5/6/2012

Spelen met evenwicht | Elke Celie

KAHO

SINT-LIEVEN

CLUB 174

VAN LEEG LOKAAL NAAR MUZISCHE RUIMTE

Elke Celie 2

1. PROBLEEMSTELLING EN DOELSTELLING

1.1. Wie zijn ze? Wat doen ze? Wat drijft ze?

Met een groepje van 9 studenten 1en één begeleidende

leerkracht was het onze taak om het lokaal 174 op de eerste

verdieping van Kaho Sint-Lieven in Sint-Niklaas, om te

vormen tot een prikkelende, stimulerende muzische ruimte

naar het voorbeeld van het ABC (Art Basics for Children).

Het ABC is een non-profit organisatie uit Brussel. Het is een

labo voor esthetische ervaringen en sensibilisering dat zich

situeert op de grens tussen kunst en educatie. 2 Het ABC

bestaat uit interactieve werkstations, uitgerust met boeken,

beelden en materialen. Op deze manier kunnen kinderen in

kleine groepjes experimenteren met de materialen. Dit

zelfde concept wilden we realiseren in onze hogeschool.

1.2. Muzisch zijn, denken en stimuleren

Het lokaal van Club 174 moet de kinderen uitdagen om creatief aan het werk te gaan, daarom

houden we het lokaal zo eenvoudig mogelijk zodat de kinderen aan geen andere storende prikkels

worden blootgesteld. Daarom is ook één van de belangrijkste regels van het gebruiken van het

lokaal, het opruimen van je werkplaats zodat de volgende groep weer op een schone lei kan

beginnen. Alle meubelen zijn gemaakt uit lichtgekleurd hout en deze worden ook niet geschilderd om

de rust te behouden. Hierdoor worden de kinderen meer uitgedaagd om muzisch aan het werk te

gaan. Muzisch werken betekend het vrij laten van de kinderen in hun creatief zijn. Je geeft hen een

aantal richtlijnen, maar de kinderen bepalen zelf wat ze met deze richtlijnen doen en hoe ze deze

uitwerken. Een voorbeeld van niet-muzisch werken is een typische ouderwetse ‘knutsel’-les zoals het

maken van bloemen uit papier voor Moederdag. Alle kinderen gebruiken hetzelfde papier en

dezelfde methode om een mooi eindwerkje te maken. Hierbij is vooral het resultaat van groot

belang. Een voorbeeld van muzisch werken daarentegen is het maken van een schilderij waar

typische kenmerken van bv. Salvador Dali inkomen. De kinderen hebben richtlijnen gekregen

(rekening houden met de kenmerken van de schilderkust van Salvador Dali), maar ze zijn toch

volledig vrij in wat ze met deze kenmerken gaan doen en welke materialen ze hiervoor gaan

gebruiken. Hierbij is proces het belangrijkste. Het eindresultaat zal niet bij iedereen even prachtig

zijn, maar je weet dat het resultaat volledig het werk van het kind is.

Omdat we niet verdwaald willen raken in de oneindige mogelijkheid aan boeken, spelletjes en

andere materialen, werd er vanuit de school een thema gezocht. Het thema waar we rond werken is

uiteindelijk ‘evenwicht’ geworden, gekozen door het opleidingshoofd, G. Van Buynder, en onze

begeleidende lector, M. Ivens. Het is een thema waarrond we heel breed kunnen werken.

1 Clubleden: Marianne Ivens, Geert Van Buynder, Jeroen Van Hecke, Vanessa Van De Vyver, Nina Van de Vyver,

Linsey Vermeir, Yoshi De Meyer, Niels Fernhout, Elke Celie. 2 Art Basics for Children infobundel 2011-2012 p. 2 r. 1-3.

Doelenstellingen

club 174

Kunst en cultuur een plek geven in de samenleving.

Persoonlijke ontwikke-ling van het kind.

Tegemoetkomen aan de ontdekkingsdrang van iedere persoon.

Aanzetten tot spelend leren.

