PlaagdierenPlaagdieren

Hoofdluis, vlo, schaamluis, Hoofdluis, vlo, schaamluis, etc.etc.

hoofdluishoofdluis

Hoofdluis is heel besmettelijk omdat Hoofdluis is heel besmettelijk omdat hoofdluis gemakkelijk kan overlopen hoofdluis gemakkelijk kan overlopen naar een ander hoofd als je met de naar een ander hoofd als je met de hoofden tegen elkaar komt.hoofden tegen elkaar komt.Ook kan een luis via jassen, kragen, Ook kan een luis via jassen, kragen, kammen, sjaal of hoofdkussen naar een kammen, sjaal of hoofdkussen naar een ander hoofd overstappen.ander hoofd overstappen.Hoofdluizen kunnen niet vliegen, Hoofdluizen kunnen niet vliegen, springen of zwemmen.springen of zwemmen.

hoofdluishoofdluis

Neten op haarNeten op haar

HygiëneHygiëne

Het oplopen van hoofdluis heeft niets te maken met hygiëne, zelfs Het oplopen van hoofdluis heeft niets te maken met hygiëne, zelfs de schoonste hoofden worden besmet met hoofdluis.de schoonste hoofden worden besmet met hoofdluis.

Vooral kinderen worden veelal besmet omdat die (op scholen) veel Vooral kinderen worden veelal besmet omdat die (op scholen) veel meer lichamelijk contact hebben met elkaar dan volwassenen.meer lichamelijk contact hebben met elkaar dan volwassenen.Jassen hangen op school vaak dicht tegen elkaar dit werkt ook nog Jassen hangen op school vaak dicht tegen elkaar dit werkt ook nog eens extra mee met het verspreidingsgevaar.eens extra mee met het verspreidingsgevaar.

Hoofdluis veroorzaakt soms jeuk, maar meestal merk je er niets Hoofdluis veroorzaakt soms jeuk, maar meestal merk je er niets van.van.De neten en luizen zitten meestal op warme donkere vochtige De neten en luizen zitten meestal op warme donkere vochtige plekken op de hoofdhuid.plekken op de hoofdhuid.(achter de oren en in de nek)(achter de oren en in de nek)

Hoofdluis kunt u makkelijk aantonen door het haar van uw kind met Hoofdluis kunt u makkelijk aantonen door het haar van uw kind met een luizenkam te kammen boven een witte wasbak of een stuk wit een luizenkam te kammen boven een witte wasbak of een stuk wit papier.papier.Tegen deze witte achtergrond steken de luizen roodbruin tot grijs af. Tegen deze witte achtergrond steken de luizen roodbruin tot grijs af.

Wering & BestrijdingWering & Bestrijding

Onderzoek de mensen in de omgeving op Onderzoek de mensen in de omgeving op hoofdluis en vermijd het gezamenlijk gebruik van hoofdluis en vermijd het gezamenlijk gebruik van kleding en kammen.kleding en kammen.

DaarnaDaarna Nat kammen (bij voorkeur met 50 % azijn in het water) Nat kammen (bij voorkeur met 50 % azijn in het water)

met de metalen netenkam om de luizen en neten uit het met de metalen netenkam om de luizen en neten uit het haar te kammen. haar te kammen.

De eitjes van de luis (neten) zitten echter vast met een De eitjes van de luis (neten) zitten echter vast met een lijmbandje aan het haar, waardoor deze, ook met een lijmbandje aan het haar, waardoor deze, ook met een netenkam, lastig te verwijderen zijn. Niet verwijderde netenkam, lastig te verwijderen zijn. Niet verwijderde neten vormen een bron van herbesmetting, het is dus neten vormen een bron van herbesmetting, het is dus belangrijk deze goed te verwijderen. belangrijk deze goed te verwijderen.

tipstips   Behandel alle met luizen geïnfecteerde personen Behandel alle met luizen geïnfecteerde personen

tegelijk.tegelijk.   Neten gaan door de behandeling met de shampoo of Neten gaan door de behandeling met de shampoo of

lotion dood, maar blijven  wel aan de haren kleven. lotion dood, maar blijven  wel aan de haren kleven. Wanneer je na de behandeling nog neten vindt, duidt Wanneer je na de behandeling nog neten vindt, duidt

ditditniet persé op een nieuwe infectie.niet persé op een nieuwe infectie.

Was al het beddengoed en kleding van de besmette Was al het beddengoed en kleding van de besmette personen op minstens 60°C.personen op minstens 60°C.

Stop kleding die niet (op deze temperatuur) kunt Stop kleding die niet (op deze temperatuur) kunt gewassen kan worden in plastic zakken en laat ze gewassen kan worden in plastic zakken en laat ze twee weken afgesloten staan. twee weken afgesloten staan.

Luizen kunnen zonder gastheer maximaal 24 uur in Luizen kunnen zonder gastheer maximaal 24 uur in leven blijven.leven blijven.

Ook afgevallen neten zullen door gebrek aan warmte Ook afgevallen neten zullen door gebrek aan warmte niet altijd uitkomen of door gebrek aan een eerste niet altijd uitkomen of door gebrek aan een eerste maaltijd niet overleven.maaltijd niet overleven.

daarnadaarna

Er zijn lotions en shampoos Er zijn lotions en shampoos verkrijgbaar en volg de verkrijgbaar en volg de gebruiksaanwijzingen zoals gebruiksaanwijzingen zoals weergegeven op deze weergegeven op deze middelen.middelen.

Behandel de besmette Behandel de besmette hoofden iedere dag met de hoofden iedere dag met de luizen- en netenkam en luizen- en netenkam en gebruik naast de lotions gebruik naast de lotions ook een luizenshampooook een luizenshampoo

>> neten- of >> neten- of NiskakammenNiskakammen

luizenlevensloopluizenlevensloop

De vrouwelijke luis legt dagelijks zo’n vier tot acht eitjes, de De vrouwelijke luis legt dagelijks zo’n vier tot acht eitjes, de neten. Deze worden met een soort lijm vlak boven de neten. Deze worden met een soort lijm vlak boven de hoofdhuid stevig aan de haren bevestigd. hoofdhuid stevig aan de haren bevestigd.

Na ongeveer zeven dagen springen de neten open en Na ongeveer zeven dagen springen de neten open en komen er nieuwe luizen te voorschijn. komen er nieuwe luizen te voorschijn.

Een jonge luis is na 7-10 dagen volwassen en klaar om zelf Een jonge luis is na 7-10 dagen volwassen en klaar om zelf weer eitjes te leggen. weer eitjes te leggen.

