NEVI-Pianoo congres Integriteitsdialoog

8 juni 2015

Richard Lennartz

Pagina 2 van 18

Een van de invulsheets uit de game die we tijdens het congres hebben gespeeld

Na een goede

dialoog met

motivering van

keuzes, maken

spelers

weloverwogen

keuzes die andere

spelers NIET OK

vinden.

Dit illustreert hoe

ingewikkeld het

integriteitsvraagstuk

is, en illustreert het

belang om het er

vooral over te

hebben

Pagina 3 van 18

En al werkend de kracht van gaming ervaren én onszelf bewust

maken van het feit dat gedragscodes `slechts’ een ondergrens

vormen.

Het is een workshop dus we gaan WORKEN

Het is een workshop dus we gaan WORKEN

Pagina 4 van 18

• Wie vindt dat jokken eigenlijk niet mag?

• Wie zegt er weleens geen tijd te hebben voor visite terwijl je eigenlijk

gewoon geen zin hebt in DIE visite?

• Als de politie staat te controleren op het hebben van fietsverlichting, wie…

• …waarschuwt dan een groepje pubers dat zonder verlichting rijdt?

• …waarschuwt dan een groepje scholieren dat zonder verlichting rijdt?

• …en als het nu je buurmeisje is?

Zwart of wit? Aan of uit?

Gedrag en handelen is contextbepaald, situatiegebonden

Zwart of wit? Aan of uit?

Pagina 5 van 18

Definities van integriteit hebben het over:

• `bewust moreel handelen’ (wat is dat dan?)

• `in overeenstemming met normen en waarden’ (van wie dan? In

wiens omgeving?)

• `passend in omgeving’ (tsjaa…)

Integriteit is ook contextbepaald, situatiegebonden

Gaat er dus om gezamenlijk – inkoop en verkoop - te bepalen

wat dan de omgeving is, en welke normen en waarden we

hanteren in die omgeving

Integriteit is ook contextbepaald, situatiegebonden

Pagina 6 van 18

• Vrijwel elke organisatie heeft een gedragscode en gedragsregels: inkooporganisaties

én verkooporganisaties. Specifiek voor integer handelen bij inkoop heeft de

Nederlandse vereniging van inkopers de NEVI-gedragscode opgesteld

• Bij de inkoop zijn naast inkopers, diverse andere beslissingsbeïnvloedende

functionarissen betrokken en dat maakt het speelveld complexer

• Verder zijn leveranciers soms gewoon onderdeel van het reguliere werkproces. De

verwevenheid is groot en deze grote verwevenheid maakt ook dat er situaties

ontstaan die zich niet laten vangen door de gedragscodes. Het kennen en toepassen

van die gedragscodes leidt daarmee niet automatisch tot wat we verstaan onder

integer handelen

• Daarnaast zijn er situaties waarbij integriteit van handelen zich niet laat leiden door

gedragscodes van een individuele organisatie

• De echte integriteitsdilemma’s zitten dus niet in de gedragscodes, maar in hetgeen

niet in de gedragscodes staat

Voor die omgeving zijn er gedragscodes, maar die zijn in deze complexe wereld slechts een basis

Echte integriteitsdilemma’s zitten dus in wat niet in gedragscodes is te vangen, en daar moet je het dus over hebben

Voor die omgeving zijn er gedragscodes, maar die zijn in deze complexe wereld slechts een basis

Pagina 7 van 18

• Integriteit is naast contextgebonden ook persoonsgebonden.

Persoonlijkheidskenmerken bepalen in hoge mate wanneer men

welke afwegingen maakt en bepalen dus ook in hoge mate waarin

men contraproductief gedrag vertoont

• Door het creëren van organisatiebetrokkenheid en het leren

herkennen van situaties kun je contraproductief gedrag voorkomen

• Het opstellen van `nog meer regels’ en `nog meer handboeken’ leidt

in de regel niet tot organisatiebetrokkenheid en leren. Het voeren

van een goede dialoog echter wel

En er is nog een andere reden om het erover te hebben

Het integriteitsspel is een goede manier om te komen tot een goede dialoog

En er is nog een andere reden om het erover te hebben

Pagina 8 van 18

De dilemma’s

De dilemma’s

Pagina 9 van 18

Dilemma 1

Opties 1

Zo, dat is een interessante offerte

Stel je werkt bij een commercieel dienstverlener.

