzet

voorzieningen

Activiteiten

+PM

Persoonlijke ontwikkeling

+PM

InputThema Output Maatschappelijk effect Meeteenheden

Hogere kwaliteit leven

Meer tevreden woonomgeving

QALY’s

Woningwaarde

MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN BIEB: INFORMATIE VOORZIENING, SOCIALE COHESIE / PARTICIPATIE EN WOONOMGEVING

Kosten HGH AVV

Kosten collectie € 309.000 € 426.000

Kosten personeel € 708.000 € 1.109.000

Kosten huisvesting, afschrijving en overige kosten € 648.000 € 1.040.000

Totaal Kosten € 1.665.000 € 2.575.000

Baten

Inkomsten BASIS-lidmaatschap € 341.000 € 435.000

Leesvaardigheid: hogere productieviteit € 3.338.000 € 4.043.000

Leesvaardigheid: Vermeden kosten werkloosheid € 436.921 € 529.070

Activiteiten € 29.000 € 73.000

Bezoeken € 372.000 € 373.000

Leefbaarheid leden € 90.000 € 118.000

Leefbaarheid uitstraling € 269.000 € 357.000

Eenzaamheid € 351.000 € 457.000

Totaal Baten € 5.226.921 € 6.385.070

Baten-kosten ratio 3,1 2,5

CS betalende leden € 125.000 € 172.000

CS niet-betalende leden € 278.000 € 426.000

Baten zijn op verschillende onderdelen groter dan kosten

Met name verbetering leesvaardigheid

Maar ook andere effecten dragen bij

Effect is afhankelijk van bereik juiste doelgroep

Daarmee ook handvat voor meting

CONCLUSIES

Hoe verder?

1. Visie op lokale behoeften en waarde; in gesprek met gemeenten

2. MKBA als intern instrument; verschuiving van middelen naar maatschappelijke activiteiten

3. MKBA als extern instrument; vernieuwing in opdrachtgever-opdrachtnemer relatie