Hij leeft dan ongeveer één maand en legt in die tijd zo’n Hij leeft dan ongeveer één maand en legt in die tijd zo’n 250 eitjes. 250 eitjes.

Snel ingrijpen is bij hoofdluis dus erg belangrijk. Snel ingrijpen is bij hoofdluis dus erg belangrijk. Een vrouwtjesluis leeft ongeveer 22 - 38 dagen. De Een vrouwtjesluis leeft ongeveer 22 - 38 dagen. De

levensduur van een mannetjes luis is 23 – 30 dagen. levensduur van een mannetjes luis is 23 – 30 dagen. Zonder eten (bloed) kan een luis ongeveer twee dagen Zonder eten (bloed) kan een luis ongeveer twee dagen overleven. overleven.

Een jonge luis is zilverachtig van kleur. De luis voedt Een jonge luis is zilverachtig van kleur. De luis voedt zich drie tot zes keer per dag met bloed van zijn zich drie tot zes keer per dag met bloed van zijn gastheer en het zijn juist deze bijtplekken die gastheer en het zijn juist deze bijtplekken die jeuken.jeuken.

Dit wordt veroorzaakt door het speeksel dat de luis Dit wordt veroorzaakt door het speeksel dat de luis tijdens de beet in het wondje achterlaat. Door zijn tijdens de beet in het wondje achterlaat. Door zijn voeding zal het diertje in 7 tot 10 dagen voeding zal het diertje in 7 tot 10 dagen donkerbruin kleuren en voldoende volwassen zijn donkerbruin kleuren en voldoende volwassen zijn om, als het een vrouwtje is, haar eieren te leggen. om, als het een vrouwtje is, haar eieren te leggen.

Eenmaal volwassen is de luis 3 mm. De eieren, Eenmaal volwassen is de luis 3 mm. De eieren, welke "neten" worden genoemd, worden dicht bij de welke "neten" worden genoemd, worden dicht bij de hoofdhuid tegen de haarschacht geplakt of gekit en hoofdhuid tegen de haarschacht geplakt of gekit en zijn goed te herkennen. zijn goed te herkennen.

Het zijn ovale gladde balletjes met altijd dezelfde Het zijn ovale gladde balletjes met altijd dezelfde vorm, ze zijn ongeveer 1 mm groot, iets kleiner dan vorm, ze zijn ongeveer 1 mm groot, iets kleiner dan een sesamzaadje, en kunnen van roomkleurig tot een sesamzaadje, en kunnen van roomkleurig tot bruinkleurig zijn. Wanneer ze na 7 tot 10 dagen bruinkleurig zijn. Wanneer ze na 7 tot 10 dagen uitkomen, begint het hele proces weer van voor af uitkomen, begint het hele proces weer van voor af aan. aan.

Een luisbesmetting wordt niet altijd direct Een luisbesmetting wordt niet altijd direct opgemerkt, omdat niet iedereen direct last opgemerkt, omdat niet iedereen direct last heeft van de bijtplekken, bovendien voel je heeft van de bijtplekken, bovendien voel je de luis niet lopen. de luis niet lopen.

Het leven van een hoofdluis duurt, mits hij Het leven van een hoofdluis duurt, mits hij voeding krijgt, maximaal ongeveer 30 voeding krijgt, maximaal ongeveer 30 dagen, niet zo lang dus, maar in die 30 dagen, niet zo lang dus, maar in die 30 dagen kan een enkel vrouwtje ongeveer dagen kan een enkel vrouwtje ongeveer 100 neten produceren. 100 neten produceren.

Een besmetting met hoofdluis kan dus Een besmetting met hoofdluis kan dus epidemieachtige gevolgen hebben als er epidemieachtige gevolgen hebben als er niet goed tegen opgetreden wordt. niet goed tegen opgetreden wordt.

GeschiedenisGeschiedenis

Uit archeologisch onderzoek is Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat hoofdluis van alle tijden gebleken dat hoofdluis van alle tijden is! Zo zijn er in grotten in de woestijn is! Zo zijn er in grotten in de woestijn van Judea (Israel/Westelijke van Judea (Israel/Westelijke Jordaanoever) neten gevonden van Jordaanoever) neten gevonden van ongeveer 7.000 voor Christus. ongeveer 7.000 voor Christus.

Ook bij de Egyptische mummies en Ook bij de Egyptische mummies en bij opgegraven resten van Vikingen bij opgegraven resten van Vikingen zijn neten gevonden. zijn neten gevonden.

VlooienVlooien

Vlooien (orde Vlooien (orde Siphonaptera oftewel Siphonaptera oftewel 'zuigende vleugellozen') 'zuigende vleugellozen') zijn parasitaire insecten zijn parasitaire insecten die op of zeer nabij hun die op of zeer nabij hun gastheer (zoogdieren gastheer (zoogdieren en vogels) leven en zich en vogels) leven en zich voeden met diens voeden met diens bloed. Er zijn enige bloed. Er zijn enige duizenden soorten duizenden soorten vlooien beschreven.vlooien beschreven.

VlooienbetenVlooienbeten

Een vlooienbeet verloopt aanvankelijk Een vlooienbeet verloopt aanvankelijk nagenoeg ongemerkt; wel treedt na nagenoeg ongemerkt; wel treedt na verloop van tijd vaak een sensibilisatie verloop van tijd vaak een sensibilisatie op tegen het speeksel dat de vlo inspuit op tegen het speeksel dat de vlo inspuit in de bijtwond om het bloed niet te laten in de bijtwond om het bloed niet te laten stollen (anticoagulans). stollen (anticoagulans).

Na dat tijdstip worden vlooienbeten Na dat tijdstip worden vlooienbeten duidelijke jeukbulten, soms zelfs duidelijke jeukbulten, soms zelfs uitgebreide bladders, met soms een rood uitgebreide bladders, met soms een rood puntje in het midden waar de beet zat.puntje in het midden waar de beet zat.

Deze zijn in typische gevallen gelokaliseerd Deze zijn in typische gevallen gelokaliseerd in groepjes op de onderbenen, in het in groepjes op de onderbenen, in het sokgebied of onder de broeksriem, en sokgebied of onder de broeksriem, en daardoor te onderscheiden van de meer daardoor te onderscheiden van de meer verspreid geplaatste muggenbulten. verspreid geplaatste muggenbulten.

Duurt de blootstelling aan vlooienbeten Duurt de blootstelling aan vlooienbeten voort, dan kan men weer gedesensibiliseerd voort, dan kan men weer gedesensibiliseerd raken en treden er geen jeukbulten meer op. raken en treden er geen jeukbulten meer op.