In een lopende opdracht krijg je toevallig een offerte

van advocatenkantoor Moskopluis onder ogen. De

offerte krijg je toevallig: hij heeft niets met je opdracht

te maken. Moskopluis begeeft zich op een geheel

andere markt dan jullie organisatie: je bent dus geen

concurrent van elkaar.

De offerte ziet er heel gaaf uit en je kunt er van leren

om je eigen offertes beter te maken.

Wat doe je?

A. Ik stuur de offerte door naar enkele collega’s.

B. Ik stuur de offerte door naar enkele collega’s maar

geef wel aan dat het vertrouwelijk is.

C. Ik stuur het niet door maar deel de inzichten wel

met collega’s die aanbestedingen begeleiden.

D. Ik deel het document en de inzichten niet.

De dilemma’s

Pagina 10 van 18

Dilemma 2

Opties 2

Zo, dat is óók een interessante offerte

Stel dat je bij een ICT dienstverlener werkt.

In een lopende opdracht bij een van je

opdrachtgevers krijg je toevallig een offerte van een

andere ICT-dienstverlener onder ogen. Deze ICT-

dienstverlener is regelmatig een van jullie

concurrenten.

De offerte ziet er wel heel gaaf uit en je kunt er van

leren om je eigen offertes beter te maken.

Wat doe je?

A. Ik stuur de offerte door naar enkele collega’s.

B. Ik stuur de offerte door naar enkele collega’s maar

geef wel aan dat het vertrouwelijk is.

C. Ik stuur de offerte niet door maar maak een

blanco document dat illustreert hoe gelikt de offerte

eruit zag.

D. Ik doe er niets mee.

De dilemma’s

Pagina 11 van 18

Dilemma 3

Opties 3

Wel of geen bezigheidstherapie?

Stel je werkt bij het Ministerie van Ruimtevaart.

Je wilt een klein (€ 15.000,-) maar voor jou erg

belangrijk onderzoekje laten doen. Je weet precies

wie dat onderzoekje feilloos (namelijk de heer

Leesschrijf) kan uitvoeren. Leesschrijf ken je

namelijk van eerdere vergelijkbare opdrachten en hij

heeft in jouw ogen unieke competenties.

Leesschrijf werkt echter bij een bureau waar geen

mantelovereenkomst mee is. En: er zijn mantels met

bureaus die dezelfde onderzoeken prima kunnen

uitvoeren. Je wilt echter per se Leesschrijf.

Bovendien: de partijen met mantels krijgen al voor

vele honderdduizenden Euro’s per jaar aan

opdrachten.

Wat doe je?

A. Je vraagt offertes bij de mantelpartijen die je

objectief beoordeelt, en je legt je erbij neer dat

je het met een andere adviseur moet doen.

B. Je vraagt offertes bij de mantelpartijen maar

weet al dat je die zodanig negatief zal

beoordelen dat je een excuus hebt buiten de

mantelpartijen in te kopen. Zo kun je toch

Leesschrijf contracteren.

C. Je legt de mantelpartijen uit hoeveel belang je

hecht aan Leesschrijf en vraagt of ze akkoord

zijn dat je voor deze ene keer buiten de mantel

inkoopt.

D. De ambtenaar die bevoegd is te tekenen voor

onrechtmatige inkoop probeer je zover te

krijgen te tekenen voor onrechtmatige inkoop en

daarna contracteer je Leesschijf.

De dilemma’s

Pagina 12 van 18

Dilemma 4

Opties 4

Wel of geen bezigheidstherapie?

Stel je werkt bij het Ministerie van Ruimtevaart.

Je wilt een voor jou erg belangrijk onderzoek (voor

circa € 40.000) laten doen. Je weet precies wie dat

onderzoekje feilloos (namelijk de heer Leesschrijf)

kan uitvoeren. Leesschrijf ken je namelijk van

eerdere vergelijkbare opdrachten en hij heeft in jouw

ogen unieke competenties.

