Maastschappelijke Kosten/Baten

Maatschappelijke kosten en

baten van de fiets

Amersfoort, 27 september 2012

Kees van Ommeren & Willem Goedhart

2

Programma

• Inleiding & agenda

• Onderzoek MKBA Fiets

(Ministerie Infrastructuur

en Milieu) o Aanleiding, opdracht & proces

o Inhoud & resultaten onderzoek

• Casus MKBA snelfietsroute

Cuijk – Nijmegen (Stadsregio

Arnhem Nijmegen)

o Situatieschets

o Interactief: Welke effecten?

o Uitkomsten MKBA

3

Aanleiding

• Fietsen is gezond, goedkoop en milieuvriendelijk

• O.a. snelfietsroutes en elektrische fiets maken de fiets (ook

voor langere afstanden) steeds aantrekkelijker

Maar….

• Aandacht voor fietsmaatregelen in

infrastructuurprogramma’s is beperkt

• Gestructureerde economische

afwegingsmethodes worden nog

nauwelijks ingezet

4

Onderzoeksopdracht

• Korte actie om te onderzoeken of de toepassing van de OEI-

methodiek voor fietsmaatregelen zinvol kan zijn

• Onderzoeken van maatschappelijke effecten van fiets, op

reistijd (fiets en auto), gezondheid, verkeersveiligheid en

luchtkwaliteit/emissies en onderzoeken wie de

baathebbers zijn

• Uitvoering door Decisio en Transaction Management Centre

5

Aanpak

• Beantwoording van de onderzoeksvraag aan de hand van

drie concrete casussen

–De gemiddelde fietskilometer

–Fietsverbinding

–Betaald fietsparkeren bij stations

• Inhoudelijke inbreng van experts vanuit wetenschap,

overheid en praktijk bij bepaling van de aanpak en

bespreking van de uitkomsten

6

Vervolgproces

Publicaties

Presentaties:

− Platform Fietsfilevrij

− RAI vereniging

− Symposium ‘Ruimte voor de fiets’

− Fietsersbond

− VNG

− Go cycling, go dutch (Manchester)

− Nationaal Fietscongres

− CVS

− Fietsberaad

Webtool?

7

Maatschappelijke

kosten-batenanalyse

• Maatschappelijke businesscase: wegen de

maatschappelijke effecten van een maatregel op tegen de

overheidsinvestering?

• Ondersteuning van besluitvorming

• MKBA helpt bij

– Integrale afweging van verschillende effecten

– Inzicht in verdeling van kosten en baten

– Vergelijken van projectalternatieven en optimalisaties

– In kaart brengen van onzekerheden en risico’s

• Gevoeligheidsanalyses zijn belangrijk: omgaan met

onzekerheden

8

MKBA: Verschillenanalyse

• Vergelijking toekomstsituaties;

met en zonder project

• Verschil is projecteffect

• Projecteffecten voor Nederland

als geheel, voor alle partijen

samen

• Effecten monetariseren

(waardering)

Voorbeeld fileomvang (uren)

huidige

situatie

2020 zonder

project

2020 met

project

Projecteffect

9

Kosten en baten in de tijd

Bepalen contante waarde projecteffecten.

• Effecten later in tijd wegen minder zwaar

dan effecten eerder in tijd.

• Voor het bepalen van de contante waarde

gebruiken we een discontovoet.

• Biedt aanknopingspunt voor fasering en

financiering (business case).

Kosten

Baten

Contante

waarde

10

Effecten MKBA

•Investeringen

•Vermeden investeringen

•Beheer en onderhoud 1. Kosten

•Transporttijd en reisbetrouwbaarheid

•Transportkosten

•Kwaliteit

2. Bereikbaarheid (alle verkeersdeelnemers)

•Verkeersveiligheid

•Externe veiligheid

•Sociale veiligheid

3. Veiligheid

•Natuureffecten

•Cultuureffecten

•Milieueffecten

4. Leefomgeving

5. Resultaat: • Saldo kosten en baten

• Baten/kostenverhouding

• Interne Rentevoet

11

Indirecte effecten

• Gezondheidseffecten

– Arbeidsproductiviteit

– Levensverwachting

• Begrotingseffecten overheid

• Effecten voor recreatief fietsverkeer

• Ruimtelijk-economische effecten

12

Casus 1

Fietskilometer

• Doel: maak inzichtelijk wat

(op de rest van de

maatschappij) de effecten

zijn van een fietskilometer

ten opzichte van een

kilometer met de auto of

bus

• Analyse leidt tot

kengetallen die bruikbaar

zijn in (de) andere

casussen

13

Resultaten Effecten Modal shift per kilometer

(binnen bebouwde kom, stedelijke omgeving)