Wel veroorzaken vlooien dan nog jeuk als ze Wel veroorzaken vlooien dan nog jeuk als ze zich tussen de huid en de kleren zich tussen de huid en de kleren verplaatsen.verplaatsen.

Veel mensen krijgen jeuk als ze aan Veel mensen krijgen jeuk als ze aan vlooien denken of erover lezen. vlooien denken of erover lezen.

Mensen met katten die na een periode Mensen met katten die na een periode van warm weer van vakantie van warm weer van vakantie terugkomen (als er dus niet gestofzuigd terugkomen (als er dus niet gestofzuigd is) worden wel eens massaal is) worden wel eens massaal besprongen door kattenvlooien bij het besprongen door kattenvlooien bij het weer betreden van het huis.weer betreden van het huis.

NeveneffectenNeveneffecten

Kattenvlooien zijn een Kattenvlooien zijn een tussengastheer van de lintwormen tussengastheer van de lintwormen hymenolepis nana en Dipylidium hymenolepis nana en Dipylidium caninum.caninum.

Rattenvlooien brengen de pestbacil Rattenvlooien brengen de pestbacil Yersinia pestis over en waren dus Yersinia pestis over en waren dus een tussengastheer bij de grote een tussengastheer bij de grote pestepidemieën uit het verleden.pestepidemieën uit het verleden.

BestrijdingBestrijding

Bij het niet goed bestrijden van Bij het niet goed bestrijden van vlooien, ontstaat er snel een vlooien, ontstaat er snel een vlooienplaag. Vlo-bestrijdingsmiddelen vlooienplaag. Vlo-bestrijdingsmiddelen (ook voor voor huisdieren) hebben (ook voor voor huisdieren) hebben vrijwel geen bijwerkingen en doden de vrijwel geen bijwerkingen en doden de vlo soms al binnen enkele uren. vlo soms al binnen enkele uren.

Vlooienbestrijdingsmiddelen zijn in Vlooienbestrijdingsmiddelen zijn in twee soorten te verdelen:twee soorten te verdelen:

Vlododende middelenVlododende middelen Deze middelen moeten aan twee voorwaarden Deze middelen moeten aan twee voorwaarden

voldoen: ze mogen niet giftig zijn voor de gastheer voldoen: ze mogen niet giftig zijn voor de gastheer (het huisdier) en ze moeten de vlo zo snel mogelijk (het huisdier) en ze moeten de vlo zo snel mogelijk doden, voordat deze zich kan voortplanten. doden, voordat deze zich kan voortplanten. Bekende middelen zijn: Frontline, Advantage, Bekende middelen zijn: Frontline, Advantage, Cyflee, Stronghold en Scaliborbanden en Cyflee, Stronghold en Scaliborbanden en wasmiddelen.wasmiddelen.

Middelen die de voortplanting van de vlo Middelen die de voortplanting van de vlo stoppenstoppen Door de voortplanting van de vlooien te stoppen, Door de voortplanting van de vlooien te stoppen,

wordt hun levenscyclus doorbroken en sterft de wordt hun levenscyclus doorbroken en sterft de vlooienpopulatie uit. Het enige werkzame middel is vlooienpopulatie uit. Het enige werkzame middel is lufenuron..

Schurftmijt (Schurftmijt (Sarcoptes scabiei Sarcoptes scabiei

D.D. ))

De schurftmijt is met het blote oog De schurftmijt is met het blote oog bijna niet te zien ± 0,3 mm. De mijt bijna niet te zien ± 0,3 mm. De mijt graaft gangetjes in de bovenste graaft gangetjes in de bovenste laag van de hoornhuid, vaak te zien laag van de hoornhuid, vaak te zien als een als een soort blaasjes, over het algemeen soort blaasjes, over het algemeen op plaatsen waar de huid dun is, op plaatsen waar de huid dun is, zoals zoals tussen de vingers, binnenkant pols, tussen de vingers, binnenkant pols, enkels enz. Wordt van mens tot enkels enz. Wordt van mens tot mens mens overgebracht via intensief overgebracht via intensief huidcontact, ook kan het door huidcontact, ook kan het door besmette handdoeken besmette handdoeken beddengoed of kleding worden beddengoed of kleding worden verspreid. verspreid. Schade:Schade: Geïrriteerde jeukende Geïrriteerde jeukende huid, die vaak wordt opengekrabd, huid, die vaak wordt opengekrabd, waardoor waardoor weer ontstekingen kunnen weer ontstekingen kunnen ontstaan. ontstaan.

SchurftSchurft

Deze ziekte is een Deze ziekte is een huidafwijking die wordt huidafwijking die wordt veroorzaakt door de veroorzaakt door de schurftmijt schurftmijt

Is in het westen door Is in het westen door verbeterde hygiëne verbeterde hygiëne zeldzaam is geworden, zeldzaam is geworden,

kan worden kan worden overgebracht door overgebracht door kleding, beddegoed, kleding, beddegoed, maar vooral door maar vooral door seksueel contact. seksueel contact.

Schurft wordt dan ook Schurft wordt dan ook gerekend tot de SOA's. gerekend tot de SOA's.

schurftmijtschurftmijt

DiagnoseDiagnose

Schurft is (moeilijk) te herkennen aan een huiduitslag met Schurft is (moeilijk) te herkennen aan een huiduitslag met vooral rode bultjes. Op en bij deze bultjes zijn de gangen vooral rode bultjes. Op en bij deze bultjes zijn de gangen van de mijten soms zichtbaar als witte streepjes van enkele van de mijten soms zichtbaar als witte streepjes van enkele millimeters lang. millimeters lang.

Tussen de vingers, rond de tepels en rond de navel zijn Tussen de vingers, rond de tepels en rond de navel zijn plaatsen waar ze vrij geregeld zijn aan te treffen. Het is plaatsen waar ze vrij geregeld zijn aan te treffen. Het is echter zeker niet ongebruikelijk bij iemand die al weken echter zeker niet ongebruikelijk bij iemand die al weken overal jeuk heeft ook bij goed zoeken geen enkele gang overal jeuk heeft ook bij goed zoeken geen enkele gang aan te kunnen treffen. aan te kunnen treffen.

Door de allergische reactie van het lichaam gaan de Door de allergische reactie van het lichaam gaan de plekken hevig jeuken, waarna de patiënt gaat krabben. plekken hevig jeuken, waarna de patiënt gaat krabben.