Elke Celie 3

1.3. Voor wie is Club 174?

Onze doelgroep zijn de verschillende scholen in en om het Waasland. Als de muzische ruimte af is,

kunnen zij hierin creatief aan de slag gaan. Met behulp van gidsen worden groepjes van maximum 6

kinderen begeleidt doorheen het lokaal.

Bij het realiseren van het werk werden we geconfronteerd een aantal problemen. Wat met de

akoestiek van de ruimte? Deze is vergelijkbaar met de akoestiek van een kerk. Waar gaan we al de

inspirerende boeken goedkoop kunnen vinden? Hoe gaan we de meubelen plaatsen terwijl we er

rekening mee moeten houden dat het lokaal nog steeds als lokaal gebruikt moet kunnen worden? ...

Omdat we met 8 studenten samenwerkten, werd het geheel opgedeeld in deeltaken. Iedereen hielp

elkaar met het verzamelen van materiaal. Mijn taak bestond eruit spelletjes te zoeken die iets met

evenwicht te maken hebben. De kinderen kunnen hiermee spelen zonder enige uitleg te krijgen. Ze

gaan experimenteren met de verschillende materialen en ontdekken zo misschien zelfs nieuwe

spelletjes. Ik wilde graag te weten komen wat het belang van spelletjes nu eigenlijk is in het leven en

de ontwikkeling van het kind. In deze paper zal mijn deel centraal staan.

2. LITERATUURSTUDIE/VERKENNEND ONDERZOEK

Om het ABC en zijn visie en werking beter te leren kennen, hebben we het ABC een aantal keren

bezocht. Eén keer om het gebouw en zijn structuur te verkennen en door de boeken te snuisteren,

een keer om een gegidste rondleiding te krijgen van één van de werknemers van het ABC, Janne, en

een keer om zelf een workshop te geven aan de studenten van KAHO Sint-Lieven. Daarnaast zijn we

op de campus zelf meermaals samengekomen om alle details te bespreken en te onderzoeken. Van

iedere bijeenkomst is er een verslag opgesteld. Deze verslagen en nog verdere informatie rond het

thema kunt u vinden op onze blog3 Deze blog wordt ook gebruikt als middel om efficiënt met de hele

groep te kunnen communiceren.

Voor mijn eigen deeltaak rond spelletjes ben ik opzoek gegaan naar kinderboeken, magazines van

'Ouders en nu' en websites die me verder konden helpen. Een gedetailleerde bronnenlijst kunt u in

de bijlage vinden. Deze kinderboeken en magazines heb ik gebruikt als inspiratie voor het zoeken van

bestaande spellen, en het bedenken van nieuwe spellen. De websites heb ik gebruikt om mijn theorie

over het belang van spelletjes in een kinderleven te staven. Ook populaire media heb ik

aangesproken zoals het spelprogramma 'Binnen de minuut'. In deze show draait het bijna bij alle

spelletjes rond evenwicht, zowel innerlijke evenwicht als het praktische gebruik van evenwicht.

Het boek waar ik het meeste aan heb gehad bij het zoeken naar informatie is 'Kinderen spelen!' van

Julio Etchart, Jeremy Seabroak en Imme Dros. In dit kleine boekje staan spelletjes die door kinderen

over de hele wereld gespeeld worden. Spelletjes met kosteloos materiaal, die kinderen zelf hebben

uitgevonden en ze zelf zo moeilijk of makkelijk maken als ze willen. Veel van de spelletjes die in dit

boek staan, worden dan ook gebruikt in lokaal 174. Als je zelf een kijkje wilt nemen in het boek, kun

je het vinden in de nieuwe bibliotheek van club 174.

3 http://club174kaho.blogspot.com

Elke Celie 4

Een artikel dat mijn ogen opende voor het belang van spelletjes heet ‘Ik ben een prinses’.

Spelletjes zijn belangrijk:4

Voor de persoonlijkheidsontwikkeling van het kind;

Helpt de ontwikkeling van het kind op het intellectuele vlak,

Helpt de ontwikkeling van het kind op het sociale vlak,

Helpt de ontwikkeling van het kind op het motorische vlak (zowel grove als fijne

motoriek),

Helpt de ontwikkeling van het kind op het emotionele vlak.