€ 0,41

€ 0,51

-0,1

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

Kosten Baten Totaal Kosten Baten Totaal

Fiets voor autokm Fiets voor busrzgrkm

Verkeersveiligheid

Geluid

Emissies schadelijke stoffen

Subsidies en accijnzen

Levensverwachting

Arbeidsproductiviteit

Netwerkeffecten

14

Resultaten Gemiddelde maatschappelijke effecten

van modal shift per kilometer

Binnen bebouwde kom

‘Alkmaar’ ‘Stedendriehoek’

Fiets voor autokm € 0,41 € 0,10

Fiets voor busrzgrkm € 0,51 € 0,50

Buiten bebouwde kom Gemiddeld

Fiets voor autokm € 0,04 - € 0,07

Fiets voor busrzgrkm € 0,47

15

Casus 2 - Fietsverbinding

• Fietsbrug Oog in Al, verbindt

Leidscherijn met Oog in Al

• Nu liggen twee bruggen 2 km uit

elkaar, door brug sterke

verkorting fietsroutes

• Verwacht gebruik 4.600 –

10.000 fietsers per dag

• School moet verplaatst worden

16

Drie scenario’s

Scenario Pessimistisch Midden Optimistisch

Investeringskosten incl. school

incl. toekomstige

vervanging school excl. school

Verkorting afstand 665 750 800

Aantal fietsers fietsbrug 4.600 7.300 10.000

Aantal nieuwe fietsers 195 674 1912

Waarvan uit auto 85% 85% 15%

Waarvan uit OV 15% 15% 85%

Reistijdwinstper fietser (min) 2,8 3,1 3,3

Totale reistijdwinst (x1000 uur) 61 110 161

Reistijdwaardering fiets € 6,65 € 10,70 € 14,03

Effect autokm op congestie (€/km) -€ 0,03 -€ 0,33 -€ 0,33

Effect fiets km op gezondheid (€/km) € 0,02 € 0,02 € 0,03

17

Resultaten (in € mln ncw)

-€ 16,3

€ 14,6

€ 65,0

-€ 40,0

-€ 20,0

€ 0,0

€ 20,0

€ 40,0

€ 60,0

€ 80,0

€ 100,0

Kosten Baten Totaal Kosten Baten Totaal Kosten Baten Totaal

Pessimistisch Midden Optimistisch

Verkeersveiligheid

Geluid


Subsidies OV

Accijnzen autoverkeer

Levensjaren


Reiskosten fietsverkeer

RTW blijvend autoverkeer

RTW fietsverkeer

B&O kosten

Investeringen

18

Casus 3

Betaald Fietsparkeren

• 22.000 fietsers en stallingsplaatsen in Utrecht in 2020

• In projectalternatief betaald parkeren: kosten € 1/dag

• Belangrijkste onzekerheid: Hoe groot is vraaguitval fietsers?

Welke alternatieven worden dan gebruikt?

19

Scenario’s

• Veel verdwijnend verkeer

• Voortransport lopend

• Voortransport bus

• Eindbestemming auto

20

Resultaten (in € mln ncw)

21

Casus fietsparkeren en OV

• Maatschappelijke meerkosten OV reiziger naar station (zonder kosten

ruimtebeslag):

– Maatschappelijke meerkosten t.o.v. fiets per reizigerskilometer: €0,50

– Gemiddelde enkele reisafstand: 3,4 km

– Maatschappelijke meerkosten €3,40 (bij aanpassen exploitatie)

• Kosten fietsparkeren:

– Kosten aanleg fietsparkeerplaats station Utrecht: €3.000: €1/dag

– Kosten autoparkeerplek Q-park Amsterdam: €300/maand: €1,80/dag

– Huurprijs kantoorruimte in Amsterdam: ca. €250/m2/jaar: € 1/dag

Fietsparkeerplaats (gemiddeld) veel goedkoper dan OV subsidie

Perverse prikkels als reiziger fietsparkeren zelf moet betalen

22

Conclusies

• Investeren in fietsinfra rendeert veel beter dan algemeen

wordt aangenomen

• Deze investeringen kunnen veel kosteneffectiever zijn dan

investeringen in weginfra of OV

• Ondanks onzekerheden biedt een MKBA een goed

hulpmiddel bij besluitvorming over fietsmaatregelen

• Methodiek, kengetallen en verkeersmodellen kunnen

verder ontwikkeld worden, waarmee fiets-MKBA’s beter en

gemakkelijker worden

23

Vragen en discussie

24

Fietsbrug naast spoorbrug

Cuijk – Mook

25

Snelfietsroute Cuijk – Nijmegen

Vraag: Investeren ja of nee?

Aanlegkosten van fietsbrug € 8 mln + jaarlijks € 80 K

700 fietsers maken er dagelijks gebruik van, zij besparen

ca. 10 minuten per rit

Kosten bedragen dus ruim € 11.000 per fietser + €110 per

jaar

Doen of niet?

27

Reistijden auto Ochtendspits en avondspits

28

Fietspendel per trajectdeel

Ca 700 fietsers

Ca 2.500 fietsers

29


in breder perspectief

Naast fietspotentie zijn ook belangrijk:

• Sociaal economische oriëntatie op Nijmegen

• Ook ruimtelijk economisch belang:

− Winkel-/vrije tijdsverkeer naar voorzieningen in Nijmegen

− Recreatief (fiets)verkeer tussen het Land van Cuijk, de Mokerhei en

omgeving Nijmegen

• Leefbaarheid in Malden + aanleg rondweg

• Bereikbaarheid en ruimtelijk belang Heijendaal en Nijmegen

• Belang grote werkgevers

30


Vraag: Welke effecten?

Wat zijn de effecten van het aanleggen van de

snelfietsroute/fietsbrug?

31

Resultaten Quick scan

€ 55,2

-€ 20

-€ 10

€ 0

€ 10

€ 20

€ 30

€ 40

€ 50

€ 60

€ 70

€ 80

Kosten Baten Totaal

Effecten in NCW (*1 mln)

Investeringen

B&O

RTW fietsverkeer

RTW blijvend autoverkeer

Reiskostenreductie

fietsverkeer


Levensjaren

Accijnzen autoverkeer

Subsidies OV


Geluid

Verkeersveiligheid

32

Resultaten Quick scan Effecten in NCW (*1 mln euro) Cuijk-Nijmegen Molenhoek-Nijmegen Totaal

Kosten

Investeringen € 8,2 € 3,7 € 11,9

B&O kosten € 1,4 € 0,7 € 2,1

Totaal kosten -€ 9,7 -€ 0,7 -€ 10,3

Directe baten

RTW fietsverkeer € 31,5 € 31,8 € 63,3

RTW blijvend autoverkeer € 0,2 € 3,6 € 3,8

Totaal directe baten € 31,7 € 35,4 € 67,1

Indirecte effecten

Arbeidsproductiviteit € 0,3 € 0,7 € 1,0

Levensjaren € 0,1 € 0,2 € 0,4

Accijnzen autoverkeer -€ 0,1 -€ 0,2 -€ 0,3

Subsidies OV € 0,3 € 0,5 € 0,8

Totaal indirecte effecten € 0,6 € 1,2 € 1,8

Externe effecten

Emissies schadelijke stoffen € 0,2 € 0,3 € 0,4

Geluid € 0,1 € 0,1 € 0,2

Verkeersveiligheid -€ 0,1 -€ 0,3 -€ 0,3

Totaal externe effecten € 0,2 € 0,1 € 0,2

Saldo totaal € 22,8 € 36,0 € 58,8

B/K 3,4 56,3 6,7

33

Conclusies Quick scan

• Investering heeft positief maatschappelijk rendement

• Reistijdwinsten voor fietsers en automobilisten nog ruwe

schattingen

Investeren in fietsinfrastructuur heeft hoger

maatschappelijk rendement dan algemeen wordt

aangenomen

34

Vragen en discussie

Kees van Ommeren

[email protected]

Willem Goedhart

[email protected]

mailto:[email protected]









Maastschappelijke Kosten/Baten

Documents

Transcript of Maastschappelijke Kosten/Baten