Leesschrijf werkt echter bij een bureau waar geen

mantelovereenkomst mee is. En: er zijn mantels met

bureaus die dezelfde onderzoeken prima kunnen

uitvoeren. Je wilt echter per se Leesschrijf.

Overigens is de omzet bij de mantelpartijen tot nu

toe erg laag geweest.

Wat doe je?

A. Je vraagt offertes bij de mantelpartijen die je

objectief beoordeelt, en je legt je erbij neer dat

je het met een andere adviseur moet doen.

B. Je vraagt offertes bij de mantelpartijen maar

weet al dat je die zodanig negatief zal

beoordelen dat je een excuus hebt buiten de

mantelpartijen in te kopen. Zo kun je toch

Leesschrijf contracteren.

C. Je legt de mantelpartijen uit hoeveel belang je

hecht aan Leesschrijf en vraagt of ze akkoord

zijn dat je voor deze ene keer buiten de mantel

inkoopt.

D. De ambtenaar die bevoegd is te tekenen voor

onrechtmatige inkoop probeer je zover te

krijgen te tekenen voor onrechtmatige inkoop en

daarna contracteer je Leesschijf.

De dilemma’s

Pagina 13 van 18

Dilemma 5

Opties 5

Er zitten gaten in het bestek

Stel je werkt bij dienstverlener Graatzuiver.

Je krijgt van overheidsorganisatie Slordig een

offerteaanvraag en er zitten behoorlijk wat gaten in

het bestek. Je weet nu al dat dat tot behoorlijk wat

meerwerk gaat leiden en daar kun je goed aan

verdienen.

De concurrentie zal waarschijnlijk niet zien dat er nog

heel wat meerwerk aan komt: jij kent Slordig namelijk

veel beter dan de rest. Grote winstkans dus!

Wat doe je?

A. Je schrijft in met een zeer scherpe prijs

(waarmee je verlies maakt maar wel wint) en

mikt erop dat je het verlies weer inloopt met het

meerwerk.

B. Je schrijft in tegen een prijs waarbij je geen

winst maakt, en als je wint dan komt de winst

wel bij het meerwerk.

C. Je schrijft in tegen een prijs waarmee je net

kunt winnen én winst maakt, en als er een extra

winst komt door het meerwerk dan is dat mooi

meegenomen.

D. Je attendeert Slordig op de gaten in het bestek

en neemt voor lief dat je een bijgestelde

offertaanvraag eventueel niet wint.

De dilemma’s

Pagina 14 van 18

Dilemma 6

Opties 6

Er zitten alweer gaten in het bestek

Stel je werkt bij dienstverlener Graatzuiver

Je krijgt van overheidsorganisatie Slordig een

offerteaanvraag en er zitten behoorlijk wat gaten in

het bestek. Je weet nu al dat dat tot behoorlijk wat

meerwerk gaat leiden en daar kun je goed aan

verdienen.

Vorige keer zaten er ook al gaten in het bestek, heb

je dat gemeld bij Slordig en met de aangepaste

offertaanvraag was je winstkans gedaald (je hebt

toen ook niet gewonnen).

De concurrentie zal waarschijnlijk niet zien dat er nog

heel wat meerwerk aan komt: jij kent Slordig namelijk

veel beter dan de rest. Grote winstkans dus!

Wat doe je?

A. Je schrijft in met een zeer scherpe prijs

(waarmee je verlies maakt maar wel wint) en

mikt erop dat je het verlies weer inloopt met het

meerwerk.

B. Je schrijft in tegen een prijs waarbij je geen

winst maakt, en als je wint dan komt de winst

wel bij het meerwerk.

C. Je schrijft in tegen een prijs waarmee je net

kunt winnen én winst maakt, en als er een extra

winst komt door het meerwerk dan is dat mooi

meegenomen.

D. Je attendeert Slordig op de gaten in het bestek

en neemt voor lief dat je een bijgestelde

offertaanvraag eventueel niet wint.

De dilemma’s

Pagina 15 van 18

Dilemma Opties 7

Werkelijke kosten?

Stel je werkt bij een ICT-dienstverlener

Je schrijft een offerte. In de voorwaarden staat dat je

alleen de werkelijk gemaakte kosten declareert en

dat het tarief inclusief reis- en verblijfskosten is.