Het kind leert nadenken over dingen;

Het kind leert vooruitdenken;

Het kind leer plannen;

Het staat in voor een groot deel van de ontspanning van het kind.

3. METHODE

Om uit te zoeken of de spelletjes die we met de hele groep verzameld hebben wel functioneel en

stimulerend genoeg zijn heb ik de spelletjes laten uittesten door een groepje kinderen met leeftijden

tussen 6 en 12 jaar. Met alle spelletjes die ik tot dan toe had verzameld, hebben de kinderen

geëxperimenteerd. Zonder enige uitleg gingen ze aan de slag, onderzoeken wat ze met al het

materiaal konden aanvangen. Bekende spelletjes werden gespeeld zoals de kinderen wisten hoe ze

gespeeld moesten worden. De voor hen onbekende spelletjes werden nauwkeurig onderzocht en er

werden verschillende spelen 'heruitgevonden'.

Om andere, voor ons nog onbekende, spellen te ontdekken heb ik tijdens mijn Erasmusavontuur in

Portugal al mijn medestudenten bevraagd over typische spelletjes uit hun land. Hier zijn een aantal

heel erg leuke spelletjes uitgekomen onder andere van uit Bulgarije, Polen, Portugal, Litouwen en

Tsjechië

4. RESULTATEN/BEVINDINGEN

Nu het einde van deze bachelorproef nadert, voel ik spijt in mijn hart om van dit prachtige project

afscheid te moeten nemen. Ik heb ongelofelijk veel nieuwe spelletjes ontdekt die ik allemaal liefst

zelf ook eens zou uittesten. Het was niet altijd gemakkelijk om binnen het thema van evenwicht te

blijven, maar uiteindelijk heb ik toch nog voldoende materiaal weten te verzamelen. Als je goed

nadenkt en je hebt er een beetje oog voor, dan zie je evenwicht overal om je heen. Ik heb zelf het

plezier en het nut van spelen herontdekt en overal waar ik ga ben ik op zoek naar nieuw materiaal.

Ik vind Club 174, net zoals het ABC, een prachtig project omdat het kinderen aanzet tot creatief zijn,

tot verder kijken dan hun neus lang is. Op deze manier ontdekken de kinderen hun eigen talenten en

vermogens het beste en kunnen ze zichzelf op een expressieve manier uiten. Graag zou ik ook

volgend jaar nog verder mee willen blijven werken aan dit fantastische project, als dit mogelijk is

natuurlijk.

4 http://www.opvoedadvies.nl/spelen.htm

Elke Celie 5

5. BIBLIOGRAFISCHE REFERENTIE

KREVER, J., VAN WELY, B. (ill.), Iene, miene, mutte, bekende spelletjes en liedjes van vroeger,

Uitgeversmaatschappij Holland, Haarlem, 1989, p. 42, 58, 59.

PIEKART, F., DELTRAP, L., Paf, af! Spelletjes met spulletjes, Gottmer, Haarlem, 2002, p. 11, 16, 22, 26,

30, 34.

BAUM, H., Doe je mee? Spelletjes met de 5 zintuigen, Casterman, Niederhausen, 1997, p. 10, 12, 13,

24, 105.

RIPOLL, O., ROVIRA, F. (ill.), Spelen, lente. Leuke ideeën om te spelen, vooral in de lente, Bakermat,

Mechelen, 2006, p. 10.

JACKMAN, J., De jonge turner, Uitgeverij Westland, Schoten, 1995.

MORGAN, P. & H., Vliegerboek, compleet overzicht van de geschiedenis, de modellen, het bouwen en

het besturen van vliegers, Gaade Uitgevers, Houten, 1996.

Z.a., Tijdschrift Ouders van nu, Sanoma Media, Hoofddorp, 1994, nr. 12, p. 8-9.