Schurft komt vooral voor op (tegen krabben) beschutte Schurft komt vooral voor op (tegen krabben) beschutte plekken van de huid, zoals de strekzijde van ellebogen, plekken van de huid, zoals de strekzijde van ellebogen, liezen, tepels, penis en scrotum.liezen, tepels, penis en scrotum.

De definitieve diagnose wordt gesteld door het aantonen van De definitieve diagnose wordt gesteld door het aantonen van de mijt onder de microscoop; dit is niet altijd mogelijk. de mijt onder de microscoop; dit is niet altijd mogelijk.

Sterke aanwijzingen zijn soortgelijke gevallen van jeuk onder Sterke aanwijzingen zijn soortgelijke gevallen van jeuk onder intieme bekenden (schurft is de enige echt besmettelijke intieme bekenden (schurft is de enige echt besmettelijke vorm van jeuk) en in de anamnese valt vooral ook op dat de vorm van jeuk) en in de anamnese valt vooral ook op dat de jeuk 's avonds in bed voor de patiënten ondraaglijk wordt, jeuk 's avonds in bed voor de patiënten ondraaglijk wordt, met andere woorden als er een wat warm en iets vochtig met andere woorden als er een wat warm en iets vochtig milieu heerst. milieu heerst.

In Nederland is schurft vrij zeldzaam; in Groot-Brittannië In Nederland is schurft vrij zeldzaam; in Groot-Brittannië wordt het in sommige streken nog haast dagelijks gezien. Vrij wordt het in sommige streken nog haast dagelijks gezien. Vrij geregeld wordt het in Nederland geïmporteerd, maar veel geregeld wordt het in Nederland geïmporteerd, maar veel Nederlandse huisartsen zullen nog nooit een geval zijn Nederlandse huisartsen zullen nog nooit een geval zijn tegengekomen. tegengekomen.

Dat is ook de reden waarom het vaak onterecht als een Dat is ook de reden waarom het vaak onterecht als een allergische reactie wordt afgedaan. (Dat is overigens niet allergische reactie wordt afgedaan. (Dat is overigens niet onjuist: het IS een allergische reactie, maar een waarvan de onjuist: het IS een allergische reactie, maar een waarvan de oorzaak kan worden aangepakt)oorzaak kan worden aangepakt)

schurftschurft

MaatregelenMaatregelen

Er bestaan crèmes tegen schurft Er bestaan crèmes tegen schurft zoals een smeersel met het zoals een smeersel met het insecticide Lindaan of permetrine. insecticide Lindaan of permetrine. Het is belangrijk huisgenoten (ook Het is belangrijk huisgenoten (ook zonder klachten) mee te zonder klachten) mee te behandelen, en ook maatregelen behandelen, en ook maatregelen te treffen om herbesmetting te treffen om herbesmetting vanuit beddegoed, kleding of vanuit beddegoed, kleding of huisraad te voorkomen. Schurft is huisraad te voorkomen. Schurft is bij tijdige behandeling betrekkelijk bij tijdige behandeling betrekkelijk onschuldig. Een gangbaar gevolg onschuldig. Een gangbaar gevolg kan eventueel een geïrriteerde of kan eventueel een geïrriteerde of ontstoken huid zijn door het vele ontstoken huid zijn door het vele krabben.krabben.

Na behandeling met Na behandeling met mijtendodende zalf gaat de jeuk mijtendodende zalf gaat de jeuk pas over als de laatste gangen in pas over als de laatste gangen in de huid zijn weggesleten, wat nog de huid zijn weggesleten, wat nog meerdere weken kan duren. meerdere weken kan duren. Hiervoor kan men eventueel Hiervoor kan men eventueel corticosteroiden bevattende corticosteroiden bevattende zalven geven om de jeuk wat te zalven geven om de jeuk wat te stillen.stillen.

Schaamluis (Schaamluis (Phthirus pubis Phthirus pubis L. L. ))

Schaamluis heeft een wat bredere bouw als de andere luissoorten. Wordt Schaamluis heeft een wat bredere bouw als de andere luissoorten. Wordt overgebracht door lichamelijk (seksueel) contact en soms door besmet overgebracht door lichamelijk (seksueel) contact en soms door besmet beddengoedbeddengoeden kleding. Komt voor in de schaamstreek, okselhaar, borsthaar, baard snoren kleding. Komt voor in de schaamstreek, okselhaar, borsthaar, baard snoren bakkebaarden. en bakkebaarden. Schade:Schade: Uitwerpselen zorgen voor vervuiling. Het speeksel geeft jeuk en Uitwerpselen zorgen voor vervuiling. Het speeksel geeft jeuk en soms blaasjes. soms blaasjes.

Omdat de schaamluis zich vooral verspreidt Omdat de schaamluis zich vooral verspreidt door lichamelijk contact, wordt de luis als door lichamelijk contact, wordt de luis als geslachtsziekte gezien. geslachtsziekte gezien.

Een andere benaming voor schaamluizen in Een andere benaming voor schaamluizen in deze betekenis is ook wel platjes. deze betekenis is ook wel platjes.

Er zijn nog wel meer luizen die op de mens Er zijn nog wel meer luizen die op de mens leven, deze behoren tot het geslacht leven, deze behoren tot het geslacht Pediculus, voorbeelden zijn de kleerluis Pediculus, voorbeelden zijn de kleerluis (Pediculus humanus corporis) en de (Pediculus humanus corporis) en de bekendere hoofdluis (Pediculus humanus bekendere hoofdluis (Pediculus humanus capitis).capitis).

AlgemeenAlgemeen

De schaamluis is een De schaamluis is een zuigende luis die over de zuigende luis die over de hele wereld voorkomt en hele wereld voorkomt en leeft van menselijk bloed. De leeft van menselijk bloed. De ontlasting van de luis is ontlasting van de luis is daarom bruin en het daarom bruin en het duidelijkste teken dat men is duidelijkste teken dat men is besmet. De luis zelf is besmet. De luis zelf is namelijk zeer klein; 1 tot 3 namelijk zeer klein; 1 tot 3 millimeter, en is zeer moeilijk millimeter, en is zeer moeilijk te zien omdat de luis naar de te zien omdat de luis naar de basis van de haren kruipt en basis van de haren kruipt en zich daar met de tang-zich daar met de tang-achtige poten goed achtige poten goed vastklampt.vastklampt.

BesmettingBesmetting

De schaamluis leeft met name op warme, De schaamluis leeft met name op warme, vochtige plaatsen, zoals schaamhaar, maar ook vochtige plaatsen, zoals schaamhaar, maar ook okselhaar en in de baard; luizen in het okselhaar en in de baard; luizen in het hoofdhaar zijn altijd hoofdluizen. hoofdhaar zijn altijd hoofdluizen.