Toevallig is dit een project dat eens een keer meevalt

en ruim binnen budget afgerond kan worden. Op

eerdere projecten voor dezelfde klant heb je al een

aantal keren aanzienlijk veel verlies geleden en dat

was voor een belangrijk deel te wijten aan de klant.

Wat doe je?

A. Ik factureer het volledige budget uit, we hebben

erg efficiënt gewerkt maar de opdracht is het

totaalbudget wel waard.

B. Ik schrijf wat meer uren dan werkelijk besteed

en factureer die dus ook; als een budget heel

krap is schrijf ik immers ook wel eens minder

uren.

C. Ik bespreek dit met de klant en stel voor om een

aanvullende activiteit uit te voeren.

D. Ik schrijf en factureer alleen de gemaakte uren.

De dilemma’s

7

Pagina 16 van 18

Dilemma 8

Opties 8

Wel of geen bijdrage vragen?

Stel je werkt bij een overheidsorganisaties en hebt

invloed op allerlei inkoopprocessen.

Privé doe je belangeloos een aantal zaken ten

behoeve van de maatschappij. Zo organiseer je al

jaren deelname aan de Roparun en daarbij haal je

flink wat geld op voor het goede doel. In de

afgelopen jaren sponsorden ook leveranciers

behoorlijk.

Ook dit jaar wil je weer een stevige bijdrage aan de

maatschappij leveren, maar ja … Zembla-

uitzendingen, Commissie Elias…

Wat doe je?

A. Ik ben oprecht, laat me door sponsoring niet

beïnvloeden en vraag net als vorige jaren

gewoon open en transparant om sponsoring.

B. Ik ben oprecht, laat me door sponsoring niet

beïnvloeden maar vind wel dat het low profile

moet. De vraag om sponsoring doe ik

persoonlijk gericht en zet ik dus niet breed in

mijn netwerk uit.

C. Ik vraag geen sponsoring. Wel organiseer ik

een diner annex rondetafel waar interessante

mensen samen in gesprek kunnen. Deelnemers

betalen (gewoon) voor deelname en kopen dus

feitelijk een diner. Die bijdrage is uiteraard voor

de Roparun en dat meld ik vooraf netjes zodat

iedereen weet waar de opbrengst naartoe gaat.

D. Ik vraag geen bijdragen meer, dat is niet gepast

in deze tijd.

De dilemma’s

Pagina 17 van 18

Significant

Thorbeckelaan 91

3771 ED Barneveld

T +31 342 40 52 40

www.significant.nl

www.linkedin.com/company/significant

Meer weten?

Richard Lennartz

M + 31 6 200 15104

richard.lennartz@significant.nl

nl.linkedin.com/in/rlennartz

Meer weten?

Pagina 18 van 18

Over Significant

• Kwantitatief / Kwalitatief

• Modelleren

• Statistiek en datamining

• Systeem Dynamica

• Benchmarking

• Ontwikkelen inkoopfuncties

• Categorie- en inkoopstrategieën

• Europees aanbesteden en sourcen

• Innovatiegericht inkopen

• Kostenreductietrajecten

• Leveranciers- en contractmanagement

• Bedrijfsvoering en inkoopfuncties

• Organisatiedoorlichting en herontwerp

• Verandertrajecten en procesverbetering

• Sourcing en opdrachtgeverschap (bcase)

• SSC-vorming en uitbesteden

• Slim samenwerken

• Rijksoverheid (CRD)

• SSO-/IUC-vorming/ZBO’s

• Gemeenten/provincies

• Onderwijs en WoCo’s

• Strategische samenwerking

• IenM/SR’s/provincies

• Spoor/busconcessies

• Opdrachtgeverschap

• Groene cockpit

• Doelgroepenvervoer

Ma

rkte

n

Co

mp

ete

nti

es

• Technische dienstverleners

• Nederlandse spoorwegen

• Energieleveranciers

• Financiële instellingen

• Havenbedrijven

Zorg Veiligheid en

Justitie

Mobiliteit

Sociaal domein

Bedrijfsvoering

publiek Systeem

dynamica

Nuts en private

sector

Meer weten?