DE VOS, T., Ik ben een prinses , internet, z.j., (http://www.opvoedadvies.nl/spelen.htm)

Z.a., Opdrachten binnen de minuut, internet, z.j., (http://www.sivibu.be/docs/39/

opdrachtenbundel%20binnen%20de%20minuut.pdf)

6. BIJLAGEN

Bijlage 1: Lijst met spelletjes

Bijlage 2: Fragment uit het artikel ‘Ik ben een prinses’

Elke Celie 6

6.1. Bijlage 1: Lijst met spelletjes

Twister;

Onderuit;

Diablo;

Kaartenhuisje bouwen;

Mikado;

Glazentoren bouwen;

Touwtje springen;

‘Schipper, mag ik overvaren?’ met evenwichtsoefeningen;

Kaatseballen;

Rammel Lam;

Kukel Deksel;

Baljarten;

Buig zuigen;

Pats Plu (minigolf);

Kleng Klossen;

Voetzolensolo;

Pretballon;

Boekenloop;

Geblinddoekt een toren bouwen;

Kussen vangen met de voeten;

Slakkenrace;

Vlooienspel;

Hutten bouwen;

Turnen: Evenwichtshoudingen;

Grondacrobaten;

Vliegers maken;

Hanengevecht;

Tollen;

Toren van Pisa;

Evenwichtsbalk worstelen;

Hoelahoepen;

Hinkelen;

Bikkelen;

Elastiek;

Mensentoren bouwen;

Vingerdoolhof;

Evenwichtsparcours bouwen;

Stoelenspel;

Knikkeren;

Hoera!;

Geblinddoekte spelletjes;

Spelletjes Binnen de Minuut:

Kapstokken hangen;

Elke Celie 7

Bekertjes stapelen (stapelgek);

Blikjes laten balanceren;

Een muntje in een bekertje kaatsen;

Snoepreisje;

Drie ballonnen een minuut lang de lucht in houden (wet van Newton);

Met lege blikjes en papieren borden een omgekeerde piramide bouwen;

Een toren bouwen door 10 moeren van een stokje te laten glijden;

Met een elastiekje een toren van bekertjes omver schieten.

Elke Celie 8

6.2. Bijlage 2: Artikel ‘Ik ben een prinses’

Het belang van spelen voor kinderen

Drs. T. de Vos van der Hoeven

Gewoon ontspannen plezier hebben. Je voordoen als een ander, torens bouwen, met auto's

rondracen of je pop verzorgen. Het kind en vaak ook de ouders staan er (gelukkig) niet bij stil hoe

belangrijk dit spel is voor het kind

Het belang van spel

Spelen speelt een belangrijke rol in de persoonlijkheidsontwikkeling van een kind. Het heeft invloed

op de ontwikkeling van het kind op het intellectuele vlak, het sociale vlak, het motorische vlak en ook

het emotionele vlak. Het kind leert er door nadenken over dingen, leert vooruitdenken en plannen.

Het leert onder andere zijn/ haar omgeving kennen, problemen op te lossen en hoe van alles werkt.

Door klimmen, klauteren, rondrennen etcetera wordt de grove motoriek ontwikkeld en door

knutselen, bouwen met constructiemateriaal etcetera wordt de ontwikkeling van de fijne motoriek

gestimuleerd. Ook krijgt het kind door spel inzicht in zijn eigen emoties maar ook in die van anderen.

Door je voor te doen als iemand anders kan je ook ervaren hoe die ander zich zal voelen in een

bepaalde situatie. Het kind leert omgaan met emoties en leert hierdoor ook controle te krijgen over

emoties.

En door spelen met andere kinderen leert het kind natuurlijk veel sociale vaardigheden. Vooral door

rollenspel leren kinderen veel op het sociale vlak. De kinderen kunnen experimenteren met gedrag

wat ze normaal niet zouden durven (want het is maar spel). Ook worden rollen van elkaar over

genomen waardoor kinderen leren zich in een ander te verplaatsen, wat bijdraagt aan begrip voor

elkaar. En de kinderen leren ook rekening met elkaar te houden, want als ze allemaal doen wat ze

zelf willen komen ze niet tot gezamenlijk spel.