De poten van de schaamluis zijn namelijk De poten van de schaamluis zijn namelijk gebouwd om wat dikkere haren vast te houden. gebouwd om wat dikkere haren vast te houden.

Net zoals de hoofdluis kan de schaamluis ook Net zoals de hoofdluis kan de schaamluis ook via besmette kleding, beddengoed of via besmette kleding, beddengoed of handdoeken etc. worden overgebracht. Een handdoeken etc. worden overgebracht. Een besmetting met schaamluis heeft dus zeker besmetting met schaamluis heeft dus zeker niet altijd geslachtsgemeenschap als oorzaak.niet altijd geslachtsgemeenschap als oorzaak.

SymptomenSymptomen

De schaamluis is niet gevaarlijk en kan geen De schaamluis is niet gevaarlijk en kan geen ziektes verspreiden, in tegenstelling tot de ziektes verspreiden, in tegenstelling tot de kleer- en hoofdluis. kleer- en hoofdluis.

Het enige symptoom is jeuk, die echter tot Het enige symptoom is jeuk, die echter tot ontstekingen kan leiden als men teveel krabt; ontstekingen kan leiden als men teveel krabt; de luis zelf veroorzaakt geen infecties. de luis zelf veroorzaakt geen infecties.

Wel veroorzaken de beten kleine geïrriteerde Wel veroorzaken de beten kleine geïrriteerde plekjes, de een is echter gevoeliger dan de plekjes, de een is echter gevoeliger dan de ander. ander.

Krabben is overigens sterk af te raden; ook Krabben is overigens sterk af te raden; ook wimpers en wenkbrauwen zijn geschikte wimpers en wenkbrauwen zijn geschikte plaatsen voor de schaamluis.plaatsen voor de schaamluis.

BestrijdingmiddelenBestrijdingmiddelen

De bestrijding van de schaamluis is gelijk aan die van De bestrijding van de schaamluis is gelijk aan die van de hoofdluis; uitkammen met een fijne kam, of wassen de hoofdluis; uitkammen met een fijne kam, of wassen met een speciale anti-luizen shampoo.met een speciale anti-luizen shampoo.

Hierin zit meestal de stof permethrine, die ook wel Hierin zit meestal de stof permethrine, die ook wel gebruikt wordt om kippen en andere dieren te gebruikt wordt om kippen en andere dieren te ontluizen. ontluizen.

Het probleem bij de bestrijding zijn de eitjes, ook wel Het probleem bij de bestrijding zijn de eitjes, ook wel neten genoemd, die zeer klein zijn, en eveneens zeer neten genoemd, die zeer klein zijn, en eveneens zeer bestendig tegen allerlei invloeden. Een snelle en bestendig tegen allerlei invloeden. Een snelle en rigoureuze methode is kaalscheren, waardoor de luis rigoureuze methode is kaalscheren, waardoor de luis letterlijk dakloos wordt en zich niet of moeilijk meer letterlijk dakloos wordt en zich niet of moeilijk meer kan vastklampen, maar deze methode biedt geen kan vastklampen, maar deze methode biedt geen bescherming tegen eventuele besmetting.bescherming tegen eventuele besmetting.

De schaamluis is al sinds mensenheugenis De schaamluis is al sinds mensenheugenis een plaag; al in de middeleeuwen werd het een plaag; al in de middeleeuwen werd het insect bestreden. insect bestreden.

In de scheepvaart was het lange tijd In de scheepvaart was het lange tijd gebruikelijk de matrozen allemaal maar een gebruikelijk de matrozen allemaal maar een behandeling te geven tegen platjes om te behandeling te geven tegen platjes om te voorkomen dat binnen korte tijd het hele voorkomen dat binnen korte tijd het hele schip ermee besmet raakte. schip ermee besmet raakte.

Hiervoor werden vroeger poeders gebruikt, Hiervoor werden vroeger poeders gebruikt, en ook insmeren met bepaalde oliesoorten en ook insmeren met bepaalde oliesoorten schijnt de luis te doden.schijnt de luis te doden.

Amerikaanse kakkerlak Amerikaanse kakkerlak ((Periplaneta americana L. Periplaneta americana L. ))

Glanzend roodbruin met Glanzend roodbruin met lichtgele vlekken op vleugels lichtgele vlekken op vleugels en rugschild. Lichtschuw,en rugschild. Lichtschuw,alleseter. Prefereert alleseter. Prefereert temperatuur tussen 25 en temperatuur tussen 25 en 33°C, donkere warme 33°C, donkere warme vochtige vochtige plaatsen. plaatsen. Schade:Schade: Bevuiling van Bevuiling van voeding, verspreiden voeding, verspreiden bacteriën en mijten en bacteriën en mijten en kunnen kunnen zodoende voedselvergiftiging zodoende voedselvergiftiging veroorzaken. Scheiden veroorzaken. Scheiden allergenen af. allergenen af.

Duitse kakkerlak (Duitse kakkerlak (Blatella Blatella gemanica L.)gemanica L.)

Lichtbruin, 2 donkere Lichtbruin, 2 donkere lengtestrepen op rugschild. lengtestrepen op rugschild. Is de meest voorkomende Is de meest voorkomende kakkerlak in Nederland. kakkerlak in Nederland. Alleseter. Lichtschuw leeft op Alleseter. Lichtschuw leeft op donkere, warme wat donkere, warme wat vochtige plaatsen. vochtige plaatsen.

Schade:Schade: Bevuiling van Bevuiling van voeding, verspreiden voeding, verspreiden bacteriën en mijten en bacteriën en mijten en kunnen kunnen zodoende voedselvergiftiging zodoende voedselvergiftiging veroorzaken. Verspreiden veroorzaken. Verspreiden een onaangename geur dooreen onaangename geur dooruitscheiding via de rugklier. uitscheiding via de rugklier. Scheid allergenen af. Scheid allergenen af.

