Participatief OndernemenInspiratienota 86, februari 2016

1

Auteur: Geert Janssens, hoofdeconoom ETIONAssessoren: Adviesraad ‘participatief ondernemen’

Participatief ondernemen1. Het basisprobleem

2. Een participatieve cultuur

3. In de praktijk?

4. België hinkt achterop

5. Maatschappelijke betekenis

6. Conclusie

Download de volledige inspiratienota via

http://www.etion.be/kennisbank/waarom-participatief-ondernemen

2

1. Het basisprobleem

3

In onze complexe samenleving voldoet het klassieke arbeidscontract niet langer om de tegengestelde belangen tussen werkgever en werknemer te aligneren.

Klassiek arbeidscontract

4

Taylorisme staat onder druk

Analytische benadering staat onder druk door:– Hoge loonkosten– (on)meetbaarheid kennisfactor– Immateriële output– Teamwerk en onderlinge afhankelijkheid

van taken en resultaten– Competitieve bedrijfscontext (disruptie)

5

2. Een participatieve cultuur

Hoe mensen motiveren en binden?

6

Participatief contract

7

• Medewerker wordt mede-eigenaar– Winstdeelname– Aandelen & dividenden

• Gevaar voor vrijbuitergedrag transparantie in manier van werken sociale controle en geest van samenwerking

• Structurele participatie participatieve cultuur en aanpak = noodzakelijk

8

Participatieve ondernemingen

• Overbruggen tegenstellingen tussen kapitaal en arbeid

• Geest van co-operatie maakt win-win mogelijk• Overleg- en communicatiestructuren medewerkers

krijgen erkenning dat ze het verschil maken en wezenlijke bijdrage leveren tot het gemeenschappelijk resultaat

= CO-ONDERNEMERSCHAP

9

3. In de praktijk

10

• Verenigd Koninkrijk– Co-co companies produceren jaarlijks meer dan 30

mia pond sterling aan toegevoegde waarde– 2,6 mio medewerkers zijn aandeelhouder van de

onderneming waarvoor ze werken• VS: 28 mio mede-eigenaars• Frankrijk: 4 mio mede-eigenaars• Duitsland: beleidsdeelname: Mitbestimmung• Europa: 3% aandelenkapitaal van Europese bedrijven

in handen van werknemers, > 250 mia euro

11

• Succesvolle participatie = vaak resultaat van lange evolutie, concrete noodzaak kan proces versnellen– inbreng vers kapitaal– geen opvolging

• Participatie bestaat in verschillende vormen en constellaties, ondersteund door verscheidenheid aan instrumenten, fiscale regelingen en tradities

• Nood aan administratieve en fiscale flexibiliteit

4. België hinkt achterop

• Participatiewet van 2001‒ te omslachtig‒ sociaal akkoord op niveau van de onderneming

• Vakbonden zien participatief gedachtegoed eerder als bedreiging

• Bedrijven• Aandelenparticipatie stuk complexer voor niet-

beursgenoteerde bedrijven• Terughoudendheid voor winstparticipatie

12

13

• Lichtpunt : toenemende interesse voor niet-recurrente resultaatgebonden bonus met collectieve doelstelling (cao 90)

Eerste stap in richting van breed gedragen mede-eigenaarschap en co-creatie

Nood aan soepeler kader, geïnspireerd op buitenlandse voorbeelden

5. Maatschappelijke betekenis

• Sterke bijdrage leveren tot meer humaan en duurzaam kapitalisme‒ Ontwikkeling van zinvolle arbeid en kans op

zelfontplooiing‒ Medewerkers in participatieve bedrijven hebben

positievere kijk op de wereld, meer vertrouwen en betere gezondheid

‒ Bijdrage leveren tot terugdringen van een ongelijke verdeling van vermogen

‒ Antwoord bieden op toenemende robotisering en kapitaalintensifiëring van de productieketen?

14

• Participatief ondernemen als businessmodel– weinig toegepast in België– draagt bij tot succes van bedrijven en meer welzijn van

medewerkers– biedt creatieve en innovatieve uitweg in huidige disruptieve

context– roept mentaliteit van mede-eigenaarschap en co-

ondernemerschap op noodzakelijk voor concurrentiekracht van onze economie

Download de volledige inspiratienota via http://www.etion.be/kennisbank/waarom-participatief-ondernemen

15

6. Conclusie