Spel kan kinderen ook helpen om te gaan met angsten. Op een veilige manier kan geëxperimenteerd

worden met angsten, omdat het toch niet echt is. Een meisje van vijf was na een ontmoeting met

een hard blaffende hond die tegen een hek opsprong erg bang geworden voor honden. In haar spel

was haar pop bang voor honden. Het meisje was in het spel de moederfiguur voor de pop en stelde

de pop gerust. Als moeder van de pop verzon ze redenen waarom de pop niet bang hoefde te zijn (er

zat een hek voor, mama was toch bij haar, de hond van de buren was toch niet eng etc. In het

dagelijks leven had dit ook zijn effect en langzaam nam de angst voor honden bij het meisje weer af.

Wat af te leiden valt uit spel

Als ouder, maar ook als hulpverlener is er ook veel op te maken uit het spel van het kind. Vaak wordt

er dan ook gebruik gemaakt van spelobservatie wanneer een kind binnen de hulpverlening terecht

komt. Zo wordt er onder andere gekeken naar hoe het samenspelen gaat, of het kind om kan gaan

met verlies, of het kind zich aan de regels houdt, of het kind met slimme oplossingen komt en of het

fantasie heeft. Al deze zaken zeggen iets over het kind. Het observeren van het spel van een kind

geeft belangrijke informatie over wat het kind op dat moment bezighoudt, hoe het kind zichzelf ziet

Elke Celie 9

en hoe het de belangrijke mensen om zich heen ziet. Zo zien we vaak bij kinderen die een nare

ervaringen hebben gehad, dat de ervaring terugkeert in het spel. Een meisje van vier wat haar been

brak, speelde de dagen nadat zij uit het ziekenhuis kwam veel met haar beer. De beer werd verzorgd,

kreeg een verband om zijn poot en werd veel gerustgesteld. Het meisje liet haar beer ook bang zijn

en troostte hem daarna. Na enkele dagen verdween dit spel geleidelijk naar de achtergrond en

begon de beer weer andere dingen mee te maken. Het meisje maakte van af dat moment ook weer

een vrolijkere indruk en kon beter over de gebeurtenis praten.

Bij een observatie binnen een hulpverleningsinstantie wordt gekeken naar een paar punten.

Allereerst hoe het kind met het speelgoed speelt. Wat doet het kind met het speelgoed?

Ook wordt er gekeken hoe het kind het speelgoed bekijkt. Bij peuters/ kleuters zien we vaak

nog de belangstelling voor het sensorisch, hoe voelt het, hoe ruikt het etcetera (kliederen

met modder of vinger verf). Of het kind benadert het speelgoed vanuit zijn functie, wat kan

ik met dit speelgoed, waar dient het voor. Op wat oudere leeftijd gaat soms ook het

esthetische een rol spelen. Het kind wil iets moois creëren met zijn/ haar spel. Bij deze

oudere kinderen zien we ook verbeelding een steeds grotere rol gaan spelen bij de

benadering van het speelgoed.

Ten derde wordt er natuurlijk gekeken naar wat het kind speelt. Wat is de inhoudt van het

spel, waar gaat het over. Veel dingen uit het dagelijks leven van het kind komen dan naar

voren.

Soms komt een kind helemaal niet tot spel tijdens een spelobservatie. Er is dan bijna altijd

sprake van afweer en dit is een signaal dat er meer aan de hand kan zijn. Ook het volledig

ontbreken van fantasie in het spel kan duiden op achterliggende problematiek. Een kind met

problemen laat minder makkelijk de werkelijkheid los in het spel en vertoont vaak meer

agressie in het spel dan andere kinderen.

Spel, een noodzaak?

Spel is leuk, maar ook heel erg belangrijk voor kinderen. Het is belangrijk voor de ontwikkeling op

bijna alle vlakken. Maar spel is ook belangrijk juist omdat het ook ontspanning is. Het moet dan ook

zeker niet gestuurd gaan worden om de ontwikkeling te stimuleren. De vrijheid in het spel is nou net

zo belangrijk.