Bruinband kakkerlak Bruinband kakkerlak ((Supella longipalpa F. Supella longipalpa F. ))

Lijkt op duitse kakkerlak maar Lijkt op duitse kakkerlak maar mist de 2 lengtestrepen op het mist de 2 lengtestrepen op het rugschild. Heeftrugschild. Heefteen lichte dwarsstreep op een lichte dwarsstreep op rugschild en achterlijf. Is niet rugschild en achterlijf. Is niet lichtschuw. Optimalelichtschuw. Optimaletemperatuur 30 °C. Komt ook temperatuur 30 °C. Komt ook op drogere plaatsen zoals op drogere plaatsen zoals achter schilderijen.achter schilderijen.Voedselvoorkeur, Voedselvoorkeur, zetmeelhoudende producten. zetmeelhoudende producten. Schade:Schade: Bevuiling van Bevuiling van voeding, verspreiden bacteriën voeding, verspreiden bacteriën en mijten en kunnen en mijten en kunnen zodoende voedselvergiftiging zodoende voedselvergiftiging veroorzaken. Eet ook stijfsel veroorzaken. Eet ook stijfsel van behang en lijm van behang en lijm van boeken. Scheidt allergenen van boeken. Scheidt allergenen af. af.

Kamervlieg Kamervlieg ((Musca domestica L. Musca domestica L. ))

Lengte ± 0,7 cm. Eieren Lengte ± 0,7 cm. Eieren komen tot ontwikkeling in komen tot ontwikkeling in rottend organisch materiaal.rottend organisch materiaal.Wijfje legt tussen de 600 en Wijfje legt tussen de 600 en 2000 eitjes. Vliegen komen 2000 eitjes. Vliegen komen af op allerlei voedsel af op allerlei voedsel dat ze alleen in vloeibare dat ze alleen in vloeibare vorm kunnen opnemen. vorm kunnen opnemen. Schade:Schade: Het bevuilen van Het bevuilen van oppervlakten. Brengen oppervlakten. Brengen ziektekiemen over via ziektekiemen over via uitwerpselen, poten haren uitwerpselen, poten haren en monddelen. Zijn in grote en monddelen. Zijn in grote aantallen hinderlijk. aantallen hinderlijk.

Papiervisje (Papiervisje (Ctenolepisma Ctenolepisma longicaudatum E. longicaudatum E. ))

Behorend tot de zgn. franjestaarten Behorend tot de zgn. franjestaarten bedekt met fijne schubben 2 lange bedekt met fijne schubben 2 lange antennenantennenaan de kop en 3 lange aanhangsels aan de kop en 3 lange aanhangsels aan het achterlijf. Verplaatst zich met aan het achterlijf. Verplaatst zich met snelle kronkelachtige bewegingen. snelle kronkelachtige bewegingen. Donkergrijs van kleur met spikkels op Donkergrijs van kleur met spikkels op dederug. Duidelijke haren aan de zijkanten. rug. Duidelijke haren aan de zijkanten. Voorkeur voor relatief droge en Voorkeur voor relatief droge en warme plaatsen, ca 24 ºC. Lichtschuw. warme plaatsen, ca 24 ºC. Lichtschuw. Voed zich met koolhydraten Voed zich met koolhydraten bevattende bevattende producten zoals zetmeel, cellulose, producten zoals zetmeel, cellulose, suikers e.d. suikers e.d. Schade:Schade: Kan bij grote aantallen veel Kan bij grote aantallen veel schade aanrichten aan papier, schade aanrichten aan papier, behang, behang, boeken, schilderijen, postzegels maar boeken, schilderijen, postzegels maar ook aan kleding en wandbedekking ook aan kleding en wandbedekking van van synthetisch materiaal. synthetisch materiaal.

Bedmijt (Bedmijt (Cimex Cimex lectularius L. lectularius L. ))

Afgeplat lichaam, Afgeplat lichaam, ovaalvormig, roodachtig van ovaalvormig, roodachtig van kleur. Grootte 0,4-0,9 cm. kleur. Grootte 0,4-0,9 cm. Verbergt zich in slaapkamers Verbergt zich in slaapkamers in naden kieren of in naden kieren of matrasranden. matrasranden. Schade:Schade: Zuigt ’s nachts Zuigt ’s nachts bloed bij de mens. bloed bij de mens. Vogelmijten kunnen, wanneer Vogelmijten kunnen, wanneer een een nest verlaten is, ook nest verlaten is, ook binnendringen in huizen en binnendringen in huizen en bloed zuigen bij mensen. De bloed zuigen bij mensen. De beet veroorzaakt huidirritatie. beet veroorzaakt huidirritatie.

Verspreiden van ziekten is Verspreiden van ziekten is mogelijk. mogelijk.

Huisstofmijt Huisstofmijt ((Dermatophagoides Dermatophagoides pteronyssinus T. pteronyssinus T. ))

Kleur witachtig. Grootte Kleur witachtig. Grootte 0.3 mm, is met het blote 0.3 mm, is met het blote oog praktisch niet te oog praktisch niet te zien. zien. De huisstofmijt leeft in De huisstofmijt leeft in huisstof, vloerbedekking, huisstof, vloerbedekking, matrassen e.d. Voedt matrassen e.d. Voedt zich zich met huidschilfers. met huidschilfers. Schade:Schade: Veel mensen Veel mensen zijn allergisch voor de zijn allergisch voor de uitwerpselen van de uitwerpselen van de huisstofmijt, wat men huisstofmijt, wat men door het inademen van door het inademen van huisstof binnenkrijgt. huisstof binnenkrijgt.

sschade door chade door papiervisjepapiervisje

Teek (Teek (Ixodus ricinus L. Ixodus ricinus L. ))

Familie van de spin, heeft ook 8 poten. Familie van de spin, heeft ook 8 poten. Voorzijde van het lichaam meestal Voorzijde van het lichaam meestal donker, achterzijde roodachtig. Indien donker, achterzijde roodachtig. Indien volgezogen met bloed neemt de volgezogen met bloed neemt de omvang omvang flink toe. Leeft meestal in bosachtige flink toe. Leeft meestal in bosachtige omgeving, bosranden in lang gras enomgeving, bosranden in lang gras enlage struiken, vaak in de buurt van lage struiken, vaak in de buurt van wildpaden en andere veelbelopen wildpaden en andere veelbelopen routes. routes. Daar laat de teek zich vallen of klampt Daar laat de teek zich vallen of klampt letterlijk een voorbijganger aan, letterlijk een voorbijganger aan, kleding of haren. Vervolgens wordt kleding of haren. Vervolgens wordt een geschikte plek (meestal dunne een geschikte plek (meestal dunne huid) gezocht om bloed te zuigen. huid) gezocht om bloed te zuigen. Schade:Schade: Huidirritatie kan voorkomen, Huidirritatie kan voorkomen, maar lang niet altijd. De teek kan maar lang niet altijd. De teek kan ernstige ziekten overbrengen, in ernstige ziekten overbrengen, in Nederland voornamelijk de ziekte van Nederland voornamelijk de ziekte van Lyme. Lyme.

Een uitstekende site over teken en de Een uitstekende site over teken en de ziekten die ze over kunnen brengen is ziekten die ze over kunnen brengen is www.saag.nl www.saag.nl

Lymeziekte ofLyme-Lymeziekte ofLyme-borrelioseborreliose

Lymeziekte, Lyme-borreliose ook wel Lymeziekte, Lyme-borreliose ook wel (minder juist) ziekte van Lyme genoemd, (minder juist) ziekte van Lyme genoemd, is een infectieziekte die veroorzaakt wordt is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door Borrelia burgdorferi, een door Borrelia burgdorferi, een spiraalvormige bacterie (spirocheet) van spiraalvormige bacterie (spirocheet) van drie tot acht micrometer. Het is een drie tot acht micrometer. Het is een vectorziekte die wordt overgedragen door vectorziekte die wordt overgedragen door de schapenteek Ixodes ricinus. de schapenteek Ixodes ricinus.

De ziekte is niet vernoemd naar de De ziekte is niet vernoemd naar de ontdekker maar naar het plaatsje Old ontdekker maar naar het plaatsje Old Lyme in Connecticut, waar in 1975 een Lyme in Connecticut, waar in 1975 een epidemie van deze ziekte optrad.epidemie van deze ziekte optrad.

OorzaakOorzaak Teken dragen soms de bacterie Borrelia burgdorferi bij zich. Door een Teken dragen soms de bacterie Borrelia burgdorferi bij zich. Door een

tekenbeet kan een mens met deze borrelia geïnfecteerd worden. tekenbeet kan een mens met deze borrelia geïnfecteerd worden. Hierna ontstaat een symptomencomplex dat Lyme-borreliose of Hierna ontstaat een symptomencomplex dat Lyme-borreliose of lymeziekte wordt genoemd.lymeziekte wordt genoemd.

Een teek kan verwijderd worden met een tekenpincet.Een teek kan verwijderd worden met een tekenpincet.

Lyme-borreliose wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia Lyme-borreliose wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi (Bb). Hoewel de ziekteverschijnselen al aan het begin van burgdorferi (Bb). Hoewel de ziekteverschijnselen al aan het begin van de vorige eeuw in Europa zijn beschreven, werd B. burgdorferi pas in de vorige eeuw in Europa zijn beschreven, werd B. burgdorferi pas in 1982 ontdekt. 1982 ontdekt.

Inmiddels is duidelijk dat er diverse varianten van deze bacterie Inmiddels is duidelijk dat er diverse varianten van deze bacterie bestaan, die zeer waarschijnlijk verschillende ziekteverschijnselen bestaan, die zeer waarschijnlijk verschillende ziekteverschijnselen veroorzaken. Bij huidverschijnselen is vaak sprake van B. afzelii, bij veroorzaken. Bij huidverschijnselen is vaak sprake van B. afzelii, bij neuroborreliose van B. garinii[1]. In de VS komt een variant voor die neuroborreliose van B. garinii[1]. In de VS komt een variant voor die vooral gewrichtsklachten veroorzaakt; de soorten in Europa geven vooral gewrichtsklachten veroorzaakt; de soorten in Europa geven vaker huidverschijnselen. De microbiologie van Borreliasoorten is zeer vaker huidverschijnselen. De microbiologie van Borreliasoorten is zeer complex en de kennis op dit gebied vertoont nog vele lacunes. complex en de kennis op dit gebied vertoont nog vele lacunes.

Per jaar verschijnen er echter vele tientallen wetenschappelijke Per jaar verschijnen er echter vele tientallen wetenschappelijke publicaties over dit onderwerp. Uit recent onderzoek is gebleken dat B. publicaties over dit onderwerp. Uit recent onderzoek is gebleken dat B. burgdorferi bij ongunstige omstandigheden kan overgaan in een burgdorferi bij ongunstige omstandigheden kan overgaan in een kystevorm die minder gevoelig is voor de werking van de meest kystevorm die minder gevoelig is voor de werking van de meest gebruikte antibioticagebruikte antibiotica

Lyme in NederlandLyme in Nederland

Jaarlijks worden er in Jaarlijks worden er in Nederland Nederland ongeveer 1,2 ongeveer 1,2 miljoen mensen miljoen mensen gebeten door een gebeten door een teek. Hiervan . Hiervan krijgen er ongeveer krijgen er ongeveer 17.000 (bijna 1,5%) 17.000 (bijna 1,5%) Erythema migransErythema migrans

ZiekteverschijnselenZiekteverschijnselen

Lyme-borreliose is een systeemziekte met een grillig Lyme-borreliose is een systeemziekte met een grillig verloop en vele verschijningsvormen. verloop en vele verschijningsvormen.

De wetenschappelijke informatie vertoont nog lacunes en is De wetenschappelijke informatie vertoont nog lacunes en is deels tegenstrijdig. Het is inmiddels wel mogelijk de deels tegenstrijdig. Het is inmiddels wel mogelijk de bacterie te kweken en in een hoog percentage van de bacterie te kweken en in een hoog percentage van de gevallen lukt het het DNA van de bacterie aan te tonen gevallen lukt het het DNA van de bacterie aan te tonen door middel van een door middel van een PCR-reactie. Toch ontbreekt nog een -reactie. Toch ontbreekt nog een door iedereen erkende door iedereen erkende gouden standaard voor het stellen voor het stellen van de diagnose. van de diagnose.

Dit geldt overigens ook voor de definitie van genezing of Dit geldt overigens ook voor de definitie van genezing of voor het vaststellen van het effect van behandeling. voor het vaststellen van het effect van behandeling.

Met de toename van de kennis en de technieken wordt Met de toename van de kennis en de technieken wordt lyme-borreliose wel steeds meer een 'gewone' bacteriële lyme-borreliose wel steeds meer een 'gewone' bacteriële infectie die detecteerbaar en behandelbaar is.infectie die detecteerbaar en behandelbaar is.

Stadium 1: Lokale Stadium 1: Lokale huidinfectie; erythema huidinfectie; erythema

migrans (EM)migrans (EM)Erythema migransErythema migrans De lokale huidinfectie begint als De lokale huidinfectie begint als

een rood plekje, meestal na 4-10 een rood plekje, meestal na 4-10 dagen en bijna altijd binnen drie dagen en bijna altijd binnen drie maanden na een tekenbeet. De maanden na een tekenbeet. De afwijking breidt zich in de loop van afwijking breidt zich in de loop van dagen tot weken tot een (5-40 cm dagen tot weken tot een (5-40 cm in diameter) min of meer ronde of in diameter) min of meer ronde of ovale rode plek, vaak met centrale ovale rode plek, vaak met centrale verbleking. De plek is meestal verbleking. De plek is meestal pijnloos, jeukt meestal niet en is pijnloos, jeukt meestal niet en is niet verheven, behalve soms aan de niet verheven, behalve soms aan de randen. Voorkeurlokalisatie: romp, randen. Voorkeurlokalisatie: romp, benen, oksels en liezen. Deze benen, oksels en liezen. Deze afwijking wordt erythema afwijking wordt erythema (chronicum) migrans genoemd. Bij (chronicum) migrans genoemd. Bij de lokale huidinfectie wordt soms de lokale huidinfectie wordt soms een griepachtig ziektebeeld met een griepachtig ziektebeeld met malaise, koorts, keelpijn en malaise, koorts, keelpijn en spierpijn gezien. Dit beeld kan ook spierpijn gezien. Dit beeld kan ook in een latere fase van de ziekte in een latere fase van de ziekte gezien worden.gezien worden.

Stadium 2: Vroege Stadium 2: Vroege gedissemineerde infectiegedissemineerde infectie

Na de tekenbeet kan Borrelia burgdorferi in de bloedbaan terecht Na de tekenbeet kan Borrelia burgdorferi in de bloedbaan terecht komen, hetgeen tot een gedissemineerde infectie leidt. komen, hetgeen tot een gedissemineerde infectie leidt.

In tegenstelling tot wat eerder gedacht werd, zijn er sterke In tegenstelling tot wat eerder gedacht werd, zijn er sterke aanwijzingen dat de bacterie al binnen enkele etmalen kan aanwijzingen dat de bacterie al binnen enkele etmalen kan dissemineren en onder andere het centrale zenuwstelsel kan dissemineren en onder andere het centrale zenuwstelsel kan infiltreren [bron?]. infiltreren [bron?].

Via de bloedbaan wordt de bacterie in het lichaam verspreid, maar Via de bloedbaan wordt de bacterie in het lichaam verspreid, maar de bacterie is meestal slechts kort in de bloedbaan aanwezig. de bacterie is meestal slechts kort in de bloedbaan aanwezig.

Hoewel de bacterie in elk orgaan terecht kan komen, ontstaan de Hoewel de bacterie in elk orgaan terecht kan komen, ontstaan de meeste ziekteverschijnselen in het zenuwstelsel, de gewrichten en meeste ziekteverschijnselen in het zenuwstelsel, de gewrichten en het hart.het hart.

Het blijkt dat de helft van de patiënten met een gedissemineerde Het blijkt dat de helft van de patiënten met een gedissemineerde infectie geen tekenbeet of erythema migrans heeft opgemerkt. infectie geen tekenbeet of erythema migrans heeft opgemerkt.

Daardoor kan het voorkomen dat de ziekteverschijnselen niet Daardoor kan het voorkomen dat de ziekteverschijnselen niet direct met een Borrelia burgdorferi infectie in relatie worden direct met een Borrelia burgdorferi infectie in relatie worden gebracht.gebracht.

Aandoeningen van het Aandoeningen van het zenuwstelsel zenuwstelsel

(neuroborreliose)(neuroborreliose) De meest voorkomende acute aandoeningen van De meest voorkomende acute aandoeningen van

het zenuwstelsel zijn ontsteking van het zenuwstelsel zijn ontsteking van hersenzenuwen en/of ruggenmergzenuwen, met hersenzenuwen en/of ruggenmergzenuwen, met name een nervus facialisparese die een name een nervus facialisparese die een halfzijdige gezichtsverlamming geeft (zie Bellse halfzijdige gezichtsverlamming geeft (zie Bellse parese), al dan niet in combinatie met een parese), al dan niet in combinatie met een hersenvliesontsteking. hersenvliesontsteking.

De verschijnselen van de hersenvliesontsteking De verschijnselen van de hersenvliesontsteking zijn meestal gering. zijn meestal gering.

Meestal hebben patiënten geen hoofdpijn, koorts, Meestal hebben patiënten geen hoofdpijn, koorts, sufheid of nekstijfheid zoals bij andere, acute sufheid of nekstijfheid zoals bij andere, acute vormen van hersenvliesontsteking.vormen van hersenvliesontsteking.

SymptomenSymptomen

Bij volwassenen kunnen de volgende symptomen optreden: plots erg ziek Bij volwassenen kunnen de volgende symptomen optreden: plots erg ziek worden, hoge koorts met sufheid, hevige hoofdpijn eventueel met worden, hoge koorts met sufheid, hevige hoofdpijn eventueel met lichtschuwheid of overgeven, de kin niet op de borst kunnen brengen, lichtschuwheid of overgeven, de kin niet op de borst kunnen brengen, kleine puntbloedingen in de huid van met name de benen. Als twee of kleine puntbloedingen in de huid van met name de benen. Als twee of meer van deze symptomen optreden, dient de patiënt onverwijld door een meer van deze symptomen optreden, dient de patiënt onverwijld door een arts te worden gezien. De puntbloedinkjes (petechiën) zijn een laat arts te worden gezien. De puntbloedinkjes (petechiën) zijn een laat symptoom.symptoom.

Bij kinderen zijn de eerste symptomen, zo blijkt uit een grootschalig Bij kinderen zijn de eerste symptomen, zo blijkt uit een grootschalig onderzoek[1], meestal die van bloedvergiftiging: hoge koorts, maar koude onderzoek[1], meestal die van bloedvergiftiging: hoge koorts, maar koude handen en voeten, pijn in de benen (hinder bij staan en lopen!) en een handen en voeten, pijn in de benen (hinder bij staan en lopen!) en een ongewone bleekheid van de huid.ongewone bleekheid van de huid.

Bij baby's kan een meningitis nog verraderlijker verlopen: niet meer willen Bij baby's kan een meningitis nog verraderlijker verlopen: niet meer willen drinken, lusteloos, kreunen, bleek, pijn bij verluieren, huidbloedinkjes (een drinken, lusteloos, kreunen, bleek, pijn bij verluieren, huidbloedinkjes (een laat symptoom). Soms is koorts niet aanwezig. Baby's met dergelijke laat symptoom). Soms is koorts niet aanwezig. Baby's met dergelijke symptomen, of die minder dan de helft van de normale dagelijkse voeding symptomen, of die minder dan de helft van de normale dagelijkse voeding binnenkrijgen of -houden moeten door een arts worden gezien.binnenkrijgen of -houden moeten door een arts worden gezien.

Allergie Allergie na na wespen-wespen-steeksteek